________________
પ્રવચન ક્રમાંક - ૩૪, ગાથા ક્રમાંક - ૩૭
પ્રવચન ક્રમાંક - ૩૪
ગાથા ક્રમાંક - ૩૦ આત્માર્થીની એક જ ઝંખના
એમ વિચારી અંતરે, શોધે સરયોગ,
કામ એક આત્માર્થનું, બીજો નહિ મનરોગ. (૩૭) ટીકા એમ અંતરમાં વિચારીને જે સદ્ગુરુના યોગની શોધ કરે, માત્ર એક આત્માર્થની ઈચ્છા
રાખે પણ માનપૂજાદિક, સિદ્ધિરિદ્ધિની કશી ઈચ્છા રાખે નહિ, અને આત્માર્થ સિવાય બીજો કોઈ રોગ જેનાં મનમાં નથી. (૩૭)
અહીં એક વિશેષ પ્રકારની સાધનાનું વર્ણન કરેલ છે. જ્યારે સાધના શબ્દ બોલીએ છીએ ત્યારે આપણી નજર બહાર જોવા ટેવાયેલી છે. માણસ મંદિરમાં જાય, પૂજા કરે, સ્વાધ્યાય કરે, તપ જપ કરે, તીર્થયાત્રા કરે, આ બધી સ્થૂળ ભૂમિકા ઉપરની સાધના છે. એક મહત્ત્વની સાધના, વૈચારિક સાધના છે અને તે સાધના બહારની વ્યક્તિ જોઈ શકતી નથી. વિચાર એ સાધનાનું બીજ છે. તે મહત્ત્વનું કામ કરે છે, વિચાર જાગૃત ન થાય ત્યાં સુધી જે પણ વ્રત કે અનુષ્ઠાન થાય છે, તે સાર્થક, સફળ, સમ્યક કે યથાર્થ નહિ થાય. આ ગ્રંથમાં તત્ત્વજ્ઞાન સાથે આધ્યાત્મિક સાધનાના સૂત્રો પણ છે. એ સાધનાઓનો પ્રારંભ પરમકૃપાળુદેવે આ સૂત્રથી કરેલ છે.
પહેલી વાત એ કે આત્મા વિષે જાણ્યું, સાંભળ્યું, નિર્ણય કર્યો, આત્મામાં શ્રદ્ધા થઈ, આત્માનો સ્વીકાર કર્યો; આત્માને નિશ્ચયનય અને વ્યવહારનયની અપેક્ષાથી જાણ્યો, દ્રવ્યાર્થિક અને પર્યાયાર્થિક નથી પણ જાણ્યો, તેમજ પારમાર્થિક અને વ્યવહારિક રીતે પણ જાણ્યો, તેનું ત્રિકાળ સ્વરૂપ પણ જાણ્યું અને વર્તમાન સ્વરૂપ પણ જાણ્યું, તથા એ પણ જાણ્યું કે આત્મતત્ત્વમાં જે પરિપૂર્ણ જ્ઞાન છે, પરિપૂર્ણ આનંદ છે, પરિપૂર્ણ દર્શન છે એનો અનુભવ પર્યાયમાં થાય છે; દ્રવ્ય આખું તૈયાર, દ્રવ્ય આપ્યું અખંડ, પણ અનુભવ જે થશે તે વર્તમાનની શુદ્ધ પર્યાયમાં થશે, માટે સમગ્ર સાધના પર્યાય શુદ્ધિની કરવાની છે. એવી એક સાધના જીવનમાં થવી જોઈએ કે પર્યાયમાં અખંડ આત્માનો સ્વાનુભવ થાય. પર્યાય તો
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
