________________
આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર પ્રવચનમાળા
૨૯ રસ, ગંધ, સ્પર્શ વિષયો. ભૌતિકવાદીએ આત્માનો અસ્વીકાર કર્યો એટલે પુણ્ય-પાપ આદિ તત્ત્વનો અસ્વીકાર થયો. શરીર પોતે છે, તેથી શરીરને કાંઈ આપો. ભોગવોમાણો. રાત્રે ૧૨ વાગે ખાવાની ઇચ્છા થાય ઘરમાં ન મળે તો તે લારી શોધવા નીકળે. મહમદ બેગડો જે પલંગમાં સૂતો હોય, તેની બન્ને બાજુએ આ તરફ મીઠાઈના થાળને પેલી તરફ પણ મીઠાઈના થાળ મૂક્યા હોય. ઊંઘમાંથી ઊઠે ને જે તરફ હાથ જાય ત્યાંથી મૂઠી ભરે ને મોઢામાં મૂકે. એણે એમ જ માન્યું કે હું શરીર છું ને તેનાં માટે ભોગ જોઈએ.
ભોગ માટે અર્થોપાર્જન કરવું પડે. પૈસાની સીધી કિંમત નથી. પૈસો એને જોઈએ છે કે જેને ભોગ જોઈએ છે. પૈસો એ પદાર્થો મેળવવાનું, વિનિમયનું સાધન છે. આજનું ચલણ કરન્સી નોટો છે, સોનું છે, ચાંદી છે, હીરા છે, મોતી છે, પણ જો આવતી કાલે એવી જાહેરાત થાય કે આ માટીનો ઢેખાળો છે તેની કિંમત સો રૂપિયા છે તો મુંબઈના રસ્તા ઉપર ક્યાંય ઢેખાળો જોવા નહીં મળે કારણ અને મૂલ્ય મળી ગયું. પૈસાને જે મૂલ્ય મળે છે એ ભોગની સામગ્રી મેળવવા માટે મળે છે અને એ મૂલ્ય જ્યારે મળ્યું ત્યારે Any How ગમે તેમ કરીને સંગ્રહ કરો, માત્ર પૈસો જોઈએ છે તેમ નહિ પણ સંગ્રહ પણ જોઈએ. સંગ્રહની વૃત્તિ એવી છે કે કવિ દલપતરામે કહ્યું કે,
" માખીઓએ મધ કીધું, ન ખાધું ન ખાવા દીધું, લૂંટારાએ લૂંટી લીધું રે.
શરીર માટે ભોગ, ભોગ માટે વિષયોના સાધનો, વિષયોના સાધનો માટે અકરાંતિયા વૃત્તિ અને તેના માટે અસંયમ ને અસંતોષ. અસંતોષ હોય તો “હજુ થોડું વધારે એમ થાય અને એ મેળવવા જતાં નીતિ, સદાચાર, સંયમ, ચારિત્ર, તપ નહીં રહે, પરોપકાર નહીં રહે. બધાય માનવીય મૂલ્યો અને બધાય આધ્યાત્મિક મૂલ્યો ખતમ થઈ જાય. ત્રણ અબજ માણસોમાંથી આ પ્રકારનું જીવન જીવનારા મોટા ભાગના માણસો છે. નાનકડો આંગળીના વેઢે ગણી શકાય તેટલો ભાગ ધર્મ તરફ, તત્ત્વજ્ઞાન તરફ વળેલો જોવા મળે છે.
જે લોકો પોતાને ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક માને છે, જે લોકો આત્મતત્ત્વનો સ્વીકાર કરે છે તેઓ પણ બે મહત્ત્વની અને મોટી ભૂલો કરે છે. તે બે ભૂલોનું વર્ણન આત્મસિદ્ધિની ૩ થી ૫ નંબરની ગાથાઓમાં કર્યું છે. આ ત્રણ ગાથાઓ અસાધારણ છે. - જ્ઞાની પુરુષો કહે છે કે મોક્ષ પ્રાપ્તિના બે સાધનો છે. “જ્ઞાનક્રિયાભ્યાં નોલ:”‘એક જ્ઞાન અને બીજી ક્રિયા. એકલા જ્ઞાન વડે કે એકલી ક્રિયા વડે મોક્ષ પ્રાપ્તિ નહીં થાય. બન્ને સાથે જોઈએ. બે આંખ જોઈએ, બે હાથ જોઈએ અને બે પગ જોઈએ, એમ જ્ઞાન અને ક્રિયા બને જોઈએ. આધ્યાત્મિક સાધના કરનાર વર્ગમાં એક જ્ઞાનની ભૂલ અને એક ક્રિયાની ભૂલ થતી હોય છે તેથી અહીં એક શબ્દ વાપર્યો “શુષ્કજ્ઞાન' અને બીજો શબ્દ વાપર્યો “ક્રિયાજડ'
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
