________________
Verses 44, 45
खातेऽभ्यासजलाशयाऽजनि शिला प्रारब्धनिर्वाहिणा भूयोऽभेदि रसातलावधि ततः कृच्छ्रात्सुतुच्छं किल । क्षारं वार्युदगात्तदप्युपहतं पूतिकृमिश्रेणिभिः शुष्कं तच्च पिपासितोऽस्य सहसा कष्टं विधेश्चेष्टितम् ॥४४॥
अर्थ - निकट में जल - प्राप्ति की इच्छा से भूमि को खोदने पर चट्टान प्राप्त हुई। तब प्रारम्भ किये हुए इस कार्य का निर्वाह करते हुए उसने पाताल पर्यन्त खोदकर उस चट्टान को तोड़ दिया। तत्पश्चात् वहाँ बड़े कष्ट से कुछ थोड़ा सा जो खारा जल प्रगट हुआ वह भी दुर्गन्धयुक्त और क्षुद्र कीड़ों के समूह से व्याप्त था । इसको भी जब वह पीने लगा तब वह भी शीघ्र सूख गया। खेद है कि दैव की लीला विचित्र है।
In search of water in his vicinity, the thirsty man began by digging the earth. He struck a rock. Continuing his quest, he dug till he reached the under-world (pātāla). With great difficulty, he got only a little brackish water that was stinking and full of worms. That too dried up quickly as he thought of drinking it. The ways of karmas (read fate or daiva) are truly amazing!
शुद्धैर्धनैर्विवर्धन्ते सतामपि न सम्पदः ।
न हि स्वच्छाम्बुभिः पूर्णाः कदाचिदपि सिन्धवः ॥ ४५ ॥
अर्थ- शुद्ध धन के द्वारा सज्जनों की भी सम्पत्तियाँ विशेष नहीं बढ़ती हैं। ठीक है - नदियाँ शुद्ध जल से कभी भी परिपूर्ण नहीं होती हैं।
41