Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ " zIbIraUMDI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazobhAratI : prakAzaka: zrI caMdrodaya ceriTebala rilijIyasa TrasTa, amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIrvAda: parama pUjya AcAryazrI vijayacaMdrodaya sUrIzvarajI ma.sA. parama pUjya AcAryazrI vijayajayacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. preraka munizrI anaMtacaMdravijaya ma.sA. saMpAdaka: DaoN. kumArapALa desAI prakAzaka: zrI anilabhAI gAMdhI zrI caMdrodaya ceriTebala rilijIyasa TrasTa prakAzana - Ayojana : zrI jayabhikhkhuM sAhitya TrasTa AvRtti: prathama, vIra saMvata 2518 - vi. saM. 2048 rU. 25-00 mudraka: aMkana prinTarsa, 5, devamaMdira sosAyaTI, cAMdaloDiyA, amadAvAda-382481.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ [upAdhyAyajIne mAraejali. eka pravacanamALAne pariNAme samRddha sAhityika sAmagrI dharAvatA graMthanuM sarjana thAya tyAre svAbhAvika rIte ja AnaMda jAge. amadAvAdamAM zrI yazobhAratI jaina pravacanamALAnuM Ayojana thayuM. parama pUjya AcAryazrI vijayacaMdrodayasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM pUjya upAdhyAya zrI yazovijayajI ma.sA.nA trizatAbdI varSane anulakSIne pravacanamALAnuM Ayojana thayuM. e nimitte aneka vidvAna sAdhu mahArAje ane abhyAsIoe potAnAM vaktavyo rajU karyA.e vaktavyone graMtharUpe prakAzita karIne samAjane sadAne mATe eno lAbha maLato rahe tevI parama pUjya AcArya zrI vijayacaMdrodayasUrIzvarajI ma.sA. preraNA ApI ane emanI preraNAnA pariNAme A graMthanuM sarjana thayuM che. zrI yazobhAratI jaina pravacanamALAmAM jeoe jJAnasaravANI vahAvI hatI e sahunA pravacano meLavavA mATe satata puruSArtha karyo. Ama chatAM eka-be vaktavya nizcita samayamaryAdAmAM maLyAM nahi ane tethI ame ene prakAzita karI zakyA nathI. A kAryamAM pU. A. zrI vijayajayacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.no paNa sahayoga sAMpaDyo. enI pAchaLa pa. pU. munirAjazrI anaMtacaMdra vijaya ma.sA.nI preraNA na hota to A kAma zakya banyuM hota nahIM. A graMthamAM pU.A. yazodevasUrI saMpAdita "nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrI yazovijaya smRtigraMtha," "prabuddha jIvana" tema ja "zrI jaina zvetAmbara konpharansa heralDa'mAMthI lIdhelA lekha aMge saujanya pragaTa karIe chIe. A kAryamAM je je zrIsaMghoe sahayoga Apyo che, emane ame kema bhUlI zakIe? kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya pachI chellAM AThaso varSamAM koI eka jaina jyotirdharanuM nAma vicArIe to tarata ja smaraNapaTa para upAdhyAya zrI yazovijayajI ma.sA.nI smRtio taravare che. saMskRta, prAkRta ane tatkAlIna gujarAtI bhASAmAM aneka samartha kRtinI teoe racanA karI. sAhityanA kSetramAM upAdhyAyajI mahArAja kahIe eTale upAdhyAya yazovijayajI ema tarata ja samajAI jAya. upAdhyAya mahArAjanuM jIvana paNa ati bhavya hatuM. Aje paNa amadAvAdanA tilaka mArga para AvelA upAdhyAya yazovijayajI coka ke temanA janmasthAna kanoDamAM AveluM sarasvatI maMdira teonA bhavya jIvana ane gahana darzanaciMtananuM smaraNa karAve che. -kumArapALa desAI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya sahAyako zrI vizvanaMdikara vAsupUjyavihAra jaina rilijIyasa TrasTa zrI jUnA DIsA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha (banAsakAMThA) zrI jUnA mahAjana vADA jaina upAzraya, amadAvAda zrI AdIzvara - zAMtinAtha jaina TrasTa, paMcabhAInI poLa, amadAvAda zeTha zrI jayaMtIlAla celajIbhAI zAha, pAlanapura
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIrvacana che AtmotthAna ane zAsanasevAnA pratIka samA atyaMta gUDha, tAttvika ane dArzanika graMthonA racayitA upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje saMskRta, prAkRta tema ja gujarAtI bhASAmAM apratima graMtharacanAo karI che. eka bAju jainadarzananA gUDha jJAnano prakAza ApanArA graMtho racyA che, to bIjI bAju zrI saMgha ane samAjane kAje janasAmAnyanI bhASAmAM rasALa ane rasapUrNa kRtionI racanA karI che. "nyAyAcArya', "tattvavizArada', kUrcAla zAradA'nA mAnabharyA biruda pAmanArA upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanA trizatAbdi varSanA mAMgalyamaya prasaMge yazobhAratI nAmaka pravacanamALAnuM Ayojana karyuM hatuM. e samaye nibaMdhaspardhA paNa yojI hatI. e pravacanone graMtharUpe saMgrahita, karavAnI amArI bhAvanA hatI ane te kArya sAhityakAra zrI kumArapALa desAIe temanI prAjJalekhinIthI bajAvyuM, e mATe teone AzIrvAda ApuM chuM. A graMtha sau koIne upayogI thaI raheze, tevI bhAvanA rAkhuM chuM. - caMdrodayasUrinA AzIrvAda
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAyavizArada - nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya -- zrI yazovijayagaNivarANAM guNAnuvAdastutiH // (AryAvRttam) bhaktyA taM praNamAmo, vAcakavayaM yazovijayagaNinam / jinazAsanAmbaraM yo, bhAsitavAn svIyavAgdyutibhiH deze garjara saMjJe, grAmaM kanhor3a nAmakaM ramyam / yo nijajanuSA dhImAn, pAvitavAn zasyatamacaritaH // 2 // sohAgade dhanyau ryadIyA. jananI nArAyaNazca yasya pitA / tau saMsAre, yau suSuvAte sutaM viralam // 3 // paNDitanayavijayA''hvo, guNagaNanilayo'bhavadyadIya guruH / yadvacasA pratibuddho'gRhNAbAlye sa cAritram // 5 // || rAjanagaravAstavyo, dhanyo dhanajI surAbhidho dhanikaH / yatprerito hi kAzyAM, gato guraH ziSyajasakalitaH engkaar mantrajApA-dupagaGgaM bhAratI samArAdhya / tasyAH sa hi varamApat, kavitvavAJachAsuradu samam // 6 // bhaTTAcArya samIpe, cintAmaNyAdikaM SaDdarzanamarmajJo, vidhavidhavidyAsu sa samadhItyaM / vijjAtaH // 7 // || nyAyavizArada nyAyA-ccAryopAdhiM hi sadasi dhIrANAm / vAde vijayaprAptyA, prItAH prAjJA dadu ryasmai // 8 // kaH khalu viSayo'vanyAM, kA vA bhASAsti yatra pUjyAnAm / / na prAvarttata vANI, gadye padye ca nirbAdhA // 9 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pronmathya zAstrasindhuM, nijamatimanthena dhIradhuryeNa / racitA vividhAH kRtayo, mukuTAyante'dhunA vizve // 10 // | yadviracita vairAgya-kalpalatA'dhyAtmasAra zrutvA ca jJAnasAra-madhiyAyAt ko mukhyakRtim / na vairAgyam // 11 // darbhAvatIpure ya-zciratara mArAdhya saMyamaM svaryAtaH sasamAdhi-rjayatAd budhasattamaH vaya'm / sa sadA // 12 // iti vAcakAvataMsaM, munijanamAnyaM yazovijayagaNinam / nemyamRtadevaziSyaH, stutavAnnanu hemacandrA''hvaH // 13 // pUrti gatavAnitikaH kathayati, jIvatiyo'dyApisadyazaH kAyaiH / pratiprAtaH praticaityaM, zrUyante yasya stavanAni gIyante yat zrutavArghidRSTavA, viduSo'pibhavanti vismayagrastAH / kathamektA kI kRtavAn ! vada kimasAdhyaM sarasvatyAH // 2 // racayitA : pUjyAcAryavijayadevasUrizvara caraNareNuH vijaya hemacandrasUriH // - - -
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (zrI yazovijyajI gaNivaranI guNAnuvAda-stuti A. vijaya hemacaMdrasUri (savaiyA chaMda) zrI jinazAsananA jyotirdhara, prabala pratApI, puNyAtmA, nyAya vizArada nyAyAcArya vaLI je, saMyama zuddhAtmA, agaNita grantha racIne jeNe, kIdho mahAzAsana upakAra, vAcakavara e jasa guru caraNe, vandana ho ama vAra hajAra / 1 / gurjara deze gAma "kanoDu', karyuM pAvana nija janma thakI, sohAgade jasamAta, tAta nAme nArAyaNa pAse vaLI, nAma hatuM jazavanta tathA jasa baMdhava pAsiMha sukhakAra, vAcakavara e jasa-guru caraNe, vandana ho ama vAra hajAra # 2 pUrvajanmanA zubha saMskAre, bAlya thakI je vairAgI, paMDita naya guruvara-upadeze, saMyama levA laya lAgI, chakI savi jaMjALa jagatanI, zizuvayamAM jethayAaNagAra, vAcakavara e jasa-guru caraNe, vandana ho ama vAra hajAra | 3 | kAzI jaI nija guruvaranI sAthe, nadI gaMgAne tIra rahyA, jApa karyo vAra maMtrano, tUThI zArada devI tahIM, lahI varadAna banyA je jagamAM, mahApaMDitane kaviziradAra, vAcakavara e jasa-guru caraNe, vandana ho ama vAra hajAra + 4o kAzImAM traNa varSa rahyA ne, cAra varSa AgrAmAM vAsa, bhaTTAcArya kane nyAyAdi, darzanano kIdho abhyAsa, cintAmaNi-mahAgrantha to jenI, jIbhe ramato sAMja-savAra, vAcakavara e jasa-guru caraNe, vandana ho ama vAra hajAra || pI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAyAdi Sadarzana saghaLAM, granthono kIdho abhyAsa, Agama-tattvAmRtanA pAne, pragaTyo anubhavajJAna usa, utkaTa tyAga ane vairAgye, dhanya karyo jeNe avatAra, vAcakavarae jasa-gurucaraNe, vandana ho ama vAra hajAra che 6. hoya bhale saMskRta ke prAkRta, gadya padya ke gujarAtI, sara sara karatI vahetI vANI, sa jANe ko bRhaspati! zata saMkhyaka vidha vidha viSayonA, viracyA grantho ati manohAra, vAcakavara e jasa-guru-caraNe, vandana ho ama vAra hajAra / 7 darbhAvatI nagarImAM jeNe, gaNatAM maMtra mahA navakAra, chello zvAsa mUkyo ne pAmyA, sura-2maNIno zubha satkAra, trayazata varSa thayA paNa jeo, visare nahi paLa mAtra lagAra, vAcakavara e jasa-guru-caraNe, vandana ho ama vAra hajAra 8 prazasti zAsananA samrATa sUrizvara-nemi thayA tapagaccha pati, tasa pATe kavi-ratna thayA, vijayAmRtasUri sUkSma mati, saumyamUrti tasa pATe sohe, devasUri mahA baDabhAgI, hemacandrasUri ziSya tasa racyuM, A aSTaka saubhAgI | 9o. akSi veda gaganAkSi (2042) varSa Aso vadI ekamane dina, zanivAre cittAmaNi pArzvaprabhu, sanidhye thaI tallIna, pArlA pUrva viSe comAsuM rahIne, nija guru zItala chAMya, paM. pradhumnavijaya gaNi vinati, svIkArI aSTakaviramAya. te 10
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (yazovaMdanA panyAsa pradyumnavijayajI (maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM-e rAga.....) upAdhyAyazrI yazovijayajI jinavara zAsananA zaNagAra, vairya kSamAne gaMbhIratAdi aneka guNa gaNanA bhaMDAra, jJAna yogane siddha karIne khUba baDhAvI zAsana zAna, vandana karIe trividhe tamane dejo amane sAcuM jJAna dhanya kanoDA ghana sobhAgade dhana nArAyaNa dharma zUrA, dhana suhaguru zrI naya vijayajI dhana dhana e dhanajI zUrA, dhana siMhasUrijI jeNe hita zikSAnAM dIdhAM dAna, vandana karIe trividhe tamane, dejo amane sAcuM jJAna bhara comAse mUsaLadhAra varase pANI divasa ne rAta, "bhaktAmara"nI zravaNapratijJA kAraNa traNa upavAsI mAta, sAta varasanA Ape tyAre saMbhaLAvyuM e stotra mahAna, vandana karIe trividhe tamane, dejo amane sAcuM jJAna kAzItala vahetI gaMgAnA kAMThe nizcala dhyAna dharI, bhagavatI devI sarasvatIne rIjhavIne varadAna varI, guruvara caraNa pasAye heje lAdhyuM Atama anubhava jJAna, vandana karIe trividhe tamane, dejo amane sAcuM jJAna vikrama saMvata sattara dazamAM poSa mAse pATaNamAM, guruvara zrInayavijayajI sAthe durlabha grantho lipi karatAM, paMdara dinamAM sAta munie graMtha lakhyo nayacakranAma, vandana karIye trividhe tamane, dejo amane sAcuM jJAna .
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya zrI vinayavijyajI zrIpAlarAsane zarU kare, rAMdera saMghano pUrti Agraha vAcaka sa svIkAra kare, sArdha saptazata gAthA pachInuM pUrNa karyuM e rAsanuM jJAna, vandana karIe trividhe tamane dejo amane sAcuM jJAna sattara teMtAlIsa DabhoItIrthe carama comAsuM Apa rahyA, varasa paMcAvana nirmaLa saMyama pALI yazathI amara thayA, vahelA vahelA zivapura javA kahyuM Ape zuM zubhaprasthAna, vandana karIe trividhe tamane dejo amane sAcuM jJAna ...7 prabhunI ANA gauNa banI ne jJAnano mAraga virala banyo. "zAsana mAruM, huM zAsanano' evo antarnAda ghaTyo, evA TANe ApanA graMtho TALe saMghanuM timira tamAma, vandana karIe trividhe tamane deje amane sAcuM jJAna ...8... prazasti : nyAyAcArya ne nyAyavizArada yazovijayajI vAcaka rAja, varasa vItyAM che traNaso pUrAM smaraNa aMjali daIe Aja, deva temano sevaka bhAve sakala saMgha sAthe praName, caitrI pUnama dina caraNa vandanA karIne jIvana dhanya gaNe puravaNI: sabhAmaha avadhAna sAMbhaLI cakita thayA dhanajI zUrA, UbhA thaIne vinatI kare che premI zAsananAM pUrAM, kAzI jaIne SaTradarzananA graMtha bhaNAvo cAhuM chuM, e munivaramAM agAdha pratibhA bIjo ""hema"nihALuM chuM yazovijayajIne bolAvI bhAva gharIne ekAnta, upakArI zrI sihasUrIjI hita zikSA Ape khaMte, bhAI, AdhyAtmikatA kAje avagAhoAgama avirAma, abudha janonAM hitane kAje gUrjara granthoraco gatamAna" ........
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita khANa samI e kAzI nagarImAM Avyo vAdI, galIe galIe pharato to paNa koI nahIM tyAM prativAdI, evA vAdI vAdamAM jItI pAmyA Apa rUDuM sanmAna, vandana karIe trividhe tamane dejo amane sAcuM jJAna ......3. vikrama saMvata sattara bAvIsa comAsAmAM sUryapure, maMgalasuta zA rUpacaMdane vidhipUrvaka ullAsa pUre, Ape tyAre zravaNa karAvyAM aMga agiyAre thaI sAvadhAna, viMdana karIe trividhe tamane dejo amane sAcuM jJAna sUkSma kuzAgra matithI gUMthyA nyAyanAM graMthonAM ukale, naya nikSepane syAdvAdanA rahasyano nA pAra maLe, huM to e sau joI sAMbhaLI preme laLI laLI karuM praNAma, vaMdana karIe trividhe tamane, dejo amane sAcuM jJAna ......... romaromamAM zAsanaprIti Atmarati sAdhI abhirAma, prabhunI ANA zire vahIne kIdhuM rUDuM nija kalyANa, ama ajJAnane jaDatA haravA Apa cho sAcA abhinavabhANa, vaMdana karIe trividhe tamane dejo amane sAcuM jJAna bhava vairAgI guru guNarAgI pUrNa bhakta prabhu zAsananAM, gItAratha sobhAgI sajjana pAraMgata kRta sAgaranAM, kevaLI bhASita mArganA jJAtA sadA amArI sAthe raho, juga juga jIvo, jaya jaya pAmo, upAdhyAyajI amara raho!
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama krama lekha lekhaka 1. paramatRptino anubhava A. zrI vijaya caMdrodayasUrijI ma. 1 2. aDhAramI sadInA mahAna jyotirdhara pU. A. zrI vijayapadhasUrijI ma. 6 3. zrI sImaMdharasvAmInI vinaMtI A. zrI azokacaMdrasUrijI ma. 4. upAdhyAyajInI zAsanasevA A. zrI jabbavijayajI ma. 5. "jabUsvAmI rAsa' A. zrI jayacaMdrasUrijI ma. 6. "amRtavela'nI sajhAyamAM sAdhanA paddhationuM Alekhana paM. yazovijaya gaNijI 7. vaMdana karIe trividhe tamane 5. pradyumnavijayajI ma. 8. samAcArIprakaraNa gaNivarya somacaMdravijayajI ma. 63 9. jaMbUsvAmInA rAsamAM kathAnI rasajamAvaTa gaNivaryazrI hemaratnavijayajI ma. 76 10. mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajInI amRtavelanI sajajhAya paM. aruNodayasAgarajI ma. 86 11. nyAyAcArya, nyAyavizArada upAdhyAya muni zrI anaMtacaMdra vijayajI ma. 90 adhyAtma-upaniSadano prasAda muni zrI jayasuMdaravijayajI ma. 5 13. pragaTaTyo pUraNa rAga..... muni zrI kalpataruvijayajI ma. 103 14. adhyAtmajIvananAM tejakiraNo sA. zrI pIyUSaprajJAzrIjI ma. 108 1. vAcaka yazovijayajInIcovIzIo pro. hIrAlAla 2. kApaDiyA 111 2. zrImAna yazovijayajI DaoN. bhagavAnadAsa manasukhabhAI mahetA 116 3. upAdhyAya yazovijayajInI gurjara bhASAmAM racanAo ramaNalAla cI. zAha 128 nyAyAcArya, nyAyavizArada upA. yazovijayajI gaNivara paM. maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI 134 kurcAlI zAradaH upAdhyAya yazovijayajI DaoN. cInubhAI nAyaka 141 6. upAdhyAya zrI yazovijayajInI dArzanikapratibhA hemaMta je. zAha 14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. 7. be samakAlIno 8. vairAgya kalpalatA virala sAdhaka 10. vAcakayazanI anubhavavANI 11. yazovijayajInAM stavana kAvyo 12. "jJAnasAra"-eka cittana 13. "samAdhizataka" 14. samRddha padasAhitya 15. Adi jina stavana 16. phalAphalaviSayaka praznapatra 17. upAdhyAya yazovijayajInAM covIsastavano jJAnasAra 19. adhyAtma rasanI helI 20. jJAnasAra trizatAbdI varSe bhAvAMjali kumArapALa desAI. 153 praphlAdaga. paTela 158 jitendra bI. zAha 163 bAbubhAI kaDIvALA 166 pannAlAla 2. zAha 171 rUpendrakumAra pagAriyA 179 DaoN. zekharacaMdra jaina 184 - cImanalAla ema. zAha "kalAdhara' 196 vijayAbena 208 206 zAha pIyUSakumAra zAMtilAla zAha pIyUSakumAra zAMtilAla paM.dhIrajalAla mahetA tRptibahena anumodana ane AnaMda 215 250 262 268 275
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazobhAratI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) che paramatRptino anubhavo che : A. zrI vijaya caMdrodayasUrijI ma. nyAyAcArya "tattva vizArada' ane "kUrcAla zAradA'nAM mAnabharyA biruda pAmanArA upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje saMskRta, prAkRta tema ja gujarAtImAM graMtho racyA che, jenI saMkhyA ekasothI vadhu che. AtmotthAna ane zAsanasevAnA pratIkarUpe atyaMta gUDha, tAttvika ane dArzanika graMtho temaNe racyA che, to saMgha ane samAjanI sevA mATe ghaNe aMze janasAmAnyanI bhASAmAM temaNe dharma, Indriyaja5, saMyama, karmAtItatA, AtmajJAna, bhakti ane AtmotthAna prabodhatAM saraLa kAvyo paNa temaNe racyAM che. temanuM AvuM eka samartha kAvya che "covIsI', je jainadharmI sAmAnyajanone kaMThastha karI rojeroja paNa gAvAnuM mana thAya tevuM che. hRdayane parama tRptino anubhava karAve, satata bhAvavibhora karI de tevuM A kAvya siddha muktAtmAo karatAM paNa mahattara manAyelA ane janasAmAnyane tenI sAMsArikatA, saMyamAbhAva, vAsanAmayatA ane karmabaMdhanathI muktino mArga batAvI AtmotthAna sAdhavA preratA evA covIsa tIrthaMkaronI mahattAno marma janasAmAnya evA bhaktanI sAdI ane saraLa, kAlIghelI vANImAM rajU kare che. pratyeka tIrthakarane pAMca ke kyAMka cha zlokomAM vaMdanA karI che, yAcanA karI che, zaraNAgati yAcI che. dareka tIrthaMkaranI prArthanAne aMte svanAmadhanya upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja janasAmAnyanA pratinidhi hoya te rIte ja, dareka tIrthakarane vaMdanA kare che. Ama, A prArthanA sAMsArikatAthI para banI muktinI jhaMkhanA ane te taraphanI gati vAMchatA jIva mATe che. jaina samAja ane dharmane nIcenI traNa covIsIo jANItI che: paramadino anubhava B 1
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) zrI AnaMdadhana racita covIsI (2) zrI devacaMdrajIpraNIta covIsI (3) zrI yazovijayajInI racelI covIsI prathama covIsImAM adhyAtmarasanuM suMdara poSaNa thayuM che, te sahelAIthI samajAya tevI che. samajaNapUrvaka gAnArAne te vairAgyarasamAM nimagna karI de tevI che. jJAnasAra nAmanA munie tenA saMkSipta artha ApyA che. bIjI covIsImAM kartAe dravyAnuyoga sabhara bharyo che, te aTapaTo che ane sahelAIthI samajavo muzkela che. tenA para svaracita 'bAlAvabodha' upalabdha che. A covIsImAM covIsa tIrthaMkaronI vaMdanA che. temAM dareka prArthanAno sAra sarvaprathama ApaNe joIe : 1. zrIRRSabhadeva svAmI sAmAnya kevalImAM pradhAna te RSabha. teno bhAva prabhunI alaukika aMgaracanA varNave che. bhAva evo che ke saMsAramAM Adhi, vyAdhi ane upAdhithI samaye samaye bhAvamaraNa pAmatA jIvone sAtA upajAvI, e pIDAothI mukta karI jIvADanArA zrI RSabhadeva che. evAM maraNa pharIthI prApta na thAya evI amara sthiti pamADanAra ane tethI ja jagatanA jIvone prANathI paNa zrI RSabhadeva adhika priya che. 2. zrIajitanAtha svAmI prabhu sarvaguNa sampanna hovAthI temanI sAthe prIti karavAnI icchA thaI tene anulakSI A stavana che. bhAva evo che ke upasarga, pariSada vaDe jItAyelA prabhu ajitanAtha svAmI sivAya bIjAnI saMgati na game, kAraNa guNa hoya tyAM ja sAcI prIti thAya. 3. zrIsaMbhavanAtha svAmI prabhu sAthe prIti karI, tethI have tenA phaLarUpe je mAgaNI karavAnI che te e che ke bhaktanI sevA-upAsanAthI prabhu prasanna thAya tethI badhuM choDI Apane bhajuM chuM. mArAmAM Atmika zakti prero, protsAhana Apo, mane iSTasthAna prati gamana karAvo. 4. zrIabhinaMdana svAmI prabhune prArthanA karI tyAre prabhu to vidyamAna nathI, temanI pratimA che. pobhAratI = 2
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinamUrti ane jinavANI e ja to AdhAra che! AthI prabhunI pratimAnI, tenA darzananI je prApti thaI che tethI ja AtmAne kRtArtha mAnavo. prabhunuM darzana mATe eTale samyakatva maLe, mAnavanI sarva AzAo phaLe. 5.zrIsumatinAtha svAmI prabhu sAthe prIta thaI, mAnavanI AzAo phaLI. have e prIti vadhavI ja joIe! to ja Antarika rAga prabhu pratye vadhato jAya, guNonI prApti thAya. prabhuprItino satata AsvAda jIvananuM bhAthuM banI rahe. 6. zrIpadmaprabha svAmI prabhu sAthe abhaMga prema thayo, chatAM prabhu to dUra rahyA, siddhasthAne jaIne beThA. to premano nirvAha kaI rIte karavo ? zuM karavuM ? prabhunuM vismaraNa na karavuM, guNathI chApa hRdayamAMthI bhUMsAvA na devI, viyoganuM duHkha sahevuM. prabhunA jamArge gati karavI. 7. zrIsupArzvanAtha svAmI jemanA AzrayathI mAnavajIva sarvatra sukha pAme, te prabhu kevA che? temanI kevalI avasthA ahIM varNavI che. prabhu to zaraNAgata vatsala che, tenAthI ja to kaivalyAvasthA prApta thAya. prabhu pratyenA sadUbhAvathI prabhunA mukha uparanuM teja bhaktanA AtmAmAM saMkramaNa pAme che. prabhu cotrIsa atizayathI avita che. te paikI dareka bhaktane tenI pAtratA pramANenI prApti thAya che. 8. zrIcaMdraprabhasvAmI AvA aSTa prAtihAryathI sampanna evA paramAtmA pAse have kartA prArthanA karIne potAnI mAgaNI ekAnta vyakta kare che. bhAva e che ke udayagata UbharA hRdaya kholIne ja prabhu pAse vyakta karI zakAya ane te pUrNa bhakti hoya tyAre ja saMbhave, to ja guNanI goSThi thAya. prArthanA evI che ke satata prabhunI karuNA, kapAnAM amI bhakta para varase ane tethI bhaktano evo to utkarSa thAya ke te kSayopazama samyakatva prApta kare, mokSano adhikArI bane. 9. zrIsuvidhinAtha svAmI prabhunI tuSTimAM sarvasukha raheluM che evo dRDha nirdhAra thatAM bhakta prabhunI tuSTino vicAra kare che ane "temanA hRdayamAM vasuM to ja kharI tuSTi, prasannatA pAmI zakAya" te samaja sAthe ahIM stuti kare che. paramatutino anubhava u 3
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. zrI zItalanAtha svAmI prabhune aMtaramAM samAvyA pachI temanAthI kazuM chAnuM rakhAya nahIM, rAkhavAnuM hoya nahIM e bhAva ahIM pragakaryo che. apratima jJAnI prabhu pAse 'bhakta zaraNAgata bane che. 11. zrIzreyAMsanAtha svAmI prabhunI pAse vinA vilaMbe sevAphaLanI yAcanA karyA pachI, prabhu sAthe apratima prema, kharI mitratA hoya to ja sevAphaLa maLe tethI bhakta potAnA apratima prabhupremanI pratIti ahIM karAve che. 12. zrIvAsupUjya svAmI prabhune bhaktirUpa kAmaNa vaDe AkarSIne maLavAnuM jaNAvyA pachI te ja hakIktanI puSTi mATe A stavanamAM bhakta prabhunuM kAmaNa karavAnI potAnI icchA vyakta kare che. 13. zrIvimalanAtha svAmI prabhu sAthe bhedano cheda karI temanI sAthe ekarUpe maLI javAnuM jaNAvyA pachI prabhusevAno avasara bhakta na cUke te mATe prabhune prArthanA karI che ke AtmAne teo hitazikSA Ape. jemane nirmaLa jJAnAdika varte che ane je karmamaLathI rahita thaI nirmaLa thayA che te prabhu prArthanA svIkAre ja. 14. zrIanaMtanAtha svAmI samyatva prApta thavAthI mana kholIne prabhunI sAthe vAta karavA pUrve temanI abhaMga raMgavALI mitratA karavI joIe, e bhAva A stavanamAM pragaTa karyo che. 15. zrIdharmanAtha svAmI premano nirvAha karavAnI cintA utpanna thatAM te aMge prArthanA. 16. zrI zAntinAtha svAmI hadayamAM premanuM AkarSaNa jAge, jAme te pachI tenI tRpti ja thatI nathI ane saMsAramAM badhuM ja asAra jaNAya che. mithyAtvabhAva dUra thAya, jIvane caturtha guNasthAnaka prApta thAya, satata prabhunuM cintana thayA kare ane te mokSa tarapha dorI jAya e ja prArthanA. 17. zrI kuMthunAtha svAmI ( zobhAratI m 3 )
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. zrIaranAtha svAmI prabhuprApti thAya, jJAnaprApti thAya. prabhu aMtaramAM padhAryA, AnaMda - AnaMda vyApI vaLyo. aNamola dhanyatAnI prApti thaI. 19. zrImallinAtha svAmI 20. zrImunisuvrata svAmI prabhune rIjhavyA, kAryasiddhi thaI, manamAM parama AnaMda vyApI vaLyo, tenuM varNana. 21. zrInaminAtha svAmI 22. zrIneminAtha svAmI prabhunA guNa akathya, hRdayamAM premathI anubhavAya, to ja Atmika sukhanI prApti thAya, sAMsArika sukhanI paNa, je dhanya hoya. paraMtu pachI anubhava paNa thAya ke aihika sukha e to aMte moha che, nirarthaka che. AthI tene vivekamAM pheravI nAkhI prabhu pAse cAritragrahaNa karavuM. Atmahita sAdhavuM, avinAzI sukha prApta karavuM. 23. zrI pArzvanAtha svAmI 24. zrIvardhamAna mahAvIra nirAgI-vItarAgI paramAtmAnI sarva muniomAM zreSThatA. kAraNa e ke paramAtmAmAM je sarvotkRSTa guNo che tenA vaDe ja te zreSTha kahevAya che. A pachI A gAthAnA mahattvanuM gauravagAna karyuM che.' saraLatA, suMdaratA ane manamohakatA e A stavananAM anupama lakSaNo che. A kRtine tenI AlaMkArikatA ane ucca kalpanAzaktine kAraNe ApaNe eka mahAna bhaktikAvya ane stavanakAvya tarIke AvakArIe. paramatobinano sArAbhava che
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (aDhAramI sadInA mahAna jyotirdharo pU. A. zrI vijayapadhasUrijI ma. mahopAdhyAyazrI yazovijayajIne je sAhityaracanAoe prakhara vidvAna tarIke amara banAvyA che temanI eka pachI eka kRtinuM - e kRtimAM AvatAM viSayanirUpaNanuM saMkSipta avalokana karIzuM. upAdhyAyajIta maulika graMtho 1. adhyAtmamata parIkSA : AnuM bIjuM nAma adhyAtmamatakhaMDana che. mULa graMtha prAkRta bhASAmAM 184 gAthAno che. tenI upara vAcakavarSe svopajJa TIkA racI che. digaMbaro ema mAne che ke kevalibhagavaMtone kavaLAhAra hoya ja nahi. A bAbatamAM graMthakAra maharSie kevaLajJAna ane kavaLAhAra e avirodhI vastu che eTale jyAM kevaLajJAna hoya tyAM jema mohanIya vagere cAre ghAtI karmo virodhI hovAthI saMbhavatA nathI, tevo virodha kevaLajJAnanI sAthe kavaLAhArane hovAmAM nathI e siddha karyuM che. zrI samavAyAMgamAM cotrIsa atizayomAM jaNAvyuM che ke "prabhunA AhAramAM nihAra carmacakSuvALA jIvo joI zake nahi' e vagere vastu sacoTa dAkhalA dalIlo daIne kevalIne kavalAhAra hoI zake ema sAbita karyuM che. digaMbaro mAne che ke - prabhune dhAturahita paramaudArika zarIra hoya. A bAbatanuM, prabhune janmathI ja eka zarIra hoya che vagere jaNAvIne, khaMDana karyuM che. jo kevalI prabhune AhAra na hoya to tattvArthamAM kevalIne kahelA agiyAra pariSaho (jemAM sudhA pariSaha gaNyo che te) kaI rIte ghaTaze? AvA aneka prazno pUchIne AhAranI bAbatamAM paryApta nAmodaya paNa kAraNa tarIke jaNAvIne digaMbara matanI aneka mAnyatAne asatya TharAvI che. chevaTe (1) digaMbara mata kyAre prakaTa thayo? (2) teo upakaraNa nathI rAkhatA, tenuM zuM kAraNa? A praznonA A pambhAratI n ke
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ khulAsA karavAnA prasaMge teonA AcAra vagere darzAvI chevaTe prazasti jaNAvI kartAe graMtha pUrNa karyo che. A graMtha uparanI svopanna TIkA navIna nyAyanI paddhati pramANe banAvI che, te vAMcavAthI kartAnI apUrva vidvattA jaNAya che. mULagraMthanI zarUAtamAM graMthakAra jaNAve che ke huM zrIpArzvanAtha prabhune ane gacchanAyaka AcArya mahArAja zrIvijayadevasUrIzvarajI mahArAjane vaMdana karIne bodhane anusAre adhyAtmamatanI parIkSA karIza. tema ja TIkAnI zarUAtamAM paNa jaNAvyuM che ke-je vAgyevatA (sarasvatI) paMDitone athavA devone vaMdana karavA lAyaka che ane jenuM svarUpa OMkAra maMtrAkSara garbhita che, te vAndevatAnuM smaraNa karIne huM svopajJa (svakRta) adhyAtmamataparIkSAnuM vivaraNa karuM chuM. TIkAnA zlokanuM pramANa 4,000 zloka che. A saTIka graMtha de. lA. jaina pustakodvAra phaMDa taraphathI chapAyo che ane tenuM bhASAMtara zrI AtmAnaMda sabhA taraphathI chapAyuM che. 2. adhyAtmasAra : karmarUpI vAdaLAthI DhaMkAyelA bhavya jIvo adhyAtma sevArUpI pavanathI te vAdaLAne dUra karI Atmika tejano anubhava karI zake che. A muddAthI graMthakAre A graMthamAM sAta mukhya vibhAga(prabaMdha)nI ane dareka vibhAgamAM ekAdi adhikAranI saMkalanA karIne adhyAtmanuM svarUpa varNavyuM che. temAM prathama prabaMdhamAM adhyAtmanI prazaMsA, adhyAtmasvarUpa, daMbhatyAga, bhavasvarUpa A cAra bAbatanuM savistara varNana jaNAvyuM che. bIjA prabaMdhamAM vairAgyasaMbhava, vairAgyanA bheda ane vairAgya saMbaMdhI jarUrI bInA spaSTa rIte varNavI che. trIjA prabaMdhamAM mamatAno tyAga, samatA, sadanuSThAna ane manaHzuddhinuM svarUpa jaNAvyuM che. cothA prabaMdhamAM samyaktva, mithyAtvatyAga ane kadAgrahatyAganI bInA jaNAvI che. pAMcamA prabaMdhamAM yoga, dhyAna ane dhyAnastuti varNavI che. chaThThA prabaMdhamAM Atmanizcaya varNavyo che. sAtamA prabaMdhamAM jainamata stuti, anubhavI sajjanastuti jaNAvI che. jaina zve, konpharansa prakAzita 'jaina graMthAvalI' vagerenA AdhAre A mUla graMthanuM pramANa 1300 zloka che. Ano yathArthabhAva jaNAvavA mATe paMnyAsajI mahArAja zrI gaMbhIravijayajI gaNijIe tenA upara TIkA banAvI che, te zrI jainadharma prasAraka sabhAe chapAvI che. 3. adhyAtmopaniSad H anuSTupa chaMdamAM saMskRta 231 zloka pramANa mahAna jyotirdhara # 1 -
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMtha che. prakAzaka zrI jainadharma prasAraka sabhA, bhAvanagara. A graMthamAM kartAe-1. zAstrayoga zuddhi adhikAra, 2. jJAnayogAdhikAra, 3. kriyAdhikAra ane 4. sAmyAdhikAra-A cAra adhikAra paikI pahelAzAstrayogazuddhi nAmanA adhikAramAM (1) adhyAtmanuM kharuM svarUpa zuM samajavuM? (2) tene lAyaka kyA jIvo hoI zake ? (3) kevA prakAranA hradayamAM adhyAtmano prAdurbhava thAya ? (4) tucchAgrahi jIvonI kevI kharAba hAlata thAya che ? (5) zAstranuM sAmarthya kevuM hoya che ? (6) zAstranI parIkSA kaI rIte karI zakAya ? (7) kaSa-cheda-tApanuM savistara svarUpa zuM ? (8) ane kaSazuddhi vagere trividha zuddhi kaI rIte zAstramAM ghaTAvI zakAya ? (9) ekAMtavAdIo paNa ADakatarI rIte syAdvAda matane kevA rUpe svIkAre che ? (10) nayazuddhi-zrutajJAna ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAnanuM svarUpa zuM ? (11) dharmavAdane lAyaka koNa hoI zake ? A agiyAre praznonA spaSTa khulAsA karavA pUrvaka vacamAM prasaMge jarUrI bInA paNa sarasa rIte varNavI che. bIjA - jJAnayoga nAmanA adhikAramAM (1) pratibhAjJAna kone kahIe ? (2) AtmajJAnI muni kevA hoya che ? (3) kharuM vedyapaNuM kone kahIe ? (4) jJAnI puruSo kaI rIte nirlepa thaI zake che ? (5) cittanI zuddhi karavA mATe karyAM kayAM sAdhanonI sevanA karavI joIe ? (6) jJAnayoga vyAvahArika daSTie ane naiRRyika dRSTie kevA svarUpavALo hoya che; A cha praznonA spaSTa khulAsA karatI vakhate bIjI paNa jarUrI bInA TUMkamAM jaNAvI che. trIjA - kriyA adhikAramAM-kriyAmAM jarUriyAta jaNAvavAnA prasaMge kaI kriyAthI nirmala bhAvavRddhi thaI zake ? Ano khulAso jaNAvIne jJAnI puruSo paNa karmano nAza karavA mATe kriyAnI sAdhanA jarUra kare che, A bInA jaNAvI che. cothA - sAmyAdhikAramAM (1) samatA guNavALA jIvanI kevI sthiti hoya che? (2) samatA vinAnuM sAmAyika paNa kevuM hoya che? (3) paramAtmasvarUpane pamADavAmAM samatA kaI rIte kevA prakAranI madada kare che ? (4) samatAthI kone kone kevA kevA prakAranA lAbha thayA ? A cAra praznonA spaSTa khulAsA karatAM chellA praznanA samAdhAnamAM bharata, damadaMta RSi, namirAjarSi, skaMdasUrinA ziSyo, metArya muni, gajasukumALa, arNikAputra, daDhaprahArI, zrI marUdevA vagerenA dAkhalA ApyA che. chevaTe prazasti vagere jaNAvIne graMtha pUro karyo che. pAMcAra ka
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. anekAMtavyavasthA : mULa graMtha 33pa7 zloka pramANa che. A graMtha amudrita che. temAM zarUAtamAM kartA A pramANe maMgalazlokanI racanA kare che aiNdastomanataM natvA, vItarAgaM svayambhuvam / anekAMtavyavasthAyAM, zramaH kazciAtAyate // 5. devadharmaparIkSA : devo svargamAM prabhupratimAnI pUjA kare che. pratimA nahi mAnanArA sthAnakamArgI loko te devone adharmI kahe che, A vAta khoTI che ema sAbita karanAro A graMtha che. enuM mULa zlokapramANa 425 che. tenA upara TIkA nathI. prakAzaka zrI. jai. gha. pra. sabhA, bhAvanagara. je 27 muddAo lakSamAM rAkhIne graMthakAra maharSie A graMthanI racanA karI che te muddAo TUMkamAM A pramANe jANavA : (1) devo asaMyata che ema kahevuM e niSphara vacana che. (2) devone zratadharma hoya che e muddAthI paNa temane adharmI na kahI zakAya. (3) dareka samyakatvadhArI jIvane sUtra ane artha hovAthI zratadharma kahI zakAya ja. (4) teo sarvaviratirUpa saMyamane dhAraNa karI zaktA nathI, A apekSAe adharmasthita kahevAya che. (pa) teo viziSTa bodharahita che, mATe bAla kahevAya che. (6) saMyama vinAnuM samyakatva niSphaLa che. A vacana viziSTa apekSAne jAhera kare che.(7) nAraka jIvone ane devone lezyAo judI judI hoya che. temAM devonI lezyA apekSAe prazasta gaNAya che. (8) samyakatvI devone sAdhu vagerenA vinaya karavArUpa tapa hoya che. (9) muni vagere mahApuruSonuM vaiyAvacca karIne paNa devo potAnA devabhavane saphaLa kare che. (10) indro samyagvAdI ane niravadya bhASAnA bolanArA kahevAya che. (11) indro munirAjane avagraha Ape che. (12) camarendra vagere Indro tathA temanA lokapALadevo prabhudevanA hADakAnI paNa AzAtanA karatA nathI. (13) harikezInuM vaiyAvacca yakSoe karyuM che. (14) devone samyakatvarUpa saMvara hoya che. (15) ghArmika vyavasAya karIne sUryAbhe prabhupratimAnI pUjA karI che. (1) vijayadeve paNa te pramANe pUjA karI che. (17) janmAbhiSekano paNa tevo ja adhikAra che, devo prabhupUjA kare che te, AgaLa ane pachI, kalyANa karanArI che. (18) pachI zabdathI adhikAra pramANe parabhava' artha levo joIe, kAraNa tapazcaryAdithI tevuM phaLa maLI zake che. (19) sthiti paNa dharma ja kahevAya- (20) jJAnavaMta mahApuruSono lokopacAra paNa karma khapAvavA mATe ja hoya che. (21) devoe karelA mahAna jayotirlara B 9
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMdanAdi paNa pUrva ane pachI hitakArI che. (22) pUjAdhikArano samAveza vaMdanAdhikAramAM thaI zake che. (23) prabhudeve IMdrAdike karela vaMdanAnI anumodanA karI prabhunI AgaLa karAtuM nATaka bIjAM azubha kAryonA jevuM na kahevAya. (24) AvA nATakane bhaktinA aMga tarIke jaNAvyuM che. AvI bhaktinA prabhAve durgati na thAya, sadgatino baMdha thAya ne chevaTe mokSa paNa maLe. (25) dAnanA upadeza ke niSedhanI peThe jinapUjAno upadeza ke niSedha na karavo ema nahi, kAraNa ke te anubaMdhahiMsA che ja nahi. (2) caitya ke pratimAne aMge thatI dravyahiMsA arthadaMDa paNa na kahevAya ane anarthadaMDa paNa na kahevAya. (27) pUjAnuM svarUpa jaNAvatAM dayA ane hiMsAnuM satya svarUpa sUtrapATha daIne samajAvyuM che. 5. jainatarkaparibhASA : syAdvAdarzananA pAyA jevA (1) pramANa, (2) naya ane (3) nikSepa - nAmanA traNa paricchedavALo A graMtha che. temAM prathama pramANaparicchedamAM (1) pramANa eTale zuM ? (2) pramANano tenA phaLanI sAthe abhedabhAva kaI rIte ghaTe? (3) pramANanA bhedo keTalA? (4) pratyakSa pramANa keTalA prakAranuM che ? (pa) sAMvyAvahArika pratyakSanuM ane pAramArthika pratyakSanuM tAttvika svarUpa zuM? (6) cakSuno ane manano vyaMjanAvagraha na hovAnuM kAraNa? (7) avagrahAdinuM svarUpa zuM? (8) te prasaMge thatI zaMkAonuM samAdhAna zuM ? (9) matijJAnanA dareka bhedamAM bahu-bahuvidha vagere bhedo kaI rIte samajavA? (10) zrutajJAnanuM yathArtha svarUpa zuM? (11) saMjJAkSarAdi traNa bhedo tathA zrutajJAnanA cauda bhedo kyA kyA? (12) pAramArthika pratyakSanA avadhijJAna vagerenA bhedo keTalA? (13) yogaja dharmajanya jJAnamAM ane kevalajJAnamAM taphAvata zo? (14) parokSapramANanuM lakSaNagarbhita svarUpa zuM? (15) tenA pAMca bhedo kayA kayA? (1) parokSanA smaraNa-pratyabhijJA-tarka-anumAna-Agama bhedonuM svarUpa zuM ? (17) smaraNanuM pramANapaNuM kaI rIte ghaTI zake ? (18) tene mAnavAnI jarUriyAta zI? (19) pratyabhijJAnuM lakSaNa zuM? (20) tene alaga mAnavAnuM kAraNa zuM ? (21) pratyabhijJAmAM anumAna vagereno samAveza kaI rIte thaI zake? (22) tarkanuM svarUpa zuM? (23) vyAtigrahamAM tenI jarUriyAta kaI rIte ane keTale aMze che? (24) sAmAnya lakSaNano bodha thavAmAM ane zabdArthanA vAcya vAcakabhAvanI samajaNa pADavAmAM konI vizeSa jarUriyAta paDe che? (25) tarkanuM svataH pramANapaNuM kaI rIte samajavuM? pIbhavatI 10
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) anumAnanA be bhedo kyA? (27) sAdhya-pakSasiddhinuM svarUpa zuM? (28) dAMtanI jarUriyAta kaI apekSAe samajavI? (29) hetunuM ane tenA vidhisAdhaka-pratiSedhasAdhaka-upalabdhi ane anupalabdhi nAmanA bhedonuM svarUpa zuM? (30) asiddha, viruddha ane ane kAMtika hetvAbhAsanuM svarUpa zuM? (31) A traNathI vadhAre hetvAbhAsane nahi mAnavAnuM zuM kAraNa? (32) Agama pramANanuM svarUpa zuM? (33) anumAnathI AgamanI judAI kaI rIte saMbhave ? (34) saptabhaMgInuM svarUpa zuM ? (35) te prasaMge sakalAdeza, vikalAdezanuM ane tenA kAraNabhUta kAla-AtmasvarUpa-artha- saMbaMdha -upakAra-guNidezasaMsarga - zabdasvarUpanuM svarUpa zuM? A pAMtrIza praznonA khulAsA prathama pramANaparicchedamAM graMthakAre jaNAvyA che. bIja naya paricchedamAM nayanuM lakSaNa ane tenA bhedo batAvavAnA prasaMge zabdanI paMcatayI pravRtti kayA nayavALo kaI apekSAe mAnato nathI te vistArathI darzAvIne arpita, anarpita, vyavahAra, nizcaya, jJAnakriyA vagerenuM bhedapradarzanapUrvaka svarUpa jaNAvIne chevaTe nayAbhAsane TUMkAmAM samajAvyo che. trIjA nikSepa nAmanA paricchedamAM nAmAdi nikSeponAM svarUpa, bheda, prayojana darzAvIne dareka nikSepa zuM zuM mAne che? te jaNAvIne tene na mAM utAryA che. nikSeponI utpattino prakAra jaNAvatAM jIvanA paNa nikSepo jaNAvyA che. tarkazAstrarUpI mahelamAM caDhavA mATe A graMtha pagathiyA jevo che. mULa graMtha 800 zloka pramANa che. te jai. dha. pra. sa. bhAvanagara taraphathI chapAyo che. ema saMbhavI zake che ke jema bauddha paMDita mokSAkaranI takabhASA joIne vaidika paMDita kezavamie svamatAnusAra takabhASA banAvI, tema te baMne tarkabhASAnuM nirIkSaNa karIne vAcakavarSe A graMthanI racanA karI hoya. 7. gurutattvanizcaya : mULa prAkRtagAthA 90pa che ane tenI upara vAcakavarSe pote ja saMskRta gadyamAM 7000 (sAta hajAra) zloka pramANa TIkA banAvI che. mULamAM prasaMge vyavahAra bhASya vagere graMthonI paNa gAthAo goThavI che. e pramANe TIkAmAM paNa te te graMthonA prasaMgane anusAre jarUrI pATho ApyA che, eTaluM ja nahi paNa jyAM potAne jarUra jaNAya tyAM spaSTIkaraNa paNa karyuM che. gurutattvanuM yathArtha nirUpaNa karavA mATe ahIM vizALa adhikArasvarUpa cAra ullAsanI saMkalanA karI che. temAM pahelA ullAsamAM (1) zrI gurumahArAjano prabhAva kevo hoya che? (2) gurukula vAsano prabhAva mahAna jayota | mana ne kA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zo ? (3) guru kevA hoya? (4) zuddhAzuddhabhAvanAM kAraNo kayAM kayAM hoI zake ? (5) bhAvavRddhi zAthI thAya? (6) kevaLa nizcayavAdI svamatane poSavA mATe kaI kaI dalIlo rajU kare che? (7) siddhAMtI te (nizcaya) vAdanuM kaI rIte khaMDana kare che ? - A sAte praznono spaSTa khulAso che. bIjA ullAsamAM - gurunuM lakSaNa jaNAvatAM sagara, vyavahArI, vyavahartavya, vyavahAranA pAMca bheda, prAyazcitta, tene levAno tathA devAno adhikArI; e jaNAvIne chevaTe zuddha vyavahArane pALanAra sugaranuM mAhAtma darzAvavApUrvaka vyavahAra - gharmane AdaravA sUcanA karI che. trIjA ullAsamAM-upasaMpatunI vidhi, kugaranI prarUpaNA, pArzvastha vagerenuM svarUpa jaNAvIne chevaTe kugarane tajavAnuM ane sugurunI sevA karavAnuM jaNAvyuM che. cothA ullAsamAM pAMce nigraMthonuM svarUpa chatrIsa dvArane ghaTAvI jaNAvyuM che. chevaTe graMthakAre prazasti vagere bInA jaNAvIne graMtha pUrNa karyo che. 8. dvAtrizaddhAtrizikA (battIsAbattIsI) : A graMthamAM graMthakAre dAna vagere 32 padArthonuM yathArtha svarUpa jaNAvavA mATe 32 vibhAga pADyA che ane dareka vibhAgane batrIsa batrIsa zlokamAM saMpUrNa karelA hovAthI AnuM yathArtha nAma kAtrizalAtrizikA pADyuM che. temAM pahelI dAnaddhAtrizikAmAM - graMthakAre dAna svarUpa jaNAvatAM kayA dAnamAM ekAMta nirjarA thAya? ane kayA dAnamAM alpa nirjarA thAya? vagere bInAnuM rahasya darzAvyuM che. ane chevaTe sUtrakRtAMga sUtramAM AvatA 20 mAI' vagere padonuM yathArtha rahasya prakaTa karatAM Atura lubdhaka daSTAMta paNa spaSTa jaNAvyuM che. bIjI dezanA dvAaizikAmAM - (1) dezanAne lAyaka koNa ? zrotAnA bheda keTalA ? zrutajJAna, ciMtAjJAna, bhAvanAjJAnanuM svarUpa zuM ? bAla vagere jIvone udezIne kevI kevI dezanA devI ane temAM kyo krama rAkhavo? vagere praznonuM rahasya jaNAvyuM che. trIjI mArgadvAaizikAmAM - mArganA bhedo, prazasta - aprazasta AcaraNA, dhArmikAbhAsanI pravRtti, saMvina pAlikanuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. cothI jinamahattva nAmanI dvatrizikAmAM - prabhu zrIjinezvaradevanuM mahattva sAyika guNone laIne ja mAnavuM joIe vagere bInA jaNAvI che. pAMcamI bhakti nAmanI dvatrizikAmAM - dravyabhaktinuM svarUpa jaNAvatAM pRthvIzuddhi, aprItino tyAga, snAnanI jarUriyAta vagere bInA jaNAvI che. chaThThI sAdhusAmagraya nAmanI dvatrizikAmAM - traNa jJAna,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenAM cihno, trividha bhikSA, piMDavizuddhi, vairAgyanA traNa bheda, bhAvazuddhinuM svarUpa jaNAvyuM che. sAtamI dharmavyavasthA dvAtrizikAmAM - je sAdhu hoya te madyamAMsane khAya ja nahi, maithunanuM sadoSapaNuM, tapa, anAyatanano tyAga karavo vagere bInA varNavI che. AThamI vAdadvatrizikAmAM traNa prakAranA vAda vagere bInA jaNAvI che. navamI kathAAtrizikAmAM - avAMtara bhedo jaNAvavA pUrvaka cAra prakAranI kathAnuM svarUpe varNavyuM che. dasamI yogaddhAtrizikAmAM ane agiyAramI pAtAMjalayoga dvAtrizikAmAM - vividha yoganAM lakSaNa vagere jaNAvyAM che. bAramI yogapUrvasevA nAmanI dvAtrizikAmAM - gurupUja, devapUjA vagerenuM svarUpa jaNAvyuM che. teramI mukatyaSaprAdhAnya dvAtrizikAmAM - mukti, tenAM sAdhana ane muktinAM sAdhanone sevanArA bhavya jIvo A traNemAM dveSa nahi rAkhanArA bhavya jIvo ja yathArtha gurumahArAja vagerenI bhakti vagere karI zake che. pAMca prakAranA anuSThAnamAM viSAnuSThAna vagere paNa anuSThAna nakAmA che ane chellA be taddhatu ane amRta anuSThAna karavA lAyaka che. caudamI apunabaMdhaka dhAtrizikAmAM apunabaMdhakajIvanuM svarUpa tathA zAMta udAtta jIvanuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. paMdaramI samyagudaSTi dvAtrizikAmAM - zuzraSA, dharmarAga, traNa kAraNa vagere bInA jaNAvI che. soLamI mahezAnugraha nAmanI dvAtrizikAmAM - bIjA matavALAne mAnya mahezanuM lakSaNa, japanuM phaLa vagere bInA jaNAvI che. sattaramI devapuruSakAra dvatrizikAmAM nizcaya vyavahAranuM svarUpa, samyagudarzana pAmyA bAda saMsArI jIva dezavirati Adi guNone kyAre kaI rIte pAme ? ane mArgAnusAritA vagere guNonI bInA darzAvI che. aDhAramI yogabhedaDhAtrizikAmAM - yoganA pAMca bhedo, maitrI Adi cAra bhAvanA, dhyAna, samatA vagerenI bInA jaNAvI che. ogaNIsamI yogaviveka nAmanI dvAtrizikAmAM - traNa prakArano yoga, yogAvaMcaka vagere traNa avaMcakanuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. vIsamI yogAvatAra dhAtrizikAmAM - samAdhi, AtmAnA traNa bheda, jarUrI daSTinuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. ekavIsamI mitrA dvAtrizikAmAM daSTinA ATha bheda paikI pahelI mitrAdaSTinuM vistArathI svarUpa jaNAvyuM che. bAvIsamI tArAdi dvAtrizikAmAM traNa daSTinuM eTale bIjI tArAdiSTa, trIjI balA ane cothI dIprAnuM svarUpa jaNAvyuM che. tevIsamI kutarkagrahanivRtti nAmanI dhArneizikAmAM - kutarkanuM svarUpa, traNa prakArano bodha, sadanuSThAnanuM mahAna -potirdhara n
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSaNa, kAla, naya vagerenI apekSAe thatAM dezanAnA bheda vagere bInA jaNAvI che. covIsamI sadadaSTi trizikAmAM - saddaSTi, kAMtA, ghAraNAnuM svarUpa, sthirA daSTimAM thatI jIvanI sthiti, prabhASTimAM asaMgAnuSThAna, nivRtti lAbha vagere bInA varNavI che. pacIsamI kalezatAnopAya nAmanI dvatrizikAmAM nirdoSa jJAna-kriyAnI nirmala sAdhanA karavAthI kalezano nAza thAya che, A bAbatamAM anya darzanInA vicAronuM yuktithI khaMDana karyuM che. chavIsamI yogamAyAbhya dvatrizikAmAM-dhAraNAdi saMyamanuM vistArathI svarUpa darzAvIne chevaTe zuddha saMyamanuM svarUpa, muktipada prAptinuM svarUpa varNavyuM che. sattAvIsamI bhilubhAva dvArnAizikAmAM - dravyabhikSu, bhAvabhikSu, paryAyavAcaka zabdonuM vivaraNa vagere bInA jaNAvI che. aThThAvIsamI dIkSA dvatrizikAmAM dikSA zabdano niraktArtha, vyutpattithI artha, dIkSA ApavAno vidhi, kSamAnA be bheda tathA bakuzAdinI bInA jaNAvI che. ogaNatrIsamI vinaya dvAtrizikAmAM - jJAnAdi pAMca prakAranA kAyika vinayanA 8 bheda, vAcika vinayanA 4, mAnasika vinayanA 2 bheda; ema 13 bhedanA darekamAM bhakti-bahumAna-varNanA-anAzAta rUpa cAra cAra bheda ghaTAvIne vistArathI bAvana bhedo darzAvI chevaTe dIlAparyAye nAnA evA paNa pAThakane vaMdana karavuM joIe, e vAta jaNAvI che. trIsamI kevalIbhaktivyavasthApana nAmanI, dvatrizikAmAM-digaMbaro kevalIne kavalAhAra na hoya' ema je kahe che tenuM khaMDana karyuM che. ekjhIsamI mukti kAtrizikAmAM anyamane muktinuM svarUpa darzAvIne temAM ayogyapaNuM jaNAvI jainadarzana pramANe yathArtha muktinuM svarUpa jaNAvyuM che. batrIsamI sajjanastuti kAtrizikAmAM sajjana durjananuM svarUpa, khalavacananuM khaMDana ApIchevaTeprazasti ApI che. AbatrIsabatrIsIanetenA upara tattvArthadIpikA nAmanA svopajJa TIkA e bannenuM zloka pramANa pa500 zloka che. 9. yatilakSaNasamuccaya: A graMthamAM vAcakavarSe prAkRta 23 gAthAmAM sAdhunAM sAta lakSaNo vistArathI jaNAvyAM che temAM (1) mArgane anusaratI kriyA, AmAM mArganI vyAkhyA, siddhAMtanI rIti, AcaraNAnuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. (2) zikSAne lAyakapaNuM - AmAM vidhisUtra vagere sAta prakAranAM sUtronuM ane dezanAnuM svarUpa jaNAvyuM che. (3) zraddhAlakSaNamAM vidhinuM bahumAna, vidhijJAna, paccakhANa pALavAnI yogyatA, vadha ane
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayAnI taratamatA vagere jaNAvyuM che. (4) kriyAmAM apramAda-AmAM muktidAyaka sAdhanonI sAdhanA karavAnI tIvra abhilASA, upadeza karavAne lAyaka guNo, dAna, pAtra vagerenI bInA jaNAvI che. (5) zakyakriyAAdaralakSaNamAM anuSThAna vidhi, nirmaLa bhAvarakSA vagere bInA jaNAvI che. (6) guNAnurAga lakSaNamAM guNavaMta mahApuruSonI kaI rIte prazaMsA karavI vagere bInA jaNAvI che. (7) guruAjJA ArAdhanamAM gacchavAsa, ekAkI vicaranArane lAgatAM dUSaNo, vihAranI rIti, guruziSyanA guNo, satyaprarUpakanI prazaMsA, duSyamakALamAM sAdhuo hayAta che vagere bInA jaNAvI che. A graMtha TIkA vinAno che. mULa graMtha jaina dharma prasAraka sabhAe adhyAtmasArAdi daza graMthomAM chapAvyo che. 10. narahasya : A graMthamAM vistArathI naigamAdi sAta nayonuM svarUpa jaNAvyuM che. pUjya zrI upAdhyAyajI mahArAje je graMthanA cheDe "rahasya" zabda Ave evA 108 graMtho racavA dhAryA hatA. ema mANAvizuddhayartha rahasyapadAMkitayA cikIrSitASTottarazatagraMthANtargataprabhArahasyasyAVAdarahasyAdi sanAtIya prajarAmamorakhyatve graMthanI zarUAtamAM jaNAvela bInA uparathI nirNaya thaI zake che, paNa hAla te badhA labhya nathI. koI dveSIe te graMthono nAza karyo hoya ema saMbhave che. phakta bhASArahasya, upadezarahasya, nayarahasya maLI zake che. prastuta nayarahasyamAM - nayanuM lakSaNa, tenA paryAyo, tene mAnavAnI jarUriyAta, nayomAM mAMhomAMhe avirodha vagere bInA dAkhalA dalIla sAthe samAvI che. nayanA be bheda, darekanuM lakSaNa, pUjya zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa RjusUtrane dravyArthikano bheda mAne che ane zrI siddhasena divAkara paryAyArthikano bheda mAne che-A baMne vicAranuM spaSTIkaraNa, nayanI vyAkhyA jaNAvatAM zrI anuyogadvAra sUtromAM jaNAvelAM pradeza - prasthakavasatinAM udAharaNa darzAvyAM che. tattvArtha, vizeSAvazyaka vageremAM jaNAvela nayalakSaNonI avirodha ghaTanA kayo naya kayA muddAthI keTalA nikSepone svIkAre che. dareka nayamAMthI kayA kayA darzananI utpatti thaI che? tenuM svarUpa zuM? dareka nayanI paraspara sApekSatA kaI rIte ghaTe? sahabhaMgInuM svarUpa zuM? vagere bInA jaNAvI che. 11. nayapradIpa : saMskRta gadyamaya A graMtha lagabhaga 500 zloka pramANa saMbhave che. AnI TIkA nathI. ahIM be sarga che, temAM pahelA - mahAne kayotiri n 15
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptabhaMgI samarthana nAmanA sargamAM sAta bhAMgA kaI rIte thAya? syAdvAdanuM svarUpa zuM? koI ThekANe sAta zabda na hoya to paNa tyAM adhyAhAra karavo joIe tenuM zuM kAraNa? bhAMgA sAta ja kA tenuM zuM kAraNa? vagere bInA bahu ja spaSTa jaNAvI che. bIjA nayasamarthana nAmanA sargamAM nayavicAranI jarUriyAta, dareka nayanI maryAdA, dravyanuM svarUpa, svabhAvaparyAya, vibhAvaparyAya, dravyArthikanayanA daza muddAo, tenuM svarUpa jaNAvIne paryAyArthika nayanuM svarUpa varNavyuM che. temAM paryAya ane guNanA bhedo, tenuM svarUpa, sAmAnya vizeSano samAveza kyAM thaI zake ? A bInA spaSTa guNanA bhedo, tenuM svarUpa, sAmAnya vizeSano samAveza kyAM thaI zake? A bInA spaSTa jaNAvIne (1) naigamanayanA svarUpamAM - gharma, gharmI, dharmadharmInI bAbatamAM naigamano abhiprAya - temAM satyAsatyatA, naigamAbhAsa vagere bInA jaNAvI che. (2) saMgrahanayamAM lakSaNa, salakSaNabheda, saMgrahAbhAsanI bInA jaNAvI che. (3) vyavahAranayamAM 14 prakAranA vyavahAra, nava prakAranA upacAra ane saMbaMdha jaNAvyA che. (4-7) RjusUtrAdi cAra navo paryAyArthikanaya tarIke gaNAya che. temAM RjusUtranayanuM svarUpa jaNAvatAM lakSaNa ane bhedanuM spaSTIkaraNa karyuM che. zabda nayamAM lakSaNa jaNAvIne kAlAdinI apekSAe arthabheda darzAvyo che. samabhirUDhanA svarUpamAM lakSaNa jaNAvIne paryAya zabdanA vividha artho jaNAvyA che tathA evaMbhUtanayanA prasaMge lakSaNa, svarUpa, zabdono kharo artha, nayanA bheda vagere bInA jaNAvI che. 12. nayopadeza : A graMthanI upara pote nayAmRtataraMgiNI nAmanI TIkA banAvI che, temAM vistArathI bahu ja spaSTa rIte prasthAdi dagaMto daIne sAte nayanonuM svarUpa, dareka nayanI kyAre ane kyAM yojanA karavI? dareka naya kayA kayA nikSepo mAne che? te tema ja prasaMge pratimA pratiSThAdinA vicAra darzAvyA che. 13. jJAnabiMdu : A graMthanuM pramANa - 1250 zlokanuM che. tenA upara TIkA nathIH (1) jJAna eTale zuM (2) matijJAna vagere cAra jJAna kaI apekSAe chAghasthika guNa kahevAya che? (3) jJAnanA bheda keTalA? (4) matijJAnanuM lakSaNa zuM? (5) matijJAnane zrutajJAnathI alaga kahevAnuM zuM kAraNa? (6) matijJAnanA kRtanizrita - azrutanizrita bhedonuM svarUpa zuM? paNamANI D. 15
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) padArtha-vAyArtha-mahAvAkyartha jJAnane kyA jJAnamAM gaNavuM? (8) te cAre prakAranA bodhanI ghaTanA kaI rIte karavI ? (9) cauda pUrvanA paTasthAnapatita bodhane kyA jJAnamAM gaNavo ? A praznonA khulAsA savistara jaNAvIne avagrahAdinA kramamAM prayojana, avagrahanA bheda, svarUpa, tenA prAmANyAdino nirNaya, samyakatvane laIne ja jJAnane pramANa tarIke gaNI zakAya, syAdvAdanuM svarUpa, eka padArthanA jJAnathI sarva padArthonuM jJAna, avagrahAdi bhedomAM jJAna-darzananI yojanA vagere bInA matijJAnanA prasaMge spaSTa jaNAvI che. zratajJAnanA varNanamAM-svarUpabheda, atizrutamAM taphAvata vagere jaNAvyuM che. avadhijJAnanA varNanamAM - lakSaNa, bheda, paramAvadhi, mana:paryava jJAnathI bhinnatA jaNAvI che. mana:paryava jJAnanA varNana-lakSaNa, ciMtita padArthane jANavAnI rIta, mana:paryava je mana jaNAya tenuM svarUpa vagere bInA varNavI che. pAMcamA kevalajJAnanA varNanamAM tenuM lakSaNa, sarvajJatAnI siddhi, tenuM prAmANikapaNuM, kevalajJAnAvaraNanA kSayanI AvazyakatA, karmanuM AvArapaNuM, kaphazukAdithI lobhAdinI utpattine svIkAranAranA matanuM khaMDana, nairAbhyabhAva mAnanAra matanuM khaMDana, pAramAryAdika traNa zakti, daSTisRSTivAdanuM khaMDana, brahmaviSaya ane brahmAkAravRttinuM adhyAsanuM-ajJAnakalpanAnuM khaMDana, dravyArthika paryAyArthika nayanI apekSAe sUkSma vicArazreNI jaNAvI che. chevaTe mallavAdi zrI siddhasaina divAkara tathA jinabhadramaNinA kevalajJAna-darzana ane tenA upayoganI bAbatamAM vicAro jaNAvI sammatitanI te viSayanI gAthAonuM spaSTavivecana darzAvI nayavAdanI apekSAe tenuM ekIkaraNa batAvyuM che. 14. jJAnasAra - A graMthamAM judA judA pUrNatA vagere 32 padArthonuM ATha ATha lokamAM bahu ja sarasa varNana saMkSepamAM karyuM che - AnI upara pote bAlAvabodha (Tabo) paNa karyo che, ema nIcenA zlokathI sAbita thAya che.. eN:vRMdanataM natvA vIraM tavArthadezinam / aI : zrIzAna tArA niyate to mANasA | A graMtha upara pAThaka zrI devacaMdajIe ane paMnyAsa zrI gaMbhIravijayajIe saMskRta TIkA racI che. 15. aindrastutayA - AmAM zrI zobhanastutinA jevI stutio banAvI che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. upadezarahasya. 17. ArAdhakavirAdhaka caturthaMgI. 18. Adijinastavana. 19. tattvaviveka. 20. tiGanvayokti. 21. dharmaparIkSA. 22. zAnArNava. 23. nizAbhaktavicAra. 24.nyAyakhaMDanakhaMDakhAdya - (mahAvIrastava prakaraNa) zrI upAdhyAyajI mahArAje racela vyanyAyanI koTIno A graMtha atyaMta arthagaMbhIra ane jaTila che. A eka ja graMtha cikavaryanA prakhara pAMDityanI sAkSI kare tevo che. A graMtha upara amArA paramopakArI pUjya guru mahArAja zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAje moTI TIkA racI che ane amArA moTA gurubhAI parama pUjya AcArya mahArAja vijayadarzanasUrIzvarajI mahArAje kapalatikA nAmanI TIkA banAvI che. A graMthanuM graMthapramANa 5500 zloka che. 25. aspRzagativAda 26. nyAyaloka - AmAM nyAyadaSTie syAdvAdAdinuM nirUpaNa karyuM che. A graMthanI dha2 amArA parama pUjya paramopakArI guruvarya AcArya mahArAja zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAje spaSTa tattvabodhadAyaka vRtti banAvI che, je zrI jaina graMtha prakAzaka sabhA, amadAvAda taraphathI chapAyela che. A graMthanuM graMthamAna - 1200 zlokapramANa che. nyAyakhaMDanakhAdya ane nyAyAlokanI zrI upAdhyAyajIe potAnA hAthe lakhelI prato paNa maLI zake che. 27. paMcanigraMthI prakaraNa - AmAM paMcanigraMthonI bInA jaNAvI che. 28. paramajyotiH paMcaviMzikA 29. paramAtmapaMcaviMzikA 30. pratimAzataka - mUlazloka 100-AnA upara vAcakavarSe moTI TIkA racI che ane te TIkAne anusarIne vi. saM. 1793mAM paurNimA ghaNIbArI e
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchAdhIza zrI bhAvaprabhasUrijIe nAnI TIkA banAvI che. graMthakAre A graMthamAM zarUAtanA 9 zlokamAM zrI jinapratimAne ane jinapratimAnI pUjAne jaNAvanArA AgamAdine nahi mAnanArA laMpakamatanuM khaMDana karyuM che. pachI 9 zlokamAM dharmasAgarIya matanuM khaMDana karyuM che. te pachInA be zlokamAM jinapratimAnI stuti karI che. tyAra bAda 12 zlokamAM pAyacaMda matanuM ane traNa zlokamAM puNyakarmavAdInA matanuM khaMDana karIne be zlokamAM jinabhakti karavAno upadeza Apyo che. te uparAMta jinastati garbhita naya-bhedo paNa darzAvyA che. pachInA 6 zlokamAM sarva prabhunI ane temanI pratimAnI stuti jaNAvIne chevaTe prazasti kahIne graMtha pUrNa karyo che. . 31. pratimAsthApananyAya-A graMtha apUrNa maLyo che. 32. phalAphalaviSayaka praznottara. 33. bhASA rahasya. 34. mArga parizuddhi. 35. muktAzukti. 36. yatidinacaryA prakaraNa. 37. vairAgya kalpalatA, graMthamAna-6050. 38. zrI goDI pArzvastotra, 108 padya. 39. saMskRta vijayaprabhasUrisvAdhyAya. 40. zaMkhezvarapArthastotra, graMthamAna 112. 41. samIkApArthastotra. 42. sAmAcArI prakaraNa, svopATIkA sahita. 43. stotrAvalI. . nyAyAcArya zrI yazovijayajIkRta TIkA graMtho 44. asahastrIvivaraNa-nyAyazAstrano A graMtha digaMbarIya che. mUla kArikAnA racanAra samaMtabhadra che, bhASyakartA akalaMka deva che ane tene anusarIne vyAkhyAkAra vidyAnaMda che. zrI upAdhyAyajI mahArAje AnA upara vivaraNa racyuM che. 45. karmaprakati moTI TIkA-graMthamAna-13000 zloka. AnI svahastalikhita prata paNa maLI zake che. pUjya zrI malayagiri mahArAje karelI nAnI TIkAnA AdhAre A moTI TIkA banAvI che. 46. karmaprakRti laghu TIkA-A graMthanI sAta gAthA saTIka malI zake che, je AtmAnaMda sabhAe chapAvI che. 47, tattvArthavRtti-pUjya zrI umAsvAti vAcaka mahArAje - taravAthadhigama sUtra nAmaka graMthanI racanA karI che. tenI upara jema zrI haribhadrasUrI ane siddhasena gaNi vagere mahAtmAoe TIkA banAvI che, tema ( gana potika n it !
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI upAdhyAyajIe paNa TIkA banAvI che. A TIkA AkhI maLatI nathI. phakata prathama adhyAyanI TIkA maLI che. temAM paNa kArikAnI TakA apUrNa maLI che, tene mArA paramopakArI vidyAguru AcArya mahArAja zrI vijayodayasurIzvarajI mahArAje pUrNa karI che. te amadAvAdanA saMghavI zeTha mANekalAla manasukhabhAIe chapAvI che. 48. dvAdazAracakrodvAra vivaraNa-A graMthanuM graMthamAna 18000 zloka pramANa che. 49. dharmasaMgraha TippaNa-mUlakAra upAdhyAya zrI mAnavijayajInA graMtha uparanuM TippaNa bhAvanagarathI jaina AtmAnaMda sabhA taraphathI pragaTa thayuM 50. pAtaMjala yogasUtravRtti-A graMtha zrI jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara taraphathI pragaTa thayo che. 51. yogaviMzikA vivaraNa-prakAzaka-AtmAnaMdasabhA, bhAvanagara. para. zAstravArtA samuccaya vRtti-A TIkAnuM nAma syAdvAda kalpalatA che ane enuM graMthamAna 13000 zloka pramANa che. A graMtha bhAvanagaranI zrI yazovijayajI jaina graMthamAlAe prakaTa karyo che. 53. SoDazaka vRtti-mUlakAra haribhadrasUri, graMthamAna 1200 zloka che. prakAzaka zeTha devacaMda lAlabhAI jaina pustakodvAra phaMDa surata, TIkAnuM nAma yogadIpikA che. 54. stavaparinnApaddhati-zAstravArtAsamuccayaTIkAmAM A graMthanI sAkSI ApI che. upAdhyAyajIta anupalabdha graMtho ane TIkAo 55. adhyAtmabiMdu. 54. adhyAtmopadeza. pa7. alaMkAracUDAmaliTIkA-Ano ullekha pratimAzatakanA ulmAM zlokanI svopATIkAmAM A pramANe che. 'prapaMcitaM caitadalaMkAracUDAmaNikRttAvasmAbhiH / 58. Akara. 59. AtmakhyAti (jyotiH ?). 60. kAvyaprakAzaTakA. 61. chaMdaDAmariTIkA. 2. jJAnasAracUrNi. 3. tattvAlakavivaraNa. 4. trisUTyAlokavidhi. 5. dravyAloka. 46.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramArahasya. 67. maMgalavAda. 68. latAya. 69. vAdamAlA. 70. vAdarahasya 71. vicArabiMdu. 72. vidhivAda. 73. vIrastavaTIkA. 74. vedAMtanirNaya. 75. vedAMtavivekasarvasva. 76. vairAgyarati. 77. zaThaprakaraNa. 78. siddhAMta tarka pariSkAra. 79. siddhAMtamaMjarI TIkA. 80. syAdvAda maMjUSA (syAdvAdamaMjarI TIkA). 81. syAdvAdarahasya. A graMthano ullekha nyAyalokanA trIjA prakAzanI chevaTe A pramANe Ave che : paryAyAzcanaMtA iti na teSAM vivicyavibhAga ityadhikamatratyaM tattvaM syAdvAharasyAdAvanusaMdheyam / ApaNe upara joyuM te pramANe upAdhyAyajIkRta graMthonA traNa vibhAga pADI zakAya : (1) mUlagraMtho, (2) TIkAgraMtho, (3) anupalabdhagraMthaTIkAdi. temAM mUlagraMtho lagabhaga 43, TIkAgraMtho 11 ane anupalabdha graMtha TIkAdinI saMkhyA 27 che. gurutattvavinizcayAdi graMtho uparathI e paNa nirNaya jarUra thaI zake che ke vAcakavarye prAkRta mUlagraMtho paNa racelA che. atyAra sudhImAM jaNAvelI bInA uparathI vAcako jANI zakaze ke nyAyAcAryajI mahArAja prAkRta ane saMskRtabhASAnA tathA baMne bhASAmAM racAyelA prAcIna graMthonA uccakoTInA jANakAra hatA. upAdhyAyajIkRta lokabhASAbaddha kRtio paNa paropakArarasika vAcakavarye kevaLa vidvadbhogya sAhitya racIne ja saMtoSa nathI mAnyo. temane bAlajIvone paNa lAbha ApavAnI tIvra utkaMThA hatI. ane tethI temaNe lokAbhASAbaddha aneka nAnI moTI, gadya padya kRtionI racanA karI che. A saMbaMdhamAM ema kahevAya che ke-gurumahArAjanI sAthe upAdhyAyajI kAzImAM abhyAsa pUrNa karIne AgrA vagere bIjA sthaLe vihAra karatAM karatAM anukrame eka gAmamAM padhAryA. sAMje pratikramaNamAM eka zrAvake zrI nayavijayajInI AgaLa vinaMti karI ke ApanI AjJAthI Aje ApanA vidvAna ziSya zrI yazovijayajI mahArAja sajjhAya bole, te sAMbhaLavAnI icchA che, kRpA karIne temane AjJA dezojI.'' A uparathI gurumahArAje yazovijayajIne pUchyuM ke "kema bhAI ! bolazo ?'' AnA javAbamAM vAcakavarye jaNAvyuM- mane sajjhAya kaMThastha nathI (AvaDatI nathI)'' zrI yazovijayajInAM A veNa sAMbhaLIne zrAvake kahyuM ke ''tyAre zuM mahAna jyotiSa. 21
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra varasa kAzImAM rahIne ghAsa kApyuM ?" A sAMbhaLIne zrI yazovijayajI mahArAja samayasUcaktA vAparIne mauna rahyA. pratikramaNa pUruM thayA bAda vicAra karatAM spaSTa jaNAyuM ke "zrAvakanuM kahevuM aghare akSara vAjabI che, kAraNa ke prAkRta-saMskRtanA jANakAranI saMkhyA bahu ochI che. te nahIM jANanArane to pracalita bhASAmAM ja bodha thaI zake. A irAdAthI bahu ja vairAgyamaya sajhAya banAvIne moDhe karyA bAda bIje divase pratikramaNamAM zrI yazovijayajI mahArAja sajhAyano Adeza mAgI te bolavA lAgyA. sAMbhaLanArA zrAvako sAMbhaLatAM vairAgyarasamAM jhIlavA mAMDyA. sakjhAya lAMbI hatI, tethI vAra bahu lAgI. zrAvako pUchavA lAgyA ke have bAkI keTalI rahI? upAdhyAyajI mahArAjano vicAra e hato ke jyAM sudhI ghAsa kApavAnuM kahenAra zrAvaka na bole tyAM sudhI sajhAya cAlu rAkhavI. keTaloka TAImaM ii bAda e ja zrAvake pUchyuM ke "he mahArAja! have sakjhAya keTalI bAkI rahI?' javAbamAM zrI upAdhyAyajIe jaNAvyuM ke "mahAnubhAva ! bAra varasamAM pedA thayelA ghAsanA Aje pULA baMdhAya che. eka varasanA ghAsanA pULA bAMdhavAmAM ghaNo TAIma jAya to AmAM vadhAre TAIma lAge, emAM navAI zI?' zrAvaka muddo samajI gayo ane mAphI mAgavA lAgyo. zrI upAdhyAyajIe sajhAyanI DhALa pUrI karI. A rIte upAdhyAyajI mahArAje lokabhASAbaddha kRtio racavAnI zarUAta karI ema kahevAya che. upara jaNAvelI ghaTanA amadAvAdamAM agara suratamAM banI, ema paNa kahevAya che. vAcakavarSe gujarAtI ne hiMdI vagere bhASAmAM je tattvabodhadAyaka graMtho banAvyA che temAMnA keTalAkanI nAmAvalI A pramANe 1. adhyAtmamata parIkSAno TAbo (mudrita). 2. AnaMdaghana -aSTapadI-meDatAmAM AnaMdadhanajI mahArAjane upAdhyAyajI maLyA hatA. vizAla anubhava, niHspRhatA vagere apUrva guNothI AkarSAIne vAcakavarSe temanI stuti banAvI hatI. te ATha zlokapramANa hovAthI aSTapadI kahevAya che. 3. upadezamAlA. 4. bUsvAmIrAsa. 5. jasavilAsa. AmAM adhyAtmAdi AtmadaSTine poSanAra tattvone lakSyamAM rAkhIne pada vagere svarUpe racanA karI che. 6. jesalamera patra. 7. jJAnasArano Tabo.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. 8. tattvArthasUtrano Tabo. 9. dravyaguNaparyAya rAsa (mudrita). 10. dipaTa corAzI bola-AnI racanA kAzIthI AvatAM karI hatI. paMcaparameSThigItA (mudrita). 12. brahmagItA (mudrita). 13. lokanAli (batrIzI) bAlAvabodha (racanA saM. 1665). 14. vicArabiMdu. 15. vicArabiMduno Tabo. 16. zaThaprakaraNano bAlAvabodha. 17. zrIpAlarAsano uttara bhAga (pUrNa karavAno samaya vi. saM. 1738. upAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAje A rAsanI zarUAta karI hatI. rAMderamAM aMtima samaya jANIne teoe parama vizvAsabhAjana zrI yazovijayajI mahArAjane te pUro karavAnI bhalAmaNa karI hatI. te pramANe vAcakavarSe A rAsa pUro karyo.). 18. samAdhizataka. 19. samatAzataka 20. samyazAstra sArapatra. 21. samudravhANa saMvAda. 22. samyaktva copAI. upAdhyAyajIkRta stavano 23. Avazyakastavana-AmAM cha AvazyakanuM svarUpa phala vagere bInA jaNAvI che. 24. kumatikhaMDana stavana. 25-26-27. vartamAna covIzInA covIza tIrthaMkara prabhu devanAM stavano-A traNa covIzImAM prabhubhakti vagere bInA bahu ja suMdara rIte saraLa bhASAmAM jaNAvI che. temAMnI eka covIzI zrI jainazreyaskara maMDaLe arthasahita chapAvI che. 28. dazamatastavana. 29. navapadapUjA-AmAM zrIpAlarAsamAM navapadanuM svarUpa jaNAvatI veLAe je nava DhALo Ave che te ja DhALo ApI che. keTaloka bhAga vimalagacchanA zrI jJAnavimalasUrie ane keTalAMka pagho zrI devacaMdrajIe banAvyAM che. 30. nayagarbhita zrI zAMtijina stavana. 31. nizcaya-vyavahAragarbhita zrI sImaMdhara prabhunuM stavana, gAthA-42. 32. pArzvanAtha stavana (dhamAla). 33. pArzvanAtha (dAtaNa) stavana. 34. mahAvIra stavana. 35. mauna ekAdazI 150 kalyANakanuM stavana. 36, viharamAna jinavIzI. 37. zrI vIra stuti huMDIrUpa stavana gAthA 150. AmAM DhuMDhakamatanuM khaMDana karIne pratimA pUjA koNe koNe karI ? te bInA DhuMDhakane mAnya evAM 32 sUtromAMnA pATho jaNAvIne pratimAnI jarUriyAta vagerenuM varNana karyuM che. 38. zrI sImaMdhara caityavaMdana. 39. zrI sImaMdhara svAmine vinaMti garbhita stavana, mahAna jyotiSa 20
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 126. AmAM sAcA gurunuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. 40. zrI sImaMdhara svAmI stutirUpa stavana gAthA 350. AmAM sAdhujIvana ane zrAvakajIvanane aMge bahu ja jarUrI bInA spaSTabhAve jaNAvI che. upAdhyAyajIkRta sajjhAyo sajjhAya 53-pratikramaNa garbhahetunI 54-pratimAsthApananI 41-aDhAra pApasthAnakanI 42-amRtavelI. 43-agiyAra aMganI sajjhAya. 44-agiyAraaMga upAMganI 45-Atma prabodha 46-ATha dRSTinI 47-upazama zreNinI 48caDatA paDatAnI 49-cAra AhAranI 50-zAna kriyAnI 51-pAMca mahAvratonI bhAvanAnI sajjhAya 52-pAMca kugurunI "" DhAla 1155-yatidharmabatrIzInI sajjhAya. pasthApanA kalpanI 57-sugurunI 39 "" 17 "" "" "" "" 58-saMyama zreNInI 59-samakitanA 67 bodhanI 60-hariyAlInI 61-hitazikSAnI sAya 29 "" "" 93 "" "" ,, "" A badhI sajjhAyo mudrita thaI gaI che. A pramANe-(1) prAkRta, saMskRta, hiMdI, gujarAtI bhASAnA je je graMtho prAcIna TIpa (2) jJAnabhaMDAronA avalokana (3) judA judA vidvAnoe vAcakavaryanA graMthonI karelI yAdI (4) mudrita graMtho ane (5) je graMtha hAla maLI zaktA nathI, paNa chapAyelA ke lakhAyelA prAcIna graMthomAM te alabhya graMthonA lIdhelA pATha athavA karelA nAmanirdeza vagere uparathI parizramapUrNa vAcananA pariNAme taiyAra karelI vAcakavaryanI graMthAvalI jaNAvI. saMbhava che ke AthI paNa vadhu graMtho jarUra hovA joIe, chatAM ochA graMtho dekhAya che. tenuM kAraNa zuM ? AnA javAbamAM keTalAeka ema mAne che ke upAdhyAyajInA samayamAM yationuM bahu ja jora hatuM. A vakhate paMnyAsajI mahArAja satyavijayajI gaNi vagerenI sAthe sAmela thaI upAdhyAyajI mahArAje kriyA-uddhAra karyo, sAcA guru kevA guNavaMta hoya vagere bInA nIDarapaNe upadeza dvArA ane graMtho dvArA jaNAvavA lAgyA. prabhAtI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthI yatioe TveSa dhAraNa karIne zrI upAdhyAyajI mahArAja upara bahu ja bhayaMkara julmo gujAryA, chatAM teo DagyA nahIM ane temanA ghaNA graMthone agnizaraNa karyA. AthI te graMtho alpa pramANamAM hayAtI gharAve che. TIkAkAra mahApuruSomAM pUjya zrI malayagirijI mahArAja vaghAre vakhaNAya che, kAraNa ke teoe banAvelA graMthomAM zabdonI ane padArthanI saraLatA bahu dekhAya che. AthI te graMthono abhyabodhavALA jIvo paNa hoMzathI lAbha laI zake che. AvI saraLatA zrIvAcakavaryanA prAkRtAdi bhASAnA graMthomAM jaNAtI nathI, ema graMthakAra pote paNa chevaTe samajI zakyA che. mATe ja gujarAtI-hiMdI bhASAmAM paNa pUjyazrIe vizAla pramANamAM graMtharacanA karI che. eka ja graMthakAra judI judI bhASAmAM vividha prayatno kare, evAM dasaMto vAcakavaryanI pahelAnA samayamAM maLavA muzkela che. prazasya sarala TIkAkAra zrI malayagirijI mahArAja ane saMgrahakAra zrI umAsvAti vAcakavaryanI mAphaka pUjya zrI upAdhyAyajI mahArAja dareka padArthanA kharA svarUpane nIDaratA ane madhyasthatA jALavIne kahevAmAM saMpUrNa prazaMsA pAmelA che. mATe ja jyAM temanA graMthonI sAkSI ApavAmAM Ave, tyAM sarva koI kabUla ja kare che. bAramI sadInA mahAna jyotirdhara kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanI jema mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja potAnA prakhara pAMDitya ane udAtta cAritryanA baLe aDhAramI sadInA mahAna jyotirdhara hatA. temaNe jJAna ane cAritryano sumeLa sAdhIne potAnuM kalyANa sAdhavA sAme samasta saMghane kalyANano mArga darzAvyo hato. zrI upAdhyAyajI mahArAjanI e amara kRtio ApaNane e ja parama kalyANano mArga darzAve e bhAvanApUrvaka A lekha ahIM samApta karuM chuM. ( mahAna jyotirdhara 15
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (zrIsImaMdharasvAmInI vinaMtI A zrI azokacaMdrasUrijI ma. zAstrakAroe dravyapUjAthI bhAvapUjAnuM phaLa anaMtaguNa batAvyuM che, te jevAM tevAM (= rasa vagaranAM) stavano na gAtAM AvAM suMdara stavano artha samajIne, madhara rAgathI, sthiracitte bhAvapUrvaka gAvAmAM Ave to ja maLI zake che. covIzI'nI prastAvanAmAM AvatuM A vidhAna savAso gAthAmAM racAyela zrI sImaMdharasvAmInI vinaMtI ane anya ghaNAM stavano tathA rAsone lAgu paDI zake. zrI sImaMdhara svAmIno prazna, teno pratyuttara, jarUra paDI tyAM vadhu prazno ane pratyuttara-A kramamAM A stavana agiyAra DhALa ane tenI savAso gAthAomAM racAyuM che. upAdhyAya yazovijayajI mahArAje zAnanAM ane darzananAM uttuMga zikharo sara karatAM saMskRta-prAkRta kAvyo eka bAju racyAM, to bIjI bAju janasAmAnyane hRdayagrAhya bane evAM kAvyo enI ja gujarAtI bhASAmAM paNa racyAM che jenI khyAti Aje moTI che. uccattama sAdhanA karI, karmamukta banI, jJAnamArge janmajanmAntaramAM mola sAdhavA satata prayatnarata mAnavo-mahAnubhAvo jeTalo ja sAdhanAno adhikAra janasAmAnyano che, tene paNa sAMsArikatA ane bhavabaMdhamAMthI mukta banavAno adhikAra che te vAta samajI svIkArI anya jaina mahArAjonI mAphaka upAdhyAya zrI yazovijayajIe je stavano racyAM che temAM savAso gAthAnuM A stavana noMdhapAtra che. ATalI pUrvabhUmikA sAthe, agiyAraDhALamAM racAyela A stavananI agatyanI DhALanI vicAraNAApaNe tAravIeH pahelI DhALa A DhALamAM sImaMdharasvAmI jagatanI vyathAnI cintA karatAM saMsArI, janonI karuNatAnuM citra dore che. temanuM guru samakSa vidhAna che ke jagatanA A paLomAyatI n 26
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ loko sAcA guru vinA TaLavaLe che; anadhikArI loko temane kulAcAra ane nIti zIkhave che. jagata samagra viSayarasamAM nimagna che, jagatamAM samagra viSayarasamAM nimagna che, jagatamAMvizvAsanobhAvanathI.AjagatanuM zuM thaze? bIjI DhALa AnA javAbamAM sagurue sAco mArga batAvyo. temaNe salAha ApI ke paraghera gharma jovAne badale svagRhe eTale ke tamArA potAnAmAM dharma juo. tIrthakaroe prathama AtmotthAna sAdhyuM, pachI jagatanuM utthAna AraMbhya, mahAnubhAvo, AcAryo, upAdhyAyo, gaNio A ja mArge gati kare che. je potAnuM utthAna pahelAM sAdhe tene ja AtmotthAna sAdhavAno adhikAra che. bAhyamAM gharma zodhanAra mithyAdaSTi che. jarUrI e che ke mANase mithyA upadeza na sAMbhaLavo. jyAM pApa-puNya, rAga-dveSa pravartamAna hoya tyAM upadeza sAMbhaLavo zA kAmano ? mANasane mATe jarUrI che ke te jJAnadazA jANI le ane AmarUpI ja rahe. trIjI ane cothI DhALa AtmadravyanuM lakSaNa jANavuM, Atmatatvano vicAra satata karavo. AnAthI bhava-duHkha dUra thAya che. nirvikalpa upayogamAM karma saMbhavatuM nathI. AthI jarUrI e che ke zuddha svabhAve, munibhAve samakti karavuM, saMyama dharI deha gALavo, jJAnadaSTi keLavI attaradaSTi banavuM, to ja akSaya pada pAmI zakAya. potAne choDI paranA bhAvanI cintA kare te potAnA karmanI ghANImAM pilAya. ahIM ziSyanA praznanA javAbamAM guru kahe che ke zuddhanaya artha manamAM grahaNa karavo. anyathA vacananA abhimAnathI mANasa karma bAMdhe che. AtamarAma jAge che ane zubha-azubha vastunA saMkalpathI mAyA TaLe che. para taNI AzA viSa-vela samI vRthA che; kharekhara AtmAnuM utthAna AtmA thakI ja saMbhave che. rAgadveSarahita zuddha dayA pAme te potAnI zakti ajavALe che. ekatA jJAna, nizcaya dayAne guru jarUrI-bhrAMkhe che. prathama svAtma para dayA, pachI bIja para. jJAna vinA A dayA nakAmI che, naTanI mAyA zI che? jinavacanano A sAra che. pAMcamI ane chaThThI DhALa ahIM ziSyane prazna thAya che, paccakhANa karatAM jJAnanI sAdhanA saMbhave? udt i 20
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ javAba che ke nizcayanayanuM avalaMbana laI teno marma na jANe ane vyavahArano boja vahyA kare te jinadharma lope. nizcayanaya hRdayamAM gharI, tene anusarI, mANasa vyavahAra pAme to teneya bhavasamudra pAra karavAno avakAza rahe. puNyarahitane koI AdhAra nathI. vaLI temanI parIkSA agninA tApathI ja thAya tema jJAnadazAnuM paNa AkaruM parIkSaNa jarUrI che. Avazyaka sUtramAM e ja arthavistAra bhAkhyo che ke phalasaMzaya jANatAM saMsAra jANavo. AgaLa AcAradharmanI vAta karatAM guru kahe che ke, jemAM nijamatinI kalpanA hoya, jenAthI bhava pAra na thAya, je aMdha evI paramparAmAM baddha hoya teno AcAra azuddha gaNAya. zithilAcArInAM AlaMbana kUDAM kahevAya; sAdhu mATe rUDAM nathI. ghaNA mANaso jANI joIne ke ajANye potAnA doSo jotAM nathI teo kumati ane kadAgraha seve che. kharekhara to sAdhanA ane utthAna mATe IndriyorUpI vRSabhane nAthavo jarUrI che. sAtamI DhALa bhavakAraNane mRSAvAda jANI sAcA guru zuddha mArga batAve. gurue batAvelA mArge gati karatAM sAcA hRdayathI gurune vaMdana kare te jano zubha bhAvane baLe potAnAM karma TALe che. sAdhu, varazrAvaka vagere kalyANa mArge che, bAkInA traNano bhavamArga che. guNo satata vadhAratA jAya, guNazreNI caDatA jAya te ja jinavarane pAmI zake. lamdikathI paNa zIla dhAraNa kare te kRtapuNya kahevAya; kRtArtha thAya. AThamI DhALa je mAnava viSayAraMbhano tyAga kare te svasthatA sAthe bhavajalano tAga pAmI zake. tene pratIti thAya ja ke zubha bhAva dhAraNa karI jinapUjAmAM bhaLe tene mATe viSayAraMbhano bhaya nathI. zaMkA kuti citte je mAnava jinabhakti taje; dAna-mAna-vaMdanano Adeza cUke te kalezamAM paDe. kevalI jANe che ja ke jinabhAvanA bhavajala taravA-tarAvavAnuM sAmarthya dharAve che. agiyAramI DhALa chellI DhALa e upAdhyAyajI yazovijayajInI potAnI prArthanArUpa che. ema kahIe to cAle ke svataMtra prArthanArUpe tene prayojI zakAya tema che. ja ponApatI n 28
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo prArthanA kare che ke jinaprabhu temanA hRdayamAM vase. temanA hRdayanI bhakti ane temAMnI tadAkAratA TakI rahe-Ama thAya tyAre tenA thakI sAMsArikatAnI pUrNa nirarthakatAno anubhava teo kare che ane zuddha niSThA sAthe bhavebhava jinaprabhunI sevA vAMche che. teo namrabhAve kahe che : ''muja hojo. citta zubha bhAvathI bhavabhava tArI seva re! yAcie koDI yatane karI eha tuja Agale deva re!'' ane chevaTe harigIta chaMdamAM samagra stavanano kalaza A rIte Ape che - " Ima sakala sukhakara, durita bhayahara, vimala lakSaNa guNa dharo, prabhu ajara amara nariMda vaMdita vinavyo sImaMdharo. nija nAda tarjita megha garjita, dhairya nirjita maMdaro; zrI nayavijaya budha caraNa sevaka, jazavijaya budha jaya karo.'' kevala, tattvajJAna, sUkSma AcAra cintana, gauravamArgI jJAna ane ucca sAdhanAno mArga sImaMdharasvAmInA praznonA javAbamAM yazovijayajI batAve che, tyAre kharekhara to teo jagatanA utthAnotsuka mAnavane mokSanA sAcA mArge dorI jAya che. A stavananI A ja che anerI vizvavyApitA. vistarI na 29
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAyajInI zAmAM sevA ] A. zrI jabbavijayajI ma. upAdhyAyajI eTale kumikApaNa jaina zAsanarUpI mahAsAgaramAM je atyaMta tejasvI nararatno pragaTa thayAM che, temAM pUjyapAda vAcakavarya bhagavAna zrI yazovijayajI mahArAjanuM sthAna ghaNA UMcA darajjAmAM Ave che. joke jagate Aja sudhI ghaNA samartha vidvAno joyA che, paraMtu upAdhyAyajI jevA mahApuruSo to temAMthI virala ja maLI Avaze. koI vidvAnonuM sAhitya vidvAnone ja adhikAMze upayogI hoya che. jyAre koInuM sAhitya sAmAnya janatAne ja adhikAMze upayogI hoya che. paraMtu A mahApuruSanI viziSTatA e che ke temanuM sAhitya sarvaviSayavyApaka ane sarvajanopayogI che. temanuM zAna sarva viSayomAM agAdha hatuM ane temaNe eTalA badhA viSayo upara sAhityasarjana karyuM che ke temanA samakAlIna vidvAno paNa temane "RtakevalI"nI upamA ApatA hatA, tema ja temane sUchazaRA eTale dADhI-mUchavALI sarasvatIdevIrUpe varNavatA hatA. temaNe kayA kayA viSayo upara lakhyuM che e kahevA karatAM kayA kayA viSayo upara nathI lakhyuM e kahevuM vadhAre ucita gaNAya. temane bhUtakALanA kutrikApaNanI upamA ApI zakAya. jema devAdhiti kutrikApaNamAM je vastu mAgavAmAM Ave te badhI vastu maLI zake tema A mahApuruSanA sarjanamAMthI paNa ApaNane dareka prakAranuM sAhitya maLI zake che. jemake saMskRta-prAkRta bhASAnA prAcIna graMtho upara TIkAo, aSTaka vagere svataMtra prakaraNa graMtho anekAMta ane naya viSayanA aneka nyAyagraMtho, gujarAtI tathA hiMdI bhASAmAM stavano, sajhAyo, rAsAo vagere vagere ghaNuM sAhitya temaNe racyuM che ke, je khAsa viziSTa prakAza - - mobAtI n 30 )
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ pADanAruM, arthagaMbhIra ane vidvattApUrNa che ane jene vAMcatAM jJAnapremI koI paNa vidvAnanuM mastaka namyA sivAya rahe nahi. dArzanika viSayonA pAraNA dArzanikaviSayanAto teo pAradraSTA ja hatA. tethI te viSaya upara jyAre teo lakhavA bese che. tyAre temanI te viSayamAM pAraMgatatA ane sarvatatra-svataMtratA apUrva rIte jhaLakI UThe che. temaNe karelAM sUkSmatama dArzanika nirUpaNomAMnyAyanA prakAMDavidvAnono paNa ghaNI vAracaMcapraveza paNa thavA pAmato nathI. AzcaryanI vAta to e che ke kAzI jevI sarasvatInI nagarImAM paNa temaNe mAtra traNa ja varSa sudhI abhyAsa karIne paNa paravAdIonI parSadAmAM vijaya meLavyo ane tethI ja kAzInA jabrAhmaNa vidvAnonA maMDaLe temanA jJAnathI atyaMta mugdha thaIne temane cAvizArada biruda ApyuM e kaMI ochuM Azcarya gaNAya nahIM. nanyAyane jainanyAyamAM utAravAnuM lagabhaga azakya kArya to temaNe ja zakya banAvyuM ane e kArya ekale hAthe pAra pADIne jainadarzanazAstranA itihAsamAM temaNe amara sthAna prApta karI lIdhuM che. navIna paddhatithI prakAzanaadhyayananI najara - nanyAyanA ane upAdhyAyajI mahArAje racelA nyAyanA graMthonA abhyAsIone A sthaLe mArI eka sUcanA che ke hamaNAM nabanyAyanAM vyAtipaMcaka, siMhavyAghalakSaNa, siddhAntalakSaNa vagere vagere je prakaraNonuM adhyayana karavAmAM Ave che te khAsa karIne gaMgeza upAdhyAyaviracita tattvaciMtAmaNi graMthanA anumAna khaMDanA ja bhAgo che. kAzI ane kalakattA AdinI vidyApIThoe A ja bhAgone parIkSAmAM nirdhArita karelA hovAthI brAhmaNa vidyArthIo enuM ja adhyayana kare che ane pachI adhyApana paNa enuM ja karAve che. A bhAgomAM bharelI vAchina maya jaTila carcAo bhale buddhine sUkSma banAvatI hoya paNa temAM padArthanirUpaNa nahIM vat che eTale teno upAdhyAyajI mahArAjanA graMthomAM sIdho upayoga bhAgye ja thAya che. upAdhyAyajI mahArAjanA nyAyaviSayaka graMthonuM vizada jJAna saralatAthI prApta karavuM hoya to temaNe je je sAhityane najaramAM rAkhIne potAnuM nyAyaviSayaka sAhitya saryuM che te sAhityane ApaNe zodhI kADhIne sanmukha rAkhavuM joIe. tattvaciMtAmaNinA anumAnakhaMDa sivAya bIjA khaMDomAM padArthanirUpaNa adhika mAMsanAto che 31
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. royala eziATika sosAyaTI, baMgALa (kalakattA) taraphathI e khaMDo ghaNA samaya pUrve prakAzita thayelA che. parizrama karIne paNa e khaMDo meLavavA joIe. vaLIatyArejemAthurI,jAgadIzI,gAdAdharIAdiTIkAgranthopracalitacheteno upAdhyAyajI mahArAje khAsa upayoga karyo hoya tema jaNAtuM nathI, paraMtu dIdhitikAra raghunAthaziromaNi tathA padmanAbhamizra vagerenA graMthono upayoga karelo jovAmAM Ave che. e badhA mudrita amudrita graMtho mithilA ane banArasa bAjunA pradezamAM maLavAno khAsa ja saMbhava che. e badhI sAmagrI meLavIne upAdhyAyajI mahArAjanA graMthonuM navIna paddhatithI prakAzana ane adhyayana ka2vAmAM Avaze to te vizada ane divya banaze. tema ja e mahApuruSa navyanyAyanI zailIne jainanyAyamAM utAravAkevIrItesamarthathayA tenI paNasArI rIte kalpanA Avaze ane ApaNe paNa e pravRttine maulika svarUpamAM kevI rIte vikasAvI zakIe enI paNa spaSTa dizA hAthamAM Avaze. jaTila praznonA karelA ukelo tarkazAstranA adhyayanathI sUkSmatama thayelI buddhino upayoga temaNe mAtra dArzanika viSayamAM nahi, paNa lagabhaga dareka viSayamAM karelo che. tethI jyAre teo Agamika viSaya upara lakhavA bese che, tyAre paNa temanI pratibhA alaukika svarUpamAM jhaLakI UThe che. jene pariNAme seMkaDo varSothI nahIM ukelAyelA aneka jaTila praznonA ukela ane samAdhAna temaNe karyAM che. badhuM Agamika sAhitya temane jihvAgre ja ramatuM hatuM. temaNe karelI carcAo eTalI badhI talasparzI ane yukti tathA upapattithI paripUrNa che ke vAMcanAranA varSojUnA bhramo ane saMzayo kSaNa vAramAM dUra thaI jAya che. janmayI upara sauthI moTI TIkA racIne te viSayamAM paNa potAnI pAragAmitA temaNe siddha karI ApI che. jevA jJAnI tevA ja kriyAvAdI A mahApuruSanI bIjI paNa eka viziSTatA e che ke jagatamAM vidvAna gaNAtA keTalAka, zuSkapAMDityanA upAsaka zraddhA tathA AcaraNathI zUnya hoya che, paraMtu A mahApuruSa samartha vidvAna hovA chatAM paNa mahAna AtmajJAnI hatA. darzana, jJAna tathA cAritra badhAMne teo ghaNuM mahattva ApatA hatA. samyagdarzana muktino pAyo hovAthI tenA upara teo ghaNo ja bhAra mUkatA hatA. AthI ja temanA gujarAtI Adi bhASAmAM racelAM lAvatI 2
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ stavano-stuti-sakjhAya-rAsAo vageremAM bhaktirasa tathA vairAgyarasa chalochala bharelA dekhAya che. yogamArganA Adha vivecaka adhyAtmadazAmAM teo keTalA badhA nimagna hatA, temaNe te viSayanA aneka graMtho racyA che, te uparathI spaSTa jaNAI Ave che. pU. haribhadrasUri mahArAje varNavelA yogamArganA teo Adya vivecaka che. mUrtipUjA uparano raMga A uparAMta, pratimAzataka tathA sImaMdharasvAmIne vinaMtirUpa stavanothI mUrtipUjA upara temano kevo daDha raMga hato, e paNa jaNAI Ave che. nayacakra jevA mahAgraMthano karela uddhAra upAdhyAyajI mahArAjanI jJAnabhakti keTalI apUrva hatI tenA udAharaNarUpe nayanI temaNe kevI rIte rakSA karI e hakIkata jANavA jevI che. te pahelAM nayacakrano thoDo paricaya karI laIe. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje 'manustravAhinaM tArSikahI jemane zreSTha tArkika tarIke varNavyA che ane jesaMbhavataHvikramanI pAMcamI zatAbdImAM thayelA che te AcAryabhagavAna zrI mallavAdi kSamAzramaNe naye nAmanA mahAna tarka-graMthanI racanA karI hatI. rathanA cakramAM jema bAra ArA hoya che ane te ArAo cakranI nAbhimAM rahelA hoya che te pramANe A graMthamAM paNa sara saMjJAvALAM 12 prakaraNo che. A bAra aromAM lagabhaga badhAM jatatkAlIna prasiddhadarzanonI samIkSA karavAmAM AvI che ane ekAMtavAdI badhAM ja darzano khoTAM che ema siddha karIne teramA viturva nAmanA prakaraNamAM cAdarUpI nAbhino Azraya levAmAM Ave to badhAM darzano apekSAe aMzataH sAcAM banI zake ema batAvyuM che. A AkhA graMthanuM mULa, prAcInaekagAthA che ke jenIce mujaba cheH vidhiniyamabhagavRttivyatiriktatvAdanarthakavacovat / jainAdanyacchAsanamanRtaM bhavatIti vaidharmyam // (nayacakra pR. 9 A.sa) A eka ja gAthA upara mallavAdIjIe vistRta bhASya raceluM che ane te nAnA nAmathI oLakhAya che. A varSanA prAraMbhamAM temaNe racelo maMgala%oka nIce mujaba cheH ( zAsanasevA n 33
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyApyekasthamanantamantavadapi nyastaM dhiyAM pATave / vyAmohe na, jagatpratAnakmRitivyatyAsadhIrAspadam // vAcAM bhAgamatItya vAgviniyataM gamyaM na gamyaM kvaci jjainaM zAsanamarjitaM jayati tad dravyArthaparyAyataH // A nayacakra graMtha upara (lagabhaga vikramanA sAtamA zatakamAM thayelA) AcAryazrI siMhasUrigaNivAdiSamAzramaNajI mahArAje cothAmAnusALI nAmanI ativistRta vyAkhyA lakhelI che ke jenuM graMthAgra lagabhaga 18000 zlokapramANa thAya che. navA tarIke paNa saMbhavataH A vRttino ja ullekha thato hato. - durdeve bhagavAna malyavAdI kSamAzramaNe racelA nayacakramUlano Aje kyAMya patto nathI. aitihAsika ullekho jotAM ema lAge che ke chellAM sAtaso varSamAM A mUlagraMtha koIe joyo hoya evo ullekha maLato nathI. atyAre je maLe che te siMhasUrigaNivAdi kSamA zramaNajIe racelI natha#vRtti ja mAtra maLe che ane te paNa lekhakone hAthe uttarottara thayelI azaddhiothI bharapUra thaI gayelI che. keTalAkanuM ema mAnavuM che ke upAdhyAyajI mahArAje nayacakra upara TIkA-TippaNa Adi kaMIka lakhyuM che, paNa te mAnyatA barAbara nathI. TIkA-TippaNa lakhavA karatAM paNa ativizeSa mahattvanuM te graMthanI rakSA karavAnuM kArya temaNe kareluM che. hakIkta ema che ke navakravRttinI prati temanA samayamAM bhAgye ja jovAmAM AvatI hatI. koIka sthaLe (prAyaH pATaNamAM) temanA jovAmAM e prati AvI tethI atyaMta AnaMdita thaIne temaNe e prati pahelAM vAMcI lIdhI ane pachI vidvAna sAdhuonuM vRMda sAthe rAkhIne eka ja pakhavADiyAmAM A mahAkAya graMthanI akSarazaH navI kopI taiyAra karI lIdhI.A hakIkatanI smRtimAM, temaNe je navo Adarza (kopI) taiyAra karyo hato tenA AdibhAgamAM nIce pramANe ullekha karyo hatoupAdhyAyajIe grasthAne mUkelI pupikA bhaTTAraka zrI hIravijayasUrIzvaraziSyamahopAdhyAya zrI kalyANa vijayagaNiziSya paNDita zrI lAbhavijaya gaNiziSyapaNDitazrI jIta vijayagaNisatIrthyapaNDita zrI nayavijayagaNigurubhyo namaH / praNidhAya paraM rUpaM rAjyaM zrI vijayadevasUrINAm / " parobAtI n
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayacakrasyAdarza prAyo viralasya vitanomi // aiM namaH // ane aMtya bhAgamAM nIce pramANe ullekha karyo hato - pUrvaM paM. yazovijayagaNinA zrIphttane vAcitam / AdarzoDayaM racito rAjye zrI vijayadevasUrINAm / sambhUya yairamIpAmabhidhAnAni prakaTayAmi // 1 // vibudhAH zrInayavijayA guravo jayasomapaNDitA guNinaH / vibudhAzca lAbhavijayA gaNayo'pi ca kIrtiratnAkhyAH // 2 // tattvavijayamunayo'pi ca prayAsamA sma kurvate likhane / saha ravivijayairvibudhairalikhacca yazovijayavibudhaH // 3 // granthaprayAsamenaM dRSTvA tuSyanti sajjanA bADham / guNamatsaravyavahitA durjanadag vIkSate nainam // 4 // tebhyo namastadIyAn stuve guNAMstepu me dRDhA bhaktiH / anavarataM ceSTante jinavacanodbhAsanArthaM ye // 5 // // zreotu // sumahAnapyayamuccaiH pakSeNaikena pUrito grantha : / karNAmRtaM paTudhiyAM jayati caritraM pavitramidam // 6 // uparanA ullekhathI pU. vijayadevasUrijInA samayamAM temaNe A graMthano Adarza (navI kopI) taiyA2 karI hatI e spaSTa samajI zakAya che. joke atyAre to u. yazovijayajI mahArAje taiyAra karelo e Adarza tathA jenA uparathI temaNe e Adarza taiyAra karyo hato te prati emAMthI kaMI paNa maLatuM nathI paraMtu temaNe taiyAra karelA Adarza uparathI ja sAkSAt yA paraMparAe lakhAyelI aneka pratio jaina graMtha bhaMDAromAM Aje ThAma ThAma jovAmAM Ave che. temAM upara jaNAvelA upAdhyAyajI mahArAje karelA ullekho sacavAI khAnA pachI jayati nayacakranirjitaniHzeSaviprakSacakravikrAntaH I zrI mallavAdi sUrirjinavacananana bhastala vivasvAn // 1 // tatpraNIta mahArtha yathArtha nayacakrAkhyazAstra vivaraNa mida manudhyAkhyAsyAma : A prakArano je ullekha Ave che te TIkAkAra bhagavAna zrI siMhasUrigaNivAdi kSamAzramAse 4 reso che. jayati nayacakranirjita ....khA ariAno use vikrama saMvat 1422 mAM zrI saMghatilakasUrie racelI samyavatvasaptatiyuttimAM mallavAdikathAmAM parAbhave che. * zAsanIvA 1 15
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahelA che. prAraMbhano ullekha to ghaNI pratiomAM maLe che. aMtima ullekha saM. 1729mAM lakhAyelI vijApuranI zrIraMgavimaLajI jJAnabhaMDAranI pratimAM tathA tenA uparathI ja saMbhavataH lakhAyelI kAzInA yati zrI hIrAcaMdrajInI pratimAM maLe che. mAtra eka ja prati amArA jovAmAM AvI che ke je upAdhyAyajI mahArAjanA Adarza pUrve saM. 150 AsapAsa lakhAyelI che. bAkInI badhI nayacakranI pratio upAdhyAyajI mahArAje taiyAra karelI AdarzanI kopIo ja amArA jevAmAM AvI che. sanmatirka granthano relo vizALa upayoga uparanA ullekhathI zrI vijayadevasUri mahArAjanA samayamAM temaNe Adarza taiyAra karyo hato ane zrI devasUrijI mahArAjano svargavAsa saM. 1713mAM thayo hato. tethI upAdhyAyajI mahArAje saM. 1713 pahelAM ja e Adarza taiyAra karyo hato e spaSTa che. upAdhyAyajI mahArAjano svargavAsa vikrama saMvat 1743mAM thayo che, eTale Adarza taiyAra karyA pachI ochAmAM ochAM trIza varSa to teo jIvyA ja hatA. A kALamAM temaNe ghaNuM sAhitya sarjeluM che. sanmatitarkano to temanA graMthomAM ghaNA ja moTA pramANamAM upayoga karelo che. temaNe judA judA graMthomAM sanmatinI gAthAonAM karelAM vivecanone ekaThAM karavAmAM Ave to sanmatitarka upara eka svataMtra TIkA taiyAra thaI jAya. sanmatinI abhayadevasUrikRta TIkAno paNa ghaNo ja upayoga teozrIe karelo che ke jenI madadathI meM ghaNe sthaLe sanmatinI TIkAmAM zuddhi paNa karI che. Ama chatAM nayacakrano temaNe kyAMya khAsa upayoga karyo hoya tema dekhAtuM nathI. tenuM kAraNa nayacakravRttinI atyaMta azuddhatA tathA mUlano abhAva vagere lAge che. gujarAtI bhASAmAM racelA sImardharasvAmIne vinaMti rUpa 350 kaDInA stavananI 16mI DhALanI bIjI kaDImAM ja temaNe nayacakrano upayoga karelo mAtra mArA jevAmAM Avyo che. e kaDI nIce pramANe che: cAra che cetanAnI dazA avitathA, bahu zayana zayana jAgaraNa cothI tathA; miccha avirata suyata terameM tehanI, Adi guNaThANe nayacakramAM muNI." A kaDI sAthe saMbaMdha dharAvato bhAga nayacakravRttinAM bIjA aramAM 1 A sivAya bIjo koI sthaLa upAdhyAyajI mahArAje nayacakrano upayoga karyo hoya to te jaNAvavA vidvAnone vinaMti che. pazIlI "as ]
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSavAdamAM Ave che. ahIM nIce nayacakravRttino te bhAga tathA tenA u52thI meM taiyAra kareluM mULa ApavAmAM Ave che - nayacakramULa tasya ca catastro'vasthA jAgrat - supta-suSupta - turIyAnvarthAkhyAH tAzca bahudhA vyavati SThante- sukha-duHkha - moha - zuddhayaH sattva- rajas-ta mo - vimuktayAkhyA UrdhvatiryagadholokA'vibhAgAH saMjJyasaMjJyacetanabhAvA vA 1 niyatA evaitA vimuktikramAt / sarvajJatA vA turIyaM nirAvaraNamohavighnaM nidrAviyoga AtyantikaH // nacakravRtti tasya tasyaivedAnIM svarUpadarzanArthamucyate tasya ca catastro'vasthAH / caitanyatacvasyemAzcatastro'vasthA anantarapratipAdita - jAgratsuSuptaturIyAnvarthAkhyAH, jAgradavasthA suptAvasthA suSuptAvasthA turIyAvasthA, etAzcAnvarthAH / tAzca bahudhA vyavatiSThante, caturthImavasthAM muktvA tisRNAmekaikasyAH pratiprakriyaM saMjJAdibhedAllokavyavahArabhedAccAnekabhedatvAt I caturthI punarekasvarUpaiva vizuddhatvAt 1 athavA sApi svarUpasAmarthyAt sarvAtmanaivAnekadhA viparivartate, tadyathA jaM jaM je je bhAve pariNamati payogavIsasAdavvaM / taM taha jANAti jiNo apajjave jANaNA Natthi // (Avazyakaniryukti 794) I athavA kAstAH ? ucyante, sukha - duHkha - moha - zuddhayaH sattva- rajas-ta mo - vimuktayAkhyA 1 kAryANi cAsAM yathAsaGkhyaM tisRNAM tadyathA-prasAdalAghavaprasavAbhiSvaGgoddharpaprItayo duHkha zoSatApa bhedApastambhodbhegApadveSA varaNasadanApa dhvaMsanavIbhatsadainyajauravANi / caturthyAstu zuddhaM caitanyaM sakalasvaparivartaprapaJcasarvabhAvAvabhAsanam UrdhvatiryagadholokAvi bhAgA vA yathAsaGkhyameva, Urdhvaloko jAgradavasthA, tiryaglokaH suptAvasthA, suSuptAvasthA adholokaH, avibhAgAvasthA turIyAvasthA / saMjJayasaMjJayacetana bhAvA vA, saMjJinaH samanaskA devamanuSya nArakapaJcendriyatiryaJco jAgrati, suptA asaMjJinaH pRthivya bagnivAyuvanaspatidvitricaturindri yAmanaskapazrcendriyAH, kASThakuDyAdayaH sahadevA va 30
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ suSuptAH bhavanamAtraM bhAvaH sarvatrAvibhAgA turiyAvastheti / atrAha-avibhAgAtmanastasyaivAtmanazcaturavasthatvAt kAlabhedAbhAvAcca catastroDapi prathamadvitIyaturIyAkhyAH syuriti, etadayuktam, yasmAnniyatA evaitA vimukti kramAta, sarvajJatA vA turIyamiti, suSuptAvasthAyAH sthirIbhUtacaitanyAyAH suptAvasthA vimuktamalatvAd dvitIyA mithyAdRSTayAdikA, tRtIyA samyagdarzana (jJAna) cAritrAtmikA mukti pratyAsatteH, sarvajJatA caturthI / tat punasturIyaM nirAvaraNamohavighnama.. nirgatA jJAnadarzanAvaraNamohavighnA asminniti nirAvaraNa mohavighnama, mohasyaiva mahAsvApatvAt / - nayacakra (AtmAnaMda sabhAnuM saMskaraNa) pR. 181 amara yazaravI upAdhyAyajI vastataH vicAra karIe to jainadarzana e koI saMpradAya nathI, paNa eka divya tattvajJAna che ke je tattvajJAnamAM sarva jIvonA ekAMte kalyANanI ane zreyanI ja bhAvanA bharelI che. AjanA vaijJAnika yugamAM paNa hiMsAnA dAvAnaLathI saMtapta thayeluM jagata dIna ane azaraNa banI je "trAhi trAhi"ne pokArI rahyuM che tene joIne kayo sahRdaya manuSya sarvajIvavyApaka ahiMsA, maitrI ane karuNAnI udghoSaNA karatA jainadarzananA tattvajJAna upara mugdha na thaI jAya? AvA jainazAsanamAM janmelA pU. upAdhyAyajI mahArAja mAtra jainazAsananA ja alaMkArarUpa che ema nahIM, paNa samagra bhArata ane vizvanA alaMkArarUpa che. pU. A. yazodevasUri saMpAdita "nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrI yazovijayasmRtigraMthamAMthI sAbhAra) paramAtI n 38 )
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ jabUravAmI rAsa''] A. zrI jayacaMdrasUrijI ma. jabUsvAmInI kathA jaina samAjane ati paricita che. jaina darzananI paraMparA anusAra jebUsvAmI e chellA tIrthakara zrI mahAvIrasvAmI pachI zrI sudharmosvAmInI vATe AvanAra aitihAsika vyakti che. emano nirvANa samaya vIra saMvata 64 eTale ke I.sa. pUrve 462no gaNAya che. ATha strIo sAthe vivAha thavA chatAM pahelethI ja brahmacarya pALanAra ane dIkSita thaI AtmakalyANa sAdhanAra tarIke jaMbUsvAmI vikhyAta che. rAsa, sakjhAya, copAI, carita, zloko vagere maLI lagabhaga 40 kRtio jebUsvAmI para racAyAnI mAhitI adyApi upalabdha che. yazovijayajInA jIvananI "jabUsvAmI rAsa"e uttarAvasthAnI racanA che. ema lAge che ke chaThThI sadInA "vasudevahiMDI" ane purogAmI AcArya hemacandrasUrivaryanA "trizalAkA'mAM AvatI jaMbUsvAmInI kathAno temaNe mukhya AdhAra lIdho che. "zrI bUsvAmInA caritra vize saMskRta-prAkRtamAM racanAo thayelI che ane temAM zrI hemacaMdrAcAryanI racanA vadhu vistRta ane samartha che, eTale teno AdhAra A rAsanI racanA mATe levAya e svAbhAvika che." prasiddhakathA, jeArAsamAM maLe che temAM mukhyaghaTanAo A pramANe cheH (1) magadhA nAme jAnapadamAM, rAjagRha nagaramAM zreNika rAjA rAjya kare che, tyAM vasatA RSabhadattanI patnI dhAriNIne AvelAM pAMca svAna ane RSabhamadattanI AgAhI ke tene prabhAvazALI putra janmaze. jaMbUkumArano janma. (2) yuvAvasthAmAM sudharmA svAmI gaNadharano upadeza sAMbhaLI dIkSA levA preraNA ane mAtApitAnI AjJA meLavavA javuM. nagaramAM yuddhanI taiyArI T HvAmI vAsa che. 39
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAle che. kumaraNanA bhayathI AjIvana brahmacaryanuM vrata, mAtApitAnI rajA mAgavI. mAtApitAnI pahelAM virodha paNa pachI anumati. zarata e ke pahelAM temaNe nakkI karyA pramANe ATha zreSThI kanyAo sAthe lagna karavAM. (3) lagna pachI vAsagharamAM corano praveza ane asvApinI vidyA vaDe vastrAbharaNa corI javA prayatna. jaMbUkamAranI jAgRti ane emanA zabdothI coro nizceSTa. coranI mAgaNI ke "asvApinI vidyAnA badalAmAM khaMbhinI' ane "mocanI vidyA bUkumAra Ape. pote dIkSA levAnA che tenI jAherAta. (4) sudharmA svAmI pAse dIkSA, temanI sAthe mAtApitA, patnIo ane prabhavanI paNa dIkSA. zreNikanA putra koNike bUsvAmInAM tejasvitA ane prabhAva viSe sudharmAsvAmIne prazna karyo. (5) AnA javAbamAM jabUsvAmInI kathA. AnA anusaMdhAne aneka kathAo, saMvAdo vagere; upadezAtmaka kathAo ane prati-kathAo-saLaMga kathAmAM A rIte nAnI nAnI kathAonI hAramALA gUMthI levAmAM AvI che. dIkSAnI tarapheNamAM aneka kathAo ApI che. ekabAju bhoga vilAsa ane tenAthI AvatAM duHkho ane bIjI bAju saMyama-upazama ane tenAthI janmatA sukhanI kathAo ahIM ApI che. ema kahevAya che ke upAdhyAyajIe pahelAM zrI aMbUsvAmI brahmagItA nAmaka nAnakaDI racanA karI. ane te pachI bIje ja varSe A vizALa "jabUsvAmInA rAsa" nI racanA karI pAMca adhikaraNamAM kramazaH 5, 8, 9, 7, ane 8 DhALomAM ane te paNa kramazaH 135, 220, 237, 178 ane 154 kaDIomAM. e rIte A vizALa rAsanI racanA thaI che. aDhAramI sadImAM padyamaya dIrgha racanA eTale ke prabaMdhanA aneka prakAra, AkhyAna, copAI vagerenA jevo A rAsa e paNa eka sarva lokabhogya prakAra che. janasAmAnyane grAhya bane, vizeSa prabhAvotpAdaka lAge tathA vairAgya ane saMyamanA vijayanA pATha sAmAnya janonA hRdayamAM Utare e A rAsono mukhya uddeza che. ane AcAryonA upadezo, Agamo, tattvadarzananA graMtho vagerenI tulanAe janasAmAnyanA hRdayane AvA rAsa ( pazobhAvatI H T0
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSa saraLatAthI jItI le, temAM paNa zaMkA nathI. AthI jJAnamArgI virAgI ane bhakta tarIkenI upAdhyAyajInI pratibhA ahIM kAma karI rahI che te paNa spaSTa che. A ane AvI racanAone kAraNe ja kahI zakAya ke paMDito ane vidvAnone mATe pUjya upAdhyAyajI mahArAja ArAdhya jJAnamUrti rahyA, te ja rIte sAmAnya prajAne mATe A ane AvI aneka racanAo karIne teo ArAdhya bhaktimUrti banyA. "jaMbUsvAmI rAsa'mAM yazovijayajI temanA jamAnAmAM rAgarAgaNInA pracArano je prabhAva hato teno lAbha laIne 37 jeTalI DhALa prayoje che ane ekano bIjI vakhata upayoga karatA nathI. rAgarAgaNI paranA temanA anupama prabhutvanuM A eka pramANa che. Ama A rAsamAM judI judI 37 DhALa eTale ke 37 rAga upAdhyAyajIe prayojyA che. eka saMskRta ukti che ke "thamAchIDha abava pati TuSii " bALakone pahelAM madha caTADavAmAM Ave to tene kaDavI davA paNa grAhya bane che. jaina dharma, AcAra, darzana, upAsanA ane sAdhanAnA pravartaka tarIke A rAsa racavA pAchaLano paNa upAdhyAyajIno pradhAnoddeza saMsArIjanone jagatanAM AkarSaNo ane mohamAyA chAMDI, tenAthI upasthita thatI yAtanAonA bhayathI bhayabhIta thaIne paNa saMsAratyAga, udAsInatA, jJAnamArga tarapha vaLavAno upadeza ApavA mAge che ane te ahIM vyaMjana rUpe, bUsvAmInA Adarza dvArA siddha karavA mAge che. ane tethI A rAsanuM kathAtattva, saMgItamayatA atyanta prasannakara bane che ane jANe zrotAne, rAsa gAnArane khyAla paNa na Ave te rIte upAdhyAyajIno udiSTa bodha te grahaNa karI le che. prathama kakSAnI kavitA, udAtta kalpanAzakti vagere ahIM khIlyAM che. temAM zabda ane arthanI chaTA, prabhAvotpAdakatA, moTe bhAge madhuratA, khAsa dhyAna kheMce che. AnA aneka dAkhalA Dagale ne pagale ApaNane maLe che. eka ja dAkhalo laIe to - "adharasudhA mukhacandramA, vANIsAkara bAhya mRNAlI re; te peThI muja cittamAM, teNIe kAyA kaho kema bALI re!" ApaNe upara ullekhelA kavinA uttama kalpanA prabhAvanAM paNa aneka prasannakara mugdhakara udAharaNo paNa A kAvyamAM aneka sthaLoe maLI rahe che. na bhusvAmI rAsa a v1
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavadevanI virahanI pIDAnuM Alekhana, rAjagRha nagarInuM varNana vagere AnAM sacoTa evAM udAharaNo che. ' thoDAmAM ghaNuM kahI devAnI zakti ane te mATe prayojAtI lAghavayukta bhASAe kavivANI ane kAvyanuM ekavizeSa lakSaNa che. vAnarI strI bane che tenuM sacoTa varNana kavi lAghavayukta bhASAmAM kare che. durgilA nadImAM snAna karavA jAyache, tevarNana AjalAghavasahita atyaMtacitrAtmaka banyuM che. suMdara alaMkAraprayogo e A rAsanuM kavinI kavitAnuM eka vizeSa lakSaNa che. patinI sAthe dIkSA levA ATheya patnIo taiyAra thAya che tenuM varNana rUpakonI paraMparA Ape che ! A uparAMta kavi upamA, ubhelA. daSTAMta, atizayokti vagere svAbhAvika rIte prayoje che; temanA alaMkAro kAvyamayatAmAM aMtaraMga banI rahe che. eka ubhekSA lagna mATe snAna karatA jaMbUkumAranA vALamAMthI TapakatA pANI mATe A rIte kavi Ape che - nIcoInuM pANI re, nhAyA jaMbU zira jANI re; loca TUkaDo mAnuM e keza AMsU suraIre. janasAmAnyanI ane kavinI bhASA Ama to eka ja che, paraMtu kavi pAse zabdonI pasaMdagI ane tene goThavavAnI kalA che, zabdomAMthI asAmAnya artha ane arthachAyAo tAravavAnI kSamatA che tenAthI kavi kavi bane che. kavi aneka sthaLe potAnA zabdo pAsethI anupama, gahana, ghaNI vAra bhavyatAe pahoMcatA artho ane bhAvo tAravI zake che. "ekaMdare jotAM upAdhyAya zrI yazovijayajIe jIvananI uttarAvasthAmAM A eka suMdara rAsakRti ApIne ApaNA madhyakAlIna rAsAkaviomAM mahattvanuM sthAna prApta karI lIdhuM che. sAthe sAthe temanI bhASAmAM gaurava, mArmikatA, prasAda ane mAdhurya joI zakAya che; temano vANIno pravAha anAyAsa, saraLa, khaLakhaLa karato vahyA kare che. A badhA guNothI A gahanagaMbhIra bhAvAbhivyakti sAdhatI A kRti mugdhakara bane che. A rAsAnA racayitAne bhAvapUrvaka vaMdanA karIe. - yazodAvatI 42
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 'amRtavela'nI sajhAyamAM sAdhanApaddhationuM Alekhana paM. yazovijaya gaNijI nakazA vinA moTA zaheranI galIkUcImAM mArga gotyo jaDe nahi, snehInuM ghara maLe nahIM. sAdhanAkSetre paNa navAsavA sAdhakane A mUMjhavaNa ghaNI vAra thatI hoya che : potAnI cAlu bhUmikAthI AgaLa zarUAta kema karavI ane kyAMya aTavAI na javAya tema lagAtAra zI rIte AgaLa dhapyA karavuM. sAdhanApathano nakazo hoya to sAruM ema lAgyA kare. cetana ! jJAna ajavALIe....'nA madhurA amaMtraNathI zarU thatI amRtavela'nI sajhAya sAdhako mATe mArgadarzikAnI garaja sAre tevI AsvAdya, nAnakaDI, geya kRti che. gAtA jAvane AgaLa vadhatA jAva! "paMcasUtraka" graMthanA prathama sUtrane najara sAme rAkhI banAvavAmAM Avela gaNAtI A kRti mAtra avataraNa na banI rahetAM sundaratara maulika racanA banI UThI che, te mahopAdhyAya zrImad yazovijaya mahArAjanI kalamano camatkAra che. madhura kaMThe, bhAvavAhI rIte koI sAdhaka prastuta svAdhyAyanI ogaNatrIsa kaDIo gAto hoya to zrotAoya tenA rasapravAhamAM sAthe sAthe vahyA kare tevI sa-rasatA prastuta kRtimAM che. joke, sauthI vadhu mahattvanI bAbata to e ja che ke A kRti gAgaramAM sAgaranI jema sAdhanAmArgane sacoTatAthI, ekadama saMkSepamAM mUkI jAya che. pholeDa nakazAnI jema "amRtavela'nI sajhAyane joIe to phoTsa A rIte khUlaze : pahelI kaDImAM AtmaguNanA anubhAvananuM AmaMtraNa che. "amataveta'maLAya n ao
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ A anubhAvana pahelAM hRdayamAM je madhumaya jhaMkAra UpaDe che, tenI noMdha bIjI ane trIjI kaDI Ape che sAdhanAnI pRSThabhUnuM madhura Alekhana. 4thI 23mI kaDI anubhAvananA mArganuM vizada varNana Ape che. catuHzaraNa gamana, duSkRta gaha ane sukRta anumodanAnI sAdhanAnuM rasajharatuM byAna uparyukta duhAomAM che. sAdhanApaddhatinuM bIjI vAra varNana karatAM pahelAM 24mI ane 25mI kaDI sAdhaka tarapha kemerA pherave che. AtmadarzananI madhurI vAto A be duhAomAM che. 26thI 28mI kaDImAM pharI sAdhanAmArganA mArmika pakSanuM udghATana thayuM che. hitazikSA sAthe 29mI kaDIe kRti pUrI thAya che. sAdhanAmArganuM varNana be vAra thayuM che : 4thIthI zarU ka2Ine 23mA duhA sudhI; 26thI 28mA duhA sudhI. pahelI vakhate catuH zaraNa gamana Adi traNa tattvonI vAta che, bIjI vakhate svAdhyAya, nirmohatA Adi ATha Steps batAvAyA che. cAlo, kaDIone gAtAM gAtAM A pholkeDa nakazAe cIMdhelA rAha para cAlIe pahelI kaDI. cetana ! jJAna ajavALIe, TALIe mohasaMtApa re; citta DamaDolatuM vALIe, pALIe sahajaguNa Apa re.' majhAnuM nimaMtraNa che AtmaguNanA anubhAvananuM 'pALIe sahajaguNa Apa re.' kevo anero AnaMda Ave, jJAna ke asaMgatA jevA guNonA anubhAvanano ! anubhAvana. DUbI javAnuM. Feel karavAnuM. pachI svAdhyAyamAM vaMcAtA maharSionAM vacano-pravacano ke saMgoSThIomAM voTa karavA mATenAM ja nahi, aMdaranI duniyAmAM praveza karAvanArAM banI raheze. AnaMdanI chAkamachoLa UDI rahe. pobhAratI zaT
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAlo, AmaMtraNa to majhAnuM che. paNa e samArohamAM pravezavA mATenuM AmaMtraNapatra kyAM? cittathairyanI keDIe calAya to ja pelA samArohamAM upasthita rahI zakAya. e keDI tarapha ja AnaMdalokanuM dvAra khulluM hoya che. 'citta DamaDolatuM vALIe.' cittanuM DAmADoLapaNuM jAya ane te sthira bane to AtmaguNonuM anubhAvana thaI zake. AtmaguNonI ane ApaNI vacce je paDado che tene cIrI nAkhavAno che, saMta kabIra mArmika rIte rahe che H 'ghUMghaTa kA paTa khola re, toko pIva mileMge.....' cittanI DAmADoLa avasthA ja paDado che. to, cittanI bahirmukhI sapharane antarmukhI banAvI zakAya to ja jJAnAdi guNonuM anubhAvana thAya. tame pUchazo : paNa Akhare citta bahAra ja kAM doDyA kare ? cittanI A doDanuM kAraNa che padArtho ane vyaktio parano moha. managamatA padArthone jotAM ja cittanuM tyAM anusaMdhAna thAya che. e padArtho para potAnuM svAmitva sthApavA mATenA prayAsonI lAMbI hAramALA zarU thAya che. eka eka padArthane jue ane cAhe yA dhikkAre evuM A citta. ene sthira banAvavA amoha lAvavo paDe. tame vastune mAtra juo ja. nirbheLa darzana AkarSaNa nahi. vAta to ThIka che, paNa janmothI ghara karI beThelA mohanA' corane kaI lAkaDIe hAMkI kADhavo ? cetana ! jJAna ajavALIe.' jJAnano ujAsa aMdara jatAM ja moha bhAgaze. prakAzamAM rahevAnuM corane pAlave nahi. jJAna amoha cittathairya AtmaguNonuM anubhAvana. keTalo majhAno krama ! zAstrIya vacanonA anuprekSaNAtmaka jJAnathI moha haTe. moha ocho thatAM cittanuM DAmADoLapaNuM athairya dUra thAya. ne tyAre jJAnAdi guNonuM anubhAvana thAya. anuprekSAthI prAraMbhAI anubhUtimAM viramatI A yAtrA kevI to sukhada che ! amRtavela'nI sAp 45
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI ane trIjI kaDIH madhumaya jhaMkAra upazama amRta rasa pIjIe, - - - kijIye sAdhuguNa gAna re; adhama vayaNe navi khIjIe, - dIjIye sajjanane mAna re. krodha anubaMdha navi rAkhIe, - bhAkhIe vayaNa mukha sAca re; samakti ratna ruci joDIe, choDIe kumati mati kAca re.... sAdhanAnA kSetre kadama upADatAM pahelAM hRdaye joIze madhumaya jhaMkAra. bIjI ane trIjI kaDI A jhaMkAranI vAto laI AvI rahI che. uparanA be duhAmAM varNavela ATha hitazikSAonuM pAlana ApaNane samatA, sAdhupuruSo pratyenuM sanmAna, satyabhASaNa ane samakita jevI saMpadAonI bheTa Ape che. upazama amRta rasa pIjIe." "aghama vayaNe navi.khIjIe' ane krodha anubaMdha navi rAkhIe A traNa hitavacanonA pAlanathI samatA puSTa bane che. "kIjIe sAdhu guNa gAna re" ane "dIjIe sajjanane mAna re" paMktio sAdhupuruSonI bhakti karavA prere che. "bhAkhIe vayaNa mukha sAca re' kaDI satya bhASaNa mATe uddabodhana Ape che. "samakti ratna ruci jeDIe" ane "choDIe kumati mati kAca re A be hitavacana mithyA daSTi choDI samyakatva prApti mATe preraNA Ape che. AThe hitazilAonuM pAlana kevo jhaMkAra khaDo kare che? cittamAM samatva vyApI jAya tyAre anAdinI rAga ane dveSanI gAMTho thoDI DhIlI paDavAthI citta rasathI chalakAtuM bane che. zrIpALarAsamAM granthakAre kahyuM che tema sa-rasatAne granthimuktatA nirjhanyatA joDe pUro saMbaMdha che. (prema taNI pere zIkho sAdho, joI zelaDI sAMTho; jihAM gAMTha tihAM rasa navi dIse, jihAM rasa tihAM navi gAMTho re....) have mahApuruSonAM guNagAna karavAnuM mana thAya che. phUphADA mArato ahamUno phaNidhara have heTho beTho che. ahamunI zithilatAne ja kAraNe koI veleted a yo
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kadAca jema tema bolI jAya che to mana para kazuM AvatuM nathI. evI sAmAnya vyaktitvonI vAtone kUdAvI jaIe chIe. (adhamavayaNe navi khIjIe.) hA, satparuSonI vAto para, temanA hitopadeza para pUratuM dhyAna apAya che. nirjhanthatA eTalI hade vikasavI joIe ke vAte vAte gAMTho mAratA hatA te bhUtakALanI ghaTanA banI jAya. "krodha anubaMdha navi rAkhIe." anubaMdha na rahe. krodha tAtkAlika AvI jAya, paNa e ghaNo samaya TakanAro na bane. gAMTha maDAgAMTha na paDatAM saiDakAMnA prakAranI gAMTha ja paDe, je palakavAramAM chUTI jAya. krodhano anubaMdha na rahe, tenuM sAtatya na rahe enuM kAraNa upazama rasanuM karAyeluM pAna che. asatya bolavA AdinAM dUSaNo paNa jaI rahyAM che. granthio badhI ogaLI rahI che. nircanthatA vikasI rahI che. mithyAtvanI granthi jatAM, e motiyAnuM oNparezana thatAM daSTi jhaLAMhaLAM thaI gaI che. "samakita ratna' sAthenI AtmIyatA samIpatAe mithyAtvanA kAcanI asalI bhUmikA chatI karI dIdhI che. AjhaMkAra,bhItarI raNakAranI pRSThabhUupara sAdhakasAdhanane paMthe paLe che. AgaLanI kaDIo esAdhanApathanuM mArmika varNanalaIAvIrahIcheH kaDI 4 thI 8 : catuH zaraNa gamana zuddha pariNAmanA kAraNe, cAranAM zaraNa ghare citta re, prathama tihAM zaraNa arihaMtanuM, jeha jagadIza jagAmitta re... je samavasaraNamAM rAjatA, bhAMjatA bhavika saMdeha re, dharmanA vacana varase sadA, - puSparAvarta jema mehare.... zaraNa bIjuM bhaje siddhanuM, je kare karma cakacUra re; bhogave rAja zivanagaranuM. -
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna AnaMda bharapUra re.... sAdhunuM zaraNa trIjuM ghare, jeha sAdhe zivapaMtha re; mULa uttara guNe je varyA, bhava taryA bhAva nirgastha re.. zaraNa cothuM dhare dharmanuM, - jehamAM vara dayA bhAva re; je sukha hetu jinavara kahyo, pApajaLa taravA nAva re... cAranAM zaraNa e paDivaje, vaLI bhaje bhAvanA zuddha re... catuzaraNa gamana, duSkRta gartA ane sukRta anumodanA. sAdhanAno rApatha upazama amRtanAM pAna ane sAdhujanonAM guNagAna vaDe jenA haiye madhura jhaMkAra UpaDyo che te sAdhanAmArga bhaNI DhaLe che. zaraNa svIkAra AdinI tripuTI dvArA mokSa maLe che. janamajanamathI viSayo ne kaSAyo ne karmonA bandhanamAM phasAyela Atama muktipaMthe prayANa karavA have pAMkho vIMjhe che. pavitra paMcasUtraka grantha kahe che tema A tripuTI dvArA saMsAranAzano krama A pramANe che : tripuTInI sAdhanA tathA bhavyatvano paripAka, pApa karmano nAza, zuddha dharmanI prApti, saMsAra nAza. "amRtavela'nI sajhAyamAM catuH zaraNagamana Adi dareka dvArA prApta thatAM alaga alaga guNanI carcA che. catuH zaraNa svIkAra dvArA zubha bhAva prApti. 1 dukRtagartA dvArA saMvaranI vRddhi. 2 sukRta anumodanA dvArA karmakSaya. 3 zaraNa svIkAranI sAthe paramAtmAnA anugraha kSetramAM ane dharma 1 zuddha pariNAmanA kAraNe, cAranAM zaraNa dhare citta re.... 2 durita savi ApaNA nidiye, jima hoya saMvara vRddhi re... 3 sukRta anumodanA kIjiye, jima hoya karma visarAla re.... - parovatI B 48
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsattAnA prabhAvakSetramAM Avela sAdhakanA haiyAmAM zubha bhAvono pravAha UchaLavA mAMDe che. pAponI nindA dvArA karmone AvavAnAM dvArA baMdha thAya che. sukRta anumodanA dvArA jUnAM karmo nirjarI jAya che. kevI sundara A tripuTI! mohathI kaluSita cittane nirmoha banAvavA mATeno A kevo sarasa sAdhanAkrama! adbhuta che zaraNasvIkAra. ahamanuM vigalana sAdhakane zaraNAtine paMthe laI jAya che. zuddha pariNAmanA kAraNe, cAranAM zaraNa ghare citta re..." jagatanA svAmI ane jagatanA mitra arihaMta paramAtmAnuM zaraNa sAdhaka svIkAre che. sAdhakanI mananI AMkho samakSa samavasaraNa khaDuM thaI jAya che. samavasaraNamAM paramAtmA siMhAsana para beThA che. dezanAnI ramya jhaDI varasI rahI che. vacce vacce puchAtA praznono paNa madhuratAthI paramAtmA uttara ApI rahyA che. sametazikharanI yAtrAe jaI rahelA eka mumukSune meM kaheluM : RjuvAlikA nadInA kAMThe kalAka be kalAka je dhyAnamAM sarI zakAya to aDhI hajAra varasono samaya kaMI moTo nathI. kaivalyaprApti pachI devAdhideva mahAvIra : prabhunA prathama samavasaraNanI dhyAna dvArA maLela e jhalaka kharekhara adbhuta hoya. bIjuM zaraNa siddha paramAtmAnuM. jemaNe tamAma karmono kSaya karyo ane zivanagarInuM rAja hAthavaguM karyuM. eka siddha paramAtmA siddhimAM gayelA tyAre ApaNe anAdi nigodamAMthI nIkaLI bahAra AvelA. ApaNI vikAsayAtrA jemanI siddhi dvArA zarU thaI te paramAtmAnA caraNomAM anaMtazaH vandanA. trIjuM zaraNa sAdhu mahArAjanuM. bhAva nircanthanuM muktimArganI ArAdhanA karatAM, mahAvratonA dhAraka, uttara guNo(caraNa sittari karaNa sittari Adi)nA pAlaka munirAjanA caraNomAM vandanA. cothuM zaraNa dharmanuM. dayAthI sohato A dharma sukhanA heturUpa che ane A dharma ja saMsAranA sAgarane pele pAra javA mATe nAvaDI samAna che. (amRtavA nI rAmApa n re
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaDI 8 thI 14aa duSkRta gaha durita savi ApaNA niMdIye, - jema hoya saMvara vRddhi re.... Iha bhava parabhava AcaryA, pApa adhikaraNa mithyAta re; je jinAzAtanAdika ghaNA, nindIye teha guNaghAta re..... guru taNAM vacana te avagaNI, gUthiyAM Apa mata jALa re; bahu pare lokane bhoLavyA, niMdIye teha jaMjALa re... jeha hiMsA karI AkarI, jeha bolyA mRSAvAda re, jeha paradhana harI harakhiyA, kilo kAma unmAda re..... jeha dhanadhAnya mUccha karI, seviyA cAra kaSAya re, rAgane dveSane vaza huA, je kiyo kalaha upAya re.... jUTha je ALa para dIyA, je karyA pizunatA pApa re; rati arati niMda mAyA mRSA, vaLIya mithyAtva saMtApa re.... pApa je ehavA seviyA, teha niMdIye tihuM kALa re... sAdhaka potAnAM pAponI nindA kare che. bahu mArmika paMktio che A duSkatagahanI. sAdhaka e kaDIo raTato jAya che ne raDato jAya che. AMsujaLathI bhInA mukhakamalathI uccArAtI A kaDIo ghasamasatA AvI
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahelA karmanA pUrane khALavA mATe samartha che. tIrthaMkara paramAtmAnI ane gurudevanI azAtanAthI laIne hiMsA Adi aDhAra pApasthAnako paikInA koI paNa pApane pote AcaryuM hoya to tene sAdhaka nide che. kaDI 14 thI 23H sukRta anumodanA sukRta anumodanA kIjiye, jima hoya karma visarAla re.... vizva upakAra je jina kare, sAra jina nAma saMyoga re; te guNa tAsa anumodiye, puNya anubaMdha zubha yoga re.... siddhanI siddhatA karmanA, kSaya thakI upanI jehare; jeTha AcAra AcAryano, caraNa vana sIMcavA mehare... jeha uvajajhAyano guNa bhalo, sUtra sakjhAya pariNAma re; sAdhunA je vaLI sAdhutA, mULa uttara guNadhAma re... jeha virati deza zrAvaka taNI, je samakita sadAcAra re; samakita daSTi sura nara taNo, teha anumodiye sAra re... anyamAM paNa dayAdika guNo, jeha jinavacana anusAra re, sarvate citta anumodIe, samakti bIja niradhAra re.... pApa navi tIvra bhAve kare, --jehane navi bhava rAga re,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucita sthiti je seve sadA, teha anumodavA lAga re.... thoDalo paNa guNa para taNo, sAMbhaLI harSa mana ANa re; doSa lava paNa nija dekhatA, nirguNa nijAtamA jANa re. ucita vyavahAra avalaMbane, ema karI sthira pariNAma re; bhAviye zuddha naya bhAvanA, pAvanAzaya taNuM ThAma re... bahu sarasa che bAvIsamI kaDI. AkhIya "amRtavela'nI sajhAya adbhuta che. paNa koI kahe ke, ogaNatrIsa kaDI yAda rahe tema nathI. koI becAra "hITa' karI batAvo, to bAvIsamI kaDI kaMThastha karavAnuM sUcavavAnuM mana thAya. thoDalo paNa guNa para taNo, sAMbhaLI harSa mana ANa re; doSa lava paNa nija dekhatAM, nirguNa nijAtamA jANa re..." ApaNI daSTine anumodanAno jhoka ApavA mATe A kaDInuM vAraMvAranuM raTaNa jarUrI che. sukRtanI anumodanA. "jima hoya karma visarAla re....kalyANa maMdira stotranuM peluM rUpaka yAda AvI jAya che : "gosvAmini sturitacetasi daSTamAtre.." coro gAyonA dhanane laI jaI rahyA che. bharavADane khabara paDe che ane te DaMgoro laI doDato pAchaLa paDe che. tenI hAka ane tenuM raudra svarUpa joI coro dhaNa mUkI "gacchanti' karI jAya che. - arihantonA AhattvanI anumodanA karatI vakhate thAya ke paramAtmAnA prabhAvathI mArA karmo vilIna thaI rahyAM che. siddhonA siddhatvanI, AcArya mahArAjanA AcAranI, upAdhyAyajInA adhyApananI ane munirAjanA mahAvratapAlananI ApaNe anumodanA karIe ane te te guNo utkaTa rIte ApaNAmAM kaI rIte Ave enuM cintana karIe. zrAvakonA dezavirati dharmanI ane samaktinA sadAcAranI ja nahi, jyAM jyAM koInAmAM paNa pApabhIrutA, karuNA Adi dekhAya tyAM tyAM tenA te te guNanI anumodanA karavAnI che. A pobharatI n 52 -
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ A anumodanA ApaNA hRdayane vizuddha banAve che. kaDI 24-25 deha mana vacana pudgala thakI, - karmathI bhinna tuja rUpa re; akSaya akalaMka che jIvanuM, jJAna AnaMda svarUpa re... karmathI kalpanA Upaje, pavanathI jema jaladhi vela re; rUpa pragaTe sahaja ApaNuM, dekhatAM daSTi sthira melare... tripuTI sAdhanAthI moha pAtaLo paDyo. nirmohitA AvavAthI AtmaguNonuM anubhAvana zakya banyuM. "huM" koNa ane "mAruM" zuMnI tAttvika bhUmikA prApta thaI. A bhUmikA bhaNI izAro karatAM mahopAdhyAyajI kahe cheH tuM koNa che e jANa, tuM zarIra nathI, tuM mana nathI, te zabdo nathI, te pugala paramANuono saMcaya nathI, tuM karma dvArA cAlita pUtaLuM nathI, tuM e badhAthI upara che. covIsamI kaDIno pUrvArdha "neti-neti'nI aupaniSadika bhASAmAM AtmasvarUpa darzAve che. uttarArdha hakArAtmaka bhASAmAM e vAta rajU kare che. "akSaya akalaMka che jIvanuM, jJAna AnaMda svarUpa re." AtmAnuM A jJAnamaya ane AnaMdamaya svarUpa che te kadI kSINa na pAme tevuM ane bilakula DAgha vagaranuM che. prazna e thaze ke, bhItara Avo AnaMdano udadhi UchaLI rahyo che to manuSya capaTI AnaMda mATe valakhAM kAM mArI rahyo che? mahopAdhyAyajI kahe che : saMkalpo ne vikalponA patananA kAraNe taraMgAyita banela cittasamudramAM Atmika AnaMdanI jhAMya paDI zakatI nathI. pavana mojAMne hiloLe caDAvI rahyo hoya to dariyAnA pANInI ArapAra najara jaI zake nahi. hA, daSTine vedhaka ne sthira banAvIe to AbhAsa pAmI zakAya. cittadhairya A rIte paDado uThAve che. rUpa pragaTesahaja ApaNuM, dekhatAM daSTisthira mere." daSTi pelAtaraMgone vIMdhIne bhItara pahoMce evuM kaMIka karavuM che. eka vAra AtmaguNonA anubhavanano rasAsvAda lIdhA pachI vAraMvAra e anubhava doharAvavAnuM mana thaze. -amRtavela"nA sagAya 1 para
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaDI 26thI 28 zreNibaddha sAghanAsopAna dhAratAM dharmanI dhAraNA, mAratAM moha vaDacora re; jJAnaruci vela vistAratAM, vAratAM karmanuM jora re... rAga viSadoSa utAratAM, jhAratAM TheSa rasa zeSa re, pUrva munivacana saMbhAratAM, vAratAM karma niHzeSa re... dekhiye mArga zivanagarIne, je udAsIna pariNAma re, teha aNachoDatAM cAliye, pAmIe jema paramadhAma re... e rasAsvAda kaI rIte maLe? A mATe ekI sAthe khUba khUba kAma karavAnuM che. cittavRttione niyaMtrita karavA mATe ene khUba badhuM homework soMpI dIdhuM che mahopAdhyAyajIe. ATha sTepsa che ahIM. dharmadhyAnamAM garakAva thavuM ne mohane dabAvavo, svAdhyAyarucitAne vistAravI ne karmanA AkramaNane khALavuM; rAga ane dveSa rUpI jhera utAravuM, pUrva maharSionAM vacanone vAraMvAra smaravAM ane karmonA kSaya tarapha AgaLa vadhavuM. sAdhanAno A bIjo tabakko zaraNagamana Adi dvArA maLela guNaprAptine sthAyIbhAva Ape che. pAponI niMdA karI ane sukRtanI anumodanAya karI; have enuM sAtatya cAlu rahe e mATe gharmadhAraNA ane svAdhyAya. mohane vAravA mATeno ane rAga, dveSa rUpI jherane utAravAno upadeza samatAguNane TakAvI rAkhavA mATe che. samatAnuM sAtatya pahelethI rAkhavAnuM che. bIjI ane 3jI kaDImAM prabodhela ATha sTepsamAM paNa samatvapuSTinI vAta che. AgaLa kahyuM hatuM ke, bIjI ane 3jI kaDI sAdhakanA jIvanamAM eka madhumaya jhaMkAra reDavA mATe che. A vAtanA anusaMdhAnamAM kahI zakAya ke 26 thI pada mAsI 1 NR zika
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28mI kaDI pelA jhaMkArane kAyamI kema keda karI zakAya te vAta sUcavavA AvI che. tripuTInI madhyavartI sAdhanAnA ATha ATha sopAnamaya prAraMbhika ane anya binduo. athavA to sAdhanAne ja tripathagAminI gaMgA tarIke kalpI zakIe. bIjo ane trIjo duho prathama phAMTo, cothAthI tevIsamA duhA sudhI bIjo phAMTo ane chavIsamAthI 28mA duhA sudhI sAdhanAno trIjo phAMTo. gaMgA, jamanA ne sarasvatIno A kevo madhura saMgama! udAsInatAnA A saMgamamAM snAna karanArano paribhramaNano thAka dUra thaI jAya che. udAsIna. UMce caDhelo. sAdhanAnI UMcAIe caDyA pachI have paramadhAma" sAme ja dekhAya che. kaDI 29mIH upasaMhAra zrI nayavijaya guru ziSyanI, zIkhaDI jeha amRtavela re; eha je caturanara Adare, te lahe sujasa raMgarela re.... AnaMdanI raMgarela mATenuM A madhumaya AmaMtraNa, mahopAdhyAyajInuM AmaMtraNa, te na svIkArIe to cAle kema? bhaktiyogamAM UtaravA mATe mahopAdhyAyajInI covIzI, sAdhanA kSetre AgaLa vadhavA mATe prastuta "amRtavela'nI sajhAya ane dravyAnuyoganA ciMtana mATe "dravyaguNa paryAyano rAsa'. kevaLa gujarAtI bhASA jANanArAo mATe paNa mahopAdhyAyajIe kevo moTo khajAno kholI dIdho che! mahopAdhyAyajI, vandana tamane ! (amRtavela nI majhAya papa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ viMdana karIe trividha tamanI paM. pradyumnavijayajI tebhyonamastadIyAn guNAMstuve teSu meM dRDhA bhaktiH / anavarataM ceSTante, jinavacanod bhAsanArthaM ye // 1 // ApaNAM ananta upakArI zrIarihanta paramAtmAnA zAsanane zobhAvanArA mahApuruSonI je paraMparA che temAM pUjyapAda upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjanuM nAma ane kAma AgalI haroLamAM che. temanA jIvananI noMdhamAtra "sujasavelI bhAsa'mAM sacavAyelI maLe che. temanI dIkSAnI saMvat maLe che, sattaramA saikAnuM cothuM caraNa vi.saM. 1688. sattaramo saiko eTale jagadguru zrI hIravijayasUrIzvarajI mahArAjano sAmrAjyakALa. pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanI janmabhUmi kanoDA. A kanoDA mahesANAthI moDherAnA raste 20 ki.mI. thAya. eka kALe kanoDAmAM jainonI sArI vastI hatI. atyAre jainonAM ghara nathI paNa tyAM teozrInuM suMdara smAraka racavAnI vicAraNA cAle che. tyAMthI gAMbhugiMbhIrA pArzvanAtha bhInuM tIrtha) mAtra 6 ki.mI. che. kanoDAmAM nArAyaNa nAme vyApArI gRhastha rahe. temanA gRhiNInuM nAma saubhAgyadevI. temane be putra. moTo padamasiMha, nAno jasavaMta. jasavaMta uMmaramAM nAno, paNa buddhimAM ghaNo AgaLa hato. mAtAmAM 'gharmanA saMskAra UMDA hatA. gRhiNI jo gharmaniSTha hoya to AkhuM ghara gharmamaya bane. nAnA evA kanoDA gAmamAM eka ghaTanA banI hatI. jasavaMtanAM mAtA saubhAgyadevIne roja zrI bhaktAmarastotra sAMbhaLyA pachI ja pANI levAno niyama hato. roja sAdhvIjI mahArAjanA upAzraye jAya. stotra sAMbhaLe. emAM comAsuM kahe mAruM kAma. mUzaLadhAra varasAda varasyo. eka-be ane traNa divasa vItyA. gharanI bahAra paga mukAya tevuM ja na hatuM. saubhAgyadevIne traNa upavAsa thayA che. sAmAyikanavakAravALIne kAussagnakarejAya che. bALaka jasavaMte mAne pUchyuM, "tuM kema kazuM khAtI-pItI nathI?" mAtAe pahelAM to TALyuM, paNa bALake
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ to haTha pakaDI. eTale saubhAgyadevIe kahyuM ke "upAzraye jaIne sAdhvIjI mahArAja pAse bhaktAmarastotra sAMbhaLuM te pachI ja khavAya-pIvAya." jasavaMte kahyuM ke e to mane AvaDe che. mAtAne thayuM ke A to chokaramatamAM bole che. jasavaMte Agraha pakaDI rAkhyo. kahe ke, "boluM ! jo to kharI mane AvaDe che ke nahIM." mAtAe kahyuM, "bola". ane jasavaMta eka paNa bhUla vinA "bhaktAmarastotra'' kaDakaDATa bolI gayo. mAtAnA AnaMda ane Azcaryano pAra na rahyo. mAtA to rAjI rAjI thaI gaI. jasavaMta upara jananInA hetanI helI varasI rahI. basa, A prasaMga banyA pachI AkhA gAmamAM jasavaMta jANIto ane mAnIto banI gayo hato. paM. zrI nayavijayajI mahArAja vi.saM. 1688nuM comAsuM kuNaghera gAme karIne kanoDA gAme padhAryA. mAtA jasavaMtane laIne upAzrayamAM vandana karavA gayAM. vandana karIne beThAM tyAre ema vAta thaI ke A bALakane AkhuM bhaktAmarastotra AvaDe che. bALakanI buddhi-tejasvitA joIne pUjya paM. zrI nayavijayajI mahArAje dharmano upadeza Apyo. mAtA ane bALaka evAM to haLukarmI hatA ke A upadezanI asara tarata temaNe jhIlI. ane bALaka jasavaMte vairAgyavAsita thaI dIkSAnA punita mArge javAnuM nakkI karyuM. A badhA alpasaMsArI jIvo. mohanI cIkAza nahIM. pelI guMdA ane boranI vAta Ave che ne! bora khAva ane bAdhA pachI ThaLiyo kADhavo hoya to mAtra ghU karo ane ThaLiyo bahAra nIkaLI jAya. ane guMdA khAdhA pachI moMmAMthI ThaLiyo kADhavo hoya to mAtra ghU karyo ThaLiyo na nIkaLe. kyAreka ghU..ghU..ghU.. karavuM paDe ane ema karatAM na nIkaLe to hAtha paNa bagADavo paDe. keTalAka jIvonuM evuM hoya che ke ekAda prayatnamAM jateo saMsAramAMthI nIkaLI jAya. bALa jasavaMtanI A mArge javAnI taiyArI joI moTobhAI padamasiMha paNa taiyAra thaI gayo. teNe jasavaMtanI bhAvanAmAMthI preraNA jhIlI. banne bhAIonuM muhUrta jevaDAvavAmAM AvyuM. te vakhatanA tapAgacchanA dhurINa AcArya mahArAja zrI vijaya devasUrijI mahArAja pATaNamAM virAjamAna hatA. eTale, aNahilapura pATaNa jaI jI. lIye guru pAse cAritra, yazovijaya evI karIjI, thApanA nAmanI tatra. moTAbhAInuM nAma padmavijayajI ame nAnAbhAInuM nAma vaMdana tamane 7 pa0
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazovijayajI. banne zrI nayavijayajI mahArAjanA ziSya thayA. teo jagadguru zrI hIravijayasUrijI mahArAjanI sIdhI paraMparAmAM thayA. zrI hIravijayasUrijI mahArAjanA upAdhyAya zrI kalyANavijayajI temanA ziSya paM. zrI nayavijayajI temanA ziSya paM. zrI jItavijayajI, temanA gurubhAI paM. zrI lAbhavijayajI ane temanA ziSya zrI yazovijayajI. vaya nAnI, prajJA tIkSNa, jhapATAbaMdha badhuM bhaNavA lAgyA. ''sAkaradalamAM miSTatAjI, tima rahI mati zruta vyApa'' sAkaranA aNu-aNumAM jema miSTatA che tema temanI buddhimAM zruta vyApta thaI gayuM, phelAI gayuM. daza varSamAM to badhA pracalita vidyApravAhothI pUrA paricita thaI gayA. zrI saMghamAM nAmAMkita thaI gayA. temanI avadhAnazaktithI Azcaryacakita thayelA keTalAka zrAvakoe sakaLa zrI saMgha samakSa A prayoga goThavyo. ATha avadhAnano A prayoga joIne badhAnAM mana-mastaka DolavA lAgyAM. AvA prasaMge tAlI vagADanArA to ghaNA hoya, paNa eka dhanajI zUrA nAmanA zrAvake UbhA thaI harSa vyakta karIne vinaMti karI. A vAta sujasavelI bhAsamAM sarasa rIte kahevAI che H ''yogya pAtra vidyA taNuM jI, thAze bIjo hema; jo kAzI jaI abhyasejI, SagdarzananA grantha. karI dekhADe UjaLuM jI, kAma paDe jinapaMtha'' A yazovijayajImAM mane bIjA hemacandrAcAryanA darzana thAya che. jo kAzI jaIne SaTkarzanano abhyAsa kare to jarUra prabhunA zAsananI zobhA vadhAranAra thAya. zrI nayavijayajI mahArAje tarata ja dhanajI zUrAne kahyuM ke tamArI vAta sAcI che. amane paNa evo vicAra Ave che, paNa kAzInA paMDito kAMI ema ne ema bhaNAve nahIM : ''kArya eha dhanane adhIna.'' dhanajI zUrA kahe che ke A vAte Apa mUMjhAtA nahIM. doya hajAra dInAra rajatanA kharacaze. paMDitane vAraMvAra tathAvidha aracaze. che muja ehavI cAha bhaNAvo te bhaNI Ima suNI kAzIno rAha grahe guru dinamaNi.' dhanajI zUrAe kahyuM ke be hajAra rUpAnA dInAra kharacIza ane baLeva, gobhAratI 58
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurupUrNimA. divALI vagere prasaMge prasaMge je je dAna-dakSiNA devA paDaze te daIza. mArI khAsa IcchA che ke Apa temane bhaNAvo AvI udAratApUrvakanI vinaMtinA kAraNe gurumahArAja zrI navijayajI mahArAja zrI yazovijayajI mahArAjane bhaNAvavA kAzIno rasto lIdho. te kALamAM Aje che tevA rastA-roDapula hatA nahIM. nadI, nALAM, jaMgala, aTavI-A badhAMne oLaMgatA-oLaMgatA kAzI pahoMcyA. sAthe nayavijayajI hatA, paNa vinayavijyajI na hatA. kAzImAM praveza karatAM pahelAM ja bhAgIrathI pApamocinI gaMgAnadInA kAMThe zrI yazovijayajIe bhagavatI zAradAdevInI sAdhanA karI ane prasanna thayelAM mA sarasvatIe varadAna ApyuM: zArada sAra dayA karo Apo vacana suraMga tU tuThI muja upare, jApa karata upagaMga taka kAvyano te tadA dIdho vara abhirAma bhASA paNa karI kalpataru zAkhA sama pariNAma." pote ja zrI jaMbusvAmInA rAsanA maMgalAcaraNamAM Avo spaSTa prasaMga varNavyo che : kUrcAlI zArada banIne ja kAzImAM gayA. sAdhuveSamAM rahIne ja bhaNyA. paMDita bhaTTAcArya pAse sAmAnya vidyArthIne je abhyAsakrama bhaNatAM bAra varSa lAge teTalo abhyAsa mAtra traNa varSamAM karI lIdho ! tattvanyAyaciMtAmaNi jevo durbodha grantha potAnA nAmanI jema sugrahita karI lIdho. are ! eTaluM ja nahIM, eka vAdI Avyo ane koI paNa tenI sAthe vAda karavA taiyAra na thayuM tyAre zrI yazovijayajIe e bIDuM jhaDapI lIdhuM! ane hajAro Azcaryacakita AMkhonI sAkSIe e vAdamAM vijaya paNa meLavyo. A prasaMge adhyApaka bhaTTAcArye khUba prasannatA darzAvI. tyAMthI pachI AgrA padhAryA. cAra varSa raDyA. kAzImAM navya nyAya viSayanA je grantho bhaNyA te ahIMnA vidyArthIone bhaNAvyA. Ama sAta varSa pachI pharIthI gujjata padhAryA. te pahelA granyasarjananuM kArya to cAlu thaI gayuM hatuM. temanA jIvanamAM parvatanI uttuMgatAne mahAta kare tevI buddhinA darzana thAya che to sAgaranI agAdhatAne zaramAve tevA hRdayanA paNa darzana thAya che. temanA granthonuM adhyayana A bAbatanI gavAhI Ape che. temanA jIvananI saphaLatAno saMpUrNa yaza teo potAnA gurumahArAja zrI ( vaMdana tamane gha 59
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayavijayajI mahArAjane Ape che. "zrI nayavijaya gurUtaNo nAma parama che maMta tehanI paNa sAMnidhi karI, kahIzuM e virataMta." A rIte zrI jabUsvAmI rAsanA maMgalAcaraNamAM gurunAmane maMtrAlara kahe che, to gurutattva vinizcaya nAmanA granthanA maMgalAcaraNamAM to - "amhArisA vi mukkhA, paMtIe paMDiANa pavisaMti / aNNaM gurabhattie, kiM vilasiamabbhuAM ito // " jenA prabhAve amArA jevA mUrkha mANaso paNa paMDitanI zreNimAM gaNAya che tevI gurubhaktinuM AnAthI bIjuM kayuM AzcaryakArI udAharaNa hoI zake? eTaluM ja nahIM paNa yAkinIputra AcArya zrI haribhadrasUrijI mahArAjanA "zAstravArtAsamuccaya" jevA grantha upara "saddhAda kalpalatA' nAmanI aneka dArzanika carcAnI khANa jevI vRtti lakhatAM tevI durbodhavRttinI saphaLatAmAM paNa A ja gurumahArAjane teo smare cheH abhiprAyaH sUreriha hi gahano darzanatatinirasyA durdharSA nijamata samAdhAna vidhinA / tathApyanA : zrImannayavijayavijJAhiyugale, akhaNDA ceda bhakti na niyatamasAdhyaM kimapi te // AvA guru to koka virala ziSyane ja sAMpaDe ane AvA ziSya paNa koka ja gurune maLe. granthanI racanA zrI yazovijayajI kare ane e kAcA kharaDA tarapha kopI) uparathI prathamAdarza (pharakopI) gurumahArAja taiyAra karI Ape. AvuM to kyAM jovA maLe? vi.saM. 1711mAM siddhapuramAM dravyaguNaparyAyanA rAsanI racanA zrI yazovijaye mahArAje karI che. ane tenI pahelI svaca7 nakala zrI nayavijaya mahArAje e ja varSamAM lakhI che. temanA jIvananI AgaLa-pAchaLa daMtakathAnA dorA vIMTaLAyelA che. paNa tenuM jhAjhuM mahattva nathI. dareka mahApuruSanA jIvana mATe AvuM bane ja che. temane durjanono trAsa khUba sahevo paDyo hato. satya bolanArane sahana karavuM paDe che. teo to "mRSAvAda bhavatAraNa mAnI mAraga zuddha prarUpe" ane evuM karatAM je veThavuM paDete veDyuM, paNa sAcI vAta kahetAM teo acakAyAkekhacakAyAnathI. zrI siMharijI mahArAje temane saMvignamArganI hitazikSA ApI hatI, tethI temane teo khUba bahumAnapUrvaka saMbhAre cheH
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAsa hitazIkhathI mArga e anusaryo jehathI savi TaLI kumati corI". ane bIjA eka granthanA aMte to teo bhaktithI nagna thaIne kahe che: "te gurunA uttama udyamathI, gItArthatA guNa vAdhyo tasa hitazIkhataNe anusAra, jJAnayoga e sAdhyo." teonuM vicaraNakSetra vizeSataH gujarAta rahyuM che. rAjanagara, AMtarolI, khaMbhAta, ghoghA, surata, pATaNa, siddhapura ane chelle teo saM. 1743mAM DabhoI comAsuM rahyA ane tyAM ja svargavAsI thayA. - teozrIne upAdhyAyapadavI AcArya zrI vijayaprabhasUrijI mahArAjanA varada haste arpaNa thaI hatI, tyAre teone zrI vAsasthAnakatapanI ArAdhanA pUrNa thaI hatI. teoe eka ja jIvanamAM racelA granthomAMthI jeTalA Aje maLe che tenA upara eka sAthe daza vidyArthI mahAnibaMdha lakhI zake teTaluM UMDANa ane vyApa e granthomAM che. eka samudra-vahANa saMvAda jevA viSayamAM gujarAtImAM teo 17 DhALa race che. AjanA koI paNa kSetranA vidvAnane temanA granthanI noMdha levI paDe tevI tenI vizeSatA che. jevA teo grantharacanAmAM-sarjanamAM ekkA hatA tevA ja teo granthalekhanamAM paNa apramatta hatA. pote racelA ane pote lakhelA grantho je Aje granthasarjakanA maLe che temAM pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAja sauthI AgaLa che. temaNe racelA ane temanA hAthe lakhelA granthonI saMkhyA 40sudhInI thavA jAya che. teoe jema potAnA racelA grantho lakhyA che tema anya granthI jenI nakala durlabha hoya te grantho paNa teoe doDatI kalame lakhyA che. moTA grantho ane maryAdita samayamAM lakhavAnuM hoya to sAta-sAta munivaro sAthe thaIne paNa dhAryA samayamAM grantha pUrNa karyA che. prAraMbhamAM meM je zloka lakhyo tegonamatIyAna e zloka pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjano jaracelo che. vi.saM. 1710mAM poSa mahine paMdara divasamAM nayacakra nAmano 1807 zloka pramANa grantha sAta munioe sAthe thaIne lakhyo. temAM aMte lekhaka-prazasti che temAM A AzIrvacana che. zrI saMghanA puNyodayathI e nayacakranI darzanIyaprata Aje paNa lA.da. vidyAmaMdiramAM akhaMDitapaNe sacavAI che. temAM sauthI vadhu bhAga pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje lakhyo che. e pratanA darzana paNa ApaNane dhanya banAve tevI pAvana e prata che. vaMdana tamane n m ,
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartamAnakALanA sAdhu-sAdhvIjIne potAnI sAdhutA TakAvavI hoya ke zrAvaka-zrAvikAne potAnI zraddhA sthira ke daDha karavI hoya to teno rAmabANa upAya pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanuM mAtra gurjara sAhityanuM adhyayana, avagAhana ke pArAyaNa kare to paNa te paryApta che. saMskRtamAM paNa jJAnasAra, adhyAtmasAra, vairAgyakalpalatA vageremAM akhUTa bhAtuM bhareluM che paNa A gurjara sAhitya paNa kAMI kama nathI. - emanA sAhitya dvArA zrI saMgha upara agaNita upakAra thayo che. vartamAna zrI saMghamAM je sAdhusaMkhyA che temAM moTAbhAganI sAdhusaMkhyAnA je paramaguru zrI buTerAyajI mahArAja potAnI AtmakathA muhapati zI varavI nAmanA granthamAM eka prasaMge evA matalabanuM lakhe che ke sthAnakavAsI paraMparAno tyAga karIne A e. mUrtipUjaka tapAgacchanI paraMparA svIkArI chatAM mana thoDuM caLa-vicaLa hatuM, paNa jyAre bhAvanagaranA jJAnabhaMDAramAMthI pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanA adhyAtmasAra vagere graMtho joyA; tenuM parizIlana karyuM tyAre teoe ekasAthe be nizcaya karyA, havethI mArA guru upAdhyAyajI mahArAja ane tethI temano gaccha tapAgaccha hovAthI mAro paNa gaccha A tapAgaccha. teoe A keTalo moTo upakAra karyo kahevAya. AvI to agaNita vyaktio teonA upakAranI oziMgaNa che. Aje ApaNI zraddhADhIlI paDI che tenuM mULa samyagRjJAna che tene AtmasAtu karIne rojiMdA jIvanamAM svAdhyAyane sthApavAnI tAtI jarUrata che. zraddhAvirodhI ane zraddhAvighAtaka paribaLo vaccethI ApaNe Aje pasAra thaI rahyA chIe. emAM ApaNe TakavAnuM che ane lokakalyANakArI mArgane ApaNeTakAvavAno che. te AvA ja puruSo ane teozrInAgranthonA AlaMbanathI banI zakaze. aMte AvA virala koTinA puruSanA caraNomAM vaMdanA karIne eka prArthanA karavAnuM mana thAya che? prabhunI ANA gauNa banI ne jJAnano mAraga virala banyo "zAsana mAruM, huM zAsanano evo antarnAda ghaTyo, evA TANe ApanA grantho TALe saMghanuM timira tamAma; vandana karIe trividhe tamane dejo amane sAcuM jJAna."
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAvAnI praraNA gaNivarya. somacaMdravijayajI sAvajja jogavirao, tujjha nigutto susaMyao samae - AyA sAmAcarI, samAgharaMto ya uvautto // akhkhalita vahI rahelA kALarUpI nabhomaMDalamAM asaMkhya AtmAo tArAnI peThe udaya ane asta pAme che, paNa kyAreka ja virala AtmAo vijaLInI jema pote jhaLake che ane jagatane paNa jhaLahaLATathI AMjI de che. AjathI traNaso varSa pUrve eka evI samartha vyaktinI hastI hatI ke jenI zaktino tAga haju sudhI koI pAmI zakyuM nathI.-naiyAyika, tArkika, saMskRta prAkRta kegurjara rAsA sAhityasarjakone temanI virATa pratibhAmugdha banAve che. naya-pramANanI prarUpaNA, kSaNikavAda Adi carcAthI bharapUra nyAyakhaMDa Adya jevA gahana graMthomAM ke lokahaiye caDhelA gurjara sAhityamAM temanI kalama evI to maheMkI UThI che ke jethI te te viSayamAM buddhimaMta ke AbAlavRddha saunAM citta cakita thaI jAya che. prakAMDa pratibhAne dhAraNa karanAra ane jaina darzananI prAcIna zailImAM navyanyAyano mugama samAgama karanAra mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja jinazAsananA sarvavidha sAhityamAM saMpUrNa rIte chavAI cUkyA che. mahAtArkika evA paNa teozrIne sAdhu sAmAcArI viSayaka jJAna kaheluM agAdha hatuM te teonA "sAmAcArI prakaraNa vagere graMthomAMthI jaNAI Ave che. sAte nayathI sAmAcArI padArtha ghaTAvI darekanA nirdiSTa lakSaNa dvArA doSono parihAra karI, Avazyaka niyukti-bhASya cUrNi-paMcAlakajI Adi zAstrIya ullekhapUrvakanI tarkasaMgata dalIlothI te te sAmAcArInuM sArthakya potAnI AgavI sUjhathI te rIte siddha karyuM che ke jethI ApaNI zraddhA vadhu puSTa bane. sAmAcArInA padArthomAM ahobhAva prakaTe ane pramAdI mana te te sAmAcArInA paNa mArI bA kare
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAlanamAM apramatta bane. ApaNe teozrInA sAmAcArInA jJAnano kaMIka rasAsvAda pAmavA yatkiMcit prayAsa karIe. lAcArI ne sAmAcArI anAdi kALathI jIva saMsAramAM paribhramaNa karatAM sukha meLavavA prayatna karato Avyo che, chatAMya mohane adhIna lAcArIpUrvaka karelA prayatno dvArA sukhanI vAta to dUra rahI, paraMtu vadhAre ne vadhAre duHkhI banato jAya che. zuddha thavAne badale vadhAre kharaDAto jAya che. eTaluM ja nahIM paNa jaDa nAkhI gayelI A viparIta pravRtti mithyA AcArothI baMdhAyelAM karmo ane kusaMskArothI AtmA zuddha svarUpa meLavavAthI vaMcita banato jAya che; paraMtu tema na bane ane AtmA TUMka samayamAM ja muktine pAme tevA jIvana jIvavAnA AcAronuM pAlana tenuM nAma sAmAcArI. saMsAramAM bhaTakAve te lAcArI, saMsArathI mukti apAve tenuM nAma sAmAcArI. pUjya upAdhyAyajI mahArAjanA zabdomAM svopajJa TIkAnI pahelI ja lITI dvArA kahIe to hajAro duHkharUpI taraMgothI bhayAnaka bhavasamudramAM bhavya jIvone AdhAra rUpa nAva che saMyama, paNa te naukA anukULa pavana ja na hoya to zuM karavAnI? samudrano pAra kevI rIte pAmI zakavAnI ? te anukULa pavana-tenuM nAma sAmAcArI. * sAmAcArI zAstromAM traNa prakAre vibhakta che: (1) odha sAmAcArI eTale saMyamI jIvananI dinacaryA Adi autsargika vidhi. je oghaniryukti Adi graMthomAM jaNAvI che. (2) padavibhAga sAmAcArI eTale cheda sAmAcArI-kAraNika ApavAdika vidhi. je nizItha, bRhatkalpa Adi cheda graMthomAM jaNAvI che. (3) dazavidha sAmAcArI eTale icchA-micchAdika dazavidha cakravAla sAmAcArI. zrI uttarAdhyayanasUtra, zrI Avazyaka niryukti, zrI paMcAlakajI Adi zAstromAM prarUpela A sAmAcArInuM nyAyazailI garbhita maulika chatAMya hRdayaMgama vivaraNa upAdhyAyajI mahArAje karyuM che. havesAte nayothIsAmAcArIpadArthapUjyazrIe rIte ghaTADe che te joIe. saMgrahanaya AtmA e ja sAmAcArI che, nahi ke AtmAthI judo koI guNa, kAraNa ke AtmAne vizeSa karIne ja sarva sAmAcArI saMgRhita thAya che. Ama sarva AtmAmAM saghaLI sAmAcArIno saMgraha kare. pazomAtI na n .
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahAranaya : e rIte to sAmAcArI na AcaratA AtmA vize paNa sAmAcArI vyavahAra thaI jAya. tethI 'icchAkArAdi sAmAcArInuM AcaraNa karanAra AtmA' sAmAcArI che. RjusUtranaya H e rIte to dravyathI sAmAcArI pALatA dravyaliMgImAM paNa sAmAcArI AvI jAya. tethI zeya parijJA-pratyAkhyeya parijJA tatpara icchAkArAdinuM upayogapUrvaka AcaraNa karanAra AtmA sAmAcArI che. zabdanaya : e rIte to aticAra yukta saMyatAdimAM paNa sAmAcArI AvI jAya, tethI 'susaMyata' chae jIva nikAyanA paritApathI aTakela ane upayogapUrvaka sAmAcArI Acarato AtmA sAmAcArI. samabhirUDha : e rIte to pramatta saMyatane paNa sAmAcArI ghaTaze. tethI trigupta = akuzala cittAdi nirodha ne kuzala cittAdinI pravRtti karanAra, pAMca samiti yukta susaMyata upayukta sAmAcArI Acarato AtmA sAmAcArI che. evaM bhUta H kurvaTTupa saMyamanuM phaLa karmakSaya joIe tevI mAnyatA-pUrvokta rIte to apramatta saMyamI paNa sAmAcArI thAya tethI sAvadhayoga virata eTale je karmabaMdhathI aTakela, trigupta, susaMyata, upayukta sAmAcArI Acarato AtmA sAmAcArI che. te yathAkhyAta cAritrAdikamAM ja saMbhave. naigamanaya : zuddha azuddha be bhedavALo, tethI uparyukta saghaLAM vizeSaNothI ke be-traNa guNothI yukta AtmA sAmAcArI che. A sAmAcArI (1) icchAkAra, (2) mithyAkAra, (3) tathAkAra, (4) AvazyikI, (5) naiSidhikI, (6) ApRcchI (7) pratispRcchA, (8) chaMdaNA, (9) nimaMtraNA, (10) upasaMpar. A rIte daza prakAre che. vyavahArathI icchAkArAdi zabdano prayoga e sAmAcArI che, jyAre nizcayathI viziSTa cAritrAvaraNa karmanA kSayopazamathI utpanna pariNAmavizeSa sAmAcArI che. (1) icchAkAra ,, - lakSaNa-vidhivAkya-potAnA kAryamAM sAmI vyaktinI icchA naNavA je prayoga-dA.ta., phayA tyuM mamevuM Arya 5 pratijJA-bIjAnuM kArya karavAnI potAnI icchA jaNAvavA je prayoga-dA.ta., phaljIyA madaM tavet Aya romi A pramANe abhyarthanA ane vidhAnamAM prArthanA pharanAra ne kArya karanAra sAmAyarI prakaraNa 5
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ banneno jha zabdaprayoga te icchAkAra. Avazyaka vidhimAM paNa sarvatra icchAkArano prayoga thAya che jema IcchAmi khamAsamaNo, IcchAkAraNa vagere. utsargathI to vIrya-sAmarthya hoya to koIne abhyarthanA karavI na joIe, paNa potAnuM sAmAnya kArya vastrasIvanAdika bIjA karI zake tema hoya ane glAnanI sevA vagere kArya bIjA karI zake tema na hoya to icchAkAra kahe ke tame mAruM A kArya icchApUrvaka karo, huM glAnanI zuzruSAdi karuM chuM-A rIte kaMI vIrya ghaTatuM nathI, paNa vRddhi pAme che. apavAdathI glAnAdika viziSTa kAraNe ratnAdika sivAyane abhyarthanA karI zakAya. Ama icchAkAranuM rahasya che koIne paNa balAbhiyoga na karavo, e utsarga che, paraMtu duSTa ghoDAne jema kyAreka cAbUka paNa batAvavI paDe che, tema tevA prakAranA ziSyane balAbhiyoga thaI zake, paNa te pahelAM icchAkArathI samajyo, na samaje to AjJA karatI topaNa na mAne to balAbhiyoga, chatAMya vAta na svIkAre to khAMTaNA tarjanA paNa karI zakAya che. A lAbha : guru bhagavaMtanI AjJAnI ArAdhanA, ziSya potAnI vAtano IcchApUrvaka svIkAra kare che te jANI gurune atyaMta pramoda utpanna thavAthI ziSyane tevA prakAranI puNyaprakRtino baMdha, ubhayane ziSTa maryAdAnA pAlanathI vipulakarmanI nirjarA, ucca gotrano baMdha, bhaviSyamAM bIjAne AdhIna rahevuM paDe tevA nIca gotrakarmanI nirjarA ane jinazAsananI prazaMsA paNa thAya che: "aho jainA nipuNArthadarzino'lpIghaso'pi parakhedasya parihArAya yatante." (2) micchAkAra . - lakSaNa : saMyamayogamAM pote karelA viparIta AcaraNa vize micchI ye tti viyANa mitkRvatuM vaM potAnuM mithyA AcaraNa jANI "mithyA' evo prayoga karavo te vyavahArathI mithyAkAra nizcayathI to micchAmi dukkaDuM A prayoga ja vidhyAkAra che, kAraNa AnA pratyeka akSarArtha, padArtha, vAkyartha sArthaka hovAthI te ja mithyAsevanathI utpanna thayela pApakarmano kSaya karanAra bane dakhsseya, prayoge, NiyamA ullasad tAriso bhAvo / aNNapayoge bhayaNA, teNaM accAyaro iha yo // A pathobhAvatI 1 :
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthano jANakArane A prayogathI je rIte kSaNe kSaNe tevA prakArano bhAva-saMvega vadhe che, te rIte bIjA prayogathI vadhe athavA na paNa vadhe tethI A prayogamAM atyaMta Adara che, tethI Avazyaka vidhimAM paNa Thera Thera micchAmi DuDuM tarUM ke tassa micchAmi duvaDe prayoga jovA maLe che. lAbhaH jinezvaranI AjJAnuM pAlana tethI tIvra saMvega utpanna thAya che ane ati vipula karmanI nirjarA thAya che, paNa te kyAre bane? jyAre "akaraNIya evuM A duSkRta huM pharIthI karIza nahi" "pu rasaMgo paNa Avo nizcaya hoya tyAre. ane kadAca upayogapUrvakapharIthI tevuM kArya kare to "micchAmi dukkaDa phogaTa thAya eTaluM ja nahi, paraMtu mAyA, paravacanA ane bIjAne zaMkA utpanna karatAM mithyAtva vRddhi pAme. jANI joIne ke vAraMvAra AcarelA doSita AcaraNathI utpanna thayela karmano mithyAkArathI nAza thato nathI. kahyuM che ke saMyamo viSaya 2 pravRttau vitathArovane mithyAduSkRtaM doSApanayAyAlam, na tUpetyakaraNagocarAyAM, nAsthavRt rovarAyam (Avazyaka vRtti) . (3) tathAkAra lakSaNaH gurue jaNAvela padArtha vize zraddhApUrvaka "e padArtho e pramANe ja che' evA abhiprAyane jaNAvatuM je vacana tatti te tathAkAra. A evuM ja che, A pheraphAra vagaranuM che, jema tame kahyuM che ItyAdi arthane jaNAvavA mATe je tahatti' zabdano prayoga te tathAkAra."tari po nAma = avamevuM, avitahameyaM, jaheyaM tulme vadaha icceyassa aTThassa saMpaccayaThaM savisae tatti sarva pajnaMti Avazyaka cUrNi. | vAMcanA sAMbhaLatAM, sAmAcArInA upadeza vakhate, sUtranI vyAkhyAnA samaye tema ja gurunI AjJAnA svIkAra vakhate ziSya A avitatha che ItyAdi jaNAvanAra "tathAkAra' prayoga karavo. kahyuM che ke vAyA paDasuII, 3vAre suttaatthakahaNAe/ avitahame ti tahA paDisuNaNAe tahakkAro // lAbha : tathAkArathI gurue kahela pardArthamAM tIvra zraddhA prakaTe, zraddhApUrvaka karelI kriyAtete bhAvanI vRddhi kare, kadAgrahanuM mULa che evA mithyAtvamohanIya karmano kSayathAya, bIjAnI-sAMbhaLanAranI paNate rIte pravRtti thAya, hRdayamAM rahela gurumati caMgA kriyAvizeSo viyeH (gurubhakti vyakta karanAra vinaya vadhe) tIrthaMkaranI AjJAnuM pAlana ane sukRtanI anumodanA paNa thAya che. [sANAmAMthI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) AvazyakI lakSaNa: gurunI anujJApUrvaka teoe jaNAvelA kArya karavA mATe IryA samiti vagerenI vizuddhi jALavavAno upayoga rAkhI vastInI bahAra javAne icchatA sAdhu bAvarUdI zabdano je prayoga kare che te AvazyakI. mAvasarI zabdaprayoga ne Avazyaka kriyAnI "A huM avazya karIza' evo bhAva karatI pratijJArUpa che tethI anAvazyaka je kaMI kAryanuM nimitta pAmI jatA spaSTa mRSAvAda thAya che. AvasyahInA sthAne nisIhI no prayoga kema nahI? kAraNa AvazyakI Avazyaka kArya viSayaka che A naiSivikI pApakarmanA niSedha viSayaka che - A avazya karma ane pApaniSedha kriyA banne ekArtha che. 8 mAvaliyA pAm avassakAyavva kiriyA iti pAvakammanisehakiriya tivA avassakammaMttivA avavirattivA gaiTThattipUrthi che. naidhikI "nisiDI' zabdanA prayoganI pahelAM Avazyaka kriyA karI upAzraye pAchA AvatA bahAra anAbhoga Adi kAraNe thayela doSane dUra karavA mATe che; jyAre bahAra jatAM pahelAM upAzrayamAM zarIra gopavIne rahelA sAdhune koI doSanuM kAraNa ja nathI, ke jethI tenAnivAraNa mATe naiSidhikI karavI paDe. te ja rIte upAzcayamAM pravezatA naiSivikInA prasaMge AvazyakI paNa na Ave, kAraNa Avazyaka kriyAno vyApAra hovA chatAM pachI to te vyApArano tyAga ja che avazya kriyA mATe gamanano abhiprAya paNa tyAM nathI tethI nisithI zabdaprayoga thAya che. nisithI agamarUpa utsaga sAthe ane AvasyahI gamanarUpa apavAda sAthe saMkaLAyela agamanathI ekAgrane prazAMta sAdhune IryAsamitinuM pAlana, gamana nimittaka karmabaMdha na thavA rUpa vizudhdhi, svAdhyAya, dhyAna vagere vizuddha pariNAmavALA guNo thAya che ane AtmavirAdhanA, saMyamavirAdhanAdi doSothI bacI javAya che. laghunIti, vaDInIti Adi kAraNe na javAmAM AtmavirAdhanA ane gocarI, pANI, gurunA vizeSa kArya vagere kAraNe javuM joIe. na jaIe to, tanimittaka guNano lAbha na thAya tema ja 'vi punamana AvI AjJAno lopathAya. (5) naivikI lakSaNaH gurunI anujJAthI upayogapUrvaka jeNe pApakarmano niSedha karyo che tevA sAdhue zavyA vageremAM praveza karatAM karelo "nisihI' zabdaprayoga te ( pazobhAvatI g s8
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiSidhikI deva tathA gurunI avagraha bhUrtimAM AzAtanAdi tyAgarUpa daDha prayatna-pUrvaka tema ja anAbhoga-ayatanA bhAganA upAyabhUta upayogapUrvaka A prayoga karavo. guruno avagraha cAre bAju AtmapramANa devano avagraha utkRSTa 90 hAtha jaghanya-9 hAtha-bAkI vacalA madhyama te rIte na karavAthI aniSTa. A prayatnamAM je upekSA che te azAtanA-vidhi bhaMgano bhaya na hovAne kAraNe jANavo. "zayyAmAM pravezatAM nisipI" nI zI jarUra ? nisipI nisipI namo | khamAsamaNArNa iti ? *zayAmAM avazya kArya mATe javAnuM na hovAthI sthira rahevAnuM hoI karmabaMdhana nimitta nathI. jethI tenuM niSedha karavA nimihIno prayoga karavo paDe chatAMya ekAgratArUpa dhyAnathI rahevAnuM hoya che, te dhyAna manoyoganA atyaMta prayatna vinA saMbhave nahi. te samaye bIjA vicAro na Ave tenI kALajI rAkhavAnI hoya che. bIjA vicArarUpa anucita pravRttino niSedha iSTa hovAthI naiSelikIno vizeSa prayatna jarUrI che, jeNe asadu vyApArono niSedha karyo nathI tenI naidhika vacana mAtra che. lAbha : jema pratijJA karyA bAda "pratijJA bhAMgI na jAya" evA bhayathI pratijJAno bhaMga na thAya te mATe daDha prayatna thAya che. te rIte naiSadhinI pratijJA che. teno bhaMga amaMgaLa karanAra che, tethI tenA pAlanamAM utsAha thAya. tenAthI daDha prayatna, daDha prayatnavALI kriyA je jJAyopathamika bhAvathI thAya tenI vRddhi tenAthI kSAyika bhAvanI prApti te bhAva paramapadanuM kAraNa che. AvazyakInuM paNa A ja phaLa che. () ApRcchA. lakSaNa : gurune gurubhaktivaMta AtmA mananA pariNAmapUrvaka potAnA hitakara kAryanI "huM A kArya kare evI pratijJAnuM nivedana kare te ApRcchA.. ApRcchApUrvaka kareluM kArya je zreyaskara, anyathA nahi; AjJAnI virAdhanA thatI hovAthI. jema ziSyanI vastrano kApa kADhavAnI IcchA jANI guru vidhinA vastradhAvanaM kuruM, acchoDa-piTTaNA suhaNadhuve dhoe payAvaNaM na vare kapaDAM vagere paththara upara paTakavAM nahi, dhokAthI pITavAM nahi, taDakAmAM * jhANeNaM ThANeNa vi, NisIhiyAe paro havai jatto / aNisiddhassa NisIhiya vAyamittaM ti vayaNAo // - sAmAcArI prakaraNa 9
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUkavavAM nahi vagere vidhi batAve te rIte kare to lAbha nahi to doSa. vidhina batAve to gurune paNa aniSTa thAya, batAvavAthI lAbha thAya; "bahuvela'nA kramathI ApRcchA jANavI. yArtha prativeruM prakhuM na zakayate ta6 bahuveletyabhi dhIyate, yatkArya sAkSAdApraSTuM zakyate vizeSa prayojanaM ca tatra sAkSAdApRcchA, yattu muhurmuhu saMbhavitayA praSTumazakyaM tatrADapi / vajuvesTa saMdezane nAgapRcchASSYzyati | je kArya dareka samaye pUchI na zakAya te bahuvela kahevAya che. je kArya sAkSAta pUchI zakAya ane vizeSa prayojana hoya tyAre ApRcchA, vAraMvAra pUchavuM azakya hoya tyAM paNa "bahuvela saMdIsAhu AdezathI ApRcchA jarUrI che. bhagavaMte jaNAvela kAryamAM zaMkArahita atyaMta udyama karavo joIe. nAnI zI vidhimAM paNa ALasa na karavI. AjJAnA sAmAnya paNa bhaMgathI mahAanartha thAya che, tethI AjJAbhaMgabhIru AtmAe badhe ThekANe prayatnavaMta rahevuM. nimeSonmeSAvi AMkhanA palakArAdimAM paNa bahuvelanA Adeza rUpa ApRcchA phala ApRcchAthI vidhi batAvanAra upara ahobhAva thAya. 'maho sa ttvanupAta pavitI vanameM. A prazasta adhyavasAyathI vinano nAza thAya ne kAryanI samApti thAya. ISTanI paraMparAthI puNya prakRtino baMdha, pApa prakRtino nAza, sugati, gurunA caraNakamaLanI sevAno lAbha, paralokamAM jinavANI zravaNa, jJAna, vijJAnAdi krame parama padanI prApti. gurupahimi kArya, tato'vazyamAyatihitanibandhanaM tataH sudRDhamatra prayatitavyam' mA mAthI sAmAnya ApRcchAthI paNa hitakAryamAM paramotsAha utpanna thAya che. zraddhALu ziSyane to guru uddeza ja zubha bhAvanuM kAraNa hovAthI maMgalarUpa che. (7) pratipRcchA lakSaNa : gurue pUrve kahela kArya saMyogavazAt na thayuM hoya to karatI vakhate pharIthI pUchavuM ne pratipRcchA gurvAjJApAlana avazya karavuM mArA gurU vicaRLIyAM evA daDha nirdhAravALA ghIra sAdhuo kArya karatI vakhate te vivalita kArya sivAyanI bIjA kArya vagerenI jANakArI mATe pratipRcchA karavI. paMcAzakajImAM kahyuM che. varSAntare, na vaLyuM temAM, vAtarena dhvaMti, no vA taM hiti, ya ra mA phagA he (1) pUrve kahela kArya karatAM juduM ja batAve; (2) te pUrvakAryanuM have prayojana nathI ema kahe, (3) kAlAntare ke - parovAtI 1 30
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA avasare te kArya karavuM evI anujJA Ape, (4) bIjo koI te kArya karaze, (5) koIe e kArya karI lIdhuM che Adi zabdathI te kArya saMbaMdhI vizeSa vAta jaNAve. -athavA traNa vAra vidhi karavA chatAM paNa alanA thAya to pratipRcchA karavI, pahelAM gurue niSedha karyo hoya ! ane pachI kArya yogya saMpUrNa sAmagrI pAchI upasthita thAya to guru pAse pharIthI anujJA mAMgavI te pratipRcchA. pahelAM niSedha karyo hoya to pachI saMmati kevI rIte Ape? utsarga apavAdathI eka ja kAryamAM vidhiniSedha saMbhavI zake che. eka vAra ApRcchA karI pachI pAchuM na pUche ane pahelAM ApelI AjJAthI kArya kare to pratipRcchAjanya lAbha na maLe, paNa ApRcchAjanya lAbha to maLe ja ne? evuM nathI, ghaNI kriyA-pradhAna hoya evA kAryamAM eka kriyA karavA mAtrathI phalasiddhi na thAya, nahIM to pratikramaNanI zarUAta kare ane caityavaMdana-kAusagga mAtrathI ja pratikramaNano lAbha maLI jAya? (8) chaMdanA lakSaNa : pUrve lAvela azanAdikanuM ratnAdhikanA AdezAnusAra bAla glAna AdinuM ullaMghana na thAya te rIte sAdhuone levA mATe nimaMtraNa che chaMdanA. Atmalabdhika, viziSTa tapa karanAra vagere sAdhuone ja nirjarA mATe azanAdika adhika grahaNa anujJAta che. teone ja be traNavAra gocarI anujJAta che, bAkInA sAdhuone to mAMDalImAM ja ane te paNa eka bhakta tethI chaMdanA na saMbhave. teo paNa vadhAre zA mATe lAve? potAnA jeTaluM ja lAve ? nahi, bAla glAnAdine ApavAthI teone viziSTa nirjarAno lAbha thAya. pote Ape, paNa sAmo na le to lAbha na maLe ne chaMdanA niSphaLa jAya? grahaNa kare to ja nirjarA tevuM nathI paNa AjJA zuddha bhAva ja vipula nirjarA karAve che. chaMdyane AmaMtraNa ApavAno bhAva bhagavAnanI AjJAnA yathArtha pAlanathI utpanna thato hovAthI prazasta bane che tethI chaMdanAjanya riAmAM bhAvavizeSa ja kAraNa che, chaMghanuM grahaNa sahakArI nathI tethI grahaNa vagara paNa phala maLI jAya. eTaluM lakSyamAM rAkhavAnuM ke chaMdaka lAvanAre jJAna saMyama tapa AdinI vRddhinI bhAvanAthI AhArAdi lAvavA, paraMtu bhaviSyamAM te mane lAvI Apaze ke potAnI kIrtinI icchAthI chaMdanA karavAthI aniSa e rIte chaMgha paNa mArI ( sAmAcArI prakaraNa 71 )
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiyAvaccathI ene nirjarA vizeSarUpa lAbha thAo athavA potAne svAdhyAya guNono lAbha thAya, te bhAvanAthI ja grahaNa kare, paraMtu potAnI zakti chUpAvavArUpa ALasathI ke tuM mAruM A kAma karIza to huM paNa tAruM kAma karIza tevI pratyupakAranI bhAvanAthI nahi. mokSanA abhilASathI thatI chaMdanAdi pravRttimAM jJAnAdi vRddhinI icchA ja upayogI che, kAraNa te ja mokSanuM upAyabhUta che, kIrti vagerenI icchAthI karAyela chaMdanA dvArA to ajJAna nimittaka karmabaMdha thAya che. (9) nimaMtraNA lakSaNa : azanAdi lAvatAM pahelAM ja gurunI AjJAthI sAdhuone prArthanA karavI te nimaMtraNA ane te svAdhyAya vAcanA, vastradhAvanAdi gurukArya ke vaiyAvaccAdi kAryamAM udyata sAdhuone hoya che. *A bhaktino pariNAma jevA tevAne thato nathI, paraMtu jinazAsananAM tattvone jene zraddhAthI pariNata karyA che evAM, mokSaviSayaka pravRttimAM apramatta mahAnubhAvone ja hoya che. jema bhUkhyA thayelA mANasane jyAM sudhI bhUkha na zame tyAM sudhI eka kSaNa paNa bhojananI icchA dUra thatI nathI tema mokSArthInI mokSanA kAraNabhUta kAryanI icchA eka kSaNa paNa vicchinna thatI nathI. eka vAra bhakti karyAbAda pharIthI icchA kema thAya?temAM utkaTatA lAvavA mATe athavA pahelAM anya bhaktiviSayaka icchA hatI, have bIjA viSayaka saMbhavI zake. jo satata kArya ja karavAnuM che to AcArya vaiyAvacca kare ane sAdhu adhyayana adhyApana karAve to zuM vAMdho te ucita nathI, saraLa ne vakra be mArga che, temAM mArga to banne sarakhA hovA chatAM vakramArge jatA vilaMba thatAM sarala mArge jaladI javAya, tema banne mokSopAya bhUta hovA chatAM jemAM jenI adhikAranI paTutA che tyAM tenI pravRtti jaladI siddhi ApavA samartha hovAthI kalyANakara che. gurunI AjJApUrvaka nimaMtraNA kara paNa guru niSedha kare to lAbha kevI rIte maLe ? kevaLa vaiyAvacca iSTa siddhi mATe nathI, paNa AjJApUrvaka vaiyAvacca phaLadAyI che, tethI AjJA ja pradhAna che, te vagara karavA chatAMya lAbha thato nathI. vaiyAvacca karavA chatAM nimaMtraNA vagara gurupRcchA mAtrathI sAdhyasiddhi kevI rIte thAya ? dravya nimaMtraNA na hovA chatAM gurupRcchAthI utpanna bhAvotkarSathI utkaTa bhAvanimaMtraNA dvArA phaLasiddhi thAya che. * pariNayajiNavayaNANaM eso a mahANu bhAvANaM / chuhiyassa jahA khaNamavi, vicchijjai Neva bhoaNe icchA / evaM mokkhaTThINaM, chijjai icchA Na kajjami // yazobhAratI 1 T
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) upasaMpad lakSaNa : jemanI nizrAmAM javAnuM hoya temane adhIna jJAnAdinuM grahaNa karavA upagamAM temanI nizrAnA svIkAranuM vacana kahevuM te upaniSat. te jJAna, darzana, cAritrarUpa traNa prakAre hoya. temAM jJAna ne darzana sUtra artha ne tadubhaya traNa prakAre te paNa vartanA, saMghanA, grahaNa traNa prakAre. tethI jJAnopasaMpad ne darzanopacaMpanA nava bheda. (1) vartana. sthirIkaraNa bhaNela sUtranA saMskArane daDha karavA pharIthI uccA punaH punaH anuzIlana karavuM te arthanuM sthirIkaraNa. saMghaNa kAlAntare sUtrArtha-tadubhayanA je saMskAra bhUMsAI gayA hoya tene yAda karavA, tAjA karavA, e saMghaNa grahaNa-apUrva-pUrve nahIM bhaNelA sUtrAdikanuM dhAraNa karavuM e grahaNa. upasaMhad viSayamAM cAra bhAMgA pratIcchaya pratIcchikane AzrIne thAya che ? (1) amuka pAse bhaNa ane amuka bhaNa; (2) amuka bhaNa, konI pAse bhaNavuM te na kahe; (3) amuka pAse bhaNa, zuM bhaNavuM te na kahe; (4) zuM bhaNavuM, konI pAse bhaNavuM te banne na jaNAve. AmAM pahelo bhAMgo zuddha, bIjA azuddha, chatAMya zAstrano vyuccheda na thAya te mATe bIjA paNa anujJAta che. abbocchittinimitte nemAM te viya magovyAM jJAna vAcanAgrahaNa karavAnI vidhi paNa vistArathI batAvI che. vaMdana yogya koNa ? tenuM paNa vivecana karyuM che. cAritrosaMpadbe prakAre (1) vaiyAvacca nimitte koInI nizrAno svIkAra. tenI vyavasthA paNa vistRta jaNAvI che. (2) kSapaNa: tapazcaryAdi nimitte nizrAno svIkAra. kSapaka be prakAre 1. yAvatruthika 2. Ivara yAvatruthika je bhaviSyamAM anazana svIkAravAno hoya te. Ivara-be prakAre vikaSTapaka ama ke tethI vadhu tapa karanAra (2) avikRSTa kSapaka upavAsa ke chaThTha karanAra. Ano paNa viveka jaNAvela che. sAmAcArI yogya koNa? - giLA kuttA parataMtA dUi- A sAmAcArI pAlanamAM tatparatA utsAha jinevara bhagavaMte jaNAvela vidhimAM parAyaNa tema ja gurune AdhIna rahenAra sAdhuone ja saMbhave, bIjAne nahi. A sAmAcArInuM ekAMtika ne AtyaMtika phaLa paNa koNa meLavI zake? ajjhapajhANarayassesA, paramatthasAhaNaM hoi / maggammi ceva gamaNaM, eva guNassaNuva oge'vi // - ( sAmApArI prakaraNa gha 73 )
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtma dhyAnamAM rata, arthAt dhyAtA ne dhyeyano abheda bhAvanA kAraNe paranI apekSA vagara mAtra 4 svarUpamAM ja magna sAdhune ja A sAmAcArI cAre puruSArthamAM uttama mokSamAM nimittarUpa bane che. sAmAcArImAM magna hovA chatAMya anupayogathI karma baMdha saMbhave to karmazUnya avasthArUpa mokSane abhimukha kevI rIte bane ? A sAmAcArI pAlananA pariNAmavALA sAdhunuM anupayoga dazAmAM paNa mokSamArgamAM ja gamana thAya che, bIje nahi, kAraNa ke vyaktine je kAryano daDha ra abhyAsa ke mahAvaro thaI gayo hoya teNe anupayoga avasthAmAM paNa daDhasaMskAravaza te kAryamAM ja pravRtti thAya che. te pratyakSa siddha che. lalitavistarAmAM kahyuM che anAno topa mA manameva sanyAye A sAmAcArIne ekAda vAra sAMbhaLI levAthI ke jANI levAthI ke ekAda be vAra AcarI levAthI kAma na sare. eTalA mAtrathI anAdikALanA mithyA AcAronA e kusaMskAro bhUMsAI jatA nathI, paraMtu vAraMvAra pUMTavAthI ja bhUMsAya, sarvathA naSTa paNa thaI jAya che. Ane ghUMTI ghUMTIne evI sthira svAyatta karavAnI ke jethI anupayoga dazAmAM paNa enuM ja pAlana thAya. pUjyazrIno aMtima sArabhUta upadeza kiM bahuNA iha jaha jaha, rAgadosA lahuM vilijjaMti / taha taha payaTTiavvaM, esA ANA jiNiMdANaM // ekAMte hitAvaha sArabhUta upadeza jaNAvatAM teozrI sUcanA kare che ke vadhAre bolavAthI zuM ? kAraNa vadhAre bolavAnuM to dharmakathAmAM hoya nahIM ke jJAnamUlaka, pravRttinA AcaraNamAM. A jagatamAM te te rIte pravRtti karavI ke je je rIte mAyA-lobharUpa rAga ane krodha, mAnarUpa dveSa nAza pAmatAM jAya. evo koI Agraha nathI ke amuka cokkasa anuSThAnamAM ja prayatna karavo. Agraha e ja che haMmezAM rAgadveSanA nAza ne anukULa pravRtti karyA karavI nahI savvANunnA, savvaniseho ya pavayaNe natthi / AyaM vayaM tulijjA, nahIvitra vALiyo || tethI jina-pravacanamAM koInI sarvathA anujJA ke sarvathA niSedha nathI, paraMtu lAbhArthI vaNikanI jema lAbhAlAbhanI tulanA karI pravRtti karavI ema upadeza mAlA'mAM jaNAvyuM che. dezaparikSayArthava prayatitavyam A ja jinezvara prabhunI AjJA che. saghaLAM zAstrono vistAra paNa - pomAratI 74
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSanI A hAninA uddezathI ja pravartelo che. ApaNe paNa ekAMtamAM vicAra karIe ke ATalAM varSothI dharma ArAghanA karavA chatAMya zuM ApaNA rAga dveSa vadhyA ke ghaTayA? jo nathI ghaTayA, to pUjya upAdhyAyajInI svargagamananI trizatAbdI varSanI ujavaNInI smRtimAM AjathI te rIte pravRtti karavA nizcaya karIe ke jethI rAgadveSano kSaya thAya ane uttarottara kalyANanI maMgalamAlA prApta thAya. sAmAcArInuM nirUpaNa karatAM zabda svarUpe jANe atyAre paNa ApaNI samakSa sAkSAta upasthita che tevA pUjya upAdhyAyajI mahArAjanAM caraNAraviMdamAM koTi koTi vaMdanA........ sAmAvArI prAraH 35 -
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ jiMbUsvAmInA sasamAM kathAnI rasamAvaTa gaNivaryazrI hemaratnavijayajI ma. anaMta upakArI tribhuvanapati bhagavAna mahAvIradevanA zAsanamAM Aja sudhImAM aneka zAsana prabhAvaka sUribhagavaMto tathA munibhagavaMto thayA che. hAla jemanuM trizatAbdI varSa ujavAI rahyuM che, te pUjyapAda mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAja je kALamAM thayA hatA te kALamAM gujarAtamAM kavirAja zrI premAnaMda racita "okhAharaNa" nAma gurjarakAvyo mANabhaTo mANa upara besIne saMgItanA sathavAre lokone kathAnuM rasapAna karAvatA hatA. mahArASTramAM svAmI zrI rAmadAsa ane tukArAmanA taMburAnA tAra jhaNajhaNI rahyA hatA. citrakUTanI ghATImAM gosvAmI saMta tulasIdAsakRta rAmacarita mAnasanI copAIo guMjI rahI hatI. paMjAba pradezamAM guru tegabahAdUrasiMghanA kIrtanothI gurudvArAonA guMbaja dhvanita thaI rahyA hatA. gurjara kavionA rAsono phAgono bhAsono TabAono dohAono vivAhalAno copAI DhALiyAM sajhAyo ane bhajanonI bolabAlAno samaya hato. te kALe jaina ajaina sarva saMpradAyamAM gurjarakAvyono juvALa Avyo hato. pU. yazovijaya ma. saMskRta ane prAkRta bhASAnA acchA jANakAra evA vaiyAkaraNI ane kAzInA paMDitone paNa bhU pIvaDAve evA acchA taiyAyika ane nyAyAcArya hovA chatAMya tatkAlIna lokonI rasarucine dhyAnamAM laIne emaNe potAnI lekhinI gurjara girAmAM paNa jhaboLI. gujarAtI bhASAmAM aneka stutio, stavanothI mAMDIne rAso, DhALo, TabAo, duhAo ane chaMdo teozrIe racyA. dravya guNa paryAyano rAsa, samudra vahANa saMvAda, Aso caitrI oLImAM Thera Thera vaMcAto zrIpAla mayaNAno rAsa (pU. vinayavijayajI mahArAjanA varada haste prAraMbhAyo paNa adhavacce teozrIno svargavAsa thaI jatAM adhUro rAsa na pokAratI n 74 ]
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. yazovijayajI ma. je pUrNa karyo.) racyo te rAsamAM chelle teozrI noMdhe che ke bhAga thAkano pUraNa kIdho tAsa vacana pramANojI" pU. yazovijayajI mahArAje yuvAvasthAmAM nyAyavyAkaraNanA aneka graMthonuM vAMcana manana dohana to karyuM,paNa traNaso jeTalA navyagraMthonuM nirmANa paNa karyuM. jIvananI saMdhyAne DhaLI javAne mAtra cAra varSa ADAM hatAM, tyAre vayovRdhdha uMmare pUjyazrIe khaMbhAta baMdare vi. saM. 1739mAM jebUsvAmIno rAsa racyo che. Aje yazovijayajI pravacana zreNIno chello divasa che. Ajano viSaya che pU. yazovijyajI mahArAje jaMbUsvAmInA rAsamAM karelI rasajamAvaTa'. A rAsanI kula sADAtrIsa DhALo che. DhALa DhALe judA judA rAga gUMthAyA che. rAsanI kula 924 kaDIo che. jaMbusvAmIjInA bhavono kaDIbaddha ItihAsa suMdara rIte Alekhyo che. nava DhALomAM navenava rasanI raMgachaTAo uchALI che. je rasanI graMtharacayitAne ke pravacanakArane jyAre jarUra lAge tyAre hAsyarasa, zRMgArarasa, karuNarasa, raudrarasa, vIrarasa, bhayAnaka-bIbhatsarasa, addabhuta rasa ke zAMta rasanI jamAvaTa karavAnI chUTa che, paNa mAtra zarata eTalI ke, koI paNa rasano glAsa pIvaDAvyA pachI chelle oDakAra vairAgyano karAvatAM AvaDavo joIe. je chelle vairAgyarasano oDakAra na karAvI zake, eNe kadApi koI rasane Taca na karavo. anyathA nukasAna thaIne rahe. upamiti bhavaprapaMcakathAmAM bhagavAna zrI sidhdharSi gaNi mahArAje ATha prastAvamAM navenava rasonI nadIo vahetI karI che. paNa aMte te badhI salIlAonAM nIra emaNe vairAgyanA mahodadhimAM vALI lIdhAM che. bUsvAmInA rasamAM pU. yazovijayajI mahArAje paNa AvI ja kamAla karI che. jyAre je rasanI jarUra paDI che tyAre te rasano khUba chUTathI upayoga karyo che, paNa aMte vAcaka ane pAThakane sahune vairAgyarasano evo AsvAda cakhADyo che ke vaktA-zrotA sahunA mukhamAMthI "kamAla! kamAla! kamAla !! jevA zabdo sarI paDyA vinA na rahe. jaMbUsvAmInA rAsanI mAMgaNI karatAM prathama adhikAranA prathamAvarathI temaNe bhagavatI sarasvatInI prArthanA zarU karI che ane gaMgAnadInA kinAre jApa japatAM japatAM te prasanna thaI hatI, tyAM tarka ane kAvyanuM devIe varadAna ApyuM ane jenI prasannatAnA kAraNe kalpatarunI zAkhA samAna madhura bhASA paNa saMprApta thaI hatI. te vAta teozrIe vidita karatAM jaNAvyuM che ke, zArada sAra ( etAnI vAta we
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayA karo Apo vacana suraMga tuM mUThI muja upara jApa karata upagaMga, tarka kAvyano taMI tadA dIdho vara abhirAma, bhASA paNi kari kalpataru zAkhA sama pariNAma. keTalAka ku-kavio peTa bharavA mATe mAtA sarasvatIno durupayoga karI rahyA che. temanI jhATakaNI kADhatAM trIjA zlokamAM jaNAvyuM che ke mAtA nacAvAI ku-kavi tuja udarabharaNa naI kAji huM to sadgaNa padi havI pUju chuM mata lAji. paraMtu mAta! huM to sadguNa bharelAM pado racIne tArI pUjA karuM chuM. te pachI taMbU, kaMbU, aMbU jevA zabdo sAthe sarakhAvIne bUsvAmInA pavitra caritranI rajUAta karI che. sAtamA zlokamAM potAnA upakArI gurudeva zrImad nayavijayajI mahArAjanA nAmano ullekha karatAM jaNAvyuM che ke jemanuM nAma eka mahAmaMtra barobara che, evA gurudevanuM sAnnidhya meLavIne huM A vRttAMta AlekhI rahyo chuM. ATalo pIThabaMdha bAMdhIne pachI pU. mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjAe jaMbUsvAmInA caritrano paDado UMcakyo che. - rAjagRhI nagarImAM paramAtmAnuM samavasaraNa racAyuM che. zreNika mahArAjA vaMdane AvyA che. prabhunI dezanA cAlI rahI che. vacce eka deva AkAzamAMthI Avyo. tenuM teja joIne baghA cakti thaI gayA. dezanA pachI zreNika rAjAe prabhune prazna pUchyo ke, "he kRpALu ! ApanA zAsanamAM aMtima kevaLI koNa thaze ? tyAre bhagavaMte kahyuM ke hamaNAM jenuM Agamana thayuM te vidyummAlI deva AjathI sAtame divase AvIne rAjagRha nagaramAM RSabhadatta zreSThinA ghare putrapaNe utpanna thaze, aMte kevalI banaze. rAjA zreNike e vidyummAlI deva sAme najara karI to teja tejano aMbAra dekhAto hato. sUryanAM teja paNa jhAMkhAM paDI jAya evAM divyatejanAM darzana A devanA lalATamAM thaI raDyAM hatAM. tethI zreNika pUche che, prabhu devA che aneka vAra joyA paNa ATaluM badhuM teja ane rUpa to koI devamAM nathI joyuM. ATalA badhA rUpa ane tejanuM kAraNa zuM? prabhue vidyumnAlI devanA pUrvabhavo jaNAvyA. bhavadatta, bhavadeva ane zivakumAranA bhavano Iti mAtmAe kahayo. sahu ekacitte sAMbhaLavA lAgyA. magadha dezanI prajA jemane sAkSAta bhagavAna mAnIne pUje che evA AcAryazrI mahIdhara pRthvItala para viharatA saMgrAma nagaramAM padhAryA. teozrInI dezanA sAMbhaLIne bhavadattane vairAgye thayo. kumAravaye tene pravayA - yazobhAtI 08 )
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ svIkArI laghubaMdhu bhavadeva pitArASTrakuTa ane mAtA revatI viyoganA azru sAratAM gharabhaNI ravAnAM thavAM. nUtana ziSya sameta AcArya mahIdhara sUrIzvarajI paNa anyatra vihAra karI gayA. - jJAna-dhyana kriyA ane gurusevAmAM bhavadatta munivaranA varSonA varSo vItI gayAM. eka dI AcAryazrI vatsadezanI rAjadhAnI kauzAmbImAM padhAryA. prabhAsa nAmanA yunivaranI janmabhUmi bAjunA gAmamAM hatI. tyAM temano nAno baMdhu paraNavAnI taiyArImAM hato tethI tene pratibodha karavA bhAI-mahArAja janmabhUmimAM gayA. paNa pelo to lagnanI dhamAlamAM paDelo aneka taruNa strIothI gherAyelo hato. baMdhu munivarane na vaMdanA karI, na zAtA pUcha na bhikSAdAna karyuM. pratibogha karavA gayelA prabhAsa muni tenuM AvuM vartana joIne pAchA pharI gayA. upAzraye AvyA tyAre guru samakSa badho vRttAMta kahI bannavyo. te veLAe bhavadatta munie upahAsa karatAM kahyuM ke gurubhakti AgaLa, lagnano samAraMbha to somA bhAge paNa na AvI zake. tema chatAM vivAmAM mazagUla banelo anuja baMdhu agraja baMdhune vaMdana paNa na kare e to ghaNA moTA durbhAgyanI dazA kahevAya. AvA aviveka baMdhune vaMdhyavRkSanI jema dhikAra che. tyAre koka munie bhavadattane kahyuM ke koka kaThora hRdayavALo bhAI hoya to AvuM bane. paNa tamAro nAno bhAI kevo vivekI che ane kevo bhaktivALo che e tame ene ziSya karIne batADazo, tyAre amane khabara paDaze. bhavadatta munie kahyuM ke, hAM je gurudeva magadhadezamAM vihAra karaze to huM cokkasa tene dIkSita karIne tamane batADIza. eka divasa vihAra karatAM karatAM bhavadatta muni magadhanA sugrAma gAme pahoMcyA. mAtA-pitAne putra-muninA AgamananA samAcAra maLyA. teo rAjI thayAM. kahevA lAgyAM ke amAre to avasara upara avasara Avye ja jAya che. hamaNAM ja haju to nAnA dIkarAnA lagnano avasara paravAryA ane eTalAmAM ja moTA putra munivaranA Agamanano avasara Avyo. vAha ! kevuM dhanabhAga ! bhavadatta munie joyuM to ghara AMgaNe maMDapa baMdhAyelo hato. nAnA baMdhunAM lagna thaI gayAM haze evuM anumAna karIne hRdayamAM phALa paDI. hAya ! have Ane dIkSA kevI rIte ApIza? meM prabhAsa munino upahAsa karyo, paNa have to kaphoDI dazA mArI thaze. kacavAtA mane temaNe gharamAM praveza karyo. dharmalAbha Apyo. te veLAe meDI upara bhavadatta e samayanA kuLanA AcAra jillAmI rAsa 9
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe potAnI navoDhAne zaNagArI rahyo hato. A prasaMge mahopAdhyAyazrIe uakSA alaMkArano upayoga karIne navoDhAnA mekapanuM varNana karyuM che. aMboDo kevo bAMdhyo, tilaka kevuM karyuM, gAla para patralatAo kevI cItarI hatI, e varNavIne jaNAvyuM che ke "kuca maMDana jaba kaI te kAmanuM, RSabhakUTa 4 5. taba muni bhrAtA re Avyo sAMbhaLyo, duu vaMdana pariNAma. ardhamaMDitAne mUkI nAgilA, vahelo AvuM re vaMdi, Ima ciMtivArI re sakhI tasa vAratI, vaMdaI bhrAta AnaMdi. patnI nAgilAno zaNagAra adhUro mUkIne te vaDila baMdhu munivarane vaMdana karavA mATe doDI Avyo. tyAre baMdhu munivare tenA hAthamAM dhInuM pAtra pakaDAvIne sAthe AvavA kahyuM. aneka nagarajano thoDeka sudhI munivarane vaLAvIne pAchA pharyA tyAre bhavadava vicAre che ke bIjA bhale pAchA vaLe paNa bhAI thaIne mArAthI thoDA pAchA pharAya? moTA bhAIne bhikSAno bhAra vadhI gayo eTale to mane pAtra upADavA ApyuM. have pAtra makAne na pahoMcADuM ane mane vALyAM vinA huM pAcho vaLI jAuM to sagapaNano zuM svAda? AkhA raste banne bhAIo bhUtakALanA saMsmaraNone tAjA karatAM cAlyA jAya che. A mohanagArAM vRkSo para ApaNe banne vAnaranI jema upara caDatA ane UtaratA. A taLAvamAM ApaNe jalakrIDA karatA ane A kapUra jevI retImAM ApaNe ghara bAMdhatA, ema vAto karatAM karatAM upAzraye AvI pahoMcyA. be bhAIone AvatA joyA eTale aneka munio Doka vAMkI karIne jovA lAgyA. aMdaroaMdara hAMsI karavA lAgyA ke sAdhu bhego Avyo che to sAdhu ja thaze. hAthamAM Avyo have thoDo choDaze. saMnyAsI bhego gayo hota to saMnyAsI thAta. banne baMdhuo guru pAse pahoMcyA tyAre gurue pUchyuM ke A koNa che? tyAre bhavadatta muni kahe mAro nAno bhAI che. dikSA ApIne Apa teno udhdhAra karo. tyAre gurue pUchyuM, bola kema tuM laIza ne? bhAI-mahArAjanI vAta khoTI na paDe mATe lajjAthI hA pADI ane tarata ja dIkSAnuM muharata kADhyuM. bhavadevane pravayA ApIne tyAMthI tarata vihAra karAvI dIdho. bhAI pratyenI bhaktithI dIkSA to lIdhI paNa manathI navoDhA nAgilAno sneha ocho thayo nathI. dina-pratidina virahanI vedanA aMtarane vadhu ne vadhu bALavA lAgI. divasa jAya to rAta na jAya ane rAta jAya to divasa na jAya. nAgilAno ajapAjapa japatAM japatAM munivare varSo kADhI nAMkhyAM. moTA baMdhu munivaranI umara thaI, emaNe anazana svIkAryuM ane svargavAsa pAmI saudharma devalokamAM pazobhAvatI LL 0
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva thayA. siMhanA ToLAmAM bakarAnI jema beThelA bhavadevane thayuM, bhAInuM mana sAcavI lIdhuM have vrata pALavAno koI artha nathI. aMdara agni bhabhUkI rahyo che pachI bahArathI phogaTa kriyA karavAno koI artha nathI. dUbaLuM zarIra joIne loko mane tapasvI mAnatAM hoya paNa aMdarathI huM saLagI saLagIne khalAsa thaI rahyo chuM. e koNa jANe ? mane vrata karatAMya virahanuM kaSTa vadhAre lAge che. mArI priyAnI hRdayanI vedanA to kevI haze? je aMga para vastra baMdhana na hota to tenI chAtI phATIne TukaDA thaI gaI hota. khera ! haju paNa kAMI bagaDyuM nathI. ghare jAuM ane pharI vAra tenI sAthe ja ghara mAMDuM-AvA vicAra sAthe bhavadeva munie koIneya jaNAvyA vinA sugrAmanI vATa pakaDI dIdhI. gAmanI bhAgoLe UMgha vinAnI ujAgara rAta vItAvI dIdhI. paroDha thayuM ane be strIo maMdire AvatI dekhAI. ekanA hAthamAM phUlanI mALA hatI. bhavadeve UbhA thaIne te strIone pUchyuM ke rASTrakUTa ane revanI gAmamAM zuM kare che? are, re ! e to kyAranAya maraNane zaraNa thaI gayAM. bemAMthI ekeya nathI. acchA to emanI eka putravadhu hatI. nAgilA jenuM nAma hatuM. jeno ghaNI sAdhu thaI gayo hato e nAgilA zuM kare che ? sAthenI juvAna strIe pUchyuM paNa e nAgilAnuM tamAre zuM kAma che? ene ane tamAre zo saMbaMdha? oha ! huM e nAgilAno kaMtha chuM. are munivara tame saMta ke kaMtha ? hA hA....bahArathI saMta paNa aMdarathI kaMtha. hajI mArA manamAMthI e mArI nArI khasI nathI. mAre tene maLavuM che. olI juvAna strIe ekAeka dhaDAko karyo ane kahyuM ke A UbhI e ja nAgilA che. maLI lo, pUchI lo, bolo zuM kAma che? Ava tuM jarA aMdara maMdiramAM Ava. bAra bAra varSanI vAto bhegI thaI che. tuM Ava aMdara ! nAgilA aMdara gaI ane munizrIe potAnI haiyAvarALa kADhavAnI zarU karI ! A tAro deha kema sAva palaTAI gayo che ! basa ! tame sAdhu banyA. bA-bApujI svarge gayA. meM mana manAvI dIdhuM ane tapa AdaryuM. rAha jotI beThI "tI tame Avazo tyAre dIkSA laIza, sAdhvI banI jaIza ane AtmakalyANa sAdhIza. re! sAdhvI ja lAge che tuM. nathI zarIramAM lohI-mAMsa ! nathI cAmaDI para rUpa ke nathI zarIra para zaNagAra ! kazuM rahyuM ja kyAM che? hA, kazuM rahyuM nathI paNa tamArA manamAM A hADapiMjarA para moha rahI gayo che tenuM zuM? jarIka svastha bano. manamAMthI moha kADhI nAMkho ane sAdhanAnA mArge AgaLa vadho. jJAna-darzana-caritranAM traNa ratno A gaMdI kAyAmAM roLI na jesvAmI rAma 1 81 )
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAMkhavAmAM majA nathI. nAgilAnAM vacano sAMbhaLIne bhavadeva vicAramAM lIna thaI gayA. AMkha mIMcI dIdhI. jAta para dhikkAra chUTyo. kyAM huM ane kyAM A nArI ! huM enA mATe jhUrI jhUrIne marI rahyo chuM ane e gharamAM beThI beTA dIkSAnAM svapno joI rahI che. nAgilA ! tane dhanya che. tuM nArI nahi paNa guruNI nIkaLI. basa ! have pAcho jAuM chuM. guru pAse pahoMcIza. AlocanA karIne jAtanI zuddhi karIza. bAjunA jina maMdiramAM prabhunA darzana karIne muni kAbaMdI tarapha vihAra karI gayA. nAgilAe gharakAma sameTIne TUMka samayamAM dIkSA lIdhI. bhavadeva munivare AlocanA prAyazcitta karyuM. suMdara ArAdhanA karavA lAgyA. aMte svargavAsa pAmIne sAmAnika deva banyA. devalokathI AvIne banne baMdhuonA AtmAnuM mahAvidehanI dharatI para judA judA gharamAM avataraNa thayuM. ekanuM nAma sAgaradatta ane bIjAnuM nAma zivakumAra sAgara. datte dIkSA lIdhI. adhijJAna thayuM ane nAnAbaMdhu zivakumArane pratibodha pamADyo. paNa mAtA-pitAe dIkSA mATe rajA na ApI. aMte zivakumAre gharamAM ja bhAvasAdhunI jema rahevAno saMkalpa karyo. lagAtAra bAra varSa sudhI chaThThane pAraNe AMbelano tapa karyo. pUrvopArjita cAritra mohanIya karmane khapAvI nAMkhyuM. aMte anazana karI vidyunmAlI deva tarIke utpanna thayo. pUrvabhavamAM utkRSTa vairAgya sAthe tapelA tapanA prabhAve deva bhavamAM utkRSTa rUpa ane teja saMprApta thayuM. A bAju rAjagRha nagaramAM RSabhadatta zeThanA gharamAM dhAriNI patnI sadaiva putraprAptinAM svapno sevatI divaso pasAra karatI hatI. emAM eka vAra paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmInuM Agamana thayuM. temane vaMdanAdika karavAthI mane putrano saMyoga saMprApta thaze evI bhAvanAthI sahu temanI sAthe gayA. dezanA sAMbhaLyA bAda dhAriNIe prazna pUchyo ke mane putra thaze ke nahi ? tyAre tyAM beThelA siddha putre kahyuM ke munio AvI sAvadhavAta nahi kare. paNa huM tane kahuM chuM siMhasvapnathI sUcita evo putra tane thaze. paNa enI prApti mATe tAre ekaso ne ATha AMbelano tapa karavo ane parameSThInA dhyAnamAM mana lIna karavuM. siddhaputre kahyA pramANe paMca parameSThInA jApa sAthe 108 AMbelano tapa dhAriNIe karyo ane siMha svapra sUcita evA putraratnane eka divasa janma Avyo. jenuM nAma jaMbUkumAra pADavAmAM AvyuM. yauvanavayamAM ATha ATha kanyAo sAthe jaMbUkumAranuM sagapaNa karavAmAM AvyuM. lagna levAya te pahelAM pobhAratI da82
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaMbUkumAre bhagavAna sudharmAsvAmIjInI dezanA sAMbhaLIne cAritra levAno saMkalpa karyo. mAtA-pitAnI rajA meLavavA mATe te ghare AvI rahyA hatA. ane rastAmAM eka moTo lohano goLo paga pAse AvIne paDyo. jebUe vicAryuM ke jo, mAthAmAM paDyo hota to jIvatara ahIM ja pUruM thaI jAta. jIvanano koI bharoso nathI. rajA levA jeTalo paNa vilaMba karavA jevo nathI. pAcho gurudeva pAse jAuM ane tarata dIkSA laI lauM. jaMbU gaNagharazrI pAse AvyA ane dIkSA mAMgI paNa bhaviSyamAM vadhu lAbhane jANanArA sudharmAsvAmIjIe jaMbUne kahyuM, nA tuM rajA laIne Ava pachI dIkSA ApuM. tyAre jaMbu kahe che ke, khera dIkSA nahIM to brahmacaryavrata to ApI dyo. cothuM vrata sudharmAsvAmIe ApyuM. ane jaMbU dIkSAnI rajA levA pahoMcyo. mAtA-pitA svajanoe vAta sAMbhaLIne ghaNI dhamAla karI. ghaNA manAmaNAM karyo, paNa jaMbU ekanA be na thayA. chevaTe eka divasa lagna karI bIje divase dIkSA levAno nirNaya levAyo. sahue svIkAryo. kanyAonA mAtA-pitAe nA pADI. paNa kanyAo kahe ke ame jaMbU sivAya anyane paraNazuM nahIM. e je karaze te ame karazuM. paNa, eka bhavamAM be bharathAra nahi karIe. lagnano mAMDavo naMkhAyo. dhavala maMgala vAgavA lAgyA. jaMbUkumArane lagnanI pIThI coLavAmAM AvI. snAna karIne jyAre bAtharUmamAMthI bahAra AvyA tyAre jaMbUnA vALamAMthI pANInAM TIpA TapakI rahayAM che. e joIne pU. mahopAdhyAyajI rAsamAM lakhe che ke A suMvALA vALa bicArA rovA mAMDyA ane AMsunA TIpAM pADavA lAgyA, kemake vALane have sAme locanA divaso najIka dekhAvA maMDayA che. "nicoInuM pANI re nhAyA jaMbU zira jANI re, loca DhaMkaDo mAnuM e keza AMsu jharaI re." A prasaMge rAsakAre jaMbUkumAranA mekapanuM joradAra varNana karyuM che. te pachI jAna kevI hatI? jAnaiyA kevA hatA? lagnamaMDapa kevo hato? vagere adUbhuta varNano che, paNa atyAre ApaNI pAse samayanI maryAdA che. tethI jaladI sIdhA have lagnanA mAMDave pahoMcI jaIe. zarAva saMpuTane paga nIce cAMpIne jaMbUkamAre mANyarAmAM praveza karyo. ATha kanyAo paNa sAthe beThI che. hajAro nara-nArI vivAha maMDapamAM jamA thayA. hastameLApa ane cAra maMgaLanA cAra pherA ane agnihomanI kriyA karavA pUrvaka jaMbU paraNyA. vara-vadhUne cIkAra sonaiyAnI bheTo ApavAmAM AvI. jebU kula navANuM kroDa saunaiyAnA ane ATha kanyAonA svAmI banyA. maMgaLa dIpako pragaTAvyA. dhavalamaMgala gavAvA svAmI rAma n 83 )
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgyA ane jAnane vidAya ApavAmAM AvI. dhare AvI jinezvara paramAtmAne praNAma karIne mIMDhaLa choDyAM. rAta aMdhArI ane vAsagRha sugaMdhIthI mahekavA lAgyuM. siMha jema guhamAM praveze tema jaMbUkumAre vAsagRhamAM praveza karyo. ATha-ATha yuvatIonI vacce paNa jaMbUkumAra nirvikAra rahyA che. e vAtane spaSTa karatAM mahopAdhyAyazrI lakhe che H ''aho rahaI jaMbU tihAM nirvikAra priyA pAsa, goro koro kuNa rahaI misa uro kira vAsa.'' kAjaLanA gharamAM kayo goro, koro rahI zake ? jene DAgha na lAge ? koNa evo bhaDavIra hoya ke je priyAnA AvAsamAM nirvikAra rahI zake ? jaMbUkumArane saMsAranAM sukho bhogavavA mATe ATha-ATha priyatamAoe thAya eTalA vAnAM karyAM. thAya eTalI dalIlo karI paNa kazuM cAlI zakyuM nahi. AThe strIoe bhinna bhinna kathAnako saMbhaLAvIne jaMbUne vaza karavA prayatna karyo, paNa pratyuttaramAM jaMbUkumAre paNa vaLatI evI ja ATha kathAo kahI ke strIonI eka paNa dalIla UbhI rahI na zakI. AkhI rAta zayanakakSamAM paraspara A vArtAlApa cAlato rahyo che. duniyAmAM tamArA jevA ghaNAya mANaso paraNe che, patnI lAve che, paNa jaMbUkumAre paraNyA pachI pahelI rAtre jevI vAta karI che tevI vAto Aja lAgI koI varaghoDiyAe karI nathI. lagnanI prathamarAtano saMvAda eTalo joradAra hato ke te rAtrIe corI karavA Avelo prabhava cora ane tenA 499 sAgarito paNa A vArtAlApa sAMbhaLIne vairAgI banyA che. rAtrinA chellA pahore nArIoe zaraNAgati svIkArI lIdhI ane je tame karazo te ja ame karazuM. tamAro ane amAro rAha haMmezAM eka ja raheze. tamane je gamyuM amane paNa te gamaze. AvA samarpaNabhAvane vyakta karatAM keTalAka duhA pU. mahopAdhyAyazrIe mAravADI bhASAmAM rajU karIne teozrInI mAravADI jabAnano paNa anubhava karAvyo che H 'meM cAMdA reM cAMdaNI re, meM tarUari mhe veli. sUkAM paNi mukAM nahi re, lAgI rahuM raMga reli. mhoMkAM vAlama DhoDyA kiuM javAsI. theM AMbA mheM mAMjarI theM paMkaja cheM bAga. theM sUraja mheM padminIre, meM rasa to mhe raMga. pobhAratI -8
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAmI tame jo cAMda to ame cAMdanI chIye. tame jo vRkSa to ame velaDI chIye. sUkAI jazuM paNa mUkazuM nahi. tame jo AMbo to ame maMjarI chIye. tame je paMkaja to ame bAga chIye. tame jo sUraja to ame paghini chIye. tame jo rasa to ame raMga chIe." AvI aneka upamAo ApI che. patnIonA pativratatvane biradAvyuM paroDha thayuM ane patnIoe sAsu, sasarA pAse jaIne praNAma karI AziSa mAMgyA. basa ! ame hAryA ane e jItyA ! emano je paMtha amAro paNa te paMtha. Apa AziSa Apo. amAro mArga kalyANakArI bane. tAjI paraNelIno A virAga joIne sAsu-sasarA ne AThenAM mAtA-pitA paNa virAgI thayAM. prabhavAdi 500 corone paNa vairAgya thayo. badho rasAlo laIne bUkumAra sudharmAsvAmInA caraNomAM dIkSA levA mATe nIkaLyA. abhUtapUrva varSIdAnano varaghoDo caDyo ane jina maMdiromAM mahotsava vagereno prAraMbha thayo. kula para7nA vizALa parivAra sAthe sudharmAsvAmIjInA caraNomAM jaMbUkumAre pravajyAno svIkAra karyo. jaMbUsvAmI sudharmAsvAmInA ziSya banyA. prabhava jaMbUsvAmInA ziSya banyA. ane 499 coro prabhavasvAmInA ziSyo banyA. sudharmAsvAmI gaNadharanI chatrachAyA nIce sahu saMyamArAdhanA karavA lAgyA. varSo jatAM sudharmAsvAmIe jebUsvAmIne potAnI pATe sthApyA ane so varSanuM AyuSya pUrNa karyuM.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajInI amRtavelanI sajjhAya -paM. aruNodayasAgarajI ma. pUjya upAdhyAya yazovijayajI mahArAja gujarAtanI eka alaukika saMtavibhUti hatA. A vibhUtie jAtanI paravA karyA vinA bhaktino ahAleka jagAvavA avirata puruSArtha karyo. jIvananI mUlyavAna hara paLa alakha jagAvavAmAM gALI ane alakhanAM amRtajharaNAM sahune mATe vahevaDAvavAmAM ajoDatA hAMsala karI hatI. tenA namUnArUpe temanI atyaMta prasiddha kRti che 'amRtavelanI sajjhAya.' kharekhara amRtanI vela kevI hoya che ? te kyAM sudhI AkAzamAM UMce UMce jAya che ? ane teno prabhAva, tenI chAyA zuM kAma kare che ? teno eka krama AmAM adbhuta rIte varNavyo che. A temanI bhAvanAnI svaralaharI sAMbhaLyA bAda kaThora hRdayano mAnavI paNa ApharIna pokArI jAya. sarva pAponuM mULa te che bhramaNA. bhramaNAe bhalabhalAne bhamAvI nAkhyA che, bhamaraDAnI jema. kAraNa bhramaNAo ja bhUlo mATe jIvanamAM javAbadAra che. unnatinAM zikhare bhramaNA caDavA detI nathI. dvicat puruSArthanA baLe caDI paNa jAya to e pachI pADe che cheka taLiye. mATe A dehamAM je birAjamAna che tene saMbodhIne pU. upAdhyAyajI mahArAja pokAra kare che. cetananA smaraNe mohano prabaLa saMtApa Thera Thera zamato jovAmAM Ave che. bhAratIya saMskRtinAM prANa darzana-ApaNAM zarIramAM cetanatAnuM mULa kAraNa cetana che tenAM smaraNomAM ja chapAyA che. Aje Thera Thera yuvAno juo ke bALako juo mAtApitAnA upakArane paganI haDapheTe zA mATe caDAvatAM najare paDe che ? tenuM mULa kAraNa jozo to najare paDaze ke cetananA smaraNano abhAva. eka mAtra deha ta2phanI najara zarIra vaTavALuM rahevuM joIe. koI paNa bhoge kapaDAM phezanavALA apaTuDeTa hovAM joIe. enuM pariNAma e Ave che ke jIvana ja pokaLa banI jAya che. yazobhAratI cha 8
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ amIrI jIvananI amIrI che ane e amIrInI vaheMcaNI kharekhara ucca koTinI amIrI che. jenuM jIvana amRtabhAvothI bhareluM hoya tevA sAdhu-saMtonA jIvanamAM DokiyuM karanArAo amRtarasanuM AsvAdana karI zake che. tyAgI gurubhagavaMtono sathavAro mAnavI jyAM sudhI meLavI zakato nathI, tyAM sudhI tenuM jIvana azAMti, asaMtoSa ane asamAdhirUpI viSathI bhareluM rahe che. jhera pInArAo to ghaNA joyA, paNa Aje to jhera pI-pIne chAkaTA thanArAono koI pAra nathI. enuM kAraNa che moha. mohano saMtApa viSane amRta manAvIne evo bhrama utpanna kare che ke tene amRta gamatuM nathI. eTaluM ja nahIM, paNa amRtane amRta mAnavA koI paNa hisAbe taiyAra thato nathI. mohasaMtApa eTale ja ApaNA zarIramAM rahelA cetanane bhUlavo ane zarIrasukhamAM ja rAcavuM, tenAmAM svargIya AnaMdano anubhava karavo. Ane ja bhAratIya saMskRtinA AtmA upara kuThArAghAta kahevAya. mohano saMtApa eTale ja guNone vikasita karavAne badale saMkhyAne vikasita karavI. saMkhyA zenI ? avaguNonI. avaguNone vadhatA rokavA mATenI khamIrIno nAza eTale garIbInI vRddhi ane vastIvadhAro. hiMsAne hiMsA na mAnavAnuM kAraNa hoya to te moha che. moha zarIra pratye mahobbata vadhAre che. te zarIrasukhamAM ja sarvasva mAne che. tenA mATe tanatoDa mahenata paNa Adare che, paNa dareka jAtanA prapaMconI mAyAjALamAM sapaDAI jAya che. sadAcArane dUrathI salAma karI de che. sadAcArInI hAMsI uDADavAmAM gaurava mAne che. cetanane bhUlanArA mAnavI ajJAnI che. upAdhyAyajI mahArAja kahe che amRta pInArA Aje jherane amRta kema mAnI rahyA che ? amRtanA rasapAnanI tRSA ja haNAI gaI che. svArthAMdhatAe mAjhA mUkI che te dekhAya che ? jJAnano prakAza hoya tyAM ajJAna, svArtha, IrSyA, abhimAna, kapaTa, krodha, lobha, rAga ane dveSarUpI corI karaDI paNa zakatAM nathI. jJAnanA prakAzamAM svazaktinuM bhAna thAya che ane tethI svacittanuM je DAmADoLapaNuM che tenuM nivAraNa thAya che. saMtonA jIvanamAM A jJAnanuM jharaNuM pragaTe che te jJAnanI A vAta che. te jJAnane amRta mAnavAmAM AvyuM che ane e ja bhAratIya saMskRtino prANa che. AkhuM vizva zA mATe bhAratanI bhUmimAM jIvavA mATe jhaMkhe che ? enuM jo kAraNa hoya to te eka ja che. zarIra jevI bUrI cIja ekeya nathI ane zarIranA sukhanI amRtavelanI sajjApa D 25
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaLa icchA jevuM bhikhArIpaNuM bIjuM eke zodhyuM jaDe tema nathI. ApaNA A dehamAM rahela cetananI anaMta zaktino anubhava karAvIne jIvanane AnaMda maMgaLathI bharI devAno saMdeza bhAratIya saMskRtimAM che. te bIjI koI dharatImAM dharabAyeluM nathI, mATe emanA jIvanamAM zAMtino anubhava karavA A dharatImAM jIvana jIvavuM paDe. Aje je jJAna bALakone prApta thaI rahyuM che ane mAtra dehasukhalakSI keLavaNIne kA2Ne cetanane bhUlavAne pariNAme mananI caMcaLatAe mAjhA mUkI che. mAtApitAnI avajJA. bALakanA pitA dhArmika-dhArmikabhAvanAnA kAraNe vicAre ke dIkarA skUlamAM jJAna meLave che, teno bhaNataranA mArge buddhino vikAsa thaI rahyo che. lAvane, tenA jIvanamAM dharmano paNa vikAsa karI levAnI preraNA karavA de. mATe esa.esa.sI.mAM bhaNatA bALakanA pitAe kahyuM, 'beTA ! navakAra gaNa.' dIkarAe cokhkhI ghasIne nA pADI dIdhI. pitAnA hRdayane AghAta lAgyo. bIjI vAra kahyuM, '"tane sonAnI vIMTI lAvI ApuM, tuM navakAra gaNe to ?'' bALake tarata hA pADI, paNa te hakAra kSaNajIvI nIvaDyo. pitA bALakanA dehanA anurAgane kAraNe potAnA bALakanI kSaNajIvI 'hA'ne oLakhI zakyA nahIM. pitA thApa khAI gayA ! sonAnI vIMTI lAvI ApI paNa e ramatArAme be-cAra divasa navakAra gaNyA ane pachI gaNavAnuM choDI dIdhuM. pitAe pUchyuM, ''kema, have jApa karato nathI ?'' pitAne rokaDuM parakhAvI dIdhuM, ''ApaNAthI kazuMya thAya ema nathI.'' moha zarIrano, zikSaNanA vAtAvaraNamAM zarIranA sukhanI tIvra icchA ekadhArI maLyA kare che tyAM moha prabaLa bane che. tyAra bAda te sagA mAtApitAnI vAtane paNa mAnI zakato nathI to pachI guNIjano, sAdhujanonI vAta mAnavAnI dUra rahI, te sAMbhaLavI paNa gamatI nathI. mATe ja upAdhyAyajI kahe che ''mohano saMtApa TALo.'' saMtApa jIvanamAM vadhato jAya che. ajaMpAnI sthiti e mohanI prabaLatAnI nizAnI che. mohanA kusaMskArone pragaTa thavA devAne badale chAvaravAnI AvaData phezana ane zikSaNanA nAme vadhI rahyAM che, mATe ja badhuM hovA chatAM ajaMpo, azAMti ane arAjakatA che. A badhI ja nizAnIo mohanI prabaLatAnI cADI khAya che. jo Ano upAya karavo hoya to AjanA samaye 'amRtavelanI sajjhAya' atyaMta upayogI banI zake tema che. emAM upAdhyAya mahArAje vikAsano upakrama ghaNI yazobhAratI i 88
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja kuzaLatAthIdarzAvyo che, kAraNa ke te prakriyAmAM nakkara vikAsa dareka manuSyano to ja thaI zake che. kahevata che ke "jhaverIne tyAM kArelAM vecAtAM na maLe." kArelAM jhaverIne tyAM mAMganAra zemAM khape? sarasvatInA avatAra samA mahApuruSa pAse amRtajharaNAM ja hoya. temanAM ekeka kathanamAMthI sukhanI saravANIo phUTatI hoya che. temanA upakAronAM smaraNamAM temanAM tarapha prema lAdhe. gujarAtanI saMskRtinA rakSaNa karanArane biradAvIe. cetana ! khevanA rAkhe che te vizvane acaMbAmAM nAMkhIne jIvana jIvavAnI ane te mATe tuM bhaNavAnI bhAvanA kare che. game te bhoge buddhibaLe ane puruSArthabaLe duniyAmAM vaDo banavAnI khevanA kare che. DaoNkTara ke vakIla, netA ke zeTha banavA mATe lAlacu bane che, amIrI gumAve che. jyAre tuM bhUlI jAya che, A ja moTAmAM moTA bhramamAM, ajJAnamAM AthaDI rahyo che. kAraNa ke jIvananI amIrI to khamIrImAM samAyelI che. khamIrI choDIne amIrI meLavavAnAM phAMphAM duniyAmAM saghaLI jagyAe sahu mAratAM najare dekhAya che ane tuM paNa havAtiyAM mAravAM mAMDe che ane bhUlI jAya che ke avaguNonI garIbI divase divase jIvanamAM vadhatI jAya che. ane A aMtaranI garIbI najare paDatI nathI. A ja mohano saMtApa che. jJAna meLavavA jatAM tuM vadhu ajJAnI banI rahyo che, kAraNa ke aMtaranuM AtmAnuM sAcuM jJAna meLavIne AtmavikAsa karavAne badale te zarIranuM sukha meLavavA, bhautika sAdhano meLavavA dhasamasI rahyo che, gAMDA bAvaLanI jema, aMdhakAramAM to badhAM aTavAya che, paNa tuM A RSimunionI bhAratabhUmimAM mAnavIpaNAne meLavIne ajavALAmAM athaDAyA kuTAyA kare che. AnuM nAma che citta. AnA kAraNe ja DAmADoLa che. te DAmADoLa cittane sthira karavA pUrNatAnuM ciMtana kara! aMtaranI pUrNatAnuM ciMtana kara ! AMkho sAme vAraMvAra dekhAya che, Ave che. paNa sAcI zraddhA sAcAmAM hovI joIe. te na hovAnA kAraNe tarasyo che ne rahe che, paNa avaLI buddhi tene jhera samAna banAve che. (amRtavelanI cAya a 89 )
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAyAcArya, nyAyavizArada upAdhyAya muni zrI anaMtacaMdravijayajI ma. puNyAtmAnAM UMDANo to Abha jevAM agAdha che." mahApuruSone A ukti lAgu pADIe tyAre e paNa satya che ke A mahApuruSo, tapasvIo hoya tyAre temanuM samagra jIvana eka khullI kitAba jevuM hoya che. kalikAlasarvajJa AcArya hemacandra pachI gujarAte je bIjA eka ati khyAta paMDita, vidvAna, dharmapuruSa jaina samAja ane dharmane tema ja bhAratIya jJAnagirAne ane te dvArA bhAratIya saMskRtine aNamola ratnarUpe arpaNa karyA, te upAdhyAyazrI yazovijayajIne vaMdana. jJAnotthAna, dharmotthAna ane AtmotthAnanA triveNIsaMgama samA A mahAmuni pATaNa pAse kanoDA gAme sattaramI sadImAM prAkaTya pAmyA. pitA, nArAyaNa ane mAtA saubhAgyadevInI utkaTa gharmaparAyaNatA tathA tadanusArI pavitra jIvanano vAraso laIne janmyA. temanA bhAI padhdhasiMha sAthe bAlyakALanA jasavaMtane evI prIta hatI ke temanA gAmamAM e baMne rAmalakSmaNanI joDI tarIke jANItA hatA. zaizavakALanI eka ghaTanA. jasavaMtane khabara paDI, traNa cAra divasathI varasAda satata varasato hato ane mAtA bhUkhI hatI. "mAtA ! tame bhojana kema letAM nathI?" beTA ! mAre vrata che, tuM jANe che. "bhaktAmara stotra'nuM sAdhvIjI mahArAja pAsethI zravaNa karyA vinA bhojana levAya nahIM. varasAda aTakato nathI. mArAthI "bhaktAmarastotra' sAMbhaLI zakAtuM nathI." "oha eTalI vAta che? tuM kahe to tane huM saMbhaLAvuM." bola !" ane AMkho baMdha karI, hAtha joDI rAkhI bAla jasavaMta bhaktAmara stotra yazobhAratI 0 0
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaDakaDATa bolI gayo. mAnuM haiyuM heta ane herata baMnethI ubharAyuM. vAta AkhA gAmamAM phelAI. jasavaMta mAnI sAthe upAzraye jato, stotra ekAgracitte sAMbhaLato, te tene kaMThastha thaI gayuM hatuM. pUjya paM. zrI navijayajI mahArAja kanoDA AvyA, temaNe vAta jANI. dharma ane vairAgyano upadeza mAtAne ApI, tejasvI putra tarapha mITa mAMDI guru mahArAja bolyA: "AvuM ratna zAsanane samarpita thAya to svanA kalyANa sAthe aneka AtmAnA parakalyANamAM te nimitta bane". mAtA prasanna thaI, bhAI paddhasiMha taiyAra thayA, sau pATaNa gayAM, nirNita muhUrta baMne bhAIonI dIkSA thaI; jasavaMta ane pAsiMha anukrame yazovijaya ane padmavijaya banyA. eka vAra mahArAjazrI sAthe kanoDA (gujarAta) AvyA. pachI to gAmegAma vihAra karatAM karatAM nayanavijayajI mahArAjanI chatrachAyAmAM muni yazovijyajI abhyAsa-rakta thayA. jotajotAmAM karmagrantha, upadezamALA, vyAkaraNa, abhidhAnakoza ane kAvya para prabhutva meLavI lIdhuM. jJAnanI aneka zAkhA prazAkhAo AtmasAt karI lIdhI. vi.saM. 1666mAM yazovijayajI gurumahArAja sAthe rAjanagara eTale amadAvAda padhAryA. temanI buddhimattAthI prabhAvita thaI saMghe sakala saMgha samakSa avadhAnanuM Ayojana karyuM. ATha moTAM avadhAne yazovijayajInI kIrti sarvatra phelAvI dIdhI. ' eka akhUTa zAsanapremI, nAme ""dhanajI sUrA"e guruzrIne vinaMtI karI, arthanI vyavasthA karI temane kAzI vidyAbhyAsa karavA mokalyA. bhAvanA hatI. "jaina jayati zAsana"ne bIjA kalikAla sarvajJa AcAryazrI hemacandra sUrijI ma. maLe, zAsananI zAna vadhe, samAja balavattara bane ane kAzInA eka khyAta vidyAlayamAM bhaTTAcAryajIne guru banAvI traNeka varSamAM to SaDradarzanamAM teo pAraMgata banyA. eka samartha paMDita sAthe zaheramAM zAstrArtha thayo, paMDita hAryo. kAzInA paMDitoe Azcaryacakita thaI jaina munine "nyAyAcArya ane nyAyavizArada'nAM biruda arpaNa karyA. yazovijayajIne guru bhaTTAcAryanA AzIrvAda prApta thayA. "have to tame bhaNAvo, graMtha raco, vidyAno anekAneka rUpe vikAsa karo ane samAjanI tathA zAsananI sevA karo." brAhmaNa paMDito tathA jaino saune mATe gaurava vadhAranArI A ghaTanAnuM mahattva e bAbatamAM che ke brAhmaNa paMDitonI sabhAe eka jaina Eaa upAdhyAya
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidvAnane A rIte bahumAnyA. A pachI bIjAM cAra varSa mImAMsA graMtha vagereno vizada abhyAsa munizrIe AgrAmAM karyo. karNopakarNa yazovijayajInI gauravagAthA satata sAMbhaLatA gujarAtanA zrIsaMgha, sAdhusamudAye AgrahapUrvakanAM AmaMtraNa pAThavyAM ane guru mahArAjazrI nayavijayajI sAthe yazovijayajI gujarAtamAM padhAryA. rastAmAM aneka sthaLoe paMDito sAthe jJAnagoSThI, zAstrArtha ane vAdavijaya karatAM yazovijayajI jANe kSaNekSaNa zAsananI, jaina dharmanI, samAjanI sevA karatA hatA; lokasaMgraha mATe satata saciMta ane satarka hatA. yazovijayajInAM darzana karI rAjanagaranA loko mugdha thayA, paMDitoe paNa temanuM khUba sanmAna karyuM. A pachInI ati agatyanI ghaTanA che te samayanA rAjanagaranA sUbA mahobatakhAnanI rAjasabhAmAM yazovijayajInA bahumAnanI. zrAvakasamAja ane amadAvAdanA nagarajanonI hAjarI tathA mahobatakhAnanI upasthitimAM yazovijayajIe aDhAra avadhAnanI apUrva siddhi prApta karI. mahobatakhAna ane sau zrotAsamudAya mugdha thayo ane yazovijayajInI yazaHkathA samagra gujarAtamAM, bhAratabharamAM vikhyAta banI. zrI yazovijayajIe vIsa sthAnaka tapanI ArAdhanA karI. sakaLa zrIsaMghe pravartamAna tapAgacchanA netA AcAryazrI vijayadevasUrizvarajIne vinaMtI karI ane yazovijayajInuM tapa paripUrNa thatAM AcAryazrInA varada haste temano upAdhyAyapade abhiSeka thayo. vi.saM. 1718mAM yazovijayajI sakaLa zrIsaMghanA, jaina samAjanA mAnItA 'upAdhyAyajI' banI gayA. samaya jatAM bhalabhalA vidyAvizAradane niruttara karatI A pratibhAthI mugdha samAja kahevA lAgyo ke ''A to 'kUcalI zAradA' sAkSAt mUchALI sarasvatI che ! yazovijayajInuM potAnuM anekavidha vidyAgraMthonuM paThana, manana, cintana cAlu hatuM. sAthe temanA varada haste saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM aneka viSayo para navAnavA grantho racAtA jatA hatA. bIjI bAju zAsanasevArata yazovijayajI aneka munivarone potAnA samartha adhyApanathI bahuzruta banAvatA jatA hatA. tarkazAstrathI ati sUkSma banelI buddhinA baLe nyAya uparAMta Agamika viSayo para, anekavidha viSayo para temaNe grantho racyA. carcAsabhAo yojAya ane yazovijayajInI talasparzI, yukti upapattiyukta vANIthI sadIonAM vaNa yazobhAratI cha 82
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ukelAyA jaTila tAttvika prazno ukelAya ane graMtho racAtA jAya tathA e bahumUlya vAraso jaLavAI rahe. be mahAnubhAvo sAthenA saMparkathI upAdhyAyajInA vyaktitva para UMDo prabhAva paDyo, teno ullekha karavo ahIM yogya thaze. tapAgacchanA AcArya mahArAja zrI vijayasiMha sUrIzvarajI mahArAje upAdhyAya yazovijayajInI vicA2-saraNIne aMtarmukha thavAno izAro Apyo ane temane pratIti thaI ke AdhyAtmika saMsparzavALI vidvattA ja sva-para ubhayane upakAraka nIvaDI zake che. ane puNyazloka zrI AnaMdadhanajI mahArAja sAthenA samAgamathI temanA jIvanamAM A aMtarmukhatAno raMga vizeSa ghero banyo ane yazovijayajInAM kavitva, pratibhA, vidvattAne anero vaLAMka prApta thayo. pU. yazovijayajI graMtho race, upadezo Ape, zAsanasevA kare, sAthe AtmotthAnane eTaluM ja mahattva Ape. AtmajJAna ane samyak darzana temanA AtmotthAnanA prayatnonA pAyAmAM hatAM. 'AthI ja temanA gujarAtI Adi bhASAmAM racAyelAM stavano-stuti-rAjjhAya-2Aso vagere bhaktirasathI chalochala bharelAM dekhAya che.'' teozrInI vyAkhyAnanI sthApanapaddhati paNa vilakSaNa hatI. pUrvapakSanuM khaMDana, siddhAMtI tarIkenI potAnI tArkikatA to satata cAle. virodhInI asaMgatio batAvatA javuM ane potAne mAnya matanI visaMgatio AgaLa ANatA javuM e emanuM khAsa lakSaNa che. temane mAnya be virodhI mato hoya to te paikI ekane eka saMdarbhamAM ane bIjAne bIjA saMdarbhamAM teo samajAve. je bAbatonuM khaMDana karavuM hoya tenuM khaMDana samartha rIte karavuM, chatAM temAM sUkSma avagAhana karIne. ane temanI vAkchaTA tathA svasthatA to anerAM hatAM ja ! A uparAMta samucita nayathI prarUpaNA, zAstrIya padArthonuM apUrva spaSTIkaraNa tathA tenI nirdoSa vyAkhyA, zAstrIya rahasyonA sAcA tAtparya para prakAza vagere temanI vyAkhyAnapaddhatinAM lakSaNo che. temanI kalama ane lekhanapaddhati dhAradAra, vedhaka, sacoTa, spaSTa ane sUkSma che. mahopAdhyAya yazovijayajInA granthono TUMka paricaya paNa ApaNe meLavIe. teo eka mahAna dArzanika ane tArkika che, temanA nyAyagranthothI khyAta che. temane gujarAta eka tAttvika ane bhaktirasaparAyaNa kavi tarIke paNa jANe che. ghaNIye vakhata potAnA saMskRta tathA prAkRta grantho para temaNe svopanna TIkAo racI che. AvA temanA ati agatyanA dArzanika grantho che upAdhyAyajI I 93
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmamata parIkSA tathA tenuM khaMDana, upadezarahasya, jJAnArNava, nayopadeza, kUpa daSTAnta vizadIkaraNa, gharmopadeza, sAmAcArI prakaraNa vagere. anyonA graMtho paranI temanI TIkAo paikI khyAta che - kammapayaDi bRhaTIkA; syAdvAdarahasya; aSTasahastrI-TIkA; pAtaMjalayogasUtra TIkA; vagere. anya svataMtra racanAo che - adhyAtmasAra; adhyAtmopaniSad, anekAnta vyavasthA; jaina tarka bhASA; jJAnabindu; saptabhaMgInayapradIpa, nyAyAloka; yatilakSaNasamuccaya; vagere. ekasothI vadhu graMtho racanAra yazovijayajInA keTalAka graMtho adyApi anupalabdha che. A rIte jyotiSa, vyAkaraNa, tarka, nabanyAya, sAhitya, alaMkAra, yoga, chaMda, darzana, naya, AcAra vagere aneka viSayo para anekavidha ucca koTinA graMthonI racanA karIne A mahApuruSa adyApi kharekhara vidyamAna che. graMtho dvArA, potAnA jIvana dvArA, upadezo ane vyAkhyAno dvArA upAdhyAyajIe bhadrAtmAone, saMsArI janone asAra saMsAranI viSamatAono bodha karAvyo che, mokSamArganuM bhAre mahattva samajAvyuM che. aneka virodhIonI sAthe vividha viSayo para zAstrArtha karIne jaina zAsana tathA bhAratIya saMskRtino dhvaja sarvatra pharakAvyo che. temanI medhAvI pratibhAthI jhaMkRta lekhinI dvArA sarjela, saMzodhita ane pariplAvita sAhitya Aje paNa bhAratIya jJAnagirA ane saMskRtinuM vilakSaNa aMga che. adyApi aprApta paraMtu nirdiSTa upAdhyAyanA ghaNA graMtho zodhavAnA che, te uparAMta temanA upalabdha graMtharatno para ghaNuM ghaNuM saMzodhana karavuM jarUrI che. zrI yazovijayajI mahArAja potAnA bhavya jIvanane aMte vi.saM. 1743mAM darbhAvatInI pavitra bhUmi para samAdhipUrvaka svargavAsa pAmyA. A mahApuruSane koTi koTi vaMdana karIe. temanA jIvana ane kavanamAMthI aneka upadezo jIvanamAM utArIe ane yAda rAkhIe ke "mahApuruSonA jIvanamArgane pUrepUro na anusarI zakAya, to tenuM svalpa anusaraNa paNa karavuM, kAraNa temanA mArge gati karanAra kadI kSINa thato nathI. AnuM kAraNa e che ke tamAma mahApuruSonAM jIvana ApaNane yAda Ape che ke ApaNe paNa ApaNA jIvanane bhavya banAvI zakIe ane vidAyaveLAe samayanI reta para pagalIo pADI jaIe." yazobhAratI u 94
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ aidhyAtma-upaniSadano prasAda) muni zrI jayasuMdaravijayajI ma. zrI yazovijaya upAdhyAyajIe racela adhyAtma-upaniSada grantha jaina sAhityanuM eka amUlya ratna che. adhyAtmamata parIkSA, adhyAtmasAra ane adhyAtmopaniSadu-A traNa adhyAtma" zabda garbhita kRtio pU. upAdhyAyajIe racI che. te paikI adhyAtmamata parIkSAmAM adhyAtmanA nAma sthApanA dravya bhAva e cAra nikSepo darzAvIne, pradhAnapaNe tatkAlIna banAvaTI AdhyAtmikamatanuM nirasana karAyeluM | che. bhAva-adhyAtmanuM sauthI vizALa nirUpaNa adhyAtmasAragranthamAM karAyuM che. adhyAtma-upaniSada granthano mukhyapaNe sUra e che ke -"vAstavika adhyAtmanI pichAna vizuddha zAstravacanathI thAya che; zAstravacana dvArA AtmA, jJAnayoga ane kriyAyoganA samanvayarUpa adhyAtmasAdhanAne AtmasAt kare che tenAthI muktisAdhaka samatAyoga siddha thAya che." A granthamAM cAra vibhAga pADavAmAM AvyA che: (1) zAstrayogazuddhi adhikAra (2) jJAnayogazuddhi adhikAra (3) kriyAyogazuddhi adhikAra (4) sAmyayogazuddhi adhikAra zAstrayoga zuddhi vibhAga-1 : A vibhAgamAM adhyAtmanI vyAkhyA vyavahAra ane nizcaya, ema be nayanA AdhAre judI judI karelI che. evaM bhUtanaya e ahIM nizcayanaya che ane e "adhyAtma' zabdanI vyutpattithI labhya artha para bhAra mUkatAM kahe che ke AtmAne lakSamAM rAkhIne je jJAna-darzana-cAritra-tapa ane vIrya A pAMce AcAronuM suMdara pAlana thAya te adhyAtma che. A arthavyutpatti dvArA e rIte phalita thAya che ke mAtmani ti adhyAtmi" arthAt AtmAne udezIne thanArI vizuddha kriyA, eTale ke jJAnAdi pAMca AcAronuM pAlana. patino prasAda u ma -
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnuM zuddha-buddha-nijana-nirAkAra siddhAtma-svarUpa to niSkriya che, paraMtu jyAM sudhI jIva karmabaddha che, tyAM sudhI ajJAna-avizvAsa-aMdhazraddhAazraddhA-laMpaTatA ane khA khA karavuM vagere aneka durAcAromAM racyo-pacyo ane phasAyelo che. zuddha niSkriya AtmasvarUpanI prApti mATe A durAcAropApAcAronuM varjana anivArya che. te be rIte saMbhavI zake : jIva tamAma pravRttione sarvathA ekAeka baMdha karI de athavA ajJAnAdinI virodhI jJAnAdi pAMca AcAramaya pravRttine apanAvI le. paNa A bemAM prathama rIta prArambhamAM taddana azakyaprAyaH che tethI AtmAne satata najara sAme rAkhIne, jJAnAdi paMcAcAranA pAlana svarUpa adhyAtma mArge jIva AgekUca kare to ja ajJAnAdi durAcArothI jIva sarvathA mukta banIne zuddha AtmasvarUpanI prApti karI zake, mATe evaMbhUtanaye paMcAcAranuM suMdara pAlana e ja adhyAtma che. vyavahAra ane sUtra A be naya AdhyAtmika vyavahAranayamAM samAviSTa che eTale e kahe che ke bAhyapravRttirUpa paMcAcArapAlananI sAthe citta, maitrI-pramoda-karuNA ane upekSA A cAra bhAvanAothI vAsita-bhAvita-tanmaya banatuM jAya te ja adhyAtma che. vyavahAranayano jhoka bAhyapravRtti upara vadhu paDato hovAthI paMcAcArapAlanane to te anivArya gaNe che, paNa A vyavahAranaya RRjusUtranayanA daSTikoNathI garbhita hovAnA kAraNe paMcAcAra pAlanakALe cittamAM maitrI Adi bhAvonI suvAsane AvakAre che, kAraNa ke enA vinA paMcAcAranuM pAlana zuSka banI jAya che. RjusUtranayano daSTikoNa evo che ke bhUtakALa sAro hato ke kharAba e mAre nathI jovuM, paNa sArA bhaviSyanA nirmANa mATe vartamAnakALa kevo joIe e vicAravAnuM che. vartamAna samaye citta jo zatrubhAva guNadveSa-nirdayatA ane parapaMcAtanA doSothI kharaDAyeluM haze to zuddha adhyAtmano anubhava azakya che. mATe tenA virodhI maitrI Adi bhAvothI citta suvAsita hoya to ja vartamAnamAM adhyAtma anubhavasiddha thAya. vartamAnamAM ja adhyAtmane jIvatuM-jAgatuM anubhavavA mATe A RRjusUtranayano vyavahArasaMkalita daSTikoNa khUba mahattvano che. adhyAtmanA mArge pragati karavA mATe manane sarva pUrvograhothI mukta rAkhIne, madhyastha bhAvagarbhita jijJAsAmAM ramatuM rAkhavAnI khAsa jarUra che. zuSka tarkavAda pragatine rUMdhanAro che tethI atIndriya tattvonI jijJAsApUrti mATe ekalA tarkavAda para nirbhara na rahetAM vItarAga vacanarUpI zAstranuM avalaMbana na yazobhAratI chu 96
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ levuM atyaMta jarUrI bane che. zAstranA nAme prasiddha granthonI saMkhyAno koI pAra nathI, mATe jenA tenA vacanane zAstra samajI laIne AgaLa vadhavAmAM kAMI sAra nathI. jeNe jUThuM bolavAnuM koI ja kAraNa zeSa nathI ane je sarva tattvonA jJAtA che, evA vItarAga-sarvajJano upadeza e ja kharuM zAstra che. Aje to keTalAka samadAyo potapotAnA granthone sarvajJaracita kahI rahyA che tyAre emAMthI kharekhara sarvajJaracita zAstra kayuM che ? e zodhI kADhavA mATe upAdhyAyajI mahArAje A prathama vibhAgamAM vistArathI trividha zAstraparIkSAnuM varNana karyuM che. pUjyapAda haribhadrasUrimahArAjathI mAMDIne paravartI aneka jainAcAryoe potapotAnA granthomAM A kaSa, cheda ane tApa ema trividha zAstraparIkSAne khUba ja mahattva ApyuM che. jainAcAryo pote je zAstranA AdhAre pravartatA hoya che-te ema ne ema ja AMkho mIMcIne bIjAne svIkArI levAno Agraha na rAkhatAM zAstraparIkSA para bhAra mUke che-e temanI AgavI vizeSatA che. suvarNane prathama kasoTInA paththarathI kasavAmAM Ave che. pachI saheja cheda pADIne aMdaranA bhAganI parIkSA karAya che ane te pachI chellI ane AkarI tApaparIkSA eTale ke agniparIkSA karAya che. emAM uttIrNa thanAra dhAtune sAcA suvarNa tarIke oLakhavAmAM Ave che. A rIte zAstra paNa nimnokta traNa kasoTImAMthI uttIrNa thavuM joIe. eka vAta atre dhyAnamAM levAnI che ke "zAstra' zabdanI vyutpattithI phalita artha nIkaLe che zAsana ane trANa, AtmAnA zuddha svarUpanI prApti mATe zuddha kartavyanuM vidhAna karavuM te zAsana ane lakSyaviroghI kRtyothI bacAvavA mATe teno niSedha karavo te trANa. tAtparya, (1) lakSya sAthe saMgata evA vidhi-niSedha darzAvavA e zAstranuM mukhya prayojana che; ane e kaSanAmanI pahelI kasoTI che. AtmAne sudhAravAne badale vadhu vikRta kare evA vidhi-niSedha darzAvanAra grantha A pahelI parIkSAmAM nApAsa thaI jAya che: (2) vidhi-niSedha darzAvyA bAda tenA pAlana mATe atyaMta upayogI, poSaka ane nirdoSa kriyAo paNa zAtre darzAvavI joIe. dA. ta., abrahmasevanano niSedha karyA pachI strIparicayatyAga, vikRtAhAratyAga, strIkathAtyAga vagere yogya AcAro jo na darzAvAya to brahmacaryanI sAdhanA saphaLa [ RHdano prasAda :
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane nahi e gaLe Utare evI vAta che. je prasthamAM A rIte nirdoSa kriyAonuM sUcana ja na hoya athavA to viparIta kriyAonuM sUcana hoya te bIjI chedaparIkSAmAM nApAsa thAya che. (3) trIjI tApaparIkSA e rIte che ke zAstra dvArA AtmAdi je atIndriyA padArthonuM nirUpaNa karAyatavidhi-niSedha, nirdoSakriyA ane mukhya lakSya sAthe saMgati dharAvatuM hovuM joIe e prakAranA nirUpaNa mATe tattvonAM paraspara viruddha dekhAtAM) aneka pAsAMone dhyAnamAM levAM jarUrI che-enuM bIjuM nAma anekAntavAda che. jo koI eka ja daSTikoNathI te tattvonuM nirUpaNa karavAmAM Ave to pAra vinAnI asaMgati UbhI thAya ane evo granthatApaparIkSAmAM nApAsa thAya. pU. upAdhyAyajI mahArAje A traNa parIkSAonuM varNana ghaNI sUkSmatAthI karyuM che ane vItarAgastotranA AThamA prakAzanA keTalAka zlokonA AdhAre, sAMkhya-bauddha-naivAyika-vaizeSika tathA prabhAkara, kumArilabhaTTa ke murIrimizra vagere jainetara dArzanikonI mAnyatAothI syAdvAdanuM suMdara samarthana karyuM che. jJAnayoga zuddhi 0. vibhAga-2 : A vibhAganI bhUmikA karatAM pU. upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che ke trividha parIkSAmAM uttIrNa evA zAstrathI cIMdhAyelI dizAmAM cAlatAM cAlatAM, zAstradarzita atIndriyatattvonI, khAsa karIne AtmatattvanI vizeSopalabdhi mATe jJAnayoga sAdhatAM rahevuM joIe. AtmatatvanI vizeSopalabdhinuM ja bIjuM nAma prAtijJAna che. joke A prAtibhajJAna zAstrIya paribhASA mujaba to kevalajJAnanA aruNodayarUpa hovAthI bAramA guNasthAnakanI nIce hoya nahi, paNa pU. upA. mahArAje jJAnabiMdu vagere granthomAM taratama bhAvavALA prAtijajJAnanuM nirUpaNa kareluM hovAthI nimna-nimnatara kakSAnuM pratibhajJAna cothA vagere guNasthAnakomAM paNa saMbhavI zake che - je sAdhako mATe atyaMta AzvAsanarUpa vAta che. A prAtijJAnanuM A vibhAgamAM ane anyatra paNa Atmadarzana, AtmajJAna, bhAvanAjJAna, sAkSAtkAra, advaita brahmAnubhava, nirvikalpasamAdhi, nirAlambanayoga vagere judI judI paribhASAothI nirUpaNa thayeluM che. paribhASA bhinna hovA chatAM A badhAM jJAnayoganAM ja vividha svarUpo che. A jJAnayoganI prApti mAtra zAstrAbhyAsathI nathI thatI, paraMtu AtmadarzananI tIvra utkaMThA ane zAstrajJAnaprerita antarmukhatA vaDe te prApta thAya che. mobharatI n 98
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagabhaga dareka yoganI be avasthA hoya che H (1) siddhadazA ane (2) sAghyamAna dazA. siddhajJAnayogIne parakhavAnuM lakSaNa e che ke bAhya indriyaviSayo tene jhera jevA lAgatA hoI sahaja rIte ja temAM tenI pravRtti hotI nathI. sAghyamAna dazAmAM kadAca ATalI ucca sthiti na hoya paNa te dizAmAM pragati to hoya ja. uccakoTinI sAdhyamAna dazAmAM athavA siddhadazAmAM kevuM AtmajJAna thatuM haze tenI kaMIka jhAMkhI karAvatA pU. upAdhyAyajI kahe che ke 'bIjI saghaLIya vastuothI AtmAmAM ekamAtra cinmaya-svarUpakRta bhinnatAnI niraMtara pratIti thayA kare arthAt AtmAmAM vizuddha cinmayatA sivAya bIjuM kAMI ja lakSita na thAya tevuM jJAna e zreSTha AtmajJAna che.' (zlo. 15) 'mana, vacana ane bAhyadaSTithI je kAMI najare caDe e badhuM parasvarUpa che, zudgha dravyanuM e svarUpa nathI, zuddha Atmadravya to enAthI taddana para che. Agamo ane vedomAM rUpa, rasa, vacana vagere upAdhionI vyAvRtti karavA dvArA ja zuddhAtmAnA svarUpane darzAvavAmAM AvyuM che. e badhI upAdhiothI para evA atIndriya brahmatattvanuM bhAna seMkaDo zAstro ke tarkothI nahIM, paNa eka mAtra vizuddha anubhavajJAnathI ja thaI zake (zlo. 18-19-20-21). 'A anubhavadazA suSupti(bebhAna dA)rUpa nathI kAraNa ke mohathI alipta che. svapra ke jAgrata dazArUpapaNuM nathI, kAraNa ke emAM to kalpanAvikalponA khela cAlu hoya che. mATe A anubhavadazA e badhAthI judI je 'turya (=caturtha) dazA'nA nAme oLakhAya che.' (zlo. 24) A anubhavadazAmAM karmakRta strI-puruSa-manuSya Adi paryAyo sAva gaLAI gayA hoya che. jema raste jatA loko lUMTAya tyAre alpajJa loko 'rasto lUMTAyo' evo vyavahAra karatA hoya che tema 'huM goro, zAmaLo, rUpALo....' vagere zabdaprayogo dvArA ajJAnI loko karmakRta vikRtiono potAnAmAM upacAra karatA hoya che, paNa anubhavadazAmAM AvuM kazuM hotuM nathI. AvA siddhajJAnI puruSonI svArthavRtti taddana nAbUda thaI jAya che ane tethI loka vacce rahevA chatAM paNa teo jalakamalavat nirlepa rahI zake che. pU. upAdhyAyajI mahArAje ahIM cetAvaNInA svaro uccAratA kahyuM che ke, AvA zreSTha nirvikalpasamAdhidazAnI vAto paripakvabodhavALAne ja karavI joIe, nahIM ke adhUrA bodhavALAne. jo adhUrA bodhavALAne 'tuM ane AkhuMya jagata brahmaya ja che' ema samajAvAya to agamyagamana vagere mahA anartha mahI jAya. mATe prAraMbhadazAmAM to vrataniyamothI ane maviklpothI cittaki nuM ja upaniSado
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ batAvavuM joIe. *kriyAyoga zuddhi vibhAga-3 : khuda tIrthakara bhagavAna kevaLajJAna prApta thayA pachI paNa vAhanamAM besIne musApharI nahIM karatAM page cAlIne ja vihAra kare che, yAvata badhI ja municaryAonuM lagabhaga pAlana kare che. enAthI kriyAyoga keTalo mahattvano che te samajAya che, paNa jJAnayoganI vAto eTalI sohAmaNI che ke e bhalabhalA sAdhakone vibhramamAM nAkhI de che. "adhUro ghaDo chalakAya' e kahevata anusAra Aje paNa dekhAya che ke keTalAya sAdhako anubhavajJAna, nirAlambana yoga ke dhyAna-adhyAtmanA nAme kriyAyogane sarvathA tyajI daI trizaMkudazAmAM mukAI jAya che. keTalAka to ema paNa mAnatA thaI jAya che ke yoga ane dhyAnamAM ApaNe to caDhI gayA, eTale have AcaraNazuddhinI koI kiMmata nathI. tevAne cImakI ApatAM pU. upA. mahArAja kahe che ke advaitatattvabodhamAM lIna thayelAo paNa je svachaMda AcaraNa kare to pachI azucibhakSaNa karatAM kUtarAo ane e kahevAtA tattvajJAnIomAM zuM taphAvata raDyo?! kharekhara jeo tattvajJAnI hoya che temanA jIvanamAM kyAreya evI svachaMda pravRttione sthAna hotuM nathIsvabhAvathI ja teo yathAzakya zubhapravRttiomAM AdaravALA hoya che. keTalAka ema samaje che ke "jo bhAva hAjara hoya to pachI kriyA nakAmI che, kAraNa ke kriyAthI paNa Akhare to bhAva ja lAvavAno hoya che. je bhAva nA hoya to ekalI kriyAno paNa kAMI artha nathI-Ama baMne rIte kriyA nakAmI, che.'- AnI sAme upAdhyAyajI kahe che ke bhAva vagaranI kriyA paNa bhAvane siddha karavA mATe khUba upayogI che ane bhAva hoya to tene sthira ane puSTa banAvavA mATeya kriyA upayogI che. Ama baMne rIte kriyAnuM mahattva che. kriyAyoganA samarthana mATe tyAM sudhI kahyuM che ke kriyA vagaranuM jJAna sAva nirarthaka che, bojarUpa che. rastAnA jJAna mAtrathI Icchita sthAne pahoMcAtuM nathI, paNa icchita sthAnanI dizAmAM gatikriyA karavAthI ja tyAM pahoMcAya che. baLatA dIvAmAM paNa jo. tailapuraNakriyA yogya samaye na thAya to e dIvo dhIme dhIme bujhAI jAya che. te rIte yogya kriyA vinA bhAvano dIpa paNa bujhAI javAnI zakyatA rahe che. A saMdarbhamAM upAdhyAyajIe eka tAttvika carcA prastuta karI che. vedAntI vagere kahe che ke "ajJAna ane jJAna anyonya virodhI hovAthI | jJAnathI ja ajJAnano nAza thAya, mATe kriyA nirarthaka che'- tenI sAme kriyAvAdI yobhAratI n pa00
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe che ke "ajJAna naSTa thayA pachI paNa jJAnIne saMcita adaSTa(=kama)no nAza karavA mATe kriyAnI AvazyakatA UbhI ja rahe che." vedAntI ema kahe ke "jJAnIne sarva karmo baLI gayAM hovAthI koI adaSTa zeSa rahetuM nathI'- to e yogya nathI, kAraNa ke evuM mAnIe to jJAna thayA pachI tarata ja jJAnInuM mota thavuM joIe arthAta adaSTanA abhAve zarIra paNa chuTI javuM joIe. koI ema kahetuM hoya ke "zarIra to ziyAdinA adaSTathI TakI rahe che - to to pachI zatruonA adaSTathI jJAnInA zarIrano nAza paNa mAnavo paDe. TUMkamAM, upAdhyAyajI kahe che ke AvA uzruMkhalA matanI upekSA karIne e vAtano svIkAra karavo joIe ke jJAnIne paNa zeSa prArabdha nAmanuM adaSTa khatama na thAya tyAM sudhI zarIra TakI rahe che ane e adaSTano nAza karavA mATe tene kriyAno AdhAra levo ja paDe che. mATe jJAnayoganI jema kriyAyoga paNa beyasiddhi mATe Avazyaka che. je loko mAtra jJAnanuM abhimAna rAkhIne kriyA choDI de che te jJAna-kriyA ubhayathI bhraSTa thayelA nAstiko che ema upA. mahArAja spaSTa kare che. sAmyayoga zuddhi che vibhAga-4: A vibhAgamAM granthakAre suMdara rUpaka ApyuM che "jJAna ane kriyA be ghoDA sAthe joDelA sAmyarathamAM besIne AtamarAma mukitamArge prayANa kare che. have joDA na paheravA chatAM paNa temane sudra kAMTA vagereno upadrava naDato nathI." samatAyogamAM jhIlanArA sAdhakanI ucca dazAnuM A vibhAgamAM granthakAre khUba ja hRdayaMgama varNana karyuM che je jainetara vAcakane "gItA"nA sthitaprajJa puruSanI yAda apAvI de evuM che. lokottarasamabhAvamAM ArUDhayogI AtmasAdhanAmAM atyaMta jAgrata rahe cheH pArakI paMcAta pratyete bahero-AMdhaLo ane mUMgo thaI jAya che. (traNa vAMdarAnuM ramakaDuM yAda karo.) sadA jJAnAnaMdamAM magna rahe che. sAdhanAnA paMthamAM game tevAM prabaLa kaSTo sahevAM paDe, te samabhAve sahI levA taiyAra hoya che. samatAsukhanA sarovaramAMjhIlI raheloyogI kyAreyabAhyasukhanA kIcaDathIpagabagADato nathI. sauthI moTo savAla e che ke Avo zreSTha samabhAva zI rIte Ave ? granthakAre teno khUba suMdara javAba Apyo che. zuddha Atmatattva vize kramazaH vadhu ne vadhu UMDANamAM thatuM ciMtana, jyAre koI dhanya paLe zuddha AtmatattvanI sparzanarUpa saMvedanamAM pariNamI jAya ane Atmabhinna kazAnuM bhAna ja na rahe tyAre evI ucca dazAmAM koI ghaNanA ghA mAre ke puSpothI pUjA kare, baMnemAM samabhAva (upaniSadano prasAda n 101 )
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevo ne tevo TakI rahe che. AvA ucca samabhAvanI siddhi mATe sAdhake krodhAdi kaSAyothI atyaMta sAvadha rahevAnI jarUra hoya che. zreSTha samabhAvanA AdarzarUpe prathakAre ahIM damadantamuni, namirAjarSi, khaMdhakasUrinA ziSyo, metAryamuni, gajasukumALamuni, agnikAputra AcArya, daDhaprahArI vagere aneka samatAyogIonuM suMdara zabdacitra AlekhyuM che. parizeSa0. A granthanA prArambhamAM maMgalazlokamAM vItarAgadevane praNAma sAthe granthakAre vAdevatAbI kAranuM paNa spaSTa smaraNa karyuM che, je temanA lagabhaga dareka granthomAM upalabdha thAya che. pU. muni suMdarasUri mahArAje jema potAnI dareka kRtiomAM prArambha "jayazrI" zabdamudrAnuM aMkana karyuM che tema A granthakAre paNa A granthamAM dareka vibhAgane aMte "yazAzrI' zabdamudrAnuM aMkana karyuM che. A granthanI prAcIna hastaprato hAla be-cArathI vadhu maLatI nathI. pU. upAdhyAyajI mahArAje A granthane, vItarAgastotra yoga-sAraprAmRta vagere prAcIna aneka granthonA akSarazaH lIdhelA zlokothI zaNagAryo che tathA "jJAnasAra' nAmanA granthakAranA ja banAvelA aSTakagranthanA magnatASTaka, anubhavASTaka, nirlepatASTaka, kriyASTaka vagerenA aneka zloko AmAM paNa akSarazaH upalabdha hovAthI te te zlokono bhAvArtha samajavAmAM jJAnasAra granthano granthakAre pote ja banAvelo dabo khUba ja upayogI banI rahe tema che. adhyAtmopaniSadmantha upara hamaNAM ja pU. bhadraMkarasUrijIe TIkA racI che. A granthamAM pU. upAdhyAyajIe cAra vibhAgomAM kharekhara adhyAtmapremIo mATe uttama sAmagrI saMcita karIne ApI che. granthakAra te samayanA jaina-jainetara darzanazAstronA ane tarkagranthonA prakhara abhyAsI hovA chatAM A granthamAM teoe tarka-vitarkanI paramparA lambAvavAne badale sAdhakone upayogI mahattvanuM mArgadarzana pUruM pADyuM che te temanA jIvananI ucca yogidazA-sAdhakatAmAM sAkha purAve che. kharekhara have ema kahevAnuM mana thAya che ke adhyAtma-upaniSad samagra adhyAtmavizva (spiritual sphere)nuM jhaLahaLatuM ratna che. { thayobhAratI n 02 |
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) priyo pUraNa rAga....) muni zrI. kalpataruvijayajI ma. prema karavo e kevaLa mAnavajAtano ja nahIM, paraMtu jIvamAtrano svabhAva che. premanuM zikSaNa levA jIvane koI zALAmAM javuM paDatuM nathI. zikSaNa vagara ja e prema karI zake che, ApI zake che, paNa pAyAno gaMbhIra prazna e che ke prema konAthI karavo? konI sAthe karavo ? aDhI akSaranA A "prema" zabdamAM sarva zAstrono sAra samAI jAya che. e hakIkata upara gaMbhIrapaNe ciMtana karatAM samajAya che ke A zabdanuM tAttvika svarUpa ati gahana che. premanA tAttvika svarUpathI ajJAta saMsArI jIvo prema kare to che, paNa paudgalika padArtho sAthe, paudgalika saMbaMdho sAthe ane paugalika rUpa-rasasparza Adi anukULa viSayo sAthe. saMsArI jIvono A prema mohajanya hovAthI "tuccha-rAga' svarUpa che. A rAga Atma-tucchakAramAM pariNamato hovAthI jJAnI mahApuruSoe tene "tuccha' kahyo che. tene poSavAthI AtmA ane tenA jJAnAdi guNono ghAta thAya che. jaDa sAtheno prema athavA jaDane apAto premabhAva e eTalA mATe sarvathA varyu che ke te caitanyarahita che, lAgaNIzUnya che. tenA taraphathI vaLato prema maLato nathI. tattvadaSTivaMta puruSo paramavizuddha caitanyasvarUpa paramAtmA sAthe prema kare che, tema ja jagatanA sAthe prema-maitrIno pavitra saMbaMdha keLavI temanI sAthe Atmatulya vartana, vyavahAra rAkhe che ane jagatane paNa evo ja upadeza Ape cetana jaDane name.....jaDathI prema kare e na to nyAyasaMgata che, tarkasaMgata ke na tattvasaMmata che. ( pUra rAga n 3 F
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatanA jIvonI A dayanIya dazA joIne tattvadaSTA yogIpuruSonuM hRdaya dravI UThe che ane teo A tuccha, bhautika premane rUpAntarita karavAno sacoTa, svAnubhavajanya, zAstramAnya mArga batAve che. pratyeka jIva pracchanna ziva che. e hakIkatane dhyAnamAM rAkhIne zivasvarUpa paramAtmatattva sAthe ane jenAmAM zivatva raheluM che te jIvatattva sAthe premI keLavavo joIe. tenAmAM rahelA jJAna Adi guNo sAthe prema keLavavo joIe. premano mAtra padArtha jIvatattva che, jaDa nahIM. jaDa vijAtIya tattva che. jIva sajAtIya tattva che. viratIya jaDa sAtheno prema jIvaaSamAM pariName che. jIvane Apelo prema anaMtaguNo thaIne sva-parahitamAM pariName che. mATe moha ane pramAdane jarA paNa macaka ApyA vinA prabhupremaparAyaNa banavAno daDha saMkalpa karI, tene anurUpa bhavya puruSArtha karavA tatpara rahevuM banavuM. prabhu te che, je sarva jIvonA utkRSTa hitaciMtaka ane hitakartA che. pUrNa, zuddha premasvarUpa che. cinmaya che. AnaMdaghana che. AvA agaNita anaMta guNonA prakarSane pAmelA puruSottama zrIarihaMta paramAtmA che. temane utkRSTa prema ApavAthI, nirmaLabhAve ArAdhavAthI ApaNAmAM rahelI jaDatA ane malinatA dUra thAya che. pUrNane Apelo prema te nijapUrNatvane paripUrNatayA prakAzita karavAno svadharma bajAve che. mATe ja pUrNazuddha paramAtmAnA premamAM pAgala banelo premI, potAmAM chUpAIne rahelA paramAtmasvarUpane yathAsamaye pAmI zake che. pUrNane pUrNatayA samarpita thavuM tenuM nAma prema che. AvA premane pAtra thrIarihaMta paramAtmA che. jIvanamAM eka vAra paNa jo ApaNe prabhune priyatama banAvI zakIe, to ApaNane daDhapaNe pratIta thaze ke prabhu parama prItipAtra che. kadAca koIne zaMkA thAya ke pUrNa zuddha paramAtmAne vaLI premanI zI jarUra? prabhu to sarvathA kRtakRtya che. emane kazAno khapa nathI, paNa khapa ApaNe che, emanA paramapremano ane tenI prApti emanA pratye ananya premabhAva pragaTAvavAthI ja thaI zake che. je prema saravALe Atma-snehamAM pariNamIne Atmazuddhikara nIvaDe che. paramAtmA pratyeno prema jyAre parAkASTAe pahoMce che, tyAre AtmA ane paramAtmA vacce kevo nikaTatara saMbaMdha sthapAya che ane kevA divyatama AnaMdanI anubhUti thAya che, te prabhu-prema-magna pUjya upAdhyAyajI zrI yazovijayajI A mazobhAratI n 1ja
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma.nA svAnubhUta udgAromAM joIe? prathama koTinA prabhubhakto paikI eka pUjya upAdhyAyajI mahArAje potAnA vizuddha ane niHsvArtha premabharyA jIvanamAM anubhavelA prabhu-premanA prakarSane abhivyakta karatAM aneka bhakti-bhAvabhInAM stavano racyAM che. jagajIvana jagavAlaNe' thI prAraMbhI girUA re guNa tuma taNA" sudhInI 24 jinezvara bhagavaMtonI stavanAmAM, tenA eka eka pada ane akSaramAM jinaguNa pramudita pUjya upAdhyAyajI mahArAjanA AtmAmAMthI chalakAto avihaDa ane alaukika prema jovA maLe che. prabhupremanA pArAvAramAM mInarUpe mastIthI AnaMda mANatA ane taratA pU. upAdhyAyajI mahArAjanI evI eka A prabhustavanA che, jemAM praveza karIne ApaNe paNa e upAdhyAyajI ma.nA aNue aNumAM prabhubhakti kevI vyApakarUpe pratiSThita thaI hatI, tenuM darzana karI kRtArtha banIe ! prabhupremanA prakarSane prakAzita karatI te stavanAnI pahelI kaDI "mere prabhu zuM, pragaTyo pUraNa rAga...." jina-guNa caMdrakiraNa zuM UmaTyo, sahaja samudra athAga....!" che ne....! saraLa-sarasa-suMdara bhaktinI lahera......! prabhumAM pUrNarAga, pUrNaprema pragaTe che, tyAre ja AvA hRdayodgAro, pRthvIne prakAzano abhiSeka karatAM ravi-kiraNonI jema pragaTe che. Avo pUrNa prema jinezvararUpI pUrNacandranA dhavalazItaLa, mRdu, trividha tApahara kiraNo bhaktanA hRdayarUpa sAgaramAM praveze che, tyAre pragaTe che. pUrNacandranA darzane, apUrva ullAse thanaganatA sAgaranI upamA tArA, pUjyazrIe potAnA pUrNa-prabhu-premane AviSkata karyo che. A paMktimAM sAgaranI mastI che, e mastInuM kAraNa pUrNacandranI cAMdanI tAtparya ke sAgarane candraprakAza sAthe jevI sahaja-prIti che, tevI sahaja | prIti bhaktAtmAne bhagavAna sAthe hoya che. arihaMta paramAtmA eTale lokane Alokti karanAra apUrva candra ! lokaudyotakara apUrva jinacandra! pUrNa prabhu sAtheno prema, premInI sarva apUrNatAono samULa uccheda karIne rAma no5
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene tevo ja pUrNa banAve che: dhyAtA beya bhaye douM eka huM, miTyo bhedako bhAgI kula vidArI chale jaba saritA, taba nahIM rahata taDAgA' ASADhI meghanI pUrNa jaLa-dhArAne jhIlIne vahetI saritA bhedanI sarva maryAdAone AMbIne nibaMdhapaNe ghasamasatI sarvatra jaLabaMbAkAra karI mUke che, tyAre taLAvonI hastI maTI jAya che, arthAt nadInA pUra-pravAhanA mArgamAM AvatAM taLAvo vagere paNa nAnakaDAM jaLAzayorUpe na rahetAM sarvatra pANI ja pANI thaI jAya che. eTale A pRthvI ane A pANI, A taLAva ane A nadI evA bheda rahetAM nathI. tema prabhu-premAmRtanA satata pAna vaDe jyAre sarva prANo sahita bhaktanI samagratA puSTa thAya che, tyAre evI abhedadaSTi arthAtu pUrNadaSTi khIle che. sAdhakanI A pUrNadaSTinuM rahasya chatuM karatAM pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che: pUraNa mana saba pUraNa dise, nahIM duvidhAno lAgI pAuM calata panahI je pahere, tasa nahIM kaMTaka lAge che' jyAre dhyAtA, dhyeya paramAtmA sAthe ekAkAra bane che, tyAre tene potAno | AtmA pUrNa dekhAya che,anubhavAya che ane te ja pUrNadaSTi vaDe tene samagra vizvanA jIvo paNa sattAe pUrNa jaNAya che. 'saccidAnaMda pUrNeNa, pUrNaM jagadavekSyate' "jJAnasAra-pUrNatASTakamAM guMjato pU. upAdhyAyajI ma.no A udghoSa ukta hakIkatane ja samarthana Ape che. bhedanA keTakeTalA paDa bADyA che, ApaNI daSTi para, buddhi para! tene dUra karavAno sAco upAya che, pUrNa premasvarUpa vAtsalyamaya paramAtmAne ananyabhAve samarpita thavuM te ja sAco prabhu-prema che. je prema bhaktAtmAne pUrNatA bhaNI laI jAya che. bIjAmAM rahelI pUrNatAnuM darzana, pUrNadaSTi prApta karyA pachI ja thAya che, thaI zake che. pUrNadaSTivALo sAdhaka kadI paNa koI jIvane dhutakArI ke tiraskArI zakato nathI. prabhudarzanano je agAdha mahimA sarva Astika darzanakAroe gAyo che, tenuM mULa kAraNa A pUrNadaSTinI bhUla che. prabhunI AMkhe jagatanA jIvone jevA - parobhAratI D 106
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATenI yogyatA khIlavavAno rAjamArga prabhudarzana che. jIvomAM karmajanya je viSamatAo ane vicitratAo hoya che, tenI upekSA karIne temanA sattAe zuddhaAtmA tattvane apanAvavAnI kSamatA pUrNadRSTivALA sAdhakamAM hoya che. tethI ja jIvonA doSo-durbhAvo pratye te madhyastha rahI zake che. AvuM mAdhyastha, pUrNadaSTino ughADa thayA pachI ja vAstavika rUpe Ave che, ema ukta stavana-paMktimAM pU. upAdhyAyajI mahArAja pharamAve che. jaMgalamAM bhale kAMTA-kAMkarA hoya, paNa jeNe pagamAM upAnaha-joDAM dhAraNa karyAM che, tene te vAgatA nathI. je bhaktAtmA prabhunA premamAM chalochala bane che, prabhunA dhyAnamAM tadrupa bane che, tenA antarAtmAmAM samasta jIvo pratye ekasarakho premapravAha vaheto thAya che, Atmatulya bhAva pragaTa thAya che. A pApI, A puNyazALI, A tiryaMca ke A manuSya evo koI bheda raheto nathI. jIvonI karmajanya viSamatAo tene ja DaMkhe che, khaTake che, jeNe pUrNadaSTirUpa upAnaha paheryAM nathI. sAdhakane-bhaktAtmAne pUrNatvanI Toce laI janAra prabhu-prema che. A prabhu-premInA udgAra kevA hoya che, te nIcenI gAthAmAM upAdhyAyajI mahArAje vaNyA cheH 'bhayo prema lokottara juTho-lokabaMdha ko tyAga kaNe kou kachu hama navi rUce, chUTI eka vItarAga ' prabhu-prema e lokottara padArtha che, bhAva che. dunyavI sarva prakAranA premathI e nirALo che. eka paramAtmA sivAya, manane TharavAnuM bIjuM koI sthAna nathI, e hakIkatano svIkAra karIne je AtmA-paramAtmAnA premamAM raMgAya che, prabhune samarpita thAya che, tenuM jIvana AnaMdamaya banI jAya che. prabhupremanI AgavI viziSTatA e che ke tenA premIne koI upAdhi ke koI baMdhana naDatAM nathI. nirUpAdhika ane nirbaMdhana che prabhu-prema jyAre dunyavI premane upAdhi ane baMdhana vaLagelAM ja hoya che. dunyavI padArtho, saMbaMdho ane sukhono premI jema jema prema kare che, tema tema te upAdhio ane baMdhanothI gherAto jAya che. prabhu-premanI A lokottaratA jeNe anubhavI che, e ja mukta manathI AvuM paNa caga 4 10E
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAI zake che ke: kaNe kou kachu hama navi rUce, chuTI eka vItarAga' prabhunA parama pavitra premamAM eka AnaMdaghana AtmA sivAya anya koI para vastune lezamAtra sthAna-mAna na hoya. A hakIkatane vyakta karatAM pU. upAdhyAyajI mahArAja stavananI chellI gAthAmAM kahe che ke - vAsita hai jinaguNa muja dilakuM, caiso surata bAgA ora vAsanA lage na tAMku, "jasa" kahe tuM baDabhAga' mAtra dilamAM "huM nathI rahyo, paNa kevaLa jinaguNa ja madAmado che. eTale mane dunyavI koI icchA, tRSNA, vAsanA rahI ja nathI. jene kalpavRkSano Akho bagIco ja maLI gayo hoya, tene dunyavI koI vastunI kamInA ke kAmanA rahetI nathI, tema mArA hRdaya-maMdiramAM pUrNa paramAtmA pUrNarUpe pratiSThita thayA che, tethI mane kazAnI kamInA nathI, koInI kAmanA nathI. potAnI jAte koNa potAne baDabhAgI kahI zake? sAcA bhakto Ama to AvA udgAro nathI kADhatA, paNa jyAre kADhe che, tyAre temanA haiyAmAM AvI bhakti karIne baDabhAgI banavAnI uccatara preraNA pUrI pADavAno udAtta Azaya hoya che. ane te ja kharekhara baDabhAgI che ke je parama-saubhAgyavaMta arihaMta paramAtmAnA premamAM pAgala banIne temane ja potAnA ekamAtra "priyatama" tarIke bhaje che, pUje che, tema ja potAnA zvAsa suddhAnA svAmI banAvI de che. prabhunA pakSe baDabhAgI zabdanuM mahattva vicArIe to A vizvamAM sarvazreSTha saubhAgyavaMta ekamAtra arihaMta paramAtmA che ke jemanAthI prema karIne, arthAt jemanA premane prApta karIne bhaktAtmA divya AnaMdathI bharAI jAya che ane kramazaH prabhunAsAmIpyane anubhavatAM anubhavatAM pote pUrNatvane upalabdha thaI jAya che. prabhu-premanA svAnubhUta A agAdha prabhAvane bahu ja mArmika zabdomAM vyakta karIne pU. upAdhyAyajI mahArAje stavananI chellI paMktimAM "prabhu ! A sarva tane AbhArI che' nA kRtajJatAbhAvapUrvaka potAnA priyatama prabhune "tuM baDabhAga" tarIke stave che. { vaNobhAratI n 108 )
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ (adhyAtmajIvananAM tejakiraNo) sAzrI pIyUprajJAzrIjI ma. pATaNa najIka kanoDA gAmamAM vi.saM. 1645(?)mAM nArAyaNa tathA saubhAgyadevInA putra tarIke zrI yazovijayajI(jazavaMta)no janma. mAtApitAnA anupama dharmaparAyaNatA ane pavitratAnA saMskArono vAraso. eka bhAI, nAme padmasiMha. bhaktAmara stotra'nA zravaNa pachI ja bhojana levAnuM mAtAnuM vrata. bhAre varasAdane kAraNe mAtA traNa divasa stotrazravaNa mATe upAzrayana jaI zakyAM, bhUkhyAM rahyA. nAnA jasavajo kAraNa pUchyuM, jANIne pUruM stotra mAne saMbhaLAvyuM.bAla jasavattanI addabhuta smaraNazaktinI vAta sarvatra phelAI. nayavijayajI mahArAjanuM kanoDAmAM Agamana. bALakanI adbhutazaktinI vAta jANI. guru-AjJAthI mAtA putra sAthe upAzraye AvyAM. dharma ane vairAgyano upadeza mAtAne ApIne jasavanta jevuM ratna jaina zAsanane samarpita karIne potAnuM ane zAsananuM bhaluM karavA mAtAne Adeza Apyo. mAtAnI anumati ane eka nahIM, baMne bhAIonI dIkSA, vidAya. * tIvra prajJAthI jhaDapI zAstrAbhyAsa karI vi.saM. 199mAM, yazovijayajIe saMghanI vinaMtIthI ATha moTAM avadhAna karyA. zAsanapremI zreSThI ghanajI sUrAe mugdha thaI gurune vinaMtI karI potAne kharce baMne bhAIone SaDradarzana ane anya vidyA bhaNavA kAzI mokalyA. gaMgAkinAre bhagavatI zAradAnI ArAdhanA karI. tenA AzIrvAda sAthe kAzInA prakADa vidvAna bhaTTAcAryajI pAse temanA vidyAlayamAM traNa varSa abhyAsa karyo ane SaDU darzanomAM pAraMgata banyA. kAzmIrathI eka paMDita AvyA. temaNe samagra kAzInA paMDitone temanI sAthe zAstrArtha mATe paDakAra pheMkyo. yazovijayajIe gurune vinaMtI karI. zAstrArtha karavA anumati meLavI samagra kAzInA paMDitonI upasthitimAM vAdasabhA yojAI, zAstrArtha cAlyo. yazovijayajInA prakAMDa pAMDityathI - tejakiraNI n 109
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ stabdha ane hataprabha banI bIje divase pelA paMDita dekhAyA ja nahIM. vAdIne zodhyA. temaNe hAra svIkArI ane kAzInA paMDitoe A jaina munine "nyAyAcArya ane anyAyavizArada'nAM birudo arpaNa karI bahumAnyA. bhaTTAcArye temane AzIrvAda ApI vidAya karyA. kAzInivAsa pachI cAra varSa sudhI SaDradarzano vagereno kAzImAM abhyAsa. * rAjanagara eTale ke amadAvAdamAM padharAmaNI ane satata bahumAna. amadAvAdamAM sUbA mahobatakhAne kareluM svAgata. rAjyasabhAmAM paMDito ane samAjanI upasthitimAM saphaLa aDhAra avadhAna ane bahumAna. AnA anusaMdhAnamAM sakaLa zrIsaMghanI vinaMtIthI tapAgaccha netA AcArya) vijayadevasUrine varada haste upAdhyAyanA prazasyapade abhiSeka mugdha zrIsaMgha, samAja ane paMDitomAM prasiddha thayelI ukti ke "A to sAkSAt mUchALI sarasvatI che!' * zrI vijayasiMhasUrIzvarajIe temane antarmukha banI sAdhanA karavAno, lekhanakArya karavAno, temanA vyaktitvane navo ja vaLAMka Apyo; temanI vidvattA have pUrI AdhyAtmika saMsparzavALI banI. * svanAmadhanya, puNyazloka AnandaghanajI mahArAja sAthenuM aitihAsika milana ane yazovijayajInAM kavitva, pratibhA, vidvattA, sAdhanA savizeSa AdhyAtmika raMge raMgAyAM.vidyA Ama svabaLe pAMgarI, zatamukha vistAra pAmI. * vi.saM. 1710mAM mallavAdijI racita adhUrA "nayacakra'ne AdhAre guruzrI nayavijayajI mahArAja tathA anya paMDito ane sAdhu vidvAnanI sahAya mAtra 15 divasamAM 15000 zlokapramANa grantha racyo. anya aneka graMtha racAtA ja rahyA. * vi.saM. 1734mAM rAMderanAsamagrasaMghanAekI avAjathI kathaLatI tabiyate zrI vinayavijayajIe zarU karelo zrIpALarAjAno rAsa paripUrNa karI Apyo. * vi.saM. 174ramAM suratamAM gopIpurAmAM comAsuM vAso karI zreSThivarya maMgalacaMdanA suputra rUpacaMdabhAIne agiyAra aMganI sajhAya saMbhaLAvI ane tenI racanA karI. * vi.saM. 1743mAM DabhoImAM chelluM comAsuM nava ziSyo sAthe karyuM. chelle chelle temaNe sAgarika anazanano svIkAra karyo ane samAdhipUrvaka deha choDI surapadavI pAmyA. DabhoInA zrIsaMghe agnisaMskAranA sthaLe derI | banAvI tyAM temanI pAdukAo padharAvI. ( yazobhAratI n 10 ) hA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyaka yazovijayajInI covIzIo, pro. hIrAlAla 2. kApaDiyA L: 1: nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya yazovijayagaNie saMskRta, pAIya (prAkRta), gujarAtI ane hindI - ema cAra bhASAmAM kRtio racI che. emaNe aindrastutimAM kauzalika zrI RSabhadevathI mAMDIne te AsannopakArI zrImahAvIrasvAmI sudhInA covIsa tIrthaMkaronI saMskRtamAM stavanA karI che. AvuM kArya emaNe A covIsa tIrthaMkarone aMge gujarAtImAM karyuM che - ekeka tIrthakaranA guNagAnarUpe ekeka stavana racyuM che. Ama je covIsa stavanonI emaNe racanA karI che tene "covIzI' kahe che. emaNe ekaMdara traNa covIzIo racI che. eno saMkSipta paricaya huM A lekha dvArA ApuM chuM. .: 2 : gUrjara-sAhitya-saMgrahanA prathama vibhAgamAM uparyukta traNe covIzIone sthAna apAyuM che ane te paNa sauthI prAraMbhamAM. pahelI covIzInI zarUAta jagajIvana jagavAlo" rUpa AdipadathI alaMkRta zrIAdIzvaranA - RSabhadevanA stavanathI karAI che ane e covIzIno aMta "giruAre guNa tuma taNA' thI zarU thatA ane mArI (svargastha) mAtAnA mukhathI meM nAnapaNamAM aneka vAra sAMbhaLelA mahAvIra-stavanathI karAI che. parimANa-A covIsa stavano paikI ghaNAMkharAM pAMca pAMca kaDInAM che. vizeSa cokasAIthI kahevuM hoya to zrIabhinaMdananAtha, zrIvimalanAtha ane zrIneminAthanAM stavano cha cha kaDInAM che. zrIpArzvanAthanuM stavana traNa kaDInuM che ane bAkInA vIsa tIrthaMkaronAM stavano pAMca pAMca kaDInAM che. Ama A Adya covIzImAM ekaMdara 121 kaDI che. dezI ane rAga covIsa stavanomAMthI pahelAM bAvIsane aMge "dezIno ullekha che. zrI pArzvanAthanuM stavana "mahAra' rAgamAM che ane zrI hissavonANIyo nA
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (mahAvIrasvAmInuM stavana "dhanAzrI' rAgamAM che. vizeSatA covIse stavanono sAmAnya viSaya te te jinezvaranA guNotkIrtanano che, tema chatAM koIkamAM zabdanI to koImAM arthanI-kAvyatattvanI vizeSatA rahelI che. dA. ta., zrIsupArzvanAthanA stavanamAM e jinezvaranuM ThakurAI (aithvayI varNavatAM 34 atizayo, vANInA 35 guNa ane 8 prAtihAryono nirdeza karAyo che. zrIdharmanAthanA stavanamAM "thAzuM" ane "theM ema be mAravADI prayogo che. zrIkunthanAthanA stavanamAM e tIrthaMkarano ratnadIpaka tarIke ullekha che. enuM varNana bhaktAmarastotranA nimnalikhita soLamA padyanuM smaraNa karAve cheH "nighUmavartirapavarjitatailapUraH kRtsnaM jagatrayamidaM prakaTIkaroSi / gamyo na jAtu marutAM calitAcalAnAM dIpo'parastvamasi nAtha ! jgtprkaashH|| 16 // zrI naminAthanA stavanamAM emanI sevA karavAthI ATha mahAsiddhi ane nava nidhinI prApti thAya ema kahyuM che. vaLI hAthI, ghoDA, putra, putrI ane bAMdhavanI prApti, daSTino saMyoga ane aniSTa janono abhAva ItyAdi sAMsArika lAbho gaNAvAyA che. zrI pArzvanAthanuM stavana utkRSTatAnAM udAharaNo pUrAM pADe che, jemake devomAM Indra, parvatomAM meru, pazumAM siMha, vRkSamAM candana, subhaTomAM murAri (kRSNa), nadImAM gaMgA, rUpamAM kAmadeva, puSpomAM aravinda, bhUpatiomAM bharata, hAthIomAM airAvata, pakSImAM garuDa, tejasvImAM sUrya, vakhANa-(vyAkhyAna)mAM jinakathA, maMtramAM navakAra, ratnamAM suramaNi, sAgaramAM svayaMbhUramaNa samudra, dhyAnamAM zukla dhyAna. santalana-sUyagaDa(a. )nAM 18mAMthI 24mA sudhInAM padomAM zreSThatAnAM udAharaNo apAyAM che. tenI sAthe uparyukta udAharaNo sarakhAvI zakAya. vaLI RSabhadAse racelI ane nIce mujabanI paMktithI zarU thatI zatruMjayagiri-stuti paNa vicArI zakAya? "zrIzatruMjaya tIrathasAra, girivaramAM jema ye udAra." 1. A stuti (thoya) keTalAMka pustakomAM chapAvAI che. dA.ta., Atma-kalyANa-mALA (pR.144-145, dvitIya AvRtti)mAM. yaaolAvI ra
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ racanA-samaya-A tema ja bIjI be covIzI paNa kyAre racAI teno emAM ullekha nathI. upAdhyAyajInI koI anya kRtimAM A traNa covIzImAMthI ekeno nirdeza hoya ema jANavAmAM nathI. AvI paristhitimAM pratyeka covIzInAM stavano roja ekeka racAyAM ke kema eno uttara kevI rIte apAya? paurvAparya-covIzIonuM paurvAparya nakkI karavA mATe koI sAdhana jaNAtuM nathI. nAmanirdeza-kartAe prAyaH pratyeka stavananA aMtamAM 'jaza' zabda vaDe potAnuM nAma jaNAvyuM che. emanuM sAMsArika nAma 'jazavaMta' hatuM tenuM A saMkSipta rUpa che. bIjI rIte vicArIe to 'yazovijaya' mAnAM 'yazas'no gujarAtI paryAya 'jaza' che. kartAe potAnA gurunuM nAma nayavijaya ghaNIkharI vAra ApyuM che ane e rIte emanuM smaraNa karyuM che. vizeSamAM ghaNAkharAM stavanomAM kartAe potAno 'vAcaka' tarIke ullekha karyo che. to 'vAcaka' banyA pachInI A kRtio gaNAya. :3: vilakSaNatA-bIjI covIzImAM paNa 24 stavana che. emAM 22muM stavana 'hindI' bhASAmAM che. e A covIzInI vilakSaNatA gaNAya. parimANa-ghaNAMkharAM stavano traNa traNa kaDInAM che. zrIkuMthunAthanuM stavana cAra kaDInuM, zrIzAntinAtha, zrIpArzvanAtha ane zrImahAvIrasvAmInAM stavano pAMca pAMca kaDInAM ane zrIneminAthanuM stavana bAra kaDImAM che, jyAre bAkInAM ogaNIsa stavano traNa traNa kaDInAM che. Ama A covIzImAM kulle 88 kaDIo che. dezI, DhALa ane rAga-soLa stavano mATe dezIno, chane mATe DhALano ane be mATe rAgano ullekha che. zrIpArzvanAthanA stavana mATe 'DhAla phAganI' ema kahyuM che. navamuM ane paMdaramuM stavana 'mAra' rAgamAM che. viziSTatA-zrIpadmaprabhanAthanA stavanamAM muktine modaka(lADu)nI upamA apAI che. emAM jizAsanane pAMti (paMgata) kahI che ane samyaktvane thALa (moTI thALI) kahyo che. zrIzAntinAthanuM stavana virodhAbhAsanuM suMdara daSTAMta pUruM pADe che. rAga ane dveSathI rahita hovA chatAM e jinezvara cittane AMje che. emane zire chatra che cIrIo 113
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdinA nirdezapUrvaka emanuM aizvarya (ThakurAI) varNavI emane akiMcana kahyA che. e jinezvarane samatArUpa patnI che chatAM eo brahmacArIomAM ziromaNi che. bhavanA raMgathI ane doSanA saMgathI e jinezvara mukta che, paNa mRgarUpa lAMchanathI yukta che. Ama virodhAbhAsa Ubho karAyo che. mahAvIra-stavanamAM manane maMdira kahI pIThabaMdha tarIke samyakatvano. candaravA tarIke cAritrano. bhIMta tarIke saMvarano. gokha tarIke karmanA vivara(chidra)no, motInA jhamakhA tarIke buddhinA ATha guNono, paMcAlI tarIke bAra bhAvanAno, rANI tarIke samatAno ane zavyA tarIke sthiratAno ullekha che. Ama A AlaMkArika stavana che. zrIkunthanAthanA stavanamAM "uMbara phUla'no ullekha che. .:4: viziSTa nAma-A trIjI covIsIne cauda bolanI covIzI kahe che. parimANa-trIjI covIzImAMnAM ghaNAMkharAM stavano pAMca pAMca kaDInAM che. mahAvIra-stavana sAta kaDInuM ane neminAtha-stavana nava kaDInuM che, jyAre bAkInAM bAvIsa badhAM pAMca pAMca kaDInAM che. Ama ekaMdara 126 kaDI che. dezI, DhALa ane rAga-stavana 1,5,7,16,18,19 ane 21ne aMge dezIne ullekha che. chaThTha, sattaramuM, vIsamuM ane bAvIsamuM e cAra stavano mATe dezIno ullekha na karatAM "DhALa'no karAyo che. temAM bAvIsamA stavana mATe DhAla phAganI' ema kahyuM che. covIsamA stavana mATe dezI ke DhAlano nirdeza nathI, paraMtu rAga nAme "dhanAzrI'no ullekha che. trevIsamA stavana mATe dezI, DhAla ane rAga paikI ekeno nathI. vaiziSTaya-A covIzInuM pratyeka stavana te te tIrthakarane aMge nIce mujaba cauda bAbato viSe mAhitI pUrI pADe cheH (1) tIrthaMkaranuM nAma, (2) emanA pitAnuM nAma, (3) emanI mAtAnuM nAma, (4) janma-bhUmi, (5) lAMchana, (6) varNa, (7) deha-mAna, (8) sahadIkSitanI saMkhyA, (9) AyuSya (10) sAdhuonI saMkhyA, (11) | sAdhvIonI saMkhyA, (12) nirvANa-bhUmi, (13) zAsanayalanuM nAma ane (14) zAsana-yakSiNInuM nAma. jaina tattvAdarza - (pR. 35-70, pAMcamI AvRtti)mAM tIrthaMkaranA nAmano bola' tarIke ullekha na karatAM je bAvana bola gaNAvAyA che, temAM uparyukta 1bhAratI B 14 .
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauda bola paikI bAkInA terano ullekha jovAya che. nAma-nirdeza A covIzInAM keTalAMka stavanamAM "jaza" zabdano jANe zleSa karI arthasaMdarbhamAM khUbIthI goThavI daI kartAe potAnuM nAma darzAvyuM che.. koI koI stavanamAM kavi jazavijaya evo paNa ullekha che. koImAM nAma na ApatAM upAdhyAyajIe potAne nayavijayanA ziSya tarIke oLakhAvyA che. bAkInAM stavanomAM A pahelAMnI be covIzIonAM stavanonI peThe "jaza" evo paNa ullekha che. : 5 : upasaMhAra-traNe covIzInI maLIne 121 + 88 + 126 =335 kaDIo che. pratyeka covIzIno graMthAgra koI koI hAthapothImAM hoya to te tapAsIne noMdhAvo joIe. bIjI covIzImAM eka stavana hindImAM che to ene aMge tapAsa thavI ghaTe. zuM gujarAtImAM racAyeluM mULa stavana nahi maLI zakavAthI ene sthAne A dAkhala karI devAyuM haze? vAcakano artha "upAdhyAya karAya che. e vAcakanI padavI vijayaprabhasUrie vi.saM. 1718mAM yazovijayagaNine ApI hatI ema sujasaveli (DhAla 3, kaDI 12) jotAM jaNAya che. A hisAbe 'vAcakanA ullekhapUrvakanAM stavano vi.saM. 1718 pahelAM racAyAM nathI ema kahI zakAya. Ama racanA-samayanI pUrva sImA to nakkI thAya che. uttara sImA upAdhyAyajInA svargavAsanA samaya sudhInI vadhAremAM vadhAre hoI zake, ethI vi.saM. 1730nI AsapAsamAM covIzI racAyAnuM sthULa daSTie kahevAya. jema trIjI covIzImAM cauda cauda bola che tema upAdhyAyajIe racelI viharamANa-jinavIsI'mAM tIrthakaranuM nAma, emanAM mAtApitA ane patnInAM nAma, janma-bhUmi ane lAMchana ema cha cha bolano nirdeza che. AvI rIte samAnakatuka anya stavanonuM tulanAtmaka daSTie avalokana karI zakAya, paNa A to saMkSipta paricaya hovAthI e vAta jatI karuM chuM. ( covIzImo n 15 )
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (zrImAna yazovijayajI) DaoN. bhagavAnadAsa manasukhabhAI mahetA * je virala vibhUtirUpa mahAjyotirdharo jinazAsananA gaganAMgaNamAM camakI gayA che, temAM zrI yazovijayajInuM sthAna sadAne mATe amara raheze. kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAryajI pachI atyAra sudhImAM zrI AnaMdaghanajI AdinA apavAda sivAya tevI prakhara zrata-zaktivALo bIje tattvajJAnI mahAtmA thayo hoya evuM jaNAtuM nathI. emanI pratibhA keTalI asAdhAraNa hatI ane emanI buddhimattA kevI kazAgra hatI, e to emanI sUkSma vivekamaya tIkSNa paryAlocanA parathI svayaM jaNAI Ave che ane ApaNane tArkikaziromaNi kavikulaguru siddhasena divAkarasUrinuM smaraNa karAve che. emanI daSTivizAlatA ne hRdayanI saralatA keTalI badhI adbhuta hatI ane sarva darzano pratyenI emanI nirAgrahI mAdhyacya vRtti kevI apUrva hatI, te to emanI sarva darzanonI | talasparzI niSpakSapAta mImAMsA parathI pratIta thAya che ane ApaNane SaDradarzanavettA maharSi haribhadrasUrinI yAda tAjI karAve che. vAmanA samasta kSetrane vyApta karatuM emanuM maulika sAhityasarjana keTaluM badhuM vizALa che ane kevI uttama paMktinuM che, te to emanA calaNI sikkA jevA TaMkotkIrNa pramANabhUta vacanAmRta parathI saheje bhAsyamAna thAya che ane ApaNane kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajInuM pratyakSa darzana karAve che. adhyAtmayoga viSayano emano abhyAsa keTalo badho UMDo che ane AtmajJAna-dhyAna pratyenI emanI abhiruci kevI adbhuta che, te to emanAM adhyAtma-yoga viSayaka graMtharatno parathI svayaMsiddha thAya che ane ApaNane yogIrAja AnaMdaghanajInuM smaraNa karAve che. Ama A mahAtmA pratibhAmAM jANe siddhasena divAkaranA punaravatAra hoya, dArzanika abhyAsamAM jANe laghu haribhadra hoya, zrutajJAnamAM jANe bIjA hemAcArya hoya, adhyAtmavidyAmAM jANe AnaMdadhanajInA anugAmI hoya ema ApaNane yamobhAratI n (
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ saheje pratibhAse che. A potAnA mUchALA avatArane-kUrcAlI zArada'ne dekhI sarasvatIne lajjAnA mAryA saMtAI javuM paDyuM ! A sAcesAcA vyAkhyAnavAcaspati (jagadguru) vAcakavaranI vAcA sAMbhaLI vAcAla vAcaspati (tridazaguru) avAcaka thaI gayo ! vADmayanI raMgabhUmimAM kavitAsuMdarIne yatheccha nacAvanArA A satkavinI yazaskIrtithI pratipakSIonA mastaka dhoLAM ne mukha kALAM thayAM! jJAnIonA hRdayAkAzamAM vahetI adhyAtma jJAnagaMgAne A bhagIrathe avanine pAvana karavA pRthvI para avatAratAM prANIono vibhAvarUpa pApamala kyAMya | dhovAI gayo! AmAM lezamAtra atizayokti nathI. hA, cUnoktino saMbhava che kharo ! emanA samakAlIna zrI kAMtivijaya munie "sujasavelI' mAM emane bhavya bhAvAMjali arpI che ke kurcAlI zArada taNojI, biruda ghare suvidita; bAlapaNe alave jiNejI, lIdho tridaza guru jIta. laghu bAMdhavo haribhadrano re, kaliyugamAM e thayo bIje re; chatAM yathAratha guNa suNI, kaviyaNa budha ko mata khIje re. saMvegI siraseharo, guru jJAnarayaNano dariyo re; kamata timira ucchedavA, e to bAlAsaNa dinakariyo re." arvAcInonI jema temanA nAma pAchaLa upAdhionI lAMbI laMgAra nahi lAgelI chatAM, AsIdhAsAdA upAdhyAyajI' paNa AcAryonA AcAryane guruonA guruthavAne parama yogya che. yazAzrInA paDachAyA pAchaLa doDanArAAdhunikonI peThe teo tenI paravA nahi karatA chatAM yazazrI' haju temano pIcho choDatI nathI! adhyAtmarasa pariNati vinA zAstrano bhAra mAtra vahanArAne nirmAlyatattvavihIna | carcAomAM zAstrano zastra tarIke upayoga karanArA Agamadharo to ghaNAya che. paNa adhyAtma pariNatipUrvaka zAstrano rasAsvAda lenArA ne zAstrano tAttvika pratipAdanamAM kevaLa AtmArthesadupayoga karanArA temanA jevAnirAgrahIne pariNata sAcAAgamarahasyavedIbhRtadharotoviralAja che. prastuta zrIkAMtivijayajIe kahyuM che tema bIjA zatalakSa-kroDa saguNIo paNa Ane na pahoMce." "jaza zirSApaka zAsanejI, svasamaya paramata dakSa; poMhace nahiM koI ehanejI, suguNa anerA zatalakSa. yazovipas a he.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhavAdika zrutakevalIjI, Age huA SaT jema; kalimAMhe jotAM thakAjI, e paNa zrutadhara tema. vAda vacana-kaNi caDhojI, tuja zruta-suramaNi khAsa; bodhi vRddhi hete karejI, budhajana ta. asAsa.'' sujasavelI A puruSaratnane pAmI nyAya nyAyapaNuM pAmyo, kAvya kAvya banyuM, alaMkArane alaMkAra sAMpaDyo, rasamAM sarasatA AvI, karamAyelI zrutavallarI navapallavita thaI, yoga kalpataru phalabhArathI namra banyo, yukti AgrahabaMdhanathI mukta thaI, mukti jIvanmuktipaNe pratyakSa thaI, bhaktimAM zakti AvI, zaktimAM vyakti AvI, dharmamAM prANa Avyo, saMvegamAM vega Avyo, vairAgyamAM raMga lAgyo, sAdhutAne siddhi sAMpaDI, zAsananuM zAsana cAlavA lAgyuM, kalikAlanuM Asana DolavA lAgyuM, darzanane svarUpadarzana thayuM, sparzajJAnane anukULa sthAna maLyuM, cAritra caritArtha banyuM, vacanane kasoTI mATe zrutaciMtAmaNi maLyo, anubhavane mukha jovA darpaNa maLyuM, tattvamImAMsA mAMsala banI, darzanavivAdo durbala thayA, vADAnAM baMdhana tUTyAM, akhaMDa mokSamArga vizvamAM vyApI rahyo, aMdhazraddhAnI AMdhI dUra thaI, daMbhanA paDadA cirAyA, guruonA DerA taMbU UpaDyA, veSaviDaMbakone viDaMbanA thaI, zuSka jJAnIonI zuSkatA sukAI, kriyAjaDonI jaDatAnI jaDa UkhaDI ane dharma tenA zuddha vastudharma svarUpe prasiddha thayo. AvA guNasamudranuM guNagAna kema thAya ? guNadveSI matsaravaMta durjanonI paravA karyA vinA zrI kAMtivijayajI paNa kahe che ke ''zrI yazovijaya vAcaka taNA, huM to na lahuM guNa vistAro re; gaMgAjala kaNikA thakI ehanA, adhika ache upagAro re. vacana racana syAdvAdanAM, naya nigama Agama gaMbhIro re; upaniSadA jima vedanAM, jema kavi na lahe koI dhIro re. zItala paramAnaMdinI, zuci vimala svarUpa sAcI re; jehanI racanA-caMdrikA, rasiyA jaNa seve rAcI re.'' ityAdi prakAre kavijanoe jemanA guNAnuvAda muktakaMThe gAyA che, evA A sukRti yazovijayajI potAnI amara sukRtiothI sadA jayavaMta ne jIvaMta ja che. 'sukRti evA te rasasiddha kavIzvaro jayavaMta che ke, jenI yazaHkAyamAM jarAmaraNajanya bhaya nathI'- A zrI bhartRharinI ukti zrI yazovijayajInA saMbaMdhamAM zobhAratI 3118
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarazaH caritArtha thatI dekhAya che, kAraNa ke potAnI eka ekathI sarasa uttama kAvyamaya sukRtithI jayavaMta evA A kavIzvara potAnI yazakAyathI sadA jIvaMta che; yazAzrInA vijayI thaI kharekharA "yazovijaya thayA che. zabdanaye yathArtha, "yazovijaya" evaMbhUta naye "yazovijaya" banyA che! Avo mahApratibhAsaMpanna saMskArasvAmI seMkaDo varSomAM koI viralo ja pAke che. prakhara darzanaabhyAsI paM. sukhalAlajI kahe che tema "jaina saMpradAyamAM upAdhyAyajInuM sthAna vaidika saMpradAyamAM zaMkarAcArya jevuM che.' paNa AvA samartha tattvadraNa kAMI ekalA jaina saMpradAyanA ja nahi, paNa samasta bhAratanA bhUSaNarUpa che. A bhAratabhUmi dhanya che ke jemAM AvA tattvadraSTA puruSaratno pAke che ane AvA saMpradAyathI para, vizvagrAhI vizAla daSTivALA mahAtmA kAMI ekalA jainonA ja nathI, ekalA bhAratanA ja nathI, paNa samasta vizvanA che. emanuM kharuM jIvana to AdhyAtmika-AtmapariNatimaya Adarza "munijIvana" che. potAno jIvanasamaya temaNe apramAdapaNe yathokta muni dharmanA pAlanamAM, zAsananI prabhAvanAmAM, sakriyoddhAramAM ane pramANabhUta evA vipula sAhityasarjanamAM suvyatIta karyo che. gujarAtI, saMskRta, prAkRta ane mAravADI-e cAre bhASAmAM temaNe AbAlavRddha sarvane upayogI evuM vividhaviSayI TaMkotkIrNa sAhitya saryuM che. temanA mukhya viSayo jAya, samAjasudhAraNA, adhyAtma, yoga, bhakti Adi che. ekalA nyAya viSayanA ja temaNe ekaso graMtha racyAthI "nyAyAcArya pada maLyAno temaNe pote ja ullekha karelo che, tema ja "rahasya' padAMkita ekaso graMtha racavAnI pratijJAno ullekha paNa temaNe pote ja karyo che. Ama hAlanA krikeTanA uttama khelADIo (Century batsman) jema A sAhityanA khelADIe vAya-krIDAMgaNamAM rAdIo noMdhAvavAnI ja vAta karI che ! ane sarvatra pramANabhUta hoI cirasthAyI kIrtine lIdhe naoNTa AuTa (Not out) ja rahyA che ! jema uttama khelADInA baoNla baoNle rasika prekSakaloko harSAvezamAM ApharIna pokAre che, tema A sAhitya-mahArathInA bole bole tattvarasika viddhajUjano dhanya dhanya'nA harSanAdo kare che ! parama tattvaciMtaka zrImad rAjacaMdrajIe aMjali ApI che ke -"yazovijayajIe graMtho racatAM eTalo upayoga rAkhyo hato ke te prAye koI ThekANe cUkyA nahotA." Ama akSaradehamAM jeno akSara AtmA pratibiMbita thAya che, pratyakSa caitanya camatkAra jaNAya che, evA A mahAtmAnuM adhyAtma jIvana temanI yazobhita
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtionA AtyaMtara darzana parathI vicakSaNa vivekIo anumAnI zake che. temanI eka eka kRti evI amUlya ane apUrva tattvasaMbhArathI bharelI che ke, te pratyekanuM vihaMgAvalokana karavA mATe paNa aneka lekhamALA joIe; paNa atre teTalo avakAza nathI, eTale ahIM to yatratatra UDato daSTipAta karIne ja saMtoSa | mAnazuM. temanA samakAlInomAM upAdhyAyajI vinayavijayajI, AnaMdaghanajI, satyavijaya gaNi, mAnavijaya upAdhyAye Adi viziSTa vidvaoNDalI hatI. temAMya khAsa karIne zAMta sudhArasanuM anupama saMgIta karanArA zAMtamUrti mahA mumukSu zrI vinayavijayajI to emanA sahAdhyAyI paramArtha sudad hatA. A vinayavijaya ane yazovijayanI joDI suprasiddha che. banne gADha paramArtha mitra ane uttama koTinA zAMta mumukSu hatA, ghera ghera rasapUrvaka vaMcAto suprasiddha "zrIpAla rAsa' to A banne mahAtmAonI saMyukta kRti che. zrI vinayavijayajIe eno pUrva bhAga racyo, tyAM temano rAMderamAM dehotsarga thayo; eTale temanA paramArtha mitra zrI yazovijayajIe teno uttara bhAga racI uttama mitrakArya karyuM. chevaTe tyAM zrI yazovijayajI parama AtmaullAsathI gajya che ke - "mAre to gurucaraNa pasAye, anubhava dilamAMhi peTho; Rddhi vRddhi pragaTI ghaTamAMhe, Atamarati huI beTho re... ...muja sAhiba jagano tUTho." zrImAnuM AnaMdaghanajInA darzana-samAgama e zrI yazovijayajInA jIvananI eka krAMtikArI viziSTa ghaTanA che. te vakhatanA rUDhicustapaNAne vaLagI rahenAra samAja evI parama avadhUta jJAnadazAvALA, AtmAnaMdamAM magna rahenArA, AtmArAmI sapuruSane oLakhI na zakyo ne "lAbhAnaMdajI'no (AnaMdaghanajIno) yatheccha lAbha na uThAvI zakyA. gharaAMgaNe UgelA kalpavRkSane na ArAdhI vAMchita phalathI vaMcita rahyo. e samAjanuM mahAdurbhAgya athavA karAla kalikAlano-duHSama kAlano mahAprabhAva ! paNa tevuM tevAne kheMce, Like alttracts like, lohacuMbaka lohane kheMce e nyAye zrI yazovijayajI zrI AnaMdaghanajIne temanA yathArtha svarUpamAM oLakhI zakyA,- jema zrI devacaMdrajI kahe che tema - teha ja ehano jANaMga, bhoktA je tuma sama guNarAyajI." tevo ja tevAne oLakhe. sAco jhaverI ja jhaverAta pArakhI zake. tema te - yazobhAratI B 120 -
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaye paNa zrI yazovijayajI jevA viralA ratnaparIkSaka ja zrI AnaMdaghanajI jevA mahApuruSa ratnane temanA yathArtha svarUpe oLakhI zakyA. A parama avadhUtabhAvanirjhartha AnaMdaghanajInA darzana-samAgamathI zrI yazovijayajIne ghaNo ghaNo AtmalAbha thayo, atyaMta AtmAnaMda thayo. A parama upakAranI smRtimAM zrI yazovijayajIe mahAgItArtha AnaMdaghanajInI stutirUpe "aSTapadI' racI che. temAM temaNe parama AtmollAsathI AnaMdaghanajInI muktakaMThe bhArobhAra prazaMsA karI che. tyAM teozrI kahe che ke, mArgamAM cAlatAM cAlatAM AnaMdaghanajI gAtA hatA ane AnaMdapUrNa rahetA hatA. evI masta dazAmAM teo viharatA hatA, | AtmAnubhavajanya parama AnaMdamaya advaita dazAmAM vilasatA hatA. AvA parama AtmAnaMdamaya yogIzvaranA darzana-samAgamathI potAne AnaMda AnaMda thayo, pArasamaNinA sparzathI loDhuM jema sonuM thAya, tema AnaMdaghana sAthe jyAre sujaza" maLyo, tyAre huM "sujaza" AnaMda samo thayo arthAta pArasamaNisamAM | AnaMdaghanajInA samAgamathI loha jevo huM yazovijaya suvarNa banyo. kevI bhavya bhAvAMjali ! mAraga calata calata gAta AnaMdaghana pyAre, rahata AnaMda bharapUra." koI AnaMdaghana chidra hI pekhata, jasa rAya saMga caDhI AyA; AnaMdaghana AnaMdarasa jhIlata, dekhata hI jasa guNa gAyA." ""AnaMdaghanake saMga susahI mile jaba, taba AnaMda sama bhayo sujasa; pArasa saMga lohA je pharasata, kaMcana hota hI tAke kasa." "erI Aja AnaMda bhayo mere ! terI mukha nirakha nirakha, roma roma zItala bhayo aMgo aMga; "zuddha samatArasa jhIlata, AnaMdaghana bhayo anaMta raMga. erI." A uparathI ahIM eka vicAraNIya rasaprada prasaMge upasthita thAya che ke, Avo nyAyano eka dhuraMdhara AcArya, SaDradarzanano samartha vettA, sakala Agamarahasyano jANa, vidvaziromaNi yazovijaya jevo puruSa, A anubhavayogI AnaMdaghanajInA prathama darzanasamAgame jANe maMtramugdha thayo hoya ema AnaMdataraMgiNImAM jhIle che ane te yogIzvaranI adbhuta AtmAnaMdamaya vitarAga dazA dekhIne sAnaMdAzcarya anubhave che ! ane potAnI samasta vidvattAnuM abhimAna ekasapATe phagAvI daI, bALaka jevI nirdoSa parama saraLatAthI kahe che ke, "loDhA jevo huM A pArasamaNinA sparzathI sonuM banyo !" aho ! kevI yazovijayajI gha 121 )
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirmAnitA! kevI saraLatA! kevI nidabhatA! kevI guNagrAhitA! Ane badale bIjo koI hota to? tene abhimAna ADuM AvI UbhuM rahetA ke, "huM" AvaDo moTo dhuraMdhara AcArya, ATalA badhA ziSya-parivArano agraNI gacchAdhipati, samasta vidvatsamAjamAM supratiSThita-Avo je "huM te zuM AvAne namuM ?" paNa yazovijayajI oNra puruSa hatA, eTale AnaMdaghanajIno divya dhvani temanA AtmAe sAMbhaLyo ne te saMtanA caraNe DhaLI paDyA. zrI yazovijayajIne ahIM ! pratyakSa anubhUti thaI hoya ema jaNAya che ke A anubhavajJAnI parama yogI puruSanI pAse mAruM zAstrajJAna (Theoretical knowledge) zUnyarUpa che, moTuM mIMDuM che; kAraNa ke adhyAtma vinAnuM-AtmAnubhava vinAnuM zAstra ekaDA vinAnA mIMDA jevuM che. huM ATalAM varSa nyAya, darzana Adi sarva Agama-zAstra bhaNyo, paNa loDhuM ja rahyo, paNa A AtmajJAnanA nidhAnarUpa, pArasamaNi AnaMdaghananA jAduI sparzathI loDhA jevo huM sonAmAM pheravAI gayo ! evA saMvedanathI emano AtmA parama bhAvAvezamAM AvI jaI zrI AnaMdaghanajIne sarva pradezathI namI paDyo ema pratIta thAya che. Ama yazovijayajInA paramArtha guru A AnaMdaghanajInA prasaMga uparathI vartamAnamAM paNa je koI alpazruta ajJAnI jana yatratatrathI kaMIka zIkhI laI potAne jJAnI mAnI besavAno phAMko rAkhatA hoya tene ghaNo ghaDo levA jevuM che ane A muddo khAsa lakSamAM levA yogya | AvA AnaMdaghanajI jevA paramArtha gurunA caraNe jeNe adhyAtma, yoga, bhaktinI preraNAnuM pIyUSapAna karyuM hatuM, evA zrImAnuM yazovijayajI eka Adarza samAjasudhAraka ane prakhara dharmauddhAraka tarIke suprasiddha che. e khAsa noMdhavA jevuM che ke temano sudhAro AdhunikonI jema yuddhAtaddhA svacchaMdAnuyAyI nathI, paNa nirmala zAstramArgAnuyAyI ne zuddha AdarzavAdI che. bhagavAnapraNIta mULa AdarzamArgathI samAjane bhraSTa thayelo dekhI, gRhasthone tema ja sAdhuone viparItapaNe-vimukhapaNe vartatA nihALI, kSudra nirmAlya matamatAMtarothI akhaMDa jaiina samAjane khaMDakhaMDa-chinnabhinna thayelo bhALI, temanuM bhAvanAzIla sAcI aMtaradAjhavALuM hRdaya atyaMta dravIbhUta thayuM hatuM-kakaLI UThyuM hatuM. eTale ja te samAjano saDo dUra karavAnA ekAMta nirmala uddezathI teozrIe bhagavAna sImaMdhara pAse "sADI traNaso" ne "savAso gAthA'nA stavanAdinA vyAjathI karuNa pokAra pADyo che ke, "he bhagavan! A jinazAsananI zI dazA ! ane ( yazobhAratI g 22 )
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA bahAne kevaLa niSkAraNa karuNAthI prerita thaI suSupta samAjane keTalIka vAra sakhata zabdaprahAranA cAbakhA' mArI DhaMDhoLyo che-jAgrata karyo che tathA gRhasthano ne sAdhuno ucita Adarza dharma spaSTapaNe sarvatra zAstrAdhArapUrvaka mIThAzathI rajU karI, samAjane gherI vaLelA kusAdhuo ne kuguruonI nIDarapaNe sakhata jhATakaNI kADhI che. teozrI zrI sImaMdharasvAmIjIne stavatAM vinaMti kare che ke, "he bhagavan! kRpA karIne mane zuddha mArga batAvo ! A bharatakSetranA lokoe bhagavAna jinanA anupama zAsananA je hAlahavAla karyA che, te joIne mAruM hRdaya cirAI jAya che, eTale ApanI pAse pokAra pADuM chuM. A vartamAna duHSama kAlanA aMdhazraddhALu, gADariyA pravAha jevA, matAgrahI, vakra-jaDa loko koI sAcI vAta kahe to te sAMbhaLavAne paNa taiyAra nathI! tene kaMI kahevuM teM araNyamAM poka mUkavA jevuM che ! eTale mArI zAsanadAjhanI varALa huM ApanI pAse ThAlavuM chuM. juo ! koI loko sUtraviruddha AcAre cAlI rahyA che ne sUtraviruddha bolI rahyA che. AvA koI jano ema kahe che ke, "ame bhagavAnano mArga rAkhIe chIe-ame chIe to mArga cAle che! A te huM kema zuddha mAnuM? A loko khoTA kUDa-kapaTavALA AlaMbana dekhADI mugdha-bhoLA lokane patita kare che ne | AjJAbhaMgarUpa kALuM tilaka potAnA kapALe coDe che!" cAle sUtra viruddhAcAre, bhAkhe sUtra viruddhA; eka kahe ame mAraga rAkhuM, te kema mAnuM zuddhA re. jinajI! vinataDI avadhAro. AlaMbana kUDAM dekhADI, mugadha lokane pADe; ANAbhaMga tilaka te kALuM; thApa Apa nilADe re....jinajI." vaLI, bIjo koI ema kahe che ke, "jema ghaNA loka karatA hoya tema karyo javuM, emAM zI carcA karavI ? "mahAjana cAle te mArga' kahyo che ne temAM ja ApaNane arcApUjA prApta thAya che." tyAre zrI yazovijayajI teno saNasaNato javAba Ape che ke, A jagatamAM anAryonI vastI karatAM Arya lokonI vastI ghaNI ochI che. AryamAM paNa jaine thoDA che; te jainamAM paNa pariNata janaAtmapariNAmI, sAcA jainatvathI bhAvitAtmA evA jano thoDA che ane temAM paNa zramaNa arthAt sAcA sAdhuguNathI saMpanna evA saMtajano thoDA che, bAkI mAthuM muMDAvyuM che evA veSadhArI dravyaliMgI sAdhuo to ghaNA che ane tame je mahAjana ( pazovijayajI d 123
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAjana kaho cho, te to jinAjJA-jinazAsana pALatA hoya te "mahAjana' che, bAkI mAtra mukhe zAsana-zAsananI bAMga mAratA hoya te mahAjana nathI. jenI pUMThe ToLuM cAlatuM hoya evo ajJAnI bhale gacchane calAvanAro-AcArya kahevAto hoya, topaNa te mahAjana nathI, evuM gharmadAsa gaNinuM vacana vicArI, manane, bhoLuM ma karo! "AryathoDAanArajajanathI,jaina AryamAMthoDA; temAM paNa pariNatajanathoDA, zramaNaalapa-bahumoDA.re jinAjI! ajJAnI navi hove mahAjana,jopaNacalaveToLuM; dharmadAsa gaNI vacana vicArI,mananavikI jebhoLuM rejinajI!" bhagavAna AjJAe yathAtathyapaNe cAlato evo eka ja sAdhu hoya, eka ja sAdhvI hoya, eka ja zrAvaka hoya, eka ja zrAvikA hoya topaNa te AjJAyuktane "saMgha" nAma ghaTe che, bAkI to asthisaMghAta che, ema zrI bha drabAhusvAmIjIe "Avazyaka sUtra'mAM kahyuM che, mATe nija ide-svachaMde cAlato hoya te ajJAnI che, ne tenI nizrAe cAlanArA paNa ajJAnI che. Avo ajJAnI je gacchano ghaNIraNI thaI paDI gacchane calAve to te anaMta saMsArI che. je khaMDakhaMDa paMDita hoya - Ighara ughara kaMI jANavAvALo hoya" te kAMI jJAnI nathI. jJAnI to je nizcita samaya jANe te che, ema "saMmatisUtra'mAM spaSTa kahyuM che. bAkI jo samayano-siddhAMtarUpa akhaMDa vastuno vinizcaya na hoya, to jema jema bahuzrutane, bahujanane saMmata-mAnIto hoya ane jema jema jhAjhA ziSya parivArathI parivarelo hoya, tema tema to jinazAsanano vairI che-duzmana ajJAnI nija chaMde cAle, tasa nizrAye vihArI; ajJAnI je gacchane calave, te to anaMta saMsArI. 2 jinajI! khaMDa khaMDa paMDita je hove, te navi kahiye nANI; nizcita samaya lahe te nANI, saMmatinI sahinANI. rejinAjI jima jima bahu zrata bahujanasaMmata, bahuziSya paravariyo; tima tima jinazAsanano vayarI, jo navi nizcaya dariyo. rejinajI!" ItyAdi vacanothI teozrIe lokonI aMdhazraddhA para sakhata kuThAra-prahAra karyo che ane potAnI pAchaLa moTuM ToLuM calAvanArA ajJAnI gacchAdhipatione mahAjana mAnanArAonI bhrAMti bhAMgI nAkhI che tema ja nizcaya jJAnathI rahita zobhAratI n 24 }
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ akhaMDa vastu tattvanA jJAnathI rahita evA bahuzruta-ghaNA vidvAnuM tathA ghaNA lokapriya tathA seMkaDo ziSyonA parivArathI parivarelA kahevAtA guruonA bAhya ThAThamAThathI ne vAgAbarathI aMjAI janArA mugdha janone tevA ajJAnIothI bhoLavAI na javAnI spaSTa cetavaNI ApI che. koI loko ema kahe che ke, "lokAdika kaSTa karI ame bhikSAvRtti karIe chIe te munimArga che," teno zrI yazovijayajI javAba Ape che ke, te mAnavuM mithyA che, kAraNa ke sAcA mumukSupaNA vinA-AtmArthIpaNA vinA janamananI anuvRttie cAlavuM, janamanaraMjana karavuM, lokane rUDuM dekhADavA pravartavuM, te mArga hoya nahi. vaLI je mAtra kaSTa karIne ja munimArga prApta thaI jato hoya, to baLada paNa sAro gaNAvo joIe, kAraNa ke te bApaDo bhAra vahe che, taDakAmAM bhame che ne gADha prahAra khame che ! mATe mAtra bAhya kAyaphalezAdikathI kAMI munipaNuM AvatuM nathI ane tevA puruSanI je bhikSA che te balaharaNI pauruSanI bhikSA che. jo kaSTa muni mAraga pAve, baLada thAya to sAro; bhAra vahe je tAvaDe bhamato, khamato gADha prahAro. 2 jinajI ! lahe pApa anubaMdI pApe, balaharaNI jina bhikSA; pUrava bhava vrata khaMDana phala e, paMca vastunI zikSA.re jinajI!" vaLI koI ema kahe che ke, "ame liMgathI tarIzuM, munino-sAdhuno, veSa, dravyaliMga ame dhAraNa karyuM che tethI tarIzuM; ane jaina liMga e suMdara che." to te vAta mithyA che - khoTI che, kAraNa ke guNa vinA tarAya nahi, tathArUpa munipaNAnA-sAdhupaNAnA-nigraMthapaNAnA-zramaNapaNAnA guNa vinA tarAya nahi, jema bhujA vinA tAro na karI zake tema, tema ja koI nATakiyo-veSaviDaMbaka khoTo sAdhuno veSa paherIne Ave, to tene namatAM jema doSa che, tema sAdhuguNa rahita evA veSaviDaMbakane-sAdhuveSanI viDaMbanA karanAra jANIne namIe to doSano poSa ja che. "koI kahe ame liMge tarazuM, jaina liMga che vAra; te mithyA-navi guNa viNa tariye, bhuja viNa na tAre tAru.jinAjI! phUTa liMga jima pragaTa viDaMbaka, jANI namatAM doSa; nibaMdhasa (?) jANIne namatAM, tima ja kahyo tasa poSa.2 jinajI!" ItyAdi aneka prakAre teozrIe samAjano saDo sApha karyo che, lokonI ---- vasIvijAi n 125 )
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdhazraddhA uDADI che ane teone satya zraddhA pratye doryA che. sAthe sAthe teoe susAdhuonA-nigraMtha vItarAgI munisvaronAM lakSaNo spaSTapaNe batAvI Adarza munipaNAnI-nigraMthapaNAnI bhArobhAra prazaMsA karI che. jemake dhanya te munivarA re, je cAle samabhAve; bhavasAyara lIlAe Utare, saMyama kiriyA nAve. dhanya 0 bhoga paMka tajI upara beThA, paMkaja pare je nyArA; siMha pare nija vikrama zUrA, tribhuvana jana AdhArA. dhanya 0 jJAnavaMta jJAnI zuM maLatA, tana mana vacane sAcA; dravya bhAva sudhA je bhAkhe, sAcI jinanI vAcA. dhanya 0'' te munivaro dhanya che ke, je samabhAve-rAgadveSa rahitapaNe cAlI rahyA che ! je AtmapariNatimaya zuddha kriyArUpa naukAvaDe A bhavasamudrane lIlAmAM-ramata mAtramAM pAra UtarI jAya che ! bhoga-paMka choDI daI, je te upara udAsIna thaIne paMkaja-kamalanI jema nyArA thaIne beThA che, siMhanI jema je AtmaparAkramI zUravIra che-potAnA AMtara zatruone haNavAmAM vIra che ne je tribhuvana jananA AdhArarUpa che, je pote jJAnavaMta-AtmajJAnI che ne jJAnI puruSo sAthe haLImaLIne rahe che, je tana, mana, vacane sAcA che ane je dravyabhAvathI zuddha evI sAcI jinanI vAcA vade che, sAcA vItaragapraNIta mArgano upadeza Ape che, evA te nigraMtha munivarone-zramaNone dhanya che ! tathArUpa muniguNa dhAravA je asamartha hoya, paNa je zuddha prarUpaka hoya, te saMvijJapAkSika paNa jinazAsanane zobhAve che, kAraNa ke saraLa pariNAmI, nirdaMbhI hoI potAnA sAdhupaNAno dAvo ke DoLa karato nathI, paNa saMvijJa pAkSika chIe, ema saraLatAthI kahe che. ityAdi vAta paNa tyAM vistArIne carcA che. paNa jenAmAM sAruM Adarza munipaNuM paNa nathI, ne je nirdaMbha saMvijJapAkSika paNa nathI, ne pote sAdhu che, muni che, AcArya che, ema moTAimAM rAce che ane bAhya kriyAno DoLaDamAka ne ADaMbara kare che, tenI bhava-aradhaTTamAlA dhaTe nahi. evA kahevAtA dravya sAdhuo ke dravya AcAryo potAno ziSyasamudAya saMce che, paNa manane kheMcatA nathI ! ane graMtha bhaNI lokane vaMce che, chetare che ! teo keza lUMce che, paNa mAyAkapaTa choDatA nathI ! AvA je hoya tenA pAMca vratamAMthI eke vratanuM ThekANuM rahetuM nathI ! mArce moTAimAM je muni, calave TAkaDamAlA; zobhArahe che
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha prarUpaNa guNa viNa na ghaTe, tasa bhava arahaTTamAlA...dhanya che nija gaNa saMce, mana navi khaMce, graMtha bhaNI jana vaMce; laMce keza na muMce mAyA, te na rahe vrata paMce...dhanya che je yoga-graMthanA bhAva jANatA nathI ane jANe to prakAzatA nathI ane phogaTa moTAI manamAM rAkhe che, tenAthI guNa dUra nAse che! je parapariNatine potAnI mAne che ne ArtadhyAnamAM varte che ane je baMdha-mokSanAM kAraNa jANatAM nathI, te pApa zramaNa' te pahele guNaThANe che; te ajJAnI daMbhI sAdhuo potAne bhale cha guNaThANe mAnatA hoya, paNa te to pahelA guNaThANe ja varte che. "yoga graMthanA bhAva na jANe, jANe to na prakAze; phokaTa moTAI mana rAkhe, tasa guNa dUre nAze..dhanya0 para pariNati potAnI mAne, varate Arata dhyAne; baMdha mokSa kAraNa na pichAne, te pahile guNaThANe...dhanya ItyAdi prakAre kusAdhuonI-kuguruonI sakhata jhATakaNI kADhI nirmala munipaNAnA AdarzanI tyAM supratiSThA karI che. - Ama aneka prakAre A mahAprabhAvakadharmadhuraMdhara mahAtmA zrI yazovijayajIe zuddha mArgaprabhAvanA karI, bhAratanuM bhUSaNa vadhAryuM, jagatane uttama tattvajJAnanI bheTa dharI ane samAjanI vividha prakAre sevA karI ananya janakalyANa karyuM. AvA parama upakArI puruSanuM jagata keTaluM badhuM RNI che! ( Full HD M 17
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upAdhyAya yazovijayajInI | gujya bhASAmAM racanAo ramaNalAla cI. zAha upAdhyAyajI mahArAje gujarAtI bhASAmAM paNa ghaNI racanAo karI che, je emane madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA itihAsamAM mahattvanuM sthAna apAve che. gujarAtImAM emaNe rAsa, stavana, sajhAya, pada, gIta, saMvAda, bAlAvabodha, hariyAlI, ityAdi prakAro kheDyA che. ane te darekamAM UMcA prakAranI kavitvazakti dAkhavIne gujarAtI sAhityane anokhuM pradAna karyuM che. rAsakRtio zrI yazovijayajIe gujarAtI bhASAmAM racelI sauthI moTI ane mahattvanI kRti te "jabUsvAmIrAsa" che. pAMca adhikAranI badhI maLIne 37 DhALamAM lakhAyelI A kRtinI racanA kavie khaMbhAtamAM vi.saM. 1739mAM karI hatI. rAsanA kathAnaka mATe emaNe hemacaMdrAcAryakata triSaSTizalAkA, | puraSacaritra'nA pariziSTaparvamAM ApelI bUsvAmInI kathAno AdhAra lIdho | che. A rAsamAM kavinI pariNata prajJAnA suphala tarIke bhASAlAghava sahita prasaMgonuM ane pAtronuM alaMkArayukta sacoTa, mArmika nirUpaNa thayuM che. zrI yazovijayajIe sattara DhALanI 284 gAthAmAM lakhelo 'dravyaguNaparyAyano rAsa" e tattvajJAnanA kaThina viSayanuM padyamAM - kavitAmAM nirUpaNa karatI, madhyakAlIna sAhityanI eka atyaMta mahattvanI ane paMDitone paDakArarUpa kRti che. A rAsanI saM. 1711nI zrI yazovijayajInA guru zrI nayavijayajInA haste siddhapuramAM lakhAyelI hastaprata maLe che. eTale A rAsanI racanA saM. 1700nI AsapAsa thaI hoya evuM mAnavAmAM Ave che. A | rAsamAM kavie tattvajJAnane kavitAmAM utAravAno prayatna karyo che. madhyakAlIna kavi akhAnI yAda apAve e prakAranI A samartha kRti che. emAM dravya, guNa pahobhAratI n ra8
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane paryAyanAM lakSaNo, svarUpo ityAdinuM nirUpaNa, aneka matamatAMtara ane dAMto tathA AdhAragraMthonA ullekho sAthe karavAmAM AvyuM che. A rAsa uparathI pachInA kALamAM digaMbara kavi bhojarAjajIe saMskRta bhASAmAM dravyAnuyoga takaNA" nAmanuM vivaraNa lakhyuM che e ja enI mahattA darzAvavA mATe basa che. jaMbUsvAmI rAsa" ane "dravyaguNaparyAyano rAsa' e be samartha rAkRtio uparAMta zrI vinayavijayakRta "zrIpALa rAjAno rAsa pUro karavAmAM zrI yazovijayajIe kareluM yogadAna cirasmaraNIya che. stavano stavananA kAvyaprakAranA kSetre paNa zrI yazovijayajInuM arpaNa ghaNuM ja mahattvanuM che. madhyakAlIna gujarAtI jaina kavitAsAhityamAM covIzI (covIsa tIrthakaro vize covIsa stavananI racanA) lakhanAra ghaNA kavio che. paraMtu koI paNa kavie eka karatAM vadhu covIzI lakhI nathI. zrI yazovijayajI ja eka mAtra evA kavi che ke jemaNe eka ke be nahi, paNa traNa covIzI lakhI che. traNa covIzI uparAMta emaNe eka vIsI(vIsa viharamAna jinezvaronAM varasa stavano)nI racanA karI che. emanAM moTAM stavanomAM savAso gAthAnuM, doDhaso gAthAnuM ane sADI traNaso gAthAnuM ema traNa stavano maLe che, je anukrame che: (1) zrI sImaMdharasvAmInI vinaMtIrUpa naya-rahasyagarbhita stavana (125 gAthA), (2) kumatimadagAlana zrIvIrastutirUpa hUMDInuM stavana (150 gAthA) ane (3) siddhAMtavicAra rahasyagarbhita zrI sImaMdhara jina stavana (350 gAthA). e traNe stavano enAM nAma karatAM enI gAthAnI saMkhyAthI vadhu jANItAM banI gayelAM che. kavinAM bIjAM moTAM stavanomAM mauna ekAdazInuM stavana, (doDhaso kalyANakanuM stavana - bAra DhALanI 3 gAthA) nizcayavyavahAragarbhita zrI sImaMgharasvAmI stavana - e traNa che. traNa covIzIomAMnI ekamAM kavie tIrthakaronAM mAtA, pitA, nagara, lAMchana, AyuSya vagereno mukhyatve paricaya Apyo che. ane bIjI bemAM tIrthakaronA guNonuM upamAdi alaMkAro vaDe varNana karIne, potAnA para kRpA karavA mATe temane vinaMtI karI che. kavinI A racanAomAM sthaLe sthaLe ApaNane emanI UMcI kavitvazaktinAM darzana thAya che. viharamAna vIsa jinezvaranAM vIsa stavanomAM emaNe jinezvaro pratyenI potAnI cola majIThanA raMga jevI pAkI prIti vyakta karI che, ane prabhunI
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRpAnI yAcanA karatAM karatAM teo, sAmAnya rIte, chellI eka-be kaDImAM te tene jinezvaronAM mAtApitA, lAMchana ityAdinuM smaraNa kare che. kavie anya keTalAMka stavanonI je racanA karI che te judI judI rAgarAgiNIomAM che, ane tenI bhASA vraja che. A stavanomAM kavinI vANI mAdhurya ane prasAda guNathI vizeSa jhaLake che. viziSTa jinastavanomAM te te sthaLavizeSano ane tenA mahimAno paNa kavie nirdeza karyo che. zrI sImaMdharasvAmInA savAso gAthAnA stavanamAM AraMbhamAM kavie zrIsImaMdharasvAmIne vinaMtI karIne kuguruonAM aniSTa AcaraNo para prahAra karyo che. AvA kugurunAM vacanamAM loko phasAyA che temane eka sadguru ja sAco bodha Ape che. kavie A stavanamAM AtmadravyanuM zuddhasvarUpa, sAcI jJAnadazAnuM mahattva, nizcaya ane vyavahAranI AvazyakatA ityAdi spaSTatAthI samajAvyAM che. ane dravya-bhAva stavanuM nirUpaNa karI, jinapUjA ane temAM paNa sAcI bhaktinuM rahasya samajAvI stavana pUruM karyuM che. zrIvIrastutirUpa doDhaso gAthAnA hUMDInAstavanamAM kavie jina-pratimAnI pUjA karavAmAM na mAnavAvALAnA matano parihAra karyo che. A stavanamAM kavie jinapratimAnI pUjAnelagatAM prAcInavyaktionAMghaNAMdaSTAMto ApyAM che. zrI sImaMdharasvAmInA siddhAMta vicArarahasya garbhita sADA traNaso gAthAnA stavanamAM kavi sImaMdharasvAmIne vinaMtI kare che ke "he bhagavAna ! kRpA karIne mane zuddha mArga batAvo. A kaliyugamAM loko aMdhazraddhApUrvaka vartI rahyA che. sUtra viruddha AcAra cAlI rahyA che. ane chatAM pote sAcA mArge cAle che ema batAvI bhoLA lokane bhoLavI rahyA che." kavie A stavanamAM ajJAnI lokonI aMdhazraddhA para ane kagaranA vartana para sakhata prahAro karyA che. mAtra kaSTa karavAmAM ja munipaNuM raheluM jeo mAne che tene mATe kavi lakhe cheH jo kaSTa muni mAraga pAve, baLada thAya to sAro; bhAra vahe je tAvaDe bhamato, khamato gADha prahAro. AvA munio ane temanAM AcaraNo ughADAM pADI kavie uttama munionuM citra paNa doryuM che. vividha dezIomAM racAyelA 17 DhALanA A stavanamAM kavie tatkAlIna loko ane munionAM AcaraNo, bhamabharyA vicAro ItyAdinuM nirbhayatApUrvaka sAcuM citra doryuM che, jemAMthI koI paNa yuganA mAtra munioe ja nahi, lokoe ( yazobhAratI n 130 )
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa ghaNo bodha levA jevo che. sajhAyo zrI yazovijayajIe samyakatvanA saDasaTha bolanI sajhAya, aDhAra pApasthAnakanI sajhAya, pratikramaNa hetugarbhita sajhAya, agiyAra aMganI sakjhAya, ATha yogadaSTinI sajhAya, sugurunI sajhAya, pAMca kugurunI sajhAya (nAnI ane moTI), jina pratimAsthApana sajhAya, amRtavelInI sajhAya (nAnI tathA moTI), cAra AhAranI sakjhAya, saMyama zreNivicAra sakjhAya, guNasthAnaka sajhAya ityAdi sajhAyonI racanA karI che. sakjhAya - (svAdhyAya)no racanAprakAra ja evo che ke jemAM koI tattvanuM yathArtha svarUpa samajAvavAmAM AvyuM hoya ane emAMthI phalita thato bodha ApavAmAM Avyo hoya. zrI yazovijayajInI sajjAyo jainadharmanA pAribhASika jJAnathI sabhara che. emanI abhivyakti mArmika ane coTadAra che. samyaktanA saDasaTha bola, aDhAra pApasthAnaka ane pratikramaNa e traNa viSaya para uparanI emanI sajhAyo kadamAM ghaNI moTI ane saiddhAMtika vicAraNAthI sabhara che. A badhI sakjhAyo kavinA gahana zAstrajJAnanI ane vizada ciMtananI pratIti karAve che. anya kRtio | gujarAtI bhASAmAM gadya ane padyamAM zrI yazovijayajIe lakhelI anya kRtiomAM gIto, pado, batrIsI, zataka, bhAsa, saMvAda, copAI. bAlAvabodha, Tabo, patro vagere prakAranI che. atyAra sudhImAM upalabdha evI anya kRtiomAM samudra vahANa saMvAda', "samatAzataka', "samAdhizataka", "paMca parameSThi gItA", "samyakatvanA cha sthAnanI copAI", "jabUsvAmIbahmagIta", "dikyuTa corAzI bola", "yatidharma batrIsI', "AnaMdaghana aSTapadI", "jasavilAsa" (AdhyAtmika pado), "upadezamAlA", "adhyAtma mata parIkSAno Tabo', tattvArtha sUtrano Tabo", "vicArabiMdu ane eno Tabo, "zaTha-prakaraNa bAlAvabodha', "loka nAli bAlAvabodha", "jesalameranA patro', "sAdhuvaMdanA', "gaNadhara bhAsa", "nema rAjulanAM gIto' ityAdi che. "samudra vahANa saMvAda' saM. 1717mAM ghoghA baMdaramAM kavie racelI saMvAdanA prakAranI eka uttama kRti che. 17 DhALa tathA duhAnI maLI 306 gAthAmAM racAyelI A kRtimAM kavie samudra ane vahANa vacce sacoTa saMvAda rajU #
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ kirIne, vahANe samudrano garva kevI rIte utAryo tenuM Alekhana karyuM che. "samatAzataka'nI racanA 105 dohAmAM karavAmAM AvI che. emAM samatA, magnatA, udAsInatAnI sAdhanA kevI rIte karavI tathA krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyo tathA viSayAdirUpI aMtaraMga zatruo upara kevI rIte vijaya meLavavo ityAdinIvicAraNA karavAmAM AvI che. kRtinoAraMbhakaratAM kavilakhe cheH samatA-gaMgA-maganatA, udAsInatA jAta, cidAnaMda jayavaMta ho, kevala bhAnu prabhAta. krodhAdi kaSAyothI mukta thavAno ane kSamAdi sadguNo dhAraNa karavAno upadeza ApatAM kavi lakhe che: siddha auSadhi Ika kSamA, tAko karo prayoga; yuM miTa jAye mohAra, viSaya krodha juvara roga. kSamA caMdana rase, sico citta pavitta dayAvela maMDapa tale, raho laho sukha mitta. samAdhizataka 104 dohAmAM lakhAyelI kRti che. emAM saMsAranI mAyA jIvone kevI rIte bhamAve che ane AtmajJAnIo temAMthI kevI rIte mukta thAya che, jJAnInI udAsInatA kevI hoya che ane temAM temane AtmadaSTi bahirAtmabhAvamAthI nIkaLavA mATe kevI upakAraka thAya che ItyAdinuM varNana che. AtmajJAnI mATe saMsAra e mAtra pudgalano mela che. ema darzAvatAM kavi lakhe cheH AtamajJAne magana jo, so saba pudgala khela; IndrajAla kari lekhave, mile na tihAM manamela. bhavaprapaMca manajAlakI, bAjI jUThI mUla; cArapAMca dina khuza lage, aMta bhUlakI dhUla. kavie judI judI dezIomAM pAMtrIzeka adhyAtmanAM padonI racanA karI che. emAM prabhubhajana, cetana ane karma, mananI sthiratA, samatA ane mamatA, upazama, cetanA, Atmadarzana, sAco dharma, sAcA muni vagere viSayo levAmAM AvyA che. kavinI ghaNIkharI A racanAo vrajabhASAmAM ke vrajabhASAnI chAMTavALI che ane kavitAnI UMcI koTie pahoMce evI che. - parobhAratI n pattara
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama, upAdhyAya zrI yazovijayajIe gujarAtI bhASAmAM paNa vipula sAhitya ApaNane ApyuM che, je vaDe ApaNA madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM teo mahattvanuM sthAna dharAve che. emanA tamAma sAhitya mATe emaNe pote zrIpALa rAsa"nI bAramI DhALamAM kahyuM che te pramANe avazya kahI zakIe: vANI vAcaka sa taNI, koI naye na adhUrI che." upasaMhAra zrI yazovijayajI mahArAje potAnA samayamAM dharma ane tattvajJAnanA viSayamAM upalabdha lagabhaga badhI ja kRtiono UMDo abhyAsa karyo hato. vAyanA vividha kSetre emanA jeTalI ane jevI buddhimattA, bahuzrutatA ane sarjanapratibhA tyAra pachInA A traNasaikAmAM haju sudhI koInAmAM ApaNane jovA maLI nathI. upAdhyAyajI mahArAja dArzanika viSayonA pAradA hatA. temaNe jaina darzanone navya nyAyanI zailImAM rajU karyA che. jema darzanazAstramAM tema adhyAtmayogamAM paNa temanuM arpaNa bahu mUlyavAna che. temane zrI haribhadrasUrie varNavelA yogamArganA Adya vivecaka tarIke oLakhAvAmAM Ave che. teo jevA jJAnI hatA tevA ja kriyApadI paNa hatA. temanI pratibhA ane temanAM kAryo ApaNane zrI siddhasena divAkara, zrI haribhadrasUri, zrI hemacaMdrAcArya vagere mahAna pUrvasUrionuM smaraNa karAve che. temanAmAM gurubhakti, tIrthabhakti, zrutabhakti, saMghabhakti, zAsanaprIti, adhyAtmarasikatA, dhIragaMbhIratA, udAratA, tyAga vairAgya, saraLatA, laghutA ItyAdi aneka guNonuM darzana thAya che. - Ama anekavidha pratibhA dharAvanAra, aneka kSetramAM potAnuM mUlyavAna arpaNa karanAra upAdhyAya zrI yazovijayajI ApaNA mahAna jyotirdhara che. tArkika ziromaNi, smArati zrutakevalI, laghu haribhadra, dvitIya hemacaMdra, yogavizArada, satyagaveSaka, samayavicAraka, "bIjamaMtra padanA prasthApaka, kurcAlI zArada'nuM virala biruda pAmelA, mahAna samanvayakAra, prakhara naiyAyika, vAdImadabhaMjaka, zuddhAcArakriyApAlaka, dravyAnuyogano dariyo ullaMghI janAra ityAdi zabdo vaDe jemane biradAvavAmAM Ave che evA mahAna jyotirdhara mahopAdhyAya zrI yazovijayajInA jIvanakavananuM yathArtha darzana thatAM ja ApaNuM mastaka sahaja rIte ja emanAM caraNomAM namI jAya che! - gurjara racanAmo gha 133
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAyAcArya, nyAyavizArada upA. yazovijayajI gaNivara paM. maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI jainazAsanamAM pUrvadharonA kALa pachI pUjya AcAryazrI siddhasena divAkarasUrIzvarajI, pU. A. zrI haribhadrasUri, pU. A. zrI hemacaMdasUriane pU. upA. yazovijayajI gaNivara - AcAramahApuruSo zrutaprabhAvaka mahAtmAo thayA che. A cAre mahAtmAoe jainadarzanane khUba ja prabhAvita karyuM che. - pUjya AcAryazrI siddhasena divAkarasUrIzvarajI mahArAjanA banAvelA saMmatitarka ane kAtrizikAo khUba ja ajoDa che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdasUri mahArAje potAnA "siddhahema' vyAkaraNamAM, vibhakti vibhAgamAM "anupAvyAM satranA udAharaNamAM "anusiddhasena kavaya:" ane "upAmAsvAti saMgRhItAraH A be udAharaNa ApyAM che. temAM sarva kaviomAM pU. A. siddhasena divAkarasUrine zreSTha kavi gaNAvyA ane ochA zabdomAM vadhu arthasaMdarbha rajU karanAra tarIke zrI umAsvAti mahArAjane jaNAvyA che. pU. A. siddhasena divAkarasUrIzvaranI dhArneizikAo adbhuta hovAthI ane kAvyaracanAo khUba ja alaMkArayukta hovAthI temane uttama kavi jaNAvyA che. paNa teoe A kAvyo uparAMta saMmatitarka, vagere nyAyazAstranA apUrva graMtho banAvyA che. e kALanA sarvadarzanonuM vizleSaNa karI jainadarzananI syAdvAda zailInI apUrva siddhi karI che. ka 1444 graMthanA praNetA pU. A. zrI haribhadrasUri mahArAje yoganA viSayo upara aneka graMtho racyA che. temaNe yoga, darzanazAstra ane AgamagraMtho upara aneka graMthonI racanA karI che. ane te paNa khUba ja taTasthavRtta rAkhIne karI che. SaDradarzana samuccayamAM temaNe kahyuM che "pakSapAto na me vIre, na dveSo kapilAdizu / / yuktimad vacanaM yasya, tasya kArya parigrahaH // " yobhAratI n 134
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaNe temAM jaNAvyuM che ke -"mane vIra bhagavAna upara pakSapAta nathI ke kapila vagere munio para dveSa nathI paNa dalIlapUrvakanuM jenuM vacana lAgyuM te meM jaNAvyuM che ane te yuktivALA vacanane svIkAravuM joIe." kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje savA traNa karoDa zlokanI racanA karI che. koI paNa viSaya pachI te vyAkaraNa, nyAya ke dharmazAstrano hoya te sarva viSayonI vizad racanA karI aneka graMtho banAvyA che. eTaluM ja nahIM paNa temanA banAvelA vyAkaraNa, chaMda, koSa ane yogazAstranA graMtho jainadarzananA abhilASIo to vAMce, vicAre ane bhaNe paraMtu jainetara darzanomAM paNa temanA graMthoe khUba ja pratiSThA meLavI che. te pU. zrI hemacaMdrasUri mahArAje somanAtha mahAdevanI siddharAje kADhelI yAtrA prasaMge "mavAra vIna nananA rAdidhAmupatA ya graho vA viSNu vI daro nino vA namata.' Ama emaNe, "kevaLa deva tarIke mAnavAmAM mAtra mahAvIra Adine ja mAnavA ema nahIM, paNa jenAmAMthI rAgadveSAdi cAlyA gayA hoya te game te brahmA, viSNu ke zaMkara hoya tene namaskAra karavA jaNAvyuM che." cothA nyAyavizArada, nyAyAcArya upAdhyAya yazovijayajI gaNi, je 300 varSa upara thayA, temaNe jainazAsana ane jainadarzanane khUba ja unnata banAvyuM che. navya nyAyayukta graMthonI racanA karI, temaNe zvetAMbara ane digaMbara baMne saMpradAyamAM ati uttama sthAna meLavyuM che, je sthAna Aja sudhI koI paNa meLavI zakyuM nathI. A cAreya mahAtmAoe khUba ja samatola daSTi rAkhI, pAraMpArika vicAraNAne gauNa karI, yuktiyuktapUrvaka jainadarzanane unnata banAvyuM che. (2) A cAreya mahAsamartha, zAsanaprabhAvaka puruSomAM - pU. A. siddhasena divAkarasUri ane pU. A. haribhadrasUri - A be vidyAnA vArasAyukta brAhmaNasaMpradAyamAM janmelA che. ane te saMpradAyamAM viziSTa khyAti pAmelA che. jainadarzananI yuktiyukta vicAraNAe temane AkarSyA che. ane teoe jenadarzananA rAgI banI, jainadarzananI vicAradhArAne sarva darzana samakSa saphaLa rIte rajU karI che. jyAre - kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri mahArAja ane pUjya nyAyavizAradu, nyAyAcArya yazovijayajI mahArAja A baMne - eka moDhajJAti vaNika ane bIjA jaina paraMparAgata vaNika jJAtinA che. (yazovijyajI gaNivara ghamarUSo
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ A cAra mahAtmAo uparAMta jainazAsanamAM vAdIdevasUri, maladhArI hemacaMdrasUri, malayagiri mahArAja, abhayadevasUri mahArAja, vAdIvetAla zrI zAMticaMdrasUri mahArAja, devendrasUri mahArAja, vagere ghaNA prabhAvaka AcAryo thayA che. paraMtu A cAra mahApuruSoe jainazAsananI apUrva prabhAvanA karI che. (3) upAdhyAya yazovijayajI gaNivara uttara gujarAtamAM AvelA pATaNa pAsenA gAMbhu najIkanA kanoDA gAmanA vatanI che. A gAmanuM darzana meM be varSa pahelAM pU. paM. zrI pradyumnavijayanI nizrAmAM yojAyela eka meLAvaDAnA Ayojana vakhate karyuM hatuM. tema ja pATaNa pAse Avela kuNagera gAma, jyAM temanA guru kuNagera comAsuM karI kanoDA padhAryA hatA te gAmanuM darzana meM pATaNamAM abhyAsakALa daramyAna karyuM hatuM. pATaNa, mahesANA, vijApura vagerenI AsapAsanAM gAmaDAMonAM keTalAka nAmo kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryanA vakhatamAM kumArapALa rAjAnA rAjya vakhatathI prasiddha che. temAM paNa gAMbhu, vAlama, moDherA, saMDera, vaDAvalI, jAkhAnA, dahIMtharI vagere to tethI paNa vadhu prAcIna che. A gAmaDAmAM rahelA derAsaronI pAsenA upAzrayamAM sArA jJAnabhaMDAro paNa astitva dharAvatA hatA. vaDAvalImAM jagadguru vijayahIrasUrIzvarajInA guru dAnasUrIzvarajI ma. no svargavAsa thayo che. saMDeramAM jJAnavimalasUrinI AcArya padavI thaI che. dahIMtharImAM kumArapALanA vaDIlo vasatA hatA. A badhA pradezo khUba ja prAcIna ane zAsananAyakonA pAdavihArathI pavitra thayelA che. (4) kALano prabhAva agamya ane akaLa che. 150-200 varSa pahelAMnI caitya paripATIomAM je gAmaDAMomAM uttama derAsarono ullekha karAyelo che tyAM AgaLa koI zrAvakanuM ghara ke derAsaranuM nAmanizAna paNa nathI. AmAMnAM keTalAMka gAmaDAMono to mane 50-60 varSathI paricaya che. dA.ta., visanagara pAse AvelA kamANA gAmamAM RRSabhadeva bhagavAnanA bhavya prAsAdano ullekha caityaparipATImAM karAyo che, jyAre te gAmamAM tenuM koI nAmanizAna ke avazeSa nathI. A rIte pATaNavADAnI AsapAsanAM gAmaDAMo ghaNAM prAcIna hovA chatAM atyaMta parivartana pAmyAM che. ane tyAMnA rahevAsIo tathA kuTuMbo chellAM 200-250 varSanA gALAmAM aneka jagyAe veravikhera ane sthaLAMtara pAmyAM che. keTalAMkanI to aTako paNa badalAI gaI che. dA. ta., huM amArA ja kuTuMbano zobhAratI cha 133
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAkhalo ApuM. pahelAM amArA kuTuMbanI aTaka dozI, pachI paTavA, pATaNamAM hatI. pATaNathI sthaLAMtara karI raNuMja AvyA pachI gAMdhI aTaka thaI. ane kuTuMbanA sabhyo koI pATaNa, koI raNuMja ane koI mahArASTranA amalaneramAM jaI vasyA. AvuM aneka kuTuMbomAM banyuM che. unAvA, maNuMda ane vijApuranI AsapAsanA keTalAye vaNiko AjathI 150 varSa pahelAM jyAre relavenuM paNa sAdhana na hatuM tyAre mahArASTramAM gayA che. A mahArASTramAM gayelA keTalAka mahArASTranA vaNika vAnIo sAthe kanyAonI levaDadevaDamAM bhaLI gayA che, jyAre keTalAka Aje 150 varSa thayA chatAM jUnA uttara gujarAtanAM gAmo sAthe levaDadevaDano saMbaMdha rAkhe che. Ama kALanA prabhAve ghaNuM parivartana thavA pAmyuM che. (5) A kanoDuM gAma pATaNathI cha gAu, gAMbhuthI be gAu ane mArA gAma raNuMjathI phakta cha-sAta gAu dUra che. A kanoDA gAmamAM varSo thayAM, eka paNa jainanuM ghara nathI ke derAsara, upAzrayanuM nAmanizAna nathI. paraMtu e vAta cokkasa che ke pATaNanA mULa vatanIo dhaMdhArthe judAM judAM gAmaDAMomAM gharavAsa karI rahetA hatA. jema gAMbhumAM saMghavI zrI nagInadAsa karamacaMdanA vaDavAo varSo sudhI vyApAra vaNaja karatA hatA ane gAMbhunA keTalAka mULa vatanIo pATaNa ane gAMbhu bannemAM rahetA hatA. AvuM kanoDAnuM paNa banavAjoga che. pATaNa, gAMbhu ke dhINojanA vatanIo paikInuM koI kuTuMba rahetuM hovuM joIe. () upAdhyAya yazovijayajI gaNinA nAma sAthe keTalIka kiMvadaMtIo joDAyelI che. jemake - kAzIthI AvyA bAda pratikramaNamAM sakjhAya bolavAnA prasaMge zuM bolavuM te vicAra karatAM, koI baTakabolA zrAvake kahyuM - "mahArAja, kAzImAM ATalAM varSa rahI ghAsa kApyuM ke sakjhAya bolavAmAM vicAra karavo paDe che ?" ma. sAhebe koI pratyuttara Apyo nahIM. bIje divase "sukRtavallI kAdaMbinI, samarI sarasvatI mAyA'thI AraMbhI samakti 67 bolanI sajhAya kahevA mAMDI. eka, be, traNa, DhALa bolyA chatAM pUrI na thavAthI pelo baTakabolo zrAvaka bolyo - "have A sajhAya kyAre pUrI karazo ?" tyAre mahArAje kahyuM - kAzImAM ghAsa kApyuM tenA pULA vaLAya che." AvI AvI ghaNI kiMvadaMtIo temanA nAme pAraMparika cAlI Ave che. paNa sujasavelI bhAsa maLyA pachI sattAvAra temanuM jIvana ApaNane sAMpaDe che. A sujasavelI bhAsa na maLyo hota to AvI ghaNI kiMvadaMtIo moM-mAthA vagara cAlyA ja karata. zovijayajI garivara 13me
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ sujasavelI bhAsanI racanA zrIyut kAntivijayajI mahArAje temanA samakAlIna kALamAM karI che. ane temAM jaNAvyA pramANe vi.saM. 1688mAM kuNageramAM comAsuM karyA bAda zrI nayavijayajI mahArAja kanoDA padhAryA. kuNagerathI kanoDA bahu bahu to pAMcathI cha gAu dUra haze. ahIM pitA nArAyaNa, mAtA sobhAgadevI ane temanA be putro - jazavaMtasiMha ane padmasiMha paricayamAM AvyA. temanI dIkSA pATaNamAM thaI. vaDI dIkSA zAsananAyaka vijaya-devasUri mahArAjane hAthe thaI, je vijayadevasUri gacchanI paraMparA Aje paNa cAle che. tapAgacchanA vartamAna tamAma sAdhuo - sAgara, vijaya ane | vimala nAmAMkita tamAma devasUra paraMparAnA che. upAdhyAya yazovijayajI gaNivara potAnA graMthamAM lakhe che ke - "mArI vaDI dIkSA vakhatano vAsakSepa vijayadevasUri mahArAjanA hAthano che. A mATe huM | gaurava anubhavuM chuM." A vAtano ullekha meM AjathI 40 varSa pahelAM prasiddha karela "parvatithi' graMthamAM karela che. A vijayadevasUri mahArAjanA vakhatamAM 2500 sAdhuo, 300 paMnyAso ane ra7 upAdhyAyo hatA. pUjya jagadguru AcArya harasUri, pUjya AcArya vijayasenasUri ane pU. A. vijayadevasUri mahArAja sudhI tapAgacchamAM eka ja AcArya hatA. A paraMparA vijayaprabhasUri sudhI cAlI. vijayaprabhasUrinA kALamAM rAjyanI aMdhAdhUMdhI chatAM A upAdhyAyo ane paMnyAsoe judA judA anekavidha graMthonI racanA karI che. (7) sujasavelI bhAsamAM pU. yazovijayajI gaNivarano paricaya ApatAM | amadAvAdanA zeTha dhanajI surAe pU. nayavijayajI ma. ne zrI yazovijayajIne | kAzI bhaNavA mokalavA mATe vinaMtI karI. bhaNAvavA mATe brAhmaNa paMDitane paisA ApavAnI taiyArI batAvavI, kAzImAM rahI bhaNavA uparAMta, vAdI sAthe vAda karI jIta meLavavI, nyAyavizArada pada meLavavuM, kAzI bAda AgrAmAM 4 varSa rahI vadhu abhyAsa karavo, rahasyAMkita 108 graMthonI racanA karavI, tema ja temanAM nAma, mAtApitA, gAma ane dikSAnA kALa vagere hakIkato sujasavelI rAsamAM suvistRta rIte jaNAvI che. tethI sujasavelI rAsanI badhI hakIkata lekha vistRta thavAnA bhaye ahIM jaNAvI nathI. temanA racelA graMtho jJAnasAra, adhyAtmasAra vagere ane pU. haribhadrasUri ma. nA aneka graMtho uparanI TIkAnI temanI racanA khUba ja suMdara che. ( yazobhAratI n 138 )
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ emanA saMskRta, prAkRta graMthonuM paThana-pAThana karavA mATe samagra jiMdagI paNa ochI paDe tema che. jinabhadragaNi kSamAzramaNa ane siddhasena divAkarasUri vaccenA 'jugavaM nathI do uvaogA' aMgenA matabhedanI temaNe saMkalanA karI che. pUjya upAdhyAya gaNivare saMskRta, prAkRta graMthonA navanirmANa ane aneka graMthonI racanA uparAMta gujarAtI bhASAmAM paNa sajjhAyo, stavano, rAso, vagere anekavidha sAhitya sarjyuM che. pUjya adhyAtmayogI AnaMdadhanajI mahArAje anaMtanAtha bhagavAnanA stavanamAM -'gacchanA bheda bahu nayana nihALatAM tattvanI vAta karatAM na lAje'' tema upAdhyAya yazovijayajI gaNivare paNa -dhAmadhUme dhamAdhama calI, jJAnamAraga rahyo dUra re'' te zrIsImaMdharasvAmInA stavanamAM lakhI te kAlanI paristhitino khyAla Apyo che. (8) pU. upAdhyAya yazovijayajInA kALamAM thayelA vidvAna upAdhyAya vinayavijayajI mahArAja ane upAdhyAya mAnavijayajI mahArAja jevA samartha vidvAno thayA che. upAdhyAya vinayavijayajI mahArAje 'loka prakAza'nA dravya, kSetra, kALa ane bhAva e cAranI racanA uparAMta ladhuhemaprakriyA kalpesubodhikA, zAMta sudhArasa bhAvanA, vagere aneka saMskRta graMthonI racanA karI che tathA stavano, sajjhAyo vagere paNa teonA banAvelA Aje paNa upalabdha che, tema ja upAdhyAya mAnavijayajI mahArAje dharmasaMgrahanA be bhAga zrAvakadharma ane yatidharma - jaNAvanArA aneka zAstronI AdhArayukta racanA karI che. A baMne samakAlIna prakAMDa vidvAnonA ati paricita ane zraddheya upAdhyAyajI mahArAja rahyA che. upAdhyAya vinayavijayajI mahArAjanA rAMdelamAM avasAna pachI temano adhUro rahela zrIpALarAjAno rAsa upAdhyAya yazovijayajI mahArAje pUrNa karela che. temAM paNa navapadanI vyAkhyA ane lakSaNo adbhuta rIte rajU karyAM che. zrI mAnavijayajI mahArAjanA lakhela 'dharmasaMgraha' graMthanuM saMzodhana upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAje kareluM che, eTaluM ja nahIM paNa temAM jyAM jyAM jarUra paDI tyAM temaNe navya nyAyayukta TippaNIo ane umero karyo che. Ama te kALanA baMne samartha vidvAnonA zraddheya rahyA che. - upAdhyAyajI ma.nA racelA jJAsAranAM 32 aSTako ekeka viSayane talasparzI sacoTa rIte pratipAdana kare che. temanI koI paNa racanA juo. te saMskRtamAM hoya, prAkRtamAM hoya ke gujarAtImAM hoya-te UMDANavALI, povijayajI diva 3 139
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ samabhAvayukta che. kammapayaDI upara malayagiri mahArAjanI suvistRta TIkA che. A ja kammapayaDI upara upAdhyAya yazovijayajI mahArAje paNa TIkA racI che. temanI TIkAmAM zabdArtha ane vivecana uparAMta ekeka karaNa upara suvistRta samAlocanA che. A kammapayaDInuM prakAzana AjathI 45 varSa pahelAM meM karela ane temAM pUjya upAdhyAyajI mahArAjano saMkSipta paricaya Apela. upAdhyAyajI mahArAjanuM vacana TaMkazALI vacana gaNAya che. 300 varSa pahelAM thayelA pUjya upAdhyAyajI mahArAjanA banAvelA graMthomAMnA ghaNA graMtho Aje maLatA nathI paraMtu je maLe che te graMthonuM sAvaMta adhyayana karavA mATe AkhI jiMdagI paNa ochI paDe tema che. upAdhyAyajI mahArAjano vaMzavelo lAMbo cAlyo hoya tema dekhAtuM nathI. kAraNa ke jo temano ziSya parivAra lAMbo cAlyo hota to temanA graMthonI sAcavaNI ane te uparanuM vizad vivaraNa thayA vagara rahyuM na hota. (9) upAdhyAya yazovijayajI ma.nA svargagamana bAda Aja sudhI temanI tulanA kare tevo koI sAdhu ke vidvAna zvetAMbara ke digaMbara saMpradAyamAM pAkyo nathI. viSama kALamAM paNa teoe je taTastha vRttithI pAraMpArika vicAraNAne gauNa karIne paNa spaSTa vicAradhArA rajU karI che te khUba ja ajoDa che. nyAyavizArada upAdhyAya yazovijayajI mahArAja saMbaMdhI murabbI paMDita zrI sukhalAlajIe aneka jagyAe ghaNuM ja vizad vivaraNa karela che. ane te khUba ja upayogI tathA vicAraNIya che. hAla mArI AMkhonuM teja ochuM thayela che. koI paNa jAtanuM huM vAMcI ke lakhI zakato nathI. ane tamAma pravRttithI nivRtta chuM. chatAM bhAI zrI kumArapALa desAIe pUjya upAdhyAyajI mahArAja mATe lakhIne mokalI tevo premabharyo Agraha karatAM meM je kAMI smRtimAM hatuM te mAtra smRtinA AdhAre lakhAvyuM che. AmAM koI paNa bhUlacUka ke zAstraviruddha lakhAyuM hoya tenA micchAmI dukkaDa sAthe viramuM chuM. ( yazobhAratI n 140 )
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAMlI zArada : upAdhyAya yazovijaya DaoN. cInubhAI nAyaka n sau prathama huM vaMde sattvam nuM uccAraNa karuM chuM. bIjI vaMdanA arihaMta bhagavAnone karuM chuM ane trIjI vaMdanA tamArA ane mArAmAM je Atma tattva paDeluM che tene karuM chuM. Apa sau jANe cho ke upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanI traNasomI janmajayaMtI ujavavA mATe ApaNe temanuM guNakIrtana karavA ekatra thayA chIe. ApaNane prazna thAya ke AjanA aNuvijJAna ane yaMtravidyAnA jamAnAmAM AvA dhArmika prasaMgo ujavavAno koI artha kharo ? hA, artha jarUra che. je mahApuruSone jIvananuM samyak darzana lAdhyuM che, ane jeone darzanamAMthI jJAna ane jJAnamAMthI umadA cAritrya prApta thayuM che evAnuM guNakIrtana karIne ApaNe temanA jIvanamAMthI preraNA laI zakIe ane ApaNA jIvanane mulAyama banAvI zakIe. vijJAnanI siddhio ane aDhaLaka bhautika sAdhana-sAmagrIno ApaNane nazo caDyo che. saMpatti, sattA ane siddhionA ahaMkArane kAraNe ApaNuM jIvana tochaDuM ane barachaTa banyuM che. zraddhA, ahiMsA, prema, karuNA, sadbhAva vagere sadguNone ApaNe abharAIe caDAvyA che. pragatinA nAme ApaNe ApaNA AtmAne adhogati tarapha dhakelI rahyA chIe, jeno koI aNasAra ApaNane nathI ! AvI paristhitimAM upAdhyAya yazovijayajI jevA jJAnI ane dArzanika puruSanuM guNakIrtana karIne ApaNe temAMthI yathAzakti preraNA meLavIe evo zubha Azaya A ujavaNIno che. amerikana kavi loMgapheloe tenA eka kAvya PSALM OF LIFE mAM kahyuM che H Lives of great men all remind us, We can make our life sublime. eTale ke mahApuruSonA jIvananuM smaraNa karIne ApaNe ApaNA jIvanane unnata banAvI zakIe. sAdI mAra6 7 141
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya yazovijaya, jaina paraMparA pramANe AcArya banyA na hovA chatAM te AcArya karatAM paNa vidyA ane sAhityamAM temaNe noMdhapAtra siddhio hAMsala karI che. kAzImAM aneka muzkelIo veThIne nyAyavidyAno abhyAsa karyo hato ane paMDito pAsethI "nyAyavizArada'nuM biruda prApta karyuM hatuM. teo prakhara taiyAyika ane zAstravettA hovA chatAM temanI daSTi samanvayakArI hatI. taponiSTha ane AcAraniSTha upAdhyAya ane prabhAvaka sAdhu tarIke temaNe kevaLa jaina zAsananI ja nahIM paraMtu samagra bhAratIya zAsananI uttama sevA karI che. jaina paraMparAmAM kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya pachI bIjI koI jaina AcArye vividha viSayomAM kheDANa karyuM hoya to upAdhyAya yazovijayanuM nAma mokhare tarI Ave che. teo temanA samayamAM "kUrcAlI zArada' eTale ke "mUchovALI sarasvatI'nuM biruda pAmyA hatA. vidvatA temane bALapaNathI ja varelI hatI. teo zrutakevalI hatA. AvA divya puruSano janma AjathI traNaso varSa upara uttara gujarAtanA kanoDuM gAme thayo hato. pitAnuM nAma nArAyaNa ane mAtAnuM nAma saubhAgyadevI hatuM. temanuM janmanAma jazavaMta hatuM. pAraNAmAM hatA tyArathI ja temanA divya guNo pragaTa thayA hatA. samaya thatAM tapAgacchanA AcArya vijayadevasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. keTalAMka varSa rAjanagara amadAvAdane temaNe karmabhUmi banAvI hatI ane saMvata 1299mAM saMgha samakSa aSTAvadhAno karIne hAjara rahelA saune cakti karI dIdhA hatA. kAzImAM nyAyavidyAno abhyAsa karIne AgrA thaIne teo jyAre rAjanagara amadAvAdamAM AvyA tyAre amadAvAdano sUbo mahobatakhAna temanAM avadhAnothI prasanna thayo hato ane temanuM bhavya svAgata karyuM hatuM. - trepana varSanA AyuSyamAM emaNe prAkRta, saMskRta ane gujarAtI bhASAmAM vividha viSayo para aneka racanAo karIne jainadharmanI prabhAvanA karI che. temanAmAM ATalI badhI vidvattA hovA chatAM sAmAnya zrotAne saraLatAthI samajAya tevI zailImAM teo potAnA vicAro vyakta karatA hatA. emanI pratibhA evI hatI ke emanI vANI sAMbhaLavA mATe jaina ane jainetara zrotAo tatpara rahetA hatA. emaNe sarjela sAhityanuM mUlyAMkana karavAnuM mAruM koI gajuM nathI paraMtu nyAya ane yogadarzananI samaja vistAravAmAM emaNe keTalAka mahattvanA graMtho racyA che, jemAM nayapradIpa, nayarahasya, nayAmRtataraMgiNI, nyAyAloka, - yobhAratI g 10
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMDanakhaMDakhAdya dvAtrizikA noMdhapAtra che. A uparAMta gujarAtI bhASAmAM temaNe sarala covIzIo ane vIsIonI tema ja aneka rocaka padyonI racanA karI che. temanAM aneka stavano paNa temanAM jJAna-bhaktinAM sAkSIrUpa che. temane kavi kahevA, dArzanika kahevA, paMDita kahevA, naiyAyika kahevA, AlaMkArika kahevA ke yogI kahevA- evI sarvatomukhI pratibhA teo dharAvatA hatA. Ama chatAM teo upAdhyAya" tarIke ja kIrti ane Adara pAmyA. gujarAtanI prajAmAM gharma ane saMskAritA haze tyAM sudhI ItihAsamAM emanuM nAma amara raheze. mArA lekhanI samAptimAM eka namra sUcana karavAnuM mana thAya che. uttara gujarAta yunivarsiTInI sthApanA thaI che tyAre upAdhyAya yazovijayajInA nAmanI "caeNra' tyAM sthApavAmAM Ave ane temanA sAhityano abhyAsa karavAmAM Ave evI koI vyavasthA vicAravA sakala saMghane vinaMtI. jina zAsanano jaya ho, upAdhyAya yazovijayajIno paNa jaya ho! - cAnA grAhaka n 13
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upAdhyAya zrI yazovijayajInI dArzanika pratibhA hemaMta je. zAha sanmati taka mULanA kartA AcArya siddhasena divAkara pachI lagabhaga bAraso varSe, eka hajArathI paNa vadhu graMthonA kartA mahAna jyotirdhara zrImAnuM haribhadrasUri pachI lagabhaga eka hajAra varSe, yoga ane ahiMsAnA mahAna pracAraka kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdracAryajI ane zrI hIravijayasUrijI pachI turata ja ane zrI AnaMdaghanajInI sAthe ja jaina darzananA mahAna dArzanika ane jaina sAhityanI vividha rIte puravaNI ane upAsanA karanAra zrImad yazovijayajIno samaya Ave che. vikramanA sattaramA-aDhAramA saikAmAM temano janma gujarAtanA aNahilapura pATaNanI najIka kanDoDA gAmamAM thayo hato. teozrInA jIvanaprasaMgonI tithio ane sAla cokkasa rIte upalabdha thatI nathI, chatAM muni zrI kAntivijayajIe lakhela "sujasavelI bhAsa" nAmanA graMthamAM upAdhyAyajInA jIvana aMgenI keTalIka hakIkato jANavA maLe che. jaina dharmanA parama prabhAvaka evA A mahApuruSanI smaraNazakti bALapaNathI ja tIvra hatI. teo saM. 1688mAM bAlyavayamAM dIkSita banyA ane saM. 1718mAM teone upAdhyAya padavI maLI. te samaye gujarAtamAM ucca koTinA vidvAnonA abhAvane kAraNe teo kAzInA vidyAdhAmamAM gayA jyAM teoe upaniSado, vedo, padarzano, boddhadarzana tema ja jainadarzana va. vividha darzanono khUba UMDo abhyAsa karyo ane te upara teoe adbhuta prabhutva meLavyuM. teo "paDradarzanavettA' tarIke paMkAyA ane aneka vidvAno tema ja adhikArIo samakSa temaNe karelA zAstrArthone kAraNe tema ja temanA agAgha pAMDityapUrNa graMthothI prasanna thaIne vidvAnoe zarUAtamAM "nyAyavizArada'nI ane tyAra bAda "nyAyAcAryanI padavIthI teone alaMkRta karyA hatA. potAnA samagra jIvana daramyAna teoe lagabhaga ekasothI vadhu graMthonI racanA uparAMta yazobhAratI n 17
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ be lAkha zlokanI racanA karI. teonA moTA bhAganA graMtho alabhya che. A mahAna jaina munivare yogya samaye amadAvAdamAM jAhera avadhAnanA prayoga karI batAvyA hatA evo ullekha paNa maLe che. teo darzana, jJAna, cAritrya, saMyama ane tapamAM khUba ja ucca prakAranuM dIrdhAyu jIvana jIvyA ane potAnA adbhuta jJAnane kAraNe teo "laghu haribhadra tarIke saMbodhAyA. vi. saM. 1773mAM gujarAtanA vaDodarA zaherathI Azare 19 mAIla dUra Avela prAcIna darbhAvatI (vartamAnamAM DabhoI) zaheramAM teo kALadharma pAmyA. siddhasenanA sAkSAt vidyAziSyapaNAnuM mAna meLavanAra, saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM "vipula sAhitya racanAra" A mahAna tArkikaziromaNi' upAdhyAya zrImad yazovijayajIe kyA viSaya para nathI lakhyuM te kahevuM ja muzkela che. teonI kRtio Agamika ane svataMtra tarkamUlaka banne prakAranI che. A kRtiomAM pUrNa tema ja apUrNa, upalabdha tema ja anupalabdha, jaina tema ja ajaina graMthono samAveza thAya che. A graMtho svayaM ja temanA "sarvagrAhI pAMDityano prakhara purAvo che. zailInI daSTie joIe to A kRtio khaMDanAtmaka, pratipAdanAtmaka ane samanvayAtmaka che." "aneka graMthonI racanAo dvArA teo adbhuta samanvayazakti dharAvatA ane jaina tema ja ajaina maulika graMthonuM UMDuM adhyayana karIne je te viSayanI mahattama gaherAIe pahoMcIne tenA upara samabhAvapUrvaka maMtavya ApanAra3 vividha vAyanA pAraMgata evA eka bahuzruta vidvAna tarIkenI kIrtine teo pAmyA. aneka mAnArtha tema ja gauravAspada birudone pAmanAra upAdhyAya zrI yazovijayajInI jIvanajhAMkhI joyA bAda ApaNe temanI kRtiomAMthI UpasatI temanI dArzanika pratibhAnuM darzana karavAno prayatna karIzuM to ane to ja temane yogya nyAya ApI zakIzuM. koI paNa vidvAna ke khyAtanAma vyaktinI dArzanika pratibhAnuM darzana karavA teNe racelI kRtionI saMkhyA ke viSaya tema ja bhASAnA mAdhyamanI vividhatA va. paryApta nathI. dArzanika pratibhA samajavA mATe sau prathama ApaNe spaSTapaNe e jANI laIe ke dArzanika pratibhA eTale zuM? A mATe sarjakanI kRtionA bAhyAMtara nahIM paNa abhyAMtara tattvone pAmavAM paDe, 1. "zrI jaina darzana mImAMsA ane anya lekho'-pA. 133. 2. "vairAgyarati'-muni yazovijayajI pA. 15 3. "pAtaMjala yogadarzana-paM. sukhalAlajI pA. 9 hAnI MtimAM
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANavAM paDe. darzanika pratibhA samajavA mATe ApaNe e jANavuM joie ke darzana athavA tattvajJAna e samagra jIvananuM ke tenA koI eka pAsAnuM bauddhika vizleSaNa athavA to aMtaHsphuraNAtmaka darzana che. A darzana jIvananA je te pAsAnA mULagAmI satyonA saMdarbhamAM ja hovAnuM. bahu ja sAdI bhASAmAM kahIe to je vyakti AvuM bauddhika vizleSaNa kare athavA jene aMtaHsphuraNA dvArA mULagAmI darzana thAya tene dArzanika kahevAya. AvI vyaktinuM vyaktitva dArzanika vyaktitva ke pratibhA dArzanika pratibhA kahevAya. Ama bauddhika vizleSaNa dvArA jIva, jagata, IzvaranAM rahasyone pAmanAra DekArTa, zaMkarAcArya, umAsvAti ke kemacaMdrAcAryane paNa dArzanika pratibhA kahI zakAya ane aMtaHsphuraNA dvArA astitvanAM rahasyone pAmanAra jIsasa krAIsTa, mahAvIra, buddha, rAmakRSNa paramahaMsa va.ne paNa dArzanika pratibhA kahI zakAya. AvI dArzanika pratibhAnuM darzana sApekSa nahi paraMtu nirapekSa, sanAtana, zAzvata ane DahApaNane pratibiMbita karanAruM hoya che ane mATe ja dArzanikane samagra kALa ane astitvano draSTA paNa kahevAmAM Ave che. mahAna grIka tattvaciMtaka pleTo dArzanika vyaktinA cAritryanA guNomAM 'zAzvata ane sanAtana satyo pratyeno agAdha prema, jJAnanI tIvra jhaMkhanA, saMyamIpaNuM, mananI vizALatA, sarva samayanI sarva vAstavikatAnuM darzana karavAnI zakti, mRtyuthI abhaya, vANIvartana ane vicAramAM saMtulanapaNuM ane sadA satya, nyAya, hiMmata ane zistanA sahayAripaNA'ne' mukhya gaNAve che. TUMkamAM jJAna-darzanano prakAza, saMyama,tapa, prema ane divya dRSTi e koI paNa pratibhAsaMpanna dArzanikanA mukhya guNo gaNAvI zakAya. dArzanika pratibhAnA uparyukta guNo mukhyatve tenA cAritryanA guNo che. A uparAMta koI paNa dArzanika pratibhAsaMpanna paMDitamAM medhAvI buddhizaktine kAraNe adbhuta arthaghaTana, abhivyakti ane vicAronI susaMgatatA tema ja sutarka paNa jaNAvAnA. A prakAranI yogyatA je te samayanA aneka AcAryo ane paMDitomAM ke jeo dArzanika che teomAM jovA maLe che ane badhuM zrI yazovijayajImAM hovA chatAM teonI vizeSatA mAtra gujarAtanA ja nahIM paNa badhI paraMparAnA bhAratIya paMDitothI nirALI ane virala che. te vizeSatA eTale aneka viSayonA pAMDitya ane sarjana uparAMta teonI kRtiomAMthI pragaTa thatuM 4. pleTonuM ripablika (peMgvIna buksa) pA. 244 yazobhAratI 1146
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ (teonuM anekAntadaSTivALuM "AdhyAtmika ane UrdhvagAmI valaNa." zrImadda yazovijayajInuM jIvana ane temaNe racelA graMthonI jhINAmAM jhINI, vigato joIe to teonI pratibhAnA paripAkarUpe nItaratI temanI vizeSatAo aneka thAya. A sthaLe te tamAmanI chaNAvaTa zakya nathI ane anivArya paNa nathI. chatAM upAdhyAyajInA je mukhya mukhya graMtho ane sAhitya upalabdha che tene najara samakSa rAkhIne ane jaina paraMparA tema ja temanA samayanA saMdarbhamAM vicArIe to temanI je lAkSaNika vizeSatAo che ke je temanI dArzanika pratibhAnuM darzana karAve che te mukhyatve A pramANe gaNAvI zakAya : teonI adabhuta samanvayazakti, jaina tema ja ajaina granthonuM UMDuM jJAna tathA abhyAsa, maMtavyomAM samabhAvapaNuM, zAstrIya ane laukika sAhityanuM sarjana, nirbhayatA, vidvattApUrNa arthaghaTana, navya nyAyanI zailImAM jaina siddhAMtonuM nirUpaNa va. noMdhapAtra che. zrI yazovijayajInI A yogyatAo ane vizeSatAone ApaNe jarA vadhu vigate jovAno prayatna karIe. pU. upAdhyAya zrImad yazovijayajI teonA samagra sarjanakALa daramyAna Agama paraMparAne custa rIte mAnya rAkhanAra ane anekAMtadaSTine kyAreya bAjue na mUkanAra eka prakhara susaMgata jaina ciMtaka tarIkenI chApa upajAve che. teoe sAmAnya mAnavIo mATe vyavahAranI mukhyatA rAkhI nizcayadaSTinI gauNatA maryAdArUpe batAvI. teoe e batAvyuM ke "navakAramaMtramAM AvatuM "arihaMtapada' prathama ane siddhapada bIjuM rAkhavA pAchaLa arihaMtapada vyavahAra ane siddhapada nizcaya che. svAbhAvika che ke arihaMta vagara arUpI siddhapadanI oLakhANa zakya nathI. jaina darzana eTale AcAramAM ahiMsApradhAna ane vicAramAM anekAntadaSTi vastunI koI paNa eka bAju tarapha najara na rAkhatAM tenI aneka | bAju tarapha najara rAkhavI te anekAntadaSTi zabdano sIdho artha che. jaina darzananI anekAntadaSTi tenA syAdvAdanA ane nayavAdanA siddhAMtothI ja spaSTa thAya. jaina darzana e eka vAstavavAdI darzana che ane te padArthane aneka dharmavALo lekhe che. satyanA badhA ja aMzo grahaNa karavA sAmAnya mANasa mATe zakya nathI. ApaNe sAmAnya mANaso je kAMI grahaNa karIe chIe te saMpUrNa satya nahIM, paraMtu satyAMza ja. dareka satya tenI je te apekSAe prApta thayela hovAthI je te apekSAnA saMdarbhamAM te satya svIkRta ja lekhAya. A satyanI svIkRti pramANathI siddha thAya. (nika pratibhA
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastune samajavAno prayatna naya che. "ApaNI daSTi, badhI sAmAnya ke badhI vizeSa daSTio paNa ekasarakhI nathI hotI, temAM paNa aMtara hoya che. mULa be daSTionA dravyArthika ane paryAyArthika) kula sAta bhAgo paDe che ane te ja sAta naya che" jaina darzana mujaba koI paNa vastu sAta judI judI apekSAe samajI zakAya ane te sAte nayanuM vivaraNa jaina nayavAdamAM Ave che. Ama jaina darzananA khUba ja pAyAnA siddhAMta syAdvAda ane nayavAdamAM satyane pAmavAnI ane samajavAnI anekAntadaSTino ullekha jovA maLe che. upara jaNAvela nayanA bhedonI saMkhyA paratve paNa judA judA mato jovA maLe che. A matonuM vigate varNana karavuM ahIM prastuta nathI, paraMtu temAMno eka mata siddhasena divAkarano che jeo naigamanayane svataMtra naya tarIke na svIkAratAM "saMgrahathI evaM bhUta sudhInA cha ja nayo svataMtra che ane vyAstika daSTinI maryAdA vyavahAranaya sudhInI ja che jyAre jusUtrathI mAMDIne badhA ja nayo paryAyAstika nayanI maryAdAmAM Ave che ema darzAve che; ane A ja matanuM ke je Agama paraMparAthI judo che tenuM upAdhyAyajI khUba ja sacoTa rIte tArkika paddhatie samarthana karIne pote SaDanayane svIkAre che. paM. sukhalAlajInA zabdomAM kahIe to "saMpradAyamAM rahIne paNa saMpradAyanA baMdhananI paravA nahi karatAM je ucita lAgyuM tenA para nirbhayapaNe lakhanAra' evA eka dArzanika tarIke pU. . zrI yazovijayajI ApaNI samakSa Ave che. have ApaNe zrI yazovijayajInI e vizeSa daSTinI vAta karIe ke je temanI prakhara dArzanikatA rajU karanAra sAbita thAya che ane A daSTi te ja temanI nyAyadaSTi. A vAtane savistAra samajavA ApaNe eTaluM jANavuM Avazyaka che ke koI paNa darzana samajavA mATe je te darzananA mULabhUta siddhAMtone samajavA khUba ja Avazyaka hoya che. A siddhAMto tenA graMtho ke AgamomAM sUtrAtmaka rIte siddhAMtonA svarUpamAM hoya che. A siddhAMtone samajavA mATe e je bhASAmAM lakhAyelA che te bhASAnuM jJAna ane temAM rajU thatA vicAromAM samajavA mATe tarkanA niyamonuM jJAna Avazyaka bane che. Ama eka bhASAnA DhAMcAne samajavAnI ane bIjI bAju vicAranA DhAMcAne samajavAnI eTale ke vyAkaraNazAstranI ane tarkazAstranI koI paNa dArzanika siddhAMta samajavA mATe 5 "tattvArthasUtra'- paM sukhalAlajI pA. 8 sanmati prakaraNa - saM. . sukhalAlajI pA."134 payobhAratI n brda
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyAnI jarUriyAta banI rahe che. nyAyazAstra, tarkazAstra, pramANazAstra va. nAmothI paNa oLakhAya che. have jaina paraMparAmAM "anekAnta e zrutapramANa che; te dravyArthika - paryAyArthika be daSTio upara avalaMbita che. e banne daSTie anukrame sAmAnyabodha ane vizeSabodhane lIdhe pravarte che. A banne prakAranA bodho jainazAstramAM anukrame darzana ane jJAnathI oLakhAya che. jaina darzananI Agama paraMparAmAM zarUAtathI ja eka evo mata prasiddha hato ke darzana ane jJAna bannenI utpatti kramathI thAya che. Agama paraMparAnA A mata sAme evo mata cAlyo ke darzana ane jJAna bannenI utpatti kramathI nathI thatI paraMtu sAthe ja thAya che. A banne matonI sAme eka trIjo mata Avyo jenAM darzana ane jJAnano abheda darzAvAyo. Ama darzana ane jJAna saMbaMdhamAM AgamaparaMparA pramANeno mata e rahyo ke darzana ane jJAna bhinna che ane banne eka sAthe utpanna na thatAM kramazaH arthAt eka eka samayanA aMtare utpanna thAya che. vAcaka umAsvAti pahelAMnA badhA ja AcAryo ane khAsa to jinabhadragaNi tema ja kSamAzramaNa va. A matanA AgrahI jaNAya che. A mata "kramavAda' tarIke oLakhAyo. darzana ane jJAna saMbaMdhI je bIjo mata che te pramANe banne upayoga bhinna hovA chatAM utpatti kramika na thatAM eka sAthe ja hoya che. AcArya mallIvAdI A matanA khAsa AgrahI che ane A mata "sahavAda' tarIke oLakhAyo. uparyukta banne matonI sAme siddhasena divAkarano trIjo mata jemAM darzana ane jJAnano abheda batAvyo che te "abhedavAda' tarIke oLakhAya che. A Akho muddo, jaina paraMparAmAM jovA maLatI banne zvetAMbarIya ane digaMbarIya paraMparAomAM vAtmayano Akho itihAsa, zrI yazovijayajI mAtra aitihAsika rIte ja nahi | paNa ekavidvAna bahuzrutane zobhe te rIte carce che. teo traNe matonApuraskartAnI vAta spaSTa kare che ane samagra carcAnA aMte tenA tAtparya ane svopajJa vicAraNArUpe be muddAono ullekha kare che. eka to e ke pote "abhedavAda'nA pakSamAM che ane bIjo muddo e ke nayabhedanI apekSAe traNe pakSano samanvaya zakya che. u. zrImad yazovijayajIe potAnA "jJAnabindu' nAmanA graMthamAM A samasyAnA samAdhAnamAM samanvayAtmaka daSTibiMdune spaSTa karatAM jaNAvyuM che ke "kramikavAdanuM RjusUtranayathI pratipAdana thAya che; "sahavAdanuM vyavahAranayathI pratipAdana thAya che ane "abhedavAda'nuM saMgrahAyathI pratipAdana thAya che. Ama khUbajatArkika 7 sanmati prakaraNa - saM.paM. sukhalAlajI pA. 17-18 ( gharNamika pratibhA 149
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte potAnI ananya evI samanvayazaktithI teo e 'nayabhedanI apekSAe A traNe sUripakSo paraspara viruddha nathI'8 tema batAvyuM che. A ane AvA aneka jJAnamImAMsakIya praznonI carcAomAM ApaNane zrI yazovijayajInI anekAnta dRSTino tema ja tamanI viziSTa sUjhano ke je temanI dArzanika pratibhA upasAvanAra tattvo che teno paricaya maLe che. prAcIna samayamAM pramANo dvArA prameyanI parIkSA karanAra zAstrane nyAyazAstra kahevAtuM. Ama samaya jatAM 'pramANa' zabda nyAyano bodhaka banyo. jaina nyAya ke jaina tarka anusAra pramANa ane naya banne vastune samajavAno prayatna kare che. Ama zrI yazovijayajI pahelA pramANa ane naya banne jaina tarkamAM arthaparIkSAnA mukhya sAdhana gaNAtA. zrI yazovijayajIe potAnA jaina-tarka bhASA'mAM tarkamAM pramANa ane nayanI sAthe 'nikSepa'no paNa samAveza karyo. 'nikSepa' zabdane samajavAno prayatna che je jaina tarka anusAra nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra daSTie thAya che. ahIM nikSepanI carcA prastuta nathI, chatAM teoe nyAyamAM je pradAna karela che tenI samajaNa temanI dArzanika pratibhA samajavAmAM sauthI vadhu upakAraka che. bhAratIya paraMparAmAM Ama to nyAyazAstrano itihAsa khUba lAMbo che. jo ApaNe ''gautamanA nyAyasUtrathI (I. sa. 350) laIe to I. sa. 1000 sudhIno nyAyadarzanano vikAsa pradhAnapaNe bauddha tArkikonA saMgharSathI thayo che.''9 zrI yazovijayajIno samaya 17-18mA saikAno che. teonA agAu vidvAnomAM navyanyAyano khUba phelAvo thaI cUkyo hato. 'A navyanyAyanA mukhya pravartako caudamI zatAbdInA mithilAnA gaMgeza che ke jeoe nyAyatattva ciMtAmaNI' nAmanA graMthamAM navyanyAyanuM vyavasthita rIte vistRta varNana karyuM.'10 navyanyAyanA vikAsane kAraNe sAhitya, chaMda, vividha darzana tathA dharmazAstra para vizeSa vyApaka prabhAva paDyo. A vikAsanA prabhAvathI bauddha ane jaina sAhitya vaMcita rahyAM hatAM. bauddha sAhitya mATe A truTi purAvI Ameya saMbhava na hatI, kAraNa ke bAramI ane teramI sadI bAda bhAratanAM bauddha vidvAnonI paraMparA mAtra nAmanI ja rahI hatI. paraMtu jaina sAhityamAM to A truTi sAme ja khaTakatI 8 'jJAnabindu prakaraNa'- siMdhI prakAzana (hindI) pA. 63 9 'nyAya vaizeSika darzana'- le. nagIna zAha pA. 448 10 'jaina tarka bhASA'- saM. IzvaracaMdra zarmA (hindI) pA. 12 yazobhAratI 1 150
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI. bhAratamAM asaMkhya jaina vidvAno, jaina tyAgIo ane jaina gRhastho hatA ke jeonuM mukhya jIvanavyApI dhyeya zAstraciMtana hatuM. paM. sukhalAlajI kahe che ke jaina sAhityanI A kamI dUra karanAra ane te paNa ekale hAthe dUra karavAno ujvaLa ane sthAyI yaza jo koI paNa jaina vidvAnane phALe jAya to te upAdhyAya yazovijayajI ne ja.'11 teoe jaina tarkabhASA, jJAnabindu prakaraNa, aSTasahasrI jevA graMtho dvArA caudamA saikAthI mAMDIne cheka sattaramA saikA sudhI navya naiyAmikoe navya nyAyanA je pradhAna tattvonuM pratipAdana karyuM hatuM tenuM jaina nyAyanI apekSAe vistRta nirUpaNa zrImad yazovijayajI sivAya bIjA koI paNa vidvAna dvArA navyanyAyanI zailImAM jaina dArzanika tattvonuM vistRta vivecana jovA maLatuMnathI.'12 zrI yazovijayajI eka tarapha zAstrIya tema ja laukika bhASAmAM potAnA sarala tema ja kaThina vicArone jijJAsuo samakSa rajU karavAnI ceSTA karanAra vidvAna tarIke najara samakSa Ave che to bIjI tarapha baMgALa ane mithilAnA navyanaiyAyiko raghunAtha ziromaNi guNAnaMda ane nArAyaNanA e vicAro ke je sAthe vAstavamAM teo saMmata nathI tenI khulle moMe prazaMsA karanAra potAnA prasi~pakSa tarapha nikhAlasa, jJAnanA ananya bhakta tarIke najara samakSa Ave che. teonuM 'dRSTibiMdu tadana vastulakSI ane AgavI zailImAM che. teo potAnA pratipakSa pratye prAmANika ane vaphAdAra jaNAya che.'13 zrI yazovijayajI ane temanI paMkitanA vidvAna bahuzruta jainAcAryo ke jeo dArzanika pratibhA dharAvanAra che teone daSTi samakSa rAkhI eka mahattvanA muddAnI vAta paNa karI laIe. A muddo che vicAro ke siddhAMtone lagatI maulikatA ke navasarjanano. upAdhyAyajInA ane temanA jevA bahuzruta vidvAnonA graMtho tenA viSayanI dRSTie maulika jaNAtA nathI, paraMtu AthI A vidvAnonuM mahattva ghaTatuM nathI, dArzanika pratibhA ochI thatI nathI; kAraNa ke ApaNe joyuM tema abhedavAda, SaDanaya, nikSepa, navyanyAya va.mAM emanuM je viziSTa pradAna che te emanI eka dArzanika tarIkenI atyaMta prabhAvazALI pratibhAnuM darzana karAve che. AvI dArzanika pratibhA hovA chatAM emaNe kyAMya kazuM pote navuM kahevA mAge cha ane tene kAraNe paraMparAnI bahAra temanA vyaktigata ahamno ane tene kAraNe 11 'darzana aura cintana'-paM. sukhalAlajI pA. 459 12 'jaina tarka bhASA'- saM. IzvaracaMdra zarmA (hindI) pA. 12 13 Jain Tark Bhasha-Dr. D. Bhargav p. xvll. rArmAnA patinI 15
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMparAnI bahAra temanA vyaktigata ahamano jhaMDo ghaNe UMce laherathI pharakato thAya che ema darzAvavAno yatna karyo nathI. temaNe namrapaNe potAnI dArzanika pratibhAne jaina darzananA mukhya sidhdhAMtonI samajaNa vistAravAmAM samarpita karelI che. aMte. jaina paraMparAno ane jaina darzananA vidvAna bahuzrutono itihAsa jatAM spaSTapaNe jaNAya che ke trIjA saikA sudhImAM AvatA kundakundAcArya ane umAsvAti; pAMmamA saikA sudhImAM AvatA pUjyapAda, sAmaMtabhadra, siddhasena divAkara; sAtamA-AThamA saikAmAM AvatA malAvAdI, jinabhadra gaNi, kSamAzramaNa, gaMdhahastI, haribhadra, navamA saikAthI paMdaramA-soLamA saikA sudhImAM AvatA alaMka, vIrasena, vidyAnaMdI, vAdIdevasUri ane hemacaMdracArya sudhI cAlyo Avato jaina vADmayano vikAsa chelle upAdhyAya zrImad yazovijayajI sudhI Ave che. teoe potAnA jIvana daramyAna mAtra "suMdara, sacoTa ane satarka dArzanika vizleSaNa tema ja pratipAdana14 ja nathI karyuM paraMtu jaina vAmanA vikAsane vadhAre phaLadAyI vaLAMka ApIne potAnI ananya evI dArzanika pratibhAthI atizaya prabhAvaka rIte jALavI rAkhyo che, paraMparAne sAcavI che, vizvadarzananA phalaka para dipAvI che. mAtra jaina zAsananA ja nahi paraMtu samagra dArzanika duniyAnA sarvakAla ane sarva samayanA A mahAna jyotirdhara vidvAna bahuzrutane vaMdana. saMdarbha pustakoH * jJAnabindu prakaraNa - siMdhI prakAzana. hindI AvRtti saMH paM. sukhalAlajI ane anya * jaina tarka bhASA-(hindI) AlocanA - paM. IzvaracaMdra zarmA * jaina tarka bhASA -(aMgrejI) le. DaoN. dayAnaMda bhArgava * pAMtajala yogazAstra-(hindI) le. paM. sukhalAlajI * darzana aura cintana-khaMDa 2 le.paM. sukhalAlajI pAna 375 thI 462 * "zrI jaina darzana mImAMsA ane anya lekho'-le: phattecaMda jhaverabhAI * "jaina sAhityano saMkSipta itihAsa" - zrI mo.da. desAI * jaina paraMparAno ItihAsa - zrI tripuTI mahArAja * "vairAgyarati" - muni yazovijayajI 14 darzana aura cintana" -paM. sukhalAlajI pA.457. yobhAratI n 5ra che
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ be samakAlIno) kumArapALa desAI be samartha samakAlIno kyAreka samayano sAtha hovA chatAM ekabIjAne maLI zaktA nathI. bhagavAna buddha ane bhagavAna mahAvIra baMne samakAlIna hatA. eka ja pradezamAM vicaryA hatA chatAM baMneno meLApa thayo na hato. mastayogI AnaMdaghana ane upAdhyAya yazovijayajI baMne samakAlIna hatA. emanI vaccenA sAmyathI prerAIne zrI sArAbhAI navAbe to ema kahyuM ke pote tathA vidyamAna keTalAka jaina munivaryo ema mAne che ke paramayogI zrI AnaMdaghanajI te bIjA koI ja nahIM, paraMtu nyAyavizArada zrI yazovijayajI ja che. joke zrI jJAnavimala sUrinA "AnaMdaghana covIsI" paranA stabakamAM spaSTa rIte lakhyuM che ke "AnaMdaghana upanAmadhArI lAbhAnaMdajIe racelAM A stavano che." baMne eka ja hoya ema mAnIe to to yogIrAja AnaMdaghananI prazastirUpe yazovijayajIe aSTapadI lakhI hatI e Atma-prazasti mATe lakhI hoya ema mAnavuM paDe. vaLI zrI kAMtivijayajI mahArAje upAdhyAya yazovijayajI kALadharma pAmyA pachI pATaNa zaheranA ati AgrahathI "sujasavelI bhAsa" nAmanI upAdhyAya yazovijayajInA jIvanakAryane darzAvatI padyakRtinI racanA karI emAM kyAMya AvI vigatano ullekha nathI. hakIkata e che ke A baMne samakAlIna hatA ane emanI vacceno meLApa paNa phaLadAyI nIvaDyo hato. AnaMdaghananI utkRSTa yogaavasthA ane AnaMdamagna sthitine joIne upAdhyAya yazovijayajIe emanI stutirUpe AnaMdanA ullAsathI sabhara evI "aSTapadI'nI racanA karI hatI. upAdhyAya yazovijayajI kahe che ke sAcA "AnaMda"nI anubhUti ene ja thaI zake ke jenA hRdayamAM AnaMdajyoti pragaTa thaI hoya. AvA "acalaalakha" padanA "sahaja sukha'mAM AnaMdaghana magna rahetA hatA. emanI AvI unnata, AnaMdamaya AdhyAtmika avasthA joIne upAdhyAya yazovijayajI aMtaranA umaLakAthI be camakAlIno n para che -
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ bolI UThe che - AnaMda Thora Thora nahIM pAyA, AnaMda AnaMdameM samAyA." A banne sAdhakone doSadarzI ane duSTa loko taraphathI khUba satAmaNI thaI hatI, ema kahevAya che. emanA samayamAM yogI ane jJAnIne niMdanArA ghaNA chidrAveSI loko hatA. AnaMdaghana to AtmamastImAM magna hatA. AthI emaNe AvA lokonI saheje paravA na karI teo kyAMka ja A jaDatA ane rUDhicustatA para prahAra kare che. jyAre yazovijayajI AnaMdaghana jeTalA saMpradAyanAM baMdhanothI mukta na hatA. emanuM hRdaya AvI ApattiothI kyAreka kakaLI UThatuM hatuM. pariNAme e pravartIta viSama paristhiti aMge vedanAbharyA udgAra kADhe cheH prabhu mere aIsI Aya banI manakA vithA kunarpe kahIe, jAno Apa dhanI, sajjana kou nahi jAke Age, bAta kahuM apanI." Ama yazovijayajI niMdaka durjano sAme pokAra kare che, to e samaye AnaMdaghanajIne vagovanArA paNa hatA. yazovijayajIe racelI AnaMdaghanajInI aSTapadInI "kou AnaMdaghana chidra hI pekhata" ema AnaMdaghanane mATe kahyuM che. enA parathI Ano khyAla Ave che. AnaMdaghanajI ane yazovijayajIe bannee jinastavana covIsInI racanA karI che. AnaMdaghanajI zrI ajitanAtha jina stavanamAM kahe che "taraka vicAre re vAda paraMparA, pAra na pahuMce re koI abhimata vastu ke vastugate kahe, te viralo jagi hoya" (stavaH 2-gAthAH 4) jyAre zrImada yazovijayajI mahArAje sattaramA "pApa sthAnakanI sakjhAyamAM zudhdha bhASAnI balihArI batAvI che. "adhyAtmasAra' graMthamAM daMbha para AkhuM prakaraNa lakhyuM che ane AvA vAda-vivAda karanArAo vize to teo kahe che - vAda, vivAda ane prativAda karatAM ghAMcInI ghANI jevI gati thAya che ane
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAMtattvano pAra pAmato nathI. jaDatAMane matAMdhatA para A banne mahApuruSo sakhata prahAra kare che.yazovijayajIyazavilAsa'nAsuDatAlIsamApadamAM kahe che -.. "prabhu guna dhyAna vigara bhrama bhUlA, kare kiriyA so rAne rUnA." jyAre AnaMdaghana paNa AvI jaDa kriyAno virodha karatAM kahe che - nija sarapa je kiriyA sAthiI, te adhyAtama lahaI re, je kiriyA kari cogati sAdhaI, te anudhyAtama kahIye re." (stavana : 11, gAthA: 3) A sAdhako to saMsArathI UpharA cAlatA hatA. AnaMdaghanajIe cAra gatirUpa copATanI eka suMdara kalpanA karI che. AmAM cetana pote rAga, dveSa ane mohanAM pAsAM potAne hitakara che ema mAnIne, A copATa khele che. paNa pArakI AzA e sadA nakAmI che. AnaMdaghana to spaSTa kahe che ke, "AzA oranakI kyA kIje? jJAna sudhArasa pIje." e ja rIte zrI yazovijayajI "jJAnasAranA 'bAramA "niHspRhAka' mAM lakhe che - potAnA svabhAva - nija guNanI prApti uparAMta bIjuM kAMI paNa prApta karavA yogya nathI evI rIte Atma aizvaryathI saMpanna mahAmuni taddana niHspRha thaI jAya che. bicArA pArakI AzAvALA prANIo hAtha joDI joDIne prArthanA kare che. ghare ghare bhikSA mAge che, paraMtu anaMta jJAnapAtra prANI to AkhA jagatane taNakhalA tulya jue che." AnaMdaghanajInA hRSabha jina stavanamAM prItama RSabha jinezvara sAthe prItisagAI thaI hovAthI ene jagatanI sopAdhika prIti pasaMda nathI. e ja rIte upAdhyAya yazovijayajI zrI zAMtinAtha jinastavanamAM kahe che jANyo re jeNe tuja guNa leza, bIjA re rasa tehane mana navi game che" mAtra veza paherye sAdhu thavAtuM nathI. je kharo AtmajJAnI che e ja sAco sAdhu che. AnaMdaghanajI zrIvAsupUjya jinastavananI chaThThI gAthAmAM kahe che ke je AtmajJAnI nathI, te mAtra vezadhArI che. bAhya daSTie muMDana karAvyuM ethI kAMI 1 vaLe nahi. aMtarano AtmA guNothI samRdhdha thavo joIe. AvI ja rIte AnaMdaghanajInI mAphaka yazovijayajI paNa kahe che: "muMDa muMDAvatta saba hI gaDarIA, hariza rojha bana dhAma, jaTAdhAra vaTa bhasma lagAvata, rAsabha sahatuM te ghAma. na che samANIno 151 )
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya yazovijayajI to AtmadarzananuM svarUpa gurukRpAthI prApta kare che. A aMge vi. saM. 1738 pachI racelA "zrIpAla rAsa" nA cothA khaMDanA chevaTanA bhAgamAM teo kahe che - mAhare to guru caraNa pasAryo anubhava dilamAM peTho, traddhi vRddhi pragaTI ghaTamAMhi, Atama-rati haI beTho." jyAre AtmAmAM samaktino ravi jhaLahaLe che, tyAre bhramarUpI timira nAsI jAya che ane aMtaramAM anubhavaguNa Ave che. A samaye upAdhyAya yazovijayajI kahe che - dhyAyo sahI pAyo rasa, anubhava jAgyo sa; miTa gayo bhramako masa, dhyAtA dhyeya samAyo che, pragaTa bhayo prakAza, jJAnako mahA ullAsa; eso munirAja - tAja, jasa prabhu chAyo he...." dhyAtA ane beya ekarUpa banI jAya che, tyAre kevI apUrva AnaMdAnubhUti thAya che! AtmAmAM paramAtmA pragaTe che, te samayanI dazAne pragaTa karatAM yogI AnaMdaghana bolI UThe che - aho huM aho huM mujhameM kahuM, namo mujha namo mujhare." | (stavanaH 16 gAthA: 13) upAdhyAya yazovijayajIe AnaMdaghananI mAphaka pado paNa lakhyAM che. ane temAM cetanane "mohako saMga" nivArI "jJAnasudhArasa dhAraNa karavAnuM kahyuM che. e ja rIte "kaba ghara cetana AveMge'mAM upAdhyAya yazovijayajIe sumatino viraha Alekhyo che. AnaMdaghananAM padomAM to A sumatinA virahanuM vedhaka Alekhana maLe che. emAM to kavi kahe che ke sumati duHkhamaMdiranA jharUkhe AMkho lagADI lagADIne jhUkI jhUkIne jue che. virahadazArUpa sApaNa tenA prANavAyune pI jAya che ane ethIya vadhu virahanI vikaTa vedanA darzAvatAM sumati kahe che - "zItala paMkhA kuma kumA, caMdana kahA bhAve ho? anala na virahAnala ye hai tana tApa baDhAve ho." ThaMDA padArtho, paMkhA, kapUra ke caMdanano ghoLa zA mATe lAve che? A zarIrano tApa nathI. A to AtmAnaMdanA virahano agni che. ene to A padArtho TADhaka ApavAne badale vadhu tapAvanAra bane che. A rIte AnaMdaghana ane vAbhAratI D N/
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazovijayajI samakAlIna hatA. parasparane maLyA hatA. emanI bhAvanAo ane adhyAtmapravRtti ghaNAM sabaLa hatAM. Ama chatAM baMneno AtmavikAsano mArga judo hato. AnaMdaghanajI adhyAtmayogI hatA, to yazovijayajI karmayogI hatA. AnaMdaghanajI duniyAnI saheje darakAra rAkhatA nahi. jyAre yazovijayajI tatkAlIna vAtAvaraNane samajIne potAnA lakSyanI sAdhanA karatA hatA. AnaMdaghanajI AtmalakSI, saMyamI, tyAgI ane aghyAtmI hatA. yazovijayajI 'nyAyavizArada' ane 'nyAyAcArya'nI padavIthI vibhUSita thayelA paMDita hatA. AnaMdadhanajI 'veda na jAnuM, kitAba na jAnuM, jAnuM na lacchana chaMdA, tarka, vAda, vivAda na jAvuM, na jAnuM kavi phaMdA.' kahenArA mastakavi hatA. jyAre yazovijayajI ''vANI vAcaka jaza taNI, koI naye na adhUrI re.'' (zrIpAla rAsa - 4 : 12 nI chellI paMkti)- evo hiMmatathI dAvo karanAra adhyAtma, yoga, kathA, Adi viSayo para saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM padyaracanA karanAra vidvAna kavi hatA. yazovijayajImAM ane AnaMdaghanajImAM jJAnanI gaMbhIratA, zAstronI pAraMgatatA ane adhyAtmano talasATa vyakta thAya che. kharI vAta e che ke upAdhyAya yazovijayajIe badhA zAstromAM pAraMgatatA pAmyA pachI paNa AtmasaMtoSa mAnyo nahIM. emaNe adhyAtma yoganA mArge javAnuM svIkAryuM ane AmAM AnaMdaghanano saMparka kAraNabhUta haze. upAdhyAya yazovijayajInA 'adhyAtmasAra' jevA graMthomAM ane stavanomAM adhyAtmarasanI jhalaka jovA maLe che. baMne samakAlIna sAdhuo jinazAsananA sAdhutvanI prakhara dIpti samAna che. baMnenI AsapAsano pariveza, AjubAjunA loko, paristhiti bhinna hovA chatAM samAna adhyAtmarase joDAyelI A vibhUtio che. ane emano A adhyAtmarasa padya rUpe stavana, pada; sajjhAya vageremAM pragaTa thayo che. meM samakAlIno 7 157
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vairAgya kakSAnA praphlAda ga. paTela upAdhyAya yazovijayajIkRta kRtiyugala "vairAgyarati" ane vairAgyakalpalatA" paravartI jaina saMskRta sAhityamAM aneka rIte viziSTa sthAna dharAve che. svarUpa-prakAranI daSTie vicAratAM A kRtio rUpakAtmaka kathAsAra mahAkAvyanI aneka lAkSaNikatAo dharAve che. vairAgyarati khaMDita kRti che ane vairAgyakalpalatA pUrNa kRti che; vAstavamAM to nAmabhede bhinna lAgatI A eka ja kRti che, tethI ahIM vairAgyakalpalatAmAM vairAgyarIti abhipreta samajavI. A rUpakAtmaka kRti hovAthI jaina saMskRta sAhityamAM tenuM sthAna vicAratA pahelAM rUpaka sAhityanA ugama-vikAsa tarapha daSTipAta karavAno upakrama che. jaina saMskRta-prAkRta sAhityamAM rUpakanAM AdibiMduo AgamagraMthomAM upalabdha thAya che. ane e ja rUpako uttarakAlIna kathAonA mULastrota samAna che. paraMtu A Agamika rUpakAtmaka yA pratIkAtmaka dAMtomAM kathAdeha mAMsala nathI, chatAMye paravartI jaina kathAsAhityamAM rUpakAtmaka sAhityanAM bI ahIM paDyAM che. "sUtrakRtAMga'nuM puMDarIka adhyayana ke "jJAtA dharmakathA"nuM ghanazeTha ane putravadhUonuM daSTAMta AkAra yA kathAvastunI daSTie puSTa nathI chatAM jaina sAhityanAM upanayayukta rUpakonAM kathAtmaka varNanonI ugamabhUmi che. Ane pagale ja saMghadAsa gaNikRta prAkRta kathA "vAsudevahiMDI(chaThThI sadI)nuM madhubiMdu daSTAMta. haribhadrAcAryakRta "samarAIaikahA'(8mI sadI)nuM bhavATavi daata ke | udyotanasUrikRta "kuvalayamAlA'(zaka saM. 700)nuM kuDaMga dvIpa daSTAta upanayo sAthe sarjAyAM. bhAratIya sAhityamAM rUpakanuM kheDANa jaina sAhityamAM savizeSa thayuM che, ane te paNa be svarUpe. (1) daSTAMta rUpako tarIke (2) saMpUrNa rUpako tarIke. A ne pakSobharatI g uja8)
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA prakAramAM amUrta bhAvone mUrta karIne temanAmAM mAnavIya bhAvonuM AropaNa karIne vikasAvelI eka viziSTa paddhati che. A paddhatinuM sau prathama maMDANa karanAra che udyotanasUri. kuvalayamAlAmAM temaNe krodha, mAna, lobha, mAyA vagere amUrta bhAvonuM mAnavIkaraNa karyuM che, ane tyAra pachI paravartI jaina sAhityamAM Ano vizALa rAjamArga zarU thayo. A rUpakasAhityane tenI carama sImAe pahoMcADavAno yaza upamitibhavaprapaMcAkathA' dvArA siddharSi gaNine phALe jAya che. to e ja virATa | kutine saMkSipta karI, kathAsAra mahAkAvya jevA navatara svarUpe mUkavAnuM mAna vairAgyakalpalatA" dvArA upA. yazovijayajIne phALe jAya che. siddharSi gaNikRta upamitibhavaprapaMcakathAne DaoN. yAkobIe bhAratIya sAhityanI The first Allegorical work - prathama rUpaka kRti kahI che to dhazovijayakRta vairAgyakalpalatA bhAratIya sAhityamAM sarvottama saMskRta kathAsAra mahAkAvya che. vairAgyakalpalatAnuM kathAvastu, pAtro, prasaMgo, AMtarika bhAvanAo, siddhAMta pradarzana, varNanaparaMparA, kathayitavya - A badhuM ja upamiti anusAra ja che. chatAM vairAgyakalpalatAmAM yazovijayajIe potAnI asAdhAraNa vidvattA prakaTa karavA keTalAMka navasarjano - parivartano karIne maulikatA rajU karI che, topaNa kahevuM joIe ke teo mUla kRtinI prabhAvaka asaramAMthI mukta thaI zakyA nathI. motIcaMda kApaDiyAe yogya ja kahyuM che ke : yazovijayajInA graMthayugalamAM upamitino TUMko sAra jANe ke siddharSie ja lakhyo hoya tevI padyaracanA che. Ama chatAM yazovijayajInI asAdhAraNa vidvattA, maulika sarjana-zakti ane vizeSa to jainazAsananI sarvottamatAdarzaka rajUAta-zaktinAM darzana thAya che. tethI sUkSmatAthI jonArane saMkSepamAM navasarjananA aMzo avazya jaNAze.temanuM navasarjana A rIte joI zakAya . vairAgyakalpalatAno prathama stabaka yazovijayajInuM maulika sarjana che. A Akhoya stabaka temanI pariNata prajJA ane adhyAtma taraphanA anurAganuM suphaLa che. vairAgyakalpalatAno A prastAvarUpa stabaka navasarjana hovAthI upamitimAM ATha prastAva che jyAre vairAgyakalpalatAmAM nava stabaka che. upamitinA prathama prastAva ane vairAgyakalpalatAnA prathama tabakamAM eka varALyAbhavano n h58 OF
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya noMdhapAtra che. siddharSie rUpakAtmaka zailInI apUrvatA chatAM tenI zAstrasaMmiti prasthApita karatAM sandhitopama = tatsiAjoNupatagate (upa. pra. 1-80) kahIne upanayayukta pIThabaMdhamAM AtmalaghutAnuM nivedana karyuM che, jyAre yazovijayajIe prathama stabakamAM sattaramI sadInA jaina zAsanamAM temaNe niuLelI vikRtio upara prahAro karyA che. siddhArSanI A rUpakAtmaka ane prasthApita zailIno lAbha yazovijayajIe pUrNa svarUpamAM lIdho che; tethI temaNe upamiti jevI vizALa kathAne be rIte navAjIne jaina saMskRta-sAhityamAM aMtima pratibhAvaMta sarjaka tarIke akSayakIrti prApta karI che. A be rItomAM eka che sArasaMkSepa chatAM navasarjana koTinI rUpakAtmakatA ane bIjI che kathAsAra mahAkAvyamAM svarUpa rUpAMtara. alaMkArazAstrakathita mahAkAvyaviSayaka lakSaNonI susaMgatatA yA visaMvAditAno vicAra karyA vagara, koI nizcita beya yA AgavA daSTibiMdunI pUrti mATe jaina sarjakoe prAkRta saMskRta mahAkAvyo kathAone AdhAre kathAsAra mahAkAvyanAM sarjana karyA che; ane te paraMparA vimalaprabhasUrikRta "paumacariya'thI zarU karIne cheka sattaramI sadInA yazovijayajIkRta vairAgyakalpalatA sudhI vistarI. joke A prakAranI pravRttinAM mULa ghaNAM prAcIna che. goDAbhinaMde kAdaMbarIno sArasaMkSepa karyo che. A uparAMta pradyumnasUrikRta "samarAdityasaMkSepa ane dhanapAlanI tilakamaMjarI'nA cAreka sArasaMkSepo jANItA che. upamitinA sArasaMkSepo paNa noMdhapAtra che, jema keH vardhamAnasUrikRta "upamitibhavaprapaMcAkathAnAma samuccaya," haMsagaNita 'upamitibhavaprapaMcAkathA sAroddhAra', devasUrikRta upamitiprapaMcoddhAra A |uparAMta hemacaMdrAcArya kRta triSaSTizalAkA puruSacaritra'nA saMkSepo suvidita che.' AvI kathAsArakRtionA sarjana pAchaLa aneka uddezo kAma kare che; jemake "samarAdityasaMkSepa'mAM pradyumnasUrie lakhyuM che ke mAtmana hetave che paraMtu khAsa to je te kRtinI bhavyatA, dhArmika sattvazIlatA, prabhAvakatA vadhu preraka che. - yazovijayajI to sAkSAta karyAlI sarasvatI hatA. to temaNe navIna kati racavAne badale sAra-saMkSepa kema karyo? enuM gUDha kAraNa e hoI zake ke samagra jaiina siddhAMtone eka kathAnA rUpamAM mUkavAno sauthI mahAna ane saphaLa prayatna upamitimAM thayo che ane sarva jIvone zAsana-rasita karavAnI temanI nema na pobhAratI u so )
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI, tethI sarva jIva-paropakArArthe upamitino sArasaMkSepa karyo haze. vairAgyakalpalatA e upamitinuM saMkSiptIkaraNa mAtra nathI, paraMtu temAM maulika navasarjana sAthe tenuM svarUpagata parivartana karI jANe navI kRtinuM sarjana karyuM hoya tevuM lAge che. upamitikathA keTalAkane mate saMpUkAvya che. vairAgyakalpalatA ucca sAhityika mUlya dharAvatuM kathAsAra mahAkAvya che. joke samagra saMskRta kAvyazAstramAM kathAsAra mahAkAvyano ullekha sarakho nathI. A kRti tenA A svarUpamAM sarvottama kRti che. Ama vairAgyakalpalatA samagra bhAratIya saMskRta sAhityamAM be rIte anokhuM sthAna dharAve che H (1) rUpakakathA tarIke (2) kathAsAra mahAkAvya tarIke. Ama rUpakakathAoe bhAratanA dhArmika tema ja aupadezika sAhityamAM uttuMga zikharo sara karyAM che; kAraNa ke alaMkArazAstrIya baMdhanarahitatAnI mokaLAze tene vistaravAmAM ADakatarI madada karI che. pariNAme jaina Agama sAhityamAMthI vahetAM AvatAM rUpakajharaNAM ghIme ghIme aupadezikatAnA mahAgiri uparathI nIce UtarI siddharSi sudhImAM to mahAnada banI jAya che. pachI tenAM vizALa vArirAzimAMthI paravartI rUpakasAhityanI aneka nahero nIkaLI, paraMtu temAMthI nirmaLa, suramya sarovara sarjAyuM te yazovijayajInI lAkSaNika kRti vairAgyakalpalatA. uttarakAlIna jaina sAhityamAM bhAgye ja evo koI rUpakakAra haze ke jenI upara upamitinI asara na paDI hoya. vairAgyalatAne sAhityika rIte mUlavatAM temAM aneka tattvonuM saMmizraNa jovA maLe che, chatAM tenA AMtarika svarUpane jotAM te mahAkAvyanuM svarUpa dharAve che. TUMkamAM keTalIka jaina kRtione koI cokkasa kAvyasvarUpamAM jovAmAM muzkelIo paDe che; tevuM A kRtinI bAbatamAM thayuM che. ahIM kRtinA svarUpanuM zaithilya e durguNa nathI paraMtu vaiziSTya che. te kathAsAra mahAkAvya che tethI temAM alaMkArazAstra kathita keTalAMka mahAkAvyalakSaNo anAyAse joI zakAya che. joke alaMkArazAstranI sudIrgha paraMparAmAM aneka AlaMkArikone hAthe, aneka prakAranA sAhityika, sAMskRtika vAtAvaraNa tathA tatkAlIna asaro nIce vyAkhyA ghaDAtI AvIM hovAthI 'sarvalakSaNayukta' mahAkAvya bhAgye ja jovA maLaze. Ama chatAM kAvyazAstra saMmata aneka mahAkAvyalakSaNo jevAM ke : sargabaddhatA, chaMdayojanA, prAraMbha, puruSArthanirUpaNa, sargAnte bhAvi kathanasUcana, vAyakalalatA da 11
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ RtuvarNana, sUryodaya, sUryAsta, caMdrodaya, saMdhyAvarNana, rAtrivarNana, maMtraNA, dUtapreSaNa, yuddhavarNana, rasanirUpaNa vagere kAvyazAstrIya praNAlikAnuM sabhAnatApUrvakanuM anusaraNa sUcave che. - - rUpakakathAomAM jema upamiti sarvottama zikhara che tema saMkSipta kathAsAra - mahAkAvyamAM vairAgyakalpalatA sarvottama zikhara che. yazovijayajI jevA mahAna tArkika, dArzanika, kavi ane paramatakhaMDana e upamiti jevI virATakAya kRtino saMkSepa karIne vairAgyakalpalatA jevI navya kRti ApIne mAtra jaina sAhityamAM ja nahIM, paraMtu samagra bhAratIya saMskRta sAhityanI utkRSTa sevA karI che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ (virala sAdhaka jitendra. bI. zAha jaina itihAsanA amara zAstrakAromAM pU. upAdhyAya yazovijayajInuM AgavuM sthAna che. teozrI jainazAsananA nabhomaMDaLanA tejasvI sitArA che. mahAmahopAdhyAya ane nyAyAcArya jevA upanAmothI vikhyAta zrI | yazovijayajInA jIvana ane kavana vize jeTaluM kahevAya, ochuM ja che, kema ke temaNe potAnA jIvanakALa daramyAna jJAna, dhyAna ane adhyAtmanI anupama sAdhanA karI aneka graMtharatno samAjane apya che. tethI samAja ane vidyAjagata haMmezAM temanA RNI banI raheze. temanA jIvanamAM jJAna ane adhyAtmano virala samanvaya jovA maLe che. sAhityanA koI paNa viSaya para teo sahajatAthI lakhI zakatA, ane je viSaya para lakhatA te viSayanA sUkSmatama aMzane paNa saraLatAthI AlekhatA, viSayanA badhAM ja pAsAMne ujAgara karatA. A temanI zailInI viziSTatA hatI. ghaNI vAra vikaTa samasyAne eka ja paMktithI ukelI detA, to ghaNI vAra akATya lAgatI anya darzanakAronI tArkika dalIlone sacoTa rIte khaMDita karI detA. svadarzanakAronI vibhinna lAgatI dalIlono khUbIpUrvaka samanvaya karI detA. temaNe vidyArthIne upayogI thAya tevA saraLa graMthonI racanA paNa karI ane viddhanjanamAnya grantho paNa gUMthyA che. temaNe AdhyAtmika graMtho paNa racyA. Ama jIvanamAM temaNe sAdhanA dvArA jJAnagaMgA vahevaDAvI. temanA graMthonuM avalokana karatAM jJAna ane adhyAtmanI parAkASThAnuM pratibiMba saheje jovA maLe che ane AvI siddhi aMge temaNe be viziSTa sAdhanAno ullekha karyo che. mahAvIra stavana nAmaka dArzanika stutigraMthanA maMgalAcaraNamAM teo jaNAve che ke: aiMkAra jApavaramApya kavitvavitva vAjchAsuradumupagaGgamabhaGgaraGgam / sUktairvikAsikusumaistava vIra zambhorambho jayozyarayAyorvitanomi pUjAm // arthAta gaMgA nadIne kinAre devarano jApa karatA temane sarasvatIdevInI sAdhanA karI hatI. huM e sarasvatIdevIno bIja maMtra che. A maMtrano jApa karatAM ' virala cAlaka n r3 e che
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiratAM temanAmAM kavitvazaktino udaya thayo. e dvArA temaNe sarasvatIdevIne prasanna karyA hatAM. ane AthI ja teoe sarasvatIdevIne artha ApavA pratyeka graMthanI zarUAta meM thI karelI che. A dvArA e paNa jANavA maLe che ke temaNe potAnI janmajAta tIvra smaraNazakti ane avadhAnakaLAno upayoga karI kAzImAM TUMka samayamAM ja teo sarvazAstrapAragAmI banI gayA hatA. kAzImAM ja temaNe prakAMDabrAhmaNone harAvyA ane aneka nyAyagraMthonI racanA karI. teozrInI kalama koI alaukika tAkAta dharAvatI hoya tevuM jaNAtuM, ane ghaNI vAra to ema paNa lAgatuM ke |upAdhyAyajInI kalama upara svayaM sarasvatIjI ja ArUDha thayAM hoya. A kAraNe ja temane kurcAlI sarasvatInuM birUda ApavAmAM AveluM. aSTasahastrI jevA mUrdhanya graMthanuM adhyayana karyuM. A graMtha mATe Aje paNa kAzImAM evI mAnyatA pravarte che ke A aSTasahastrI nahIM paraMtu kaSTasahasrI che. A graMthane bhaNAvavAnuM paMDito TALatA. te graMtha para upAdhyAya yazovijayajIe aSTasahastrI (ATha hajAra zloka pramANa) TIkA racI eka navo ItihAsa racyo, eTaluM ja nahIM paraMtu nabanyAya jevA kilaSTa ane zuSka viSayanuM pUrNa adhyayanaciMtana-manana karI navyazailImAM jainagraMtha racanAra prathama jaina muni tarIkenuM gaurava prApta karyuM. paMDitonA savAlonA AkSeponA sacoTa uttara A graMthomAM jovA maLe che. temanI tIvra medhAzakti temanA graMthomAM jovA maLe che ane A kAraNe je loko jainanA syAdvAdanI majAka karatA te kAzInA paMDito paNa temanA graMtha jevA AkarSAyA. ane vartamAnayugamAM to brAhmaNa paMDite temanA zAstravArtAsamuccayanI TIkA upara ane mahAvIrastava upara vivecana lakhyuM. darzana jevA agharA viSayane saMskRta bhASAmAM racavA kaThina nathI paraMtu tene lokabhASAmAM lakhavA atikaThina che, paraMtu yazovijayajIe to te kAma paNa saraLatApUrvaka karI batAvyuM. dravyaguNaparyAyano rAsa racI, darzananA viSayane lokabhogya rAsamAM racyo. | darzananI sAthe sAthe temaNe adhyAtmaviSayaka graMtha racyA. khare ja teo asAmAnya pratibhA dharAvatA hatA. adhyAtma jevA anubhavagamya viSayane paNa bhASAnA baMdhanomAM bAMdhI dIdho. jJAnasAra ane adhyAtmasAra nAmanA be graMtho, jJAna ane adhyAtmano sAra ja che. jJAnasAra to jainagItA che jemAM anurupa chaMdamAM, saraLa bhASAmAM khUba ja suMdara rIte adhyAtmajJAna pIrasyuM che. gujarAtI stavana ane caityavaMdanomAM bhagavAna pratyenI utkaTa bhakti jovA maLe che. samyatA adhyAtmanI prathama zreNI che. samakti prApta thayA pachI muktinI prApti marobhAratI 1ST
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcita thAya ja. AthI ja dareka sAdhaka samakitanI prAptinI abhilASA kare che. mATe yazovijaya A vAtane sahamAM ja kahI batAve che keH ""muktithI adhika tuja bhakti bhalI." 1 bhakti to lohacuMbaka jevI che ke mukti to ApoApa kheMcAIne Ave che. AthI bhagavAnanI bhakti ja bhaktane mana zreSTha sAdhanA che. adhyAtmayogI yazovijayane eka vAra potAnA bhAvi vize zaMkA jAgI, paNa samAdhAna maLatuM nathI AthI bharUcamAM munisuvratasvAmInI sAdhanA kare che. eka kiMvadantI anusAra bharUcamAM muni suvratasvAmInI pratimA sAme aThThamatapa(traNa divasanA upavAsa)nI ArAdhanA karavAmAM Ave to potAnI zaMkAnuM samAdhAna maLe. upAdhyAyajI potAnI A sAdhanAnI vAta karavAmAM kare che AMgaNe kalpavelI rUpI, dhana amiyanA vUThA. Apa mAMgyA te pAsA DhaLyA, sUra samakitI tUThA. A. 2 niyati hita dAna sanamukha hue, svapuNyodaye sAthe, jasa kahe sAhibe muktinuM, kariuM tilaka nija hAthe. A. 3 upAdhyAyajIe je prakAre AzA rAkhI hatI te phaLIbhUta thaI. samakita devo prasanna thayA eTale ema lAgyuM ke AMgaNAmAM kalpalatA aMkurita thaI ane tenI vRddhi mATe amRtadhArA varasI. adhyAtmanI carama prAptinI AzA phaLIbhUta thatI lAgI. sAhebe (bhagavAna) svahaste muktitilaka karyuM. A nAnakaDA stavanamAM upAdhyAyajIe potAnI sAdhanAnuM dhyAna karyuM che. eka sAdhunI sAdhanAnuM carama laya mokSa hoya che ane te lakSyanI prApti temaNe karI arthAtu muktinA mArge teo gati karI rahyA che. Ama upAdhyAyajInA jIvanamAM adhyAtma paNa caramasImAe pahoMcyo hato. upAdhyAyajInA graMthomAM saraLa ane suMdara rIte adhyAtmanI vAto gUMthAyelI che. AthI teo khUba ja pAchaLanA samayamAM thayA chatAM temanA graMthonuM viziSTa mUlya che. Aje paNa AcAryo tenA graMthonA uddharaNone zAstrIya purAvA tarIke rajU kare che. sAdhako temanA graMthonuM raTaNa kare che. abhyAsI temanI tarkabhASAthI abhyAsano AraMbha kare che ane temanI ja syAdvAdakalpalatAthI pUrNa kare che. AvA zAstrakAro virala hoya che. emanI pratibhAno khyAla to temanA graMthonA adhyayana dvArA ja maLe. ( virala sAdhaka n 11 )
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ viAcakAzanI anubhavavANI bAbubhAI kaDIvALA jaina zAsanarUpI nabhomaMDalamAM prakAzane pAtharanArA agaNita mahApuruSo thaI gayA. temAM chelle vartamAna jinazAsanane sauthI vadhu prabhAvita karanAra mahAna vibhUti te upAdhyAya yazovijayajI che. temane jinazAsanane sAcI rIte oLakhyuM ane jagatane oLakhAvyuM che. upAdhyAya zrI yazovijayajI evuM adbhuta sarjana karI gayA che ke samyagu jJAnano jijJAsu koI paNa manuSya temanA graMthonA adhyayana vaDe samagra jJAnaprAptinI jijJAsA tRpta karI zake. pUrvadharo ane atIndriya jJAnIonA virahakALamAM Atmaanubhava ane AtmasvarUpaprAptino sAco mArga zuM che tene yathAsthita jo koIe jANavo hoya to pU. upAdhyAya mahArAjanA graMthonuM parizIlana karavuM ati jarUrI che. temanuM vacana sarva koIne Adeya bane che. sarva naya samanvayAtmaka temanI vANI, jJAna, zraddhA ane sAdhanA mArgamAM divya prakAza pAthare che. vANI vAcaka dharA taNI koI naye na adhUrI re" mahopAdhyAyazrInA graMthonuM avalokana karatAM maLelAM keTalAMka divya ratno have ApaNe joIe: sArame tanmayA labdhA, zrutasAgara avagahanAt / bhaktirbhAgavatI bIjaM, paramAnaMda saMpadA // zratasAgaranuM avagAhana karavAthI A prakArano sAra meM prApta karyo che ke paramAtmAnI bhakti e ja paramAnaMda-mokSa lakSmInuM bIja che. paramAnaMdanI saMpadAnuM bIja jinabhakti che tevuM amRta samagra zAstranA avagAhanathI A mahApuruSane prApta thayuM che. ane jinabhaktinA AlaMbane A divya mahApuruSe Atmaanubhava dazAne prApta karI che. temanA graMtho ane kAvyomAM Atma anubhava - je sAdhanAmArganuM parama lakSyAMka che - te AtmasAkSAtkAranI prAptinA parama upAyo temaNe batAvyA che ane pote to AtmaanubhavanA paramAnaMdane yazobhAratI n ss)
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadA jhIlatA ja rahyA che. "mAre to gurucaraNa pasAve, anubhava dilamAM peTho; Rddhi vRddhi pragaTI ghaTamAMhe, Atama rati huI beTho tuTho tuTho re muja sAhiba jagano tuTho'' (zrIpAla rAsa-kaLasa) mane to gurucaraNAnA prabhAvathI AtmAnA pUrNAnaMda svarUpano anubhava prApta thayo che. ane Atmaanubhava thavAthI anaMta jJAna,anaMta AnaMda, kAvyAbAdha sukha, anaMta vIrya, anaMta bhoga, anaMta upabhoga, anaMta lAbha Adi guNasamRddhinuM AtmasvarUpamAM darzana thayuM. AtmAnI aMdara rahelA parama AnaMdamaya svarUpano rasAsvAda thatAM parama tRptino anubhava thayo. prabhunI mArA upara kRpA thaI. paramAtmAnA stavana-dhyAna dvArA Atma svarUpanA anubhavanuM pAna thayuM. AtmAnA akSaya avicala svarUpanA anubhavarasano AsvAda prabhunI bhakti dvArA thayo. 'anubhava guNa Avyo nija aMge miTyo rUpa nija mATho.'' pudgalathI AtmAnI bhinnatA nirNIta thatAM ''miTyo rUpa nija mATho'' A bhAva mahApuruSane sparzo ane caitanyathI ekatA bhAvita thaI. te vakhate zuddha Atmacaitanyane pAmelA paramAtmAnA AtmacaitanyanuM abheda dhyAna thatAM nijasvarUpano anubhavanA paramAnaMda prApta thayo. "managharamAM dhariyA ghara zobhA, dekhatanitya rahezo cira zobhA, mana vaikuMTha akuThita bhakta, yogI bhAve anubhava yu. sAhibA vAsupujya jINaMdA.'' kuMThita bhakti dvArA eTalA amArA 'upayoga'ne kuMThita thavA dIdhA sivAya, eTale ke arihatAkA upayoga(dhyAna)nA satata prayoga dvArA ame tamArI evI bhakti karIzuM ke anubhavajJAnI mahApuruSoe je rIte dhArAbaddha rIte 'upayoga'ne paramAtmasvarUpamAM joDavA dvArA paramAtma-svarUpano anubhava karyo, te rIte arpaNa karIzuM : "kaleze vAsita manasaMsAra, kaleza rahita manane jAva pAra.'' 'kaleze vAsita mana' eTale azuddha upayoga, karma kRta vastuo ane banAvomAM sukha-duHkhano anubhava karatuM amAruM mana tema ja rAga dveSa rUpe pariNameluM amAruM mana te ja saMsAra che karma phaLanuM bhokatRtva (sukha-duHkha) ane rAgadveSanuM kartRtva A banne azuddha upayoganAM kAraNo che. te banne choDIne ApaNo anubhavavANI 3 17
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upayoga (dhyAna) jyAre paramAtmA AkAre pariName che tyAre jIva paraMparAno aMta Ave che ane kevaLa jJAna Adi navajJAyika labdhio rUpa navanidhAnanI prApti thAya che. je vizuddha mana dhara tume ApA, prabhuto ame navanidhi ddhi pAyA. dhyAtA dhyAna dhyeya guNa eke, cheda karazuM have Teke; khIra nIra para tumazuM mIlazuM, vAcaka tharA kahe heje haLazuM." je samaye dhyAtAnuM caitanya dhyeya(paramAtmA)mAM niSTha thaI jAya che, dhyAtAno upayoga (dhyAna) AyAkAra pariName che, dhyAtA jyAre dhyeyamAM tadAkAra rUpe tanmaya-tatUpa bane che, tyAre dhyAtA ane dhyeya vaccenA bhedano cheda thaI, dhyAtA pote ja AgamathI bhAvanikSepe paramAtmarUpa thAya che. jevI rIte dUdhamAM sAkara nAkhIe chIe ane te dUdhamAM ekameka thaI jAya che, te rIte "khIra-nIra pere tumazuM milazuM" eTale ke hai vizuddha caitanya svarUpa paramAtmA ! tamArA AvA abheda milana dvArA ame paNa "heje haLazuM" eTale paramAnaMdano anubhava karIzuM. arthAt tAttvika daSTie tamAruM abheda milana te ja AtmasAkSAtkAra eTale Atma anubhavanI divya prakriyA che. AvI Atma anubhavanI prakriyA pU. upAdhyAyajI mahArAjanI kRtio, temaNe racelI stuti, stavano stotromAM zrIpAla rAsa jevA mahAkAvyamAM vAraMvAra Ave che. AtmasvarUpa ramaNatA ane AtmasAkSAtkAranI avasthAmAM rahelA te mahApuruSe sAdhakone te dizAmAM javAno adbhuta mArga A rIte batAvyo che. jina AgamanAM paramarahasyo A mahApuruSe jinamaMdiromAM pradakSiNA ane khamAsamaNanI vidhimAM goThavIne jaina zAsananI Atma anubhavanI prakriyAne jIvaMta rAkhI mahAna upakAra karyo cheH arihaMta padadhyAto thako, dAvaha guNa pAya re; bheda cheda karI AtmA, arihaMta rUpI thAya re. mahAvIra jInezvara upadize, tame sAMbhaLajo citta lAI re, Atma dhyAne AtmatA, Rddhi maLe savi AI re. vire jInezvara upadize." karuNAsAgara prabhu mahAvIrasvAmIno dezanA rUpe zrIpAlanA rAsamAM lakhela ane je AdhAre pradakSiNA ane khamAsamaNanI vidhimAM sarvatra gavAya che te ( yazobhAratI n h8 )
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra paMktimAM jina zAsananI sAdhanAnuM parama rahasya batAvyuM che. arihaMta paramAtmAnA dhyAnamAM je samaye dhyAtA (dhyAna karanAra) sthira banI jAya che, te samaye dhyAtAno upayoga dhyeya(paramAtmA)mAM tanmaya-tatUpa thaI jAya che. te samaye dhyAnamAM sthira hoya teTalo samaya pUrato dhyAtA AgaLathI bhAvanikSepe arihaMtarUpa bane che. vizvanI sarvazreSTha dhyAnaprakriyA saraLa gujarAtI bhASAmAM mahApuruSe A cAra paMktimAM batAvI che. manuSyamAMthI paramAtmarUpa ApaNI cetanAne TrAnsaphara karavAnI A divya prakriyA che. AtmadhyAne AtmA Rddhi maLe savi AI re." upara mujaba arihaMtanA dhyAnamAM tadrupa banavAthI dhyAtAno upayogarUpa paryAya (avasthA) arihaMta AkAra banyo. ane AtmA jyAre arihaMtAkAra banelA potAnA upayoga rUpa paryAyane dhyeya banAvI dhyAna kare che tyAre paryAyathI abhinna evA AtmanA svarUpano anubhava thAya che. (1) dhyAna karanAro AtmA te dravya (2) bAtAno arihaMtAkAra banelo paryAya te dhyeya (3) dhyAna paNa AtmAnA guNonA svarUpanuM ja che. A rIte dravya-guNa-paryAyanI ekatA thAya che tyAre "AtmadhyAne AtmA' mokSa parvatanI sarva saMpadA Rddhine prApta kare che. zuddha dravya guNa paryAya dhyAne, ziva dIva prabhu saparANe (aranAtha bhagavAnanuM stavana) jema jema upAdhyAyajI sAhityanuM parizIlana, anupekSA ane te pramANenI sAdhanA karavAmAM Ave che, tema tema dhyAtA ane dhyeya (AtmA ane paramAtmA) vaccenA bhedano cheda thaI dhyAtA dhyeya rUpane anubhave che. - have chelle A nyAyavizArada, tarka, vyAkaraNa, kAvya, alaMkAra AdimAM nipuNa A mahApuruSanA hRdayamAM vadhI rahelI prabhubhaktinI rasagaMgAmAM snAna karIe. "pila pile karI tamane japuM re, huM cAtaka tame meha;" AThamA bhagavAnanuM stavana. A paMkti mahApuruSamAM rahelA paramAtma-premanI parAkASThA sUcave che. prabhupada vaLagyA te rahyA sAja, aLagA aMga ne sAthare-jene paramAtmAnuM zaraNa lIdhuM mokSa parvatanI saMpadA sukhapUrvaka prApta kare che ane prabhuthI je aLagA rahyA - chUTA paDI gayA teno vizvamAM kyAMya patto nathI. - manubhavavANI u se O
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ temane racelI covIzImAM zuddha Atmacaitanyane pUrNatayA pAmelA paramAtmAnA guNomAM ramaNatA karavAnuM manohara saMgIta guMjI rahyuM che - zuddha AtmadazAnA nirmaLa tejanI jyota sthirapaNe jhaLahaLI rahI che. anubhavarasanA jharaNAM vahI rahyAM che. Atma sattAgata paramAtmAne jagADavAnI divya prakriyAo che. mohanidrAmAM poDhelA ApaNA cetanarAjane jagADavAmAM zaMkhanAda samAM A stavano hRdayanA tArane jhaNajhaNAvI samyak darzananI anubhUtimAM laI jAya che. AtmA anubhavanA amara AnaMdamAM ekAkAra thavAnI laganI lagADe che. paramAtmAnA parama bhakta upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanI | anubhavavANI A stavanomAM che. AtmAnA pradeze pradeze paramAtma premano jhaMkAra jagADanAra ane AtmasAkSAtkAranA amRtarasanuM pAna karAvanAra - divya sAhityanA racanArA A puruSanI "vAcaka yazanI anubhavavANI ne AtmasAta karI, ApaNuM jIvana jina kathita mArge AgaLa vadhAravA udyavaMta banIe. thobhAratI 130
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizovijayajInAM stavana-kAvyo pannAlAla 2. zAha ApaNA sAkSara kavi-vivecaka sva. manasukhalAla jhaverIe eka kAvyakRtino AsvAda karAvatAM bahu sarasa vAta karI che. emaNe kahyuM che : "manuSyanA vATazatruo be : viSayalAlasA ane vipatti. temAM viSayalAlasA manuSyane avaLe raste dorI jAya ne vipatti manuSyanI matine evI to mUMjhavI detI hoya che ke manuSya satya zuM che e joI zakato nathI.' A vAtane laMbAvatAM emaNe sa-rasa kahyuM che: "e vATazatruonI sAme manuSya TakI zake, jo ene baLa ane jJAna maLe to. viSayanAM pralobhano sAme TakI rahevAnuM baLa ane satyanuM darzana karAvI zake evuM jJAna paramAtmAnI kRpA - kRpA nahi, karuNA hoya to ja pAmI zakAya tevI vastuo che." madhyakAlIna yugamAM bhaktimArganA ArAdhaka ApaNA saMta-kavioe paramAtmAnI karuNAne pAmavA upAsanA karI che. emAM akhUTa kAvya-rasa jhare che. jaina dharmamAM darzana-pUjA, tIrthayAtrA Adi nimitte maMdire jatAM zrAvakazrAvikAne prabhu-stuti ane stavanano mahimA vizeSa che. A kAraNe jaina kavio covIsa tIrthaMkaronAM stavanonI covIzInA sarjana tarapha vizeSa vaLyA hoya evuM jaNAya che. AvI covIzInA racayitAomAM AnaMdaghanajI, devacaMdrajI, mohanavijayajI, cidAnaMdajI vagere mukhya che. emAM AnaMdaghanajInI racanAono viSaya yoga ane tattvajJAnanI abhivyakti che, jyAre devacaMdrajInI covIzImAM mukhyatve dravyAnuyoganI rajUAta che, je sAmAnya zrAvaka-zrAvikAone mATe evI kRtio durArAdhya gaNAya. upAdhyAya yazovijayajIe jaina dharmanA covIsa tIrthaMkaronAM stavano racyAM che. eTale ke emaNe covIzI racI che. AvI emaNe racelI traNa covIzI hAla upalabdha che. emAMnI be covIzImAM Urmi-bhAvanI chaTA ane tIvratAnI abhivyakti che, ane eka covIzImAM kathana caritravigata saMgraha vizeSa che. stavana - kAvyo D vahana
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekeka tIrthaMkara viSe A rIte traNa traNa stuti-kAvyo racAya eTale emAM ekavidhatA ane punarukti-doSa AvI jAya evuM ApaNane svAbhAvika lAge. paraMtu emanA vyaktisabhara stavanamAM mAtra mahimA-smRti nathI, emAM ullAsa, lADa, marma, namratA, mastI, TIkhaLa, dhanyatAdi bhAvonI dAMtasubhaga, sughaDa ane kalpanAzIla rajUAta che. nircAja naikaryalADa A stavanonuM chaTALuM pAsuM che, je bhAvakamAM samabhAva, samasaMvedana jagAve che. zrI rAmaprasAda bakSIe kahyuM che tema kavi potAnI anubhUtine mAtra vyakta karato nathI. vAcakanA hRdayamAM evI ja anubhUti jagADavAno eno prayatna hoya che. vAcakamAM samabhAva jagADe e ja enI kavizaktinI ane kalAnI saphaLatA che." kahyuM che ke "Child is the Father of Man - bALakonI buddhi tAve che." eTalA mATe ke jijJAsA ane vismayathI potAnI AMkhe sRSTinuM nirIkSaNa karatAM bALako avanavA prazno kare che ane emAM keTalAka prazno ApaNane mUMjhavaNamAM mUkI de tevA hoya che. varjIniyA vulpha jene marmasUcaka kSaNa kahe che tevI kSaNa kavacit ja sAMpaDe che. nyUTane zodhelo gurutvAkarSaNano niyama ke vaoNTasane karelI varALathI cAlatA enjinanI zodha: AvI marmasUcaka kSaNa vismaya ane jijJAsAnuM saphaLa che. "naya vibudhano paya sevaka' ke "vAcaka jaza'thI oLakhAtA upAdhyAya yazovijayajI evI ja bALasulabha jijJAsA, vismaya ane nirdoSatA A stavana covIsamAM pragaTa kare che. zrIsuvidhinAthanA stavanamAM teo prazna rajU kare che: 'laghu paNa hu tuma mana navi mAvuM re jagaguru tumane dilamAM lAvuM re kuNane e dIje zAbAzI re kaho zrIsuvidhi niNaMda vimAzI re" huM nAno hovA chatAM tamArA manamAM mAro samAveza thato nathI. ethI UlaTuM tame moTA hovA chatAM mArA manamAM tamAro samAveza thayo che e AzcaryanuM Azcarya che. enI zAbAzI kone devI e vicArI lezo. sarjakanI vANImAM rahelI bALakanA janma jeTalI saMkulatA, vismaya ane tAjagIpUrNa anubhUtinI ahIM vedhaka abhivyakti che. have pratyuttaramAM kavi tarka laDAve che. sthira ane zAzvata vastuno samAveza 1 juo "vADmayavimarza, pRSTha-40 che. yazobhAratI D 172
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ na thaI zake. kadAca samAveza thAya to e kSaNika nIvaDe. eTale laghu hovA chatAM gurumAM samAviSTa na thaI zakavAnuM ahIM samAdhAna sAdhyuM che. bIjI paNa eka vAta che - laghumAM gurunA parAvartanI. te mATe arIsAnuM udAharaNa ApatAM kahe che ke nAnA arIsAmAM mahAkAya hAthInuM pratibiMba jhilAya che. ahIM kahe che: athavA thiramAMhI athira na Ave, --oTo gaja darpaNamAM Ave re. jehane teje buddhi prakAzI re, tehane dIje e zAbAzI re... A Azcaryajanaka ghaTanAnuM zreya potAnA buddhicAturyane ghaTe che. paraMtu e buddhiprakAza paNa mahAprAjJanA tejathI thayo che eTale enI zAbAzI emane ja ghaTe che evo toDa kavi ahIM lAvyA che. A AkhA stavanamAM praznottara dvArA racAtA AMtarika saMvAda ane emAM rahelAM bharapura nATyatattva kAvyane AhalAdaka banAve che. zrIvAsupUjyasvAmInA stavanamAM upAdhyAyajI kahe cheH "ame paNa tumazuM kAmaNa karazuM bhakta praha mana gharamAM dharIzuM.....sAhebA.' ahIM bhagavAna para kAmaNa karavAnI vAta che ane te bhakti vaDe emane | vaza karI manarUpI gharamAM dhAraNa karavAno emaNe vizvAsa darzAvyo che. A ja vAta emaNe bIjI eka covIsInA prathama stavanamAM A rIte karI che : muktithI adhika tuja bhakti muja mana vasI jehazuM sabala pratibaMdha lAgo camaka pASANa yama lohane khIMcaze muktine sahaja muja bhakti rAgo. jaina dharmamAM eka pAribhASika zabda che : niyANu, emAM puNyakarma dvArA phaLa mAgavAno niSedha che. bhautika, Adhibhautika ke sAMsArika sidhdhi arthe sukRta paNa niSiddha che. eTaluM ja nahi paraMtu evI siddhinI abhilASA paNa manamAM na UgavI joIe. Ama chatAM evuM thAya to enuM phaLa avazya maLe, paNa aMte to enuM pariNAma saMsAravRddhinuM che. AvI tAttvika bhUmikAne lakSamAM rAkhI ( tajana- mAvyo p 109 )
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upAdhyAyajI ApaNane eka DagaluM AgaLa laI jAya che. bhagavadbhajana ane bhaktithI sarvajJa thavAnuM paNa teo vajarya gaNe che ane sarasa virodhAbhAsa sarja che. mukti karatAM paNa emanA manamAM bhakti savizeSa vasI che. niyANa to nahIM | ja, paraMtu saheja paNa muktinIya abhilASA nahIM. kAraNa ethI saMsAramAM rahevuM paDe ane e thAya to premalakSaNA bhaktino yoga satata cAlu rahe ane cuMbakIya tattvathI jema loDhu pAse kheMcAI Ave tema bhaktanI bhaktithI mukti paNa ApoApa kheMcAI Ave evI e sahaja prakriyA che. premalakSaNA bhaktinI vAta AvI eTale ema thAya ke vairAgyapradhAna dharmamAM ke jJAnamArgamAM premalakSaNA bhaktine sthAna na hoya, Ama chatAM ApaNA bhaktakavioe AvI bhakti ullAsapUrvaka karI che. eTaluM ja nahi paraMtu evA ullAsane zRMgAramaMDita saMbaMdhonI paribhASAmAM pragaTa karavAmAM AvI che. enuM kAraNa e che ke utkaTatApUrvakanI bhAvAtmaka sthitimAM dehanI pRthakatA ogaLI jAya ane ekatAnI bharatI chalakAI UThe evuM naranArInA saMbaMdhamAM ja saMbhave che. AvI sthiti, alabatta judI ane ethI paNa ucca kakSAe ApaNA bhaktakavioe siddha karI che. evI ekatAnI, tadrupatAnI, tAdAsyabhAvanI, ekAkAranI vAta karavA sAthe enI prabaLa ane vyApaka asara saMsArI para tyAre ja thAya, jo e saMsArIne paricita evA bhAvanI bhUmikAno Azraya levAya. tenI tIvratAe mIrAM jevI sAdhikAone lAbha Apyo che. teno lAbha e che ke pati ke patnImAM anya aneka saMbaMdho samAI zake che. strI patnI hovA chatAM mitra-salAhakAra, mAtRbhAva ApI zake che. tevI ja rIte pati mitra, rakSaka ane paitRka bhAvo ApI zake che. bIjA saMbaMdho ATalA vyApaka nathI. tethI je sAdhaka bhagavAnane A bhAve bhaje temAM utkaTatA Ave che. mULe parasparamAM lokottara vizvAsa ane pratyeka spaMdanomAM ekanubhUti e Ano pAyo che. sakhI ke sakhAbhAvamAM Akhare to A ja tattva che. iliyaTe potAnI patnIne arpaNa karela kAvyamAM A anubhava sarjita thayo che. A badhuM jotAM vairAgya ane jJAnamArgamAM paNa premalakSaNA bhakti aucityapUrNa ane upakArI jaNAya che. zrIcaMdraprabhasvAmInA stavanamAM AvI premalakSaNAbhaktino upAdhyAya yazovijayajIe viniyoga karyo cheH caMdraprabha jina sAhebA re, tame cho catura sujANa, mananA mAnyA ( pakSobhAratI n 104
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevA jaNo dAsanI re, dezo phaLa nivAraNa, ' Avo Avo re catura sukhabhogI, kIje vAta ekAMte abhogI. premamAM viThaMbhe thatI goThaDInuM sukha kalpanAtIta che. vasto vizvebhara A sukhane caudalokanI paDache mUkI enAthI rUDuM bIjuM kazuM ene lAgatuM nathI ema jaNAvI eno mahimA kare che. avadhUta AnaMdaghanajI paNa AvI ja anubhUti kare mIThe lAge kaMtaDo ne khAro lAge koka kaMta vihaNI goThaDI, te raNamAMhe poka A stavanamAM ramyakoTi jovA maLe che. yAcakane yAcakabhAva na Ave e rIte ApavAthI dAtAnI zAkha vadhe che ane yAcakanI Ijjata thAya evI sahRdayatAthI dAna karavuM joIe, evuM na thAya to jaLa dIe cAtaka khIjavI megha huo tINe zyAma cAtakane khIjavI khIjavIne vRSTi dvArA jaLasiMcana karavAthI megha jema zyAma thayo evI hAlata dAtAnI thAya. ahIM vAdaLonI zyAmatAnA kAraNa aMgenI kalpanA dvArA ramyakoTi jovA maLe che. cAtaka aMgenI purA-kathAno paNa evo ja ramya upayoga thayo che, ApaNAM prAcIna muktako, anyokti, atyukti ane kalpanonA kAraNe, badalAtI kAvyaruci ane palaTAtA kAvyapravAho vacce, Adhunika racanAo jevAM ja ane jeTalAM ja, (kadAca caDiyAtAM) Aje paNa tAjagIpUrNa ane AkarSaka rahyAM che. A kaDI enuM uttama udAharaNa che. zrIdharmanAtha svAmInA stavanamAM kavi kave che: thAzuM prema banyo che. rAja, niravahazyo to lekhe meM rAgI, prabhu yeM cho nirAgI, aNajugate hoe hAMsI.... premamAM kajoDuM thAya to hAMsI thAya. bhagavAna vitarAgI ane huM rAgI. evI sthiti ane ekataraphI sneha rAkhavAmAM hAMsI thAya chatAM e prIti rAkhavAmAM mArI zAbAzI che ema kavi umere che. ApaNA kathAsAhityamAM "catura nAyikA ane mUrakha nAyakanuM kathAghaTaka che, ema evAM phAgukAvyo paNa racAyAM che, e vAtanI ahIM yAda Ave. A vAtane AnaMdaghanajIe abhinaMdana jina stavanamAM A rIte kahI che? na stavana - IIbo n 105
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ darizaNa darizaNa raTato jo phiruM to raNaroMga samAna jehane pipAsA ho amRta-pAnanI kima bhAje viSapAna abhinaMdana jina darizANa tarasIe. keTalIka vArasAvasaraLa lAgatI bAbata zabdothI, vANInA arthathI samajAvI zakAtI nathI, tema keTalIkavAragahana lAgatI bAbatone paNa zabdadeha ApI zakAto nathI. premanI, utkaTa premanI ane bhAvollAsanI abhivyakti aMge paNa AvuM kahI zakAya. enI anubhUti mANI zakAya. e anubhava-gocara che. hRdayanA saMkula bhAvonI chabi zabdanI phremamAM maDhI zakAya ke kema enI zaMkA rahe che. upAdhyAya yazovijayajIevI anubhUtine zabdadeha ApavAmAM saphaLa rahyA che, jemake, sumatinAtha guNazya milIjI vAdhe muja mana prIti guNagrAhaka daSTithI bhagavAna tarapha prIti to vadhatI ja rahe eno avihaDa raMga kevo lAgyo che e mATe rojiMdA jIvanamAMthI svAbhAvika daSTAMto eka pachI eka Ave che. parimala kastUrI taNo, AMgaLIe meru, chAbaDIe raviteja, nAgaravelanA pAnathI lAla thayelA oSTha jema chUpA na rahe tema bhagavad-prIti paNa chAnI na rahe evI daSTAMtasabhara paMktio eka pachI eka Ave che. zrI anaMtanAthajInA stavanamAM emaNe e raMgane "coLa majIThano raMga' kahyo che. upAdhyAya yazovijayajInI eka viziSTatA che. stavananA prAraMbhamAM bhAvanI eka chaTA le. tyAra bAda ene anurUpa dacaMtasubhaga kalpanA teo doDAve. eka pachI eka kaDImAM pratItijanaka ane anubhUtijanya daSTAMto ApI e bhAvane puSTa kare. emAM ATalAM badhAM stavanomAM kyAMya punarukti thatI jaNAtI nathI ethI emanAM kAvyomAM tAjagI ane nAvInya jaNAya che. thoDAMka udAharaNo joIe. 28Sabha jina stavanamAM teo kahe che: kavaNa nara kanaka maNi, choDI tRNa saMgraha kavaNa kuMjara tajI karaha lete? kavaNa bese tajI kalpataru bAule tuja tajI avara surakoNa seve? yobhAratI n \00 che
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ajitanAtha jinastavanamAM bhagavAna (ajitanAtha) sAthe prIta che. ane bIjAno saMga jacato nathI enA samarthanamAM sarasa kahe che: mAlatI phale mohiyo, kima bese ho bAvaLa ta2 bhaMga ke . gaMgAjaLamAM je ramyA, kima chillara ho rati pAme marALa ke sarovarajaLa jaladhara vinA, navi cAho ho jaga cAtakabALa ke; kokila kalakUjita kare, pAmI maMjarI ho paMjarI sahakAra ke; AchAM taruvara navi game, girUAzuM ho ho) guNano pyAra ke; kamalinI dinakara kara grahe, vaLI kumudinI ho ghare caMdrazuM prIta gaurI girIza giridhara vinA navi cahe ho kamaLA nija citta ke; varNAnuprAsa ane aMtyAnuprAsathI zobhitI A racanA kavihRdayanA utkaTa bhAvonI dyotaka che. zrIabhinaMdana svAmInA stavanamAM bhagavAnanI mUrti dIThI ane je bhAva jAgyA enuM sAdrazya Alekhana che. vicAronI zuddhi ane kavitvanI utkaTatAthI siMcAyelI A kRti che. emanI kalama dvArA thatI bhAva-niSpatti AvI che: suramaNi ho prabhu suramaNi pAmyo haa. AMgaNe ho muja AMgaNe muja surataru phaLyo jI jAgyA ho prabhu jAgyA puNya aMkura mAgyA ho prabhu! muha mAgyA pAsAM DhalyA jI. bhUkhyA ho prabhu!bhUkhyA maLyA dhRtapUra, tarasyA ho prabhu! tarasyA divya udaka maLyA che thAkyA ho prabhu! thAkyA milyA sukhapAla, cAhatA ho prabhu! cAhatA sajjana heje haLyA che anubhUtinI utkaTa avasthAe ja AvI rasALa-rasAddha kAvyaracanA thAya. ! upAdhyAyakRta zrIpadmaprabhusvAmInuM stavana ane devacaMdrajInuM RSabha jina T stavana ne mo 9 100 .
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ stavana lagolaga mUkavA jevAM che. yazovijayajI kahe che: IhAMthI tihAM jaI koI Ave nahi jeha kahe saMdezojIjehanuM milavuM re dohiluM tehazuM neha te Apa kilezojI..padmaprabha. to devacaMdrajI kahe cheH kAgaLa paNa pahoMce nahi . navi pahoce ho tihAMko paradhAna je pahoMce te tuma samo navi bhAMkhe ho koInuM vyavadhAna, - RSabha niNaMdazuM prItaDI eka sAro zloka, kaDI, dUho ke lITI: e to kyAreka maMdira banI jAya, kyAreka tIrthasalila banI jAya to kyAreka gokuLa-vRMdAvanano vagaDo banI jAya. upAdhyAya zrI yazovijayajInI stavana covIsIomAM AvI ja racanAo che. ahIM to kAvyanI vizeSatAne anulakSI mAtra aMgUlinirdeza karyo che. gAya sUMghIne care. je sAruM hoya, poSaNa maLe evuM hoya te carI le ne pachI nirAMte besI vAgoLe ema upAdhyAya yazovijayajInI kRtiono, madhyakAlIna sAhityamAMthI cAro carIne, nirAMte vAgoLavA jevA che. parovAtI d 178
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ''jJAnasAra'. eka cittano rUpendrakumAra pagAriyA "jJAna" e AtmAnuM asAdhAraNa lakSaNa che; koI paNa yugamAM tenuM mahattva ochuM thatuM nathI; ochuM aMkAtuM nathI. jJAnanA upayogathI ja viveka janme che ane viveka dvArA ApaNe vyavahArakuzaLa banIe chIe. ApaNA caritrano vikAsa karavAmAM samartha ane sAtvika sukha-zAMti prApta karavAmAM saphaLa thaIe chIe. jJAnazUnya vyakti pazutAmAM sarI paDe che ane jJAnasaMpanna vyakti paramAtmasthiti prApta kare che. nyAyavizArada mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje jJAnanI mahattA dAkhavato "jJAnasAra' nAmano eka mahattvapUrNa grantha racyo ane samAja para moTo upakAra karyo. vibhAvadazAmAM phasAIne AtmA kevI viDambanAono bhoga bane che ane svabhAvadazAmAM potAnA mULa svarUpane prApta karIne kaI rIte ananta Atmika sukhono anubhava kare che, tenuM vizada ane ucca kakSAnuM nirUpaNa A granthamAM ApaNane maLe che. zrImad bhagavadgItAnI koTino A eka utkRSTa grantha che. eka daSTie to "jJAnasAra' e jainagItA ja che. evA A granthathI jaina ane ajaina sau koIne mATe tenI upayogitA siddha thaI che. granthamAM jainadarzananA mULabhUta siddhAMtone annaniviSTa karIne vedAnta) ane gItAmAM prayojAyelA saccidAnaMda, pUrNAnanda, cinmAtra, vizrAnti, parabrahma, dharma saMnyAsa, yogasaMnyAa, nirvikalpa tyAga, nirguNa brahma asaMgakriyA vagere pAribhASika zabdono prayoga karIne upAzrI yazovijayajI mahArAje potAnI samanvayadaSTino paricaya ApaNane karAvyo che. A granthamAM ATha ATha zlokonA kula 32 aSTaka che. 1. prathama aSTaka pUrNASTaka che AmAM AtmAnI pUrNatA apUrNatAnuM suMdara vivecana karyuM che. pa.pU. upA. zrI yazovijayajI ma.sA. kahe che ke bAhya samRddhithI prApta karelI pUrNatA e pUrNatA pAnasArA va nA
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. paraMtu mAgIne AbhUSaNonI mAphaka kSaNika che. jJAna, darzana, cAritrathI samRdhdha vyakti ja pUrNa che, tenI pUrNatA svAbhAvika rIte avinAzI che. 2. vikalpathI utpannapUrNatA tophAnI samudranA taraMgonI mAphaka avAstavika che, kSaNika che, paraMtu sahaja AnandathI utpanna AtmAnI pUrNatA zAnta mahAsAgaranI mAphaka nizcala avicala hoya che. 3. tRSNArUpa kALInAganuM damana karIne jeNe pUrNatA prApta karI che te kadI paNa dIna nahIM bane. 4. bAhya parigrahanI upekSA e ja pUrNatA che. 5. pArakI vastune potAnI mAnanAra cakravartI paNa dIna che. jJAnAdi Atmika guNone potAnA mAnanAra vyakti indra karatAM paNa vadhu samRddha che. 6. kriyAvAdI (AtmavAdI) jIva zuklapakSIya che. akriyAvAdI kRSNapakSIya che. arthAt saMsAramAM paribhramaNa karanArA hoya che. 2. magnASTaka A aSTakamAM cittanI ekAgratA nirUpAI che. pa.pU. upA. zrI yazovijayajI mahArAja kahe che ke jemanuM citta jJAnamAM nimagna banyuM hoya te tarata ja paramAtma dazAne prApta kare che. teno kartRtvabhAva dUra thaI jAya che. saMsAra ene nirasa lAge che. 3. sthiratASTaka ahIM manane sthira karavAno upadeza Apyo che. pa.pU. upA. zrI yazovijayajI mahArAja kahe che ke khATA padArthathI dUdha khATuM ane kharAba thaIjAya che. te ja rIte lobha ane kSobha rUpI asthiratAthIjJAnanAzapAmeche(2). asthira mana dharAvanAra vyakti vyabhicAriNI strInI mAphaka duHkhI thAya che. sthiracitta vyaktinI tamAma kriyAo satI strInI mAphaka kalyANakArI hoya che. (3). zalyarUpa asthiratA dharAvanAranI tamAma kriyAo niSphala jAya che. kupathyanuM sevana karanArane mATe bahumUlya auSadhi paNa nirarthaka sidhdha thAya che. te ja rIte jenA hRdayamAM zalya che tenI kriyA paNa niSkala jAya che (4) saMpUrNa sthiratArUpa cAritra to sidhdha paramAtmAne paNa ISTa che. yazobhAratI chu. 80
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. mohatyAgASTaka bAhya padArtha pratye mamatva e ja moha che. mohathI ja cAritrano nAza thAya che. ananta saMsAramAM paribhramaNa karAve che. mohano tyAga kare che te tarata ja saMsArano anna ANe che. A mAruM che' evI anubhUti e ja moha che. "A mAruM nathI ane huM eno nathI" e ja mahAmohano nAza karanAra mahAmaMtra che. zudhdha Atmadravya huM chuM. ane zudhdha jJAnaguNa mAro che. A ja huM chuM. A ja mAruM che. bAkInA tamAma padArtha mArA nathI. AtmAno vibhAvabhAva azudhdha che. 5. jJAnASTaka A aSTakamAM jJAnanI mahattA prakaTa karI che. pa.pU. upA. zrI yazovijayajI mahArAja kahe che - bhUMDa viSTAmAM ramaNa kare che. te ja rIte ajJAnI jIva ajJAnamAM ramaNa kare che. A ja rIte jJAnI viveka jIva jJAna amRtamAM ramaNa kare che. nakAmo anizcita vAdavivAda karanArA paMDito telInA baLadanI mAphaka vyartha ja bhramaNa karanArA hoya che. temano jJAnAbhAra nirarthaka che. - AtmajJAna e ja zreSTha jJAna che. e asAmudrika amRta che. auSadhio sAthe saMbaMdhita nahIM evuM rasAyaNa che. uccakoTinuM aizvarya che. 6. zamASTaka mananA vikalpo zAnta thAya e ja rAma, ajJAnathI kalpita ISTa ane aniSTanA bhAvanI kalpanAno tyAga karI zubha azubhano samAnarUpe vicAra karavo e samatA yoga che. koI paNa viSayamAM manane ekAgra karavuM e dhyAna che. zubhAzubha adhyavasAya anusAra dhyAna paNa zubha-azubha banI jAya che. zamayukta uttama dhyAnathI vikAra nAza pAme che. jenuM mana divasa ane rAta samarUpI amRtathI siMcana pAmatuM hoya te mAnava kadI paNa rAga-dveSarUpI viSadharathI DaMkha mArI zakato nathI. 7. indriyajayASTaka saMsAranA bhayathI mukti pAmavA mATe indriyo para vijaya meLavavo e nAnasAra' n 11
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ anivArya che. kAraNa, indriyone adhIna banelo jIva A saMsAramAM mahAduHkho anubhave che. hajAro nadIo bhaLI javA chatAM sAgara atRpta rahe che. te ja rIte anaMta bhogonI prApti thavA chatAM Indriyo sadAya atRpta ja rahe che. pataMgiyuM, bhamaro, mAchaluM, hAthI, mRga, eka eka indriyanA doSathI prANAnta kaSTo bhogave che. to pachI pAMce Indriyone adhIna jIvanI to vAta ja zI karavI? 8. tyAgASTaka jIvananA sarvocca zikhara para pahoMcavA mATe tyAga ati Avazyaka che. saMsAranAM tamAma baMdhanono tyAga karanAra evA saMyamI AtmAne potAnA bAhya saMbaMdhIo tarapha jevApaNuM hotuM nathI. temaNe to dhRti, samatA, kSamA vagere jevA Antarika baMdhuonI ja sahAyatA levI ghaTe. nirmala candra je rIte AkAzamAM zobhe che. te ja rIte samAjarUpI nakSatramaNDalamAM tyAgI zobhI UThe che. 9. kriyASTaka samyapha kriyAthI ja jIva mukti prApta kare che. jJAnarahita kriyA nirarthaka che ane kriyArahita jJAna paNa nirarthaka bhArarUpa che. samyaka jJAna ane kriyAthI ja jIva mokSa prApta karI zake che. 10. tRyASTaka jJAnarUpI amRtanuM pAna karIne kriyArUpI kalpavallInAM divya phaLa AsvAdIne, samatArUpa tAbula cAkhIne muni parama tRminI anubhava kare che. svaguNanI prAptithI jIvane je tRpti maLe che te indriyonA bhogathI saMbhavatI nathI. bAhya pudgalothI to mAtra zarIra tRpta thAya che. Antarika guNonI prAptithI ja AtmA tRpta thAya che. 11. nirlepASTaka . kAjaLanI koTaDImAM rahela vyakti kAjaLathI kALI thayA vinA rahetI ja nathI. artha e thayo ke saMsAramAM saMsArI jIva karmamaLathI lipta thAya ja che, paraMtu
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnIjano kadI paNa saMsArathI lipta thatA nathI. tapa ane jJAnanA madathI lipta kriyAvAna paNa lipta thAya che arthAt karmabaMdhana UbhuM kare che. paraMtu bhAvajJAnathI sampanna vyaktinI kriyA karmabaMdhananuM kAraNa banatI nathI. mahAna cintaka pU. upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje prabhutva-sampanna banavA mATe uparyukta niyamonI sAthe sAthe nIcenA upAyo paNa batAvyA che. te che niHspRhatA, mauna, samyak vidyA, viveka, mAdhyasthabhAva, nirbhayatA, anAtmazaMsA, tattvadaSTi, sarvasamRdhdhi karma vipAka cintana, bhavoddega, lokasaMzA tyAga, zAstrapaThana, parigrahatyAga anubhava, yoganiyoga (bhAvayajJa) pUjA, dhyAna, tapa, sarva naya AzrayaNA =(samanvayadraSTi) A tamAma para temaNe gahana cintana karyuM che. A tamAma upAyo mokSaprAptinA che; AtmAmAMthI paramAtmA banavA mATe che. gajAnasAra ra
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 samAdhizataka" DaoN. zekharacaMdra jaina m zatakano prAraMbha AcAryazrI sarasvatInuM smaraNa ane jinezvara bhagavAnanI vaMdanAthI kare che. bIjI ja paMktimAM potAnA uddezyane spaSTa karatAM teo lakhe che - ''mAtra Atmabodha mATe eka sundara ane sarasa prabaMdhanI racanA karIza.'' 102 duhA chaMdamAM lakhAyelA mizragujarAtI ane hindInA rAjasthAnI svarUpamAM A kRtinI racanA AtmabodhanA uddezyathI teoe karI jenuM prakAzana 1926mAM zrI jaina zreyaskara maMDaLa taraphathI Atmahitakara AdhyAtmika vastusaMgrahamAM karavAmAM Avela che. prAraMbhanA prathama duhAmAM kavi 'jina' eTale jemaNe indriyavijaya prApta karI lIdho che teone praNAma kare che. A 'jina' jagabaMdhu che eTale ke saMsAranI A bhautika jhALajhamALamAM paNa pudgalanI mRgamarIcikAmAM teo ja eka mAtra patha-darzaka baMdhu che. saMsAranI vAsanAo, cAra kaSAya, paMca pApa badhA bahArathI khUba AkarSaka lAge che, paNa teonI kAryapraNAlI to saMsAramAM bhaTakAvI pathabhraSTa karanAra duzmana jevI hoya che. AvA saMsAramAM jo sAcA pathadarzaka koI hoya, muktipaMthe hAtha pakaDIne kalyANamArgamAM joDanAra hoya to te A jagabaMdhu jinezvara che. A kAvya-kartRtva pAchaLa teonI koI lokeSaNA ke vAha-vAha pAmavAnI bhAvanA nathI evI prAraMbhe spaSTatA kare che. temano mULa uddezya to phakata 'Atmabodha' che, eTale ke AtmAnA sAcA svarUpa, tenI svataMtra sattA ane tenuM parimArjana karI tenA parivardhananI bhAvanA che. mULamAM A kAvya Atmonnayana mATe ja che. hA, te sarasa haze, sAhityanI daSTie. chaMdazAstranI dRSTie bhASA, chaMda, alaMkAra ke bhAvanI dRSTie ja sarasa che. virAgI kavi ahIM sarasa zabdanI sAthe kartA ane pAThaka baneno samanvaya sAdhe yazobhAratI 14
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. Atmabodha ane AtmonnatimAM sahAyaka A kAvya kartAne to sarasa lAgaze ja, paNa A kAvya teone paNa sarasa lAgaze jeone khAtmabodha ane AtmadarzananI utkaTa abhilASA che. A daSTie paNa A kAvyane manohArI banAvavAnI bhAvanA pragaTa thaI che. "samAdhizataka'no pratyeka duho Atmabodha, tenI mahattA ane bhedavijJAna jevA gaMbhIra viSayo para atyaMta saraLatAthI prakAza pADe che. kyAMya koI daitabhAva nathI. teo spaSTapaNe mAne che ke "AtmajJAna' eka mAtra zivapaMtha mATe paramArtha svarUpa che. A satyabhAva nigraMtha che. je A AbhAmAM ramaNa kare che ane je Atmarata banI jAya che. saMsAranA samasta bhoga nirarthaka che. teo te sukha ke AnaMda ApI zaktA nathI, je sukha Atma-magana thavAthI upalabdha bane che. hakIkate AtmAnaMdI bhAvanI vAta ja ora che. AtmajJAnamAM magna jIvane A pugala saMsAra tamAzo ja lAge che. temanI daSTimAM saMsAra idrajAla che, jyAM A jIvano kyAMya meLa besato nathI. ApaNe sahu saMsArIjIva A pudgalanA mohamAM kAya(saMsAra)ne hIro samajI beThA chIe. paNa satya pragaTa thavAthI (AtmajJAna thavAthI) kAca - kAca ja rahI jAya che. sAco sAdhaka koI paNa prakAranI eSaNA rAkhyA vagara AtmadhyAnamAM ja racyopacyo rahe che. AtmajJAnI to muktirasamAM ja tanmaya banIne nRtya kare che. jemanI pAse bahirAtmA ane antarAtmAno bodha che, jeNe baherAtmA, antarAtmA ane paramAtmAnI sthitinuM jJAna che evo jJAnI sAdhaka dehane bhrama mAne che ane bahirAtmAne atyaMta dIna, parapadArtha ane kamajora tattva mAne che. tenuM dhyAna to kendrita rahe che. AtmA ane paramAtmA para. ahIM teoe bahirAtmAnA tiraskAra ane AtmAnA svIkAranI vAta prastuta karI che. punaH AtmAnA svarUpane vadhu spaSTa karatAM teo kahe che ke cittamAM je doSa utpanna thAya che te ApaNA bhrama ke dvighAne kAraNe hoya che. AtmAnuM kArya to aMtaramAM cAlyA ja kare che, paNa AtmAnI paramAtmAvALI to te sthiti che jyAM saMpUrNa nirmaLatA ane nirdoSatA hoya che. paramAtmAnI A nirmaLatA prApta thatAM ja karmanI saMpUrNa milAvaTa khatama thaI jAya che. eTale paramAtmAnI avasthAmAM samasta karmonI nirjarA thaI jAya che. karmanI koI milAvaTa rahetI nathI. A ja sAcI siddhAvasthA che. sipAlitaka, 185 )
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArane ja sarvasva mAnanAra saMsArIjIva dehane ja jue che. AvA loko indriyabaLane mahattA Ape che je bahirAtmA athavA pUrNa sAMsArika che. AvA lokonuM mana niraMtara ahaMkAramAM DUbeluM rahe che; jyAre je Atmarata rahIne paramAtmapadonmukha che tevo samAdhirata ajJAta agocara, niraMjana svarUpanI ArAdhanA kare che. A tattva ApaNAmAM satata vidyamAna hoya che. A tattvane jJAnI puruSa oLakhI le che ane haMsanI jema nIra-kSIra bheda pArakhI le che. kavi khUba ja spaSTapaNe nirdeza kare che ke sAco sAdhaka haMsa jevo hoya che, je AtmA ane pudgalanI vacce nIra-kSIra jevo bheda samajIne kSIra(AtmA)no svIkAra karIne nI2(saMsA2)no tyAga karI AtmalIna bane che. saMsAra pratye dhyAna rAkhanAra mitra-zatru ane abhimAna vageremAM ja phasAyelo rahe che, paNa jeNe potAnI jAtane ja jovAnI Teva pADI che te jarUra mArga prApta kare che. sAcuM paNa che ke jyAM bhramIjIva saMsArane ja sarvasva samaje che tyAM AtmajJAnIno saMsAra to eka mAtra zuddha svabhAvI AtmA ja sarvasva che. saMsAranI vAsanA avidyArUpa che je A jIvane aneka vikalpomAM phasAvIne aMdha-kUpa(ajJAna)mAM dhakelI de che. saMsArIjIva putra-dhana vagerenI prAptimAM AtmAne bhUlI jAya che. A jaDasaMpatti che je mohane kAraNe haMmezAM AtmA mATe pratikULa che. saMsAranI jaDatA ane mohane saMsArabhramaNanuM mULa kAraNa mAnIne teo salAha Ape che - he jIva ! A saMsAranI bhramamatine choDI de ane have potAnA aMtarane nihALa. antadaSTi bano) je kSaNe A moha daSTine choDazo, tyAre ja AtmAnI guNadRSTi prApta thaze, eTale ke bahirdaSTi tyAgIne antardaSTA banavAthI ja AtmAne samajyAno guNa utpanna thAya che. saMsAramAM indriyabhogamAM sahu mazagUla che. cAre tarapha lUMTAlUMTa cAlI rahI che, jyAre bIjI tarapha Atmadravya viSe koI dvidhA nathI. cidAnaMda AtmasvarUpamAM ramanAra hamezAM prasanna che, kAraNa ke te jANI gayo che ke nijapada to nijamAM ja che, eTale ke mArA AtmAno vikAsa to mArA ja aMtaramAM che. ahIM paNa kavi AtmAnI svayaMpUrNa sthiti para prakAza pADe che. AtmAnA jJAna-prakAzamAM bhedavijJAnI koI agrAhya vastune grahaNa karato nathI. ane grAhyane kadI paNa tyAgato nathI. te vastu-svabhAvano jANakAra hovAthI sva ane paranA bhedane jANe che. A duhAmAM kavi e tathya para yazobhAratI 186
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAza pADe che jyAM ajJAnI jIva agrAhya saMsAra)ne grAhya mAnI tene ja ciTakI rahe che. ane grAhya (AtmA)ne bhUlI rahyo che, jyAre samAdhistha jIva svaparanA nirNayanI zaktivALo hovAthI grAhya-agrAhyanA bhedane samaje che. ajJAnI jIvanI sthiti evI anabhijJa vyakti jevI hoya che, je chIpalAMnI camakamAM cAMdInI camakanA bhramathI bhramita thaI tene cAMdI mAnI le che. A rIte te A dehane ja sarvasva samajI beTho che, paNa, jJAna-daSTi prApta thatAM ja chIpalAmAM cAMdIno bhrama dUra thaI jAya che. ane deha AtmA che Avo bhrama paNa dUra thaI jAya che. A rIte satyane satyasvarUpe jovAnI daSTi prApta thAya che. Ama kahI zakAya ke saMzayanAM vAdaLa vikherAtAM ja satyarUpI sUryanAM darzana thavA lAge che. jJAnanA prakAza vagara paNa ApaNe jAgatA paNa sUtelA chIe. jJAna e ja vyakti che, je mana-vacana ane kriyAmAM samabhAvI hoya. je vyAvahArika kriyAo karatAM karatAM paNa nizcaya eTale ke AtmAmAM sthita thaI jAya. ahIM kavi vyavahAramAM rahIne paNa nizcayane ja sAdhya mAne che. jJAnI sAdhaka, je AtmaramaNa kare che tenI draSTimAM saMsAra pratye koI moha ke saMbaMdha hotA nathI. bhautika jagatathI upara tene mATe A saMsAra mAtra unmatta banAvanAra ane daSTihIna che. ahIM unmattatA ane saMdhatva bhoga-vilAsa ane bheda-vijJAnanI daSTie abhAvanA pratIka che. sAdhaka je jJAna prApta karI rahyo che, te vyAvahArika daSTie che, paNa jyAre te nirvikalpa AtmabhAvamAM praveza kare che, tyAre koI paNa dvidhAbhAva tene gamatA nathI, eTale ke te vikalpothI mukta bane che. AcArya kahe che ke A rIte AtmalIna sAdhaka bahirAtmAne tyajIne attarAtmAmAM praveza kare che ane paramAtmAnA dhyAnamAM potAne dhyAnastha kare che jyAM koI vikalpa hotA nathI. paramAtmAnuM A sAnnidhya nirvikalpa ane nirbhara banAvI de che. bhagavAnanA dhyAnamAM ekacitta thavA mATe bhArapUrvaka AcArya kahe che je vyakti paramAtma-padanI prApti mATe potAnA AtmAmAM jeTalI daDha IcchA arthAt cittanI ekAgratA rAkhe che tene teTalI ja jhaDapathI mukti maLe che. AvA sAdhakanI tulanA kavi,evI IyaLanI sAthe kare che je eka ja gati ane ekaniSTha dhyAnane lIdhe bhramarI banI jAya che. deha ane AtmA banne bhinna che. AvA bheda-vijJAnane je jANI le che te samASipAta kI 180
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ antarAtmAnA darzana karatAM karatAM paramAtma bhAvamAM sthira thato jAya che. A tathyane vadhu spaSTa karatAM teo kahe che je jIva deha ane AtmAnA bhedane samajyA vagara (jJAna vagara) tapa karyA kare che, tenA bhAvono anta thato nathI. ahIM kavi dhyAna ane kriyAnI samaja para prakAza pADe che. jyAre A jIva potAnA jJAna vaDe pudgalane jANI le che tyAre te AtmA tarapha unmukha thAya che. jyAre unnatazIla banI A jIva guNanA ahamthI paNa mukta thaI jAya che, tyAre te AtmAnA sahaja prakAzathI prakAzita banI jAya che. bhAvArtha ke jJAnI jyAre laukika padathI mukta thaI jAya che tyAre garvarahita banI jAya che. dharmanA upadezathI saMnyAsa pragaTe che eTale ke AtmA jyAre saMpUrNa jagatathI mukta thaI UrdhvagAmI bane che tyAre tenA laukika kSamA vagere guNo ke je puNyanA upAdAna che te paNa naSTa thaI jAya che. he jIva ! A jANyA pachI tuM A kalpita saMsArathI udAsIna kema banato nathI ? vastunA pratyakSa darzana pachI vyaktino vastu pratyeno kAlpanika bhAva tevI rIte ja dUra thaI jAya che, je rIte doraDAne joyA pachI tenA viSe sApanI karelI kalpanA dUra thaI jAya che. AvI rIte ja sAcuM AtmajJAna thavAthI AtmA pratyeno abodha bhAva dUra thaI jAya che. AcArya kahevA mAMge che ke AtmajJAna thavAthI kalpanAnI ajJAnatA pote ja naSTa thaI jAya che. dharma arUpI dravya che ane tethI teno rUpI dravya sAthe koI snehasaMbaMdha thaI zake nahIM. AvI ja rIte jJAnI jIva kyAreya aparaguNa ke mithyAguNa pratye AsthAvAna thato nathI. te zudhdha AtmanaigamanI kalpanAthI paramabhAvamAM magna rahe che ane zuddha jJAnane apanAve che. upAdhyAya yazovijayajI sAcA paramAtmAnuM sthAna aMtaraghaTamAM ja mAne che. ahIM AtmasAdhanA upara vizeSa jhoka ApavAmAM Avela che. teo kahe che ke jyAre A jIva rAgAdi bhAvono tyAga karIne sahaja guNone prApta karI le che, tyAre tenA ghaTamAM ja Izvara ke AtmA pragaTe che. jene A Atmatattva prApta thaI jAya che, tene ciMdAnaMdano AnaMda maLI jAya che. eTale ke jIva cittanI AnaMda avasthAmAM ramaNa kare che. jIva anaMtakALathI rAgane kAraNe A anaMta saMsAramAM bhramaNa kare che. paNa jevo ja A jIva rAgAdithI mukta bane che tevo ja paramapadanA sAratattvane jANI le che. ApaNe je saMsArane sarvasva mAnI beThA chIe te to eka bhrama che, dago che, mananI mUMjhavaNa che. ane saMpUrNa asatyanI ramata che. enuM sukha to yazobhAratI 3 188
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ thoDAka divasa mATe hovAthI asthAyI che ane chelle hAthamAM rahe che mAtra dhULa. A rIte saMsAramAM bhUlelA jIvane aMte to saMsAranA kaSTa ja prApta thAya che. A bhAvane rUpaka dvArA samajAvatAM teo kahe che : "moha rUpI lagAmanI jALamAM A mana phasAI gayuM che. jemAM A mRgarUpI AtmA dibhramita thaI rahyo che. ane je AmAM phasAto nathI te muni che. tene koI duHkha thatAM nathI. mANasa pote ja potAno samIkSaka banI sarva jANI zake che. ane AtmadoSa jANyA pachI ja jJAnanA rasane prApta karI zake che. ahaMkAra sauthI moTuM dUSaNa che. paradravya jevA ahaMkArane ApaNe ApaNAmAM dhAraNa karI laIe chIe. pariNAme Atma-guNonI sugaMdhathI vaMcita rahI jaIe chIe, jyAre ahamane ja ApaNo guNa mAnI laIe chIe, tyAre anyathI saMbaMdha chUTI jAya che. tAtparya ke ahamune kAraNe AtmadarzanamAM vighna utpanna thAya che. AtmasvarUpa to liMgadhArI (saMsArI) karatAM ghaNuM UMcuM che. te anAmI ane arUpI che. Atma-svarUpanI prApti mATe dehathI upara UThavAnuM jarUrI che. AtmAnA guNanI nIti tyAre ja thaI zake che, jyAre tenuM ciMtavana dehathI bhinna tattva mAnIne kara mAM Ave. anyathA ApaNe bhrama ane vAsanAonI bhulabhulAmaNImAM du:khI thaine bhaTakatA rahIe chIe. ApaNe je carmacakSuthI joIe chIe te cetana nathI. cetana davya nathI. te to anubhavanI vastu che. he jIva! tuM prema ke krodha konA para kare che? A badhI to svayaM kSaya thanAra vastu che. A badhA vyApAra to dehanA che. je asatya che. tuM to saMsAranI grAhya ane tyAjya vastuomAM aTavAyelo che. jeo siddha puruSa che eTale jeo aMtaraMga ane bahiraMgathI eka che teone tyAga ke prApti kazuM ja hotAM nathI. jyAre A mana AtmajJAnamAM lIna bane che, tyAre kAyA pratyenuM mamatva choDI de che - jethI zubha bhAvanAo janme che ane tyAre ja A jIvane guNa eTale ke Atmasukhano anubhava prApta thAya che. | munizrI saMsArI ane siddhanA bhedane saraLatAthI samajAvatAM kahe che ke "AraMbha' eTale sAMsArika pravRttiomAM yogIne duHkha thAya che. te sAcuM sukha to tyAre ja prApta kare che jyAre te A sAMsArika sukhano tyAga kare che. hakIkate to jyAM bAhya sukha che tyAM AMtarika duHkha che ane je yogasAdhanAmAM lIna banI bAhya duHkha sahana karI rahyo che te ja aMtaranA sAcA sukhane pAmI rahyo che. samAdhizataka'' B 18Ta che
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaktie vacana ane karmanI ekatA rAkhavI joIe. ApaNe je kahIe te ja karIe temAM ja sthira thaIe. AnAthI ApaNI abodhatA ke ajJAna dUra thAya che ane jJAnanuM sAcuM svarUpa pragaTe che. A jANavA chatAM ke indriyabhogamAM A cetananuM koI hita sadhAtuM nathI, chatAM mohanA aMdhakAramAM A jIva AMdhaLo banI temAM ja racyo-pacyo rahe che. ahIM kavi saMsAramAM bhamatA jIvane aMdhakAramAM athaDAtA AMdhaLA jevo darzAve che. jJAna paNa tyAre ja grAhya banI zake, jyAre jJAnavaraNI karmano kSaya thAya ane zubha yoga Ave. mATe ja AcArya kahe che ke jene zubha yoga prApta nathI tene upadeza ApavAno koI artha nathI. jyAre A jIva svayaMno svayaM upadezaka banI jAya, tyAre ja nizcayathI jJAna prApta thAya che. saMsAra ane deha niraMtara kSaya thanAra padArtha che. jevI rIte AkAzamAM vAdaLa gherAya ane vikharAI jAya, jevI rIte kapUra kSaNamAM ja naSTa thaI jAya che, tevI rIte ja A deha paNa nazvara che. jeo budhdhizALI (jJAnI) che teo dehane pariNati mAnatA nathI. zarIra bhale naSTa thaI jAya, paNa cetana to acaLa che - avinAzI che. jJAnI temAM ja potAnuM mana parove che. jenuM citta saMsAranI caMcaLatAmAM hotuM nathI eTale jenuM citta pratikSaNa samatAyukta che tene ja sAcA sukhanI prApti thAya che. AzA ane AkAMkSA te saMsArasukhanI vAsanAo ja che. jenAmAM tenI tIvratA che, te mukti prApta karI zakato nathI ane saMsAramAM paNa saMtoSa meLavI zakato nathI. mANasamAM mana ane vacananI caMcaLatA niraMtara jovA maLe che - tethI te A saMsAracakramAM bhaTake che, paraMtu jenI sAthe jana ke saMsAra nathI hotA te muni sAcA mitra thaI zake che. AtmadarzI, AtmArUpI mastImAM paNa te potAne kendrita rAkhe che eTale ke AtmadarzI jIva AtmaramaNa karatAM zuddha AtmAne ja tapasyAnuM kendra banAve che, jyAre ajJAnI jIva duvidhAmAM hovAthI ghara ane vananI mUjhavaNamAM ja muMjhAyA kare che. je A dehathI para che teo ja videhapadanA svAmI banI zakyA che. tAtparya ke jemaNe A dehanuM mamatva tyajI dIdhuM che, je caitanyamAM lIna banyA che te sAdhaka ja sAdhanAmAM ucca vikAsa sAdhI zakyo che. manuSyano utkRSTa ke uttama guru teno AtmA ja che - je svayaMmAM svayaM pragaTa thaI siddha banIne zivapada pradAna karAve che. mATe ja mANasano sAco guru AtmajJAna sivAya anya koI thaI zake nahIM. sAco sAdhaka AtmA ke nijabhAvamAM magna hoya che. eTale ke yazobhAratI chu 190
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatanA vyavahAra pratye carmacakSuo baMdha karyA che ane aMtarmukhI thaI gayo che. Avo jIva antaracetanamAM ja aMcaLa - daDhabhAva dhAraNa karI le che ane AtmajJAnanI dharI para pharato-pharato daDha abhyAsa dvArA evI avasthAe pahoMce che, jyAM paththara paNa taNakhalAnI jema lAge che arthAtu kaSAya Adi daDha paththarone ogALIne te nirbhara banI sAtAno anubhava kare che. Avo jIva potAne dehathI bhinna mAne che ane dehanuM hovuM eka svapna samaje che. A duhAomAM AcArya deha, saMsAra, tenI asAratA ane AtmA pratyenI daDhatA para vadhu bhAra Ape che. AtmalIna vyakti ja mukti prApta karI zake che. zivarAgI jIva puNya-pApa, vrata-avata, badhuM ja tyAgI de che. vyAvahArika daSTie te parama bhAvonI prApti mATe avratone tyajI vrata dhAraNa kare che eTale ke pApane tyajI puNyane grahaNa kare che. paNa ahaMtabhAvamAM pahoMcavA A vrata eTale puNyane paNa tyaje che, kAraNa ke vrata ane avrata banne saMsAranAM kAraNa che. nizcaya mukti mATe A banneno tyAga jarUrI che. jeo avratI che teo vrata dhAraNa kare che. AvA vatI jJAna ane guNa baneno svIkAra kare che, jyAre paramAtmAmAM sthira jIva sarvatyAgI banI parama-AtmA banI jAya che. A padomAM puNya ane pApa bannene deha gaNI nizcayadaSTithI paramapadanI prAptinI carcA karI che. jyAM sudhI jIva nara-nArI-napuMsaka liMga chedana karato nathI, tyAM sudhI te bhava dhAraNa karI janma-maraNanA duHkho bhogave che. jyAM sudhI jIvanI A liMgomAM Asakti che tyAM sudhI A saMsArajALamAM phasAyelA raheze ane muktinA sAcA sukhano anubhava karI zakaze nahIM. dravyaliMganuM chedana karI je bhAvaliMgI banI jAya che te ja siddha paramAtmA banI zake. AvA siddha paramAtmA evA AtmasvarUpamAM lIna banI jAya che jeno koI liMgabheda ke jati hotI nathI. AcArya nizcaya ane vyavahAranI spaSTatA karatAM samajAve che ke vyavahAra svama jevI vikaLa dazA che ane bhramaNA che. jyAM sudhI ApaNe nizcayamAM arthAtu AtmAmAM sthira nahIM thaIe tyAM sudhI A bhrama chUTato nathI. ApaNA sarve doSo tyAre ja kSaya thaze, jyAre ApaNe nizcaya AtmAmAM sthira banIe. A bahirAtmA eka kSaNa mATe paNa saMsArathI alaga thato nathI. jeo anubhavI che, nigraMtha che teo svapranI jema tene tyajI de che. ApaNI sthiti ghANInA baLada basamAdhizataka ta.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevI che je ghANImAM jotarAIne hajAro mAIla pharyA kare che, paNa tyAMnI tyAM ja bhamyA kare che. tevI ja rIte ApaNe anaMta kALathI cAlyA ja karIe chIe ane A cAlavAnuM kadI pUruM thatuM nathI ane pharI-pharI tyAM ja hoIe chIe. jyAre mANasanI buddhi sthira bane che tyAre ja tenI ruci ane tallInatA sAdhe che. Avo puruSa AtmAmAM potAnI mati sthira kare che ane AtmAmAM ja ruci utpanna kare che. AvI vyakti kyAreya koInI adhInatA svIkAratI nathI. bhagavAna ke paramAtmAnI ArAdhanA karatAM-karatAM eka divasa ArAdhaka evI rIte paramAtmA banI jAya che, jevI rIte rUnI vATa jyotinA niraMtara saMparkamAM AvIne jyotisvarUpa banI jAya che. Atmasthita vyaktinI sthiti evI hoya che jema vRkSamAM chupAyelo agni. arthAta agnipuMja ke teja-puMja temAM ja rahelo che. jyAre vyakti potAnI ja (AtmAnI) ArAdhanA karavA lAge che tyAre paramAtmA banI jAya che. te vacanadvArA agocara ane daSTithI arUpI AtmAne prApta karI sahaja prakAzane pAmI leto hoya che. ane saMsAranA janma maraNathI mukta thaI jAya che. AcArya kahe che sAco jJAnI te che, jene koI duHkha nathI. je Atmasthita thaI sahaja siddhatva prApta karI le che te sukhanA prakAzano anubhava kare che ane sarvatra kalyANa nihALe che. budha-jana kyAreya sukha ke duHkhamAM dhIra ke adhIra thato nathI. sukha ane duHkha banne tene mATe svapra che. Avo jJAnI duHkha pAmIne paNa sukhanI bhAvanA bhAve che ane AvA duHkhamAM ja te saMsArI jJAnano kSaya kare che. jema komaLa puSpa taDakAmAM karamAI jAya che tevI ja rIte jJAnI saMsAranA tApamAM karamAIne duHkhano anubhava kare che. jema pracaMDa agnimAM tapIne sonuM kuMdana banI jAya che tevI ja rIte sAco muni tevo ja vairyavAna hoya che je duHkhanI javALAmAM vadhu daDha bane che. mATe ja kahyuM che ke vyaktie zakti mujaba duHkha sahana karatAM zIkhavuM joIe. duHkhamAM ullAsa sAthe daDhatara bananAra vyakti ja jJAna ane caritrane prApta karI zake che. jevI rIte yudhdha-rata sainika AghAta-pratyAghAtane gaNakArato nathI tevI rIte prabhunI upAsanAmAM rata sAdhaka duHkhanI koI ciMtA karato nathI. anya udAharaNa ApatAM teo kahe che - jevI rIte vepArI vepAramAM paDatAM duHkhomAM paNa sukhano anubhava kare che, tevI ja rIte mumukSu vrata-kriyAomAM sukhano ja anubhava kare che. zarIra dvArA karavAmAM AvatI badhI kriyAo yogAbhyAsanI ja kriyAo che. ipayobhAratI n 192
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ paNa tenuM phaLa to baMdhanamAMthI mukta karAvanAra jJAna ja che. jJAnI, kriyA ane jJAna bannenI ArAdhanA kare che. paNa je koI ekane ja sarvasva mAne che te AMdhaLo ja che. upAdhyAyajI zAstra, jJAna samarthana karatAM kahe che ke mana-vacana ane karma-yogathI zAstronuM samarthana eTale ke vAMcana ane manana karavuM joIe. potAnI yathAzaktie yogasAdhanA paNa karavI joIe. ArAdhake zAstra-paThana, vidhipUrvaka AcAra ane pachI yogasAdhanAmAM niraMtara lIna banatAM javuM joIe. potAnI zakti mujaba yogasAdhanAmAM je lIna rahe che te "nayanA sAratattvone prApta kare che. ane te sAcAra bhAva jainatvane grahaNa karI mithyAcArathI dUra rahe che. jeo tarka-vitarkane ja jJAnano AdhAra mAne che evA loko manamAM ja satata yuddha laDyA kare che ane tarkALamAM ja phasAyelA rahe che. paNa jJAnI A badhAthI udAsIna hoya che. jyAM be vacce yuddha hoya, tyAM ekano parAjaya ane pachaDATa avayaMbhAvI che. sAco sAdhaka to udAsIna bhAvane ja sukha mAne che. duHkhanI chAyA to tyAre ja paDe che jyAre ApaNe para-pravRttimAM lIna banIe chIe. udAsInatA to e sura-latA che jemAM samatArasanAM phaLa lAge che. udAsIna mumukSu AvA ja phaLanA svAda cAkhe che. AcArya kahe che ke, he jIva bIjAnA parIkSaNamAM paDIza nahIM, potAnA guNonuM ja potAnA antaramAM parIkSaNa kara, eTale ke parachidrAnveSaNanI apekSA AtmanirIkSaNamAM tatpara thA. udAsInatA to jJAna rUpI phaLa che. ane parapravRtti moha che. vivekathI je zuddha che, AtmakalyANakArI che te apanAvo. A samAdhitaMtra vicAra je buddhizALI dhAraNa kare che te bhava pAra karI le che. kahevAno bhAvArtha ke je AtmAnA svarUpanuM niraMtara ciMtavana kare che, tene mATe mukti sahaja ane saraLa banI jAya che. je jJAnanA vimAnamAM ArUDha che, caritranA agnimAM tapelo che, sahajasamAdhinA nandanavanamAM virAjamAna che, jeNe samatArUpI IndrANInuM varaNa karyuM che te agAdha AtmaraMgamAM raMgAI gayo che. munizrI yazovijayajIe 102 duhAmAM A samAdhizatakanI racanA karI che, je A zatakanI bhAvanAne dhAraNa kare che te AtmakalyANa karI zake che. "samAdhizatakamAM AcAryazrIe A rIte vividha viSayo upara vicAro prastuta karIne vizeSa bhAra e vAta para mUkyo che ke, manuSyadehano moha samAdhivAta, L 193
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAgazo tyAre ja muktinA mArge agresara thaI zakAze. lagabhaga 100 varSa pUrve lakhAyela A kRti bhASAnI daSTie eTalA mATe mahattvapUrNa che ke AmAM jUnI gujarAtI bhASAnuM eka svarUpa che, jemAM rAjasthAnInuM prAcarya che. te samaye gujarAta ane rAjasthAnanI sImAo bhASAnI daSTie lagabhaga eka ja hatI. A bhASA para hindIno prabhAva paNa vipula mAtrAmAM parilakSita che. lagabhaga te samayanA badhA ja kavioe AvI mizrabhASAno prayoga karyo che je janatA mATe saraLa hoya - pracalita hoya. bhASA prAdezikatAthI vadhu janabhASA ke lokabhASAnI vadhu nikaTa hatI. Ane dezaja bhASA paNa kahI zakAya. tatkAlIna gujarAtI kaviomAM dayArAma, akho, mIrAM jevA aneka kavionI bhASA AvI ja rAjasthAnI mizrita gujarAtI che. jevI rIte kabIra ane nAnaka jevA saMto je-je pradezamAM gayA ane potAnA padomAM je-te pradezanI pracalita bhASAne grahaNa karatA gayA tevI ja rIte A saMtoe paNa janabhASAmAM potAnI vAta karI che. | gujarAtamAM te samayamAM jeTalA paNa jainamuni ke kavi thayA te sahue A prakAranI bhASAno prayoga karyo che. kaccha ane saurASTramAM A rAjasthAnI mizrita gujarAtI bhASAno prayoga vadhu thayo che. zrI harIza zukale potAnA | mahAnibaMdhamAM A puSTa karyuM che ke A kavioe potAnI AdhyAtmika kAvyaracanAo tatkAlIna hindImAM karI che. DaoN. rAmakumAra gupta vagere saMzodhakoe gujarAtamAM saMtoe karelI racanAomAM AvI ja mizrabhASAnA prayoganI vAta karI che. dayArAme to aneka graMthonI racanA paNa karI che. jaina munioe A rIte dharmanI ja nahi, paNa bhASAnI paNa mahat sevA karI che. A bhASAkIya ekatA dvArA dezamAM vizALa bhU-bhAgane ekatAnA sUtramAM bAMdhavAnuM mahattvapUrNa kArya karyuM che. A saMta kaviono uddezya bhASAcamatkAra-pradarzana na hato, paNa vadhumAM vadhu janasamudAyamAM naitikatA ane dharmapracAra karavAno hato. samAdhizataka'nI bhASAnA dareka duhAmAM rAjasthAnI kriyA ane aneka zabdo prastuta karI zakAya che. potAnI vAta vadhu spaSTa karavA loka-pracalita dAkhalAo saraLa rIte prastuta karyA che. jene lIdhe adhyAtma jevo zuSka ane adharo viSaya paNa saraLatAthI samajI zakAya. potAnI vAtane vadhu hRdayaMgama banAvavA upamA, rUpaka, udAharaNa, daSTAMta jevA alaMkArono svAbhAvika rUpe pobhAratI u 94
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ (prayoga karyo che. AvI ja rIte loknacalita kahevatono prayoga kaSyane prastuta karavAmAM vadhu upayogI thayela che. te vIra-nIrano prayoga kare che. mALane aMdhakUpa mAne che. lUMTAlUMTa jevA zabdone prayoje che. chIpalAmAM cAMdIno bhrama, cAmIkarano nyAya, IyaLanuM bhamarImAM rUpaparivartana, pANInA baLadanI jema jotarAvuM, doraDAmAM sApano bhrama jevA dAkhalAo ApIne potAnA upadezane. vadhu sugamatAthI samajAve che. teo mohanI lagAma ke mananA jALa jevAM rUpako dvArA vAtane vadhu spaSTa kare che. yazovijayajInI A kRti "samAdhizataka ja nahIM, anya kRtione vAMcyA pachI tevo ja adhyAtmAnaMda maLe che, je kabIra ke dayArAmanI racanAmAM maLe che. chaMdanI daSTie duhA-chaMda) kyAMka alana che, paNa adhyAtmanI ghArAmAM kyAMya aMtarAya banatA nathI. ,
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 samRddha padasAhitya cImanalAla ema. zAha 'kalAdhara' AjathI traNaso varSa pahelAM thayelA upAdhyAya zrI yazovijayajI eka samartha jaina sarjaka hatA. sAhityanuM koI kSetra evuM nahi hoya ke jenuM kheDANa yazovijayajI mahArAje nahi karyuM hoya. saMskRta, prAkRta ane gujarAtI bhASA upara temanuM adbhuta prabhutva hatuM. A traNeya bhASAmAM temaNe 110 thI vadhAre granthonI racanA karIne A vizva upara moTo upakAra karyo che. temanuM stavana sAhitya jeTaluM samRddha che teTaluM ja samRddha temanuM pada sAhitya che. madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM e samaye vizeSa vyApaka ane vizeSa lokagamya prakAra padono hato. bIjA prakAromAM loko moTe bhAge zrotAnuM kAma karatA, paraMtu A prakAra ja evo hato ke je AmajanatA mukhapATha karIne hoMze hoMze dinapratidina gAIne AnaMda mANI zakatI. e samaye padonI lokapriyatA eTalI badhI hatI ke prabaMdhalekhako prabaMdhomAM, AkhyAnakAro AkhyAnamAM, rAsA-lekhako rAsAmAM ane vArtAkAro vArtAomAM eno chUTathI upayoga karatA. Ama padanuM svataMtra sthAna hatuM ja, paraMtu anya prakAro joDe e prakAra saMkaLAyelo paNa hato. upAdhyAyajInuM padasAhitya adhyAtmajJAna saMbaMdhI hovAthI sarva jIvone mATe kalyANakArI che. duniyAmAM adhyAtmajJAnarUpa dharmamULa vinA koI darzanarUpa vRkSa TakI zakatuM nathI. Atmika jJAna thayA vinA viSayone jItI zakatA nathI. adhyAtmajJAnathI mana, vANI ane kAyAnA yoganI zuddhi thAya che. jagatamAM ciMtAmaNiratna samAna adhyAtmajJAna che ane tenI yathArthatA upAdhyAyajI mahArAje tenA padasAhitya dvArA siddha karI che. upAdhyAyajI mahArAjanA padasAhityamAM ghaNuM vaividhya jovA maLe che. temanAM padomAM bhAvalAlitya, arthagAMbhIrya, bhASAnI sacoTatA ane rasaparipUrNatA eka siddhahasta kavino paricaya karAve che. sahaja UrmiothI zobhA 18
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ racAyeluM temanuM padasAhitya Aje paNa eTaluM ja lokapriyaanelokabhogyarahyuMche. AtmAne mohanA saMgathI dUra karI hRdayamAM jJAnarUpI amRtane dhAraNa karavA mATe upAdhyAyajI mahArAja kahe cheH 'moha mahAtama mala dUre re, ghara sumati parakAsa, muktipaMtha paragaTa kare re, dIpaka jJAnavilAsa, jJAnI jJAnamagana rahe re, rAgAdika mala khoya, citta udAsa karanI kare re karmabaMdha nahi hoya.' je jJAnano vilAsa moharUpI mahAaMdhakAranI malinatAne kALAzane dUra kare che ane sArI buddhirUpa prakAzane dhAraNa kare che ane mokSano mArga pragaTa kare che, tevo je jJAnano vilAsa te dIpakarUpa che. jJAnI puruSa jJAnamAM magna rahe che. rAga-dveSa Adi maLono nAza kare che. saMsAra tarapha audAsInya keLavI - udAsabhAva rAkhI sarva kriyA kare che jethI tene karmabaMdha thato nathI. sAco jaina kevo hovo joIe tenuM sarasa darzana karAvatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che H kahata kRpAnidhi sama-jala jhIle, karma mayala jo dhove, bahula pApa-mala aMga na dhAre, zuddha rUpa nija jove; syAdvAda pUrana jo jAne, nayagarbhita sa vAcA, gunaparyAya dravya jo bUjhe, soI jaina he sAcA.' jeo samatArUpI jalamAM snAna karatA hoya, karmarUpI melane dhoI nAkhatA hoya, ghaNAM pAparUpI maLane aMga upara AtmAmAM dhAraNa na kare ane potAnuM zuddha svarUpa jeo jue che te ja sAcA jaina kahevAya. vaLI je syAdvAdane pUrNapaNe jANe, jemanI vANI paNa nayathI yukta hoya, je dravyaguNa paryAyane samI pAsiyA
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANato hoya te ja sAco jaina che. pArakI AzA nahIM rAkhavAnuM samajAvatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che H paravaza basata lahata paratI, duHkha saba hI bAse sannA, nijara Apa saMbhAra saMpadA, mata mana hoya sanUrA, parasaMga tyAga lAga nija aMge, AnaMdavelI sAMdhrA, nije anubhava rasa lAMge mIThA, jyuM ghevara meM chUA.' A jJAnI AtmA parapadArthone vaza paDI parabhavamAM ramaNatA karavAthI pudgalabhAvane vaza paDavAthI pratyakSa duHkha pAmI rahyo che. potAnA AtmArUpI gharamAM rahelI darzana, jJAna, cAritrarUpI potAnI anaMta saMpattione kema bhUlI javAya ? AtmA sva-bhAvamAM ja ramaNatA kare, para pratye Asakti kare nahi. kAraNa ke AtmArUpI prabhu sarva rIte paripUrNa che. mATe parasaMgane choDI pudgalamAMthI mana kheMcI le. nija raMgamAM lAgI jaI manane AtmAmAM lAvI mUke, bahirAtma bhAvane choDI daI aMtarAtma bhAvamAM ramaNatA kare to AnaMdarUpI velInA aMkuro tarata ja phUTaze ane tethI jema ghebaramAM sAkara mIThI lAge che tema potAno anubhavarasa mITho lAgavA lAgaze. mAyAnI bhayAnakatA varNavatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che : 'mAyA kAramI re, mAyA ma karo caturA sujAna, mAhyA vAhyo jagata viludho, duHkhiyo thAya ajAna, je nara mAyAe mohI rahyo, tene supane nahi sukhaThANa. nAnA moTA narane mAyA, nArIne adhikerI, vaLI vizeSa adhikI mAyA, gharaDAne jhAjharI. zobhAratI 0 1
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyA kAramI che, AkarI che, mATe he catura sujANa, mAyAne vaza tuM na thA. mAyAne AdhIna thayelo saMsAramAM Asakta thAya che ane tethI te ajJAnI duHkhI thAya che. je jIva mAyAmAM mohI rahyo che, mAyAmAM mUMjhAI rahyo che tene svapramAM paNa sukhanuM sthAna nathI. nAnA ke moTA dareka mANasane mAyA vaLagI che. kahevAya che ke strIone vadhAre mAyA hoya che tenA karatAM paNa vRddha mANasane vadhAre mAyA hoya che. jIvanamAM samatA gumAvanArane zuM gumAvavuM paDe che tenuM sarasa udAharaNa ApatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che: bAhya kriyA kare kapaTa kelave, phirake mahaMta kahAve, pakSapAta kbahu nahi choDe, unaka kamati bolAve, jina jogIne krodha kihAMte, unakuM suguru batAve, nAmadhAraka bhinna bhinna batAve, upazama pinu duHkha pAve, jaba lage samatA zaNuM na Ave." bAhya kriyAo kare, hRdayamAM kapaTa keLave, pharI pharIne potAne "mahaMta' kahevarAve, koI rIte pakSapAta choDe nahi evA jIvane durgati bolAve che arthAta e jIva durgatimAM jAya che. je yogI hoya tene krodha kyAMthI hoya? na hoya. jenAmAM krodha na hoya tene suguru kahevAya. bAkI to judA judA nAmadhArI yogI kahevAya. teo upazama vinA, samatA vinA ghaNuM duHkha pAme che. jyAM sudhI samatAnI kSaNa na Ave, samatAno vakhata na Ave tema ja jyAM sudhI hRdayamAM krodha vyApI rahyo hoya tyAM sudhI yoga-saMyamayoga zobhato nathI, dIpato nathI. AtmAne cetavaNI ApatAM upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che ke - kema deta karmanakuM dosa? mana nihave vehe ApukA, prahe rAga aru doSa, viSayake rasa Apa bhUlo, pApa to tana chosa,
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva, gharma, gurukI karI niMdA, mithyAtamake josa. he AtmAnuM ! tuM karmane doSa zA mATe Ape che? tuM potAnA mananI marajI pramANe cAlI rahyo che ane rAgadveSane grahaNa kare che, e tArI ja bhUla che, phogaTa zA mATe karmane doSa ApI rahyo che? tuM pote viSayarasamAM bhUlo paDImagna thaI pApo karI zarIrane kSINa karI rahyo che. mithyAtvanA josathI - baLathI deva-guru ane dharmanI niMdA karI je karmo tuM bAMdhI rahyo che teno udaya thaze to tane narakanuM sthAna prApta thaze, tyAre tuM kono saMga tevIza? konI pAse tArI pIDA jaNAvIza? nayanI apekSAe sAmAyika karI jIvanane kRtArtha karavAnI vAta sarasa rIte upAdhyAyajI mahArAja kahe che: "caturanara ! sAmAyika naya dhAro, loka pravAha chAMDakara apanI, pariNatI zuddha vicAro, dravyata akhaya abhaMga AtmA, sAmAyika nijAti, zuddha rUpa samata-maya kahIe, saMgraha na kI bAti." , he catura puruSa! sAmAyikane nayanI apekSAe dhAraNa karo - samajo ane lokapravAhono tyAga karI potAnI zuddha pariNatIno vicAra karo. dravyArthika nayathI akSaya, abhaMga, AtmA e ja potAnI jAtithI sAmAyika che. potAnI jAti AtmA e ja sAmAyika che ane saMgraha nayanI apekSAe samatAmaya zuddha svarUpavALo AtmA tene sAmAyika kahevAya. paramakRpALu paramAtmAnI dhyAnanI prApti eTale paramAtmAne pAmavA taraphanI AtmAnI gati. upAdhyAyajI mahArAja dhyAnamArganI uttamatA darzAvatAM jaNAve che ke: sakala aMsa dekhe jaga jogI, jo binu samatA Ave, mamatA-aMdha na dekhe yAko, citta cihu ore dhyAve, yamobhAratI n 200 )
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahaja zakti aru bhakti suguru kI, jo citta joga jagAve, gunaparyAyadravyanu apane, to laya kou lagAve." je kSaNavAra paNa samatAbhAva AvI jAya to yogI puruSa e paramAtmAne sarva aMzathI joI zake che. paNa jenuM mana cAre tarapha doDI rahyuM hoya ane je mamatvabhAvathI aMdha banela hoya te paramAtmAne joI zakto nathI. AtmAnI sahaja svAbhAvika zaktithI ane sugurunI bhaktithI jo cittamAM yogamArgane jAgRta kare to pote dravya-guNa-paryAyamAM koI anerI rIte laya pAme che, layalIna thaI jAya che. sAcA muni, sAcA sAdhu ane sAcA guru kevA hovA joIe tenI sarasa vyAkhyA bAMdhatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che: "pavanako kare tola, gaganako kare mola, raviko kare hiMDola, aiso kou nara re? paththara ko kAMte sUta, vaMdhyAkuM paDave pUta, ghaTameM bolata bhUta, vAke kina ghara re? bIjalIse kare bAha, dhrukuM calAve rAha, udadhimeM uDAve dAha, karata bharAbhara re, baDo dina baDI rAta, vAkI kauna mAtatAta, ItanI banAve bAta, jasa kahe merA guru re." je pavanano tola karI zake, AkAzanuM mApa kADhI zake, sUryano hiMDoLo kare evo koNa mANasa che? je paththaranA dorA kAMte-banAve, je gharanI aMdara bhUtane bolAve temanuM ghara kyAM che? je vIjaLI sAthe vivAha kare che, dhruvano tAro je nizcala che tene rastA para calAve, je pANIthI chalochala bharelo che evA samudramAM dAha lagADe, jeno divasa moTo che. jenI rAtrI moTI che. temanI mAtA koNa che? temano pitA koNa che? A padanA kartA zrI yazovijayajI kahe che ke ATalI vAta je batAve te mArA guru che, te ja sAcA sAdhu che, zramaNa che. daSTirAgathI dUra rahevAno anurodha karatAM upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che. ( samRta paDhAhitya n 11
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'dRSTirAge navi lAgIe, valI jAgIe citte, mAgIe zIkha jJAnI taNI, haTha bhAMgIe nite, je chatAM doSa dekhe nahi, jihAM jihAM atirAgI, doSa achatAM paNa dAkhave, jihAMthI ruci bhAgI.' he AtmA ! asadabhinivezarUpa dRSTirAgamAM vaLagavuM nahi. haMmezAM cittathI jAgRta rahevuM. jJAnI pAse zikhAmaNa mAMgavI ane haMmezAM potAnI haTha oTI pakkaDa dUra karavI. dRSTirAga kevo hoya te kahe che. jyAM jyAM atirAgavALo hoya che tyAM tyAM te vyaktinA vidyamAna doSone daSTirAgI jIva joI zakato nathI ane jenI uparathI ruci-prIti bhAgI gaI che, jenI upara prema nathI tenA achatA doSo batAve che. tenAmAM doSa na hoya topaNa tene doSavALA kahe che. 'jJAnaH kriyAbhyAm mokSaH'nI vAta haiye je utArato nathI te jIva saMsArane tarI zakato nathI. upAdhyAyajI mahArAja jJAna ane kriyA baMne para bhAra mUkatAM jaNAve che ke jaise gaja apane sira upara dhUra apanI DAre, jJAnagrahana kriyA tiuM chArata, alpa buddhi phala hAre, zAna kriyA dou zuddha dhare jo, zuddha kahe niradhArI, jasa pratApa guna-nidhikI jAuM, unakI meM balihArI.' jevI rIte hAthI snAna karyA pachI sarovaramAMthI nIkaLI potAnA mastaka upara dhULa nAMkhe che, tevI rIte phakta jJAnane grahaNa karI kriyA DhAMke che, karato nathI te alpabuddhivALo jIva mokSarUpI phaLane hArI jAya che. jenA pratApe jeo zuddha jJAna ane zuddha kriyAne dhAraNa kare che ane teno nirdhAra karI, nizcaya karI yobhArI 3 202
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ te baMnenI zuddharUpe prarUpaNA kare che. te guNanA bhaMDAra gurunI balihArI che, temanA pratApanA guNagAna karu chuM. ciMdAnaMdaghana prabhunA svarUpanI vAta karatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che: bhedI pariNatI samakita pAyo, karmavaja-dhanakI, esI sabala kaThinatA dise, komalatA manakI, bhArI bhUmi bhayaMkara cUrI, moharAya-ranakI, sahaja akhaMDa caMDatA pAkI, kSamA vimala gunakI." gADha vraja sarakhA karmanA pariNAmane bhedItoDI tene samakitane meLavyuM. komaLa evA mananI adhyavasAyanI AvI balavaMta kaThinatA - majabUtAI dekhAI che. moharAjAnI atyaMta bhayaMkara raNabhUminA teNe cUrecUrA karI nAkhyA. moharAjanI raNabhUmine toDI nAkhI, AvI jemanA nirmaLa ane akhaMDa evA samAguNanI pracaMDatA che, tIvratA che, tINatA che. zAnadaSTi ane mohadaSTino bheda samajAvatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che: cetana ! jJAnanI daSTi nihAlo, mohadaSTi dekhe so bAuro, hota mahAmatavAlo, mohadaSTi jana janake paravaza, . dIna anAtha dukhAvo, mAge bhIkha phire ghara gharizu, kahe mujakuM koI pAlo. zAna-daSTimAM doSa na ete, karo jJAna ajuAlo, cidAnaMda-gana sujasa vacanarasa, sajjana hRdaya pakhAlo. he cetana ! jJAnanI daSTithI juo. je mahAmadathI bharelo che te padArthane camena padasAhitya 1 202 kaMka
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohadRSTithI jue che, paNa te bahAvaro - gAMDo che. mohadaSTivALo mANasa bIjA mANasane paravaza bane che, dIna bane che, anAtha ane duHkhI thAya che. mAruM pAlana karo, mane bacAvo ema bolato ghare ghare pharIne bhIkha mAMge che. jJAnadaSTimAM doSo hotA nathI. mATe he cetana ! hRdayamAM jJAnadaSTino prakAza karo ane jJAna ane AnaMdanA ghana svarUpa uttama yazavALA sajjana puruSonA vacanarUpI rasathI - jaLathI potAnA hRdayane sApha karo. svaccha karo. paMcamahAvrata rUpI jahAjanuM varNana karatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke, vAda vAdIsara tAja, guru mero gaccha rAja, paMca mahAvrata jahAja, sudharmA jyuM savAyo che, satta samudra bharyo, dharama khota tAmeM taryo, zIla sukAna vAlama, kSamA laMgara DAryo he, sahaDa (saDha) saMtoSa dharI, tapato tapIhyA bharI, dhyAna raMjaka dharI deta, molA gyAna calAyo he. vAda karanAra vAdIzvaromAM mukuTa rAmAna, gacchamAM rAjA samAna mArA guru che, uttama dharma vaDe savAyuM zreSTha paMcamahAvratarUpa mAruM jahAja-vahANa che. saptaraMgI jJAnasamudra bharelo che. dharmarUpa vahANa temAM tarI rahyuM che, je dharmarUpI vahANane zIlarUpI sukAnane dhAraNa karanArA munirUpI vAlama calAvanArA calAve che ane temAM kSamArUpI laMgara nAkheluM che. saMtoSarUpI saDhane dhAraNa karI, taparUpI kolasA bharI, dhyAnaraMgarUpI dharIne dhAraNa karI, jJAnarUpa kaptAna nAva calAve che. vahANa mananIsthiratA mATeupAdhyAyajInI kavitvazaktijoradAracoTalagAvecheH jabalaga Ave nahi mana kAma, tabalaga kaSTa kriyA savi niSphala, zobhAra 6 204 -
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyoM gagane citrAma, ene para nahi yoga kI racanA, jo nahi mana pilAma, citta aMtara parake chala ciMtavI, kahAM japata mukha rAma. jyAM sudhI mana potAnA sthAnamAM - AtmabhAvamAM na Ave, sthiratA na pAme tyAM sudhI sarva kaSTakAraka kriyAo nakAmI che. AkAzamAM citrAmaNa karavA jevI nakAmI che. je mana zAMta hoya, sthira na hoya to enAthI zreSTha yoga - mokSa sAdhaka yoganI racanA thatI nathI. mananI aMdara pArakAne ThagavAnA vicAro ciMtavI zA mATe mukhamAM rAmanA jApa kare che? tuM tArA manane pavitra kara. jyAM sudhI mana pavitra nathI, sthira nathI tyAM sudhI IzvaranuM nAmasmaraNa paNa phaLa ApatuM nathI. Ama upAdhyAyajI mahArAjanAM padomAM sahaja, svayaMbhU adhyAtmarasanA ane tenA parama paripAka sAthe AtmAnubhavanA camatkAra daSTigocara thAya che. temAM pade pade uttama kavitvamaya prAsAda ane mAdhuryagaNanI niSpatti thAya che. upAdhyAyajI mahArAjanI bhASAzailI saraLa, sAdI chatAM lAlityamaya, parama saMskArI, paramArthasabhara ane Azaya gaMbhIra che. temanAM padomAM uttama tAtvika bhaktinI pradhAnatA che, temanI zailI prathama darzane kaMIka kaThina, arthaghana ane prauDha che, ane temAM osaguNanI pradhAnatA che. chatAM jema jema avagAhana karIe, UMDA UtarIe tema tema te ucca kavitvanA camatkArayukta, UMDA bhaktirasa pravAhavALI pratIta thAya che. temanAM padonI vizeSatA e ke sau koI tenuM yatheccha madhura amRtapAna sugamatAthI karI zake ema che. ApaNe sau paNa upAdhyAyajI mahArAjanAM AvAM suMdara padonuM satata rasapAna karIne jIvanane kRtArtha karIe. rAmata pAdhyApita kapa che
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 - vAlI mArI dIkarI Adijina stavano vijayAbahena AdijinaM vaMde guNasadanaM, sadanaMtAmalabodhare // bodhanatAguNa vistRta kIrti kIrtitapathamavirodhare Adi. // 1 // rodharahita visphuradupayogaM, yogaM dadhatamabhaMgare // bhaMga yavraja pezala vAcaM, vAcaMyamasukha saMgare // Adi. // 2 // saMgatapada zuci vacana taraMga, raMgaM jagatidadAnare // dAna suradruma maMjula hRdayaM, hRdayaMgamaguNabhAnare // Adi. // 3 // bhAnAndhatasuravara punnAgaM nAgaramAnasahaMsare // jkSatti pazagama tivANuM, vAsaM vidatA | mAli. |.4 | zaMsaMtaM nayavacanamanavama, navamaMgaladAtArare // tArasvara maghaghana pavamAnaM, mAnasubhaTajetArare // Adi. // 5 // itthaM stutaH prathama tIrthapatiH pramodA, chImadyazovijayavAcakapuMgavena // zrIpuMDarikagirirAjavirAjamAno mAnonmukhanivitanotu satAM sukhAni. // 6 // - guNanA AvAsa rUpa tathA sAco, anaMta nirmala che bodha jeno evA Adijinane huM vaMdu chuM. jeNe vidvattA guNathI kIrti vistArela che, virodharahita batAvela che mArga jeNe (athavA virodharahita evA) AdijInane huM vaMdu chuM. 1. alanA vinA jeno upayoga phelAyo che. je bhaMgarahita yogane dhAraNa kare che; bhaMga ane nayanA samUhathI jenI vANI komaLa che, jeno saMga yogIone sukharUpa che evA Adijanane huM vaMduM chuM. 2 sAthe maLelA padothI jenA vacanano pravAha pavitra che, je jagatamAM AnaMda ApanAra che, dAna devAmAM jenuM hRdaya kalpavRkSa jevuM komala che, je suMdara guNothI zobhe che evA Adijinane huM vaMduM chuM. 3. kAntithI jeNe uttama svarganA devone tathA pAtAlanA devone AnaMdita karela che, nagaravAsI lokonA cittamAM je haMsasamAna che, haMsa jevI jenI gati che, mokSamAM jeno vAsa che, chadrone jeNe saMzaya pamADela che, AvA Adijinane huM vaMduM chuM. 4. pobhAratI n 107 )
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ je nayanikSepAnA bhedathI pUrNatAvALA vacanane bolanAra che, je nava maMgalanA dAtA che, ucAsvare je pApanA samUhane pavitra karanAra che, je mAna rUpI yoddhAne jItanAra che, evA Adijinane huM vAMduM chuM. 5. vaktAomAM zreSTha evA yazovijaya mahArAje e pramANe (upara pramANe) jenuM stavana karyuM che ane puMDarika nAmanA parvatarAja upara je virAjita thayela che evA prathama tIrthaMkara (AdinAtha) sajjanonA mAnasahita sukhone vistAro. 5 Aphrikana stavana I 200
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 phalAphala viSayaka praznapatra mahopAdhyAya zrImad yazovijayagaNinA svahasta likhita tApa tapRSThI viSayaka eka praznapatraka che. A patra, bhAvanagaranivAsI sAhityarasika zeThazrI premacaMda ratanajI vIrajInA gRhapustakAlayamAM che. prathama to A patraka pRcchAviSayaka hovAthI e viSayanA jJAtAonI daSTie Ameya apUrva che, ane vaLI temAM zrImad yazovijayajI jevA mahApuruSanA svahastAkSare lakhAyela hovAthI tenuM mahattva ghaNuM vadhu kahI zakAya. A praznapatrakamAM 4 cakra banAvelAM che ane te darekamAM 5-5 koSTaka mUkelAM che. badhA maLIne 24 koSTaka thAya che ane te 24 tIrthaMkaranA nAmathI aMkita che. dareka tIrthaMkaranA nAma upa2 6-6 prazna goThavyA che. prazna kema kADhavA ane tenuM phaLAphaLa kema jANavuM e svayaM lekhaka mahApuruSe potAnI bhASAmAM potAnA hAthe ja lakhI rAkheluM che. jijJAsu puruSa AmAMthI potAne iSTa jJAna, jarAka UMDANathI manana karaze to te potAnI meLe ja meLavI zake tema che tethI A viSe vadhAre sphoTa karavAnuM ame iSTa gaNyuM nathI. ahIM e samagra patranuM uddharaNa ApIe chIe - // OM hrauM zrI arha namaH // eNi maMtraI vAra 21 sthApanA SaDI athavA pUgIphala abhimaMtrI mUkAvIi / jeha bolanI pRcchA karaI teha chaku jihAM thApanA mUkai tehanA tIrthaMkaranI phATiM / pRchAnA bola gaNatAM je tIrthakaranaI phATiM mUMkai / tehanI te olI gaNavI / paMDita zrI nayavijayagaNiziSya gaNi jasavijaya likhitaM // cha // zobhAratI 3 208
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI RSabha 1 zrIpadamaprabha 6 kAyAsADa pRccA zrIajita 2 vyavahAra pRcchA | meghavRSTi pRcchA zrIsaMbhava 3 __ a~ha namaH zrIsamatinAtha 5 deza saukhya grAmAMtarapRcchA zrIabhinaMdana 4.] sthAnasaukhya pRcchA zrIsupArzvanAtha 7 zrIvAsupUjya 12 vyApArapRccA sevakapRcchA OM hrIM zrI . pRcchA zrIcaMdraprabha 8 vyAjadAna pRcchA zrIzreyAMzanAtha 10 a~ hai namaH zrIsuvidhinAtha bhayapRcchA sevApRcchA zrIzItalanAtha 10 catuHpadapRcchA zrIvimalanAtha 13 (zrIaranAtha 18 dhAraNAgati pRcchA zrIanaMtanAtha 14 jayADajaya vAdhArUdhA pRcchA pacchA / a~ha namaH zrIkunthunAtha 17 / zrIdharmanAtha 15 varapRcchA purarodhapRcchA zrIzAMtinAtha 16 kanyAdAna pRcchA zrImallinAtha 19 maMtravidyauSadhI zrImahAvIra 24 / pRcchA gatavastupRcchA OM hrIM zrI zrIpArzvanAtha 23 a~ha namaH AgaMtuka pRcchA zrIneminAtha 22 --- saMtAnapRcchA zrImunisuvrata 20 rAjyaprApti pRcchA zrInaminAtha 21 arthaciMtA pRcchA Lata 108
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIAdinAtha // 1 // 1 zIghraM saphalA kAryasiddhirbhaviSyati 2 asminvyavahAre madhyamaM phalaM dRzyate 3 grAmAMtare phalaM nAsti kaSTamasti 4 bhavyaM sthAnasaukhyaM bhaviSyati 5 madhyamaM dezasaukhyaM bhaviSyati 6 alpA meghavRSTiH saMbhAvyate // zrIajitanAtha // 2 // 1 pracurA meghavRSTirbhaviSyati / 2 madhyamaphalA kAryasiddhirbhaviSyati 3 asminvivAhe lAbho nAsti 4 sakuzalaM salAmaM grAmAMtaraM bhaviSyati 5 sthAnasaukhyaM bhaviSyAti 6 mahadezasaukhyaM bhaviSyati // zrIzaMbhavanAtha // 3 // 1 bhavyaM dezasaukhyaM bhaviSyati 2 madhyamA meghavRSTirbhaviSyati 3 kAryasiddhirasti phalaM nAsti 4 salAmo vyavahAro bhaviSyati 5 grAmAMtare madhyamaM phalaM bhaviSyati 6 mahAMtaM sthAnasaukhyaM bhaviSyati ||shriiabhinNdn // 4 // 1 bhavyaM sthAnasaukhyaM bhaviSyati 2 dezasaukhyaM madhyamaM bhaviSyati 3 prajAbhAgyena meghavRSTirbhaviSyati 4 suMdarA kAryasiddhirbhaviSyati 5 madhyamaM phalaM vyavahAre bhaviSyati 6 grAmAMtare kaSTaM na ca phalaM / // zrIsumatinAtha // 5 // . 1 sakuzalaM saphalaM grAmAMtaraM bhaviSyati 2 sthAnasaukhyaM madhyamaM bhaviSyati 3 dezasaukhyaM na dRzyate .4 pracurA meghavRSTibhaviSyati 5 kAryasiddhirasti phalaM ca nAsti 6 vyavahAro niSphalo hAnikaraH led. 110
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIpadmaprabhasvAmi // 6 // 1 vyavahAraH salAbho bhaviSyati 2 madhyamaM grAmAMtaraM bhaviSyati 3 sthAnasaukhyaM sarvathA nAsti 4 bhavyaM dezasaukhyaM bhaviSyati 5 madhyamA meghavRSTirbhaviSyati 6 na ca kAryasiddhirna ca phalaM // zrI[su]pArzvanAtha // 7 // 1 vyApAro mahAlAbhapradaH 2 sevakaH sundaro bhaviSyati 3 sevAphalaM sarvathA nAsti 4 catuHpadAnAM mahAn vRddhirbhaviSyati 5 bhayaM yAsyati paraM dravyahAniH 6 vyAje dattaM punarapi haste na caTiSyati // zrIcandraprabhasvAmi // 8 // 1 dattaM savizeSalAbhaM bhAvi 2 vyApAre lAbho na ca hAniH 3 sevakoyamarthAya bhaviSyati 4 sevA kRtA mahAlAbhakArI bhaviSyati 5 catuH (5) llAbho madhyamo bhaviSyati 6 bhayaM vidheyaM dharmaH kAryaH // zrIsuvidhinAtha // 9 // 1 bhayaM sarvathA na kArya 2 dattaM lAbhanAzAya bhaviSyati 3 vyApAraH klezaphalo bhaviSyati 4 sevako bhavyo bhaviSyati 5 sevA madhyamaphalA bhaviSyati 6 catuHpadAnAM hAnirbhaviSyati // zrIzItalanAtha // 10 // 1 catuHpadAllAbho dRzyate / 2 bhayaM bhaviSyati paramaloka 3 dattaM sarvathA yAsyatyeva 4 vyApAro madhyo bhAvI 5 sevakoDayaM madhyamaguNaH 6 sevA kaSTaMphalalAbhA bhAvi (nI) ------ yen
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIzreyAMsanAtha // 11 // . 1 sevA saphalA bhaviSyati 2 catuHpadahAniH, lAbhazca syAt 3 bhayaM bhavatyevAtmaciMtA kAryA 4 dattaM salAbhaM saparopakAraM bhaviSyati 5 vyApArAnna ca lAbho hAniH 6 sevaka udvegakaro bhaviSyati // zrIvAsupUjya // 12 // 1 sevako bhavyopakArI bhaviSyati 2 sevA madhyamaphalA na dRzyate 3 catuHpadAnna ca lAbho hAniH 4 bhayaM zamiSyati ciMtA na kAryA 5 dattaM caTiSyati paraM bahukAle 6 vyApAro mahAkaSTaphalaH // zrIvimalanAtha // 13 // 1 dhAraNAgatirbhavyA bhavet 2 jayaH parAjayopi bhaviSyati 3 varo niHpuNyo daridazca syAt 4 puNyavati kanyeyaM pratkSazrIH 5 kiMcidaNDena purarodhopazamizyati 6 baddho bahu daNDenApi bhAgyena chuTiSyati // zrIanaMtanAtha // 14 // 1 baddho mudhaiva zIghraM chuTipyati 2 dhAraNAgatirNadyamA bhvet| 3 jayo nAsti hAnirbhaviSyati 4 varoyaM puNyavAn dIrghAyuzca : kanyA madhyamA bhaviSyati 6 puradho mahAbhAgyena chuTipyati // zrAganAtha // 15 // 1 purarodhopazamiSyati 2 baddhaH chuTipyati dravyAvya]yena 3 dhAraNAgati!dvego bhaviSyati 4 jayo bhaviSyati parAjayazca 5 varo bhavyoDati alpAyuH 6 kanyA kulakalaMkinI panobhAvatI D ta2
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIzAntinAtha // 16 // 1 kanyA suzIlA sadAcArA 2 purarodhaH kaSTena 3 baddho mahAbhAgyena chuTipyati 4 dhAraNAgatirbhavyA vidyate 5 parAjayo jayo bhavet 6 varo'yaM na bhavyo vyasanI // zrIkunthunAtha // 17 // 1 varaH puNyo'sti sukhI ca 2 kanyA bhavyAsti paraM kalahakRt 3 purarodhaH puNyena chuTipyati . 4 baddho mudhaiva zIghraM chuTipyati 5 dhAraNAgatirmadhyamA bhavet 6 jayena sarvArthacintA kAryA // zrIaranAtha // 18 // 1 jayo bhaviSyati yazopi bhaviSyati 2 varo madhyamaguNo bhaviSyati 3 kanyA'sAvudvegakarI bhavet 4 purarodhaH stokadinairyAsyati 5 baddho mahAkaSTena chuTipyati 6 dhAraNAgatiH suMdarA, udvegazca // zrImallinAtha // 19 // 1 maMtrauSadhIbhyo mahAguNo bhAvI 2 gata vastu savilaMba stoka caTa. 3 AgaMtukaH kaSTe patitaH, savilaMbamAgami. 4 saMtAne putro bhAvi 5 arthaciMtA, sahajaivAryaprAptiH 6 rAjyaM kkApi nAsti, prANA rakSaNIyAH // zrImunisuvratasvAmI // 20 // 1 rAjyaM bhavyaM paraM janabhaktiH na 2 maMtravidyauSadhIbhyo madhyamo guNo bhavi. 3. gataM gatameva zeSaM rakSaNIyaM 4 AgaMtukaH zIghraM salAmosti 5 saMtAne putro bhavenna suMdaraH- - - ( mAva pUchA n 213
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 arthaciMtADasti paraM na dazyate // zrInaminAtha // 21 // 1 arthalAbho bhaviSyati, citA na 2 saMtAne putro bhaviSyati, dhanAgamaH 3 maMtrauSadhIbhyoDanartho bhAvi 4 gataM zIghraM caTiSyati 5 AgaMtuko mArgAdvilaMbitaH 6 rAjyaM savilaMbaM sopakrama, prAvi // zrIneminAtha // 22 // 1 saMtAne putro bhavyo bhaviSyati 2 arthaciMtA'sti paraM madhyamaM puNyaM 3 rAjyaM nAsti prayAso na kAryaH 4 gataM vastu ardhaprAyaM caTiSyati 5 maMtrauSadhIbhyo guNo bhAvi 6 AgaMtukAgamanaM saMprati dRzyate // zrIpArzvanAtha // 23 // 1 AgaMtukA AgatA eva, vardhApyase 2 saMtAne putrAH putrikAzca saMti 3 arthaciMtA vidyate paraM durlabhA 4 rAjyaM bhaviSyati prayAso na kAryaH 5 maMtravidyauSadhIbhyo na guNaH 6 gataM vastu prAyazcaTiSyati // zrImahAvIra // 24 // 1 gataM yathA tathA haste caTati 2 AgaMtukaH saMprati savilaMbo dazyate 3 saMtAnAtsukhaM na vilokyaM 4 rAjyaM sakaSTaM savilaMbaM bhAvi 5 arthaciMtA na kAryA 6 maMtra vidyauSadhIbhyo na guNaH (* natya saMzodha) mahAvIra nirvANa, saMvata 2453 bhATa, 43-3; -2 Hiler.ID24
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya yazovijayajInAM covIsa stavano zAha pIyUSkumAra zAMtilAla 0 zrI dharmAya namaH zrI mahAvIrAya namaH zrI gurudevAya namaH [parama pUjya upAdhyAya zrI yazovijayajI ma. trizatAbdI ujavaNI varSa nimitte. pUjya upAdhyAya ma. zrIe racela 'jagajIvana jaga vAla ho' thI 'girUAre guNa tuma taNA.' ema kula covIsa stavano uparanI spardhAmAM pAritoSikavijetA nibaMdha.] prastAvanA anaMta anaMta upakArI evA tIrthaMkara paramAtmAo, siddha paramAtmAo, AcArya bhagavaMto, upAdhyAya bhagavaMto ane sAdhu bhagavaMtone hRdayapUrvaka namaskAra karI A jJAnasabhara evI spardhAmAM pUjya yazovijayajI ma. kRta covIzI aMge huM mArA bhAvo, vicAro ane AtmadravyanA divya teja dvArA yatkiMcit vicAro vyakta karIza. A vicAro mArA chamacchapaNAnA hoI koI bhUla AvI jAya to te aMge sauprathama kSamA mAgI - kSamA ApI hRdayanI bhAvanA vyakta karIza. A covIzI e zAsana-premanuM sarjana che, jinabhakti, zAsanabhaktino AviSkAra che. AnA dvArA AjanA bhautika jamAnAmAM prajA je khoTA mArge ghasaDAI gaI che, jaI rahI che, tevA AjanA vAtAvaraNamAMthI mukta thavAno, bhaktimArgamAM javAno mArga batAvI rahI che. pUjya mahopAdhyAyajI lagabhaga 300varSa pUrve thayelA che. prajA te jamAnAnA gulAmI mAnasamAM jakaDAyelI hatI. temAMthI tene bahAra lAvI mukta karI prajAnA mAnasamAM teo bhaktiyogadvArA vItarAga dazA kema maLe tenI divAdAMDI jevA prakAzamaya vAtAvaraNamAM laI janArAM evAM A covIsa stavanonI racanA karI gayA che. ApaNe temanA A upakArane kyAreya bhUlI zakIe tema nathI. pUrNa khIlelA zaradaRtunA caMdramA jevI emanI kIrti apAvanAra covIzInuM citra yathAzakti AlekhavA amAro prayatna che. A mATe temanuM prathama nAma laIne dareka stavananuM amRtapAna karavAno lahAvo laIe. A amRtapAna thayA pachI ApaNo mokSano mArga saraLa ane zAMtipUrNa banaze. temanA chellA caraNanI covIsa stavano 7 215
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ (lITIne prathama yAda karIza. huM yathAzakti mArA AtmAnA pradezomAM temanA zabdono AnaMda lUMTato rahIza, pUrNa banIza. 1. RSabhadevaprabhunuM stavana jagajIvana jaga vAla ho' A stavanamAM vAcaka yazavijaya kahe che ke jo sukhano poSa lAla re." RSabhadeva prabhunAM darzana karIne AtmA dhanya banyo che, mAro AtmA | guNavAna, samRddhivAna banyo. Atmika sukha prabhu be hAthe chAbaDe chAbaDAM bharIne | do. prabhu ! teM to tArA doSone AtmAthI aLagA kIdhA ane anaMta jJAna, darzana, cAritra vagere guNone prakaTa karyA che. tuM mane paNa tArA A anaMta samRddha evA sukhanA sAgaramAM nahAvA de. zA mATe mane dUra rAkhe che? tuM to jagano vahAlo che, mAro paNa vahAlo che. kAraNa, tuM marudevI mAtAno lAla che. lAla to marudevI mAtAno che paraMtu tuM to mAro nAtha che. tAruM mukhadarzana karIne sukha Upaje che. mArI A carmacakSuthI tArA AtmAnAM darzana zuM thAya? mATe mane divya darzana ApavA mATe mArA AtmAnAM aMtaradvAra kholIne temAM tuM praveza kara ane pachI jo tArI sAthe kevo ekAkAra thaI jAuM chuM ! tArA mukhanAM darzana karyA pachI mArA AtmAnAM aMtaracakSu khUlI gayAM. e mukhadarzanamAM tArAM nayana kevAM divya tejathI zobhI rahyAM che ! kevAM nirvikArI che! eNe mArAM vikArI nayanomAMthI kyAranoya vikArane dUra karI dIdho. tArAM nayana kamaLanI pAMkhaDI jevAM che. je che rAtAM che. tArAM nayanomAMthI jhaLahaLatA divya tejane jhIlIne huM parama AnaMda pAmuM chuM. tArAM nayanonAM darzana pachI divya AnaMda pAmelA mArA AtmAnI najara tArA lalATa upara jAya che tyAre tuM mane siddhazilA upara birAjamAna prabhu ja dekhAya che, kAraNa aSTamIno caMdra ke jeno AkAra ardha vartuLAkAra jevo che tevuM tAruM lalATa che. tenAM darzana karI rahayo chuM. tAruM vadana zarada RtunI pUrNimAnA caMdra jevuM che. tuM to Akho ja bhavya che. tArA vadananI krAMti keTalI che ! tevA tejapuMjamAM huM paNa tejomaya banI gayo chuM. tArA mukhamAMthI jharatI [ pahobhAratI D rAka
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANI atyaMta rasa pedA karanArI che. tArI mAlakauza rAgamAM khaLakhaLa jharaNAM jema vahetI pAMtrIsa guNayukta evI vANInA rasamAM huM nAhI rahyo chuM. e divya vANI mArA jevA adhama AtmAne paNa pUrNatAnA zikhare pahoMcADavAne pUrNa rUpe samartha che, mArA jevA naThora hRdayane pANI pANI karAvanAra vAtsalyathI bharapUra che. tArI AvI zeraDI jevI madhura vANI dvArA mArA kaSAyono nAza karavAmAM zaktizALI tuM ja che. e vANI mAnI vANI che. te tyAM ne huM ahIM chuM paraMtu mArI najara tArI (mAtAnI sAme) sAme ane tArI najara (mAtAnI najara) mArI upara che. tArA AvA madhurA zabdonuM guMjana Aja sudhI mArA aMtaramAM thayA kare che. tyAMthI AgaLa vadhIne huM tArA 1008 uttama lakSaNothI zobhI rahelA divya dehanuM darzana karavA lAgyo chuM. aneka prakAranI zubha rekhAo to bahAranAM lakSaNo che, paraMtu tArAM AMtarika lakSaNono to pAra ja nathI. tArA dehanAM darzana karIne huM tejomaya puMja banI gayo chuM. kAraNa tuM mane evo mIThaDo pyAro lAge che ke basa tane joyA ja karuM. kAraNa mAne joIne koNa nA harakhAya? AvA tArA dehane ghaDavAmAM paNa kono phALo haze? Indra, caMdra, sUrya, merugirinA guNo laIne tAro deha ghaDavAmAM Avyo hoya evo dIpe che. paNa AvuM utkRSTa bhAgya kevI rIte prApta thayuM haze, e ja Azcarya che. kAraNa tuM jagajIvana che, darekano AdhAra che. tane to Indro, caMdra, sUrya vagere pUje che to e Azcarya na kahevAya. paraMtu teM to "savI jIva karuM zAsanarasI" evI bhAvanA bhAvIne tArA bhAgyanuM nirmANa karyuM che, eTale ke tArA guNo tArA ja che, ema mahopAdhyAyajI kahI rahyA che. tArI bhaktinA AdhAre rahevAmAM koI ciMtA ja hotI nathI. prakAza sAme aMdhakAra TakI zakato nathI, tema tArI bhakti karanAranA jIvanamAM pApakarmone dezavaTo maLe che. ane AvA parama bhAgyavAna evA bhagavAnane bhajanArA paNa bhAgyazALI che. anaMta guNonA bhaMDAra evA prabhue guNo bhegA karyA che ane aDhAra doSo dUra karyA che. Ama A doSo dUra thatAM AbhAnI aMdara jyAre anaMta jJAna, darzana ane cAritrya evA guNo bhegA thAya che tyAre tuM jagatane darzana karAvanAro ane tAranAro thAya che. prabhu tArA AlaMbanathI AtmAnAM je sukha pragaTe che te nirdoSa sacidAnaMdamaya svarUpanuM sukha pragaTe che. AvuM sukha meLavavA huM tArAM stavana, vaMdanA, kIrtana karIza. kAraNa Atmika sukha sivAyanAM bIjAM bhautika sukho kAyama TakatAM nathI ane vivekI AtmAne temAM rasa paNa nathI paDato. chellI kaDInA chellA caraNamAM A vAta vyakta ( covIsa stavano 1 210 che
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( karavAmAM AvI che mATe huM te ja jinabhakti grahaNa karIza. mArA vahAlA, jagatanA vahAlA evA "RSabha jinaMdA paramAnaMdA." 2. zrI ajitanAtha svAmInuM stavana ajita niNaMdazuM prItaDI mahopAdhyAya racita bIjA ajitanAtha svAmInA stavanamAM "vAcaka yaza | ho nita-nita guNa gAyake"- huM tArA guNa nita nita gAIza. tuM kevo che? tAruM svarUpa zuM che? te jANavA huM dinarAta mathato rahIza, tArAmAM huM khovAI jaIza. AtmAnA anaMta pradezomAM huM tane DhaMDhoLIza. tuM to jitAyelo che. teM to karmone bALIne bhasma karI nAkhyAM che. tuM to bhaya-rahita che. pApa-rahita, karma-rahita, roga-rahita ane koIthI paNa parAbhava na pAmelA evA devAdhideva tane huM manavacana kAyAnA praNidhAnapUrvaka praNAma karuM chuM. mAruM mana tArI sAthe haLyuM che. prabhu ! tArI sAthe prItaDIthI baMdhAI gayo chuM ane have tAro saMga mane thaI gayo che to mAre bIjAno saMga zA mATe karavo ? bIjA padArtho sAtheno mArA AtmAno saMga to saMsAramAM bhamAve che. bIjanI sobata mane gamatI nathI. kAMTALA A saMsAranI bhavabhramaNanI ghaTamALa choDIne mane agaNita guNothI mahekatA bagIcAmAM rahelA prabhumAM vAsa karavo che. mAlatI, kamaLa, mogarA, gulAba jevAM phUlomAM je mohe che te bAvaLanI pAse zA mATe jAya? prabhu ja mArI prItinA sAcA pAtra che, mArA AtmAnA svAmI che. tethI huM paNa prabhu sAthe ja prIta bAMdhIza. have upAdhyAyajI ma. prabhunA dhyAnamAM AgaLa vadhe che ane kahe che, "AtmA e rAjahaMsa che te gaMgAnA nirmaLa jaLamAM rahe che. jJAna, darzana cAritryarUpI sarovaramAM rahenArA AtmAne gaMdhAtA evA saMsAranA bhramaNamAM zAne game? rAjahaMsa to motIno cAro caranAro che. te sarovaramAM ja rahe che. cAtaka paMkhI paNa sarovaranuM pANI choDIne meghanuM jaLa ja grahaNa kare che. cakorI, ane cAMdane prIta jevI hoya che, tevI prIta prabhu! tArI ane mArI che. gaMgAnuM nIra nirmaLa gaNAya che. tema tAruM jIvana sarva maLarahita nirmaLa hoya che. cAtaka pakSobhAratI g 218 e
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ (paMkhI meghanA jaLathI ja tRpta thAya che tema mAro AtmA tArI vANIthI tRpta thAya che, tethI anyatra doDAdoDI karato nathI. tArAmAM ja je saMpUrNa thavAtuM hoya to mAre zA mATe bIje javuM paDe? tAruM sAmarthya aciMtya hoya che eTalA mATe ja huM tArAmAM bhakti karI AtmAne ujjavaLa banAvIza. vaLI tArI sAthe vAta karavAno paNa anero AnaMda Ave che. tuM mAro prItama che ane tArI sAthe jIvanabharano sAtha nibhAvIza, tArAmAM khovAIza." prIta tArI sAthe kema batAvavI tenA darzana karAvatA pUjya mahopAdhyAyajI ma. gAya che ke, koyala manohara AMbAno mora-AmramaMjarI khAIne madhura zabda kare che. tene bIjAM vRkSo gamatAM nathI, tene AmravRkSa ja game che tema mAre tArI sAthe rahIne ja guNono rAga meLavavo che. mane tArI prIti game che tethI ja to mane mana mUkIne tArI sAthe AtmajJAna lalakAravAnI cAnaka jAge che, tethI ja to huM bIjAnI sAthe prItathI baMdhAI jato nathI. huM ane tuM, tuM ane huM ema ApaNI vAto kAlIghelI bhASAthI karIe ane emAM huM mAruM AtmajJAna pAmI divya prakAza joto thaI jaIza. saMsAranA padArthothI jitAI jaIza nahi. pachI prabhu sAthenI prItaDInuM vadhu darzana karAvatA ma. zrI kahe che, ""huM tArAmAM khovAI gayo chuM. mArI ane tArI prIta svAbhAvika che ane jema sUryavikAsI kamaLa sUryanAM kiraNo grahaNa kare che ane caMdra-vikAsI caMdranAM kumuda caMdranI sAthe prIta dharAve che. vaLI gaurI zaMkara vinA rahI zakatI nathI, lakSmI viSNu vinA bIjAne cittamAM dhAraNa karatI nathI, tema tArAM darzana karavAne Atura huM bIjA koI sAthe prIta bAMdhato nathI. huM tArA divya paramAtmatejanAM kiraNomAM khovAI jaIne cittane prasanna karuM chuM. vahAlanI kakSA to laukika staranI gaNAya che temAM paNa potAnA vahAlAne samarpita thavAnI vRtti che. kamalinI sUrya tarapha ja jue che, te sohAmaNA caMdranI sAme jotI nathI, tema huM paNa kALakrame parama kRpAnidhi karuNAsAgara paramAtmAno vaphAdAra sevaka banI jaIza, kAraNa meM to tArI sAthe prItaDI bAMdhI che ane chelle mAruM mana tArI sAthe maLyuM che. ene bIjA sAthe gamatuM nathI eTale huM niraMtara tArA guNo gAuM chuM, tArI stavanA karuM chuM. tArI bhaktimAM raMgAyelo AtmA rasadAra bhaktisumanonI A mALA gUMthIne tArAM stavanothI stavanA vaDe tane mArA manamaMdirano mAlika banAvIza." upAdhyAyajI mahArAjasAhebe paNa pote gurudevanuM nAma ApIne gurukuLa-paraMparAnA upakAraka tattvane mahattva ApI biradAvyuM che. emaNe kahyuM che ke prItaDInA rasamAM mane mArA Atmadarzanano ( covIsa stavano 1 219 -
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ (anero lAbha jhagamagatA dIvaDA jevo lAvI rahyo che je sAcI prItaDI batAve che. 3. zrIsaMbhavanAthasvAmInuM stavana saMbhava jinava vinaMti prabhubhaktimAM raMgAyelA evA zrI mahopAdhyAya mahArAja sAheba kahI rahyA che ke "vAcaka yaza kahe sAMIzuM, phaLaze e muja sAcuM re." tArI bhaktinuM phaLa zuM che tenI mane khabara nathI paNa te saMbhavaprabhu ! huM to uttama vastunI mAgaNI karuM chuM. te je Apazo to ja mAre joIe che. te huM tArI pAse bIjuM kAMI mAguM ke tenI huM yAcanA karavAno nathI. huM kaMI bhikhArI nathI ke bIjuM mAguM, paraMtu huM tAro dAsa thaIne je mAguM chuM te kaI uttama vastu che ! te che paramAtmabhAva. jyAre mAro ane tamArA vacceno aMtarano paDado nAza pAmaze tyAre huM paNa tArA jevo thaIza, paramAtmA banIza. te mATe huM samyakatvanI zuddhi mAguM chuM. jema mULane vaphAdAra rahenAra vRkSane phaLanI ciMtA karavI paDatI nathI tema samyaphazIla AtmAne mokSarUpI suphaLa mATe ciMtA rahetI nathI. sevakabhAve mAre tane bhajavAno che ane badhA ja saMkalpa-vikalpone tyajI daIne huM tArA bhAvamAM ramavA mAguM chuM. dharmopadeza detI vakhate tArI vANI vizvanA bagIcAne bhavya janothI zobhAyamAna karavA siMcavA mATenI nahera samAna banI jAya che tethI AvA zuddha pANInA pravAhane grahaNa karIne mAro AtmArUpI bagIco huM nirmaLa banAvuM chuM. AgaLa teo kahe che, "he saMbhavanAthaprabhu tuM guNano jJAtA che. mArI nAnI zI araja sAMbhaLa, tArI bhakti-sevA cAkarImAM koI khAmI rAkhato nathI. to tenuM phaLa mane kyAre Apazo? have mane adhIrAI AvI rahI che. saMsAranA anaMta kALanA paribhramaNathI kaMTALI gayo chuM mATe huM phaLa mAgI rahyo chuM. kayuM phaLa mAgI rahyo chuM, mAre kayuM phaLa joIe che te para to Apa dhyAna ApatA ja nathI. huM divasa ane rAta be hAtha joDIne ApanA dhyAnamAM - paramAtmabhAvavALA dhyAnamAM Ubho chuM, paraMtu A vastu dhyAna upara nathI letA te kevuM? mAre tamane zuM kahevuM? mAro vicAra, mAruM mana, mAruM ciMtanamanana pakSobhatI | 230
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagere Apa ja cho. samayanA kaNakaNane Apamaya banAvIne jIvI rahyo chuM. tArI AjJAne najara samakSa rAkhIne huM tamAma pravRttio karuM chuM. tArI AjJApAlanano maMgaLamaya aghyavasAya ja prabhunuM dhyAna che. je phaLanI mAgaNI karI hatI tenI ApanA khajAnAmAM koI khoTa nathI. tAro khajAno anaMta jJAna-darzanacAritrarUpI guNono che. teno mAre khapa che. te ApanI kRpAdaSTi vinA maLavo zakya nathI. jo zeThanI kRpA sevakane nyAla kare to prabhu, tArI yAcanA mane nyAla nahIM kare ? ka2ze ja.'' AgaLa jatAM pU. upAdhyAyajI kahe che ke ''hAla mokSagamanano kALa nathI ema tame na gaNazo. bhAvalabdhi to ApanA hAthamAM che. kALalabdhino paripAka ApanI bhaktine adhIna che. bhAvalabdhi para huM mustAka chuM. mArA AtmAmAM mokSe javAnI zakti jagADo. siMhanuM baccuM ke hAthInuM baccuM ke jene cAlavAnI zakti nathI hotI paraMtu moTA siMha ke hAthInI sAthe te paNa gela karatuM cAle che tema Apa paNa gajarAja samAna cho ane meM paNa tamAruM zaraNuM svIkAryuM che to mArA AtmAnI mahAnatA jarUra pragaTa thAya ja. ApanI bhaktino mahimA aciMtya che. mATe meM je mAgeluM che, je uttama vastu yAcuM chuM te jo Apa Apo to ja mAre joIe che. huM bIjA pAse mAgavAno nathI. Apa ja ApavA mATe samartha cho. te che samyaktvapaNuM. tArI bhakti, saMbhavanAthaprabhunI stuti karatAM karatAM mokSa prApta karavAnI zakita mArAmAM jagADavAnI vAta karIne mAre prabhubhaktimAM lIna banavuM che. * 4. zrIabhinaMdanavAmInuM stavana ''dIThI ho prabhu ! dIThI jagaguru tuja' parama pUjya mahoyAdhyAya mahArAja kahe che ke, 'vAcaka ho prabhu ! vAcaka yaza tuma dAsa,'' prabhubhaktinA haiyApuramAM AtmAnAM darzana karAvyAM, 5ramAtmAnAM darzana karAvyAM pachI he prabhu abhinaMdana ! Apano dAsa ema vInave che ke Apa'mane cheha na dezo. sadAkALa ApanAM darzananuM sukha Apajo. saMbhavanAthaprabhunI stavanAmAM samyaktva mAgyuM, paNa ahIM jJAyika samaktinuM dAna mAgyuM. huM tAro covIsa stavana 3 221
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAsa chuM. ghaNI mahAmahenate je samaktine AvanArAM karmone tArI bhakti vaDe dUra karyA che. to e samyakatvathI bhraSTa na thAuM evI kRpA sevaka para karajo. kAraNa sAco samyapha sadA nijAnaMdamAM rahIne karmanI nirjarA karato mokSa pAme che. have te pAmavA pahelAM prabhunI mUrtinAM darzana karyA te sAkSAt mohanavelaDI jevI che, zeraDInA mIThA rasa jevI che jenA AsvAdathI mAro AtmA saMtapta thayo che. jina Agama ane jinapratimA chalakAtI nadInI jema chalakAI gayelI che te bhakti. A bhakti vaDe sau AtmA rasaboLa thaIne mahAle che. jema morane jotAM sarpo dUra bhAgI jAya che tema jinadarzana karatAM karmorUpI sarpomAM bhayanI dhrujArI Ave che ane caitanyazakti joramAM Ave che. A rasarUpI jinavANI vairAgyajanaka che, saMsAratAraka che. tane maLavAthI tArA svabhAvanA rUpane jANI gayo, abheda bhAve tArI sAthe maLI gayo. tane maLavAthI mArA hAthamAM mahAkAMta maNi Avyo che, kalpavRkSa maLyuM, phaLyuM ema mAnuM chuM. huM tane pAmyo to mAro janma saphaLa thayo tema mAnuM chuM, nahitara saMsAramAM paribhramaNa karato anaMta duHkhone sahana karato durgatimAM ja bhamato hota. dilamAM samyakta rUpI dIvaDo pragaTyo che. Atmabuddhi AvI che. bhaktanI AMkhe bhagavAnane jotA thavAmAM jIvananI saphaLatA che ane mokSanuM sarjana che. he prabhu ! Apa maLyA eTale mArA puNyanA aMkuro pragaTa thaI khIlavA lAgyA, badhA ja dAva sIdhA paDyA, mAre to amRtarasanA megha varasyA. jema trizalAmAtA mahAvIrane-bALa vardhamAnane pAraNAmAM jhulAvyA tyAre amRta dUdhe mehulA, ema dIpa vijaya kahe che tema mArA zubha divaso udayamAM AvyA, tema mAro AtmA mAne che. evA sAcA jinabhaktanI A vANInAM pavitra pANI AtmAne pAvana kare che. jene gamatI vyakti maLe ane je AnaMda thAya tevo AnaMda mane thayo che. bhUkhyAne ghebara, tarasyAne pANI maLe, thAkelAne pAlakhI ke besavAnuM sAdhana maLe, tema mane tuM maLyo eTale badhuM ja maLyuM eTalo AnaMda thayo che. jyAre prabhunuM milana-darzana thAya che tyAre AtmAmAM rahelI cetanazakti jAge che, tyAre ci-darzana thatAM AtmAnA mULa svarUpanuM darzana thAya che, tyAre AnaMdanI sImA rahetI nathI. A darzana thatAM aMdhArI rAte dIvAno prakAza maLe, jaMgalamAM ghara maLe, nadInA pUranA pANImAM jema hoDI maLe, raNabhUmimAM AMbo maLe tema kaLiyugamAM, mane tAruM darzana maLe che, te darzana samyakatva darzana maLe che, tema kahe che. samyakatva darzana e jema supAtrane dAna karatAM koIne maLe tema A darzananI prApti pachI ja paNobhAratI gha 222 -
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgalanI rAtri dUra thAya che, eTale ja chelle mahArAjazrI dAsa thavAnI mAgaNI kare che, vinavaNI kare che. jema jema prabhu sAthe prIti vadhatI jAya che tema tema bhakti vadhatI jAya che, prabhumaya banavA prayAsa kare che. pUjanathI pUjya banAya che. prabhunAM dhyAna ane ciMtana karavAthI prabhu thavAya che. AThamAM guNaThANAthI upara caDhavA mATe dhyAnano mArga ane tyAM saguNa upAsanA jarUrI nathI, paraMtu sthiratA ane ekAgratA pachI nirguNa upAsanAbhakti Ave che je caudamA guNasthAna sudhI laI jAya che. Ama jema jema stavananA bhAvamAM ramatA jaIe chIe, tema tema saMsArathI para thatA jaIe chIe. AjanA samayamAM A upAsanA ja saMsAramAM zAMti arpe che, sukhano anubhava karAve che. tevo anubhava have pAMcamA | sumatinAthajI prabhunI upara kevI prIti thAya che temAM joIzuM. 5. zrIsumatinAthavAmInuM stavana "sumatinAtha guNa zuM milIjI, vAdhe muja mana prIti' parama pUjya mahopAdhyAyajInA A stavana kIrtanamAM ema kahe che ke, vAcaka yaza kahe prabhu taNojI, tima muja prema-prakAra' mAro ane tAro prema kaMI gupta raheze nahi, kAraNa jema caMdrakAnta maNino prakAza ke kiMmata kaMI gupta rahetAM nathI tema mArI ane tArI vaccenI je premanI prItaDI che e kaMI gupta raheze nahIM. kAraNa tuM premano sAgara che, guNano sAgara che, dayAno sAgara che, samatA ane amRtarasano mahAsAgara che. tArA premamAM raMgAyA pachI bIjA raMganuM vastra mAre oDhavuM nathI. mArAM sukha-duHkhano tuM sAthI che to mAre zA mATe bIje javuM? mAre to sajjana joDe prItaDI che te chAnI kema rahe? sajjana joDe prIta chAnI rahetI nathI. attaranI joDe rahelA rUmAM jema attaranI sugaMdha chAnI rahetI nathI tema tArI prIta chAnI rahetI nathI. kastUrInI sugaMdha paNa vAtAvaraNamAM phelAya che. sAcI rItanI prIta nirALI che. emAM guNanI maheka jAge che, je evo anurAga prakaTAve che. tAro ane mAro sneha . yonIsa stavano n 22
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhAMkyo DhaMkAI jato nathI. sUrya caMdranuM teja chAbaDIthI DhaMkAI zakatuM nathI. moTuM ghara chatrIthI DhaMkAI jatuM nathI, hAthamAM gaMgAnAM jaLa samAtAM nathI tema tArA pratyeno prema huM mArA aMtaHkaraNamAM kaI rIte saMgrahI zakuM ? te agAgha che, anaMta che, chalakAI UThe che. prabhubhaktimAM masta banelA pUjya mahopAdhyAyajI mahArAja AgaLa vadhatAM ema kahe che ke mArI prItaDI evI che ke jema kAtho cUno copaDela nAgaravelanuM pAna je khAya tenA hoTha lAla thAya che tevI mArI-tamArI prAtaDI che. mAro prema paNa tArA guNarUpa rasanA pyAlA bharI bharIne pIvAthI abhaMga thayo che. he prabhu tArA guNa keTalA ? to aparaMpAra che ane te guNonuM pAna nAnI camacI vaDe nA thAya paNa moTA loTe loTethI thAya. kAraNa anaMta evA avaguNothI bharAyela evA mArA AtmAne ajavALavAno - prakAza ApavAno mAtra A ja uttama upAya che. tuM to parArtha vyasanI che. A guNamAM ramavAthI, mAro bhAva AtmasAt thAya che. ane jyAre huM tArI bhaktinA rasamAM nAhIne sAme kinAre jauM chuM tyAre tuM ja maLe che. jema zeraDI moTI thayelI hoya paNa te pAnanA lIdhe DhaMkAI gaI hoya chatAM paNa dekhAya che tevI ja rIte mAro ane tAro prItano saMbaMdha vadhe che. mAro prema divya darzanavALo che, koIthI DhaMkAI jAya tevo nathI. tuM to premano sAgara che, guNano mahAsAgara che, dayAno dariyo che ane A rItanI tArI bhaktinA tAnamAM taNAI jaIne tArA prItanA guMjanarUpa evA sAgaramAM mAre tArA jevuM thavuM che. he tAraNahAra sumatinAthaprabhu ! tuM ja have rasto Apa. tuM suMdara guNovALo che ane tArI sugaMdhI mArA AtmAmAM nAkhIne pUrNa paramAtmA banAva. ema virahI evo huM tArA caraNamAM amRtarasanA pyAlAnuM amRtapAna karI rahyo chuM. * 6. zrIpadmaprabhusvAmInuM stavana ''padma prabhu jina jaI aLagA rahyA, jiNathI nAve lekho jI'' zrIpadmaprabhusvAmInA stavana aMge A gUMthela phUlamALAmAM pUjya mahopAdhyAyajI mahArAjazrI kahe che ke vAcaka yaza kahe 'eha ja Azare, sukha lahuM ThAmoThAmajI' tArA caraNanA dAsa banyA pachI huM badhI ja jagyAe sukha zobhAratI 224
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha ja anubhavuM chuM, paNa tuM to mArAthI yojano dUra vasyo che. tyAMthI tuM tArA bhaktane patra kyAMthI lakhe ! tyAM to kAgaLa ane zAhI maLatAM nathI eTale mAre ja lakhavo paDe ne ! potAnA snehIne koNa vIsare ? prabhune bhajanAro kALa ane aMtarane paNa khyAlamAM rAkhato nathI. mAro tyAM AvavAno mArga paNa adharo che. mAre tArI pAse AvIne tArA guNanA nidhine joIne tArA svarUpanuM dhyAna karavuM che. mArA hRdayapaTakhUlatAM tArA pratyeno sneha jAgRta thAya che. tethI prabhu dUra hoya paNa najIka lAge che. vaLI tArI bhaktimAM huM DUbI gayo chuM. tethI tArA pratyenI vicAradhArAmAM mArA tyAM samAcAra pahoMcatA nathI. mAro ane tAro meLApa je thayo che te durlabha che ane tAro virahaduHkharUpa che. kAraNa vyakti vyaktinA saMbaMdha mATe, piyA ane piyunA milana mATe patravyavahAra hoya che jyAre mArI ane tArI vaccenA saMbaMdhe patravyavahAra nathI, tethI tArA virahanI vedanAnuM duHkha ghaNuM che. zuM karuM? have to A saMsAramAM tArA vagara rahevuM kAramuM lAge che. vapAcho tuM to rAga vagarano che, jyAre huM to rAgathI bharelo chuM. mAlikanI lagAma anusAra ghoDo doDe che; nahi ke ghoDo mAlikane dore. paraMtu jema ghoDo mAlikanA kahyA anusAra cAle che tema huM paNa tArA kahyA anusAra karuM chuM. mArI ane tArI vacce AvI ja sthitinA anubhavo thAya che, paNa huM tane svapramAMya bhUlI jato nathI. mArI A vyathA tArA taraphano vadhu paDato bhaktibhAva jagADavA mATe che. rAga vagaranA banavAmAM tArA taraphano avisAra rAga ja tAra jevo banAvaze ane AgaLa vadhatAM tArA svarUpanI vicAraNArUpa bhAvanAnA rasane sAcI bhakti kahI che. AthI ja mArA manoratha siddha thAya che. premarasa vartato hoya tyAM prabhu rIjhe che. mArI kAkalUdIbharI vANI ane bhaktithI tuM nA rIjhe to zuM kAmanuM ! mAro prema vadhato ja raheze ane tenA dvArA tuM paNa mArI bhaktithI cAhanAvALo thaIza. cheka sudhI mane nahIM maLavAvALo chevaTe hakAranAM dvAra ughADI de to mArAM tana, mana, dhanathI tArI khidamata karIza. chelle guNavAnanI sobatathI huM gANuM ane tethI moTA sukhanA anubhavo TheraThera karuM chuM jethI mArAmAM evI khumArI prakaTe che ke jema vaDApradhAnanI sAthe raheto teno parsanala sekreTarI koIthI gAjyo jato nathI tema huM nirbhayapaNe jIvuM chuM. saMsAranA rAgane nirmULa karavAno uttama IlAja vItarAganI bhakti che, je huM niraMtara karIza. - covIsa avanI gha 225 )
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. zrIsupArzvanAthavAmInuM stavana "zrI supArzva jinarAja ! tuM tribhuvana ziratAja pUjya mahopAdhyAya mahArAjasAheba supArzvanAtha bhagavAnanAM caraNakamaLamAM rahIne kahI rahyA che ke "Aja to svAmI re zivagAmI, vAcaka yaza dhuNyojI" tArI vANI sAMbhaLavA tArA samavasaraNamAM Avyo chuM. tAro vAsa zivapada para che, paraMtu tyAM jatAM pahelAM te anaMta upakAra karyA che tevI pAMtrIsa guNathI yukta vANIvALA paramAtmAnI stavanA karatAM huM potAne bhAgyazALI samajuM chuM. tArI zobhA joIne mAruM hRdaya pAvana bane che. te jinezvaradeva, Apa traNeya lokanA mastakanA ziramukuTarUpa cho ane te padanuM aizvarya Ajeya mArA dila tathA duniyAmAM dIpI rahyuM che, kAraNa te badhA ja jIvonI karuNA cAhI che. ane tuM kalyANa karavA mATe tArA samaya, zakti ane zvAsocchavAsane paNa sArthaka kare che. tuM tapa japa karIne potAnA AtmavIryane phorave che ane utkRSTa bhAva dayA ciMtavavAnA kAraNe tIrthaMkarapadanI prApti kare che. huM to tArA caraNanA aMgUThAmAM ja besIne divya dhvaninuM saMgIta suNI rahyo chuM. dazeya dizAmAM tArAM bulaMda thayelAM pratihAryo jeuM te pahelAM tArA svarUpane mArAM cakSuthI joIne jIvana sArthaka karuM chuM. devoe karelA divya daravAna, puSpo, cAmara, traNa chatra, prabhAmaMDaLa ane dUbhi e pratihAryo prabhunI prabhutAmAM vadhAro karI rahyAM che. ApanuM puNya ukRSTa hovAthI devo, manuSyo, tIrthaMco paNa samavasaraNamAM AvIne birAjelA che. eka yojana pramANa samavasaraNanI madhyamAM sphaTika mahinA siMhAsana upara "namo tIththassa' kahIne jyAre Apa birAjamAna thAo cho, tyAranuM vAtAvaraNa ghaNuM ja AhAdaka lAge che. azokavRkSanI chAyAmAM mAlakauza rAgamAM ApanI dezanA sAMbhaLIne mArAM pUrvanAM asaMkhya karmone bALI nAkhuM chuM. tArI riddhi-siddhino pAra ja nathI. puSpavRSTithI sugaMdhI cAre bAju phelAI che ane tArI ThakurAI to mAre karavI ja che, e sUcavatAM traNa chatro paNa zobhI rahyAM che, devo cAmara DhALe che, pAchaLa bhAmaMDaLa che ke jethI tArA vadananAM teja jo huM nA joI zakuM to zuM kAmanuM? to je bhAmaMDaLa che te A tArA tejane saMkrAMta kare che jethI huM mArI tRSA chipAvI zakuM. duMdubhinAda karIne devo AkarSI rahyA che. cotrIsa atizayovALA ane pAMtrIsa guNavALA supArzvanAthaprabhu! tArI A - pahobhAratI 21
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ riddhisiddhi joIne mAruM abhimAna kyAranuMya bhAgI gayuM che ane huM nata mastake tArA madhurAM vacanonuM pAna karuM chuM. A avasara jovAno paNa mAro keTalo puNyodaya che ke tArI bhaktimAM zakti gopavyA vinA lIna banIne sahu bhavyAtmAo zivapadanA svAmI banI rahyA che. tArA caraNanI sevA ja mAruM sarvasva che evI bhAvanA bhAvato tArAmAM khovAI jAuM chuM. 8. zrIcaMdraprabhasvAmInuM stavana caMdraprabha jina sAhebAre, tuma cho catura sujANa, mananA mAnyA. upAdhyAyajI mahArAjasAheba have prabhunA AtmAnI sAthe goSThi karatA kahe che ke 'vAcaka yaza kahe jagadhaNI re tuma tUTe sukha thAya, mananA mAnyA Avo. "" prabhunA mukhanAM darzana karatAM jANe prabhu khuda sAme ja nA hoya tevo bhAva vyakta karatAM kahe che ke tuM tuSyamAna thAya to ja he jagatadhaNI mane sukha thAya. te vinA mAruM jIvana nakAmuM che. jo mokSanuM phaLa vaheluM ke moDuM mane ApavAnuM che to vilaMba zA mATe ! tuM jaladI ja Apane. tArA darzananA pyAsA evA mane pUrI khAtarI che ke tuM mokSapada ApIza. tuM to catura che, sujANa che, manane priya che ane A dAsanI sevAne jANe che. have ApaNuM aMtara ghaTI rahyuM che. Ava pAse besIe. cAMdanI rAtre jema caMdranI kAMti vadhu hoya tevI kAntithI tuM zobhI rahyo che, dilane harI rahyo che ane manane mohI rahyo che. meM to tArI sevA karI che te to tuM jANe che, kAraNa tuM sarvajJa che tethI mArI icchAnI paNa tane khabara che ke mAre zenI jarUra che. mAre jarUra che nirvANapadanI. ekAMtamAM AtmAnA sukhanI vAto karavI che, kAraNa Ama karavAthI Atma premavRddhi pAme che. tArI sAcI bhaktinI khUbI ja e che ke e mArA hRdayane sparzI jAya che. sarva karma khapAvIne tuM mokSamAM gayo ane huM saMsAramAM bhamI rahyo chuM. mane paNa tAlAvelI lAgI che ke mAro mokSa kyAre thAya ? mAre to AtmasAkhe tArI joDe vAta karavI che. tArA caraNamAM besIne ja A vAta thaI zake. tuM bahu dUra che te vAta have sAcI nathI lAgatI. tuM to mArI pAse ja AvI gayo che. bALakane mAtApitA vagara mAgye ja vastu ke phaLa Ape che tema tArA dAsane tuM phaLa Apa. have ApaNI prItaDI vadhI gaI che. govA stavano 120
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ moTA puruSa to te ja kahevAya ke vagara mAgye phaLa Ape. to te mArA mananA mohaniyA, mArA hRdayakamaLamAM padhArI A kiMkaranA hRdayamaMdirane tArA caraNathI pAvana kara. cAtakane khIjavI pajavIne megha jema jaLa Ape che tethI tenI zobhA ghaTI jAya che ane kALo thaI jAya che tema sAcA dAtAranuM e lakSaNa nathI ke pajavIne Ape. tenI niMdA thAya che mATe he prabhu! mAro AtmA tArA mATe talase che ane tethI karuNAnuM vAri Icche che. je vilaMba thAya to megha ane tArI vacce koI taphAvata rahyo nA kahevAya. jema cAtaka paMkhI nadI ke nIranuM pANI nA pItAM phakta meghanuM sIdhuM ja pANI pIe che, tema huM to cAtaka chuM ane megha tuM che, tethI tane ja jhaMkhu chuM karuNAnI lahera mATe. A lahera AtmAnA pradeze pradeze pharI vaLe jethI mArA AtmAne paramAtmadazA tarapha gatimAna kare. mAre paNa cAtakanA pIu pIunI mAphaka prabhunA nAmanuM raTaNa karavuM paDe che. tene to manano mAnelo kaMta kahyo che, mATe ja mAruM mana tArA sivAya bIje goThatuM nathI ane chelle prabhune moDhAmoDha ja kahe che ke je mokSaphaLa ApavuM ja che to mane zA mATe taDapAve che. jema bALaka khasa, khasatuM potAnI mAnA khoLAmAM pahoMcI jAya che tema huM paNa moha, ajJAna, rAga, dveSa vagerene choDIne AgaLa vadhato tArA paramAtmAsvarUpamAM bhaLI jaIne AnaMdamAM ekAkAra thaI jauM ema prabhunI sAthe prIti karuM. 9. zrIsuvidhinAthavAmInuM stavana "laghu paNa huM tuma mana navi mAvuM re...." prabhunI sAthe, pAse besIne pUjya mahopAdhyAyajI mahArAje vAto khUba karI paraMtu A stavanamAM temanAM kIrtana gAtAM kahe che ke "zrI nayavijaya vibudhano ziSo re, yaza kahe Ima jANo jagadIzo re." pUjya gurudevanA nAme have vAta karatAM kahe che ke nAnA bALakanI kAlI kAlI bhASAthI mA-bApa kevAM harakhAya che!kevAM rAjI thAyache! ema huMto bALaka chuM ane tArI samakSa mArI vAto rajUkaruM chuM. mArI vAtone sArI rIte samajaje, kAraNa huM nAno chuM tethI tArAvizALa ( zobhAratI n 228 )
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ (manamAM samAI zakato nathI, paraMtu huM nAno chuM paNa mArA hRdayamAM tane sthApI zakuM chuM. tuM mane yAda nA kare to cAle paNa huM niraMtara tane ja yAda karIza. paNa tArA hRdayamAM huM samAI jauM e ja mahAna vastu che. tene ja zAbAzI ApavI ghaTe. prabhu moTo che, jyAre huM nAno chuM. chatAM tene huM mArA hRdayamAM samAvI zakuM chuM. jyAre prabhunA manamAM huM samAI nathI zakato e navAI jevuM che. paNa tuM to jANe che ke mArA manano pratyeka aNu ApanI bhaktithI otaprota che. mArA A manarUpI hoDIno tuM sukAnI che to pachI tane Azcarya kema thayuM? mArAmAM to bhaktino mahAsAgara UmaTelo che. tane hRdayamAM dhAraNa karIne huM mahAsAgara tarI jaIza. mArAmAM je bhaktino bhavasAgara UmaTelo che, temAM prabhAva tAro ja che, kAraNa tuM ja mAro sukAnI che. he prabhu sthiramAM asthira sthAna nA ja pAme. jema moTo hAthI darpaNamAM AvI zake tema tArAmAM huM samAI jauM chuM evI mArI samaja che. mArI bhaktinAM mULa to ghaNAM UMDe sudhI gayelAM che tethI kayuM guNaratna jhaLahaLI UThe te nA kahI zakAya. pote asthira hovAthI caMcaLatAne pragaTa karI che, jyAre prabhu sthira hovAthI ayogI kevaLIpaNuM darzAvyuM che. tuM sthira che, svarUpastha che, jyAre huM asthira chuM. sva-sthAnathI paNa darpaNanA dAkhalA dvArA batAvyuM ke hAthI temAM darzana karI zake che, tema huM paNa tArAM darzana karI zakuM chuM. mana-vacana ane kAyAnA yogone sthira karIne AtmA paramAtmAnuM dhyAna kare che. vaLI chaMda skaMda purANamAM kahyuM che ke mULa UMcuM ane zAkhA nIcI, paraMtu AzcaryavALAe A vAtanuM Azcarya karyuM che. ahIM to prabhunI bhaktithI sevakanuM kArya siddha thayuM che, kAraNa tuM mahAna che ane mane tArAmAM samAvI lIdho | che. AvA prabhunI bhakti ja samyaka prakAre karavAthI A dAsanuM kArya siddha thayuM che. game teTalo moTo IlkAba mokSanI TikiTa nathI paNa ratnatrayInI ArAdhanA e ja mokSamArganI TikiTa che. chelle bALakanI bhASAmAM vAta karIne kahyuM ke tuM mArI vAta to jANe che ke mAre zuM joIe che. samyaktva-darzana, jJAna-cAritryanI ArAdhanA. 10. zrIzItalanAthavAmInuM stavana "zrI zItala jina bheTI e, karI bhakta cokhu citta ho"... anaMta upakArI evA paramAtmAnA darzananI eTalI tAlAvelI lAgelI che ke have kahe che ke "vAcaka yaza kahe DhalanI e na game muja mana Teva ho." golIsa javAno raho
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zItala jina, he prabhu ! have DhIla nA karazo. ApanI sevAnuM je kaMI phaLo hoya te mane Apo. janma-maraNanI jaMjALamAMthI kAyamI mukti meLavavAnI tamannA che mATe mAre Apane bheTavuM che. bhakti vaDe cittane nirmaLa karI ApaNe svAmIne bheTIe, kema ke emane tana-mana-dhana soMpyAM che. ApanI bhakti cokhA citta vaDe thaI zake che. viSaya-kaSAya taraphano rAga vItarAga taraphanA rAgane avarodhe che. tenA tyAga vagara vItarAga pratyenA sAcA bhaktimArge jaI zakAtuM nathI. jema mauna rAkhavuM ane bolavuM baMnne kriyA sAthe thaI zakatI nathI, tema mamatva ane samatva benuM sevana sAthe thaI zakatuM nathI. Atmika zItaLatA paramAtmAne bhajavAthI maLe che. para padArthono rAga ja ajaMpo janmAve che. AgaLa vadhatAM prabhune kahe che ke duniyAmAM dAtAranuM nAma ghaNA dharAve che, paNa sAgara jevA dAtAra A ja che, bAkI badhA kuvA jevA che. Apa to sUrya samAna tejavALA tejasvI cho, jyAre bAkInA AgiyA jema mAtra jhabakArA karanAra. rAma rIjhe to rAjya Ape, deva rIjhe to daivI samRddhi Ape paNa Apa rIjho to akSaya sukhano svAmI banAvI do. te ja sAcuM sukha che, akhaMDa sukha che, nirAbAdha sukha che, je AtmAnA pUrNa zuddha svarUpamAM raheluM che. Apa jarUra akSaya sukhano svAmI mane banAvazo, kAraNa huM daridra chuM ane te dAridraya dUra karavAnuM sAmarthya Apa dharAvo cho. Apa dayALuomAM sarvazreSTha cho to huM dayApAtro AtmAomAM vikhyAta dayApAtra chuM. Apa eTalA mATe moTA cho ke ApanA AtmapradezomAM savI jIva karuM zAsanarasInI bhAvanA che. vAtsalya che mATe Apa moTA cho ane A moTAI svapuruSArthopArjita che ane tethI ja devo, dAnavo, manuSyo Apane namaskAra kare che. moTA mAlikane mAlika tarIke svIkAranArA A sevakanI mAgaNI paNa moTI hoya ja ne ! jema phUlanI suvAsa cAre bAju phelAI jAya che tema ApanA AtmAmAM pragaTa thayelo prakAzapuMja sarvatra phelAI jAya che ane bhaktone pUro lAbha Ape che. mArA mananI vAta Apa jANo cho. mA AgaLa mosALanI hakIkata varNavavAno zo artha ! arthAta A vAta mA jANatI hoya che tema mArA jevAnI badhI vAto Apa jANo cho. mATe ja Apane huM kahI rahyo chuM ke mArA manamAM Apa eka ja cho. ApanuM ja ciMtana che, | ApanuM ja dhyAna che. mATe phaLa ApavAnI DhIla nA karazo. parAdhInatAnA trAsamAMthI chUTavA prabhu tane araja karuM chuM ke mArA manamAM mukti sivAya bIjI koI vAta nathI, mATe vilaMba nA karazo. ema hRdayanAM AMsupUrvaka prabhu pAse { yobhAratI n 130
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ stavana karatA mahArAjazrI gaLagaLA thaI jAya che. phaLa pAkatAM jema thoDo samaya lAge paNa muktirUpI phaLa dIrghakALe pAke temAM kaMI Azcarya thatuM nathI, tema pUjyazrIne lAge che. 11. zrIzrecAMsanAthasvAmInuM stavana '"tume bahumitrIre sAhebA, mAre to mana eka.'' prabhune to ghaNA mitro che tema kahetA pU. vAcakajI kahe che ke ''vAcaka yaza kahe muja milyo, bhakta e kAmaNa taMta'' tamAre to ghaNA mitro hoya, mAre to tame ja mitra cho. huM paNa kevo rAgI ! tamAro rAgI. tamArA kAmaNamAM khovAI janAro, tamArI bhakti e ja kAmaNa che. mAre to tame ja mitra cho ane tamane bhajatA rahevAnI mArI Tekane Apa ciraMjIvI banAvajo. jIvamAtrane sahRdayI mitranI AMkhe jonArA Apane mitrono koI toTo nAthI. vaLI aneka puNyazALI AtmAo paNa vadhu bhakti karIne hakadAra bane che ; jema pativratA strIne AdhAra mAtra pati ja hoya che tema mAruM mana paNa ApanAmAM TharyuM che. mATe tame ja mArA svAmI cho. tame mArI AMkhanA nUra cho. jema jhaverI sAcA hIrAne pArakhIne kharIde che tema samyakdaSTa AtmA devanAM svarUpa pArakhIne tenI bhaktino mArga pakaDanAro bane che. mArI Teka Apane bhajavAnI che je TakAvI rAkhajo. vaLI tame badhAnAM mana sAcavo cho, paNa koIkanI sAthe ja ekarUpa thaI jAo cho. lAkho loko lalacAya che paNa sahejamAM ApanA sAthIdAra nathI banatA. prabhu tame badhAnI sevA-bhaktino svIkAra karo cho, koIne nA pADatA nathI, paNa je sAco bhakta hoya tene abheda bhAve maLI jAva cho. tamArI bhakti ja uttama che. badalAnI bhAvanA prabhusvarUpa nA banAvI zake. tamArI AjJAthI trividha ArAdhanA karuM e ja mArI bhakti che : A bhakti ATheya karmono kaccara-ghANa kADhavA mATe karavAnI hoya che. vaLI Apa to rAgathI bharelA mANasonA manamAM vaso cho, chatAM traNe kALa Apa virAgI raho cho. tamArA cittarUpI samudrano pAra koI pAmI zakatuM nathI. jema pANIno koI AkAra evA stavano 3 1
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI, paraMtu jevuM vAsaNa tevo AkAra dhAraNa kare che tema paramAtmA koI) prakAranA rAga vaDe baMdhAyela na hovAthI jIvo pAtra anusAra prabhune manamAM dhAraNa kare che. vaLI mane pastAvo paNa khUba thAya che, mAruM citta sa-rAgI joDe che. ane agAu keLavyuM paNa nahi. A vAtathI mAro dAsa ajANa che mATe Apa | mAro nibhAva karo, mane rAkho - rAgIne deva mAnIne bhajavA e mArI bhayaMkara bhUla - doSa che. mAro pastAvo tamArI samakSa darzAvuM chuM. saMsArano rAga mahAroga che. ene nivAravA tamArI pAse AvIne nirogitA prApta karavAno Azaya rAkhuM chuM. bhava bhramaNarUpI rogamAMthI huM mukta thaIza. vaLI chelle teo rAgI evA jIvavALA, vItarAgI evA paramAtmA sAthe ekarUpa na thaI zake. paNa huM to vItarAga paramAtmAne maLavAno ja. jaDano rAga bhayaMkara che. eTalo ja bhayaMkara jIvane ziva banAvanAra vItarAgatA pratyeno rAga che. bhagavAna paNa bhaktane adhIna che. je tenI bhakti so TacanA sonA jevI hoya to tethI ja pU. upAdhyAyajI te gAya che ke, "prabhu huM tamane maLavAno ja." 12. zrIvAsupUjyasavAmInuM stavana, svAmI tume kAMI kAmaNa kIdhuM, citaDuM hamAruM corI lIdhuM....' je paramAtmAnA pAMceya kalyANako caMpApurI nagarImAM thayA che tevA A paramAtmA prabhunA guNa gAtAM pUjyazrI ema kahe che ke "kSIra-nIra para tumazuM maLazuM. vAcaka yaza kahe heje haLazuM sAheba.'' tArA ane mArA vacceno je bheda che te dUra karIzuM ane dUdha ane pANInI ekarUpatA thaI jAya tema ApaNe ekarUpa thaI jaIzuM. tuM to keTalo mIThaDo che, kAmaNagAro che, mAruM mana corI lIdhuM che. tuM kAmaNagAro che, paraMtu have huM paNa kAmaNa karIza, mArI bhakti vaDe tAruM citaDuM AnaMdathI pulakita karIza. mArA hRdayamaMdiramAM birAjamAna karIza. tArA parArtha rasikatAnA guNomAM tuM ajoDa che. tArI barobara karI zake tevuM koI ja nathI. jema nirmaLa jalamAM phelAI jatA telanA biMdunI jema prabhunA guNo prabhu - bhaktanA manamAM phelAI jaIne kabajo le che. huM paNa bhaktinA kAmaNa vaDe Apane vaza karI mArA manamaMdiramAM birAjamAna karIza. tArI pAse guNanuM yazobhAratI d 23ra che
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmaNa che to mArI pAse bhaktinuM kAmaNa che. alagatA - judAI TALe te ja bhakti. mAre paNa tane gharamAM lAvavA mATe zuddhi, pavitratA nirmANa karavI paDaze ane mArA manarUpI gharanI suMdaratA joIne tuM mArA gharamAM niraMtara vAsa karIza. aalita bhaktivALuM mana te ja vaikuMTha che, tema yogI puruSo anubhavathI kahe che. jema sarovara kamaLothI zobhe che rAtri caMdrathI zobhe che, tema mana pavitratAthI zobhe che. malinatAvALA vicArothI ApaNAmAM paramAtmabhAvanuM kiraNa dAkhala thatuM nathI. mana maitrIbhAva, pramodabhAva, karuNAbhAva ane mAdhyasthabhAva vaDe madhamadhatuM hoya to ja prabhu kheMcAIne Ave che. prabhu ApaNAthI dUra nathI, paNa ApaNA malinatAnA killAthI prabhune dUra rAkhIe chIe. A malinatA pheMkI do ane pachI juo ke koNa amRtapAna karAvI rahyuM che? koNa pUrNatAnA pATha bhaNAvI rahyuM che? vaLI kaSAyavAsita mana hoya te ja saMsAra che ane kaSAyarahita mana e ja mokSa che. amArA vizuddha mana rUpI gharamAM prabhu padhArazo to mane navanidhi saMpatti prApta thaI ema mAnIza ane temAM tamane birAjamAna karIza. tame niSkaSAyI cho, nirviSayI cho. mATe tamane bhajavA mana vizuddha joIe. svamamAM tame Avo cho to mAro AtmA bhAvavibhora banI jAya che, anero AnaMda thAya che. Apa padhAro tyAre khAtarI thaze ke mAruM mana zuddha thayuM che. he prabhu ! tame to sAta samudranA cheDe jaIne beThA cho, paNa mArI bhakti vaDe tame mArA manamAM peThA cho. dUra rahelAne parANe vaLagatA javuM te bhANA khaDakhaDanuM duHkha sahana karavA jevuM che. Apa to dUra vasyA cho mATe ApanI sAthe prIta TakAvavAnI muzkelI naDe che, paNa bhaktibaLe mArA manamAM Avo cho tyAre bhUkhyAne anna maLe teTalo AnaMda thAya che. Apa manamAM ho tyAre ja AnaMda Ave che, mATe tamo have manamAMthI khasI nA jazo. AthI have meM nizcaya karyo che ke kSAyika bhAve khIra nIra jema maLI jAya tema huM tamArI sAthe ekameka thaI jaIza ane anaMta kALa sudhI Apano viraha na paDe, to mAro AnaMda akhaMDa banI jAya. chellA caraNamAM kahe che ke he nAtha ! dhyAtA, dhyeya, dhyAnanI ekAgratA dvArA tamArI ane mArI vacce bheda che teno nAza karIne jaLa ane dUdhanI jema ApaNe maLI jaIzuM. mana tamane ja soMpI daIza. manathI mananI bheTa prabhune gharanArane parama dAtAra prabhu mola bheTamAM Ape che, temAM koI saMdeha raheto nathI. jyAM ekapaNuM AvyuM eTale saghaLuM prApta thayuM. prabhu ane ( monAsa stavano n ravara che
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmA, huM ane AtmA eka thaI jaIe tevA bhAvamAM, pUjyazrI AnaMdanA sAgaramAM mahAlI rahyA che. 13. zrIvimalanAtha svAmInuM stavana sevo bhaviyA ! vimala jiNesara...." sat cidAnaMda svarUpanA sAgaramAM DUbelA evA pUjyazrI "nayavijaya vibudha pathasevaka, vAcaka yaza kahe sAcuM jI." AmAM prabhu vinA mane cena nathI tevo bhAva prakaTa kare che. tame vimala jinezvarane sevo. bhakti karo, bIjI koI paNa kriyA nA karo. sajanano saMga thavo durlabha che, paNa mane durlabha prabhunAM darzananI prApti e pathArImAM rahya gaMgAnI prApti jevI gaNAI che. zubha puNyodaye prApta thayelI sAmagrIno saduupayoga karavo te vAta batAvI che. deva-gura-dharmanI bhakti karI zakIe tevAM deza-kALa-zarIra maLyAM che to huM zA mATe bAkI rahI jAuM? mahenata najIvI che ane lAbhano sumAra nathI. vaLI bhakhyAne bolAvIne kahe cAla ghebara khAvA to te be hAtha dharaze nahi paraMtu te tarata ja doDato AvIne jamaze, paraMtu jojo avasara cAlI jAya nahi, nahi to mUrakha gaNAzo. te ja rIte AtmabhAva prakaTa karanAro, samyaktva darzananI prAptino avasara mAnava-bhavamAM prApta thayo che to bahAnA batAvIne ke ALasa rAkhIne ApaNe kImatI samaya gumAvIe te kema pAlave ?' samyakatvano abhAva eTale aMdhApo. AMghaLAnI je dazA thAya che tevI dazA ApaNI samyakatva vinAnA AtmAnI thAya che, kAraNa anaMtA bhavoe tamAruM darzana dIdhuM che. jinazAsana rUpI maMdiramAM karma vivara dvArapALa ughADe to ja samyakatva darzana prApta thAya. AvA nitya prabhunI stavanA karatAM samyaka darzananI prApti thayelI che. AmAM mArAmAM je kaSAyanI maMdatA, mohanI moLAza ane jina vacanamAM aDaga adhyAgarabhakti ane AraMbha samAraMbhanAM kAryo thAya to ja mArAmAM A divya jJAna pragaTe. A mATe gurunA caraNanI sevA dvArA tattvo pratye prIta Upaje; samyakatva jJAnarUpa vimalAloke nAmanuM aMjana AMjI cAritryarUpI paramAtmAnuM bhojana karAve che, tyAre mArI { yobhAratI n 234
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdaranAM karmono mela sApha thAya che, mAro bhamra bhAgI jAya che ane tethI tamArI sAthe lIna banIne mana kholIne vAto kare chuM. bhoLA mananA saraLa hRdayavALA AtmA badhI ja vAto prabhujanane jaNAvI de che. mATe he jinezvaradeva, tame ja tAranArA cho. Apa mArA upayogamAM AvyA cho, te prabhAva paNa bhAvadayAno che. ApanuM darzana thayuM ane tethI mAruM mana ApanAmAM samAI javAM talase che. mAro A talasATa, valavalATa have jaladI pUro karo. huM tamArAmAM samAI javA mAguM chuM. vaLI koI anya vyakti karoDo upAyathI kapaTa kriyA karAve topaNa huM tArA vinA nA karuM. jaDanA AviSkAramAM have huM nahIM rAcuM. mArA AtmAmAM jyAre doSa lAge tyAre eTaluM duHkha thAya che ke jeTaluM duHkha mArA dehanI pIDA dvArA | thatuM hoya che. A manuSyabhavamAM eka ja vastu karavA jevI che-je samaya ane | zaktino zreSTha upayoga che, mATe ja huM tamArA caraNakamaLano premI chuM. 14. zrIanaMtanAthavAmInuM stavana zrI anaMta jina zuM karo sAhelaDiyo........... tamArA caraNanI sevA karatAM pUjya upAdhyAyajI mahArAjazrI ema jaNAve che ke "vAcaka yaza kahe prabhu guNe, sAhelaDiyo, tima muja prema prasaMga re." | sAgaramAM pANInuM TIpuM maLI jAya tema huM mArI sthiti akSaya ane abhaMga karavA mATe tamArA guNomAM mane prIti Upaje che tevI mArA premanI sthiti che, kAraNa mAro ane tamAro saMbaMdha majIThanA rAtAcoLa raMga jevo pAkA premano saMbaMdha che. | dharmano raMga te sAco raMga che ane bIjA badhA raMga te pataMganA raMga jevA kAcA raMga che, je jaladIthI jatA rahe che. majIThanA raMgamAM je vastra raMgAyuM hoya te vastra baLI jAya paNa teno raMga jema tenI rAkhamAM Utare che, tema prabhu sAthe mAre paNa | Avo ja prema karavAno che. mAro deha jIrNa thaze paNa dehI evA AtmAnA svabhAvabhUta gharmano raMga jIrNa thato nathI. sonA-cAMdInA ghATa badalAya che, paraMtu teno nAza thato nathI tema deha ane AtmA e ja rIte che. deha nAza pAme paNa AtmA avinAzI tattva che. AtmA upara caDelo tamAro bhaktirUpI raMga jema tAMbuM suvarNa banI gayA pachI suvarNa tAMbuM thatuM nathI tema mAro AtmA vizuddha monIra stavano 23pa ka
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayA pachI pharI azuddha thato nathI. vaLI uttama puruSanA guNa upara prIti) rAkhavAthI uttama sthAna prApta karI zakIe chIe ane mAro mahimA vadhavAthI je sthAna prApta thAya che te uttama rIte dipe che. tamArAmAM maLI gayeluM mArA AtmAnuM biMdu akSaya ane anaMta bane che. sAgaramAM paDelA pANInA biMdunI jema mAruM sthAna paNa tArI sAthe ekarUpa banI jaze. tArI je AjJA che te pramANe huM badhA jIvone svatulya eTale potAnA jevA mAnIza, mArA AtmAne tamArA AtmA jevo paramAtmA mAnIza ane paramAtmabhAvanuM AMjaNa karIza. bhaktino mArga talavAranI dhAra karatAM paNa tIkSNa che, chatAM paNa huM namra banIne tamArI bhakti karIza. mArAmAM raheluM huMpada dUra karIza ane tamArA rAgano ananya bhakta banIza. 15. zrIdharmanAtharavAmInuM stavana thAsu prema banyo che rAja, nirvahazo to lekha"...... pUjyazrI kahe che ke vAcaka "yaza kahe dharma jinezvarA thAsuM, dila mAnyA che merA :" mAruM mana tamArAmAM che. mArA dile hRdaye tamane hRdayezvara tarIke svIkArI lIdho che. he prabhu! jagatamAM daivatavALA devo aneka che, paraMtu devAdhi devatva je ApamAM che te bIjA devomAM nathI, mATe huM tamArI caraNasevA karavA mAguM chuM. ApanI sAthe je prIta thaI che te prItane nibhAvazo te saphaLa thaze. huM to rAgI chuM jyAre tame to nirAgI cho, tethI A ayogya ghaTanAthI lokomAM hAMsI thAya che, paraMtu mAro tamArI sAtheno ekataraphI prema rAkhavAmAM mArI dhanyatA che. mAre tamAruM AlaMbana levuM joIe. tame vItarAga cho eTale zuM thaI gayuM? mArA to hRdayezvara cho. ApanA nAmanA smaraNathI mArA hRdayane zAtA maLe che. tame nirAgI cho, mATe tamArI sevAthI mane zuM maLe? evuM mArA hRdayamAM ke manamAM huM rAkhato ja nathI. ratna je cetanArahita hoya che paNa suragaNI jema phaLa Ape che tema tamArI bhakti karavAthI mane jarUra phaLa maLaze. sAcI bhakti ja muktinuM bIja che. mAre tamArAmAM so TakAnI zraddhA rAkhIne paNabharatI D 236
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhakti karavI joIe. vaLI jema caMdana zItaLatA upajAve che, agni ThaMDIne dUra kare che tema prabhunA guNano prema svAbhAvika rIte mArAM duHkha dUra kare che. jema jaLa pIvAthI tarasa chIpe che. bhojana karavAthI bhUkha zame che. kAraNa e temano svabhAva che. to zuM tamArA guNo uparano prema nahi kAma Ave ! premano paNa svabhAva che ke te mArAM duHkha dUra kare. vaLI AgaLa vadhatAM vadhu vinavaNI kare che ke he prabhu caMdranA udaya ane asta vakhate samudra tene anusare che, jyAre kumudanuM puSpa to vagara saMbaMdhe ja caMdrane anusare che. tevI rIte tamArA ane mArA caitanyasvabhAva vacce rahelA sAmyane kAraNe tamArAmAM huM prItivALo thayo chuM. | tamArA guNo pUrNapaNe pragaTelA che. jyAre mArA guNo karmone lIdhe dabAI gayA che, mATe ja mArA guNo prakaTa karavA tamane mArA hRdayarUpI siMhAsana upara birAjamAna karyA che. jaDa evAM karmonI tarapha jhUkI jaIne meM ghaNAM du:kho sahana karyA che; pApo bAMdhyAM che, paraMtu have tamArI cetanAzaktinuM bIjAropaNa mArAmAM karo ema tamArI pAse bhaktipUrvaka prArthanA karuM chuM. 16. zrIzAMtinAtha svAmInuM stavana dhana dina veLA, ghana ghaDI tahe.......... jagatamAM zAMti ApanArA evA prabhu tamArA caraNamAM ALoTavAnuM mana thatAM kahe che ke "tAharI gata tuM jANe ho deva, samaraNa, bhajana te vAcaka yaza kare jI." huM tamAruM bhajana ja karI jANuM chuM, mane kaMI ja AvaDatuM nathI. he tAraka dAdA, tamArI vANIne jhIlavA khUba ja zraddhA, dhIraja ane vinamratAnI jarUra paDe che. jyAre tamane bheTazuM, te ghaDI dhanya dhanya banI gaI haze. tamArA vadanarUpI caMdranuM darzana karIne sukha pAmazuM ane virahanA kALanI vyathA dUra karIzuM. Aja sudhI to meM pANI valovIne mAkhaNa meLavavA prayAsa karyo, arthAt sukha meLavavA prayAsa karyo paNa maLyuM duHkha ja, paNa have tamArA virahanI vedanA dUra thaI gaI che. svArthamAM rahIne aneka pApo karyo. saMyamanA badale bhogane prAdhAnya ApyuM, paNa Aje tamArA darzanathI samajAI gayuM che ke sAcuM sukha zemAM che. vaLI tamArA covIsa avano gha 230 )
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNone saheja ja jANyA che chatAM have bIjuM kAMI gamatuM nathI. mIThA amIrasanA ghUMTaDA jeNe pIdhA hoya tene bIjA rasa kema bhAve ? khobe-khobe pIvA jevo prabhunA premano rasa che, samatArasa che, guNarasa che, karuNArasa che, tyAgarasa che. A rasamAM ja sAco kasa che. te ja sarasa che. tamArA A samyarasane jANanAro have kadAca karmavaza pAparUpI bhojana karavAno vakhata Ave topaNa huM to samyaktvarUpI rasa ja pIza. lAkho vAra namana karavA chatAMya mAruM mana dharAtuM nathI mATe ke zAMtinAthaprabhu ! mane tamArA rasamAM nahAvA do. tamAruM dhyAna te ja samakti rUpa che, te ja jJAna che ane cAritra che. tenAthI saghaLAM pApo dUra thAya che ane paramAtmApaNuM pamAya che. mAruM citta to tamArAmAM ja che, tamArA dhyAnamAM che. samyaktvajJAna ja bhavajaLatA2ka bane che. AnA kAraNe ja AtmA chaa-sAtame guNasthAnake pahoMce che, kSapaka zreNI mAMDe che ane aMtaH muhUrtamAM paramAtmA bane che e niHsaMdeha che. tamAruM svarUpa joIne bhavI AtmA arUpI pada meLave che te Azcarya ja che. rUpI evo huM arUpI evA tamArAmAM ekarUpe rahyo che, te vAta mane samajAtI nathI, mATe ja huM tamArI bhakti niraMtara karIza. kAraNa tamArA matane huM vaphAdAra rahevA mAguM chuM ke jethI mane mukti-pada maLe. * 17. zrIkuthunAthavAmInuM stavana ''sAhelAM he kuthu jinezvara deva, ratnadIpaka ati dIpato ho lAla..'' pUjyazrInI stavanonI mALA gUMthavAnI rIta paNa anokhI che. jema jema prabhubhaktimAM AgaLa vadhatA jAya che, tema tema temanA hRdayamAMthI moharUpI aMdhakArano nAza thAya che ane tethI ja te kahe che ke "sAhelAM he zrI nayavijaya suziSya vAcaka yaza INI pere kahe re'' ratnadIpaka zuddha dazAmAM prakAze che. tene koI tela pUravuM paDatuM nathI. have moharUpI aMdhakArano nAza thayo che, eTale ja AgaLa vadhatAM kahe che ke he prabhu ! tuM atiprakAzita ratnadIpaka che ane A dIpakano prakAza mArA aMtaramAM AvI jAya to mArA AtmAnuM teja jhaLahaLI UThe. A jagatanA saghaLA jIvone mitro gaNI kahe che ke, jo tuM mArA manamaMdiramAM Ave to jema sUrya prakAzatAM ja aMdhakAra bhAgI jAya che tema moha thobhAratI 218
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ (senA bhAgI jAya paNa tuM mArA manamAM kevI rIte padhAre? mArA viSaya ane | kaSAyane dUra karuM pachI ja padhArene! ane pachI ja tArA guNonI ghaMTaDIo vAgavA ja mAMDene? tuM ratnadIpaka che tethI ja tArA tarapha AMtarika ruci janme che ane tArA tarapha mArI ruci vadhatI jaIne mArA mohanA, viSaya-kaSAyanA nATakane arucikara banAve che. vaLI tArA A ratnadIpakane nIce AdhArapAtranI jarUra nathI. enA prakAzane sUrya paNa DhAMkI zakato nathI. A dIpakanuM teja sarva teja karatAM vadhu tejomaya che. ApaNAmAM paNa kevaLajJAnano prakAza che paNa te baMdhAyelo che mATe te prakaTa karavAmAM tArA dhyAnanI jarUra paDe che. sUryanuM game teTaluM teja che paNa tenI pAse te koI visAtamAM nathI. A teja AdityothI paNa adhika prakAzita che. sArAsArano viveka jAge che, tyAre caitanyanuM bahumAna karavAnI zubha vRtti jAge che. vaLI A dIpakane pavana paNa sparza karato nathI ke jethI olavAI jato nathI. A ratnadIpakanI kAMti sadA ekasarakhI ramya rahe che, tema ja cheDA bhAgamAM guNathI - vATathI pAtaLo paDato nathI. A ratnadIpakanuM teja lokA-lokamAM phelAya che. dIvAthI dIvo prakaTe tema tArA smaraNathImananathI-ciMtanathI-dhyAnathI te peTe che ane badhuM prabhumaya banAvI de che, paNa dIvAnI jyotane jema diveTa aDADavAthI bIjo dIvo peTAya che tema tArA kevaLajJAna rUpI ratnadIpakanI jyotamAM je mArI diveTano sparza thAya to mArA aMtaramAM dIvo prakaTI jAya. mATe mAruM mana maityAdibhAvothI vAsita karIza ane temAM bIjA bhAvo nahIM lAvuM. pudgalanA bhAvo saMsAramAM rakhaDAve che, jyAre tArA nAmanI bhaktithI mArA aMtaramAM dIvaDo prakaTAve che. aho tArI riddhi siddhi paNa keTalI badhI! tuM to pAcho cakravartI. cha khaMDanA sAmrAjyavALo ! paNa tArAmAM rAdIpaka prakaTe to mArAmAM kema nA prakaTe? tuM to tribhuvanapradIpa che. mArA manamaMdiramAM tuM Ava ane pachI jo ke mArA bhAvo kevA che? huM paNa tane mArAmAM pravezato joIne keTalo AnaMdita karuM chuM ane mArAmAM AtmArthIpaNuM khilAvIza ane pachI jo tuM tArI ane mArI prIta ! govAra to te te vakhate
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. zrIaranAthavAmInuM stavana ''zrI arajina bhavajale nA tAru, muja mana lAge vAru re, manamohanasvAmI'' he prabhu ! tuM to dUra che mATe tArA hAthanI bAMyo pakaDuM chuM ane kahyuM che ke ''vAcaka yaza kahe avara na dhyAuM. e prabhunA guNa gAuM re.'' he prabhu ! have huM bIjA koInuM dhyAna na karuM ane huM to tArA ja guNa gAuM. zA mATe mAre bIjAnA guNo gAvA joIe ! jemaNe bIjA bhAvomAM rahIne bIjA padArthonI vAto karI che teo kyAreya sAjA rahetA nathI. huM to tArA paga ja pakaDI laIza. jema zrImaMta mANasanA koI garIba paga pakaDI le to kaMIka dayA Ave che, tema huM paNa tArA paga pakaDI laIza. eTale ke huM tArI AjJA mAnIza to mArA adhyavasAya tAjA-mAjA, praphullita-nirmaLa raheze. tuM to mAro manamohana svAmI che. saMsArasamudrathI tAranAra zrIaranAtha jinezvaradeva mArA manane bahu vahAlo lAge che. tuM saMsArarUpI samudrano sarvottama tAru che. pote svAtmabaLe saMsAra-samudra pAra karIne mokSapurImAM sidhAvelo cho, mATe tArAmAM tArakazakita che. mATe tuM mane tAra. atyaMta asthira ane duHkhada bhavasthitithI trAselAne - kaMTALelAnevizkata banelAne parama tAraka evo prabhu tAre che, mAre DUbavuM to nathI ja. mohasamudramAM DUbelA evA mArA AtmAne bahAra kADha. AtmAnI nAvane moharbhata tapa-japa AgaLa vadhavA detA nathI. paNe mane teno bhaya nathI kAraNa mane tAranAra mArI sAthe che. tAraka kadI mAraka banato nathI ane mAraka kadI tAraka paNa banato nathI. moha mAraka che jyAre mohano vijetA zrI-prabhu tAraka che. vaLI bhakta jo tenI bhaktino yathArtha hetu nA jANe to tene kadAca svarganuM sukha maLe, paraMtu je jJAnI pAse samajIne bhakti kare che tene mokSarUpI phaLa maLe che. manathI prabhunuM dhyAna dharIe to mokSarUpI phaLa maLe che. jJAnagarbhita vairAgya ja prathama naMbarano vairAgya che. svarganAM sukho ke saMsAranAM sukho meLavavA jo huM tArI bhakti karato houM to sonuM vecIne saDelI badAma levA jevuM che. A ajJAna ceSTA karuM chuM, paNa huM to bhaktimukti mATe ja karIza. AtmAnA zuddha dravya guNa ane paryAyanuM dhyAna karavAthI prabhu te dhyAna karanArane avazya mokSa Ape che. AtmA ane paramAtmA vacce bhedarUpa dIvAla karmonI che. A dIvAla tUTI paDatAM huM tArA jevo banIza, vaLI huM tAruM AlaMbana laIza, kAraNa tethI huM zobhAratI // 240
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAje-mAje rahIza. bIje koI ThekANe mana rAkhyA vinA tArA caraNanI sevA karIza. AtmopayogarUpa tAjI havA sivAya bIje gaMdhAtI havA che ane AvI tAjI havA bhakti dvArA ja maLe che. rAganuM piyara to saMsAra che, jyAre tAruM piyara mokSa che, mATe huM tane vaLagI rahyo chuM. mAro hAtha jhAla ane tArA mulakamAM laI jA. ' 19. zrImallInAthasvAmInuM stavana tuja muja rIjhanI rIjha, aTapaTa eha kharI rI"...... mAre to tane rIjhavavo che paNa kaI rIte? tArI bhaktithI. ane tethI pUjya upAdhyAyajI ma. ema kahe che ke ""zrI nayavijaya suziSya, evI ja citta ghare rI. mAre to tane rIjhavavo che ane loko bhale game tevI vAto kare paNa huM to mArI bhakti vaDe ja tane rIjhavIza. paNa tArI ane mArI vacce rIjhavavAnI vAtano meLa thavo ghaNo muzkela che. AmAM kaMI tArI khuzAmata karuM e kAma nathI ovatI. je huM tArI khuzAmata karuM to tuM mane bhagADI ja de. sAcA bhaktanI IcchA tane prasanna karavAnI che paNa tane rIjhavavo ghaNo ja kaThaNa che. tuM sthUlanI bhaktithI rIjhato nathI eTale vANIvilAsarUpa prazaMsAthI tuM rIjhIza nahIM. mATe huM mArA hRdayane vItarAganA rAga vaDe raMgI nAkhIza. dravyanI sAthe bhAva bhaLe to ja bhakti sajIva bane che. bhAva vagaranI kriyA phaLatI nathI. mAre to tArI kRpA joIe che. tArI kRpA jo eka vakhata maLI jAya to mAruM jIvana dhanya banI jAya. mArA avaguNa tarapha na joto, paNa tArI tArakatA vaDe mane tAra. mane ane lokone rIjhavavA mATeno eka upAya che mArI pAse. tuM mArI sAme je to huM mAnuM ke tuM rIjhI gayo chuM. tArI bhaktine muktinuM bIja kahenArA A mArA AtmAne bhaktinuM uttama rasAyaNa maLyuM che. have mArI mAgaNI eka ja che ke tuM mArI sAme jo. aneka najara karI nihALo nAtha ! huM to icchuM tAro sAtha." tuM rIjhI jA te mATe sAcI bhakti karIza, vizvAsa jagadIza tane evA bhAvathI bhajIza ke mArA AtmAnA badhA guNo kamaLanI jema khIlavA mAMDe. tArI kRpA nicovIsa ratalano na --
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArA upara varase to mAruM jIvana samRddha banI jAya, to ja sArabhUta che. vaLI A jaganA loko to svArthI che. kyAreka rIjhe to kyAreka khIje. vaLI koIka vAra hase to koIka vAra nArAja thAya. vaLI saMsArane salAma karanAro, bhogomAM rahenAro, svArthInI sevA karanAro, kyAreya AtmakalyANa karato nathI, jyAre mArAmAM to tArI AjJAne samarpita thavAnuM, jIvaMta bhaktibhAva keLavavAnuM, prabhune rIjhavavAnuM sAmarthya che. loka-rIjha ane lokottara rIjha A banne vAta judI che, mATe ja bharata-cakra mUMjhAyA ke mAre kone rIjhavavAM? pUjya mAta ke cakraratna? paraMtu jyAre manamAM sadbhAva pragaTa thayo ke kevaLajJAna rUpI ratna e ja paheluM pUjanIya che. Ane lIdhe kevaLajJAna maLe che. jyAre cakranA lIdhe cha khaMDanuM sAmrAjya maLe che. mATe bharate paNa lokarIjhano tyAga karI lokottara evA prabhunI bhakti karI. moTA rIjhe to temAM bIjAM badhAM rijhAI jAya che, mATe huM to tane ja rIjhavavA prayAsa karIza. eka sAMIne - paramAtmAne rIjhavavA mATe huM tArI AjJAne ja samarpita thaIza. AjJApAlananI AtmAmAM sthApanA thAya che eTale paramAtmAnI kRpA varase che ane tethI huM tArA jevo banI jaIza temAM koI zaMkAne sthAna nathI. lokalAgaNIne tyAga karanArA ane prabhunI AjJano Adara karanAro evo huM ane saghaLA muktisukha meLave che. 20. zrI munisuvataravAmInuM stavana, munisuvratajina vaMdanA, ati ullasita tana-mana thAya re.... he paramAtmA munisuvratasvAmI! tane vaMdana karatAM mAruM tana-mana ati AnaMdita thAya che ema "vAcaka yaza kahe premathI, paNa manamAMhe parakhAya re." tArA guNo ghaNA che. prabhu upara sAco prema hoya to manamAM te badhA jarUra jANI zakAya che ane anubhavI zakAya che. AthI ja to anubhavajJAnane zreSTha jJAna kahyuM che. anubhavajJAna upasargo vacce paNa sAdhakane AtmAnA pakSe rAkhe che. AthI ja | tArAM darzanakaratAM mArAM bhavobhavanAM duHkha dUra thAya che. tuM to sukhano kaMda che, parama AnaMdasvarUpa che ane gurupade zobhI rahyo che. tArA anupama vadanane joIne mArA karmo dUra thAya che, parama darzanIya tAruM mukhakamaLa che. e samatA yazobhAratI D rajata
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoganI mahora che, e vItarAgatAnuM teja che. jema puNyazALInuM mukha jevAthI divasa sAro jAya che tema tArA darzanathI mAre roja divALI thAya che. vaLI tuM to rAta-divasa sUtAM-jAgatAM, khAtAM-pItAM hadayathI dUra thato nathI ane jyAre jyAre tArA upakArone huM yAda karuM chuM tyAre paramAnaMda sukha anubhavuM chuM te jIvane jaDanA saMyogamAMthI chUTo pADavAno rasto batAvyo. zvAsocchavAsamAM paNa tuM ja yAda Ave che. tArA upakAronI yAda satata AvyA ja kare che. pANI vinA jema mAchalI taraphaDe che, tema tArA vinA virahanI vyathA bhogavato taraphaDuM chuM. sAgaramAM jema pANI ja pANI hoya che, tema mArAmAM prabhu ja prabhu evo huM tArAmaya banI gayo chuM. tArA upakAra-guNathI bharelo chuM tethI manamAM eka paNa avaguNa sthAna meLavI zake tema nathI ane A guNo anya guNone meLavI ApanArA kSAyikabhAvavALA che. jema pUrNa khIlelA kamaLamAM sugaMdha ja hoya che, kyAMya durgadha hotI nathI tema prabhumAM koI avaguNa dAkhala thaI zakato nathI. tArA upara prema karavAmAM Ave che te prema akSayapadane Ape che, je pada Apa he mArA nAtha ! bhogavI rahyA cho. A padanuM svarUpa eTaluM gahana che ke tene zabdo, vyaMjano, upamAthI varNavI zakAtuM nathI, mAtra anubhavathI ja jANI zakAya che. jema sAkarane jovAthI mIThAzano kaMI khyAla nA Ave paraMtu svAda karavAno anubhava karavAmAM Ave to khabara paDe ke temAM keTalI mIThAza che. tArA parano prema Toca upara pahoMcADe che, paNa prabhu parano A prema ekAeka nathI karI zakAto. mATe huM tArAM stavano karI, kIrtano karI prema mATe jhaMkhuM chuM. saMsArI jIve to badhA sAthe prema karyo che, mAtra tArI sAthe ja prema nathI karyo. have huM tArA premano pyAlo pIvA mAguM chuM. jyArathI tArA A premano amRtarasa cAkhyo che tyArathI saMsAranA bIjA rasa mane jhera jevA, aMgArA jevA lAge che. tArA guNo ghaNA. te badhAnuM svarUpa samajavA akSaro, zabdo, upamA thoDI che. varNavI zakAtA nathI, paNa tAca parano sAco prema che tethI to huM A guNono anubhava jarUra karuM chuM. ( polIsa stavano n 2a )
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21. zrInaminAthasvAmInuM stavana ''zrInami jinanI sevA karatAM, aliya vighana savidUre nAse jI.'' anaMta upakArI evA naminAthaprabhunI caraNa sevA karavAthI aneka prakAranAM vighno dUra thAya che ema jyAre chelle 'zrI nayavijaya vibudha patha sevaka, kahe lahIe sukha-prema aMge jI'' tArA premane mArA hRdayamAM sthira karuM chuM tyAre gharamAM maMgaLanI hAramALA pragaTe che, vizALa lakSmInI prApti thAya che ane kuTuMba-parivAra premapUrvaka anukULa thAya che ema upAdhyAyajI mahArAja kahI rahyA che. kAraNa tArA premathI sarva vighno nAza pAme che, ATha mahAsiddhi, nava nidhi vagere vaibhava pAse Ave che. tArI mAvathI sevA karanArane vighno kyAMthI Ave ? tArI sevAnA prabhAve A caraNakiMkaranuM mana azubha vicArone choDI AtmAnA vicAro, sArA kAmanA vicAro ane parahitanA vicAro kare che. huM pote dAsa chuM tethI dAsano saMbaMdha sevA sAthe che, mAro tenA phaLa upara najara rAkhavAnI nathI. mAro samarpaNabhAva che. tArI sevA karuM chuM to AMgaNe madonmatta hAthIo garjanA kare che, pANIdAra azvo haiSArava kare che; putra-putrI, baMdhunI joDI tema ja UMcA adhikAro prApta thAya che. tArI sevA karavAthI phaLa to jarUra maLe che. koIne tarata maLe, jyAre koIne bhavAMtaramAM maLe. tArI sevA jeTalI vahAlI che teTalI vahAlI A badhI sAmagrI nathI lAgatI. ane teno upayoga prabhunI AjJA pramANe karatA hoya che. tArI sevAthI iSTa padArthono AnaMdadAyI yoga thAya che, apriya ke aniSTa padArtho dUra jatA rahe che. tArI sevA dvArA sevaka anukULatA seve che. mULane vaphAdAra rahetuM vRkSa jema Take che tema jinezvarabhagavAnane vaphAdAra rahenAra paNa Take che. sevakane tArA jevo banAvanAra svAmI ! tArA sAmarthyano koI sumAra nathI, dayAno pAra nathI. vaLI mAro AtmA ane bIjA anaMta AtmAo vinayapUrvaka tArI sevA-bhakti kare che teno yaza nirmaLa caMdrakaraNonI jema jagatamAM phelAya che, te pratApI sUryanI mAphaka dIpI UThe che ane zatruone vaza kare che. tAro bhakta jarAya nabaLo nathI, te paNa siMha jevo che; zauryane dhAraNa kare che ane zatrune dUra kADhI mUke che. guNa-rAga vaDe raMgAyelA evA mArA AtmAmAM dharmanuM cakra cAlyA ja kare che ane tethI gharamAM maMgaLanI hAramALA pragaTe che. mArA manamAM tArA nAmanI yazobhAratI chu-254
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ satata mALA cAle che tethI sarvatra ane maMgaLamaya vAtAvaraNa thayeluM dekhAya che.' sadAya sAcA bhAvathI jinezvaradeva, vItarAgadevane bhajavA joIe, te ja manorathathI ApaNo mahela maDhAI jaze. 22. zrI neminAtha jina stavanA "toraNa AvI ratha pherI gayA re hAM pazuA deI doSa mere vAlamA." je giranAra parvata para AvatI covIzInAM nirvANa-kalyANa thavAnAM che, tevA neminAthaprabhuno ratha jyAre pAcho phare che tyAre pUjya mahopAdhyAyajI mahArAjasAhebanA haiyAmAMthI A nAnakaDA stavananuM saravANI-jharaNuM bahAra | AvyuM ane teo kahe che ke ""vAcaka yaza kahe praNamIe re ho, e daMpatI hoya siddha re" A baMne daMpatI siddha thayAM hovAthI ApaNe be hAtha joDI mastaka namAvI praNAma karIe. he vAlama ! tame jyAre toraNethI ratha pAcho vALyo tyAre ghaDIbhara huM dimUDha banI gaI hatI, paraMtu jyAre meM joyuM ke pazuo taraphanA vAtsalya mArA AtmAmAM paNa AtmaraMga bharI dIdho. ane prathama gAthAnA bhAvArtha para vicAra karIe chIe tyAre ApaNane jarUra prabhu pratye roSa caDhI jAya che ke nava bhavano saMbaMdha hato teno aMta kema ANyo ke mArI dayA nA AvI, mArA vilApane zuM nahi gaNakAro? paNa prabhu to dayAnA sAgara hatA. prabhu pazuonA vilApa-rudana joIne temanI vahAre dhAyA. AghAta ane jIvadayAnA pAlana vacce ghaNuM aMtara joyuM ane pazune bacAvavA mATe ja prabhue paraNavAno vicAra mAMDI vALyo. vaLI AgaLa bIjI gAthAmAM rAjImatI pUche che ke hRdayezvara ! jenAthI rAmacaMdrajI ane sItAno viyoga thayo tevA raMgamAM | bhaMga pADanAra karaMga-mRganA vacanathI Apa kema pAchA pharyA? sItA ane rAmanA viyoganuM kAraNa paNa suvarNamRga hatuM, tema ApaNA viyoganuM kAraNa paNa mRga banyuM tenI vAta kema jANI ! haraNanI vAta kadAca huM mAnI lauM paNa duniyA to nahIM ja mAne ! he svAmInAtha ! Ape mane manamAMthI utArI dIdhI tenuM kAraNa e che ke anaMta siddhoe bhogavelI muktirUpa vadhUne meLavavAnI Apane IcchA ( yonIma tavano .
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI! koNa jANe gupta rIte zo IzAro karyo ke mane tyajI dIdhI? rAjImatI phariyAda paNa kevA dAkSiNyabhAvathI kare che ane AgaLa vilApa karatAM rAjImatI kahe che ke, prIta karavI sahelI che paNa tene nibhAvavI ghaNI kaThaNa che. sane hAthamAM ramADavo e agninI juvALAne pakaDavA jeTaluM adharuM kAma che. AmAM ApaNe prabhu sAthenA vizuddha prema TakAvavo keTalo adharo che e batAvyuM che. premamAM AtmAnI paramAtmAne maLavA mATenI taDapa che. prema eTale prema. tArA vacana uparanI AsthA ArAdhaka AtmAne jinapremI banAvI paramAtmapada Ape che. premamAM ApavAnuM hoya, levAnuM nA hoya. mATe ja AgaLa vadhIne vinaMti kare che ke vivAha vakhate mArA hAtha upara Apano hAtha bhale nA mUkyo, paNa dIkSA vakhate mArA mAthA upara hAtha mUkavAnI kRpA karo. kAraNa tamArA taraphano rAga paNa mArA jevI rAgIne nirAgI bar tAranAro bane che. ane prabhu jyAre dIkSA le che tyAre mahAsatI paNa dIkSA le che. kAraNa nava bhavanA saMbaMdhano aMta ANavo hato. premano paMtha pAvakanI juvALA jevo che, potAnuM sarvasva homI denAro che. zuravIra AtmA ja te mArge cAlI zake. AthI ja AtmabhAvajanya prema siddhazilA sudhI pahoMcavA mATeno uchALo mArI zake. premanA viSaya tarIke paramAtmAne pasaMda karavA, pUjavA, stavavA, dhyAnamAM rAkhavA, A ja AtmakalyANano zreSTha mArga che. 23. zrI pArzvanAthasavAmInuM stavanA "vAmAnaMdana jinavara munimAM he vaDo re ke muni mAMhe." jemanuM nAma traNeya lokamAM uttamottama puruSAdAnIya pArzvanAtha prabhunuM nAma gavAyeluM che evA vAmAnaMdanane pUjya mahopAdhyAyajI kahe che ke "zrI nayavijaya vibudha paya sevaka Ima bhaNe re." teo sarva tIrthakaromAM zreSTha che, jema maMtromAM navakAra, tIrthomAM zatruMjayagiri, ratnomAM ciMtAmaNI. temanA guNonuM varNana karavAne teo zaktimAna nathI chatAM bhaktirUpe guNonuM varNana kare che. aneka upamAo vaDe temanuM stavana guNothI bhareluM che. kahe che ke tuM anupama che. devomAM Indra, parvatamAM meru parvata, pazumAM kesarI siMha zobhe che; vRkSomAM yobhAratI D 256
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdananuM vRkSa, subhaTamAM vAsudeva zobhe che tema muniomAM jinezvara deva zobhe che. nadImAM gaMgA moTI, surUpavAna puruSomAM kAmadeva, puSpamAM kamaLanuM phUla, rAjAomAM bharata cakravartI, hAthImAM zveta airAvata hAthI, pakSImAM garuDa, tejasvI padArthamAM sUrya, vyAkhyAnakathAmAM zrIjinezvara bhagavaMtanI kathA zobhe che tema sarva muniomAM tIrthaMkaraprabhu zobhe che. AvA aneka guNovALA paramAtmAnA guNo darzAvatA bhaktahRdayamAM prabhu birAjamAna thAya che. tyAre bhaktanA hRdayamAM anero AnaMda thAya che. vaLI sarva dhyAnamAM zukla dhyAna zreSTha che. jema bALaka be hAtha prasArIne samudranA amApa vistAranuM varNana mA pAse kare che tema A varNana-guNasamudranuM varNana prabhunI bhaktinA prabhAve ja karyuM che. jyAM jyAM jinesvaradevonI AjJAnuM pAlana thatuM hoya tyAM bhakta doDI jAya che. guNavAna puruSonA guNo gAvAthI guNavAna banI javAya che. pahelAM prabhubhakti, pachI bIjI badhI vAta. saMsAra bhaNI pITha karavA mATe prabhu sanmukha moM rAkhavuM paDe che. jo Ama nA kare to karmasattAnA koraDA khAvA paDe. janma maraNanA pherA karavA paDe. mATe ja vivekI puruSo prabhunA caraNanI sevA karIne muktimALAne vare che. * 24. zrImahAvIrasvAmInuM stavana ''girUA re guNa tuma taNA, zrIvardhamAna jina rAyA re.'' jemano anaMta upakAra che evA prabhu mahAvIranI stavanA karatAM pUjya mahopAdhyAyajI mahArAjasAheba kahe che ke tuM ja mArA jIvanano AdhAra che. 'vAcaka yaza kahe mAhare tuM jIva jIvana AdhAro re,'' tuM ja mAruM AzrayasthAna che. tuM ja mane jivADanAro che. tArA guNo keTalA che ! te guNasamUhanI UMcAI meru parvatathI paNa vadhAre che, anaMta guNo che. he vardhamAnasvAmI ! he mArA nAtha ! ApanA guNo to gaganasparzI che. tenuM varNana sAMbhaLIne jANe mArA hRdayamAM amRtanuM siMcana thatuM hoya tevo AnaMda thAya che. te sAgara jevA gaMbhIra, vyoma jevA vizALa ane meru sama unnata che. tArAmAM bhakti paNa eTalI badhI ke mAtAne pIDA nA ApI. indrano saMzaya TALyo. samatA dvArA zUlapANI sevaka, covIsa stavano ] 247
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMDakauzikanA upakArI saMgama pratye karuNApUrNa najaravALA. AvA to anaMta guNovALo prabhu tuM kyAM ane naryA avaguNathI bharelo huM kyAM! paNa have huM tArA guNonI stavanA karIne mArA durguNo dUra karIza. he devAdhideva ! tArA guNane gaMgAjaLanI mAphaka jhIlIne nirmaLa thaIza ane rAta divasa tArA guNo ja gAyA karIza. tArI AvI bhaktine varelo huM tArI vadhu bhakti karIza. tArA guNamAM AtmAnA utkarSanuM bIja che, paramAtmAnA guNanuM jJAna che. Atmika guNonuM bahumAna che. sukhI thavA mATe tArAmAM mAruM mana ogALI nAkhuM. dayA, samatA, sahiSNutA, aDagatA, dhIratA, gaMbhIratA, udAratA, paropakAraparAyaNatA vagere guNone ApaNA aMganI jema gaNavA. vaLI jeNe gaMgAnA UMDAM jaLamAM snAna karyuM hoya te khAbociyAmAM kema snAna kare? vaLI je bhramaro mAlatI phUla upara moha pAmyA hoya te bAvaLa upara zA mATe bese? ApaNe jinaguNanI gaMgAmAM nAhIe, nAhIe saccAritranA nirmaLa sarovaramAM, dayAnA dariyAmAM, gaMbhIratAnA kUvAmAM, prabhunI bhaktimAM. A gaMgAmAMthI bahAra na AvavuM joIe evo nizcaya karuM chuM. he vIra ! mAlatI phUlamAM mugdha bhamarAnI jema ApanA guNomAM rasapUrvaka lIna thayo chuM mATe paranArIne adhIna thaIne temAM jeo Asakta thayA che temane kema svIkArIe? tattvathI artha e thAya che ke para pariNItamAM thatI matinI gati e paranArI taraphanI Asakti che. ane AtmapariNItamAM thatI mati e saccAritravaMta vItarAganuM lakSaNa che. paramAtmAne bhAvathI bhajanArAnuM mota paramAtmAmAM ja hoya. mATe tuM ja mArI gati che, tuM ja mArI mati che, tuM ja mAruM AzrayasthAna che. mArA A udgAro e kevaLa zabdonA jhUmakhA nathI, paNa mArA AtmAne sparzelA bhAvanA dIvA che. mAro AtmA tArA jevo banAva. mane tuM to jema sAgaramAM DUbatAne lAkaDAno sahAro maLe tema maLI gayo che. tuM to mAro prANa che. have mArA mAthe tuM che. mAre have konI ciMtA ? jyAM traNa lokano dhaNI beTho che tyAM have paranI ciMtA mUkIne tArA bhAvamAM ja nA rahuM? mArI rageragamAM, mArA zvAse zvAsamAM, lohInA pratyeka biMdumAM tAro vAsa che. A vAsa kAyamI che. ane tArA-mArA vaccenA je aMtaranA bheda che te dUra thAya che. paNa have ame jhaDapathI tyAM AvIne tArA jevA AnaMdanA mahAsAgaramAM mahAlatAM thaIe e ja mahArAjajInI, mArI ane sarva jIvonI prArthanA che. "sau sukhI thAo, saunuM kalyANa thAo." pakSobhAratI n 248 )
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upasaMhAra parama pUjya mahopAdhyAya mahArAjasAheba racita A covIzInAM stavanonI samaja mArA A chahmapaNAmAM lakhI che. mArAthI temanAM stavanomAM rahelA gUDhArtha to samajI zakAtA nathI paraMtu jema jema A stavanonA bhAvArtho samAtA gayA tema tema divya prakAza thato gayo ane te mujaba zabdomAM te badhA vyakta karyA che. AmAM mArI matinA kAraNe koI vAta zAstranI viruddha AvI jatI hoya to mArI aMtaHkaraNapUrvaka kSamApanA mAgI lauM chuM. ane A stavanonuM je guMjana che te mArA mATe kAyamI rahe che. tenA sAgaramAM have huM mahAlavA lAgIza ane mArA jIvanamAM vadhu bhaktibhAva prakaTe tevuM zAsana devo pratye, gurubhagavaMto pratye, dharma pratye ane jinezvara bhagavaMto pratye roja prArthanA karIza. mane A saMsAramAMthI ugAro" zivamastu sarva jagata'' - polIsa stavano n 49 -
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ (jJAnasAra) zAha pIyuSakumAra zAMtilAla [parama pUjya upAdhyAya zrI yazovijaya mahArAjasAhebanI trizatAbdI ujavaNI varSa nimitte, pUjya AcArya mahArAjasAheba zrI vijayacaMdrodaya sUrIzvarajI mahArAjasA -- -nI ! prerakagAthA zrI yazobhAratI pravacanamAlA yojita jJAnasabhara spardhAmAM vijetA banelA nibaMdha.] mahopAdhyAya zrI yazovijaya mahArAja praNIta graMtha prastAvanA anaMta upakArI, anaMta guNonA bhaMDArI, anaMta AtmAonA tAraNahAra evA arihaMta bhagavaMtoe jyAre jyAre kevaLajJAna pAmI, caturvidha saMghanI sthApanA karI tyAre tyAre gaNadhara bhagavaMtone tripadI ApI, samyakatva jJAna-darzana-cAritrya dharmane prakAzita karyo. A tripadImAM badhA ja jJAnano sAra Ave che. evA aneka mahApuruSo ApaNA zAsanamAM thaI gayA che ane bhaviSyamAM thaze. ApaNA je mahApuruSo thayA temAM hamaNAMnA najIkanA mahApuruSomAM hemacaMdrAcArya, haribhadra sUri ane upAdhyAya mahArAja yazovijayajI thayA. teonA aneka graMtho Aje ApaNA jJAnabhaMDAromAM upalabdha che. pUjya upAdhyAyajI mahArAjasAheba AjathI lagabhaga 300 varSa | pUrve thayA. te vakhate bhAratanI sthiti kevA prakAranI hatI te sau jANIe chIe. aMgreja prajAnI kapaTanIti, rajavADAMo sAthe laDAI, mogala sAmrAjyanI paDatInA AvA kaparA kALamAM jaina zAsananI dhurA vahana karI tene ApaNA sudhI pahocADyuM temAM pUjyazrIno phALo ghaNo hato. aneka graMthonI racanA karI. ApaNe Aje temanA dvArA thayelA guNonA upakAro yAda karIe to ApaNI AMkhamAM jarUra jhaLajhaLiyAM AvI jAya che, hRdaya bharAI jAya che. temanI ghaNI ja nAnI uMmaranI yAdazakti ApaNane dAda ApI jAya che. majAkamAM kahevAtA zrAvaka pratye sImaMdharasvAmInI 150 gAthAnA stavanano jANe khuda prabhu ja ApaNI samakSa hoya tevo bhAva darzAvyo che. evA aneka graMtho che jene samajatAM ApaNI jiMdagI jAya paNa mAtra biMdu jeTalI ja samaja paDe to ApaNuM jIvana sArthaka thayuM gaNAya. have A graMthanuM je nAma che teno artha vicArIe to "jJAnasAra', jJAnano sAra. TUMkamAM, badhuM kevI rIte kahevAya te batAvI ApyuM ( pakSobhAratI n 250 karI
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ (che. jema lAkheNI gAyanA dUdhamAM eTalI tAkAta hoya ke cakravartI ja pacAvI zake tema anaMta bhAvone pUjyazrIe mAtra batrIsa vibhAgamAM ATha-AThanA aSTaka vaDe gUMthaNI karI che. A graMtha sauno priya banI gayo che, kAraNa svAdhyAyano graMtha che. dIkSArthI mATe mArgadarzakarUpa che, dIvAdAMDIrUpa che, paDatAne sanmArge lAve che. A graMthane samajavA ghaNA UMDA abhyAsanI jarUra che. mAtra uparathI jovA jaIzuM to kaMI khyAla paNa nahIM Ave. mATe saue ghaNA ja vivekapUrvaka A graMthano | abhyAsa karavAmAM Ave. dareka AtmAmAM divya prakAza ane nAda vidyamAna che. batrIsa aSTakanI A sIDI che, jemAM dareka pagathiyuM upara upara caDatAM javAnuM che. mATe tene anukrame jovA vicAravA huM prayAsa karuM chuM. AmAM mArAthI zAstra viruddha lakhAI jAya to Apa sau samakSa kSamApanA karI mAphI mAguM chuM. dareka AtmAne paramAtmA banavuM che. te banavA mATe sAdhanA karavI jarUrI che. mATe darekanA krama pramANe vicAratAM dareka aSTaka ekabIjAne pUraka banI gayuM che. chelle pUruM thAya ane navuM aSTaka zarU thAya. AtmAmAM ATha rUSaka pradeza para zuddha bhAva rahelA che te teno divya prakAza che. je phUla rUpe pragaTAvavAno che, dIpaka rUpe prakaTAvavAno che. zarUAta to chellethI karavI paDe tevI che, kAraNa tenA gahana artho zuM che te dhyAnamAM rAkhavAnA che. prathama aSTakamAM pUrNatA viSe jaNAvyuM che, paraMtu te Ave kevI rIte ? to magnatA dvArA. A ja rIte chellethI prathama kramamAM Ave che, paraMtu ApaNe uparathI nIcenA kramamAM jaI pUrNatA viSe jANIzuM. 1. pUrNatA pUnamano cAMda pUrNa hoya che, paNa te pahelAM bIjano cAMda mAtra caMdrAkAra lITI jevo hoya che. kharekhara to te pUrNa che paraMtu amuka AvaraNa AvatAM ardhacaMdrAkAra lITI jevo dekhAya che paraMtu amuka divaso pasAra thAya pachI pUnamano cAMda joI zakAya che tevI ja rIte AtmA e pUrNa che paraMtu karmanAM baMdhano dvArA mAtra tenA ATha rUSaka pradezo khullA rahyA che te svaccha che. A aSTakamAM pUrNa thavuM kema te batAvatAM pUjyazrI ema kahevA mAge che ke kevaLI bhagavaMto samagra jagatanA jIvone jJAna-darzana-cAritrathI pUrNa jue che, jevI rIte sukhI mANasa badhAMne sukhI tarIke jue che. Indro, paisAdAro, dhanADhyo te darekane ema ja mAne ke sau sukhI che, paraMtu tema nathI. ghaNA duHkhI hoya che te ( zAnasAra 51
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA khyAlamAM nathI. jyAre kevaLI bhagavaMto AtmAne joIne kahe che ke sarva | jIvo samAna che ke jenAM ATheya karmo khapI gayAM che ane sata cidAnaMda svarUpamAM che. karmavALA jIvomAM A bhAva DhaMkAyelo che, jyAre karmarahita AtmAne sata cidAnaMda svarUpamAM jue che. bIjA zlokamAM kahe che ke sattA, saMpatti, kIrti. mAna. mobho. aizvarya vagere uchInA mAgI lAvelA prasaMgarUpanA dAgInA jevAM che ke prasaMga patI gayA pachI pAchAM ApavAM paDe che. jyAre jJAna, darzana ane caritranA guNo to AtmAnA svAbhAvika guNo che, je pUrNa hoya che. uttama ratnonI kAMti kyAreya jhAMkhI paDatI nathI tema teno svabhAva che; dIvAno svabhAva che prakAza ApavAno, pANIno svabhAva che ThaMDaka ApavAno tema AtmAno paNa svabhAva che pUrNatAno. A aSTakanA trIjA zlokamAM mojAM Ave tethI dariyAnI pUrNatA vAstavika nathI thatI, kAraNa khAlI jagyA che eTale taraMgo AvatAM mojAM UchaLe che. jJAna pUrNa bhareluM hoya te uchALA nA mAre, paraMtu svayaMbhU samudra jevo zAMtadhIra hoya. thoDA paisA hoya to paisAdAra nA kahevAya. eka putra hoya to putravAna kahevAya paNa vadhu putranI apekSAe ochA kahevAya te pUrNatA nA kahevAya. pUrNAnaMdamaya bhagavAnano AnaMdamAM pUrNa AnaMda che. teno koI vikalpa nathI jevo ke prazAMta mahAsAgara. cothA zlokamAM pUrNatA mATe kahe che ke jemane tRSNArUpI kALA nAganuM jhera utAravA mATe jo AtmAnI jJAnadaSTi jAgRta thAya teone icchAo thAya ja nahi, tevI rIte jemane pUrNa AnaMda thayo che tevA bhagavAnane vIMchInA DaMkhanI vedanA kevI rIte hoI zake? je pUrNa che tene duHkha ja kyAM che? AnaMda e pUrNatAnuM svarUpa che, jyAre vedanA e karmanuM svarUpa che. AnaMdamAM sArvatrika AnaMda hoI zake te ja pUrNa che satvahIna kaMjUsa, kRpaNa, lobhI mANasone jo dhana-dhAnya, parivAra, svajano maLe tene teo pUrNa mAne che, paraMtu A padArtho choDavAnA che te ja pUrNatA che. AvI ja daSTi pUrNa AnaMdamaya banela AtmAnI hoya che, tattvajJAna jANanAranI hoya che eTale pUrNatA pAmanArane choDavuM ane tyAgavuM temAM pUrNatA prApta thAya che. AtmAno mULa svabhAva che para-bIja padArthothI dUra javuM ane potAnAmAM ja masta banavuM. eTale jo tyAga karavAmAM Ave to te AtmA jo ( pahobhAratI g 252
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ apUrNatAvALo hoya to te pUrNa bane che. jyAre jyAre AtmA bIjA padArthomAM rAce che tyAre AtmA apUrNa bane che, e ja jagatanuM moTuM Azcarya che. je AtmA para-padArthomAM ja pUrNatA jue che te mUrNa che. pudgala vagere dhana, strI, parivAra vageremAM rAcI-mAcIne rahe chatAM tene adhUruM lAge. AtmAne ema lAge ke pote adhUro che, mATe pUro thavA dhamAla kare che. jyAre cAritra dharma aMgIkAra karelA munibhagavaMtone jyAre indra jue che tyAre koI doSa - khAmI lAgatI nathI, kAraNa te AtmasukhanA mArge che ane temAM pUrNatAno anubhava kare che.. jJAna, darzana, cAritrya vagere AtmAnAM sahAyaka che ane ATha karmo adhyAtmaprAptimAM bAdhaka che, paraMtu jyAre bAdhaka evAM karmono nAza sahAyaka tattvo dvArA thAya tyAre te AtmA pUnamanA cAMdanI mAphaka prakAzamAna thAya che. A prakAzamAnatA ja pUrNatAnuM svarUpa che. 2. magnatA magnatA prakaTa karavA mATe jJAna-darzana cAritra vagere guNone pUrNarUpe prakaTa karavAmAM Ave to te AtmA AtmAmAM magna bane che. indriyonA viSayone aTakAvIne, bIjA rUpa-zabdanI, viSayonI pravRtti aTakAvIne, jagatanAM tattvone yathArtharUpe joIne sAkSIpaNuM rAkhe. pudagalanI vAto phIkI | lAge, dhanano garva nA kare, strI Adi parivArano Adara nA kare, A badhA sAMsArika bhAvathI para rahe ane AtmAnA svarUpane jovA mATe tanmaya rahe, caitanyasvarUpa AtmAmAM sthiratA pAme, jJAnarUpI amRtanA samudramAM paramAtmAmAM magna bane, jagatanA para-padArtho para kartApaNuM nA rAkhe, paramAtma svarUpamAM tanmaya bane. bhagavatI sUtranA AdhAre je muni jIvanamAM cAritryanI vRddhithI cittazuddhi dvArA jJAnamagna bane, je AvA jJAnapUrNa sukharUpa che, tevA mahAtmAnA sukhanI vAta kahI zakAtI nathI. jevI rIte caMdana-vilepananI zItalatAnuM sukha ane piyA sAthenA AliMgananA sukhanuM varNana thaI zakatuM nathI tema je AtmA uparanA je bhAvo choDavAnA che te choDe ane je bhAvo AtmAnI aMdara prakAzita thAya che te bhAvomAM pUrNa bane te AtmA magna bane che, te bIjA aSTakano sAra che, zItalatAnI puSTi kare che. jJAnAmRtamAM saMpUrNa magna che tenI ame zuM stuti karIe ? temane to mArA koTI koTI namaskAra. . . - nisAra D vapara (aa che
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3. sthiratA A aSTakamAM ema kahevA mAge che ke manuSya sukha mATe paudgalika padArtho meLavavA bhaTakIne kheda pAme che. te maLyA pachI lobha jAge che ane vikArI banatAM jJAna ajJAna thaI jAya che. mana caMcaLa che. citta sukhanI icchAthI bAhya padArthomAM bhaTakatuM rahe che. vANI, veza, AkRti vagere caMcaLa bane che. temane tuM choDI de ane tuM sthira thA. kAraNa tuM je sukha mATe doDe che te sukhano khajAno tArI pAse che mATe tuM sthira thA. lobhano vicAra choDI de ane jJAnarUpa amRta prApta kara. tArA aMtaramAM zalyo bhoMkAyAM. asthiratA jo kADhI nA hoya to A dharma- rUpI auSadhino zuM artha che? khoTo dharma kare che. mATe A asthiratA kADhI nAkha ane tuM Avo bana. je yogIrAjo jaMgalamAM ke nagaramAM, divasa ke rAtre samabhAvavALA hoya ke je mana, vacana ane kAyAthI sthira hoya. vaLI, tArI pAse jo sthiratArUpI ratna hoya to zA mATe khoTA saMkalpa-vikalpo karIne tArAM mahAvratono bhaMga karavArUpa Azrayone seve che. jo tuM AtmabhAvamAM ja sthira rahe to tArAmAM Azravo nahIM Ave. vaLI tuM manarUpI asthiratAno je pavana phUkIza to tArI dharmarUpI samAdhi jatI raheze. mATe tuM sthira thA, siddho jema sthira che. A ja cAritra che. mATe A siddhi mATe sthiratA pAmavI joIe. A pramANe trIjA aSTakamAM bhavI AtmAne sthira thavAno upadeza Avelo che. 4. mohatyAga mohano tyAga kara, paNa saMsArano je Azraya le che tevo mUDhajIva karmajanya upAdhinA saMbaMdhano Aropa karIne mUMjhAya che. mATe tuM mohano tyAga kara, tyAga mATe tuM Ama kara. huM nathI, mAruM nathI, huM je chuM te zuddha Atmadravya chuM, kevaLajJAna vagere guNo mArA che. saMpattivAna, dhanavAna, rUpavAna vagere huM nathI. mATe tyAga kara, sukha duHkha, UMcuM kuLa, nIcuM kuLa vagere karmone adhIna che mATe rAgadveSa na kara, bhavacakramAM pharavArUpa, rahevArUpa vagere pudgala dravya, janma, jarA vagere joIne tuM kheda nA kara. AtmAnuM svarUpa je svAbhAvika che te sphaTika jevuM nirmaLa che. je sukhanA rasika che tene sahaja sukha kahevAmAM Azcarya pAme che. je AtmAmAM pAMca jJAnanA AcArothI suMdara buddhivALo che, te pudgalamAM kyAM moha pAmavAno che ! AgaLa jatAM jJAnI bane che. H paNobhAratI n 254 )
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. jJAna AtmAnA svarUpamAM jJAnI ane ajJAnI AtmA kevA che te batAvatAM kahe che ke muni jIvanamAM je jJAna bhaNavAmAM na Ave to tenI pariNati kevA prakAranI che te batAve che. ajJAnI zemAM magna bane che? to jema bhuMDa vijhAmAM magna bane che, pudgalamAM mazagUla bane che. paradravyaguNa paryAyamAM ramaNatA hitakara nathI. rAgadveSanI tIvra gAMThanA bhedathI utpanna thayeluM AtmapariNativALuM jJAna che to zAstranA baMdhananuM zuM kAma che ? jema AMkha aMdhakArane dUra kare to dIvAnI kyAM jarUra che? vaLI je jJAna mokSanI sAdhanA mATe upayogI hoya te ja jJAna uttama jJAna che. jenAthI AtmasvabhAvanI prApti thAya te ja saMskAranuM kAraNa bane te ISTa jJAna bane che. vaLI mithyAtvane dUra kare ane jJAnanA vaja vaDe zobhe tevA yogI AnaMdanA naMdanavanamAM AnaMda kare che. vaLI je jJAnasamudramAMthI utpanna nahIM thayeluM, amRta-auSadha vinAnuM rasAyaNa ane paranI apekSA vinAnuM aizvarya kahe che. 6. zama jJAna pachI zama e jJAnano paripAka che, mATe ja te jJAna, dhyAna, tapa, zIla ane samyakta meLave che, jethI munibhagavaMtono samatAno guNa svayaMbhUramaNa samudra jeTalo gaMbhIra bane che ane temanuM mana samatArUpI amRtathI rAtadivasa siMcAyeluM rahe che. tene saMsAranA rAgadveSanA jhera paNa mArI zakatAM nathI ane tethI ja jJAnarUpI hAthI garjanA karI rahyA hoya ane dhyAnarUpI ghoDA sAtha ApI rahyA hoya te munibhagavaMtonuM A zama-jJAna e zama-sAmrAjyanI UMcI saMpatti gaNAya che, kAraNa jJAna-dhyAnamAM masta munio moha-raNamAM TaMkAra kare che. jyAM jJAna AvI jAya pachI indriyo upara vijaya-jaya jaladI meLavI zake che. te mATe mahAna puruSArtha phoravavA paDe che, kAraNa icchA e vikArarUpa che ane tenA je paripAka che temAM mUrchA Ape che ane moha pamADe che. aneka viSayo bhogavavA chatAM A indriyo tRpta thatI nathI kAraNa moha che te AtmAne viSayonA baMdhanathI bAMdhI de che. Ane kAraNe che. AtmA tuM sonuM cAMdIrUpe joto doDe che paraMtu tArA anaMta jJAna-dhanane joto nathI. vaLI pAcho amRta choDIne mRgajaLa jevA viSayo-kaSAyo pAchaLa doDe che. tAre to pAMca indriyo che. hAthI sparzanA sukhathI nAza pAme che. pataMgiyo AganA tejamAM haNAI jAya che. to tAre to pAMca Idriyo che mATe tArI zuM dazA thAya? siMha samAna tAro AtmA jJAnasAra | 255
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ (paravaza banI jAya. mATe tuM viveka dhAraNa karI ane A viSaya-kaSAyono tyAga kara. he sAdhaka AtmA ! tuM saMyamane dhAraNa kara. huM mAtA-pitAno tyAga karI, kuTuMba kabIlA vaibhavono tyAga karIne AtmajJAna ane Atmarati rUpa pitAmAtAnA Azraye jaIne kalyANa karIza. vaLI potAnA bhAIone saMbodhatAM kahe che ke huM nizcita svarUpavALA zIla, satya, zama, dama saMtoSa vagere bhAIonA Azraye rahIza, kAraNa te nizcita che. vaLI samatArUpI patnIne dhAraNa karIza. je mArI sAthe munibhagavaMto che te mArA saMbaMdhI che. vaLI satsaMgathI UbhA thatA lAyopezika dharmo paNa tyAga karyuM che jethI mane doSa na lAge. jyAM sudhI zuddha AtmarUpa bodha vaDe AtmAmAM gurupaNuM nA Ave tyAM sudhI huM gurunI chAyAmAM rahIza ane temanI bhakti karIza. tethI mane paramArthaguNanI je prApti thAya che ane mArA je anaMta darzana-cAritra ane jJAna DhaMkAyelAM che te prakaTa thAya che. te prakaTa karavA mATe kriyAvAna banavuM paDe. jJAnavALI kriyAthI bhavita thayelo huM saMsArasamudra tarI jaIza, pAra pAmIza. kriyA jarUrI che, mAtra jJAna nA cAle. zaheramAM javAno mArga jANato hoya paraMtu te cAle nahi to te zaheramAM pahoMcI zakato nathI. svabhAvarUpa kArya karavAmAM Ave to ja pUrNa jJAna maLe che. jema dIpaka svayaM prakAze che, paraMtu temAM tela jarUrI che. mATe kriyA jarUrI che. vyavahArathI kriyAno niSedha kare che teo moMmAM bhojana nAkhyA vagara tRptinI icchA kare che, paraMtu niyamone anusaravAnI zubha kriyA ja zubha bhAvane nabaLo nathI pADatI, te dvArA zubha bhAvanI vRddhi thAya che. mATe jJAna-kriyAnI abheda | bhUmikA che ane tRpta thavA mATe kriyA jarUrI che. jyAre A tRpti pAmavA mATe jJAnarUpa amRta pIe che. tuM kriyArUpa velaDInAM phaLa khAIne, samatArUpa tAMbUla mukhavAsano svAda karIne, tAro AtmA tRpta kara. jJAna vagere guNothI thayela tRpti kyAreya nAza pAmatI nathI. zAMtarasanA AsvAdathI anubhavagamya jevI tRpti thAya che, te cha prakAranAM bhojanathI paNa nathI thatI. vaLI svapromAM je bhojana khAdhuM hoya tenAthI kaMI tRpti thatI nathI, tema A saMsAranA viSayothI meLavelI tRpti khoTI sAbita thAya che. pudgalothI tRpti maLe te upacaya rUpa pAme che, jyAre AtmaguNathI AtmA tRpti pAme che tenI bIjAone kyAMthI khabara paDe? vaLI jJAnathI je tRpta che tene mIThAzanA oDakAra Ave che tethI ja te sukhI che ane saMsAranA bhAvothI te nirlepa rahe che, temAM lapAto nathI. zuddha AtmA zarIranA pugalanA bhAvamAM rAcato nathI. vividha raMgothI jema AkAza lepAtuM ( yazobhAratI n 250 )
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI, tema te lapAto nathI. jJAnadhArAmAM vartana karatA yogIne ja Avazyaka kriyAo liptapaNAno anubhava karAve che. vaLI je ahaMkAra AvI jAya to karmathI lepAya che, vyavahArathI AtmA lepAyo che. kriyAthI lipta daSTi zuddha thAya che ane jJAnapUrvakanI kriyA doSarUpa kacarAthI lepAtI nathI. tevA yogIne namaskAra karuM chuM. vaLI teo niHspRhI hoya che. temane koI IcchA nathI hotI. kAraNa saMsArabhAvamAM te AvatI nathI. AkhuM jagata taNakhalA jevuM lAge che mATe IcchA karatA nathI ane icchAnuM phaLa kevuM che? moha mUrchA-dInatA che. mATe te niHspRhI rahe che. pudgalaratirUpa cAMDAlanI dostI karanAra IcchA je AtmAnI viruddha che tene gharamAMthI kADhI mUkavI joIe. spRhAvALA jIvo halakA hoya che. halakI vastu taravI joIe paraMtu A saMsArarUpa sAgaramAM te DUbe che. vaLI niHspRhatAno guNa Ave to ghamaMDI bane nahi. gocarI, bhUmizayana, jIrNavastra ane vanamAM ghara hoya che tevA sAdhune cakravartI ke Indra karatAM paNa vadhu sukhano anubhava thAya che. vaLI moTA bhAge niHspRhI AtmA mauna rAkhe che. tIrthaMkara prabhu paNa kevaLajJAna thatAM pahelAM mauna rAkhe che, jagatamAM tattvone jANe che. jJAna-darzanacAritra traNa ratno viSe jJAna, ruci ane AcAranI ekatA munibhagavaMtane hoya che. vaLI zuddha svabhAvamAM ramaNatA nA Ave te darzana nathI. nA bolavuM e to eka indriyavALA jIvomAM paNa che, paraMtu pudgalomAM mana-vacana-kAyAnI pravRtti rokavI e utkRSTa mauna che. mauna Ave to ja vidyA vadhe. jJAna Ave. tattvabuddhi e ja vidyA che. anityanA saMyogamAM nityapaNAnI navadvArothI azuci vahevaDAvatA gaMdA zarIramAM pavitratAnI ane pugalamAM AtmapaNAnI buddhi e avidyA che. tattvabuddhi e ja vidyA che. | samatArUpa kuMDamAM snAna karIne pApathI thayelA melane dUra karI pharIthI pApI banato nathI te AtmA pavitra che. svarUpathI je bhinnatAnA camatkArane jJAnamArganA pariNAmavALA vidvAna ja anubhave che, tattva buddhirUpa aMjanano sparza karIne AtmAmAM paramAtmAne ja jue che, paraMtu vidyA vinayathI Ave che. jIva ane jJAnAvaraNIyAdi karmanA lakSaNane bhedathI bhinna karanAra, samajanAra ja sAdhubhagavaMta vinayI che. ajIvathI jIvanA bhedanuM jJAna te viveka che. vaLI abheda jJAna karoDo janmothI paNa durlabha che. avivekathI vikAronuM mizrapaNuM dekhAya che. aviveka dvArA thatI kriyA vilAsamAM gaNAya che. vivekarahita AtmAne zarIra ane AtmA eka ja lAge che. paramabhAve na IcchanAra AtmA zAnamAra | 250
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDI jAya che, jyAre AtmabhAvanuM anveSaNa karato AtmA avivekamAM DUbato nathI. vivekarUpI saMyama karmonAM gADha baMdhanone toDavA samartha bane che. AthI tenAmAM mAdhyastha guNa prakaTa thAya che. AtmA saMsAranA bhAvo pratye rAgIvirAgI nA bane, madhyastha bhAvanAvALo rahe. manarUpa vAcharaDo gAyanI pAchaLa | doDe che jyAre kadAgrahI mANaso eTale ke manarUpI vAMdaro gAyane pUMchaDethI kheMce che. potAnAM karmothI vaza banelA ane tene bhogavanArA manuSyo-munio madhyastha rahe che, rAgadveSa karatA nathI. pArakAnA doSa jevA ane guNa praNa karavAmAM mana rokAya che teTalo samaya madhyastharUpa para AtmadhyAnamAM rahevuM joIe. vaLI madhyasthI nirNaya bane che. Atma-svabhAvamAM rahenAro nirbhaya che. tene bhaya nathI. saMsAranAM sukho bhayarUpa che, agni jevAM dajhADanAra che. jJAna-sukha ja sarva sukhomAM nirbhaya che. je padArthone jJAnathI jovAmAM Ave tene bhaya kyAM hoya ! mohanA lazkarane chinnabhinna kare che tene bhaya nathI raheto. mananA vanamAM moralI jevI jJAnadaSTi karatI hoya to AnaMdarUpa evA caMdananA vRkSamAM bhayanA nAga na viMTAI jAya. jJAnarUpa munine bhaya hoto ja nathI. cAritrabhAva jenA cittamAM hoya, akhaMDa jJAna cittamAM hoya tene bhaya ja kyAMthI hoya? nirNaya AtmA anAtma prazaMsAmAM DUbI jAya che ke? potAnI jAtanI prazaMsA karavAthI zuM lAbha? guNothI jo pUrNa hoya to AtmaprazaMsAnI koI jarUra nathI. tuM to sukRto ja kara. cidAnaMdathI pUrNa AtmAne zarIrarUpa, lAvaNya, gAma-nagara-bagIco ghana vagere paradravyathI paradharmothI abhimAna kema ? sarva nayomAM rAcanArA munine paryAyonAM abhimAna nathI thatAM. jJAnanA guNanuM parapoTAnI mAphaka zA mATe visarjana kare che? tArI tattvadaSTino vikAsa kara. paudgalika daSTi rUpa joIne moha pAme che jyAre tattvarUpI rUparahita AtmAmAM magna thAya che. bAhya daSTie bhrama che. temAM rahevAya ja nahi to zA mATe sukhanI icchAthI temAM jAya che? aTakI jA, nA jaIza. bAhyadaSTithI vastunuM nirUpaNa barAbara thatuM nathI, paraMtu tattvadaSTie jotAM kaMI vicitra che. bahArathI strI amRtanA sArarUpa lAge che, paraMtu tattvadaSTie viSNu ane mUtrathI bharelI hAMDalI lAge che. tattvajJa puruSo hAthI-ghoDAnA maMdirane jaMgala jevuM jue che. tattvadaSTi vizvopakAra mATe che. uparanuM pagathiyuM caDhatAM sarva samRddhino khyAla Ape che. viSayo-kaSAyo bAhya padArthone rokavAthI AtmA mahAsamRddhino anubhava karato dekhAya che. samAdhi, vairya, samatA, jJAna, rUpa vagere tenI samRddhi che. vaLI yamobhAratI n 25da
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryarUpa amRtakuMDonI sthitinA svAmI kSamAnuM pAlana karatA svAmI zeSanAganI jema zobhI rahe che, mahAdevanI jema zobhe che. vaLI gaNa jJAnadarzana cAritramAM rahelA AtmAne arihaMtapadanI - siddhipadanI padavI dUra nathI, te ja tenI sarva samRddhi che. he muni, jo tuM sAthe sAthe karmano vipAka paNa jANI le. du:khamAM dIna nA banIza. azubha karmanA udayathI yogya bhikSA paNa maLatI nathI. duSTa bhAvomAM ramIza nahIM. je agiyAramA guNasthAnaka sudhI pahoMcelAne paNa karma pachADe che to tuM tethI sAvadha thA. anaMta saMsAra paribhapraNa karAve che. mATe tuM karmanA zubhAzubha vipAkane hRdayamAM vicArIne samatA dhAraNa kara, to ja jJAnAnaMdarUpano bhogI banI zake che. bhavano udvega kara. saMsAra-samudrathI sadA kaMTALelA jJAnI puruSo sadA taravAno prayAsa kare che. bhava paribhramaNathI bhaya pAmelA muni cAritra kriyAmAM ja ekAgra cittavALA hoya che, upasargono bhaya nathI hoto, kAraNa saMsAranA paribhramaNano bhaya che mATe te sahana kare che ane te bhava-bhaya samAdhimAM ja vilIna thaI jAya che. loko kahe tema karavuM tevI lokasaMjJAno tyAga kara. bIjA kahe mATe karavuM. zAstrArthano vicAra na karavo, tema dubuddhivALA loko kahe che, janaraMjana mATe zuddha dharmano tyAga nA karAya. mithyAdaSTivALA ghaNA che, mATe badhA te kahe te ja karavuM te khoTuM che. mokSanA arthIo laukika tema ja lokottara | mArgamAM thoDA ja che? ratnanA vepArI thoDA hoya che, tema AtmAnI sAdhanA karanAra paNa thoDA ja che. AthI jJAna vadhu meLavavAno prayAsa karavAno che, zAstradaSTi zuM che te jANavuM jarUrI che. siddhone kevaLa jJAnanI AMkha hoya che. ane temAM joyelA padArthanuM zAstramAM nirUpaNa thayuM che mATe munibhagavaMtone zAstra e ja AMkha che. tenA dvArA sarva bhAvone AMkha samakSa joI zake che. zAstranuM vacana te vItarAganuM vacana che. tenAthI vItarAganI smRti thAya che ane tethI sarva arthonI siddhi thAya che. tethI ja zAstramAM kaheluM mAnanAra, pALanAra jJAna dhAraNa karanAra AtmA mokSa pAme che. parigraha e saMsAra vadhAranAro che, je dazamo graha gaNAya che. e sAdhujIvanathI patita karI de che. mATe te choDavAno che. bAhya bhAvo-parigraha pratye je taNakhalAnI jema udAsIna bhAva rAkhe che tenA caraNakamaLa traNeya lokanA jIvo seve che. parigrahano tyAga karatAM saghaLAM pApo cAlyAM jAya che. mUcchathI rahita yogIone saMpUrNa jagata aparigraha karavA jevuM barasA RT
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAge che. anubhava e jJAna che. zAstra mokSanA upAyo batAvatuM mAtra dizAsUcana kare che, paraMtu saMsAra-samudrano pAra to anubhava ja pamADe che. AmAM kalpanAno abhAva hoya che. te jAgRta avasthA che. temAM nidrA ke svama hotAM nathI. zAstrarUpa dRSTithI saMpUrNa zratane jANIne anubhavajJAnathI svaprakAzarUpa vizuddha AtmAne jANe che. AtmA vadhu AgaLa vadhI yogano nirodha kare che. pAMca yoga che. deza-viratI, sarva-viratI jIvomAM avazya hoya che. IcchAyoga, pravRttiyoga, sthiratAyoga vagere bIjAnA hitanuM kAraNa bane te siddhiyoga che. smaraNa AlaMbana kiyA artha vagere thAya che te yogInA hita mATe ja thAya che. anAlaMbana yoga utkRSTa yoga che. niyoga jJAnAvaraNIya karmono nAza kare che, te muni bhAvayogathI niyoga pAme che. bAhya yajJa te kare che, zuddha jJAna meLave che. je jJAnathI jue che, pravRtti kare che. ajJAnarUpa abAhyane roke che ane brahmacaryanuM pAlana kare che. bhAvapUjA karavAnI hoya che. dharmanA uttama vastrayugala ane dhyAnanA uttama AbhUSaNo mananA bhAvathI paherAya. aSTamaMgalanuM Alekhana karIne ATha madano tyAga kara. zubha saMkalpano kuSNAgadhUpa kara. dharmarUpa lavaNa laIne sAmarthya yogarUpa zobhatI AratI karavAmAM Ave. prabhu samaya dIpa laI saMyama yogarUpa nRtyamAM tatpara banIne saMyamavALo thA, tema prabhu samaya bhAvapUjA kara. satyarUpa ghaMTa vagADa to tAro mokSa hAthamAM che. dhyAna kara. Ama svarUpamAM rahelA munivara ekAgrapaNe dhyAna kare che. zrapaka zreNI mAMDe che. vIsa sthAnakavidhithI tapa karI bhAvanA citta vede che. jJAnAnaMdarUpa amRtano AsvAda kare che. tapa kara, vidhipUrvaka tapa kara. karma khapAvI nAkha. bAhya ane Abhyantara tapa puSTi-vRddhi karanAra che. saMsAranA pravAhamAM taNAI nA javAya mATe tapa kara. te sadA AnaMdamAM vadhAro kare che kAraNa temanI samakSa mokSarUpa sAdhyanI mIThAza che, jemAM bahmacaryanI vRddhi thAya, jinezvaranI pUjA thAya, kaSAyonI hAni thAya ane anubaMgha sahita vItarAganI AjJA pravarte te ja to zuddha thayo kahevAya. chelle upasaMhAramAM sarva nayAzraya potapotAnA pakSane siddha karavA doDatA naigamAdi sarva nayI vastu svabhAvamAM sthira thAya che ane cAritraguNamAM lIna sarva nayone mAnanAro hoya che. mAdhyastha paNa, syAdvAda ekAMta daSTi anekAMtavAda ane sarva bhUmikAmAM nahi bhUlanArA kadAgrahathI rahita | sarvotama AnaMdarUpa sarva nayono svIkAra karanArA jJAnIo jayavaMtA varto. yazobhAratI D 20
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama batrIsa aSTakomAM munijIvanA sAdhya-sAdhananA varSa che. cAritra pAme che, upazAMta thAya che, jitendriya bane che, tyAgI bane che, kriyAmAM tatpara bane che, pApa rUpa lepathI rahita bane che. AnI vANInA taraMgothI komaLa kareluM mana tIvra moha agninA dAhanI-zoSanI pIDAne pAmatuM nathI. vaLI kriyA rahita jJAna ane zAna rahita kriyA-A baMnenuM aMtara sUrya ane khajUranA jeTaluM che ane pUrNa viratI rUpa cAritra jJAnano utkarSa che. mATe A zAna sAra graMtha dviArA sarve jIvo mATe kalyANakArI bananArA thAo, ema zubhecchA pAThavavAmAM AvI che ane saunuM kalyANa thAya te sAthe prabhune prArthanA karavAmAM Ave che: mane tArA jevo banAva."
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ AdhyAtma sanI helI ) 5. dhIrajalAla mahetA jaina zAsanamAM anaMta upakArI zrI tIrthaMkara bhagavanto kevaLajJAna pAmyA pachI sau prathama dharmadazanA Ape che. teonI dharmadizanAne temanA prathama ziSyo = gaNadharabhagavanto zAstra-nibaddha kare che. tyAra bAda te zAstronAM paThanapAThana-adhyayana-adhyApana ziSyaparaMparAomAM cAle che. avasarpiNI kALanA prabhAve dina-pratidina hAni pAmatI buddhi-zakti ane jiMdagInA kAraNe tathA akathya duSkALAdinA paNa kAraNe te te zAstro tathA zAstronA artho chinnabhinna-ane truTita thatA hoya che. tethI AvA agamya graMthonA zabdonuM arthaghaTana ghaNuM ja duSkara banatuM jAya che. AvA prasaMge koIne koI apUrvasAhityasarjaka ane pUrvAcAryakatazAstrodIpaka mahAna vibhUti pAke che. pU. sudharmAsvAmI pachI zrI bhadrabAhusvAmIjI, jinabhadragaNilamAzramaNajI, siddhasenadivAkarasUrijI tathA bappabhaTTasUrizvarajI Adi aneka mahAna saMtapuraSo thayA che ke jeoe potAnI samagra jiMdagI sAhityanI sevAnI upAsanAmAM samarpita karI che. jeonA sarjelA ekeka grantho mahAkAya che ane samajavA paNa muzkela bane tevA che. A sarve mahAtmAonA yuga pachI sAhityakSetre pU. haribhadrasUrijI tathA hemacaMdrAcAryajI thayA. pU. haribhadrasUrijIe saMskRta-prAkRta bhASAmAM vipula sAhitya racyuM che. samarAIkahA, yogazataka, yogadaSTi samuccaya, yogabindu, dharmabinda, SoDazaka ane aSTakajI Adi alaukika seMkaDo graMthonuM sarjana karyuM che. pU. hemacaMdrAcArye "siddhahema' vyAkaraNa tathA tenA uparanI vividha TIkAo Adi adbhuta zAstro banAvyAM che. tyAra bAda najIkanA ja bhUtakALamAM thayelA pUjya yazovijayajI mahArAja sAhebe to loko Azcaryamugdha bane tevuM sAhitya ApyuM che. eTaluM ja nahi, paraMtu bhASAnI daSTi e kaThina gaNAtI navyanyAyanI bhASAno vistRtopayoga karI mahApuruSonA haiyAnA bhAvane tarkagamya sAbita karavA savizeSa prayatna karyo che. akbara rAjAnA pratibodhaka pUjya zrI hIrasUrizvarajI ma.sA. nA samudAyamAM AjathI lagabhaga 300 thI kaMIka adhika varSo pUrve A mahAtmAno ( yamobhAratI n 162
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( janma uttara gujarAtamAM mahesANA jillAmAM dhINojathI pAMceka mAIla dUra kanoDA gAmamAM thayo hato. bALapaNathI ja tIvra budhdhizALI hatA. te mATenI evI kathA sAMbhaLavA maLe che ke temanI mAtA saubhAgyadevIne evo niyama hato ke bhaktAmarastotra sAMbhaLIne ja bhojana karavuM. pratidina A mAtA potAnA A nAnA bALaka (nAme jazavaMta)nI sAthe bhaktAmara stotra sAMbhaLavA upAzraya jatAM. dararojanA zravaNathI A nAnA bALaka (jasavaMta)ne paNa bhaktAmara stotra mukhapATha thaI gayela. keTalI abhUtapUrva jJAnazakti! eka vakhata varSARtunA kAraNe satata mUzaLadhAra varasAdathI cotarapha pANI bharAI gayAM. gharabahAra javuM-AvavuM muzkela banyuM. upAzraye jaI zakAya evA koI saMjogo na rahyA. tethI mAtA saubhAgyadevIne upavAso thayA. ema ekabe-traNa divaso gayA. cothe divase paNa varasAda baMdha na ja rahevAthI mAtA bhojana karatI nathI. A dazya joIne bAla jazavaMte mAtAne kutuhalavaza pUchyuM. mAtAe bhaktAmara stotra sAMbhaLIne bhojana karavAnI potAnI daDha pratijJAnI vAta karI. bAla jazavaMte kahyuM ke, A bhaktAmara stotra to mAtA huM tane saMbhaLAvuM. AvuM sAMbhaLatAM ja mAtA harSaghelAM banyAM ane eka paNa bhUla vagara A bALa jazavaMte bhaktAmarastotra mAtAne kahI saMbhaLAvyuM. mAtAnA AnaMdano pAra na rahyo, mAtAe aThThama tapanuM pAraNuM karyuM. tyAra bAda A bAlanI tIvra smaraNazaktinI cotarapha prazaMsA thavA lAgI. evA avasare pUjya nayavijayajI ma. sAheba kanoDA padhAryA. mahArAjazrI A bALakanI AvI tIvra smaraNazaktinI prazaMsA sAMbhaLI AnaMdita thayA ane prabhAvita thayA. jo AvuM bALaratna jainazAsanane samarpita thAya to jainazAsananI apUrvasevA thAya. A bALa jazavaMta tathA temano nAno | bhAI pa2siMha - ema banne bhAIonI belaDI janmathI ja UMDA dharmasaMskAravALI to hatI ja, paraMtu pachIthI pUjya nayavijayajI mahArAjajInI satata dharmadazanA ane preraNAthI vadhune vadhu dharmiSTha banI. A asAra saMsAra tyajIne dIkSA levAnI bhAvanA thaI. mahArAjazrI pATaNa padhAryA. te banne bhAIonA hArdika bhAvo jANIne mAtA-pitAe dIkSA mATe sammati ApI. pATaNa zaheramAM A banne bhAIonI paramapAvanI pAramezvarI pravajyA thaI ane yazovijayajI tathA | padmavijayajI nAme prasiddha thayA. guru mahArAjanI pAse agiyAra varSa sudhI nyAya-vyAkaraNa-saMskRta-prAkRta-chaMda-alaMkAra-zabdakoza tathA karmagraMthAdino neTa
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ talasparzI abhyAsa karyo. teonI buddhipratibhA svayaM hatI ane smaraNazakti ajoDa hatI. tethI sArI evI vidyA prApta karI. vikrama saMvata 1499mAM pU. gurumahArAja saparivAra amadAvAda padhAryA. yazovijayajI mahArAjajInI yazogAthA cAre dizAe prasarelI hatI. bahu ja ThAThamAThathI sAmaiyuM thayuM. dararoja vyAkhyAnomAM mAnava maherAmaNa ubharAvA lAgyo. mahArAjazrIe anekavidha avadhAno karavA pUrvaka sabhAne Azcaryamugdha banAvI. A sabhAmAM dhanajI zurA nAmanA eka dhanADhya paramazrAvaka hatA. teone A banne munio pratye apUrvajJAna zaktinA kAraNe adbhuta ahobhAva thayo. teoe A banne munione cha darzanonAM savizeSa zAstronuM adhyayana karavA mATe kAzI mokalavA sAru mahArAjajIne vinaMtI karI. mahArAjajIe paNa potAnI A ja bhAvanA vyakta karI. paraMtu dhana vinA A kArya azakya che ema jaNAvyuM. turata ja dhanajI zurAe A kArya mATe cAMdInI be hajAra sonAmahora kharcavAnuM tathA bhaNAvanAra paMDitonuM yathAyogya bahumAna karavAnuM vacana ApyuM. saMgha ghaNo ja AnaMdita thayo ! adbhuta ratnone pakavavAmAM kone AnaMda na hoya? mahArAjazrIe saparivAra kAzI tarapha vihAra karyo. kAzImAM praveza karatAM pahelAM gaMgA nadInA kAMThe Asanabadhdha thaI " nama:' e maMtrAlaranA jApapUrvaka aThThama tapanI ArAdhanA karavA dvArA sarasvatI devInI ArAdhanA karI. prasanna thayelI devIe tarkavidyAmAM, vAdavivAdamAM ane kAvyaracanAmAM siddhi prApta thavAnA AzIrvAda ApyA! A vAta pU. yazovijayajI mahArAjazrIe pote ja potAnA banAvelA "jabUsvAmI rAsa'mAM lakhI cheH sArada sAra dayA karo, Apo vacana suraMgA tU tUThI muja upari, jApa karata upagaMgA tarka- kAvyano ne tadA, dIdho vara abhirAmAM bhASA paNi kari kalpataru, zAkhA sama pariNAma sarasvatI mAtAnI prasannatA meLavI kAzImaThamAM dAkhala thayA. tyAMnA brAhmaNa paMDito jaina sAdhuone bhaNAvavAnI nA kahetA. temAM mukhya be kAraNo hatAMH (1) jaina sAdhuo tyAgI hovAthI ghana vinAnA hoya che. teo bhaNIne paNa gurudakSiNAmAM zuM ApI zake? nirarthaka kaMThazoSa zA mATe karavo? (2) (teonI apekSAe) Itara dharmI evA jaina sAdhuone jJAnapradAna zA mATe parobhAratI 1 24
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavuM ? samaya ane saMjogone anusarIne A banne munione veSapalaTo karAvavAmAM Avyo. bhaTTArakajI pAse navyanyAyano prakAMDa abhyAsa karyo. nyAyasAMkhya-mImAMsaka cArvAka Adi darzanazAstrono talasparzI abhyAsa karyo. zreSTha vidvattA prApta karI. navyanyAyano 'tattvaciMtAmaNi'' nAmano eka mahAna durbodhya graMtha Azare dasa-bAra hajAra zlokapramANa che. je gurujI khAsa koIne bhaNAvatA nahi. eka vakhata gurujI bahAragAma gayA. tyAre temanI gerahAjarImAM ja A banne munioe A graMthanAM aDadhAM aDadhAM pAnAM kaMThastha karI lIdhAM. gurujI jyAre dhare AvyA ane A vAta jANI tyAre bahu ja prabhAvita thayA tathA teo upara kRpAdRSTi varSAvI zubhAzIrvAda ApyA. pU. yazovijayajI mahArAje kAzmIranA paMDito sAthe vAdavivAdamAM vijaya meLavI kAzInagarInI tathA gurujInI zobhA vadhArI hatI. AgrAmAM digaMbara paMDitajI sAthe paNa vAdavivAdamAM vijaya prApta karyo hato. ema anekavidha vAdomAM vijayalakSmI varyA hatA. tethI ja kAzInA paMDitoe ghaNA ja ullAsapUrvaka mahArAjjIne nyAyarvizArada'" ane tArkika ziromaNi'' jevAM birudo ApyAM hatAM. teonI tArkika zakti akATya hatI. kharekhara nyAyazAstromAM vizArada hatA ja. teoe saMskRta-prAkRta bhASAmAM ghaNA ja adbhuta graMtho banAvyA che. saMskRta-prAkRta bhASA e to vidvadgaNanI mAtRbhASA che. adhyAtmamatakhaMDana, adhyAtmasAra tattvArthanI TIkA, kammapayaDInI TIkA, upadezarahasya, nayarahasya, jJAnasArASTaka, jaina tarkaparibhASA, adhyAtmopaniSad vagere alaukika sAhityanuM sarjana karyuM che tathA aneka vivAdonuM nirasana kareluM che. kAzIthI abhyAsa pUrNa karyA bAda vihAra karatAM karatAM prathama rAjasthAnamAM padhAryA. tyAM koI eka gAmamAM sAMjanA pratikramaNa samaye eka zrAvake pU. yazovijayajInI pAse suMdara sajjhAya sAMbhaLavAnI icchA vyakta karI. pU. yazovijayajI graMthasarjanamAM rakta hovAthI ''kaDavAM phaLa che krodhanAM'' evI eka nAnI sajjhAya bolyA. je sAMbhaLavAthI pahelA zrAvake maheNuM mAryuM ke mahArAje bAra varSa kAzImAM rahIne zuM karyuM ? ghAsa kApyuM ? eka sArI sajjhAya paNa nathI AvaDatI, ityAdi. A vAta pU. yazovijayajI ma. pAse pahoMcI. bIjA ja A ja mahArAjazrIe sAMje pratikramaNamAM sajjhAya bolavAno Adeza lIdho. "manI devI 15
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ samakti saDasaTha bolanI sajhAya tyAM ja banAvatA gayA ane bolatA gayA. sakjhAya moTI hovAthI koI koI loko adhIrA banyA. koI lokoe kahyuM ke mahArAjazrI have kyAM sudhI laMbAvavuM che? tyAre mahArAjazrIe javAba Apyo ke kAzImAM bAra varSa rahIne je ghAsa kApyuM che tenA pULA baMdhAya che. Ama maheNAno javAba tINa bhASAmAM ApavAnI prakRtivALA hatA. teo dilanA evA vizALa hatA ke jainadharmanA custAnuyAyI hovA chatAM jainetara munionA banAvelA alaukika graMtho upara TIkAo temaNe banAvI che. pataMjalita "yogasUtra', digaMbarAcArya zrI samannubhadrAcArya kRta "aSTasahasI", mammaTakRta "kAvyaprakAza" Adi graMtho upara pote ja suMdara TIkAo banAvI che. vizALa sAhityasarjana kareluM che. mAravADI tathA gujarAtI bhASAmAM paNa aneka zAstronI racanA karI che. dravya-guNa-paryAyano rAsa, savAso-doDhaso ane sADA traNaso gAthAnAM stavano, covIza bhagavAnanAM stavanonI covIzI vagere stavano, pado, duhAo, TabA Adi sAhitya lakhavAmAM kaMI kamInA rAkhI nathI. tenA ja kAraNe jaina samAjamAM pUjya yazovijayajI mahArAjane "laghuharibhadrajI" athavA "dvitIya hemacaMdrAcArya' kahevAmAM Ave che. teo vAdavivAdamAM, tarkazAstramAM, nyAyavyAkaraNAdi graMthomAM, yoga ane adhyAtmanA graMthomAM atyanta nipuNa hatA. temanA samAnakALamAM jainomAM ja cAlatA pakSAttaronuM paNa teoe ghaNuM ja khaMDana kareluM che. pratimAzataka, doDhaso gAthAnuM stavana, adhyAtmamata parIkSAdi graMtho tenA sAkSIrUpa che. pU. niyavijayajI mahArAja parivAra sAthe amadAvAda padhAryA. te vakhate | dilhInA mogala bAdazAha auraMgajhebanI ANa heThaLa mahomatakhAna nAmano subo rAjya karato hato. pU. yazovijayajInI agAdha jJAnazakti ane UMcI buddhipratibhAnI rAjyasabhAmAM bhuri bhurI prazaMsA thaI. te sAMbhaLI mahomatakhAnanI mahArAjajIne maLavAnI tIvra utkaMThA thaI. rAjyasabhAmAM padhAravAnuM AmaMtraNa molyuM. niyata karelA divase munibhagavanto parivAra sAthe saMgha sahita rAjyasabhAmAM padhAryA. sarvajanasamakSa vividha avadhAnonA prayogo karI subAne tathA prajAjanone Azcaryamugdha banAvyA. mahomatakhAna jainazAsanano atyaMta anurAgI banyo. dhanajI zurA Adi zrAvako AvA mahAna tejasvI jainazAsananAM ratno joI khuzakhuzAla thayA ane pote lIdhela lAbha ' yazobhAratI n 26
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ badala AtmAne dhanya mAnavA lAgyA. pU. yazovijayajI mahArAjanuM sAhityasarjana avarNanIya che. ekeka graMtho vadhune vadhu caDhiyAtA banAvyA che. nabanyAyanA prakhara vidvAna hatA. game tevA vAdIne parAjita karIne ja jaMpavAnI prakRtivALA hatA ! pratibhAsaMpanna, tIvra buddhizALI ane hAjarajavAbI hatA. vinayavijayajIno banAvela ane adhUro rahela zrIpALarAjAno rAsa pU. yazovijayajIe pUrNa karela che. teonuM adhyAtma jIvana paNa ghaNuM UMcuM hatuM. teoe potAnI antima avasthAmAM "jJAnasArASTaka' banAvyuM che. jeno ekeka zloka adhyAtmarasathI bharapUra che. vaDodarA pAsenA DabhoImAM teo svargavAsI banyA. jeoe jainazAsananI zobhA-pratibhA ghaNI ja vadhArI che. teonuM banAveluM sAhitya vAMcatAM seMkaDo vakhata mastaka jhUkI jAya tevI zakti-kaLA teoe aMdara pralipta karelI che. dhanya che AvA jaina zAsananA mahAprabhAvaka muni bhagavantone. - rasanI helI 2
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAnasAra tRtibahena pUjya mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja jainazAsananI mahAna hastIo ke jeoe potAnuM sarvasva nyochAvara karI tana-mana-dhanathI sarvotkRSTapaNe zAsananI anupama sevA karI che, teomAMnA eka hatA. pUjyazrIno janma sattaramI sadImAM kanDoDa gAmamAM (pATaNa pAse) thayo hato. bAlyavayamAM ja saMyama grahaNa karI gurakapA ane mA sarasvatInI kRpAthI tIvra yAdazakti ane anupamabudhdhinA yoge karIne mahAviddhAna thayA. teozrIne vyAkaraNa, kAvya, koSa, alaMkAra, chaMda, tarka, nyAya, jinAgama, na nikSepa, pramANa, samabhaMgI, Adi sarva viSaya saMbaMdhI UMcA prakAranuM jJAna hatuM. padarzananuM svarUpa teozrIne suvidita hatuM. jainadarzananuM yathArtha svarUpa teo samajyA hatA. bhavyAtmAone tattva svarUpa samajAvavAne mATe temaNe aneka graMthonI racanA karI che. teozrIe 110 graMtho, be lAkha nyAyanA zloko, sajajhAyo, paramAtmAnAM stavanarUpa traNa covIzIo vagerenI racanA karI hatI. teozrInA graMthomAM apUrva kavitva, pAMDitya, vASpaTutA, padalAsitya, arthagaurava, rasa, alaMkAra, chaMda, parapakSakhaMDa ane svapakSamaMDana sthaLe sthaLe daSTigocara thAya che. teozrI zrI AnaMdadhanajI mahArAja, zrI vinayavijayajI mahArAja, zrI satyavijaya gaNi vagere mahAvidvAna AdhyAtmika ane tattvavettA mahApuruSonA samakAlIna hatA. nyAyavizArada ane nyAyAcAryAdi biruda dhAraNa karanAra, mahAvaiyAkaraNI,buddhayaMbhonidhi, tArkika ziromaNI, vAcaka kulacaMdra zrI yazovijayajI mahArAjanA racelA graMthomAM temanAM vacano zaMkAnA khulAsA mATe pramANabhUta gaNAya che. vi.saM. 1743 mAgasara suda 11ne divase DabhoImAM svarge saMcaranAra A puNyazAlI mahApuruSanI trizatAbdI varSanI sArthakatA teozrIe karela apUrva zAsanasevA ane zrutasevAnAM mahAna kAryanI anumodanA ane tevAM kAryo bhaviSyamAM karavAnA saMkalpa karIe to ja thaze. jJAnasAra" e upAdhyAya mahArAjanI racanAno eka tattvadaSTigaMbhIra suMdara namUno che. A graMthamAM mokSanI nisaraNI rUpa judA judA batrIsa viSayono samAveza karavAmAM Avyo che ane AdhyAtmika rIte pratyeka viSaya ( yazobhAratI n 18
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ para ATha ATha zloko racyA che, jethI A graMtha "aSTaka" nA nAmathI paNa oLakhAya che. A graMthamAM varNavelA viSayo AtmalakSI che ane viSayonuM svarUpa saMkSepamAM bahu suMdara rIte karyuM che. kharekhara! jJAnano sAra jemAM rahelo che tevo graMtha eTale "jJAnasAra." tattvanA gaveSI, zuddha mArga aMgIkAra karanAra ane paraMparAe mokSa jenuM lakSya che evA bhavyajIvo A graMthanA adhikArI che. jJAnasAra' graMthamAM upAdhyAyajIe je batrIsa viSayonuM nirUpaNa karyuM che teno atisaMkSipta sAra nibaMdha svarUpe nIce mujaba cheH A graMthanuM paheluM aSTaka che pUrNatASTaka. samyagu darzana, jJAna ane cAritrarUpa AtmAnA nijasvabhAvanA sukhamAM ramaNa karavuM ane e ramaNatAmAM je sukhano anubhava thAya che, AtmAne je AnaMda maLe che e sthitine AtmAnI pUrNatA kahe che. mATe dareka manuSya jAti, kuLa, rUpa, abhimAna vagere choDI AtmIya lakSmInI pUrNatA prApta karavA mATe prayatna karavo joIe e A aSTakano sAra che. dhanadhAnya, pokaLA vastuo, IndriyonI gulAmI, bhogasukhonI lolupatA, kaSAyonI laMpaTatA vageremAM phasAvAthI AtmAne je AnaMda thaze te kSaNika haze. jo pUrNAnaMdano anubhava karavo hoya to saddharmanuM pAlana karI vivekyalu vaDe prakAzamaya jJAna bhaNavAthI AtmAnI pUrNatA prApta thAya che. sva-parano viveka karI AtmaguNomAM nimagna thavAthI ja AtmAnI pUrNatA prApta thAya che tema mannatASTakammAM kahyuM che. indriyone upayogapUrvaka je niyamamAM rAkhe che ane jJAnanI nizcalatA dhAraNa kare che, jJAnamAM lIna banI jAya che te magna kahevAya che. nija AtmaguNonI mastImAM magna rahenAra mahAyogIo AtmAnI nimagnatA sAkSAtkAra kare che. AvA AtmAne para vastu, viSayomAM pravRtti, parabhAva, lolupatA, pokaLa kathA vagereno nAza thaI jAya che ane svasthabhAva, parabrahmane vize premagariSTha, zudhdha caitanyanI jhokhI sAkAra thAya che. pUrvokta lakSaNa AtmAmAM magna evAonA sukhanuM varNana karavAne hajAro jihvA paNa samartha nathI, jema sAkaranI mIThAzane to sAkara khAnAra ja jANe che tema AtmAnI magnatA nijAnaMdamAM masta rahenAra yogIo ja jANe che. upAdhyAyajI mahArAje sthiratASTakammAM kayuM che ke svasvabhAvamAM sthiratA karI AtmaguNomAM sthira thavuM. asthira manapariNAmavALA jIvo AtmAnI pUrNatA ane magnatA prApta karI zakatA nathI. sthiratA eTale AtmapradezanI jJAnadarzanAtmaka upayoganI nizcalatA. sthiratA e mohano pAnAra B 279 |
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAza karavAthI sulabha bane che. mohASTakamAM kahyuM che ke "huM" ane "mAruM" e mohanAM maMtrano nAza karI huM cetana zuddhAtma dravya chuM, zuddhajJAna mAro guNa che, huM anya nathI, anya mama nathI-A bhAvanA mohane jItavAnuM tIkSNa zastra che. A bhAvanA AtmAmAM AvyA pachI rAga, dveSa, harSa, zoka ochA thAya che ane krame karIne mohanIya karmathI AtmA vimukta bane che. mohano tyAga mATe jJAnASTakamAM kahyuM che ke jJAnIo ja mohano tyAga karI zake che mATe jJAnASTakamAM hoya ane upAdeye karIne samyagu vastujJAtA mohAMdhakArano nAza karanAra ane rAgAdi doSanAM pAkane zoSaNa karavAmAM sUryasamAna nIvaDe che. A jJAna kevI pariNativALuM hoya che te zamASTakamAM batAvyuM che. mananA zubhAzubha saMkalpa vikalpo ane viSayothI dUra gayelo AtmAnA dharmonuM AlaMbana le che. tevA | jJAnano je paripAka che te zama kahevAya che. mananAM matina bhAvonuM zamana karavuM ane samatA prApta karavI e samabhAva kahevAya che. A samatA indriyono jaya karavAthI sulabha che. vikAronA nAzathI, tRSNAnA zamanathI ane manarUpI ghoDA para lagAma rAkhavAthI indriyo para vijaya zakya bane che, ema IndriyajayASTakamAM kaDyuM che. indriyo para vijaya tyAgathI thAya che. mATe tyAgASTakamAM kahyuM che ke laukika mAtApitAno tyAga karI ampravacanamAtA ane gharmarUpI pitAnuM zaraNuM aMgIkAra karI paMca mahAvaro dhAraNa karanAra AtmA indriyo para vijaya meLavI zake che. parabhAvano tyAga karavA mATe AtmaguNone anulakSIne kriyA karavAnuM kriyASTakamAM kahyuM che. jinezvaradevoe prarUpelI kriyAone amalamAM mUkavA mATe jJAnadaSTithI vivekarUpI cakSu vaDe karIne kriyA karavAthI kriyA saphaLa bane che. samayasuMdarajI mahArAja jJAnanuM mahattva darzavatAM kahe che ke, "prathama jJAna ne pachI kriyA, nahIM koI jJAna samAna re." jJAnIoe paNa "jJAna priyAjamAM mokSa' kahyuM che ne ? kriyA keTalIka vAra gADariyA pravAhamAM taNAIne mada, lobha vagere mATe thAya to nirarthaka bane che mATe tRptayaSTakamAM jaNAveluM che ke jJAna, kriyA ane sarvatratulya daSTinAM triveNI saMgamathI AtmA utkRSTa paritRptine pAme che. A utkRSTa tRptinI prApti kevA manuSyone thAya che e mATe nirlepASTakamAM darzAvyuM che ke je manuSya saMsAranAM sukhothI nirlepa rahIne jalakamalavata rahe che tevA bhAgyazALI manuSyo ja AtmAnI sAcI paritRpti mANI zake che. nirlepa manuSyonI daSTi paNa haMmezAM na 5NobhAratI B 130
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ niHspRha ja hoya che. potAnA svabhAva sivAya AtmAne bIjuM kaMI meLavavAnuM nathI evuM samajIne je AtmA jagane tRNavatu lakhe che te icchA vinAno thaI mokSecchu banI jAya che tema ni:spRhASTakamAM jaNAvyuM che. AvA AtmAo dharmajIvanano nAza karanArI spRhArUpI viSavelaDIne jJAnarUpI dAtaraDAthI kApI nAkhe che. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja teramA maunASTakamAM pharamAve che ke koIne zaMkA paDe tyAre bolyA vinA cUpa besI rahevuM te "mauna" nahIM, paNa jagatanA tattvane je zradhdhApUrvaka mAne che te samyakatva e ja mauna che. AtmaguNomAM ramaNa karavA mATe mauna sarvottama che. A mAro AtmA zudhdha che, nitya che evuM vighASTakamAM prarUpeluM che. zarIrane pavitra ane zAzvata nahIM, paNa AtmAnAM guNone pavitra mAnanAra ja vidyAvAna che. vivekASTakamAM haMsa jema dUdha ane pANI chUTAM pADI zake che tema vivekarUpI cakSuthI AtmA jIva ane karmane judAM kare che te darzAvyuM che. jaDa ane cetana vacce bheda samaje jema ke zarIra e jaDa che ane AtmA e cetana . A tattvane vivekadaSTivALA AtmAo jANe che. tIrthaMkara bhagavaMtA e dareka manuSyane potAnI bhAvanA madhyastha rAkhavI joIe tevuM kahyuM che. madhyasthadaSTi eTale koI paNa AtmA tattvane, gharmane samaje nahIM, anusare nahIM to tenA pratye dveSa nahIM dharatAM enA azubha karmono udaya jANI dayA ciMtavavI. satyatattvane parIkSA karIne grahaNa karavuM e mokSanuM ArAdhakapaNuM che ane madhyasthadaSTi che. nirbhayASTakamAM AtmAnI nirbhayatA vize kahevAmAM AvyuM che. saMsAramAM dareka jaNa Adhi, upAdhi ane vyAdhie karIne bhayathI saMtApa anubhavato hoya che. janma, jarA ane mRtyuno bhaya darekane satAvato hoya che. AvA samaye AtmajJAnamAM ramaNa karatA virala AtmAo ja nirbhayapaNAne pAme che. anAtmazaMsASTakamAM AtmaprazaMsA karavI vyartha che. AtmaprazaMsA karavAthI AtmAnA guNo nAza pAme che ane nIca gotrapaNuM baMdhAya che. tattvadaSTakamAM tattvadaSTi pAmelA cidAnaMda svarUpamAM magna puruSo vize kahevAmAM AvyuM che, je tattvane jANe che tevA AtmAo carmacakSuthI strI, puruSa, zarIra, vADI, hAthIghoDA, dhanadhAnya AdimAM bhrAnti nahIM pAmatAM saMsAranA sarvapadArthone asAra ane azAzvata samaje che. pUrvokta bAhyadaSTino teNe tyAga karyo che evA tattvadaSTi mahApuruSone sarvasamRdhdhi potAnA AtmAmAM pratyakSa dekhAya che. AvA AtmAo dhIraja, samatA, samAdhi, jJAna, kriyA, ( pAnamAra 201 ) che.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryAdi guNo, viveka, adhyAtma vagere guNothI indro karatAM paNa adhika samRdhdhivaMta che tema sarvasamRdrayaSTakamAM prarUpeluM che. AvA sarvasamRdhdhivaMta AtmAo karmanA udayane paNa samabhAve sahana karI sukha, du:kha, harSa, zoka pAmatAM nathI ke bhaya paNa pAmatAM nathI. karmavipAkASTakamAM sarva jagatanA jIvo karmavaza che ema darzAvyuM che. karmo samabhAve sahana karavAnI zakti saMsAra para udvega Ave tyAre ja zakya bane che. bhavoagASTakamAM kahyuM che ke, saMsAramAM jene ruci hoya tene sukha ke duHkhamAM samabhAva pedA thato ja nathI. samajAvatAM pUjya upAdhyAyajI mahArAja saMyamanuM mahattva lokasaMjJAtyAgASTakamAM lakhe che ke saMyamamArgane je jANatA hoya ane te mArga aMgIkAra karavAne samartha hoya evA viralU AtmAo ja saMyamamArga anusare che. anAdhikALathI cAlI AvatI paraMparAe gADariyA pravAhanI jema vahenArA manuSyo ghaNA ja hoya che, paraMtu vItarAga prarUpita zuddha dharmane anusaranArA manuSyo thoDA hoya che. pravartamAnakALamAM A paraMparA bahu ja cAlI AvelI jovA maLe che, kAraNa ke mithyAdaSTi AtmAo ghaNA ja che. zuddha mArgane batAvanArA kevalI bhagavaMto divya kevalacakSuvALA hoya che. devo avadhicakSuvALA hoya che, manuSyo carmacakSuvALA ane munio zAstracakSuvALA hoya che. kevalI bhagavaMtonI anupasthitimAM zAstranuM zuddha svarUpa samajAvanArAM vartamAnakALamAM sAdhusAdhvIjI mahArAjo ja che ema zAstrASTakamAM kahyuM che. paramAtmAe prarUpelo jainadharma mukhyatve ahiMsA ane aparigraha e be sidhdhAMto para AdhArita che. dhanadhAnya, suvarNa, nokaro, vADI vagerenA parigrahamAM mUrchita banI manuSya AtmasvabhAvane bhUlI jAya che ane vadhu ne vadhu parigraha mATe tRSNAnA mRgajaLa pAchaLa doDyo ja jAya che. kAMcaLI tajyAyI sarpa jema jherarahita thato nathI tema parigrahano tyAga mAnasika hovo joIe. A mATe AMgla kavi kahe che ke, 'Greatness does not consist in riches." pUjyazrIe anubhavASTakamAM kahyuM che ke divasa ane rAtrinI saMdhi vize saMdhyA samaya Ave che tema kevala ane zrutajJAnathI bhinna anubhavajJAna Ave che. anubhavajJAna e AtmAkhuda pote anubhava kare tyAre ja utpanna thatuM jJAna che. siddha bhagavaMtonA paramasukhanuM varNana jema zAstromAM karyuM che te sukhanI anubhUti to AtmA jyAre siddhatva pAme tyAre ja anubhavI zake che, A sivAya nahIM. zobhAratI 3 202
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnA zuddha anubhavane prApta karavA mATe yogASTakamAM pAMca bheda batAvyA che te pramANe sthAna, varNa, artha, AlaMbana ane ekAgratA e dvArA AtmA yogadaSTi keLavI zake che. AtmAne mokSanI sAthe joDI de te yoga kahevAya che. zAstranAM sUtro paNa yogodRvahana kahIne bhaNAvAya che, kAraNa ke yogarahita zAstro bhaNavAthI doSa lAge che ane yoga rahitathI zAsana jaLavAtuM nathI. | niyAgASTakamAM hiMsAyukta homano tyAga karI anAdinA saMsArathI chUTavA mATe karmano homa karavAnuM jaNAvyuM che. AThe karmo AtmAnA svAbhAvika guNone rokanAra sajjaDa tattva che. e karmono homa karavA mATe pUjA, dhyAna ane tapa karavAnuM jaNAvyuM che. pUjASTakamAM sAdhuo ane zrAvakone karavA yogya pUjA karavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. tyAgIone mATe nirvilpa bhAvapUjA pharamAvI che. dayA, viveka, saMtoSa, bhakti, zraddhA, kSamA, samatA, samAdhi, dhyAna, jJAna, anubhava vagere tyAgIo mATe bhAvapUjAnAM upakaraNo che. gRhastha zrAvakone dravyapUjA ane satyakalpa bhAvapUjA karavAnuM jaNAvyuM che. | paramAtmAnI pUjA karavAthI vinaya-viveka vagere guNo pragaTe che ane AtmA | khuda paramAtmA banI zake che. paramAtmAnI pUjA sAthe utkRSTa dhyAna dharavAnuM dhyAnASTakamAM kahyuM che. zuddha sahajAnaMdI AtmAnubhava mATe paramAtmAnuM ekAgra citte dhyAna dharavAthI AtmA paNa paramAtmA banI jAya che. dhyAna, dhyeya ane kriyA-e traNe dvArA paramatattvane manamAM sthApI ekAgracitte dhyAna dvArA dhyAnadazA prApta karI zakAya che. pUjA ane dhyAnanI jema AtmA para coTelA karmaphalane ukheDavA mATe tapa zreSTha sAdhana che. tapASTaka dvArA pUjyazrI sUcave che ke bAre prakAranAM tapa dvArA AtmA kaThina karmonAM mULiyAM TUMka samayamAM kApI zake che. jJAnacAritrAdi guNonI prApti mATe dhyAnarahita na thAya, svAdhyAyane hAni na pahoMce ane indriyo kSINa na thAya te rIte zakti pramANe tapa karavuM joIe. sarvanayA zreyASTakamAM jinezvara bhagavaMtoe kahelo vacanamArga sAta nayathI zuddha vastunuM svarUpa samajAve che. nizcaya ane vyavahArathI eka naya bIjA nayathI judo paDe che, paNa sApekSa rIte abhinna ja hoya che mATe jJAnIo sarva nayano Azraya laIne vastunuM yathArtha svarUpa samaje che. sarva nayomAM satyAsatya dharmanuM darzana karAvavAmAM Ave che. sarva nayane jANanAra jagata janane upakArI thAya che, paraMtu eka ja nayano ArAdhaka mithyAvAdI ane garvayukta che. sarva nayonA prarUpanAra zrI jinezvara bhagavaMtone kharekhara vAraMvAra namaskAra karavA yogya che. kizAnasAra | 273
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama, upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAje batrIsa aSTakamAM jJAnInAM lakSaNo varNavelAM che. pratyeka jIvano mULasvabhAva parabhAva choDI svabhAvamAM ramaNa karavAno hoya che. tevA jIvo mATe A pustaka kharekhara jJAnabhaMDArarUpa banI jAya che. zuddha AtmatattvanA batrIsa adhikArothI yukta A graMtha jJAnanI pUrNatAno utkRSTa namUno che, jJAnano sAra che. vItarAga paramAtmAnI AjJAthI viruddha ane jJAnasAra graMthanI viruddha kaMI paNa lakhAI gayuM hoya to trividhe kSamA yAcuM chuM. yazobhAratI B 274
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazobhAratI vyAkhyAnamALA trizatAbdI varSe bhAvAMjali ) anumodana ane AnaMda Apano patra maLyo. jANI khUba AnaMda thayo ke pU. upAdhyAyazrI yazovijayajI ma. sA. nA trizatAbdi varSane anulakSIne ApanI nizrAmAM prakhara pravacanakAro tathA prasiddha vaktAonI pravacanamALA rakhAI che. e mahAna vibhUtinI viralasmRtimAM ApaNe sau je karIe te ochuM che, chatAM ApanI preraNAthI thanArA A prabaLa prazasta prayatna dvArA aneka bhavyAtmAo pU.upAdhyAyajI mahArAjanA jIvanakavanathI, teozrInA prabhAvaka zAsanakAryonI tavArIkhathI mAhitagAra thaze. janahRdayamAM pUjyazrI pharI ahobhAvasvarUpe jIvaMta banaze. AvA ja prayatno teozrInA sAhityanA sAthe lokabhogya prakAzano mATe thAya te paNa ucita gaNAze. | upAdhyAya pU. yazovijayajI mahArAja mATe zuM lakhavuM? "upAdhyAyajI' zabda bolatAM ja yazovijayajI mahArAjanuM mahAna jIvanacaritra samagra jIvanamAM karelI sarvotkRSTa sAhityayAtrA najara samakSa taravare che. ema kahIe to anucita nahIM gaNAya ke ""upAdhyAyajI' zabda ja jANe yazovijayajI mahArAjano paryAyavAcI zabda banI gayo che ane eTale e upAdhyAyajI padavAcaka zabda ja jANe temanA jIvanabAgamAM baMdhAyela jJAnamaMdiranA kaLazarUpa che. pUjyazrI bhale Aje A vizvamAM nathI, paNa temanA mahAna sAhitya vArasArUpe teo yugonA yugo sudhI yAvacaMdradivAkarau amara raheze. e amara upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAjane anaMtazaH vaMdanA A trizatAbdi varSanA pAvana prasaMge..... || A. kalAprabhasAgarajI ma. (bhinnamAla) pUjyapAda upAdhyAya yazovijayajI mahArAjanA trizatAbdi varSane anulakSI-yojavAmAM AvelI vyAkhyAnamALA dvArA AmajanatA pUjyazrInA UMDA tattvajJAnathI paricita bane. pUjya upAdhyAya ma. je kAma karIne gayA che te bhAtAli ER 205
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvaMta banAvavA mUrtimaMta prayatna sevavA janatAmAM cetanA Ave e ja maMgalakAmanA. I A. vijayarAjendrasUrizvarajI (sAMcora) vartamAnakALamAM 16-17 mI zatAbdino kALa eTale prakAMDa paMDitono kALa jainazAsanamAM gaNAya. temAM jema maho. zrI dharmasAgarajI mahArAja, dazamatanA vAdIone parAbhavita karI tapagacchano vijayadhvaja pharakAvavAmAM ajoDa hatA, tevI ja rIte nyAyazAstra ane tarkazAstramAM ajabagajabanI pravINatA prApta karavAmAM pU. maho. yazovijayajI mahArAja eka ja hatA tema teonA racelA graMthothI Aje paNa pratIti thAya che. sarvaguNasaMpanna to vItarAgadeva ja hoya, bAkI to kAMI ne kAMI kSatio mahApuruSomAM paNa hoya ja. ethI pU. maho. zrI yazovijayajI mahArAjamAM paNa chahmastha sulabha evA doSonA kAraNe tatkAlIna puruSoe temanA jIvanakavananI noMdha nathI lIdhI ? evI akSamya bhUla ApaNe na karatAM A zubha prasaMge teonI pracaMDa taiyAyika budhdhine hArdika puSpAMjali arpie evI zubhecchA. 7 A. narendrasAgarasUrizvarajI ma. (coTIlA) zrI yazobhAratI jaina pravacanamALA samitie nyAya vizArada nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanA trizatAbdI varSa prasaMge A pravacana mALAnuM Ayojana karyuM ene amArA saunA hArdika abhinaMdana che. jemane emanA samakAlIna bahu zruta upAdhyAyazrImAna vijayajI mahArAja 'smArita zruta kevali' tarIke arthAt jemaNe potAnA ati agAdha svapara zAstrabodha ane zAstra sAgaranA nirmANathI cauda pUrvadhara zveta kevalI bhagavAnanuM ApaNane smaraNa karAvyuM che' e tarIke biradAve che evA ApaNA A mahAupakArI upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja tapagaccha gaganamAM sUryazA prakAzI rahyA che. teozrIe anekAneka viSayo jevA ke yoga adhyAtma vairAgya, mokSamArga darzano ane kAMtavAda tathA karmaprakRti Adi jaina siddhAnto vagere vagere para mahAkAya vADmayo racIne jainadharmone maulika ane tAttvikarUpe samajavAne vartamAna kAlIna dharmajijJAsu ane tattvapipAsu jIvone aDhaLaka yazobhAratI 3 276
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmagrI pUrI pADI che. navya nyAyanA paNa e talasparzI vidvAna te emaNe samartha zAstrakAra AcArya haribhadrasUrijI ma. nA zAstravArtA samuccaya Adi graMthamAMnA vAdo navya nyAyanI zailIthI carcAne bhAratIya darzanomAM jaina darzananI sarvoparitA adbhuta rIte pratiSThita karI che. huM Icche che ke jaina zravaNa saMghanI A virala vibhUtinA granthonuM adhyayana-adhyApana vadhe jethI AvatI peDhImAM zramaNa peDhImAM enI paraMparA cAle ane e zrAvakasaMghane paNa emAMthI rasajharaNAM maLatAM rahe ane samyagdarzana-jJAnacAritranI ArAdhanAne vizeSa uttejita karatI rahe. A. zrI vijayabhuvanabhAnusUrizvarajI (kolhApura) jinezvara paramAtmAnA zAsananA mahAna prabhAvaka pUjyapAda upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanI bahumukhI pratibhAnAM jeTalAM guNagAna gAIe teTalAM ochAM che. te mahApuruSa vize Ape je vyAkhyAnamALA goThavI che te bahu AnaMdanI vAta che. janatAne e mahApuruSa vize jagatamAM viziSTa jANakArI thAya e bahu Avazyaka che." AcArya jaMbUvijayajI (zaMkhezvara) anokhA A AyojananI pAchaLa yazobhAratI pravacanamALA samitinI dUradazitA dAda mAMgI le che. jinazAsananA apratima tejapuMja samAna tathA suripuraMdara A.deva pUjyapAda haribhadrasUri ma. kalikAlasarvajJa pU. haricaMdrasUri ma. nI jhAMkhI karAvI ApatAM pUjya mahopAdhyAyazrInI asmitA A AyojanathI jhaLakI UThaze. adhikArI aneka pravakatAone maLelI A takanA mAdhyame pUjyazrInA jIvananA jANyA ajANyA aneka pAsAMone prastuta karI pUjyazrInI viralatAne vyakta karaze. A AnaMda bakSI jAya tevI vAta che. hRdayanI vAta jaNAvavA mATe eka suyogya moko maLyo che, to icchAne dAvyA vinA jaNAvI dauM ke A TANe mahopAdhyAya pUjyazrInA upalabdha sAhityane saMpUrNa sanmAna maLe. e paNa mAtra "vAha vAha" "khUba sarasa" "khUba suMdara'nA mAtra pokArothI ja nahi. koI nakkara kadama UpaDe jethI e sAhityanA adhyayana-adhyApana ane abhyAsa mATenuM navI kSitija UghaDe jethI AjanA yugane navuM mArgadarzana bhAvAva n 277
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLI zake, aneka gupta-dizAo hAtha lAge ane jenA AdarzathI saMgha/zAsananI chinnabhinnatA bhedAya ane AvakArya aikya UgI nIkaLe. mArI mAnyatA asthAne nahi pAme, enI pUrI AzA sAthe. | | paM. azokasAgara gaNivarya (amadAvAda) pU. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanuM trizatAbdi varSa cAlI rahyuM che, te prasaMge e mahApuruSanI ajoDa zAsanasevA, arveidaka siddhAMta rAga, bhakti, sanmArga-surakSA ane vizALa Aditya sarjana Adi aneka apUrva guNo ane temanA je agaNita amApa jaina saMgha upara upakAro che tene kRtajJa bhAve, Adara bahumAnapUrvaka yAda karIe, punaH punaH anumodanA karIe ane temanI je sarvatomukhI virATa pratibhAnuM darzana temanA vividha, vizALa sAhitya sarjanamAM thAya che, teno vAstavika paricaya temanAthI aparicita lokone thAya evAM vyavasthita Ayojano atyaMta AvakAradAyaka che. [ A. vijayakalApUrNasUrizvarajI (bhUja) mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI gaNi mahArAjano upakAra A viSama kALamAM ApaNA saMgha upara ajoDa ja nahi, anivArya agatyano paNa che. teozrI na thayA hota ke teozrI je mastayogI AnaMdaghanajInI ja keDIe cAlI gayA hota, graMtho na racyA hota to AjanA ApaNA zrIsaMghanI hAlata kevI bhUlA bhaTakyA bhramita musAphara jevI thaI paData, tenI kalpanA paNa kALajAne kaMpAvI mUke che ! AvA ananya upakArI mahApuruSanAM to guNagAna gAIe teTalAM ochAM che. ApazrI A badhI yojanAo dvArA teozrInI trizatAbdInA varSamAM teone ardhvarUpa bhAvAMjali arpavAno lAbha laI rahyA hoya, uparAMta temAM A pravacanamALA dvArA bIjAone paNa joDI rahyA che te khUba anumodanIya ghaTanA che. mArI anumodanA tathA Ayojanane saphaLatA IcchatI zubhecchA svIkArazo tevI vinati. | paM. zIlacaMdravijayajI gaNi (khaMbhAta) vaktAo-pravacanakAronI pasaMdagI suMdara thaI hovAthI, viSayo paNa - yazobhAratI n 278
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ suMdara ja carcAvAnA, jethI mumukSuone mArgadarzana maLe. to e badhAM vyAkhyAnone TUMkamAM sAragrAhI-zailIe saMkalita karI levA jarUrI gaNAya ne pustakAkAre enuM prakAzana paNa thavuM jarUrI gaNAya. pU. upAdhyAyajInuM saheluM ane saraLa aDhaLaka stavana sAhitya lokamukhe punaH gavAtuM thAya evuM koI Ayojana vicArAya to bhaktino ora uchALo | jinamaMdiro AdimAM jovA maLe. Aje gavAtA cAlu Adhunika stavano kyAM ane te pU. upAdhyAya ma. nA arthabhAva gaMbhIra stavano kyAM ? mATe A stavanonA phelAvA mATeya stavana kaMThastha spardhA jevI koI AyojanA jarUrI gaNAya. A mATe pU. upAdhyAya ma. nA nAnAM ne sahelAM stavanonI nAnakaDI | pustikAnuM nayanaramya prakAzana paNa prathama Avazyaka gaNAya. stavano evAM cUMTI zakAya ke, jemAM bhaktirasa vadhu hoya. nAnakaDA magajamAM je kAMI thoDuM ghaNuM skurAyamANa thayuM e lakhyuM che. bAkI A pravacanamALA saphaLa bane, AnAthI koI nakkara prabhAvano pAyo pUrAya, evI zubhecchAo sAthe vaMdanAvali. Dmuni pUrNacaMdravijayagaNi (surata) zrI yazobhAratI jaina pravacanamALA'nuM Ayojana jANI khUba ja AnaMda. pUjya upAdhyAyajI mahArAja zrI yazovijayajI mahArAjazrI jaina zAsananA mahAna jyotirdhara puruSa hatA. teozrInuM agAdha pAMDitya ane anupama graMtha racanA kauzala itihAsamAM apUrva che. AvA Ayojana dvArA upAdhyAyajI pratye bhakti pradarzana karavApUrvaka teonA graMthonA vAcana, manana ane parizIlana vadhe e ja zulAbhilASA. A. hemacaMdrasUrizvarajI ma. (muMbaI) pUjya upAdhyAyajI zrIyazovijayajI ma. e 17mI sadInA mahAprabhAvaka ane vividha kSetre zAsanaprabhAvaka pUjya puruSa thaI gayA. jeozrI upAdhyAyajI'nA hulAmaNA nAmathI prasiddha thaI gayA. nyAya, darzana ane sAhityakSetre noMdhapAtra racanA karI tema ja sAdI, saraLa ane sacoTa zailImAM stavanAdi racI ApaNA upara mahAna upakAra karela che. je graMthonuM adhyayana - bhAvAMjali En 279 .
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyApana, ciMtana-manana-nididhyAsana karatAM ApaNuM mastaka pUjyazrI pratye ahobhAvathI jhUkI jAya che. pUjyazrInA guNAnuvAda karavA sAthe teozrIe jIvana daramyAna zAsanasevA ane zrutasevAno paricaya meLavavA tamoe je "yazobhAratI pravacanamALA'yojI te prasaMgocita ane anumodanIya che. pUjyazrIe jJAnasAra aSTaka jJAnamAM nimagna jJAnIne kevI suMdara upamA Apela che......! "jJAnI nimajajati jJAne, marAla Iva mAnase'.... D A. meruprabhasUrizvarajI saMtaprasU gujarAtanI ja dharatI para janmelA ane kAzInA vidyAdhAmamAM jaI kAzInI ja rAjasabhAmAM mahAna zAstrArtha karI vijetA banI vijaya-DaMko vagADanAra, jainazAsananuM gaurava ane dharmabhUmi gujarAtanuM nAma rozana karanAra, gujarAtamAM navya nyAyanI viziSTa zailI dvArA dArzanika tattvajJAnanA Adya prastotA, SaDradarzananA UMDA jJAtA, sarasvatI labdhaprasAda, tarkanyAyanA sarvocca vidvAna, cAra-cAra bhASAmAM aneka viSaya upara sAhityanuM sarjana karI prA upara mahAna upakAra karanAra, AdhyAtmika kSetranA mahAna vaijJAnika, sarvatomukhI pratibhAsaMpanna, mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanA guNAnuvAda karavA, temanI zrata-sAhityane zradhdhAMjali ApavA vividha rIte zreSTha zAsana prabhAvanA karI rahelA vidvAna vaktA AcArya zrI vijaya caMdrodayasUrijI mahArAjanI preraNAthI rAjanagaranA AMgaNe je bhavya Ayojana karavAmAM AvyuM che te jANIne asAdhAraNa koTino AnaMda anubhavuM chuM. dIkSA sthaLa gujarAta, padavI sthaLa gujarAta, kAryakSetra gujarAta ane upAdhyAyajInA kavana-sAhityane sauthI pahelAM ane sauthI vadhu prakAzita karanAra pUjya sUrisamrATanI preraNAthI ja sthapAyelI saMsthA eTale rAjanagara (amadAvAda) sAthe upAdhyAyajI mahArAjano sAro evo nAto rahelo che, eTale gujarAtanI rAjadhAnImAM sAhityotsavanI ujavaNI je thaI rahI che te barAbara yogAnuyoga che. DabhoI teozrInI svargavAsa bhUmi che. A bhUmi upara AjathI 33 varSa upara pUjya upAdhyAyajInA svargavAsa pachI 250 varasanA lAMbA gALA bAda iyazobhAratI n 180 -
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelI ja vAra vizALa pAyA upara "zrI yazovijayajI jaina sArasvata satra' e nAma nIce svargasthano abhUtapUrva samAraMbha thayo hato, tyAra pachI A bIjo samAraMbha thaI rahayo che. AthI jaina-jainetara samAja gujarAtanA eka mahAna sArasvata putranI tema ja teozrInA mahAna jIvana ane mahAna kavananI kaMIka jhAMkhI karI zakaze. A prasaMge upAdhyAyajInI kAyamI smRti mATe zuM karavuM joIe e aMge kaMIka sakriya vicAraNA thAya to upAdhyAyajIne sAcI zradhdhAMjali arpaNa thaze. upasthita munirAjone vaMdanA, vidvAnone dharmalAbha ane rAjanagaranI bhAvika prajAne dharmalAbha. | A. zrI yazodevasUrizvarajI (pAlItANA) patrikA vAMcatA khUba AnaMda anubhavyo.pU. mahopAdhyAyazrIyazovijayajI ma. sA. ne thayAne traNaso varSa thayA. Aja temane yAda karI zrI yazobhAratI jaina pravacanamALA goThavItenI anumodanAmAM judA judApU. AcAryabhagavaMto, paMnyAsa zrI, munio tema ja judA judA gRhastho temanA jIvanano paricaya karAvaze ane te sAMbhaLatA aneka jIvo kevo AnaMdano anubhava karaze tema potAnA jIvanamAM teno rasAsvAda meLavI potAnA jIvanane dhanya banAvaze. sAthosAtha temanA jIvanane sparzatI raMgoLI temanA jIvananA mahattvapUrNa viziSTa prasaMgonA oIla peInTa citro, temanA svahaste lakhelA graMthonuM pradarzana goThavAze. A badhA prasaMgo vAMcI bhUri bhUri anumodanA. ApanA A vicAro ane parizramane dhanyavAda ghaTe che. | A. azokacaMdrasUrizvarajI (amadAvAda) ama dezane saricaMdavarANAM candrodayasarIzvarANAM purataH sAdaramanuvandanA vyaktIkRtya sandezarUpaM nivedanaM kiMcitkaromi, zrUyatAM tAvata, zrImatyAH zrIyazobhAratI jaina pravacanamAlAyA AyojanaM kRtvA bhavadbhiH pU. pA. mahAmahopAdhyAyazrImadvijaya yazovijaya mahArAjasya -jIvanarUpa pavitratagaGagAyA prAkRtarUpavataH bhAvAMjali 1 281
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ prArabhya paNDitapuruSANAM alabhyalAbhaH sampAditastadvaraM kRtaM, yato mahAmahopAdhyAyAnAmetAdRzo jJAnaratnAkara ucchalannullasannAsIt yataH kazcidapigrAhako viziSTeSTaratnasya prApako'vazyaM bhavet yadIcchettadA vItarAgabhaktiratnaM, adhyAtmaviSayaratnaM, vairAgyaviSayaralaM . tathA darzanAdiviSayakatarkacarcAmevaM jinAgamagata padArtha rahasya ratnaM gRhNIyAt, zrImatAM teSAM sarvaviSaya viSayakApArapArINatA'nupamA '' sIt, atulAneka viziSTa guNagaNa zaktisampat sampanna-mahAmahopAdhyAyAnAM adhyAtmasAra-adhyAtmopaniSad-vijayollAsamahAkAvyanAmaka mahAmUlya granthatrayasyopari vRttiviracane mama samayazca lAbho labdhaH, tatasteSA mRNabhAravAnasmi. asmiMstrizatAbdimahotsavamaGagalaprasaGage, zrImatastAn mahAmahopAdhyAyAn vandamAnaH zatazaH, pravacanamAlAyAH saphalatAM sadA kAmayamAno madIyAM zubhakAmanA-muktAmAlAmAropayAmyahaM / / ___pU. zrI labdhisUrizvarANAM praziSyo. 0 A. bhadrakarasUrizvarajI | (kAnapura) pUjya mahopAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja sAhebane 300 varSa thayA te mATe trizatAbdi ujavaNI prasaMge tame yazobhAratI jaina pravacanamALAnI goThavaNI karI mahApuruSanuM bahumAna karI jainazAsananuM gaurava vadhArI rahyA cho, tethI jaina saMghane gaurava levA jevuM che. bhAratanI uttare himAcala parvata jema bhAratanuM rakSaNa karI rahela che tema kAraNa vinA paNa gItArtha puruSo aneka graMtho racI bhavya jIvonA AtmAnuM rakSaNa karI mokSa mArga batAvI rahyA che. pUjya nyAyavizArada upAdhyAyajI mahArAjanI upakArI yazogAthA je mahApuruSane ApaNe yAda karIe chIe te pUjyapAdazrI mahopAdhyAyajI zrI yazovijayajI gaNivara samartha zAstrakAra hatA. UMcI bhUmikAe pahoMcelA sAdhaka hatA ane satyanI rajUAta karavAmAM teo atyaMta nirbhaya hatA. A mahApuruSe mukhyatayA saMskRta-prAkRtamAM aneka graMtho racelA che. sAthe sAthe gujarAtI aneka kRtio jemAM 125-gAthA-150 gAtha huDAnuM? ane 350 gAthAnuM stavana racI sacoTa samajavI jagatane prakAza ApI gayA che. taddhaparAMta samakita saDasaTTInI sajhAyomAM samyatvarUpe khulluM svarUpa samAvI bALajIvo mATe upakAra karela che. yogadaSTi samuccaya, ATha daSTio, paNo bhAratI D 28
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 pApasthAnakonI sajhAyo, amRtavelathI sajhAya evA aneka gUDha rahasyothI bharelA graMtho tema ja prabhubhaktirUpe aneka covIzIo, 3-3 gAthA, pa-5 gAthAnAM stavanomAM saraLa bhASAnI goThavaNa karI prabhubhaktimAM otaprota banI rahevA suMdara AlaMbana ApI gayA che. jaina zAsanamAM ane A viSamakALamAM khUba khUba upakAra karela che te mahApuruSane yAda karI teonI 300 varSanI umpaNI karI jJAna ane jJAnI puruSanuM bahumAna karavA badala khUba khUba AnaMda thayela che. sAthe bhUri bhUri anumodanA karela che. | | sAdhvIzrI narendrazrIjI tathA vidyutaprabhAzrIjI ma. | (aMcalagaccha) parama pUjya 1008 zrI upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja sAhebanA trizatAbdI varSane anulakSIne zrI yazobhAratI jaina pravacana mALAnA zubha kAryakramanI kopI maLI che. mahAna jyotirdhara pUjya upAdhyAyajI mahArAja sAhebe tAttvika dArzanikavairAgyamaya tema ja prabhubhaktinA protsAhaka vividha sAhityano amRtakuMbha vArasAmAM Apyo che. zrI jaina saMghamAM Aje AbAla gopAla jeno rasAsvAda laI rahyo che. te zrImanmahopAdhyAyajIno paramacirasmaraNIya upakAra che. chellA trIza dAyakAmAM teozrInI vidvattA ajoDa hatI. kharekhara teozrI "laghuharibhadra' hatA. 89 varSathI cAlatI A ""zrImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA" nAmanI saMsthA pUjyazrInA zubha nAmathI aMkita thayelI che, tenA mATe saMsthA gaurava anubhave che ane teozrInA trizatAbdI varSa nimitte thatI pravacana mALAnI bhUri bhUri anumodanA kare che. | | paM. vasaMta na. zAha zrI chabIlAdAsa ke. saMghavI khaMbhAta zrI ramaNalAla cI. zAha zrI jhaveracaMda kesarIcaMda jhaverI sUrata zrI kapUraracaMda Ara. vAraiyA pAlItANA zrI cImanalAla pAlItANAkara muMbaI muMbaI bhAvali D R83
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanI guru paraMparA jagadguru zrI hIrasUrijI mahArAja (1583-152) upAdhyAya zrI kalyANavijayajI mahArAja paMDita zrI lAbha vijayajI mahArAja ( 10) paMDita zrI jIta vijayajI mahArAjanA guru bhAI paMDita zrI naya vijayajI mahArAja nA ziSyo (1440-1710) zrI pagha vijayajI gaNI-upA. zrI yazovijayajI gaNI pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanI ziSya paraMparA zrI hemavijayajI zrI jinavijayajI 5. guNavijayajI 5. kezara vijayajI tathA zrI sumati vijayajI zrI vinIta vijayajI zrI utama vijayajI tathA zrI deva vijayajI gaNI zrI pratApa vijayajI zrI dayAvijayajI zrI mayAvijayajI zrI mAnavijayajI gaNI (vi.saM. 1745) zrI maNi vijayajI zrI mANekavijayajI zrI tattva vijayajI zrI lakSmI vijayajI (tattvavijaya jInAbhAI) ja pobArI gha 284
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdaka rDo. kumArapALa desAI prakAzaka zrI caMdrodaya ceriTebalA rilijIyasa TrasTa, amadAvAda