Book Title: Ratnapal Nrup Charitram
Author(s): Yogtilaksuri, Dharmtilakvijay
Publisher: Smruti Mandir Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002247/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ratnapAla nRpa caritram JUPDALA prAza saMpAdakAH zrI smRtibhari prAzana pU. AcAryavijaya yogatalikasUrIzvarAH mamahAvA pU. munizrI dharmatilakavijayAH Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcanAcArya zrIsomamaNDanagaNiviracitaM // zrI ratnapAlanRpa caritram // kRpAvRSTiH pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya jinacandrasUrIzvarajI mahArAjA pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya naracandrasUrIzvarajI mahArAjA pUjyapAda Acaryadeveza zrImad vijaya zreyAMsaprabhasUrIzvarajI mahArAjA nimitta vAtsalyavAridhi-vardhamAnataponidhi pUjyapAdAcAryadeveza zrImad vijaya naracandrasUrIzvarANAM paJcAzadvarSIya - saMyamajIvanasyAnumodanArtham * saMpAdakau : pU. AcAryavijaya yogatilakasUrIzvarAH pU. munizrI dharmatilakavijayA: prakAzakam zrI smRtimaMdira prakAzanam - karNAvatI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sUrimaMtra samArAdhaka granthazreNi kramAMka :- 12 pustaka : zrI ratnapAlanRpa caritra (padya) AvRtti: trIjI nakala : 500 prakAzana : vi. saM. 2063, caitra suda 13 AzIrvAda : AzritagaNa hitaciMtaka saujanyamUrti AcAryadeveza zrImad vijaya jinacandrasUrIzvarajI mahArAjA, suvizAlagacchAdhipati, parama zraddheya pUjyapAda AcAryadeveza zrIma vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA. sUrimaMtra paMca - prasthAna samArAdhaka pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya zreyAMsaprabhasUrIzvarajI mahArAjA. . . lAbhArthI : vardhamAnataponidhi pU.mu. zrI nayabhadravijayajI ma.sA.nA upadezathI zrI manamohanapArzvanAtha jaina derAsara TrasTa jJAnanidhi--pUnA. * * prakAzaka zrI smRtimaMdira prakAzana dinezabhAI / ramezabhAI jaina 12, svastika epA. jaina derAsara sAme, zAMtinagara, usmAnapurA, AzramaroDa, amadAvAda. kiMmata : rU. 40-00 (A pustaka vecANa mATe nathI) (gRhasthoe chApelI kiMmata jJAnakhAte jamA karIne mAlikI karavI. vAMcana mATe yogya nakaro bharavo.) : vidvAnone vinaMtiH A ane AvA AgAmI saMpAdanomAM je jaNAvavA jevuM lAge che ane Apano amUlya abhiprAya niHsaMkoca nIcenA sthaLe mokalAvazo. saMpAdaka dvArA - araviMdabhAI bAvAlAla AjhAda coka, bhAbhara, ji. banAsakAMThA-385320 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arham // prastAvanA // asya dAnamAhAtmyapratibaddhasya zrIratnapAlanRpakathAnakasya karttAro vAcanAcArya zrIsomamaNDanAbhidhAnAH zrIbRhattapAgaccha zRGgArahAropamayugottamAcArya purandara zrImanmunisundararasUrINAM vineyA abhUvan iti kathAnakasyAsya prazastau sphuTameva / yadyapi granthakartRbhiratra svasattAsamayaH kvApi nopanibaddhastathApi granthasyAsya prazastimadhyavarttinA "munisundarasUrIzapaTTe vijayino'dhunA / zrIratnazekharagaNAdhIzA vaH zivasampade // " ityetena padyena zrIratnazekharasUrINAM sattAsamaye Atmano'pi sattAsamayaH prakaTIkRtastaiH; kiJca zrImanmunisundarasUriratnazekharasUryorvidyamAnatvaM tvetAbhyAmeva svakRteSvanekagrantheSu mahopAdhyAya zrImaddharmasAgaragaNiviracitAyAM paTTAvalyAM ca vikramArkIyapaJcadazazatAbdayAM prakaTitameva, ataH zrImanmunisundaraziSyatvenAmISAmapi samayo'nantarokta eveti pratipAdane nAtrAsamIcInam / etadgranthapraNetRbhiranye'pi granthAH kRtA bhaveyuH paraM kati kiMviSayA: ? / iti nAdyApi nirNayapathamavatIrNam / asmin kathAnake dAnamAhAtmyaM vivRNvadbhiH kavibhirAdau parasparasaMjAtavivAdAnAM dAnazIlatapobhAvAnAM vAdanirAkaraNayuktyudghaTanam, tadanantaraM kathAnAyakasyAsya ratnapAlanRpaterjanmataH samArabhya surasadmaprAptiparyantaM supAtraprAsukapAnIyadAnaphalopabhogAvirbhUtAnekAzcAryAvahasya cArucaritrasyAviSkaraNam, asya paTTarAjJyAH zRGgArasundaryAH samutpanne'pi mahatyupasarge zIlarakSAdRDhatvodbhAvanam, prAsaGgikodAharaNanirUpaNam, pUrvabhavasvarUpazaMsanam, ityAdi samagramapi caritraM vyAvarNitamasti; tattu svayamevAvabhotsyate buddhimadbhiriti nAsmAkamatrAtikathanIyam / 3 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etatkathAnakapustakagaveSaNAparAyaNena mayA bhUyo bhUyaH prAyatiSi paraM kevalaM zrImanmohanalAlamunInAM sUryapura (suratabandara) sthajJAnamandirAtprAyo nAtizuddhAzuddhaM pustakadvitayameva saMprAptam, etanmAtrazodhanasAdhanAvalambanenaiva sUkSmadRSTyA saMzodhite'pyatra nibandhe madIyadRSTidoSeNAkSarayojakadoSeNa vA yatra vacanAzuddhiH kRtA jAtA vA bhavettatra saMzodhanIyaM zuddhazemuSIsaMzodhitakalmaSaiH kRpAlubhiriti prArthayate pravartakazrImatkAntivijayapAdapAthojaparAgaH tA. 2-2-13 prakalpitAJjaliH kheDA caturavijayo muniH . |H prAptisthAna: | (2). dipakabhAi jI. dozI kApaDanA vahepArI, depALAvADa sAme, vaDhavANa sITI-363030. rAjezabhAi je. zAha bI-25, zaktikRpA sosAyaTI, Do. brahmabhaTTa hospITala pAchaLa, arUNAcala roDa, subhAnapurA, vaDodarA-390029. (3) mayUrabhAi dave. mahArASTra bhuvana jaina jJAna bhaMDAra, pAlitANA-364270 (saurASTra) (4) amRtabhAI ke. zeTha kaDiyAvAsa, rAdhanapura, jI. pATaNa-385340. posTathI maMgAvanAre - vaDhavANathI maMgAvavI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (prAstAvikam) apazcima tIrthakara zrIvIravibhunI paramI pATa jemanA thakI zobhI hatI te AcAryadevazrI munisuMdarasUrIzvarajI mahArAjAnA puNyanAmadheyathI koNa ajANa che? temanA ja vineyaratna vAcanAcArya zrI somamaMDana gaNie banAvela eka supAThyacaritra-ratnapALanA jIvana vRttane varNavatuM.atre prastuta che. granthakAra - granthakAranuM khudanuM vizeSa jIvanacaritra to jo ke prApta nathI paNa TeTA vaDa jevA ja hoya e nyAye ziSya gurune anusaranArA ja hoya ema anumAna thaI zake che. je mahAnaguruparaMparA grIkArazrIne prApta thaI che tenuM varNana thaI zake tema nathI. temanI guruparaMparA mATe jijJAsuone somasaubhAgyamahAkAvya adhyAtmakalpadrumanI mo. gI. kApaDIyAnI prastAvanA vigere jovA bhalAmaNa che. - teozrIjInA anya grantho - prastuta granthakArazrI somamaMDana gaNivare banAvelA anya be grantho hAla maLe che. pahelo che yugAdi tenA je lagabhaga 2500 zloka pramANa che jemAM aneka bodhadAyaka dRSTAMtonI gUMthaNI khUbaja saraLa saMskRta padyomAM karavAmAM AvI che. A grantha vi. saM. 204pamAM pU.A. zrI jinendrasUrIzvarajI ma.sA. dvArA saMpAdita thaI pragaTa thayo che. tathA A. vi. cidAnaMdasUrijI ma. nA sAnuvAda saMpAdana dvArA paNa pragaTa thayela che. bIjo grantha che : uttamanarendrathAne je 812 zloka pramANa che. A grantha apragaTa che tenI eka hastaprata zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobAmAM che. prakAzana vicAraNA dhina che.] - grantha - supAtrane apAyela mAtra pANInuM dAna paNa AtmAne keTalo uMce laI javA sakSama che te A caritrano mukhya varNanaviSaya che. granthakArazrIe upADa khUbaja majeno karyo che. dAna-zIla-tapa ane bhAvamAM koNa caDe? ApaNI dRSTie javAba sIdhone saTa che. paiso- je dUranI vastu - 5 - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. choDo to dAna dharma thaI zake che. jyAre zIladharma mATe bhogo choDavAnA che. je enAthI agharuM che. tapa dharmanI to zarata vaLI ethIya AkarI che. je tamAruM jIgarajAna che, jene tame khUba pALyuM che, paMpALyuM che tevA zarIra para kaThoratA lAvavI paDaze ane bhAvadharma janama janamanA mamatAnA baMdhano chUTe to ja Ave, sauthI kaparuM kAma. A eka daSTikoNa che bIjo dRSTikoNa evo ya che ke nazIna-tapomava-melAddha vasturvidam .. mane yugapAkyAtuM, vaturvavatroDakavar mavAnuM che vI.sto.3-4 granthakArazrI navataravAta mUke cheH dAna ja sauthI zreSTha che. kevI rIte? pAchaLanA traNanA ArAdhanathI to ArAdhaka eka ja mokSe caDhe che jyAre dAnadharmamAM denAra ane lenAra banne mokSamArgamAM AgaLa vadhe che. A eka ja vAta dAnane cAreyamAM mokharAnuM sthAna apAvI de che. ' ATalI pIThikAmAM prathama pariccheda pUrNa thAya che. pachI supAtradAna aMge ratnapALarAjAnuM savistara jIvana AlekhAyuM che jeno viSaya to bRhaviSayAnukramathI jANI zakAze, grantha khUbaja sahelI bhASAmAM racAyo che. saMskRta padya vAMcananA zarUAtanA abhyAsune upayogI thAya evuM che ane eja udezathI tenuM punaH saMpAdana karavAmAM AvyuM che. - punaH saMpAdana - A granthanuM pUrvasaMpAdana pU. munizrI caturavijayajI ma.sA.e karelu, tenA ja AdhAre A saMpAdana karyuM che teozrIe je TIppaNIo karelI te yathAvat rAkhI che amoe je keTaleka sthaLe navI TIppaNIo umerI che te aMgrejI AMkathI darzAvI che. saMskRta aMkovALI tamAma TIppaNI pUrva saMpAdakazrInI ja che AgaLa bRhada viSayAnukrama tathA be pariziSTa navA joDyA che je adhyetAone upayogI thaze. AvA granthonA adhyayana dvArA AtmAne urdhvagatimAM mokalavAnu ApaNA saunuM aMtima lakSya vahelAmAM vaheluM prApta thAya eja ekanI eka ane sadAnI zubhAbhilASA. - AcArya vijaya yogatilakasUri... Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . nimitta mAtroDakram - paramatAka paramAtmAnA zAsananA rahasyane saraLatAthI samajAvavA mATe dharmakathAnuyoganuM varNana zAstromAM Ave che. dvAdazAMgI paikI chaThThA aMgasUtra zrI jJAtAdharmakathAMga sUtramAM 3 (sADAtraNa) karoDa kathAo hatI temaja zrI upAzaka dazAMga A banne graMtho dharmakathAnuyoganA che tene AzrayIne Aja sudhI anekAneka mahApuruSoe vividha viSayanI aneka dharmakathAo banAvI che. - te paikI A prastuta graMtha zrI ratnapAlanRpacaritranA kartA sahastrAvadhAnI pUjyapAda A.bha.zrI vijaya munisuMdarasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna vAcanAcArya zrI somamaMDana gaNivara che. A kathA mukhyatve dharmanA cAra prakAro dAna-zIla-tapa-bhAva. paikI zIla dharma upara 805 zloka pramANa racavAmAM AvI che. avAttara kathAo dvArA A graMthane khUbaja rocaka banAvavAmAM Avyo che. - Aja kathA zrIdharmakalpadruma graMthamAM pallava-4 ane -pamAM kula zloka1323 mAM AgamagacchIya zrI udayadharmagaNivare racelI che. - A graMtha bevAra vAMcatA-vaMcAvatA gamI gayo ane vicAra Avyo ke Ane punaH prakAzita karavAmAM Ave to jarUra vAcaka gaNane lAbha thAya te udezathI mArA bhavodadhi tAraka paramArAthyapAda paramatAraka gurudevazrIjInI * kRpA baLe temaja mArA jJAnadAtAgurudeva AzritagaNahitaciMtaka pUjyapAda A.bha.zrI vijaya maracandrasUrIzvarajI ma.sA. tathA mArAdIkSAgurudeva . sUrimaMtrapaMcaprasthAna samArAdhaka pUjyapAda A.bha.zrI vijaya zreyAMsaprabhasUrIzvarajI ma.sA.nA zubhAzirvAdathI AcAryavijaya yogatilakasUrijI ma. tathA munizrI zrutatilakavijayajI ma.nA sahayogathI A saMpAdana thayuM che. joke huM to nimittamAtra chuM bAkI to mukhya kAma te munizrI kRtatilakavijayajI ma. dvArA thayuM che. prAne A graMthanA vAMcana-manana dvArA durlabha evA mAnava jIvanane zIladharmamaya banAvI prAnta paramapadane pAmanArA banIe eja zubhAbhilaSA. bhavodadhitAraka gurudevavijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAno vinaya muni dharmatilakavijaya a. su. 6. 2063 zAMtibhuvana. jAmanagara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bhavadIyaM bhavadbhayaH samarpayAmi sUripremanAprathamapaTTAlaMkAra suvizAlagacchAdhipati vyAkhyAnavAcaspati sva. pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA viyaratna kalikAlanAdhannAaNagAra saccAritrapAtra sva. pUjyapAda paMnyAsapravara zrIkAMtivijayajI gaNivaranA suvinItapaTTadhararatna vAtsalyavAridhi vardhamAnataponidhi AMzritagaNahitaciMtaka pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya naracandrasUrIzvarajI mahArAjA * ApanA puNyapasAthe jJAnayogamAM yatkiMcit pragati sAdhI zakyo chuM. tenA ja phaLa svarUpe Aje A saMyukta saMpAdita zrIratnapAlanRpacaritra padha ApanA 50 vaSaya , nirmaLa saMyamajIvananI anumodanArthe | DJ ApanuM ApanA karakamalamAM samarpita karatAM dhanyatA anubhavuM chuM. -dharmatilaka Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI smRtimaMdira prakAzananA amUlya prakAzano viSaya krama nAma bhASA gu, hiM, gu./hiM. o rm x guja. nAo | guja. wouy dhodha dharmadezanAno sUrirAmacandranA pravacanazo sAgara kAMThe chabachabIyA . vIrazAsananA sUripuMgavonI jIvana jhAMkhI jIvana jyotanA ajavALA pU.mu. jayadhvaja vi.ma.sAnI jIvanajhAMkhI tathA eka virakta | mahAnubhAvanI rocaka satyaghaTanA sUrirAmanI DhaLatI sAMja sUrirAmanI aMtima mahinAnI kalAke kalAkanI avvala ghaTanAo sAdhanA ane sAdhaka surimaMtranAM ajoDa sAdhaka pU. A. zrI vijaya zreyAMsaprabhasurIzvarajI mahArAjAnI saMyamanI jhAMkhI (sacitra) yogadRSTi sakjhAya sAthe pU. upA. zrI yazovijaya ma. racita sakjhAya ahaM abhiSeka pUjana vidhi | prAcIna pUjana dvArA prabhu bhakti supAtradAna mahimA - vidhi | pU.sAdhU sAdhvIjI ma.nI bhakti saMbaMdhI mAhitI | vANIvarSAnA amRtabiMdu 'pUjyapAda prasiddhapravacanakAra zrInA pravacano sUrimaMtra samArAdhaka saMskRta-prAkRta graMtha zreNI zrI zRMgAra vairAgya taraMgiNI (P) vairAgyapreraka prAcInagraMtha saTIka. uttarAdhyayanasUtra kathA saMgraha (P) zrI uttarAdhyayana AgamamAM AvatI kathAono saMgraha guja. guja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama nuM nAma viSaya bhASA | saM. prA. 1 2 ja che saM. saM. prA. ' - 3 | gautama pRcchA + gautamASTaka (P) | prabhune zrI gautamasvAmIe pUchelA prazno kathAsahita rUpasanarAjakumAra kurmAputra caritra(P) | gadyabaddha rocaka prAcIna kathA jayAnaMda kevalI caritra, gadya (P) adabhUta rocaka caritra rI'prinTa jitakalpa- kalpavyavahAra prAcIna AlocanA graMthanuM rIprinTa nizIthasUtrANi ca. paMca stotrANi prAcanI pAMcastotro saTIka suSaDhacaritra sAthe AlocanAviSayaka prAcIna rocakakathA samavasaraNa sAhitya saMgraha sArtha | dezanA bhUmi- samavasaraNano vistRta paricaya upadeza pradIpa, padya aDhAra pApa. krodhAdi kaSAyo ityAdi upara upadeza navatatva saMvedana prakaraNa saTIka | navatattva saMbaMdhI saMvedana darzaka graMtha gautamakulaka vRtti aupadezika kathA graMtha praznapaddhati sAnuvAda sauthI prAcIna praznottara graMtha ratapALanRpati caritra, padya zIlavata upara romAMcaka kathA 10 ke tuM ja 1 0 saM. guja. saM.prA.gu. saM. saM. saMprA. 13 14) (P) = prato samajavI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzita pustakonI nAmAvali // namo namo zrI gururAmacandrasUraye // kalikAlanA dhannA aNagAra saccAritrapAtra sva. pUjyapAda paMnyAsa-pravarazrI kAMtivijayajIgaNivaranA suvinIta paTTadhararata vAtsalya-vAridhi vardhamAnataponidhi pUjyapAda AcArya devezazrImad vijaya naracandrasUrIzvarajI ma.sA.nA 50 varSIya nirmaLa saMyamajIvananI anumodanArthe prakAzita sAhityanI rUparekhA granthanuM nAma (1) zrIpuhaIcaMdacariya (2) zrI cauppannamahApurusacariyuM (3) zrI sUyagaDAMga sUtra cUrNi bhA-1 (4) zrI naMdisUtra vRtti (5) zrI jayAnaMda kevalI caritra gadha(prata) (6) zrI samavasaraNa sAhitya saMgraha (7) zrI navatattva saMvedana prakaraNa (8). zrI upadeza pradIpa (9) zrI supAtradAna mahimA+vidhi (10) zrI ratnapAlanRpaciratra padya (11) zrI praznapaddhati sAnuvAda (12) zrI gautamakulaka vRtti (13) nAmakarma * prakAzaka prAkRtaTekSa sosAyaTI prAkRtaTekSa sosAyaTI prAkRtaTekSa sosAyaTI prAkRtaTekSa sosAyaTI smRtimaMdira prakAzana smRtimaMdira prakAzana smRtimaMdira prakAzana smRtimaMdira prakAzana smRtimaMdira prakAzana smRtimaMdira prakAzana smRtimaMdira prakAzana smRtimaMdira prakAzana paM. zrIharezabhAI ela. kubaDIyA. 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhad viSayAnukramaH viSayaH zlokAGkaH paricchadaH prathamaH 1-60 1-4 1. maGgalAcaraNAdi 2. dAnAdInAM vivAde dAnasya kathanam 3. zIlasya kathanam tapasaH kathanam 5. bhAvasya kathanam. sarvajJena kRtaH vivAdanirNayaH dAnasya mAhAtmyam 5-10 11-17 18-25 26-33 34-44 45-59 paricchedo dvitIyaH 60-344 8.. caritrArambhaH nagarAdivarNanam . 60-65 9. ratnapAlasya svayaMvarAvasare gamanam / 66-67, 10. zRGgArasundaryAH puraH pratIhAreNa . kRtaM rAjJAM varNanam 68-83 11. ratnapAle varamAlAropaNam 84-88 12. anyarAjJAM kopaH 89-94 . 13. vIrasenarAjJA dattA hitazikSA 95-98 14. yuddhArambhaH 99-102 15. yuddhanivartanAya zRGgArasundaryA kRtA yuktiH ratnapAlena saha kASThabhakSaNam 103-119 16. punarAgamanaM lagnotsavazca 120-140 17. ratnapAlasya svapure gamanam 141-144 18. rAjye sthApanaM pitRdattA hitazikSA 145-150 19. jayAmAtyena dattA vipattiH 151-161 20. jayAmAtyena kRtA zRGgArasundaryAH kadarthanA 162-169 21. jayAmAtyasya vayasyena dattA hitazikSA 169-174 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokAGkaH 175-194 195-201 202-215 216-230 231-233 viSayaH 22. satIzaktyupari dhanazrIkathA 23.* zRGgArasundaryA avasthA 24. aTavyAM ratnapAlasya cintanam 25. ratnapAlena kRto hemAGgadasyopakAraH 26. vaidezikazrAddhasya zuzruSA 27. ratnavatyA: viSApanayanam tayA saha pariNayanam 28. svarAjyagrahaNAya gamanam jayarAjena saha yuddham, devakRtaM Apadapanayanam / 30. patravallI mohavallI nAmnyoH kanyayoH pANigrahaNam 31. saubhAgyamaJjaryA saha pariNayanam - 32. vidyAdharANAM svAmitvaM svanagare punarAgamanam 233-245 246-265 266-277 278-317. 318-331 332-344 paricchedastRtIyaH 345-564 33. rAjyapAlanam 345-352 34.. dyUtakArasya vRttAntaH 353-380 35. devasenAMgandharvasenayoH pANigrahaNam 381-395 36. : nyAyArjitadhanena dyUtakArasyonnatiH 396-397 .37: kanakamaJjarIguNamaJjarIbhyAM saha vivAhaH rAjyaprAptizca 398-431 38: - ratnapAlavirahe mUlarAjyarakSaNAya mantribhiH kRtA yuktiH 433-438 39. puna: mUlarAjye Agamanam 439-443 40. ratnapAlaRddhivarNanam 442-452 41. mahAsenamuni-Agamanam 454-457 42. dharmadezanA 458-558 43. sulakSaNAvRttAntaH 473-557 44. rAjJaH muneH pUrvabhavapRcchA 558-569 - -- 13 -- - Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH zlokAGkaH paricchedazcaturthaH 570-875 570-576 577-580 581-591 592-597 598-610 611-675 676-678 679-683 684-693 694-698 699-702 703-709 710-723 724-736 45. siddhadatta-dhanadattayoH devyArAdhanam 46. devyA varadAnam 47. varaprabhAvAt siddhadattasya dhanaprApti: 48. siddhadattasya lobha: 49. vimalasya hitazikSA - 50. zRGgadattavRttAntaH 51. siddhadattasya paradezagamanam 52. punarAgamane vipattiH 53. zUnyadvIpaprAptiH 54. nRpasyAjJA-punarmocanam siddhadattasya nirvivekatvAt dhanagarvaH 56. dhanadattasya savivekatvAt kuzalAnuSThAnam dhanadattasya dhanaprApti: dhanadattena bhAgyaparIkSaNam 59.. bhAgyAnukulye dhanadattasya / vyApAraH bahudhanaprAptiH 60. siddhadattasya nirvivekatvAt anarthaH, sarvadhananAzaH siddhadattasya mAnasikavyathA tApasatvasvIkAraH 62. dhanadattasya yazaH 63. dhanadattena dhUrtasya pratyuttaradAnam dhanadattena kRtaH gaNikA dhUrtayorvivAdanirNayaH 65. rakSaHkRtopadravazamanam nRpeNa kRtaM munidAnam 67. pUrvabhava-vartamAnabhavAnusandhAnam 68. ratnapAlanRpasya vairAgyam 69. dIkSAgrahaNAdi 70. prazasti: 737-741 742-773 774-780 781-788 789-799 800-819 820-827 828-836 837-851 852-864 865-873 874-878 -- 14 - Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // arham // // paramaguru zrImadvijayarAmacandrasUripAdapadmebhyo namaH // zrImadvAcanAcArya somamaNDanamaNiviracitaM // zrIratnapAlanRpakathAnakam // paricchedaH prathamaH zreyaH zrIsadmane tasmai namaH zrInAbhijanmane / yannAmApi nRNAM datte, kalpazAkhIva kAmitam // 1 // dAnaM zIlaM tapoM bhAvazceti dharmazcaturvidhaH / zriyAM heturbhavAmbhodhi-setuH keturmahApadAm // 2 // tatra jAnIta cotkRSTaM, dAnaM ' yatprAgjinairapi / dAnAdyanyonyavAdokti- yuktyA tadgaditaM guru // 3 // tathAhi dAnazIlatapobhAvA, muktimArgastato'nyadA / mithaste vivadante sma svasvamAhAtmyagarvitAH // 4 // dAnamUce'hamevA'smi, muktermukhyaM nibandhanam / sahakAri tu tatrA'nyatsarvaM zIlAdi budhyatAm // 5 // mayaivA''ropitaM (taH) prauDhimiyatImekajanmanA / zivaM gamI zAlibhadro jAnAtyetajjagatrayam // 6 // 1. atra ketu zabdenApadAM nAzakatvaM sUcitam / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaddattamAjyaM sAdhubhyo, dhanasArthezajanmani / tenA'bhUcchIyugAdIzaH, sa trailokyapitAmahaH // 7 // pANerikSuraMsaM dAtuH, prapautrasyApi yatprabhuH / adhaH pANimadhAnnUnaM, tanmAhAtmyaM mama sphuTam // 8 // ye na kasyApi sAhAyyamIhante karmaNi kvacit / dAtAraM te'pyapekSante, pravRttA muktivartmani // 9 // kiM bahunA / nidhayo nava yatpuMsaH, siddhayo'STau ca sadmani / yaccA'nyadapi sadbhogArogyAcaM tatphalaM hi me // 10 // zIlaM tadAkhyatsotkarSa, mokSAGgeSvatra mukhyatA / . mamaiva yuktyA ghaTate, na tvanyeSAM kathaJcana // 11 // ihodbhUtAdbhutaprAtihAryo yatprApa nirvRtim / / zreSThI sudarzanastatra, hetuH ko'pi na matparaH // 12 // satyaH sItAsubhadrAdyAH, sAdhayanti sma yatpurA / tattadduHsAdhakRtyAni,tanmAhAtmyaM hi me'nagham // 13 // svecchAcAryapi sAvadhanirataH kalikautukI / mAmArAdhya manaHzuddhayA, nArado mokSamApnuyAt // 14 // anyairapyuktam"kailikArao'vi jaNamArao'vi sAvajajoganirao'vi / jaM nArao'vi sijjhai, taM khalu sIlassa mAhappaM" // 1 // 1. 'dAtuH' iti tRnA yoge SaSThayabhAvaH / 2. AptavAn iti bhvet| 3. kalikArako'pi janamArako'pi saavdhyognrito'pi| yannArado'pi siddhayati tat khalu zIlasya maahaatmym"|| iti cchAyAM // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnujJAtaM niSiddhaM vA,kiJcidanyajinaiH kvacit / saMsArabIjaM tvabrahma, sarvatrApi nyaSidhyata // 15 // yaduktam"navi kiJci aNunnAyaM, paDisiddhaM vAvi jiNavariMdehiM / muttuM mehuNabhAvaM,na taM viNA rAgadosehiM" // 2 // jitendriyatvaM yattasmAdvinayazcetyataH kramAt / puMsA syuH sampado'pItthaM, sampanmUlamahaM dhruvam // 16 // "jitendriyatvaM vinayasya kAraNaM, guNaprakarSo vinyaadvaapyte| guNaprakarSeNa jano'nurajyate, janAnurAgaprabhavA hi sampadaH" // 3 // tanmametyAdyasambhAvyA'vadAtaviditAtmanaH / zatAMzamapi nA'rhanti,dharmA dAnAdayo dhruvam // 17 // tapastadAkhyaddAnAdergurutA tAvadiSyate / jagatyujAgaraM yAvanmanmAhAtmyaM na vIkSyate // 18 // duHsAdhakArye harayazcakriNazca mahaujasaH / iSTasiddhipratibhuvaM mAmevopAsate sadA // 19 // . yaduktam"athiraMpi thiraM vaMkaMpi ujjuaM dullahapi taha sulahaM / dussajhapi susajhaM, taveNa sampajjae kajjaM' // 4 // . 1. "nApi kiJcidanujJAtaM pratiSiddhaM vA'pi jinvrendraiH|| ... muktvA maithunabhAvaM na tadvinA rAgadveSAbhyAm // " iticchAyA 2. "asthiramapi sthiraM vakramapi RjukaM durlabhamapi tathA sulabham / duHsAdhamapi susAdhaM tapasA saMpadyate kaarym||" 1. "tethI, A pramANe saMbhavI paNa na zake evA tejathI oLakhAyuM che svarUpa jenuM evA mArA' ema artha karavo. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavairanantairAcIrNaM, dusskrmaanntmpyhm| kSaNena bhasmasAtkurve, vahnI raashimivaidhsaam|| 20 // anyairapyuktam"dIpyamAne tapovahnau, bAhye cA'bhyantare'pi ca / yamI jarati karmANi, dujarANyapi tatkSaNAt" // 5 // nikAcitebhyaH karmabhyo, dvidhaivAtmA hi mucyate / . anubhUya svayaM tAni, kRtvA vA bhasmasAnmayA // 21 // yaduktaM zrIsImandharasvAminApi"vANaM ca khalu bho kaDANaM kammANaM pubbi ducciNNANaM duppaDikkantANaM veittA mukkho, natthi aveittA tavasA vA jhosaittA' ityAdi ||(dsh. pra.cUlikA) niSiddhAcaraNAdyutthaiH, pApairAtmA malImasaH / / samyaggurUpadiSTena, mayaivAzu vizudhyati // 22 // brahmastrIbhrUNagoghAtapAtakairnarakAtithiH / .. dRDhaprahArI zaraNaM, prApto nItaH zivaM mayA // 23 // prakSINasaptakaH sAkSAjinamArAdhayannapi / zreNikaH prApa narakaM, vimuktaH karato mayA // 24 // anvayavyatirekAbhyAM, dRSTapratyayamapyaham / dAnazIlAdimAhAtmyaiH, kathaM pazcAtkriye budhaiH // 25 // dAnAdInyavadadbhAvastadA garveNa matpuraH / kiM na garjanti lajjadhve, maMdApya mahimazriyam // 26 // 1. pApAnAM ca khalu bhoH kRtAnAM karmaNAM pUrva ducIrNAnAM duSpratikrAntAnAM vedayitvA mokSo, nAsti avedayitvA tapasA vA kSapayitvA // iticchAyA .. 2. mattaH ( Apya lbdhvaa)| 1. mA vartamAna . Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaduktam-.. "bhariUNa jalaM jalayA, jassa pabhAveNa unnaI pattA / tasseva puNo uvariM, gajantA kiM na lajjanti" // 6 // yathAtmAnaM vinA kAyo, yathA puSpaM phalaM vinA / vinAmbhazca saro yUyaM, tathA sarvANi mAM vinA // 27 // yadanyatrApyuktam"ghanaM dattaM vittaM jinavacanamabhyastamakhilaM, kriyAkANDaM caNDaM racitamavanau suptamasakRt... / tapastaptaM tIvra caraNamapi cIrNaM cirataraM, na ceccitte bhAvastuSavapanavatsarvamaphalam" // 7 // nibadhya nibiDaiH pAzairmohena bhavacArake / kSipto'pi bharatazcakrI, mayaivAmocyata kSaNAt // 28 // mukhyaM mokSAGgamAsAdya, mAmAdyabhagavatprasUH / pUrvamaprAptadharmApi, kSaNAnmokSamupeyuSI // 29 // ASADhabhUtiH kapaTI, bhraSTo'pi brahmavAnaH / / prApitaH paramabrahma, nirudhyAnyagatImayA // 30 // karmabhiH kapivad vaMze, nava'mAnaH sa rAgahRt / prApelAtIsutaH sadyo, macchuddhayA jJAnamujjvalam // 31 // madIyAzuddhizuddhibhyAM, bandhamuktI nRNAM kSaNAt / atra prasannacandrarSiH, spaSTamiSTo nidarzanam // 32 // cAraka / 1. "bhRtvA jalaM jaladA yasya prabhAveNa unnatiM prAptAH / tasyaiva punarupari garjantaH kiM na lajante" // iti cchAyA / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viratA'viratabhrAtRdvayavRttanidarzanAt / prAmANyaM mama sarvatra, kriyAyAstu na hi kvacit // 33 // itthaM dAnAdayo dharmAH, svasvamAhAtmyagarvitAH / vivadanto mithaH prApuH, pArzve tIrthakRtaH prabhoH // 34 // samAnadRSTiH sarvatra, vItarAgaH sa sarvavit / vivAdaM bhaGkamiti tAn, svopajJaM nyagadattadA // 35 // sakRdekaikaparyAyagrAhiNI vAg nayaH smRtaH / / pramA tu yugapatnaikavastudharmAvalambinI // 36 // nayA hyanyonyasApekSAH, sarvajJaiH sunayA matA: / : anyonyamatsarakSINaviSayA durnayAH punaH // 37 // : joge joge jiNasAsaNammi dukkhakkhayA paujjante / ikkikkammi aNantA, vaTTantA kevalI jAyA . // 8 // iti pratyekamapyatra, prApya mokSAGgatAM same / . mitho matsaramAlambyA'dhunA mA bhUta durnayAH // 38 // prAyaH satpAtrasazraddhadAnAcchIlAcca nirmalAt / / naike'pi tapasastIvAtsadbhAvAcca zivaM gatAH // 39 // nyUnAdhikatvaM cAnyonyamatha cejjJAtumiSyate / zRNutA'vahitIbhUya, tadapi jJApayAmi vaH // 40 // zIla! candrakaronmIladatinairmalyalIla! he!| nirnidAna! tapastIvrabhAvane! cAghanAzini! // 41 // ekasyaiva bhavenmuktiryuSmadArAdhanAd dhruvam / dAnAtpradAtuzcAdAturdvayoH spaSTamihekSyate // 42 // yugmam // 1. "yoge yoge jinazAsane duHkhakSayAya prayujyamAne / ekaikasmin anantA vartamAnA: kevalino jAtA:" // iti cchAyA / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrAntare'pyuktam"he! zIla ! candrakaralIla ! bhavAmburAzinistAraNoDupa! tapaH! zRNu bhAvane ! tvam / ekasya siddhirabhavadbhavatAM prasAdAd, dAnAttu dAturaparasya ca muktimArgaH" // 9 // araktadviSTamanasaH, sarvajJasya mukhAmbujAt / nizamya samyagAdhikyamiti dAnasya yauktikam // 43 // hINA mAtsaryamutsRjya, dharmAH zIlAdayastrayaH / tata:sma bahu manyante, dAnaM nyasyAtmano dhuri // 44 // yuga saMyogArogyasadbhogabhAgyasaubhAgyasampadAm / dAnaM nidAnaM sarvajJairatrAmutra ca varNyate // 45 // iyarti sphUrtimatulAM, kIrttirdAnena sarvataH / Asye prazasyA dIptizca, dAnenodayinI nRNAm // 46 // AsatAM svajanA dUre, prAcyapremavazIkRtAH / . dAnenAvarjitA mUrnA, vidviSo'pi vahantyapaH // 47 // bhUtAni pratikUlAni, nikhilAnyapi tatkSaNAt / vazIbhavanti dAnena, dUritotsarpipApmanA // 48 // durvArA duritavrAtAH, prodbhUtAH prAcyakarmabhiH / prAyaH puMsAM praNazyanti, dAnapratihataujasaH // 49 // guNAnapekSaM sarvatra, mugdhaistaddeyamanvaham / kvApi satpAtramapyevaM, yanmeliSyati karhicit // 50 // 1. 'yuttithI ghaTI zarDa tayu' Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . yaduktam"sarvatra dadato dAtuH, pAtrayogo'pi smbhvet| varSan kSArArNave'pyabdo, muktAtmA kvApi jAyate" // 10 // zuddhaM sakRdapi prattaM, satpAtre zraddhayA dhruvam / kalpate'nalpalAbhAya, svalpamapyacirAnnRNAm // 51 // yaduktam"vyAje syAd dviguNaM vittaM, vyavasAye caturguNam / kRSau zataguNaM proktaM, pAtre'nantaguNaM punaH" // 11 // itihAse'pyuktam"bahvapyazraddhayA dattaM, naSTamAhurmanISiNaH / vAryapi zraddhayA dattamAnantyAyopakalpate" // 12 // . tattvArthibhiH punaH samyak, pAtrApAtravivecakaiH / nizcityaiva guNaiH pAtraM, zraddhAdAnaM vidhIyate // 52 // datte punaH kupAtrebhyaH, zraddhAdAne vivekibhiH / tadIyaduzcaritrANAM, kRtaM syAdupabRMhaNam // 53 // deyaM sarvatra dInAdau, dayAdAnaM tu tairapi / sAniSiddhaM yatsarvajanInaistannahi kvacit // 54 // rucyaiH kRSiryathotkRSTA, kSetrabIjAmbudA'nilaiH / viphalA madhyamA vA syAd, vyapAye'nyatarasya tu // 55 // dAnaM tathottamaM pAtravittabhAvAnumodanaiH / viphalaM madhyamaM vA syAd, vyapAye'nyatarasya tu // 56 // zraddhayA nihitaM dAnaM, satpAtre samaye nRbhiH / zuktau svAtAvivA'bdena, vAri syAnmauktikazriye // 57 // 1. pradattam / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahANyAsatAM khAdyA'zanasvAdyAni sarvathA / satpAtre samaye dattamambho'pISTArthasiddhaye // 58 // tRSArteSu yathA bhISmagrISmau zuddhasAdhuSu / dattaM nIramabhUdratnapAlasyA'dbhutasampade // 59 // paricchedo dvitIyaH tathAhi-astIha bharatakSetre, puraM pADaliputrakam / puruhUtapurasparddhi, samRddhisuSamAspadam // 60 // hitvA sahAnavasthAnavirodhaM prathitaM mithaH / yatra lakSmIsarasvatyau, prItyA paureSu khelataH // 61 // pazyan snigdhadRzA sarvA, nijApatyamiva prajAH / SaNNavatyA nRpaguNairajitojitasadyazAH // 62 // pratApatapanastatra, trAsitA'khilazAtravaH / bhUpAlo vinayAtpAlaH, samabhUdbharivikramaH // 63 // yugmam // mArarUpaH kumAro'sya, kumArAtulavikramaH / ratnapAla: kulavyomodyotapradyotano'bhavat // 64 // dvAsaptatikalAzAlI, kAmakelivanaM kramAt / yauvanaM yuvatiprItijananaM bhajati sma saH // 65 // vIrasenasya bhUbhartuH, pure haMsapure'nyadA / putryAH zRGgArasundaryAH, svayaMvaraNamaNDape // 66 // rUpasaubhAgyabhAgyAdyairguNaiH sarvatra vizrutaH / sasainyaH piturAdezAdbhUtAhUto jagAma saH // 67 // yugmam // 1. 'samRddhine // 25 // suSama(mITho mArI) nuM sthAna 2. A40il1- sAtha nahI 23 // 2535 virodhane chana.. 1. kumAraH kaartikeyH| Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anye'pi bhUbhujastatra, mahotsAhA mahaujasaH / svasvasainyaiH sahA'jagmurdUtA''hUtAH sahasrazaH // 68 // zubhe'hni sadalaGkArAH, sarvA saparicchadAH / niSedivAMsastatraitya, maJconmaJceSu te punaH // 69 // catuHSaSTikalAdakSA, zubhasarvAGgalakSaNA / svayaMvarasrajaM pANau, bibhratI svasakhIvRtA // 70 // sA tatrA'dbhutazRGgAraM, kRtvA zRGgArasundarI / Agamat trijagajaitrI, zaktirmUrteva mAnmathI // 71 // yugmm|| atha tasyAH purobhUya, pratIhAra: paTiSThavAg / pratyekaM tAn nRpAnUce, nAmavaMzAdikIrtanaiH // 72 // tathAhiayaM kAzIzvaraH subhra !, sUrasena: parAkramI / trisrotaHsrotasi svairaM, yaH khelati marAlavat // 73 // zrUyante kAzivAstavyA, vaJcanAcaJcavo narAH / ityuktimAtrAtkAzIze, sA virAgamasUcayat // 74 // baliSTho'yaM madhUpaghnapatirmadhuravAgmadhuH / etaM(naM) vRNISvetyavadatpratIhAro'tha tAM punaH // 75 // kAliyAheriva viSairvinIlaM yAmunaM jalam / vRndAvanaM ca yatkrIDAsthAnaM tasyocyate'tha kim // 76 // upahAsagiretyasmin, jJAte'thA'rucite punaH / pratIhAraH kaGkaNAnAmityadhIzamavarNayat // 77 // 1. gaGgApUre / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balo'yaM balavatsImA, yadbhiyA kila jambhajit / chinattyadyApi nA'mbhodhi-nilInA'calapakSatIH // 78 // sA'pyA''khyaditi tatratyA, narA niSkAraNakrudhaH / zaknomi tadamuM ruSTaM, nAnunetuM pade pade // 79 // . yaduktam"akANDakopino bharturanyAsaktezca yoSitaH / prasattizcetasaH kartuM, zakreNA'pi na zakyate" // 13 // pratIhAro'tha doHsthAmadhAmadhairyAdibhirguNaiH / gauDamAlavakAdyaSTadezAdhIzAnavarNayat // 80 // . gauDA: kAryavicakSaNA bahubhujo duSTA narA mAlavASTakkasvArthaparAH khasA jaDadhiyo dhUrtA mahArASTrajAH / lATA: kevalavAkprapaJcacaturA: krUrAzca karNATajA, antargRDhanibaddhavairahRdayAH prAyo narA gaurjarAH // 81 // tAnapItyakhilAn sarvaguNopetavarArthinI / dezasAmAnyadoSoktyA, pratyuttarayati sma sA // 82 // evaM yaM yaM vyatIyAya, kSamApAlaM sA patiMvarA / rAhumrastenduvacchyAmaM, tasya tasyA'bhavanmukham // 83 // yadaktam"saMJcAriNI dIpazikheva rAtrau, yaM yaM vyatIyAya patiMvarA sA / narendramArgATTa iva prapede, vivarNabhAvaM sa sa bhuumipaal:"||14|| athetyAkhyatpratIhAraH, pazyannetrA'mRtAJjanam / ratnapAla: kumAro'yaM, kumAra iva vikramI // 84 // sUnurvinayapAlAhvakSmApAlasya parantapaH / vRtvA tadenaM subhagaM, januHsAphalyamApnuhi // 85 // 1. raghuvaMzasthaSaSTha sargagago'yaM zlokaH; etad racanAvaicitryeNaiva dIpazikhAkAlidAsa iti kAlidAsasya prsiddhiH| -- 11 . - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM kumAraM tadA vIkSya, sA smerAkSI smaropamam / mayUrIvonnataM meghamatIva mumude hRdi // 86 // . nRpAntareSu bhramaNAddhRzaM zrAntimupeyuSI / tasminsarvaguNAvAse, tasyA vizrAmyati sma dRg // 87 // sarvarAjeSu pazyatsu, varamAlAmathA'kSipat / sA kaNThe ratnapAlasya, snehena prAcyajanmanaH // 88 // pazyatAmiyatAM no'dya, kulazIlAdizAlinAm / bAlastanyA vilAso'yaM, cetkanI pariNeSyate // 89 // bhAvI nastajalottAro, dhyAtvetyanye nRpAstadA / ekIbabhUvuH sakhyaM hi, samAne vyasane bhavet // 90 // atha tAn vikRtAnvIkSya, vIrasenaH samaM balai / etya jAmAtRrakSAyai, sarvato'vahitaH sthitaH // 11 // tadevotsarpimAtsaryA, nirvicArahRdazca te / vIrasenaM vicArajJamityAkhyannekataH sthitAH // 92 // dadyA yadRcchayA rAjannasmAdAcchidya kasyacit / asmAsvanyatarasyaitAM, guNaratnAvanI kanIm // 93 // maNimAlAmivAnahIM, bAlAM zRGgArasundarIm / rAsabhasya na bAlasyAmuSya mRSyAmahe param // 94 // vIrasenastadetyAkhyAt, prauDhereva manorathaiH / AyAnti bhUrizo bhUpAH, svayaMvaraNamaNDape // 95 // eka evodvahetteSu, prAcyapuNyeritaH kanIm / aruSTA'tuSTamanaso, yAntyanye ca yathAgatam // 96 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAramamuM sarvasiddhaM jJAtavatAM hi vaH / roSatoSau na yujyete, bhAgyAdhIne'tra karmaNi // 97 // yaduktam"arvAgdRSTitayA loko, yathecchaM vAJchate priyam / bhAgyApekSI vidhidatte, tena cintitamanyathA" // 15 // ityAkhyadranapAlazca, mayi kanyAvRte'dya vaH / manyurna yujyate kintu, daive daurbhAgyadAyini // 98 // viziSya visphuratkopATopA: sarve nRpAstadA / sadyaH sajjIbabhUvuste,taM nihantuM kanIvaram // 99 // athaivaM vyamRzaccitte, vIraseno viSAdabhAg / zAntikaM kurvatAM jAne, hA! vetAlo'yamutthitaH // 100 // harSasthAne viSAdo vA, kSutaM vA bhojanakSaNe / maGgalyaparvaNyetasmin, yadraudro'yaM raNAgamaH // 101 // yugmm|| iyaM qanI kunakSatrA, kAlarAtririvA'dhunA / . saMhartu, subhaTazreNIravatIrNA bhuvi dhruvam // 102 // tadetya kAlapralayaM, tatra vIkSya svahetukam / prAcyaM svakarma nindantI, sA pratyutpannadhI: kanI // 103 // kiJcidvimRzya svagataM, kathayitvA ca tadrahaH / caturbuddhinidhAnAya, sacivAya subuddhaye // 104 // nivartayantI tumulaM, hastamutkSipya dUrataH / avocatspaSTavAcaivaM, saMrabdhAn sarvabhUbhujaH // 105 // ( tribhirvizeSakam ) khananIyo giribhUpAH, karSaNIyazca mUSakaH / tadvadIdRg raNArambho, madarthaM yujyate na vaH // 106 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kurvate hA ! haThArUDhAH, paratejo'sahiSNavaH / vacomAtrakRte zUrA, rASTrakozabalakSayam // 107 // tathApi kalahaM hitvA, sattvADhyaH sa mayA samam / kASThAni bhakSayatvetya, yo mAM pariNinISati // 108 // tasyA vAcamiti zrutvA, nivRttAH samarodyamAt / anyo'nyaM vyamRzannevaM, vismitAste mahIbhujaH // 109 // ko'pyupaiti mRto jAtu, na mahatyapi parvaNi / . jIvaniha pumAn zastazatAnyAnoti ca kramAt // 110 // sukhAni sarvAGgINAni, puNyairadyAtra santi naH / ... strImAtrArthe mRtau cAtmahAnirhAsyaM janeSu ca // 111 // tannAtra mRtyA naH kAryaM drakSyate'dyAtmabhiH param / kanyArthaM mriyamANo'yaM, bAlaH kAlakaTAkSitaH // 112 // jJApayitvA'tha saGketaM, ratnapAlAya sA dhiyA / kRtauvastA tridinI, nyavasatsaritastaTe // 113 // tAvatsthUlataraiH kASTheviracayya mahAcitAm / tatrA'dho'cIkhananmantrI, suraGgAM svanarai rahaH // 114 // snAtvA datvA'tha dInebhyasteSu pazyatsu rAjasu / sA kanI ratnapAlazca, citAmavizatAmubhau // 115 // hAhAkAraM ca kurvatsu, pauralokeSu sarvataH / jvAlito jvalanastatra, pArzvasthai rAjapuruSaiH // 116 // tena naSTA'dhvanA tAvaccitAtastau kanIvarau / / nirgatya dvAramAvRtya, rahaH prAptau nRpaukasi // 117 // 1. kRtopvaasaa| 14 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajvalay citAM prApa, vIraseno'tha sadmani / viSAdavismayApannAH, paurAzcAguH svavezmasu // 118 // asmaddhaThAdiyaM bAlA, bAlazcAyaM mRtAvubhau / iti sAnuzayAzcA'nye nRpAH svasvapuraM yayuH // 119 // atha preSya dvitIye'hni, rahastatra nadItaTe / sArA'laGkAranepathyau, kumArazca kanI ca tau // 120 // rodasI badhirIkurvan, vividhAtodyaniHsvanaiH / sammukhaM saparIvArastatra gatvA sa bhUpatiH // 121 // paTTahastinamAropya, harSotkarSollasanmanAH / dhRtacchatrAvubhayato vIjyamAnau ca cAmaraiH // 122 // yathecchadAnairanRNIkurvANaH sarvato'vanIm / prAvezayatpurasyA'ntarmahairvizvAtizAyibhiH // 123 // ( caturbhiH kalApakam ) sadasyAJzrAvayan so'tha, sadasyAptaH sasaMbhramam / tamaprAkSInnijotsaGge, nivezyaM nRpanandanam // 124 // kathaM vatsa ! yuvAM vahnipraviSTAvapi jIvitau / divyAlaGkAranepathyAvAptireSA kutazca vAm // 125 // tadA so'pItyavaMg rAjan ! zIlasattvAdizAlinaH / dAhAtmA'pi dahedagnirdehino na hi karhicit // 126 // niH samaM sattvamAlokya, zIlaM cA'tIva nirmalam / AvayostoSamabhajatsapriyazca divaspatiH // 127 // jvAlAkarAlAjvalanAttatastenA'pahRtya nau / AnAyayatsuraiH sadyaH svargaM sa guNivatsalaH // 128 // " 1. pazcAttApataptAH / 2. akathayat / 15 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icchopanatasarvAGgasukhasampattayaH surAH / yatrAlpapuNyairduSprApaiH, prAcyaM satkarma bhuJjate // 129 // sarvAGgINasukhAbhogabhAjo ye'tra nRpAdayaH / yatra sarvajaghanyaddhaiH, zatAMzaM prApnuyu te // 130 // AvAM hi sarvadraSTavyA'vadhiM taM.vIkSya tAviSam / manvahe saphalaM sraSTurdRSTisRSTizramaM tadA // 131 // . IdRgmaharddhimuditA, api te tridazAH param / rAjan ! martyatvamIhante, navyapuNyArjanArthinaH // 132 // yaduktaM zrImati sthAnAGge"teo ThANAI devehiM pIhijjA taM jahA mANussagaM bhavaM Ariyakhitte jammaM sukulapaccaiaMjAiM" // athA'sapatnaM sarvorvIrAjyaM vatsA'pnuhi hyamum / varaM prAdAddharistuSTaH, sarvAGgAlaGkRtIzca me // 133 // tvamakhaNDamavaidhavyaM, zuddhazIle sadA''pnuhi / AnandyetyA'ziSA cAsyai,zacI svAlaGkRtIrdadau // 134 // prAg nijApatyaviraho'dbhutaduHkhA'nabhijJayoH / pitrorduHkhamapIdAnI, mA bhUyuSmadviyogajam // 135 // sa vAstoSpatiritya'nyaduHkhaduHkhitahRtpunaH / / AvAM hi preSayatkSipraM, martyaloke'tra samprati // 136 // pravRttimetAM paritaH, pAramparyAtprasAriNIm / atyAzcaryamayIM zrutvA, nRpAste'pi virodhinaH // 137 // 1.. svrgm| 2. "tribhyaH sthAnebhyaH devA api spRhyeyuH| - tadyathA mAnuSyakaM bhavaM AryakSetre janma sukulapratyayikI jAtim''! iti cchAyA / 3. indraH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaM niHsattvatayA taistaiH, satphalairvaJcitaM tadA / manyamAnAH svadurdaivamevA'nindan viSAdinaH // 138 // yugmm|| itthaM pANigrahamahapratyUhe pralayaM gate / vIrasenanRpo hRSTaH, sulagne sumahotsavam // 139 // rUpasaubhAgyalAvaNyaiH, smareNeva vapuSmatA / ratnapAlaMkumAreNa, tAM kanyAmudavAhayat // 140 // yugmm|| satyApyamAnaH svajanaistathyairAtithyakarmabhiH / ratnapAlaH kiyatkAlaM, tatrA'sthAcchzuraukasi // 141 // mahAtIrtha iva sthAtuM, suciraM zvazuraukasi / na yujyate hi mahatAM yanmahattvakSitistataH // 142 // yaduktam - . "ciraM pitRgRhe strINAM, narANAM zvazuraukasi / vAsazcaikatra yaminAM, nUnaM hAsyAspadaM jane" || 16 // mahAnubhAvaH sa sudhIriti samyag vidan hRdi / calanonmukha evAsthAtparaM svanagaraM prati // 143 // ( arthato vizeSakam ) gajAzvamaNimuktAdyaiH, kSmAbhujA satkRto'tha saH / samaM zRGgArasundaryA, sasainyaH svapure'gamat // 144 // pariNIyAgatasyA'sya, purAntaH pravarotsavaiH / pravezaM kArayAmAsa, pitA pramuditAzayaH // 145 // mahaujasaM mahotsAhamAkalayya tamaGgajam / rAjye nyavIvizatso'tha, mantrisAmantasAkSikam // 146 // 1. vighna / 17 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmadAditi snehAtpariNAmahitAM punaH / daNDanIyA durAtmAnaH, pAlanIyAzca sAdhavaH // 147 // yaduktam"duSTasya daNDaH sujanasya pUjA, nyAyena kozasya ca smprvRddhiH| apakSapAto ripurASTrarakSA, paJcaiva yajJAH kathitA nRpaannaam||17|| avizvAsyAH zriyaM hRtvA, karSaNIyAH svanIvRtaH / .. vizvAsArhAH punarvatsa !, prApaNIyAH parAM zriyam // 148 // putrA mitrANi pitarau, lobhana bhrAtaro'pi vA / rAjye'nyonyaM nihanyante, tenaitatsumalImasam // 149 // . na vizvasedamitrasya, mitrasyApi na vizvaset / idaM padyaM vidan vatsa !, mA kasyApyatra vizvasIH // 150 // so'tha saMvignahatkRtvA,caityeSvaSTAhnikAmaham / dattvA dAnaM ca dInAdau, jainI dIkSAmupAdade // 151 // sudustapaM tapastapvA, svAdhyAyAdhyayanodyataH / zubhadhyAnA'dhirUDhAtmA, kAle'bhUtsvargasaukhyabhAk // 152 // ratnapAlo'tha bhUpAlaH, pratApI pAlayangrajAH / naikAH svayaMvarAyAtAH, pariNinye nRpAGgajAH // 153 // zRGgArasundarImukhyAH, patnyastasyA'bhavankramAt / sahasraM rUpasaubhAgyalAvaNyalalitazriyaH // 154 // jayanAmni mahAmAtye,rAjanItividapyasau / rAjyabhAraM nivezyA'tha, kRtvA dugdhamivautusAt // 155 // nizcintaH paJcadhA kAmabhogAnbhute'tizAyinaH / nityamantaHpuragataH, khelansukhasudhAmbudhau // 156 // yugmm|| 1. biDAlAdhInam / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastAyAtamidaM rAjyamAtmasAtkRtya sAmpratam / kSmAnAthamamumucchedya,syAmevAhaM mahIpatiH // 157 // vimRzyaivaM hRdi tadA, jayAmAtyo durAzayaH / dAnamAnAdinA sainyaM, sarvamAtmIyamAtanot // 158 // kutazcitsiddhapuruSAdAptayA siddhavidyayA / nidrAmavasvApinI ca, so'dAttasmai mahIbhuje // 159 // tayA pranaSTacaitanyaM, taM palyaGkasthameva saH / Aptai tyairathotpATya, dUrATavyAmamUmucat // 160 // yanRzaMsaH sa taM mApaM, nUnaM nAmArayattadA / pavitramaM tatra tatprAcyapuNyamevAntarA'bhavat // 161 // itazcA'nanyasAmAnyAM, prApya tAM rAjyasampadam / tena pApIyasonmattacittena jayabhUbhujA // 162 // cakre mahAsatImekAM, hitvA zRGgArasundarIm / ratnapAlanRpA'zeSAntaHpurIzIlaviplavaH // 163 // yugmam // tena karmazvapAkena, sApi zRGgArasundarI / prArthyate sma pratidinaM, vividhaizcATubhASitaiH // 164 // paraM zuddhAnvayodbhUtA, dRDhasattvAzayA satI / nasya nahyadadhaccATuvacAMsi zravaNe'pi sA // 165 // rAgAndhastyaktamaryAdaH, sa tato'nudinaM krudhA / paJcazatyA kazAghAtaistADayAmAsatAM satIm // 166 // zirISasukumArAGgI, nikRSTahRdayaH sa tAm / dRDhailadbhiH sandaMzaistroTayAmAsa cAsakRt // 167 // 1. matyaiH' ityapi / 2. apibat / priyavacanAni nA'zRNodityarthaH / 3. bhUrizaH' ityapi / . 2. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasyAzcaivaM haThArUDhaH, sa zaThaH sveSTasiddhaye / naikaprakArA vidadhe, mAsamekaM kadarthanA: // 168 // prANebhyo'pyadhikaM zIlaM manyamAnA paraM na sA / manasApyaskhalacchuddhasadAcArAdhvano manAk // 169 // itazca kuzalaH kazcidvayasyastasya bhUbhujaH / anuzAstimiti prAdAt, pariNAmahitAM rahaH // 170 // zuddhazIlAnubhAvena, mahAsatyo mahIpate ! / sthalayantyAzu jaladhiM, sthalaM jaladhayanti ca // 171 // jvalanaM jalayantyetA, jalaM jvalanayanti ca / zailaM valmIkayantyAzu, valmIkaM zailayanti ca // 172 // rakSoyakSoragavyAghrAn damayanti durAtmanaH / svacakraM paracakraM ca, stanantyAgaMcchadeva vA // 173 // kupitAH karhiciccaitAH, zApadAnena satvaram / saputrabhrAtRkaM bhUpamapi kurvanti bhasmasAt // 174 // svAminnihArthe dRSTAntaM, zRNu ratnapure pure. / sArthezadhanasArasya, dhanazrIH samabhUtpriyA // 175 // tAmanyadA gavAkSasthAM, rUpasaubhAgyazAlinIm / vidyAbhRnnRpatiH pApaprakRtiH kazcidaikSata // 976 // rAgAndhaH prArthayAmAsa, sa tAM cATuzataistadA / vacastasya satI sA tu nAnvamaMsta manAgapi // 177 // smarApasmArato mUDhamanA vidyAbalena saH / atha tasyAH sadAcAradhvaMsAya yatate yadA // 178 // pApman ! putrasaptAGgarAjyazrIkSayamAhi / iti zApamadAttasmai, tadA sA kupitA satI // 179 // 20 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa vidyAdatha proce, sampratyasti dinaM param / rAtrAvetya hariSye tvAM yadbhAvyaM tadbhavatviti // 180 // sA'pItyAkhyanmadukto'dya, ravirastaM prayAsyati / duSTAkUto'tha vidyAbhRt sa yAvatsvapuraM yayau // 181 // tAvadutpannahRcchUlastasyAkasmAnmRtaH sutaH / azvebhaM ca mRtaM tAvatkiJcitkiJcidgataM kvacit // 182 // dhanadhAnyamaNisvarNarUpyakupyAdivastubhiH / pUrNaM vajrAgninA tAvat, tadvezma jvalitaM drutam // 183 // akasmAtkecidajJAtAzcaturaGgabalAnvitAH / tAvatsapatnAstatreyurniHsapatnaparAkramAH // 184 // dezadurgAdi taistasya, prasahyAgRhyatA'khilam / evaM dinatrayeNA'bhUjjanamAtraM nRpo'pi saH // 185 // duHkhAdupari hA ! duHkhaM, kimetanme navaM navam / viSAdrAdvismayAccetthaM sa yAvaddhyAyati kSaNam // 186 // ". tAvatkheTastamAhaikaH, svAminnAzcaryamadbhutam / dRSTaM nandIzvaradvIpAdadyA'trAgacchatA mayA // 187 // pure ratnapure nA'staM, raviryAtyAdinatrayAt / rAjJA tadarthaM kAryante, zAntikAdIni sarvataH // 188 // tacchrutvA cakitazcitte, so'dhyAsIditi kheTarAT / vacasaiSA hyabhUttasyAH, sarvA'pyAzcaryasantatiH // 189 // hA ! hA ! virUpamAcIrNaM, durvRttena mayA tadA / mahAnubhAvA yaddarpAtkopitA sA mahAsatI // 190 // 1. pazu vyaJjanAnAM si. 3- 1. thI samAhAra dvandva 21 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatta tatra pure gatvA, kSamayAmi mahAsatIm / bhAvI vajrAgnivacchApo, duHsaho'dyApi so'nyathA // 191 // atha tatra pure gatvA, patitvA pAdayozca saH / prAduSkurvan svadurvRttaM, pazcAttApAvataptahRt // 192 // nRpapaurajanAdhyakSaM, kSamayAmAsa tAM satIm / tatastaduktastaraNiH, samaye'staM samAsadat // 193 // yugmm|| tayA'nunItayA zApAnmuktaH so'tha nabhazcaraH / / tAnarAtIn kramAjjitvA, bheje rAjyazriyaM punaH // 194 // iti satyo'nubhAvADhyAH, kuzalaiH kuzalArthibhiH / ArAdhyante sadA svAmin !, virAdhyante tu na kvacit // 195 // hitA'nuzAsti suhRdastAM zrutvA jayabhUpatiH / abhUcchRGgArasudA~, prazAntahRdayo manAk // 196 // tAdRgviDambanAto'tha, vimuktA jayabhUbhujA / AcAmAmlatapastene'nudinaM sA pativratAM // 197 // pakSamAsopavAsAdyaM, sA sadA'pyantarAntarA / tapyate sma tapastIvaM, nirapekSA vapuSyapi // 198 // snAnA'GgarAgasaMskArasadvastra'laGkRtI: sadA / varjayantI jinendrA'AniratA bhuvi sA'svapIt // 199 // . bharturviyogaM rAjyazrIbhraMzaM cA'tIva duHkhadam / smarantI hRdi sA martumIhate sma mahAsatI // 200 // meliSyati tava preyAn, rAjyamApsyati cA'cirAt / / iti naimittikoktyA tu, sAkAGkSA prANiti sma sA // 201 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itazca yasyAM velAyAM, ratnapAlaH sa suptavAn / tasyAM prabuddhaH parito, mahAraNyamalokayat // 202 // martyapracArarahitaM, gahanaM vividhadrumaiH / atha zvApadasaGkIrNaM, tadvIkSyaivamacintayat // 203 // pazyAmyetaM kimu svapnamindrajAlamidaM nu vA ? / kazcidvA samprati mativyAmoho'yaM mamA'patat // 204 // yannAnAmaGgalAtodyabandisvanamanoharaH / svaHsa va mamAvAsaH, sarvendriyasukhaH kva saH? // 205 // kvaitatsthAnaM yamasthAnamivA'tyantabhayAvaham ? / kAkololUkabhallukAstokakolAhalA''kulam // 206 // rAjyalobhena vA jAne, sacivena durAtmanA / . IdRgduHkhamahAmbhodhau, vizvastaH pAtito'smyaham // 207 // suptasyotsaGgamAruhya, mamAdyAmoTitaM galam / tenaM kRttA varatrA vA, hA ! kSiptvA mAM mahA'vaTe // 208 // bhaktA mama kamAyAtA, dAnasammAnasatkRtAH / rAjyapradhAnapuruSAH, kathaM tenAtmasAtkRtAH? // 209 // sadA santoSyamANA vA, draviNairmukhamArgitaiH / aGgarakSAniyuktAste, kathaM vighaTitA mayi ? // 210 // sarvo vA'nugato lokaH, puMsaH sampadamIyuSaH / tasyaiva tvApadApattau, sambandhyapi bhavetparaH // 211 // yaduktam"sampadi paro'pi nijatAM, nijo'pi paratAmupaiti vipadi jnH| tArAbhirtiyate nizi, razmibhirapi mucyate'hni zazI" // 18 // 1. athavA to !! tenA va bhane bhoTavAmAM namIne horI apI nAs. * 23 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyabhraSTasya vA puMso, bhaktimanto'nujIvinaH / kiM vidadhyurivA'ndhasya, jyotiSmanto'ryamAdayaH? // 212 // prAcyakarmA'nubhAvena, sampado vipado'pi vA / sampadyante svayaM puMsAM, na tvanyasmAdyaducyate // 213 // : "sukhasya duHkhasya na ko'pi dAtA, paro dadAtIti kubuddhiressaa| purA kRtaM karma tadeva bhujyate, tvaM jIva! he! nistara yattvayA kRtam // 19 // tathA"sukhaduHkhAnAM kartA, hartA na ca ko'pi ksycijntoH| iti cintaya sadbuddhayA, purAkRtaM bhujyate karma" // 20 // sampratyabhAgyopanatAM, tadbhuGge durdazAmimAm / / pazcAtkarmAnukUlye tu, sarvaM sAdhveva bhAvi me // 214 // yata:"chinno'pi rohati taruH, kSINo'pyupacIyate punazcandraH / iti vimRzantaH santaH, paritapyante na vidhure'pi" // 21 // . prAcyatAksukhAbhoge, duHkhApAte ca tAdRze / AsItsattvabhRtastasya, samAnaiva mukhacchaviH // 215 // yaduktam"utsavavyasanayoH prabhurvidhirvikriyAsu mahatAmanIzvaraH / pazyatAmudayameti yAdRzastAdRzastaraNirastamIyate" // 22 // athotthAya sa palyaGkAdvIkSamANo'bhito vanam / AlokyaikaM mahAzailaM, tatrArohacchanaiH zanaiH // 216 // sa tatra kautukAkSiptaH, pazyannatha vanazriyam / naraM nibaddhamaikSiSTa, drumUle sundarAkRtim // 217 // -- 24 - Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadvandhAn kRpayA cchitvA, so'thAprAkSIttamAnatam / ko'sItthaM kena baddhazca, kasmAditi vada sphuTam // 218 // so'pyevamAkhyadvaitADhye, pure gaganavallabhe / vallabho nAma rAjAste, vidyAbhRdvalabhidbalaH // 219 // ahaM tadaGgajanmA'smi, nAmnA hemAGgadaH sakhe ! / nandIzvare jinAnnantuM yAnabhUvaM priyAyutaH // 220 // kheTo'tra rAkSasIvidyAbalonmatto'milatpathi / priyAmahArSItprasabhaM, mAM nibadhyA'dhunaiva saH // 221 // prANaprada !, jagadvIra! tatsAhAyyaM sRjA'dhunA / jitvA'rAtiM tamApnomi,yathA prANezvarImaham // 222 // itthamarthayate yAvadratnapAlaM sa khecaraH / tAvadAgAdyamAkRSTa, iva tatra sa rAkSasaH // 223 // parastrIlubdha ! pApiSTha !, smara svA'bhISTadaivatam / zAstA durAtmanAmadya, ratnapAlastavA'milat // 224 // ityuktvA.yodhitaH khaDgAkhaDgi sa kSmAbhujA ciram / gharAjitazca bhItAtmA, jIvagrAhaM sa naSTavAn // 225 // itthaM hemAGgadasyArthaM, girA'nuktvaiva so'karot / bruvate hi phalenaiva, sAdhavaH sopayogitAm // 226 // hRSTo hemAGgado'thApya, patnImityabravInRpam / kiM kurve'dya tavAbhISTaM, nirnimittopakAriNaH // 227 // tadAkhyadranapAlo'pi, na me kiJcidvilokyate / sapriyaH svapure gatvA, ciraM bhuGkSa sukhaM sakhe! // 228 / / . 1. yAn gacchan, abhUvaM Asam / 2. 'avApya' ityapi / - 25 - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaduktam"upakRtyopakAryeSu, ye bhavantyarthinaH punaH / teSu manye manuSyatvaM, vidhervArddhakavikriyA" // 23 // nRpAyA'nicchate'pyevaM, kRtajJaH sa khago balAt / auSadhIvalayaM sarvaviSAvegA'pahaM dadau // 229 // athAnujJApya sa nRpaM, sapriyaH svapure'gamat / kSmApAlaH punaruttIrNaH, zailazRGgAcchanaiH zanaiH // 230 // mUlasthAnapure'thApto, dInAnAthakuTIsthitam / nRpo vaidezikazrAddhaM, bhRzaM glAnaM vyalokata // 231 // dinatrayaM nRpeNaiSa,karuNArdrahRdA tadA / . zuzrUSito dharmabuddhyA, nAnApathyauSadhAdibhiH // 232 // . sa kAritA'khilaprAntapuNyakRtyo'tha bhUbhujA / samAhitamanA mRtvA, divi devo mahAnabhUt // 233 // ratnapAlo'tha nRpatiH, prabhAte pravizanpureH / paTahodghoSaNAmevaM, zrutavAn rAjavartmani // 234 // bho mantratantrAdivido ! balavAhanabhUbhujaH / adya ratnavatI putrI, daSTA duSTAhinA nizi // 235 // kRtairnAnApratIkArairapyajAtaguNA ca sA / / nizceSTA maraNAvasthAM, sAmprataM samupeyuSI // 236 // yaH kazcijIvayatyetAM, mantratantrauSadhIbalaiH / / tasmai rAjyArddhasaMyuktAmetAM datte sa bhUpatiH // 237 // tadaivAgaNyakAruNyanaipuNyAniHspRho'pi saH / jagAma paTahasparzadvAreNa mApasaMsadi // 238 // . - 26 . Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTate kazcidAmnAyaH, zuddho'sminniHsamAkRtau / iti dhyAyannRpastasmai, sAdaraM tAmadIdRzat // 239 // ADambarANi pUjyante, strISu rAjakuleSu ca / vimRzyaivaM ca tatra prAk, sa nAnADambaraM vyadhAt // 240 // tadauSadhIrasenAtha, viSAvegaM nirasya saH / tAM sadyo jIvayAmAsa, hRdi hRSTazca tatpitA // 241 // na jJAyate kulAdyasyetISad hRdi viSAdabhAg / vAgbaddho'tha dadau tasmai, sa rAjyArddhayutAM kanIm // 242 // putro vinayapAlasya, ratnapAlaH parAkramI / nUnaM rAjAdhirAjo'yaM,kenaciddhetunaikakaH // 243 // bhaTTairityupalakSyokte, balavAhanabhUmibhum / sthAne putrI pradatteti,sutarAM mumude hRdi // 244 // ratnavatyA samaM palyA, vilasanpaJcadhA sukham / apyAptAtularAjyazrI, ratnapAlo'tha bhUpatiH // 245 // vizvAsadrohamAcIrNaM, sacivena durAtmanA / tamutkIrNamiva svAnte, vyasmA(nnahi karhicit ||246||yugmm|| yaduktam- . "mRgeNa dattAM kiM lattAM, vismarejjAtu kesarI / yattAM sa nUnaM samaye, savyAjAM vAlayiSyati" // 24 // itazcAnyUnasainyena, sahitaH samaye nRpaH / tamamAtyabruvaM jetuM, cacAla svapuraM prati // 247 // anyadA'dhvani kAntAre, sainyamAvAsya sa sthitaH / nizIthe dUrato'zrauSIdivyagItadhvaniM vacit // 248 // 27 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRpANapANirekAkI, tatrAgAtkautukena saH / prAsAMdamekaM cAdrAkSIttuGgazRGgaM sudhojjvalam // 249 // tatra pravizati kSmApa:, sa yAvatsattvasevadhiH / tAvatsakhIbhiH sahitA, kAcidvidyAbhRtaH kanI // 250 // jinAgre gItanRtyAdIn, vidhAya vividhotsavAn / ramyaM vimAnaM cAruhya, svasthAnamagamad drutam // 251 // yugmam // atha praviSTaH prAsAde, pratimAM prathamArhataH / praNamya parito bhrAmyan, didRkSU ramaNIyatAm // 252 // saubhAgyamaJjarInAmAGkitaM nipatitaM puraH / tatra divyaM sa valayaM, vIkSya kSmApatiragrahIt // 253 // yugmam // prAtarAgatya kaTakaM, puratazcalito'tha saH / krameNAptaH svarAjyAptisotkaNThaH svapurAntikam // 254 // atha taM rAjyamAdAtumAgacchantaM mahaujasam / zrutvA viSAdamApanno, jayarAjo vyacintayat // 255 // prauDhimAptasya me karttA, kiM varAko'yamekakaH / mayeti buddhyA yajjIvan, mocito'yaM tadA vane // 256 // manye durdaivanunnena, tanmayA kudhiyA hahA ! / vipucchIkRtya kRSNAhirmucyate sma svamRtyave // 257 // yaduktaM rAjanItau-- " virAdhyate na nItijJairmahAnAtmahitA'rthibhiH / karhicitsa virAddhazca tarhi jIvan na mucyate" // 25 // anyatrApyuktam "uttiSThanto nivAryante, sukhena vyAdhizatravaH / bhavantyupAyAsAdhyAste, baddhamUlAstu mRtyave " // 26 // 28 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mugdhocitena vAtItazocanenA'munA kRtam / kintvadya sammukhIbhUya, priye vA mArayAmyamum // 258 // svargAptiH svamRtau zauryyAdrAjyAptizcA'rimAraNe / zUrANAM yudhi tannUnaM,modako hastayordvayoH // 259 // athetthaM dhairyamAlambya, sa citte sacivA'dhamaH / rAjJaH sammukhamAgatya, sasainyaH samare'milat // 260 // khaDgaiH kuntaiH zaravAtaiH, gadAbhirmudgaraistathA / / tatra krUrAzayAH zUrA, mitho yuyudhire ciram // 261 // ratnapAlanRpAlasya, sainyenAtibalIyasA / jayAmAtyAdhamasyAtha, sarvaM sainyamabhajyata // 262 // palAyamAnaM tadvIkSya, taMdA kruddhena mantriNA / muktAvasvApinI nidrA, nRpasainye prasRtvarI // 263 // tayA pranaSTacaitanyaM; nRpaternikhilaM balam / nAjJAsIdatha zastrANiM,hanta hastAdgalantyapi // 264 // sarvakRtyAlasaM vIkSya, jyeSThamAsIva sattadA / patitaH sumahAkaSTe, vyaSIdatsa nRpo hRdi // 265 // athaM vaidezikaglAnazrAddho yo'bhUtsuraH purA / pratyuktA'vadhiraikSiSTa, sa taM patitamApadi // 266 // tadA pratyupakArAya, sa tatrAgatya kRtyavit / hRtvAvasvApinI rAjJaH, svasthIcakre'khilaM balam // 267 // atha tatsurasAMnidhyodbhUtA'dbhutabalaM balam / prAvarttata punaryoddhaM, sotsAhaM saha zatrubhiH // 268 // svasthIbhUte tadA sainye, ratnapAlasya bhUbhujaH / kSINavidyAbalo mantrI, nirAzo'bhUjayazriyAm // 269 // - 28 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAm / duSkarmoSmavilInAtmazaktirbhaktimadarzayan / / prAptastatra vipadyA'tha, sa pApa: saptamAvanau // 270 // puSpavRSTiM vidadhatAM, nRpamUrdhni divaukasAm / dharme jayaH kSayaH pApa, ityabhUvan girazca khe // 271 // prAdurbhUyA'tha devo'vak, tvayA zuzrUSitastadA / glAno vaidezikazrAddhaH, samAhitamanA mRtaH // 272 // .. devabhUyaM gataH so'haM, tavAyAte'dya saGkaTe / AgAM jayazriyaM dAtuM, hRtvAvasvApinIM sakheM ! // 273 // . ityuktvA sa suraH svarNaratnakoTIH paraHzatAH / ratnapAlanRpasyAgre, vRSTvA ca divi jagmivAn // 274 // vijityA'tha jayA'mAtyaM, pauraklRptairmahAmahaiH / svarAjyapuryAmavizatsa priyAmilanotsukaH // 275 // hRdyairbhojyairvidhAyA'tha, pAraNaM patyurAjJayA / cakre sarvAGgazRGgAraM, hRSTA zRGgArasundarI // 276 // tAstA: svazIlarakSArthaM, zrutvA soDhA: kadarthanAH / nRpazreSThazca muditaH, paTTarAjJImimAM vyadhAt // 277 // atha pAlayato rAjyaM, tasya bhUbharturanyadA / iti vyajijJapanprAtaH, kecidetya vanecarAH // 278 // giriprAyavapurvanyaH, kutazcijAtyakuJjaraH / prAptaH praNunnaste puNyairudyAne rAjakuJjara ! // 279 // kautukena vazIkartumatha taM vanyahastinam / kuzalo gajazikSAyAM, tatra prApto nRpaH svayam // 280 // 1. deva5 - 30 . Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puJjIkRtyottarIyaM prAg, gajasyAgre'tha so'kSipat / krodhodbodhAMnmadonmattaH, so'vyAtsIttadradairmuhuH // 281 // pRSThabhAge'tha sa gajaM, prAharaddRDhamuSTinA / valamAnaM bhramaMzcakrabhrameNA'khedayacca tam // 282 // suciraM khedayitvaivaM, vazIkRtya ca bhRtyavat / utplutya drutamArUDho, yAvadetaM sa bhUpatiH // 283 // sa tAvadvanyakaraTI, prakaTIkRtakaitavaH / akasmAdutpapAtoccaiH pakSirAja ivAmbare // 284 // cakrarekhA iva nadIrmahA'drInmUDhakAniva / kITikAnagarANIva, mahAnti nagarANi ca // 285 // atha rAjA vrajan vyomni, sudUratvAdadho bhuvi / sakautukaM vIkSamANastyaktabhItirvyabhAvayat // 286 // yugmam // mitreNA'nena vividhAzcaryAM darzayituM bhuvam / hRto'dyA'haM zatruNA vA, kacitkSeptuM mahApadi // 287 // iti saMzItimApannastaTAke mahati kvacit / hastiskandhAdadAjjhampAM, sa tIrtvA cAgamattaTam // 288 // tatrA'tha divyaprAsAde, praviSTaH pRthivIpatiH / tRtIyabhUmAvaikSiSTa, bhasmapuJja mahattarau // 289 // tayoradUrato nAgadantake cA'valambitam / rasena pUrNaM praikSiSTa, tumbakaM sumahannRpaH // 290 // gRhNAne'tha nRpe tatra, tumbakaM tatsasambhramam 1 rasabindornipatanAjjAte divyastriyau ca te // 299 // vismito'tha nRpo'prAkSIddivyarUpe nu ke yuvAm ? | asmAdakasmAdudbhUte, bhasmapuJjadvayAdubhe // 292 // 31 EUR Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nRpaM saprema pazyantyau, te apyevamavocatAm / ubhe mahAbalasyAvAM, sute vidyAbhRdIzituH // 293 // patravallImohavallInAmyau prApte ca yauvanam / kheTenodvoDhukAmena, mAtaGgena mahaujasA // 294 // AvAM paredhurhatvA'tra, mukte vidyAkRte gRhe / IrSyAlucittazca yadA, kutracitsa yiyAsati // 295 // tadAvAM vidyayA bhasmarAzIkRtya prayAti saH / anenojjIvayatyAzu, sarasenAgataH punaH // 296 // prApto'syadyA'tra nau puNyairvaraM tasmin gate vacit / durAtmA sa tu mA jJAsItsundara ! tvAmihAgatam // 297 // iti bruvANayoreva tayorvidyAbaloddhataH / tatrAgamatsa mAtaGgastatpANigrahaNotsukaH // 298 // adyA'smadarthaM puratnamIdRg hanta haniSyati / ayaM durAtmeti bhRzaM, viSIdanmanasostayoH // 299 // mAmajAnantamevaitamAyAntaM hanmi sAmpratam / kSatrANAM vA naiSa dharmastatpUrvaM vAdayAmyamum // 30 // nRpe ca cintayatyevaM, tatrAkasmAdupetya saH / / kareNocchAlya dazanaidhRtvAtamavadhIdgajaH ||301||(tribhirvishesskm) , nabhogAmI gajaH ko'yaM, kimarthaM cAmunA'dhunA / .. hato'yamiti sAzcaryaharSo'bhUtsa nRpastadA // 302 // itazca suviSaNNAtmA, mahAbAhurmahAbalaH / bhramansvaputrIzuddhyarthaM, tatra saudhe samIyivAn // 303 // - 2 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nRpaM ca sakanIdvandvaM tatrAlokya mudetyavag / proktaM mahAnubhAva ! prAgAsInnaimittikena naH // 304 // yanmAtaGganabhogena, vidyayA bhasmasAtkRtam / kanyAdvandvamidaM divyaM, jIvayiSyati yaH pumAn // 305 // yatsAMnidhyAya mAtaGgaM, gajazcaitya haniSyati / sa bhAvI te sutAbharttA, satyaM saJjAtamadya tat // 306 // atrAntare mahorAzirivAvirbhUya satvaram / kazcitsuparvA zrIratnapAlaM sasnehamityavag // 307 // tadA kRtaM tvayA rAjannupakAraM smarannaham / jayAmAtyayudhi prAptastatra dAtuM jayazriyam // 308 // kanyAdvayAptyai tvAmadyA'pAharaM dviparUpabhAk durAtmAnaM ca mAtaGganabhogaM helayA'hanam // 309 // etaddivyarasApUrNaM, suprApaM sukRtAtmabhiH / * tumbakaM cAdhunA bhrAtargRhANAnugRhANa mAm // 390 // caturviMzativarSANi, kandamUlaphalAdibhuk / pratyahaM praharadvandvaM japanmantramadhomukhaH // 311 // homaM ca tanvanmAtaGgavidyAbhRdduSkarakriyaH / nAgAdhinetuH santuSTAt, prApa divyamamuM rasam // 312 // yugmam // asyaikabindunA spRSTA, lohasya palakoTayaH / svarNIbhavanti zAmyanti, duHrsAdhyA vyAdhayastathA // 313 // asya sparzAdvilIyante, bhUtapretAdyupadravAH / vyApAryamANo'pyanizaM na ca nyUnIbhavatyayam // 314 // 1. 'duHsAdhA' ityapi / 33 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anena ca jagajjaitramahimnA tilake kRte / ajayyaH syAnnaro'vazyaM, yudhi devAsurairapi // 315 / / athAnyadapi duHsAdhaM, sarvametena siddhyati / atizete tatazcintAratnAdInyapyayaM dhruvam // 316 // kArye tvayAhamutpanne, smaraNIyaH punaH sakhe ! | ityuktvA sa tirobhUtaH, suro vidyutprakAzavat // 317 // sAMnidhyena surasyAsya, vismito'tha mahAbalaH / vimAne nRpamAropya, vaitADhye svapure'nayat // 318 // tatra svapuNyopanate, te kanye sundarAkRtI / pariNinye sa bhUjAnirmahAbalakRtairmahaiH // 399 // mahAbalAdyairvidyAbhRdvIrairvinayavAmanaiH / tatra satkriyamANazca dinAnyasthAtsa katyapi // 320 // itazca tatraiva girau, pure gaganavallabhe / Aste vallabhabhUbhartturbalI hemAGgadaH sutaH // 321 // anvarthasaMjJA duhitA, punaH saubhAgyamaJjarI / kalAkalApakuzalA, kramAdyauvanamIyuSI // 322 // puNyaiH prasannamanasA, kuladevyA'nyadA dade / divyaM ratnamayaM tasyai, valayaM sarvakAmadam // 323 // samaM sakhIbhiH sAnandaM, tasyAzca jinasadmani / nRtyantyA nizi taddaivAtprakoSThAdgalitaM kvacit // 324 // abAlaprakRtirbAlA, tataH prabhRti khedabhAg / hitvA sA sarasAhAraM, phalAhArA tapasyati // 325 // 34 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTaH sauvaMsutAduHkhaduHkhitenA'tha bhUbhujA / ityaSTAGganimittajJaH, spaSTamAcaSTa kazcana // 326 // rAjan ! saubhAgyamaJjaryAH, svayaMvaraNamaNDape / nUnaM valayApahartA, svayameSyati satpumAn // 327 // rUpeNAtismarazcaitAM,sa tatra pariNeSyati / hRSTo'thA'maNDayattasyAH, svayaMvRtimaha pitAH / / 328 // dUtAhUtAzca bahavastatreyuH khecarezvarAH / mahAbalAdyAnugato, ratnapAlo'pi kautukAt // 329 // surUpAnsadalaGkArAMstatrAsInAnnabhazcarAn / vilokayantI pratyekametya saubhAgyamaJjarI // 330 // vave vIkSya svavalayAGkitahastaM nRpaM tadA / jahaSuzcopalakSyainaM, kheTA hemAGgadAdayaH // 331 // yugmam // athAnye khecarAH sarve, bhUcareNa vRtAmimAm / / vIkSya vidhyAtavadanA, anyo'nyaM vyamRzannidam // 332 // doSmatAmiyatAM vidyAbhRtAM cedadya pazyatAm / pariNeSyatyayaM kanyAM, tajjIvanto'pi te mRtAH // 333 / / tataste svaparAbhUtiprodbhUtaprabalakrudhaH / sasainyA yoddhamuttasthuH, sarve sannahya satvaram // 334 // mahAbalaivallabhAyaiH, kheTavIrairvRtastadA / taddivyarasajAtaujA, yudhyajayyaH surairapi // 335 / / zastrAzastri ciraM yuddhavA, ratnapAlaH kSamApatiH / helayA tAn dviSo'jaiSItkanyAmAdAtumudyatAn // 336 // 1. svakIya / "pRSTo'sau ca' ityapi / --- 35 - - Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narANAM nirjarANAM ca tadetyAsan giro'bhitaH / sarvAnAzcaryameko'pi, khecarAnbhUcaro'bhyabhUt // 337 // tAbhiH parAbhibhUtAzca te'bhUvanduHkhitA bhRzam / uccchAsyamAnAH zastrIbhiryudhIva patitA bhaTAH // 338 // ratnapAlo'pi vidveSijayazriyamivAGginIm / saubhAgyamaJjarIM kanyAM, pANau cakre mahAmahaiH // 339 // dattA hemAGgadenAtmaprAcyaprItyA ca bhUrizaH / vidyA: prajJaptigauryAdyAH sAdhayAmAsivAn nRpaH // 340 // vaitADhyasyobhayoH zreNyorjitvA sarvanabhazcarAn / prAvarttayatpunaH svAjJAM, siddhavidyaH sa bhUmibhug // 341 // vividhaprAbhRtazreNIsambhRtazrIstato'tha saH / tAbhiH priyAbhistisRbhiH sahitaH suhitAzayaH // 342 // niSevyamANo vidyAbhRdvIrairhemAGgadAdibhiH / divyaM vimAnamArUDhaH, prAptaH svanagaraM sukham // 343 // gajApahArAdArabhya, duHkhadAhArditAH prajAH / svadarzanasudhAvRSTyA, sadyo 'zItalayacca saH // 344 // paricchedastRtIyaH , - " pratApatapanaH prAptaM, prAcyapuNyaiH pacelimaiH / niHsapatnamatha prAjyaM, rAjyaM pAlayatIti saH // 345 // atha ca kathAmapUrvAmAzcaryabhUtAM yaH kathayetpumAn / tasmai datte suvarNAnAM daza lakSAH sa nizcitam // 346 // 36 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , dInArttaduH sthAnAthAdInsthUlalakSaH sa lakSazaH / sAdhArayatyanudinaM, svarNalakSA dadaddaza // 347 // samyak kAvyarasA'bhijJaH sa kUrcAlasarasvatI / datte satkAvyakartRbhyo, lakSAzcAnudinaM daza // 348 // sarvatra prasaratkIrttiH, kIrttidAnollasanmatiH / dve svarNalakSe arthibhyo, vizrANayati cAnvaham // 349 // dharmaprAptAtulaizvaryo, dharmazraddhAluhRtpunaH / saMptakSetryAM vyayayati, triMzallakSIM sa sarvadA // 350 // svAntaHpurasvAMGgabhogapattibhRtyaniyogiSu / gajAzvAdau ca tasyASTatriMzallakSavyayo dhruvam // 351 // amuSya pratyahaM svarNakoTI hyevaM vilokyate / tena divyarasenAzu, sApi sampadyate sukham // 352 // itazca dyUtakAro'sti, tatraikaH pratyahaM ca saH / . lakSaM jayati drammANAM, punarhArayati dhruvam // 353 // drammaMtrzastu sandhyAyAM, dhruvastasyAvaziSyate / tanmUlyenA'tha godhUmapUpAnpacati sa kvacit // 354 // gatvA caNDIgRhe caNDIskandhe nyasya padau ca saH / pradIpatailenA'bhyajya, tAnniH zUko'tti sarvadA // 355 // iMdAnImatra yadyeti, janaH kazcana karhicit / sarvatra vizrutaM nUnaM, manmAhAtmyamupaiti tat // 356 // cintayantIti suciraM, bhRzaM khedamupeyuSI / sA caNDI kathamapyenaM, nivArayitumicchati // 357 // 1. 'dAnazauNDaH ' / 2. " vyayati triMzataM lakSA:, saptakSetryAM sa sarvadA / " ityapi / 3. 'svAGgakhAnta: purIbhoga' ityapi / 39 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA bhakSayati svairaM, tasminyUpAnathA'nyadA / sA taM bhApayitumanA, rasanAM nirasIsarat // 358 // caNDi ! khAda tvamapyetatpUpakhaNDamiti bruvan / jihvAyAM so'mucatsA'pi, mAyayA tadabhakSayat // 359 // jihvAyAM supralambAyAM, karSitAyAM punastvayA / re caNDi ! raNDe ! lubdhAsItyuktvA tenA'tha thUtkRtam // 360 // rasanAM thUtkRtocchiSTAM, prakSipAmi kathaM mukhe ? / iti dhyAtvA tathaivAsthAt, sA viSaNNamanAH surI // 361 / / tathA bhISmamukhIM vIkSya, caNDI prAtaratho janAH / ayamutpAta utpanno'nAyetyavadanmithaH // 362 / / zAntikAdInyakAryanta, taizca tasyopazAntaye / tathApi devI rasanAM, nagecchiSTetyakSipanmukhe // 363 // zamayatyenamutpAtaM, yo'tha svarNazataM hi saH / labhate'dya janairevaM, paTaho'vAdyatA'bhitaH // 364 // AtmapratyakSamutpannaM, tamutpAtaM vidaMstadA / sa dhUrtaH paTahaM spRSTvA, suvarNazatamagrahIt / / 365 / / vijanaM kArayitvA'tha, pravizyAntargRhaM ca saH / prauDhaM pASANamudyamya, caNDI niSThuramityavag // 366 / / re caNDi ! raNDe ! rasanAM, pazcAkSipa mukhe'dhunA / no cedanena bhakSyAmi, bhavatyA nUnamAnanam // 367 // durAtmano'sya noddhAraH, kazcitpApe'tra karmaNi / AtmahAnirjane hAsyaM, cetthaM ceti bhayena sA // 368 / / -- 38 :---- Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kimapyanarthametasminniHzUke kartumakSamA / ananyaMgatikatvena, tadA jihvAM mukhe'kSipat // 369 // yugmm|| zAnte'tha tasminnutpAte, paurAH pramuditAH same / dhUrttazca taddhanaM sarvaM, tasminnevo'yahArayat // 370 // - yaduktam "dvighaTaM grahilA mUrdhni, dyUtakArakare dhanam / hArazca markaTIkaNThe, kiyaDhelaM hi tiSThati" ? // 27 // tadanantaramapyetya, naktaM. caNDIgRhe sadA / pUpAnatti gatAzaGko, dyUtakArastathaiva saH // 371 // athAnyadA kimapyanyanniHzUke kartumakSamA / dUnA durvinayAccAsmAdbhUrte tatrAgate nizi // 372 // caNDI niSkAzayAmAsa, dIpameva svavezmataH / tiSTha dIpa ! va yAsIti, vadanpRSThe'calacca saH ||373||yugmm|| tadA devIniyogena, dIpo'vak tamiti sphuTam / rukSAnevAddhi re! pUpAMstailaM dAsye na te manAg // 374 // 'yAsyAmyabdheH parataTaM, pazcAcca valase na kim? / so'thAha tailaM lAsyAmi, tatrApyetya va yAsyasi ? // 375 // dIpo'gre pRSThato dhUrta, iti yAntau drutaM drutam / bhAskare'bhyudite prAptau, dUrATavyAmubhAvapi // 376 // taM tadA vipratAyaivaM, tatra dIpastirohitaH / kSipto'hivad ripurdUra-miti haTA ca sA surI // 377 // hA ! devyA vaJcito'smIti, viSaNNo'tha vane bhraman / sa dhUrtaH prajvaladvahnikuNDasya savidhe sthitam // 378 // 1. 'thaM tasmiMzca' ityapi / 2. 'va dine'vyayat' ityapi / 3. 'vezmanaH' ityapi / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apsarojaitrasaubhAgyaM, pratyagrollAsi yauvanam / kanyAdvayaM naraM caikaM, dRSTavAn vikalAGgakam // 379 // yugmm|| kimarthaM ke yuvAmotyAdi pRSThe ca tena te / nocatuste paraM kiJcidvyAvRttyA'gAtpure'tha saH // 380 // ratnapAlo'tra nRpatistathyApUrvAdbhutAM kathAm / kathayitre suvarNAnAM, lakSA datte daza dhruvam // 381 // iti jJAtvA sa rAjJo'tha, tadvRttaM sarvamapyavam / kautukena nRpaH sadyastatra tena sahAgamat // 382 // kRzAnukuNDaM kimidaM, dIno'yaM kazca ke yuvAm / ... vizvaste vadataM samyaga, ratnapAlo'smyahaM nRpaH // 383 // pRcchatItthaM nRpe tasmiMstayorekA'vaMdatkanI / rAjan ! gandharvarAjasya, nAmnA vizvAvasoH sute // 384 // devasenA ca gandharvasenetyAvAM hi vizrute / / tAruNyamApte lAvaNyakandodbhedAmbudaM kramAt. / / 385 // yugmm|| . tattanmantraghRtAhutyAdibhirdIptAtulA'rciSi / stabdhuM zakye na kenApi, mantratantrauSadhIbalaiH // 386 // yamAsyabhISme divyAgnau, yaH snAsyati narottamaH / bhAvI bhartA bhavatputryoH, sa nUnaM sattvasevadhiH // 387 // yugmam / / parairajeyo bhavitA, bharatArddhA'dhipazca saH / iti daivajJavAgnunnaH, pitA nau muktavAniha // 388 // sattvAdhikaM ca tamabhijJAtuM tena svavidyayA / hInasattvaiH suduSprekSyamagnikuNDamidaM kRtam // 389 // 1. 'suduSprekSa,' ityapi / -- 40 - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhampAmihA'smallobhAcca, dadatko'pyeSa khecaraH / saMzayAlurabhUddevyA, vikalAGgIkRtazca tat // 390 / / nirAzo'yaM nirutsAhaH, svasthAnaM vA'tha yAsyati / sattvAdRte na siddhiryatsarvaM sattve pratiSThitam // 391 // kanyAvaktrAditi zrutvA,sattvADhyaH sahasA nRpaH / kuNDe jhampAmadAttacca, sattvenA'bhUtsudhAmayam // 392 // tatra snAnena samabhUdrAjA vajravapuH punaH / athAgAjjJAtatadvattastatra vizvAvasuH khagaH // 393 / / ratnapAlanRpAlena, samaM svasutayostayoH / hRSTo'thAcIkaratpANigrahaNaM sa mahAmahai: // 394 // prAptaH pramuditaH patnIdvayAptyA svapuraM nRpaH / viMzatiM svarNalakSAzca, tasmai dyUtakRte dadau // 395 // Agacchadbhizca gacchadbhirathAnyAyArjitairdhanaiH / kitavaH pratyahaM yo'bhUtpUrNo riktaH punaH purA // 396 // nRpAdAsAditaprAjyasuvarNo nyAyavartmanA / so'pyabhUdvarddhamAnarddhiH, spaSTaM nyAyaphalaM hyadaH // 397 // tasyottamacaritrasya, so'kSedhUrttazca bhuubhujH|| paricityopadezaizca, nivRtto vyasanAdhvanaH // 398 / / nidAghe'thAnyadA siddhasaritstrotasi zItale / vidhitsuH salilakrIDAM, nAvamArUDhavAnnRpaH // 399 / / praNunnA''kasmikenA'tha, pRSThaprabalavAyunA / cacAla pUrvAbhimukhaM, vAyuvegena maMGginI // 400 // 1. nau / + 41 . Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAmArAmAdi nikhilaM, cakrArUDhamiva bhramat / taTayorubhayoH pazyatyavanIze sakautukam // 401 // ghaTIdvayena pUrvAbdhestaTaM prApyA'tha maGginI / sA svayaM skhalitevAsthAduttIrNazca nRpastaTam // 402 // yugmm|| tatrAgatya naraH kazcidvinayenAvadacca tam / kka prAptaH paradeze'haM, viSAdamiti mA kRthAH // 403mahAnubhAvasya tavAgamanenAtra nizcitam / sarveSAmapi yadbhAvi, sarvaM sundaramAyatau // 404 // nRpastadA tamityAkhyatsudurlakSAmihAyatim / zakunai: kairnimittairvA, saumya ! jAnAsi sAmpratam // 405 // satyavAdI so'pyavAdIdvedmi kAlaM yathottaram / , yathAsthitaM hi tadvattaM, zRNu sattvanidhe'dhunA // 406 // pUrvadezaM dazagrAmakoTiyuktamamuM nRpaH / ratnaseno bhunaktyatrAsanne ratnapure vasan // 407 // ekAdaza mahebhAnAmasya lakSA mahaujasAm / rathAnAM viMzatirlakSA, lakSAzca daza vAjinAm // 408 // koTyazca daza patnInAmityAdyastyakhilaM param / karmAnubhAvAd hannetrAnandano nAsti nandanaH // 409 / / athA'sya cA'bhUtkanakAvalIrAjyAM sutAdvayam / tatrAdyA kanakamaJjaryanyA ca guNamaJjarI // 410 // tayorakasmAttAruNye, prAcyajanmArjitairaghaiH / athodabhUgalatkuSTamandhatA ca yathAkramam // 411 // . 1. 'asyAtha' ityapi / 42 - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnAMzAstravido vaidyA, nRpAdezAtsahasrazaH / tayoranekairbheSajyaizcikitsAM cakrire ciram // 412 / / mAntrikAzca tayormantraistantrairyantraizca bhUribhiH / sapratyayaiH zubhotsAhaM, cakru kAH pratikriyAH // 413 // yathAmnAyaM yatante sma, tatrAnye'pi subhUrayaH / tayoH karmAnubhAvena, paraM nAbhUnmanAgguNaH // 414 // manyamAne mudhaivAtmamartyajansAmayAdite / te duHkhAnmaraNonmukhyAvatha jAte ubhe api // 415 // tayozca nibiDasnehapAzabaddhahRdau tadA / rAjA rAjJI ca niyataM pRSTato martumicchataH // 416 // kiMkarttavyatayA mUDheroMDhAthai ratha mantribhiH / ArAddhA vividhA'rcAbhI, rAjyAdhiSThAyinI surI // 417 // sarvasAkSikamAkAze, sthitvA sA spaSTamityavag / ratnapAla: kSitipatiH, puratpATaliputrakAt // 418 // nAvArUDho matprayogAtsadyo'pyatra sameSyati / . mahAtmA sa ca te kanye, vidhAsyati nirAmaye // 419 // yugmm|| iti zrutvA pramuditA, hRdi sarve nRpAdayaH / vidyudvisphUrjitamivAdRzyAjani ca sA surI // 420 // devyA tadatrAnIto'si, kanyAvyAdhyupazAntaye / yojanAnAM paJcazatI, tvatpuraM syAditaH purAt // 421 // mahaddharyA muditA devyA, girA jJAtatvadAgamAH / tava sammukhamAyAnto, nRpAdyAH santi samprati // 422 // 1. rogathI pIDAyelI, potAno manuSya janma niSphaLa mAnatI, te banne paNa duHkhane kAraNe maraNa mATe tatpara thaI ema zlokArtha che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti bruvANa evA'smiMste tatraityAnamannRpam / / nagaraM ca nayanti sma, vinayAdvividhotsavaiH // 423 / / paropakRtiniSNAto, nRpAdyairatha so'rthitaH / rogAbhibhUtaM tatkanyAyugmaM kartuM nirAmayam // 424 / / sarvAvasaropayogI, syAdvapuHpArzvavartyayam / ityaGgadasthe nyasto'bhUt, prAkkiyA~llaghukumpake // 425 / / bhAle tena rasenA'tha, spRSTA tena kRpAlunA / AsecanakarUpazrIstatrAdyA samabhUtkanI // 426 // aJjitA'kSI ca tenaiva, kanI sadyaH kanIyasI / divApi tArakAlokakSamadRSTirajAyata // 427 // guNaiH krIte tataH putryau, ratnapAlanRpAya te / pradatte ratnasenena, pariNIte ca tena te // 428 // ratnaseno'tha jAmAtre, tasmai rAjyamadAnijam / svayaM jagrAha pravrajyAM, bhavodvignamanAH punaH // 429 // dinAni katicittatra, ratnapAlo'pi sapriyaH / sthitvA tadrAjyacintAyAM, mUlAmAtyAnniyujya ca // 430 // pathi prauDhopadApANimilannaikanRpArcitaH / balairAkampayannurvI, kramAdeti nijaM puram // 431 // itazcA'pahRte nAvA, nRpe sAmantamantriNaH / vyamRzanniti sodvegaM, kiMkartavyajaDA mithaH // 432 / / samyak svarUpaM hA ! rAjJo, jJAyate na zubhAzubham / tadadyAsvAmikaM rAjyaM, rakSaNIyamidaM katham ? // 433 // 1. suMdara bhaTaNA che hAthamAM jene evA maLI rahelA ane rAjAthI pUjAyala -- 44 - Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyo niHsvAmikaM rAjyaM, samyagrakSAvidhiM vinA / duSTA dviSo'dhitiSTheyurnirjIvAGgamivA'marAH // 434 // mahAbhAgyabalasyAsya,rAjyaM tAvadihAstu vA / . idAnIM padayorevamasmAkaM hi kRtajJatA // 435 // sAmantAmAtyasAMmatyAditi siMhAsane ciram / nivezya nemurnikhilA, rAjavaryAH prabhoH padA // 436 // tasminsurAjJi rAjanyA, dAnasanmAnatoSitAH / na kecidapi zUnye'pi, rAjye vighaTitAstadA // 437 // atha darzanasotkaNThA, akuNThasnehasambhramAH / rAjyAgacchati te sarve, sadyaH sammukhamAyayuH // 438 // tAnsambhASya yathaucityaM, prAvizatsvapure'tha saH / dInaduHsthArthino dAnaiH, prINayanparitaH pathi // 439 // nijAsthAnasabhAM prApya, sarvAzcAnandayatprajAH / udayakSmAbhRtazcUDAM, cakravAkIrivAryamA // 440 // snehAcca svaviyogAgniprajvalanmanasazcirAt / . sarvA yathaucitAlApaiH, preyasIrapyapipriNat // 441 // zRGgArasundarI zuddhazIlA 1 ratnavatI 2 tathA / patravallI 3 mohavallI 4, tathA saubhAgyamaJjarI 5 // 442 // devasenA ca 6 gandharvasenA 7 kanakamaJjarI 8 / guNAcca maJjarI 9 tasya, paTTarAgyo navA'bhavat // 443 // grAmANAM svaHsamRddhInAM, viMzatistasya koTayaH / sahasrA ratnayonInAM, pattanAnAM ca viMzatiH // 444 // 1. 'sabhAmApya' ityapi / 2. 'tyasya' ityapi / 3. 'tasya viMzatikoTayaH' ityapi / 45. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ velAkUlasahasrANi, dvAdazaitasya bhUbhujaH / daza dvIpasahastrANi tAvantazca kiriittinH|| 445 / / catvAriMzatpattikoTyAstrizallakSAzca dantinAm / lakSA rathAnAM cA'zvAnAM, catvAriMzacca nizcitAH // 446 // sahasrA jaladurgANAM, paJcA'nyeSAM ca te daza / kheTAH sahasra sevante, taM ca hemAGgadAdayaH // 447 // dInaduHsthoddhRtau dharme, svAzritAnAM ca poSaNe / .. tasya rAjJaH pratidinaM, svarNakoTivyayo gRhe // 448 // yaH prAptaH prAktanaiH puNyaistumbakastho mahArasaH / / tena tAvadapi svarNaM, tasya sampadyate sadA // 449 // Adhayo vyAdhayaH saptApItayazca prasRtvarAH / . rasAnubhAvAttadrAjye, prAsarannahi karhicit // 450 / / ratnapAlasya nRpateratha megharathAdayaH / krameNAsazataM putrAH, saMpatrAkRtazatravaH // 451 // khelato'sya sukhAmbhodhAvIdRgaizvaryazAlinaH / sukhaM dazazarallakSA, vyatIyurvAsarA iva // 452 // . athAnyadA pure tatra, mahAsenamahAmuniH / mUrto dharma iva prApat, paurAnugrahakAmyayA // 453 // . taM mithyAtvaviSAvegavidhvaMsivacanAmRtam / zraddhAlumanasaH paurA, naike vanditumAyayuH // 454 // ratnapAlo'pi nRpatiH, sAntaHpuraparicchadaH / taM jaGgamamahAtIrthamupAsitumupAgamat // 455 // . 1. unmUlitazatravaH / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 saMsArApArakAntArottAraNapratibhUrnRNAm / tadAdizanmunizreSTho, dharmamArgamiti sphuTam // 456 // duHkhAnnityApatajanmajarAmRtyAmayAdinaH / bibhyadyo'tyantasAtodyaM, yiyAsatyacirAtpadam // 457 // saMsArasAgarottArataraNiprabhamAdarAt / sa samyagArAdhayatAdanvahaM dharmamArhatam // 458 // sa cArAddhaM susAdha: syAjaye sarvAntaradviSAm / AtmaivAdyo hi teSvetajjaye yatte jitA: same // 459 // yaduktam"eMge jie jiAM paMca, paMca jie jiA dasa / dasahA u jiNittANaM, savvasattU jiNAmahaM // 28 // eMgappA ajie sattU, kasAyA indiyANi a / tejiNittu jahAnAyaM, viharAmi ahaMmuNI" // 29 // (uttarAdhyayana) zataM sahasraM lakSaM vA, ye jayanti yudhi dviSaH / te'pi krUrAzayAH zUrA, nAtmAnaM jetumIzate // 460 // gurvI koTizilAM do*, helayaivotkSipanti ye / yuddhaikavIrAste'pyatra, nAtmAnaM jetumIzvarAH // 461 // kulInA vAgminaH samyak, sarvavidyAvido hi ye / .. niyamya svahite yoktuM, tairapyAtmA na zakyate // 462 // yo dharmaM bodhayatyAtmagirA mAn dazAnvaham / svayaM hi viSayAnbhute, nandiSeNamunistu saH // 463 // 1. mokSarUpam / 2. "ekasmin jite jitAH paJca, paJcasu jiteSu jitA daza / dazadhA tu jitvA, sarvazatrUn jayAmyaham" // iti cchAyA // 3. "ekasmin Atmani ajite, kaSAyA indriyANi ca / te jitvA yathAjJAtaM, viharAmi ahaM muniH" // iti cchAyA / 47 - Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaduktam"dasa dasa divase divase, dhamme bohei ahava ahiayare / .. iyanaMdiseNasattI, tahaviase sNjmvivttii"||30||( upadezamAlA) tathA"peidivasaM dasajaNabohago'vi sirivIranAhasIso'vi / / seNiasuo'vi satto, vesAe nandiseNamuNI" // 31 // kazcidduSTAn ripaeNlakSaM, yuddhe jayati dorbalAt / jayedAtmAnamekaM vA, tasyAyaM paramo jayaH // 464 // yaduktam"jo sahassaM sahassANaM, saMgAme dujjae jiNe / egaMjiNijja appANaM, esa se paramo jao" 132. // ( uttarAdhyayana) damyante hi sukhaM naikairapyunmattA gajAdayaH / / na tu zakyo damayituM, kairapyAtmA niraGkuzaH // 465 // yaduktam"kharakarahaturayavasahA, mattagaiMdAvi nAma dammanti / ikko navari na dammai, nirNkusoappnnoappaa"||33||(updeshmaalaa) saMvignairyaizca saMsArodvignairAtmA hi damyate / atrAmutrA'pi sukhinaste bhaveyuryaducyate // 466 // 1. "daza daza divase divase, dharme bodhayati athavA adhikatarAn / iti nandiSeNazaktiH, tathApi ca tasya saMyamavipattiH" // iticchAyA / 2. "pratidivasaM dazajanabodhako'pi zrIvIranAthaziSyo'pi / zreNikasuto'pi sakto, vezyAyAM nandiSeNamuniH' // iti cchaayaa|| 3. "yaH sahasraM sahastrANAM, saMgrAme durjayAn jayet / ekaM jayet AtmAnaM, eSa tasya paramo jayaH" / / iti cchAyA / 4. "kharakarabhaturagavRSabhA, mattagajendrA api nAma damyante" eko navaraM na damyate, niraGkuza Atmana AtmA" // iti cchAyA // -- 48 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 'appA ceva dameavvo, appA hu khalu duddama / appAdanto sahI hoi, assiM loe parattha ya" // 34 // (uttarAdhyayana- 1 ) jitAtmatA punarliGgairjJAyate na tu bhASitaiH I sUryodayo hi prabhayA, lakSyo na zapathavrajaiH // 467 // zamasaMveganirvedAstikyamaitrIdayAdamaiH / samatvAmamatAdyaizca, jJAyate hi jitAtmatA // 468 // apyanAdibhavAbhyastA, sAMsArikasukhaspRhA / prAyo notpadyate puMsAM, hRdi jAtu jitAtmanAm // 469 // yatante ca jitAtmAnaH sarvasthAmnA zubhAzayAH / sarvajJopajJasaddharmAnuSThAneSu nirantaram // 470 // tasmAcca sadanuSThAnodyogAttIrNabhavArNavAH / jitAtmAno'cirAdeva, paramaM padamApnuyuH // 471 // dRSTAntazcA'tra vo mugdhabhaTTapatnI sulakSaNA / vijityAtmAnamacirAtparaM padamupeyuSI // 472 // tathAhi -- ramyapradezaH kozAmbIpuryAsannaH samRddhimAn / zAligrAmAbhidho grAmaH, prasiddhaH samabhUtpurA // 473 // AsIttatra guNoddAmadhAma dAmodaro dvijaH / zambhorivomA somA'sya, satI prANapriyA punaH // 474 // mugdhasvabhAvaH samabhUnmugdhabhaTTaH sutastayoH / snuSA ca satkulotpannAnvarthasaMjJA sulakSaNA // 475 // 1: " AtmA eva damativya, Atmaiva khalu durdamaH / AtmadAntaH sukhI bhavati, asmin loke paratra ca' 2. yasmAt' ityapi / 48 // iti cchAyA / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 1 mugdhabhaTTo'nyadA pitroH, paralokamupeyuSoH / dezAntare'gAddAridryanunno muktvA gRhe priyAm // 476 // laghovRddhasya cA'bhAvAtsadmanyekAkinI satI / / bibhyatyayasadAcArakulamAlinyato hi sA // 477 // lolaprakRtitAruNyocchRGkhalaM viSayAn smarat / niroddhaM kathamapyAtmamAnasaM nAzakattadA // 478 // yugmam // mahebhyapatnyA kamalazriyA'thAmalazIlayA / samaM manonirodhArthaM, sA sakhyamatanotsatI // 479 // . tatsautya sadA snehagoSThyA vyAkSipya sA punaH / / mano niSiddhAcaraNAdhvanaH kiJciniSidhyati // 480 // anyeAstatra vimalA, gaNinI vimalAzayA / etyAsthAtsaparIvAropAzraye kamalazriyaH // 481 // adRSTapUrviNI sAdhvIstatrAptAtha sulakSaNA / tAH prekSya maugdhyAtsvasakhImityaprAkSItsavismayam // 482 // ni:svAmikA bhramantyetAH, kiM sarvatra sakhi ! kSitau? / kutrAsAM patyapatyAdi, vidyate ca kuTumbakam // 483 // maGgalyabhUSAbhogAGgairazeSairapi varjitAH / asaMskRtAGganepathyAH, kiJcaitA mUrdhni muNDitAH // 484 // kamalazrIriti proce, tAM mugdhaprakRtiM tadA / etAH sakhi ! mahAsatyaH, satyasaMyamajIvitAH // 485 // maGgalyabhUSAvimukhAstyaktani:zeSakalmaSAH / niSkaSAyAmalahRdastattvArthopaniSadvidaH // 486 // 1.bibhyatyapi sadA' ityapi / -- 50 . Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajihmabrahmaniratA, viratA laukikAdhvanaH / . sArvopadiSTAnuSThAnA'vahitAH pihitAzravAH // 487 // sarvAM svajAtimuddhA, bhavakUpe nipetuSIm / kRtArthA api kRpayA, viharantyabhita: kSitau // 488 // (caturbhiH kalApakam) mAtrAdyazeSasaMsArasambandhapratibandhamuk / sarvasAvadhaviratau, lInamAsAM manazcirAt // 489 // rAjJAM duhitaraH kAzcitkAzcicca vyavahAriNAm / etA viraktA bhogebhyo, ni:saGgaM dharmamAzritAH // 490 // gotradevImiva zraddhAvantazca jananImiva / sarve'pi bahu manyante, nRpebhyAdyAH sadApyamUH // 491 // sakhi ! saGgatirapyAsAM, paramArthadRzAM dhruvam / janairapuNyairduSprApA, zamasAmyarasaprapA // 492 // vandanArAdhanAdyAsAmAstAM niHzeSaduHkhahRt / etatpadarajo'pyAzu, lalATaspRSTamiSTakRt // 493 // iti sakhyA girA jJAtasamyaksAdhvIguNA'tha sA / saralaprakRtizcitte, dadhyAviti savismayam // 494 // dezAntaramite patyau, svalpakAlamapIha me / sanmArge na calaM cetaH, kathaMcidapi tiSThati // 495 // zIlaM sarvopadhAzuddhaM, pAlayantyaH sadApyamUH / kathaM nAma nirundhanti, tAruNyataralaM manaH? // 496 // mantraH kimAsAM sAmnAyaH, kazcidvA kaacidaussdhii?| samyaggurUpadiSTo'sti, kazcidanyo'thavA vidhiH // 497 // __.. -- 51 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatpRcchAmi sakRtsAdhvIM, manorodhanibandhanam / kulastrINAM hi sarvatra, sopayogaM tadIkSyate // 498 // gaNinImatha sA'prAkSIdamba ! samyag nivedyatAm / sAdhvyastaruNyastaralaM, rundhanti svamanaH katham ? // 499 // sApyUce navyanavyodyatsatkRtyavyApRtAtmanAm / asadadhvani sAdhvInAM, mano jAtu na gacchati // 500 .... hastino marmanihite, sadA lInaM yathA'Gkaze / .. . mano hi vindhyAnudhyAnaM vidhatte na hi karhicit // 501 // lInaM sadA susiddhAntAdhyayanAdhyApanAdiSu / . tathA mano'pi sAdhvInAM, na jAtu viSayAn smaret // 502 // yathA zRGkhalitaH kaNThe, kapiranveti yoginam / tathA capalamapyAtmavyApAra niyataM manaH // 503 // aprazaste prazaste vA, vyApAre nUnamAtmanaH / . pravartate mano vAtAdhvani tUlamivAmbare // 504 // AtmA saMyamayogeSu, vyApAryaH sadbhiranvaham / teSu pravRttaM yadyAti, jAtu nA'satpathe manaH // 505 // "paizAcikamAkhyAnaM, zrutvA gopAyanaM ca kulavadhvAH / saMyamayogairAtmA, nirantaraM vyApUtaH kAryaH" // 35 // (prazamarati) sarvato dezatazcApi, vizuddhaH saMyamo bhavet / samyaktvadAyeM niyataM, tatsvarUpamidaM punaH // 506 // jIvAdInavatattvArthAnisargAdvopadezataH / samyag yadaGgI zraddhatte, tatsamyaktvamiheSyate // 507 // tatra yaH sthiradhIH sarvA, nityAvazyakakriyAH / .. satyApayedyathAkAlaM, so'cirAnmuktimApnuyAt // 508 // -- 52 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhvyAH saduktisandarbhAdityAderupadezataH / prapede laghukarmatvAtsA sadyo dharmamArhatam // 509 // " samyak zrAddhakriyAH sarvAH sAdhvIbhiratha zikSitAH / yathoktabalaM sazraddhA, satyApayati sA sadA // 510 // kSayopazamato jJAnAvaraNIyasya karmaNaH / sAdhvIpArzve pravacanaprAvINyaM sA'bhajatkramAt // 511 // manastataH prabhRtyasyA, navyanavyArhakarmasu / lInaM mIna. ivAmbhassu, nA'smArSIdviSayAntaram // 512 // atha prAptazcirAddehaM mugdhabhaTTo'nyadA priyAm / aprAkSItsubhru ! suciraM, madviyoge kathaM sthitA ? // 513 // sApyUce nAtha ! saddharmasatatavyApRtAtmanA / mayA manasi nAjJAyi, tvadviyogavyathA manAk // 514 // priye ! sa ko hi saddharmastenetyuktA vadacca sA / jJAna zraddhAnacAritrarUpo'sau dharma ArhataH // 515 // yathAvasthitatattvAnAM saGkSepAdvistareNa vA / yo'vabodhastamatrAhuH, samyagjJAnaM manISiNaH // 516 // rucirjinoktatattveSu samyak zraddhAnamucyate / jAyate tannisargeNa guroradhigamena vA // 517 // sarvasAvadyayogAnAM, tyAgazcAritramiSyate / , sarvato dezatazcaitatsAdhoH zrAddhasya ca kramAt // 518 // ityAdyuktastayA sArvopajJadharmaH savistaram / saralaprakRtezcAsya, sa bhRzaM ruruce hRdi // 519 // yaduktam 53 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ajJaH sukhamArAdhyaH, sukhataramArAdhyate vizeSajJaH / / jJAnalavadurvidagdhaM, brahmApi naraM na rnyjyti"||36 ||(niitishtk-2) sarvajJopajJasaddharme, samyakpariNate hRdi / nizcayazrAvakaH so'bhUnmugdhabhaTTaH zanaiH zanaiH // 520 // atha bhuJjAnayo gAnmithaH snigdhahRdostayoH / samaye'jani gArhasthyAzramadrumaphalaM sutaH // 521 // . sutamAropya taM kaTayAM, mugdhabhaTTo'nyadA prage / shiitaato viprasaGkIrNA, dharmArthAgniSThikAM yayau // 522 // Atmadharma vimucyA'yaM, zrAddho'bhUdityasUyayA / ... sarvato maNDalIbhUya, tiSThantastatra vAr3avAH // 523 // zrAddho'si hanta ! te pApaM, dharmArthAgniSThikA hyasau / atrA''gA mA mahAbhAga ! tava dharmo nu dUSyate // 524 // tadetyAdhupahAsoktIrjalpantaH kathamapyamum / / vidUSakaprakRtayo, na hi tApayituM daduH // 525 ||(tribhirvishesskm) so'rhaddharmopahAsena, tena khinno bhRzaM tadA / samIcIno yadi jinopajJadharmaH sanAtanaH // 526 // tadagnipatitastiSThatvakSatAGgo hyasau zizuH / . asUnRtazcAdhunikazcettadastveSa bhasmasAt // 527 // iti bruvANaH sahasA, tatra jvalati pAvake / tamakSapsIcchizuM hA ! hA !, vidadhatsu dvijanmasu // 528 // (tribhirvizeSakam) 1. aGgArazakaTI (a~gIThI) / 2. 'zrAddho'si te mahApApaM' ityapi / 54 - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athA'kasmAtsadambhojasampuTe vidhRtaH zizuH / suryA kayacitsarvajJamatodyotodyatAtmanA // 529 // virAdhya gurukarmatvAtsA hi pAzcAtyajanmani / zrAmaNyadharma samabhUtsAmAnyA vyantarI surI // 530 // tayA'nyadA ca pRSTo'bhUtkevalI bhagavanaham / suprApabodhirnahi vetIti so'pyavadattadA // 531 // suprApabodhirbhavatI, nUnamAste paraM tvayA / yatanIyaM vizeSeNa, samyaktvodbhAvanAvidhau // 532 // tataH prabhRtyavadhinA, vIkSamANA nirantaram / / IdRkkRtyeSu sarvatrAvahitA tiSThati sma sA // 533 // . tayA cAlokya taM bAlaM, tayAmbhojapuTe dhRtam / naike dvijAdayo'bhUvanmuktA'sUyA mate'rhataH // 534 // mugdhabhaTTo'pi hi prAptaH, sutamAdAya sadmani / sulakSaNAyA muditastadvRttaM sarvamapyavag // 535 // sA'pyavAdIttvayA devA'vicAritamidaM kRtam / samyaktvaM kila tattvArthazraddhAnaM yuditaM jinaiH // 536 // yeSAM vizuddha taccAste, mithaHsAdharmikatvataH / te pakSapAMtinaH pretyaH, syuzca suprApabodhikAH // 537 // sAdharmikebhyo hyadhikaH, sneho yeSAM sutAdiSu / siddhAntanItyA niyataM, teSAM samyaktvasaMzayaH // 538 // upayuktA tato bAlaM, kAcicchAsanadevatA / bhavitavyatayA'rakSatsamyaktvodbhAvanAkRte // 539 // . 1. 'prekSyAH' ityapi / 55 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtvajvaliSyacceddevyanavadhAne paraM zizuH / tItathyazcAdhuniko'bhaviSyatkiM vRSo'rhata: ? // 540 // yatsAdharmikasAMnidhyaM, vinApIha nirantaram / samyageva niviSTo'rhaddharmastattvadRzAM hRdi // 541 // zraddhAnameva samyaktvaM, tattvArthAnAM hi vastutaH / / calAcalatve ca hRdastadeva ghaTate katham ? // 542 // nUnaM nizcaladharmANAmIdRk tadbAlaceSTitam / / vimaTuMmapi no yuktamAstAM tatkaraNaM punaH // 543 // . surAsurendrAnugataM, zrImantamajitaprabhum / kauzAmbyAM samavasRtaM, nizamyAtrAntare punaH // 544 // mugdhasvabhAvaM svapatiM, samayajJA sulakSaNA / samyaktvadharme sutarAM, nizcalIkartumityavag // 545 // yugmm|| Aryaputra ! madukte'tra, pratyayo hRdi te na cet / tadgatvA pRccha kauzAmbyAM, sarvajJamajitaprabhum // 546 // samyak pratyetumatha tatkauzAmbyAmetya sapriyaH / so'prAkSIttaM padairgudvaimanvAnaH sarvavedinam // 547 // tatkiM svAmiMstathetyatra, bhaNatyevamiti prabhuH / . dvijena kathamityuktaH, punarAha jagadguruH // 548 // . zraddhAnameva samyaktvaM, tattvArthAnAM yaducyate / mugdhabhaTTo'tha saJjAtapratyayo maunmaashritH|| 549 // . paropakRtidhIrAdyagaNabhRtrijagadgurum / pariSatpratibodhArthaM, vanditvA'theti pRSTavAn // 550 // . 1. dharmaH / 2. vicArayitum / 56 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTaM kimetat ? kiM coktaM?, svAminA'yaM ca ko dvijH?| sarvaM tadA'vaMdatsarvavedI vRttAntamAditaH // 551 // taM ca vRttAntamAkarNya, prabuddhA bahavo'GginaH / mugdhabhaTTazca samyaktve, sthiratAmAsadattamAm // 552 // sapriyaH so'tha vairAgyAt, prAvrajatparamArthadRg / mahAnandapadaM prAptaH, krameNotpannakevalaH // 553 // bharturviyoge hyAtmAnaM, viSayasmaraNonmukham / samyag dharmopaniSadaM, viditvA vimalAmukhAt // 554 // vazIkRtyA'rhakRtyeSu, vyApAryaivaM ca sarvadA / sulakSaNApi paramabrahmasampadamIyuSI // 555 // yugmm|| tato bhavabhramodvignairduHkhakarmakSayecchubhiH / yatnaH kAryo'tra bho bhavyA!, jaye sarvAtmanAtmanaH // 556 // dharmatattvaM vadatyevaM, sadasyAH sarvavedini / prabodhamApurbahavaH, padmAnIvAMruNodaye // 557 // atrAntare nRpazreSTho, lalATaghaTitA'JjaliH / iMti jJAninamaprAkSIdvipAkaM prAcyakarmaNAm // 558 // prAjyaM rAjyaM kramAyAtaM, svAmin ! mama mahaujasaH / jagrAha karmaNA kena, jayAmAtyA'dhamastadA ? // 559 // karmaNA kena ca tadA, satI zRGgArasundarI / biDambanAH kRtAstena, sahate sma suduHsahAH // 560 // prAcyasatkarmaNaH kasya, prasAdena mayA punaH / caTatprakarSAccaizvaryalakSmIriyamavApyata // 561 // 1. nityazaH' ityapi / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuSThaM kanakamaJjaryAH, kenAsIt karmaNA punaH? / andhatA guNamaJjaryAH, kena cA'bhUdguNastayoH ? // 562 // devAnAmapi duSprApaH, samprApto'yaM mhaarsH| karmaNA kena ca mayA?, svAmin ! sarvamidaM vada // 563 // atha stkevlaalokaa''lokitaakhilvissttpH| . nRpapraSThaM munizreSThaH, spaSTamAcaSTa parSadi // 564 // paricchedazcaturthaH . tathAhiihaiva bharatakSetre,purA ratnapure pure / saGgrAmavIraH samabhUdranavIraH kSamApatiH // 565 // zrIdevIpramukhAH pApavimukhAH kuzalonmukhAH / vallabhA vinayaucityavidastasyA'bhavannava // 566 // tatra cAjanmadAridryaduHkhadagdhAzayAvubhau / ... abhUtAM siddhadattazca, dhanadattazca vANijau // 567 // bahUpakrAntametAbhyAmarjanAya zriyaH param / na sampannAH kvacitsA yallakSmI: karmAnusAriNI: // 568 // athAnyadA tayostulyaduHkhayorbhavitA katham ? / nirvAho nau sanizvAsamiti vArttayatormithaH // 569 // satpumAn kazcidityAkhyadAzAsiddhayabhidhA surI / laGghanairnUnamArAddhA, dAridryaM vAM daliSyati // 570 // yugmam tadvacaHpratyayAttAbhyAmatha sveSTArthasiddhaye / ekAgrabhAvenArAddhA, viMzatyA laGghanairhi sA // 571 // pratyakSIbhUya sA'pyUce, deyaM labhyaM ca kintu naH / evaM yadetya madgahe,laGghathaH sAmprataM yuvAm // 572 // * 58 . Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadAhatustau vinayAddeyaM labhyaM ca nA'tra nau / dAridryadUnau tvadyAvAM, tvAmamba! zaraNaM zritau // 573 // mAturaDDakamAmaNDya, yatheSTaM yAcate zizuH / . sA tasmai ca mudA dadyAddeyaM labhyaM ca tatra kim? // 574 // sveSTaM tvatto'mba ! laGghitvA, mArgayAvastathA'dhunA / nUnaM svApatyayostacca, vatsalatvena dAsyasi // 575 // ityuktihRSTA sA'pyAkhyadvatsau ! lakSmIvivekayoH / yAcyamanyataradvastu, na dAsye yuvayordvayam // 576 // siddhadattastadA lubdhamanA: karmAnusAridhIH / ayAciSTehalokArthamAtrArthI paramAM ramAm // 577 // karmAnubhAvAtsumatiH, svalpalobha: zubhAyatiH / vivekaM dhanadattazca, prArthayAmAsa tAM surIm // 578 // yAdRzaM yasya sattAyAM, vedyaM karma zubhA'zubham / utpadyate matistasya, tAdRzI hi zubhAzubhA // 579 // yaduktam"yathA yathA pUrvakRtasya karmaNaH, phalaM nidhaansthmivoptisstthte| tathA tathA tatpratipAdanodyatA, pradIpahastevamatiH pravarttate" // 37 // athArthitaM tayordevI, pratipadya tirohitA / svasvasautya muditau, cakratustau ca pAraNam // 580 // devIvarapraNunno'tha, kazcinmadhyandine'nyadA / yogI samAMgAtsAmnAyaH, siddhadattasya sadmani // 581 // bADhamAvarjitastena, tathyairAtithyakarmabhiH / tasmai sa trapuSIbIjAnyArpipatsa ca yogirAT // 582 // 1. tu adya AvAM bhI prabhAesaMdhi virATa. 1. 'mAtastvAdiSTaM laGghitvA' ityapi / -- 58 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvitAni mayaitAni, siddhamantreNa sArdaram / tadvatsa! vidhinoptAni, rohantyetAni tatkSaNam // 583 // vallIvitAna: stRNute, ghaTIyugmena maNDapam / jAyante paritastatra, tatkAlaM ca phalAnyapi // 584 // vyadhuzcaitAnyanAhAryamAdhuryeNa sudhAmadhaH / .. etairAsvAdyamAnaizca, kSuttRTpIDA prazAmyati // 585 // sannipAtAH same vAtAH, sarve rogAzca cakSuSaH / kuSThAnyaSTAdazApyAzu, zAmyantyAsvAditaizca taiH // 586 // ityuktvA ca gato yogI, siddhadatto'tha sadmani / / tAni bIjAni katicidvATake vidhinoptavAn // 587 // tatkAlamudgatA valyo, vistRtAzcAzu maNDape / ' phalitAzca phalairAptavANI nahi mRSA kvacit // 588 // zataM sahasraM lakSaM vA, samAsmAdathAdarAt / tAni gRhNanti dhanino, duSTavyAdhibhirarditAH // 589 // rogArditebhyo lobhena, dhanaistaiH svairamAhRtaiH / / siddhadatto'tha samabhUddhanavAnacirAdapi // 590 // atha tasya gRhe vittamavardhiSTa yathA yathA / hRdIva sparddhayA lobho, vardhate sma tathA tathA // 591 // yathA lAbhastathA lobho, vardhate hyadhikAdhikaH / na raikoTyA'pi yattRpto, dvimASA'rthI purA dvijaH // 592 // 1. 'bhUrizaH' ityapi / -- 60 - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA coktaM siddhAnte "jaihA lAMho tahA loho, lAhA loho pavaDDhaI / domAsakaNayakajjaM, koDIe'vi na niTThiaM" // 38 // (uttarAdhyayanasUtra ) anyatrApyuktam"tRSNAkhAniragAdheyaM, duSpUrA kena pUryate / yA mahadbhirapi kSiptaiH pUraNaireva khanyate // 39 // " tato lobhAbhibhUtAtmA, siddhadatto'nyadA nizi / yAme prabuddhaH pAzcAtye, cintayAmAsa cetasi // 593 // maccitteSTaM kathaM vittaM, lAbhairmeliSyatIdRzaiH / ghaTA nUnamavazyAyairbhiyante nahi kutracit // 594 // tadanargalavittAptyai, pote gacchAmi sAmpratam / azvaiH potairazmabhirvA, yallakSmIratizAyinI // 595 // iti citte sa nizcitya, vittArthI prAtarutthitaH / paradvIpocitaiH paNyairvahanaM bhRtavAn drutam / / 596 // raise vimalo bAlyavayasyaH zasya'vAgmanAH / pAriNAmikadhIrAste, sa tadA hi tamityavag // 597 // AstAM dUre dhanaM bandho !, tyAgabhogapravarttakam / purA bhojanamapyekadinasyAsInna te gRhe // 598 // sAmprataM tava sampannaM, yadi puNyairiyaddhanam / prANAntakaSTe tatpote, kiM lobhAdvrajasi svayam ? // 599 // pote prANAntakaSTe'pi, yAnti yuktaM hi durgatAH / yataste hRdi manyante, dAridryAnmaraNaM sukham // 600 // 1. "yathA lAbhastathA lobho, lAbhAllobhaH pravardhate / dvimASakanakakAryaM, koTyA'pi na niSThitam " // iti cchAyA / 1. 'vakhANavA lAyaka che vANI ane mana jenuM evo' 61 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaduktam "uttiSTha kSaNamekamudvaha sakhe ! dAridryabhAraM mama, zrAntastAvadahaM cirAcca zaraNaM seve tvadIyaM sukham / ityukto dhanavarjitena sahasA gatvA zmazAnaM zavo, dAridryAnmaraNaM paraM sukhamiti jJAtvA sa tUSNIM sthitaH " // 40 // cikIrSavaH svanirvAhaM, sukhairduHkhairyatho tathA / AdAyA'paravittAni yAntu pote bubhukSitAH // 601 // vyApriyante tu dhanino, ye'tra saMklezakarmasu / bhogatyAgaviyuktAste, daivakarmakRto dhruvam // 602 // zAstre sudhIbhirudaraM, nUnaM duSpUramucyate / tuSyediSTAnnabhuktau tu tadapi praharadvayam // 603 // asaMkhyaiH svarNaratnAdyairAhAraizcAtipezalaiH / manastu lubdhaprakRti, kSaNaM jAtu na tuSyati // 604 // sadmanyasaMkhyAH syuH prauDhAzcenmaNisvarNarAzayaH / tathApi tuSTiH puSTirvA, puMsAmevAzanAdibhiH // 605 / / tannirvAhocite vitte, kliMzyante kiM mudhA jaDA: ? / . apyadbhutadhanAvAptau, lobhasyAnto hi na kvacit // 606 // yaduktam "dhanahInaH zatamekaM, sahastraM zatavAnapi / sahasrAdhipatirlakSaM, koTiM lakSezvaro'pi ca // 41 // koTIzvaro narendratvaM, narendrazcakravarttitAm / cakravarttI ca devattvaM, devo'pIndratvamicchati // 42 // 1. 'mUrkhAH klizyanti kiM mudhA' ityapi / dara Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indratve'pi hi samprApte, yadIcchA na nivarttate / mUle laghIyAMstallobhaH, zarAva iva varddhate" 143 // (yogazAstra pra. 4) mahIyasA'pi lAbhena, lobho na paribhUyate / jIyeta mAtrAhInena, mAtrAsamadhikaH katham? // 607 // atilobho nRNAM nUnaM, mahAnAya jAyate / akANDe zreSThinaH zRGgadattasyA'bhUdyathA purA // 608 // sa zRGgadatto gaditaH, ko'tilobhanidarzanam / siddhadatteneti pRSTastadvRttaM so'khilaM jagau // 609 // tathAhi- .. nagare rohaNe nAnApuMratnotpattirohaNe / samabhUcchRGgadattAkhyo, vyavahArI mahAdhanaH // 610 // uttamAkhilaloke'tra, nIlIvanmalinAtmakam / hartuM dRgdoSamamukaM, manye vidhiravAsayat // 611 // dvAtriMzatsvarNakoTIzo'pyanvahaM sa gatatrapaH / lobhAbhibhUtaH sAmAnyakRtyAni sRjati svayam // 612 // vayaMsthAH santiH catvArastanayA vinayAnvitAH / catastrastasya tAruNyabharamAptAH snuSAH punaH // 613 // sa vyavahArikAcAradraviNavyayabhIruhRt / gRhe datte tu na sthAtuM, kiJcitkAryamiSAtsutAn // 614 // caitye pauSadhazAlAyAM, vivAhe ca catuSpathe / naiti vittavyayAdvibhyatsamudAye ca sa kvacit // 615 // mA vikSatko'pi bhikSArthI, matsaddeti bhayena saH / dvAre kapATadvitayaM, datte tatrA'rgalAM punaH // 616 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAnAM mArgayatAM, datte gAlI: sa niSThurAH / prasahyA'ntaH pravizatAM, teSAM ca galahastakam // 617 // sadApi hRdi vittaarthcintaalo vilikhan bhuvam / kapolahastakaM datte, sa zlathIbhUtakandharaH // 618 // iti prAya: pratidinaM, SaD dAnAni dadAtyayam / tathApyadAtA prathito, yaza: puNyairavApyate // 619 // dvAre praveSTuM kArpaNyAnnityaM dvAstha ivArthinAm / snuSAzcA'sUyayA jAtu, niHsartuM na dadAti saH // 620 / / nRpacauranidhIzAnAM, kozAdhyakSo'tra nirmame / . vedhasA kRpaNo dAtRguNAbhivyaktaye dhruvam // 621 // yaduktam"vinA kadaryaM dAtApi, nA'bhaviSyatprasiddhimAn / nizAM vinA kathaM nAma, vAsaro'yamitISyate?" // 44 // mlecchagehamivA'spRzyaM, tyAjyaM caNDAlakUpavat / rathyAnIravadazlAdhyaM, tatsadmAbhUcchanaiH zanaiH // 622 // yata uktam"kiMzuke kiM zukaH kuryAt, phalite'pi bubhukSitaH / adAtari samRddhe'pi, vidadhatyarthinaH kimu?" // 45 // yauvanocchRGkhalAstatra,kArAkSiptA ivAtha tAH / kAlaM nayanti kaSTena, mithaH sakhyajuSaH snuSAH // 623 // taM vIkSya zreSThinaM dvAre, mUrtaM pApamivAnyadA / vyomAdhvanAgAtpracchannaM, sadmAntaH kApi yoginI // 624 // 1. 'snuSANAM ceya'yA' ityapi / - 64 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akasmAdAgatAM tatra, tAmAlokya sasambhramam / uttasthuH sammukhaM sarvAstA: snuSAH procire ca tAm // 625 // kiM pAzcAtyabhavA'rAtiH, zvazuraH sa mRto'dya naH ? | yadasmatsukRtAkRSTA, mAtarantarihAgamaH // 626 // sagarvaM sApyavag vatsA !, nAnAmantrauSadhIvidAm / na naH kimapi dussAdhaM, durgamaM ca jagatyapi // 627 // kalAkauTilyakuzalAmatha tAmAkalayya tAH / prINayitvA -bahuvidhAtithyairiti babhASire // 628 // mAtarAzaizavAdatra, kSiptAH kArAgRhe vayam / sAmprataM zaraNaM prAptA, bhavatImAdiyoginIm // 629 // vicitrA''zcaryavipulAM vipulAM kathamapyamUm / " prasIda darzayAsmAkaM, tatkalAkuzale'dhunA // 630 // ebhiH sabhaktivacanairbhRzamAnanditA'tha sA / datte sma tAsAM sAdhArAM, vidyAM gaganagAminIm // 631 // tatazcitte pramuditAzchuTitA iva bandhanAt / catastro'pi hi tA vadhvaH, sarvAbharaNabhUSitAH // 632 // vATakasthaM mahatkASThamAruhya zuSiraM zanaiH / sadmasarvajane supte, svarNadvIpe yayurnizi // 633 // yugmam // vivikte'tha kvacitsthAne, tatra kASThaM vimucya tAH / surakrIDApurasyAntarvivizuH kautukotsukAH // 634 // tatra ca sphArazRGgArAnindrAdIn krIDataH surAn / nRtyaM cApsarasAM ramyaM, svecchayA tA vyalokayan // 635 // 1. pRthvI E?! Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kASThaM tadeva cAruhya, nizAntyaprahare rahaH / / svasautya yathAsthAnaM, suSupustAH sakaitavAH // 636 // yauvanenoddhatA: svecchAvihArAbhiratAzca tAH / / evaM kenA'pi( pya )viditAH, gacchantyAyAnti cAnizam // 637 // yaiH svabuddhyAmbudherambu, pramAtuM pAryate palaiH / strIcaritraM hi gahanaM,na samyag budhyate'pi taiH // .638 // yaduktam"azvaplutaM mAdhavagarjitaM ca, strINAM caritraM bhavitavyatAM gha / avarSaNaM cApi ca varSaNaMca, devA na jAnanti kuto mnussyaa:?"146|| prAptuM pAramapArasya, pArAvArasya pAryate / strINAM prakRtivakrANAM, duzcaritrasya no punaH // 47 // ___ . ( yogazAstra pra. 2-85) "vihivilasiANa khalabhAsiANa taha kuuddmhilcriaann| maNavaMchiANa pAraM, jANai jai hoi savvannU" // 48 // athAnyadA zreSThino'sya,bhujiSyaH kuzalAbhidhaH / sumahatkASThamanyo'nyasthAne nityamavekSya tat // 639 // ko viyaccAlayatyetadvIkSe'dyeti vicintya saH / nizIkSamANo nibhRtaM, vadhUvRttamabuddha tat // 640 // yugmm|| sadaivaitAH kva yAntIti?, jijJAsuH sa ca kautukI / pracchannaH prAk pravizyA'sthAdrAtrau tatkASThakoTare // 641 // . prAgvattatkASThamAruhya, tanizyapi nabho'dhvanA / vihRtya svecchayA svarNadvIpato gRhamAyayuH // 642 // 1. "vidhivilasitAnAM khalabhASitAnAM tathA kUTamahilAcaritAnAm / ___ manovAJchitAnAM pAraM, jAnAti yadi bhavati srvjnyH"|| iti cchAyA / 1. nokara Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracchannaH so'pi tadvRttaM, sarvaM jJAtvA yathAsthitam / lAtvA svarNeSTakAyugmaM tathaivAgatya suptavAn // 643 // tAsAM tenA'tyasaMbhAvyacaritreNa camatkRtaH / , evaM ca cintayAmAsa sa citte caturazciram // 644 // nArI yadabalA mugdhA, madhuraM cocyate viSam / tanmanye vaiparItyotthalakSaNAyA nidarzanam // 645 // mugdhAbhirapi nArIbhirvaJcyante hi vicakSaNAH / abalAbhirapi kSipraM, jIyante ca mahaujasaH // 646 // rakSatItIrSyayA zreSThI, dvArasthaH sarvadApyamUH / svairaM vihRtya sarvatrA''yAnti tvetAH svavidyayA // 647 // ucchRGkhalatve manasaH, strINAM duSTAtmanAM tataH / vyartho rakSAvidhirbAhyo, loke'pIti yaducyate // 648 // "mano nibaddhaM na strINAM kiM baddho mUDha ! kambalaH / tAsAM svecchApravRttau hi kiM kuryAtkambalo balam ?" // 49 // mahAkavribhirityuktam "kallolaiH saha pAMzukhelanatayA loleyamityAzayAdekastambhasarojasaudhakuhare sindhoH sutA zauriNA / yannyastA'pi pitAmahapraharake hA! nityamindoH, karairniryAtyarkakarairupaiti ca namo nArIcaritrAya tat" // 50 // tannA rasadAcArA'dhvano nUnaM nivarttayet / kulamevArgalIbhUyA'thavA durgatiduHkhabhIH // 649 // jAgaritveti sa ciraM, suptaH svarNAptigarvitaH / zabditaH zreSThinApyetya prAtarnottaramapyadAt // 650 // 67 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAk svayaM budhyate kAle, vAdito vakti ca drutam / kiM jAgarti na vA'dyAyaM?, jAgrad vA kiM na jalpati ? // 651 // garvitastatkimadyAyaM?, kiJcinnavyadhanAptitaH / uccAvacavacobhirvA, kiM kenApyeSa roSitaH ? // 652 // . rogAtaH kimu vetyAdi, nirNinISuH sa dAmbhikaH / svahastena tamutthApya, sAzrudRSTistadetyavag // 653 // tvaM meM caturNAM putrANAM, snehapAtraM hi paJcamaH / tadadyAnIdRza ivAlokyase vatsa ! kiM vada ? // 654 // . .. taiH snehavacanairAIbhUtahaccheSThine'tha saH / nikhilaM tadvadhUvRttaM, yathAdRSTamavorcata // 655 // . . nizamya tadasaMbhAvyaM, svayamIkSitumutsukaH / taM vAsaraM zaratprAyaM, tadA zreSThI hyamanyata // 656 // AsannamaraNaH so'tha, kapaTI tadbhujiSyavat / nizi pravizya pracchannaM, tasthau tatkASThakoTare // 657 // tannizyapi snuSAH prAgvattadAruhya nabho'dhvanA / svarNadvIpe yayuH kASThaM, muktvA ca vivizuH pure // 658 // zreSThI lobhAbhibhUtazca, tadA nirgatya koTarAt / svarNeSTakAbhirnaikAbhirabhArSIt koTaraM hi tat // 659 // labdhadravyAgamopAyahRSTastatkoNake kvacit / .. vadhvAgamanavelAyAM, nilIyAsthAcca pUrvavat // 660 // kRtArthAstAvadAgatya, tadAruhya ca satvarAH / abdherupari tA vyoni, celuH svanagaraM prati // 661 // tatkASThaM pathyabhUttAsAM, bhUribhArAtsudurvaham / tato bhAnUdayA''sattyA, viSaNNAstA mitho'vadan // 662 // 1. macIkathat ityapi / -- 68 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mucyate'dya svasa:! kASThametadurvahamambudhau / AdAsyate zvaH suvahaM, kASThamanyat punarlaghu // 663 // koTarasthastadA zreSThI, tannizamya vacaH snuSAH / mAmajJAtvA'tra madhyasthametanmA kSepsurambudhau // 664 // iti bibhyanmanAH proce, madhye'haM zvazuro'smi vaH / tatkASThametajjaladhau, snuSA mA mucatA'dhunA // 665 // yugmm|| taM jJAtvA kASThamadhyasthaM, manasi kSubhitA bhRzam / buddhayaivaM pAriNAmikyA, vyamRzannatha tA mithaH // 666 // samyagjJAtAtmadurvRtto, jIvanadya gato gRham / nUnaM zubhAya bhavitA, durAtmA nAyamAtmanAm // 667 // sa sarpaghaTavakSipraM, tadayaM kSipyate'mbudhau / IdRg vilokyamAno hi, na prApyo'vasaraH paraH // 668 // tataH prakSipya taM tatra, svaM duSkarmeva mUrttimat / AsaMstAH sukhitAH svecchatyAgabhogaizciraM gRhe // 669 // saMgRhya bhUyasI: svarNeSTakA lobhena bhUyasA / dvAtriMzatsvarNakoTIzo, yathA bhraSTaH svajanmanaH // 670 // prANAntakaSTe tatpote, bhUrilobhAccaTaMstathA / apyapatyadhanAyurvyaH, karhicinmitra! mA bhrazaH // 671 // tavAsaptamasantAnabhogyamAste dhanaM gRhe / hA! kaSTaM kaSTamIdRkSaM, tatkimAdriyase'dhunA ? // 672 // sukhaM niSaNNaH svagRhe, vittairvittamupArjayan / tyAgabhogairnijaM janma, kRtArthaya mahAzaya ! // 673 // . mitreNaivaM bahUkto'yaM, nAnAdRSTAntayuktibhiH / paraM vivekavaikalyAtkiJcinnA'masta taddhitam // 674 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athAtitRSNAtaralaH, kRtakautukamaGgalaH / potamAruhya jaladhau, sa yayau mandire kvacit // 675 // vyavahRtya ciraM tatra, prAptAtuladhanazca saH / vavale saparIvArastathaiva svapuraM prati // 676 // . tasminnIpsitalAbhAptyA, hRSTe'thAyAti vartmani / durdaivanunnairdurvAtairakasmAdabdhirakSubhat // 677 // lolA akasmAtkallolAH, karAlAkRtayastadA / .. zmazAna iva vetAlAstatrottasthuH pade pade // 678 // potastairutpatannuccaiH, sadyaH svargaM vrajanniva / matratarki nipatan, pAtAlaM pravizan punaH // 679 // siddhadattAdibhistyaktajIvitAzaistadA drutam / kSiptaM potaM laghUkartuM, paNyaM niHzeSamambudhau // 680 // laghUbhUto'tha tatpoto, vAyunotpATya tUlavat / .. bhavitavyatayA zUnyadvIpe kvacidanIyata // 681 // tattaTaM prApya saJjAtajIvitAzA: pramodinaH / , siddhadattAdayaH sarve,tadA tatrodatAriSuH // 682 // bhojye kSINe svalokAnAM, nirvAhArthamathoptavAn / ' tAni trapuSyA bIjAni, siddhadattastaTakSitau // 683 // tatkAlamudgatA vallayaH, pravRddhAH phalitAzca tAH / svAdayantaH phalAnyAsAM, sukhinazcA'bhavajanAH // 684 // nirgatyAthAnyadA'mbhodhestatraikA jalamAnuSI / AgamadvibhyatI tAni, phalAnyattuM zanaiH zanaiH // 685 // pANAvAdAya potasthaM, ratnamekaM pradarzayan / tAM phalAnyadatIM dhUrtaH, siddhadatto niSiddhavAn // 686 / / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taddevIvaramAhAtmyAtsApyajAnAditi sphuTam / martyo'yamIdRgratnAni phalamUlyaM hi yAcate // 687 // tataH pravizya cAmbhodhau, gRhItvA vividhAn maNIn / tatraitya phalalobhena, siddhadattAya sArpipat // 688 // tasyai phalAni tAvanti tadA tAni sa dattavAn / phalAnyasyai dadAtyevaM, ratnAnyAdAya so'nvaham // 689 // evaM krameNa vizvAsAdanyo'nyairjalamAnuSaiH / tasmai tatphalamUlyena, maNayaH koTizo 'rpitAH // 690 // melitairmaNibhirbhRtvA taM potamatha bhUribhiH / muditaH svapuraM prApa, siddhadattaH zubhena saH // 691 // koTizo vIkSya ratnAni, ratnavIreNa bhUbhujA / athA''jJA lubdhacittena, tatpote tvaritaM dade // 692 // mayA matvA tRNaM prANAnavagAhya mahArNavam / hA ! kaSTenArjitA lakSmIriyamadyAgamadvathA // 693 // ceMnmAtA tu viSaM datte, vikrINAMti pitA sutam / rAjA harati sarvasvaM, kA nu tatra pratikriyA ? // 694 // truTitAzaM manasyevaM, siddhadatte viSIdati / dine trayodaze'thAjJAM svayamevA'mucannRpaH // 695 // siddhadattastato hRSTaH, potAduttArya tAnmaNIn / vikrIya cAsIt SaTSaSTisvarNakoTIzvaraH pure // 696 // nirvivekastu milati kvacinnaiSa mahAjane / svalakSmIgarvitazcaitaM, tRNAyApi na manyate // 697 // nApi vyayayati kvApi dharme kANakaparddikam / tanute svajanAdInAmapi nopakRtiM manAk // 698 // 1. 'vikrINIte' iti syAt / 2. 'kvacidvyayati dharmAdau, nApi' ityapi / ,. 71 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mahatyarhato jAtu, gurUMzcApi na vandate / vittaikacittaH pazuvat, svajanurgamayatyasau // 699 // sa kramAnirvivekatvAdvimukto vinayAdibhiH / / dveSyo mahAjanasyA'bhUdakSipaTTa ivAnvaham // 700 // devIvarAnubhAvanotpannA'malavivekadhIH / trisandhyaM dhanadattastu,pUjayatyarhataH sadA // 701 // . sa dharma sadguroH samyak, zraddhAluH zRNute'nvaham / mahAkArye'pi na samaM, kenacitkalahAyate // 702 // prANAtipAtAdvirato, na mRSA jAtu bhASate / . vittaM nA'dattamAdatte, sa parastrIparAGmukhaH // 703 // dUraM tyajati saptApi, vyasanAni vizuddhahRt / mahAjanAntaH sa milaMstaduktaM tanute'khilam // 704 // dayAlurdInaduHsthAdau, paropakRtikarmaThaH / so'lpavitto'pyudAttAtmA, pAtre datte yathocitam // 705 // parakAyaikakuzalaH, paraRddhiSvamatsarI / svajanuH sadanuSThAnaistanute sa phalegrahi // 706 // samyagvivekAvirbhAvollasitairvinayAdibhiH / anyairapi guNaizcAsIdiSTaH ziSTajaneSu saH // 707 // athAnyadA pure tatra, kazcidvaideziko vaNig / asAdhyavyAdhinA grasto, nizi zUnyamaThe mRtaH // 708 // tatsaMskArAya militaH, sarvastatra mahAjanaH / dhanadatto'pi tatrA'gAdvivekoddiSTasatpathaH // 709 // . nirvivekadhanonmAdavismRtAtmA tu tatra saH / siddhadatto hi na prAptastenAtyAkArito bahu // 710 // 1. 'vRddhi ityapi / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zmazAne'tha tamAdAya, prAptaH sarvo mahAjanaH / na tvajJAtakulasyAsya, kazciddatte hutAzanam // 711 // vimRzyA'tha mitho'vAdId, dhanadattaM mahAjanaH / saumya ! tvamasmadAdezAdasya saMskAramAtanu // 712 // mahAjanaM vidan mApamivA'nullayazAsanam / dhanadatto'numene tat, tadA tadvacanaM sudhIH // 713 // nizcinto dhanadattena, tatkAryapratipattitaH / mahAjanastu sakalo, dUre gatvA niSedivAn // 714 // zavaM citAyAM prakSipya, so'pAkurvannathAM'zukam / granthau nibaddhamaikSiSTa, tatkaTyAM ratnapaJcakam // 715 // AtmasAkSyapi tadvIkSya, nAdattaM grAhyamuttamaiH / iti hAIvivekena, nAgrahISTa sa ni:spRhaH // 716 // paJcApya'darzayattAni sa tvAkArya mahAjanam / taMdA tamAkhyatso'pyevaM, tannirlobhatvavismitaH // 717 // tvamevaitAnyanANi, gRhANa vacanena nH| nA'dattAdAnadoSaste, nUnamitthaM lagiSyati // 718 // yugmm|| anAthamIdRg bhUbhartRsa badhi nikhilaM dhanam / ityAvirbhUtasadaddhirnA'grahISTa tathApi saH // 719 // uktvA'tha vRttaM tadrAjJe, dadau tAni mahAjanaH / tannirlobhatvahRSTazca, dhanadattAya so'pyadAt // 720 // .. tataH mApArpitAnyeSa, sudhIstAnyagrahInmudA / vikrINIte sma paJcApi, svarNalakSaizca paJcabhiH // 721 // 1. ''numenAnaH' ityapi / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yacchubhaM sudinaM kuryAt, prAcyapuNyopaDhaukitam / na hi mAtA pitA bhrAtA, suhRtsvAmI ca tannRNAm // 722 // duSkarmopasthitaM ghoraM, yatkuryAccAdinaM nRNAm / virUpaM vyAlavaitAlAdayo ruSTA na jAtu tat // 723 // prasaretkAzcidA(da )pyabdhiH, kAzciccA'pasarettithIH / dinAdinakRtastatra, vizeSo vIkSyate sphuTaH // 724 // cIyate vidhurekatra, pakSe'nyatra ca hIyate / dinAdinaphalaM deveSvapIdaM kA kathA nRNAm ? // 725 // .. vyApAravyavasAyAdi, kiJcitkAryaM tato mahat / ... sudhIzcikIrSuH svadinAdine pUrva parIkSate // 726 // vimRzyaivamatha prauDhavyavasAyacikIrasau / svadinAdinavIkSArthamajAM prathamato'grahIt // 727 // alpavRSTau yathA hyalpamAtraH paGko'pi jAyate / alpAhArA'zane nUnamalpaivA'pi visUcikA // 728 // alpaiva hi vapuSpIDApyalpauccAtyatane punaH / alpavyavahRtau cAlpA, hAnirapyadine tathA // 729 // caraNAya bahirmuktA, sA tenA'tha galastanI / tasminneva dine jagdhA, varAkI ca vRkeNa sA // 730 // . krItvA krItvA bahirmuktA, tenetthaM tridinImajA / paraM naikApi sandhyAyAM, pazcAdAgAttadaukasi // 731 // tato dinaM na me sampratyevaM nizcitya cetasi / tadA kimapi nArebhe, vyavasAyaM sa dhInidhiH // 732 // . kiyatyatha gate kAle, punastena galastanI / krItvA prAgvadvahirmuktA, suSuve yugalaM ca sA // 733 // -74 . Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM dinaparIkSArthI, yAM yAM gRhNAtyajAmayam / sA sA prasUyate'syaivamajAvRndamajAyata // 734 // tato'dhunA me divaso, nUnamastIti nirNayAt / prAptazcatuSpathe prAtaH, sa prauDhavyavasAyadhIH // 735 // tadaivaM paJcabhiH svarNalakSaiH krItaM krayANakam / / dUradezAntarAyAtasArthAttena manasvinA // 736 // sarvaM taccArpitaM potavaNijAM divasaistribhiH / suvarNalakSAH paJcAsaMstatra lAbhe'sya nirmalAH // 737 // lAbhajAtodyamazcaivaM,sudhIrvyavaharannayam / kramAdvAdazakoTIzo, lAbhakarmodayAdabhUt // 738 // paraM yathA yathA vittaM, varddhate sma tathA tathA / hRdi samyag viveko'sya, sparddhayevAdhikA'dhikaH // 739 // . mahebhyau tau siddhadattadhanadattAvathAnyadA / bhojanAya gRhe yAntau, vyavahRtya catuSpathAt // 740 // rAjAdyasutamanyena, rAjaputreNa kenacit / bhRzaM vivAdaM kurvANaM, kvaciddazatuH pathi // 741 // yugmm|| vijJairna pArzve gantavyaM, dvayorvivadamAnayoH / vivekadRSTyA vIkSyaivaM, dhanadatto'nyato yayau // 742 // vivekavikalaH siddhadattastu kalikautukI / tatrAptaH sumanuSyatvAttAbhyAM sAkSIkRtaH kalau // 743 // tadaiva kalibhaGgAya, sAhaMkArau samatsarau / taM sAkSiNaM sahAdAya, tau prAptau nRpaparSadi // 744 // nyAyA'nyAyaM tayoH pRSTastadA sAkSI sa bhUbhujA / so'nyAyaM nirvivekatvAccA'khyadrAjA'GgajanmanaH // 745 // - -- - - Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdi khinno vyavasthAyAM, tadA saMsthApya tau nRpaH / dinaiH katipayairanyatkiJcidudbhAvya dUSaNam // 746 // viMzatiM siddhadattebhyaM, svarNakoTIradaNDayat / mahAjano'pi copekSAM, dveSyatvAttasya nirmame // 747 // yugmm|| lAvaNyalIlAlalitau, rUpasaubhAgyazAlinau / sadalaGkRtinepathyau, tAvibhyAvatha cAnyadA // 748 // rAjavartmani gacchantau, mantripalyA ratizriyA / smarApasmAravazataH, sA'nurAgaM vilokitau // 749 // rUpasaubhAgyasaundaryaiH, zilpasImeva vedhasaH / . . tAbhyAmapi gavAkSasthA, yuvatI dadRze ca sA // 750 // jAnAnastanmahApApaM, dhanadattastatastadA / ivAqabimbAttvaritaM, dRzaM saMhRtya jagmivAn // 751 // siddhadattastvadAntAtmA, nirvivekamanAH punaH / tAmeva valitagrIvaM, pazyaMstatra sthitazciram // 752 // akasmAttAvadAptena, purArakSeNa tatra saH / iGgitAkArakuzalenA''badhya kSmAbhujA( je' )rpitaH // 753 // kiyantyahAnyatha kSiptvA, kArAgAre nRpo'pi tam / samRddhatvAddaza svarNakoTIrAdAya muktavAn // 754 // nAttaM dattaM tayo kenApi nUnaM tathA'pyabhUt / hA ! vivekA'vivekAbhyAmiti bhedaH punardvayoH // 755 // dhanadattaM rahazcauraH, kazcidetyA'tha cAnyadA / sapAdakoTImUlyAni, daza ratnAnyadIdRzat // 756 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazApyetAni gRhNISva, dehi mahyaM punarvRtam / daza drammasaMhasrANi, zreSThinnityavadacca saH // 757 // nUnaM stainyAhRtAnyetAnyanyathA kathamarpayet / itthamatyalpamUlyenA'nalpamUlyAnyamUlyayam // 758 // nUnaM stainyApavAdAya, krItaM stainyAhRtaM satAm / saptaprakAraH kuzalaizcauraH zAstre yaducyate // 759 // taduktam"caura 1 caurApako 2 mantrI, 3 bhedajJaH 4 kANakakrayI 5 / annadaH 6 sthAnadazcaiva, 7 cauraH saptavidhaH smRtaH" // 51 // dhanadatto vimRzyaivaM, vivekavikasanmatiH / nirudhya lobhaprasaraM, tAni ratnAni nA'grahIt // 760 // siddhadattaM tatazcaurastAni so'dIdRzadrahaH / sa ca lobhAbhibhUtAtmA, hRSTastAnyagrahId dhruvam // 761 // pUrNapApaghaTazcauraH so'tha lonakaro'nyadA / caTito nagarArakSahaste nshynnitsttH|| 762 // kazAbhirnirdayaM nighnastaM cauramatha so'bravIt / ... prAMcyaM lopnaM hi niHzeSa, vAstIti vada re! sphuTam // 763 // tADyamAnaH kazAghAtaistadA tena sa taskaraH / yadabhUdyatra tannAmasthAnAbhyAM sarvamabravIt // 764 // . prAcyacauryagatAnekavastuprAptipramodabhAg / adhikAdhikavittArthI, purArakSo'vadatpunaH // 765 // ratnAni kSmAbhujaH kozAdyAnyAttAni tvayA purA / tAni re! kAta: sa tadA, kampamAnaH punarjagau // 766 // 1. yozano mAra DAyamA che chene bhepo. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAni prAg dhanadattAya, darzitAni mayA rahaH / nA'gRhNatsa tvahaM siddhadattAyAppitavAMstataH // 767 // purArakSo'tha tadvRttaM sarvaM rAjJe nyavedayat / so'tIva kupitaH stainyAhRtaratnakrayAttadA // 768 // siddhadattebhyamAkArya, sadyo guptigRhe'kSipat / sarvathA cA'nnapAnIyaniSedhaM tasya nirmame // 769 // yugmam // , ba dhanADhyatAyAmapyAgAtkArye'nyeSAM nahi kvacit / kaSTe tasyetyaniSTasyopekSAM paurA vyadhuH punaH // 770 // dinaiH katipayaiH so'tha, bAdhyamAnaH kSudhAdibhiH / kSmAbhuje sadmasarvasvaM samarpya svamamUmucat // 771 / / sadmAptaH so'tha tadriktaM, dhanadhAnyAdaiivastubhiH / iSTAGgamiva nirjIvaM vIkSyA'bhUdguruduHkhabhAg // 772 // dadhyau punarmanasyevamiyatkAlaM mamaukasi / devIprasAdAtkamalA, samAgAtsarvatomukhI // 773 // tyAgabhogaviyuktasya, muktasya svajanAdibhiH / nirvivekasya meM sampratyevamevAgamacca sA // 774 // aihikAmuSmikaucityakRtyeSu zrIrmamaukasi / sopayogA kvacinnAbhUdaTavyAmiva mAlatI // 775 / / tataH svabhAvAccapalAM, vipulAM kamalAmimAm / ekAntenaitadAsaktaM, mUrkharAjaM hi mAM ca dhig // 776 // ubhAbhyAM labdhamAvAbhyAM, devIpArzvAdyathArthitam / phale tattattu vaicitryaM, hahA'bhUtprAcyakarmaNA // 777 // 1. 'kSudAdibhi:' ityapi / 78 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti mAnasikAnekaduHkhadAhArdditAzayaH / bhavAdviraktaH samabhUtsiddhadattazca tApasaH // 778 // dhaMnadattamathAhUyetyavag rAjA savismayam / bahulAbhe'pi ratnAni zreSThinnAttAni kiM tvayA ? // 779 // AzakrakITaM sarvatrA'skhalitaprasaraH punaH / lobhaH svacitte pravizan, kathaM nAma nyarudhyata ? // 780 // svanirdoSatvanizaGkaH, so'pyavAdIttadA nRpam / lobhamUlAni pApAni, lobhazcedaguNena kim ? // 781 // ityAdyanekazAstrArthAn, mantravatsmarato'nvaham / mamAsannIbhavello bhapizAco nahi karhicit // 782 // yugmam // anyacca bahulAbhe'pi, stainyaM stainyAhRtaM ca yat / tyAjyaM vizuddhanyAyAdhvA'dhvanInaiH sarvathottamaiH // 783 // svAmin! santoSamAdRtya, tAni nA'ttAni tanmayA / tato nirlobhatAhRSTaH, saccakre taM bhRzaM nRpaH // 784 // anAsaktatayA saptavyasaneSvatha sarvadA / zuddhavyavahRtau niSThatayA saddharmmavattayA // 785 // tathyapathyapriyoktitvAtsarvatraiaudAryatastathA / varddhamAnamahattvarddhiH, so'bhUtsarvajanapriyaH // 786 // yugmam // athAnyadA nRpasado, dhUrttaH ko'pyagamat / pratyekaM koTimUlyAni paJcaratnAni darzayan // 787 // sAvaSTambhamavak caivaM, samudre'sti kiyajjalam / karddamazca kiyAnevaM, saMzayo hRdi me cirAt // 788 // nyUnAdhikatvaM yaH samyag, vidvAn vettyanayordhruvam / mAM ca pratyAyayettasmai, paJcApyetAnyahaM dade // 789 // 78 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durbodhaH saMzayastasya, na bhagnastatra kenacit / kiMvadantI tviyaM navyA, sarvatra prAsaratpure // 790 // dhanadattaH purakSmApamahattvaM rakSituM tadA / tatrAgAttatsurIdattavivekotpannasanmatiH // 791 // Uce cAbdhau jalaM stokaM, bhadra ! bhUyAMzca kardamaH / . tava citte na cedatra, madukte pratyayo dhruvam // 792 // sarvAH stravantIrgAdyA, nipatantInivArya tat / / sindhussarvAmbhasAM saMkhyAM; sAvadhAnamanAH sRjaH // 793 // pazcAttadambu niHzeSaM, pRthak kRtvA ca vAridheH / / paGkasaMkhyAM kuruSvAtra, sa bhUyAn bhavitA dhruvam // 794 // ityasAdhyavidagdhoktiyuktipratihatazca saH / ... svasya vrIDAvilakSAsyo, manyamAnaH parAjayam // 795 // samoktAni ratnAni, dhanadattAya satvaram / yAto nirgatya nagarAddhasyamAno janaiH kvacit // 796 // yugmm|| prazasyamAnasadbuddhistuSTena kSmAbhujA bhRzam / satkRto dhanadattazca, sotsavaM svagRhe yayau // 797 // kazcinmahebhyasArthezaveSabhAk tatra cA'nyadA / dhUrto'tha sphArazRGgAraH, surUpo navayauvanaH // 798 // svarNadvAdazakoTIzA'naGgalekhApaNastriyAH / rUpasaubhAgyavasaterAgAtsadmani gUDhahRt // 799 // yugmam // tadA nUnaM mahebhyo'yaM, ko'pItyAvarjanAya sA / svAnurAgaM darzayantI, jajalpa kapaTe paTuH // 800 // 1. gUDha 64yavANo. - - Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapne mayAdya tvatprAptA, dvAdarza svarNakoTayaH 1 kalpadrukalpe sadmApte, satyaM hyetadabhUttvayi // 801 // dhUrto'pyUce zubhe ! satyametatsvapne'dya yanmayA / dvAdazesvarNakoTyo hi, nyAse muktAstavaukasi // 802 // sadbhogasukhalubdhAtmA, varSANi dvAdazAnvaham / tava vezmani vatsyAmi, nigadyeti sphuTAkSaram // 803 // paraM dezAntare sArthazcalannastyadhunotsukaH / vyavasAye mahA~llAbhastatra cAptavato'dya me // 804 // tattatra gatvA tvaritaM, bahUpArNya dhanaM punaH / tvatsaubhAgyaguNAkRSTaH, sameSyAmi tvadaukasi // 805 // tenAdyArpaya tAH svarNakoTIrdvAdaza satvaram / dhUrtteneti bruvANena, gRhItA tena sA kare // 806 // kimetaditi jalpantI, nItA cAzu catuSpatham / vivAdaH sa tayorbhagnaH sudhiyApi na kenacit // 807 // sarvatra pUrvaM paNyastrI, hAsyAspadamiyaM punaH / varAkI tadvivAdena, viziSyA'jani niSkalA // 808 // tatkathaJcittato dhUrttaviSAdAnmuktimicchatI / bhRtyaiH purAntaH paTahaM, sA sarvatretyavIvadat // 809 // vivAdAnmocayatyasmAdyo mAM samprati satpumAn / sa me bandhuH parastasmai, svarNakoTiM dade punaH // 810 // tatrA'gAjjJAtatadvatto, vivekavikasanmatiH / tayorvivAdabhaGgArthaM, dhanadattastadA drutam // 811 // 1. 'svarNadvAdazakoTayaH' ityapi / 2. 'svarNadvAdazakoTyo hi' ityapi / 81 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANisthadvAdazasvarNakoTimUlyamahAmaNiH / darzayanvAmapANisthAdarza tAnpratibimbitAn // 812 // yugmm|| dhUrtamUce ca lAhyetAn, vimuJcaitAM paNastriyam / .. so'pyAkhyadetairAdarzabimbitaiH karavANi kim ? // 813 // dhanadatto'pyuvAcaivaM, yAdRzI bhadra ! bhAvanA / siddhirhi tAdRzI yAdRg devaH pAtrI ca tAdRzI / / 814 // tvayA svapre'rpitaM yAdRgasyA apyanayA dhanam / pratyarpyamANaM cAdyAste, tAk te pratibimbitam // 815 // na doSaH kazcidatreti, sa dhUrto'tha niruttaraH / ... yathAgatamagAdvIDAvilakSastvaritaM kvacit // 816 // . nirmuktA'rthe tato mithyAvivAdAnmuditAzayA / dhanadattAya sA svarNakoTiM samadhikAM dadau // 817 // evaM pravardhamAnarddhirdhanadattaH sa dhInidhiH / SaTpaJcAzatsvarNakoTIsvAmI samajani kramAt // 818 // athAnyeyuH pure tatra, kravyAtko'pyAgamadbalI / gRhItazca nRpastena, prAptaH prAntadazAM drutam // 819 // nabhaHstho nyagadatso'tha, kravyAdo yadi ko'pi me / dadAti balimAtmAnaM, tanmuJce nRpatiM dhruvam // 820 // amAtyapramukhAH sarve, taduktaM kartumakSamAH / sattvahInatayA hrINAH, paurA nIcairvyalokayan // 821 // paropakRtiniSNAto, dhanadattastadA dade / rakSase balimAtmAnaM, mAparakSAcikI: svayam // 822 // 1. rAkSasa 2. 200nI 26 // 42pAnI 627vANo -- 82 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatsattvatuSTaH kravyAdo, vimucyA'tha nRpaM drutam / tasmai ca dvAdaza svarNakoTIrdattvA tirodadhe // 823 // kazcidvyantarajAtIyo, mAMsAzI nahi karhicit / kintvIdRg yAcate nUnaM, sattvamevekSituM nRNAm // 824 // kRtajJo'tha sa bhUjAniratIvAtmopakAriNam / dhanadattaM vyadhAnmukhyaM, sarvatra vyavahAriSu // 825 // bhadrakaprakRtiH prAyaH, pApabhIrumanAH sanA / saumyadRSTiH sa bhUjAniriti pAlayati prajAH // 826 // athA'nyadA vasantauM, sAntaHpuraparicchadaH / jagmivAnbahirudyAne, sa nRpaH kelikautukI // 827 // tatra yAvacca madhyAhne, sUpakArairnRpAjJayA / nAnArasavatIpAkaH, kriyamANo'sti sodyamam // 828 // tAvatkSuttRDbhRzaglAnAH, sArthabhraSTA maharSayaH / kaicidIyustribhirghastraistatrollaMGghaya mahATavIm // 829 // sA'nukampahRdA rAjJA, vallabhAbhizca tasya te / tadA. tandulanIreNa, prAsukena nimntritaaH|| 830 // samayopanataM zuddhaM, tadvijJAyAdade'dya taiH| vilokyamAnaM tatraikanAndIbhAjanapUrakam // 831 // tatraivAsannavRkSasya, cchAyAyAmetya satvaram / pIyUSamiva tatpItvA, svAsthyamApurmaharSayaH // 832 // upadezamatha zrutvA, tatraitya sa nRpaH kSaNam / laghukarmA prapedAnaH, zrAddhadharmaM priyAyutaH // 833 // 1. dinaiH 13 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sazraddhArAddhasuzrAddhadharmaH kAle mRto'tha saH / ratnapAla ! prajApAla! bhavAn bhAgyaikabhUrabhUt // 834 // duHkhadAhotthavairAgya( : )siddhadattaH sa tApasaH / ajJAnakaSTaH kriyayA, jayAmAtyo'bhavatpunaH // 835 // tadA lobhena tatpotaM, dvAdazA'hAnatiSThipaH / tadvairAtso'tra te rAjyaM, varSANi dvAdazA'grahIt // 836 // RNaM vairaM dvayaM caitannRbhimA'AdupekSitam / janmakoTisahAgAmi, nahi jIryati karhicit // 837 // teSAmadhyavasAyasya, vizeSAdanyajanmani / . bhUtvA zatasahasrAdiguNaM taccopatiSThate // 838 // jIvastu dhanadattasya, zrAddho vaideziko'bhavat / prAcyopakArAd glAnatve, yaM tadA pratyajAgarIH // 839 // yazca tvatkAritaprAntArAdhanAnazanakriyaH / .. surIbhUtaH kRtajJatvAdupacakre tadA tadA // 840 // prAcyapanyo navApyatra, snehAdetya tavA'milan / nIradAnollasadbhogasatkarmasahabhuktaye // 841 // zrIdevI cA'bhavattAsu, rAjJI zRGgArasundarI / . yacca janmasahasrAtprAk , tAruNyonmattayA tayA // 842 / / hAsyenAcchoTito dhUlyA, kAyotsargasthito muniH / nAnAviDambanAzcAsyA, jAtAstenA'tra janmani // 843 |yugmm|| re kuSThin ! na karoSyetanmaduktaM kimu satvaram ? / bhRtyaH kanakamaJjaryetyAkruSTaH prAcyajanmani // 844 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaM ca guNamaJjaryA, re kimandha ! na pazyasi ? / tattadvyAdhirabhUdatra, tattatkarma phalaM tayoH // 845 // AkrozyaivaM ca yattAbhyAM, vidadhe'nuzayo manAk / tenApIgvidho vyAdhirupazAntaH punastayoH // 846 // yadekatumbakamitaM, nirdoSaM tandulodakam / samaye zraddhayA dattaM, susAdhubhyastadA tvayA // 847 // sarvArthasAdhakamidaM, tatte'bhUdrasatumbakam / ni:sapatnaM ca sAmrAjyaM, sadoditvarasanmahaH // 848 // vRttaM prAcyabhavasyehak, samyak sarvavido mukhAt / nizamya sapriyo rAjA, jAtismaraNamApa saH // 849 // yathoktaM tena tadvRttaM, vIkSya sAkSAdivA'khilam / prAptazcA'bhaGgavairAgyaM, cetasyevamacintayat // 850 // duHkhaikasAre saMsAre, saMsaradbhiH zarIribhiH / 'bhuktA hyanantazastRSNAtaralaiMrviSayAH purA // 851 // tathApIha bhRzAsaktibhRtasteSveva hI ! jaDAH / . AcarantyArhataM dharma, na pretya hitamAtmanaH // 852 // zaratkAlA'bhrapaTalaM, vilIyetA'nilAdyathA / manye tathAtra saMsAre, sarvaM kSaNavinazvaram // 853 // . kallolalolA kamalA, punaratreSTasaGgamAH / mArgasthataruvizrAntasArthasaMyogasannibhAH // 854 // ApAtamadhurAH sarve, viSayAH prAntadAruNAH / rambhAntariva saMsAre, sAraM kiJcinna vIkSyate // 855 // 1. keLano aMdarano bhAga 85 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNadRSTavinaSTatvAtsvapnaH sarvamidaM bhuvi / eko bhavati suptAnAM, dvitIyo jAgratAM punaH // 856 // pratikSaNamayaM kAyaH, kSIyamANo na lakSyate / vArimuktAmaghaTavadvizIrNaH sa vibhAvyate // 857 // AyurnAsAgrasaJcAriniHzvAsocchAsakaitavAt / atyantagamanAyeva, sadA'bhyAse kRtodyamam // 858 // yebhyo jAtAzcirAttAvatte gatAH svasamAnapi / pazyan prayAto maraNaM, hantAtmAyamanAkulaH // 859 // yaduktam"vayaM yebhyo jAtAzcirataragatA eva khalu te, samaM yaiH saMvRddhAH smRtiviSayatAM te'pi gamitAH / idAnImete smaH pratidinasamAsannapatanA, gatAstulyAvasthAM sikatilanadItIratarubhiH" // 52 // ciraM sthitvA'pi viSayAH prayAsyanti na saMzayaH / / tasmAdete svayaM tyaktA, varaM sukhakRto hi te // 860 // yaduktam"avazyaM yAtAracirataramuSitvA'pi viSayA, viyoge ko bhedastyajati na jano yatsvayamamUn / . vrajantaH svAtantryAdatulaparitApAya manasaH, svayaM tyaktA hyete zamasukhamanantaM vidadhati" // 53 // (nItizataka) tudasAre'tra saMsAre, vihAya viSayAntaram / saMgRhNIta sudhIrddharmaM, sAraM sarvajJabhASitam // 861 // * 86 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAzu viSayAzaMsAvirakto vimalAzayaH / ratnapAlanRpaH so'bhUtpravajyAgrahasAgrahaH / / 862 // ApitAH paramAM prauDhiM, tena satkRtya sadguNaiH / pradhAnAmAtyasAmantAH, sakhedaM taM tadocire // 863 // tvadekajIvitA: svAmiMstvattaH kalpadrumAccyutAH / vayaM sumanaso nUnaM, bhaviSyAmaH kathaM hahA ! ? // 864 // iyAnantaH puraMjano, nAnAbhogocitaH katham ? / bhAvItyuktastvayA mUrddhabhraSTake zakalApavat // 865 // nyAyaniSTha ! guNazreSTha !, tvayA pAlitapoSitAH / lasyante'mUH prajA mAtApitRsaukhyaM kuto'nyataH ? // 866 // sammohoddIpanairityAdibhirvAkyaistadIritaiH / vairAgye susthiraM rAjJo, nAkampata mano manAk // 867 // so'tha megharathaM putraM, pratirUpamivAtmanaH / nivezya rAjye rAjanyasamakSamanuziSya ca // 868 // zrI majjinamatodyotaM, cikIrSuH sarvato jane / kRtvA priyAbhiH sahitazcaityeSvaSTAhnikAmaham // 869 // dInAdibhyo dadaddAnaM, putraklRptairmahAmahaiH / mahAsenamuneH pArzve, pravrajyAM, pratipannavAn // 870 // // tribhirvizeSakam // cAritraM niratIcAraM, zucicittaH samacarat / , tapo'tha dustapaM taptvA kAle'bhUtsa suro mahAn / / 871 // devarddhimadbhutAM bhuktvA, saciraM divi sapriyaH / mahAvidehe mAnuSyaM prApya setsyati cA'cirAt // 872 // nissamAnasamRddhInAM nidAnaM dAnamujjvalam / iti matvA manaH zuddhyA, yatadhvaM tatra sattamAH // 873 // 1. ' purIvargo' ityapi / 2. 'samAcaran' ityapi / 87 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prazastiH AsaMstapAgaNezAH zrIsomasundarasUrayaH / yugapradhAnAstatpaTTe, sUrizrImunisundarAH // 874 // tenivAMstatpadAmbhojabhramaraH somamaNDanaH / ... etAM svA'nyopakArAya, dAnamAhAtmyasatkathAm // 875 // eSA prasadya dhImaddhiH, zodhanIyA zubhAzayaiH / vAcanIyA ca suciraM, zreyaHzarmakRtaspRhaiH // 876 // munisundarasUrIzapaTTe vijayino'dhunA / : zrIratnazekhara gaNAdhIzA vaH zivasampade // 877 // iti zrItapAgacchAdhirAjazrIsomasundarasUripaTTaprabhAkaragacchanAyakazrImunisundarasUrivineyavAcanAcArya zrIsomamaNDanagaNikRtA , satpAtrapAnIyadAne zrIratnapAlanRpakathA. samAptA // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma ajitanAtha 81 AzAsiddhi ASADhabhUti 472 9mm 231 '451 869 ilAtIsuta ( pariziSTa- 1 vizeSanAma sUcI ) zlokAGkaH mahAsena mahArASTraja 544 mAtaGga mAlava 570 mugdhabhaTTa 30 mUlasthAnapura megharatha megharatha mohavallI 77 410 zrI.yugAdIza 410 479 ratizrI ratnapAla 73 ratnapura ratnapura 473 ratnavatI ratlavIra ratnasena 294 kuDakuNa kanakamaJjarI kanakAvalI kamalazrI karNATajA kAzI kuzala kauzAmbIpurI 81 750 49 407 465 . 235 565 407 khasa lATa gaganavallabha gandharvasenA guNamaJjarI goDa gaurjara 219 385 410. 219 (c)(r) (c)(c)(c)(c)(c)(c) (c)(c)(c)(c) (c) 474 dAmodara .devasenA * dRDhaprahArI vallabha vinayapAla vimala vimalA vizvAvasu vIrasena vRndAvana vaitADhaya 497 481 384 76 219 567 175 dhanadatta dhanazrI 'dhanasAra thanasArtheza 9100 473 zAligrAma zAlibhadra zrI devI zRGgAdatta zRGgArasundarI zreNika 466 608 nandiSeNa nandIzvara nArada 45 66 14 24 294 ' 567 patravalI. pATalIpura prasanatracandra . siddhadatta sItA sImandharasvAmI 13 32 21 sudarzana 10 balavAhana 234 13 472 73 bharata bharatakSetra subhadrA sulakSaNA sUrasana somA saubhAgyamaJjarI sthAnAGga 474 253 madhu 75 .132 madhupana mahAbala mahAsena 293 haMsapura . hemAGgada 220 88 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa -2 uddhRtazlokAnAmakArAdikrama / zloka naM. pra. naM. zloka naM. . 35 tRSNAkhAniragAdheyaM... 54 13 akANDakopino... 36 . ajJaH sukhamArAdhya... 4 athiraMpi thiraM.... 34 appA ceva... 25 arvAgdRSTitayA... 53 avazyaM yAtAra... 46 azvaplutaM mAdhava... 30 dasa dasa... 5 dIpyamAne tapovA 17 duSTasya daNDa... . . 27 dvighaTa grahilA.. . 18 - 41 dhanahInaH zatamekaM...... 43 indratve'pi hi... 2 navi kiJci aNunAyaM... 40. uttiSTha kSaNameka... 26 uttiSThanto nivAryante... 22 utsavavyasanayo.... 23 upakRtyopakAryeSu... 31 paidivasaM dasa... 35 pauzAcikamAkhyAnaM... 47 prAptuM yArama.... OOOOOOOOOO * 9 ekasya siddhi... . 29 egappA ajie... 28 ege jie...... 12 bahvaSyazraddhayA.. bha 6 bhariUNa jala... 1 kalikAraovi... 40 kallolaiH saha... 45 kiMzuke kiM... 42 koTIzvaro narendratvaM... 49 maMno nibaddhaM... 24 mRgeNa dattA.... 33 kharakarahaturayavasahA.. 37 yathA yathA pUrvakRtasya 7 ghana dattaM... 16 ciraM pitRgRhe... 51 caurazcaurApaka... 42 vayaM yebhyo... 44 vinA kadarya... . 25 virAdhyate na... 48 vihivilasiANa... 11 vyAje syAda... . 21 chinno'pi rohati... 38 jahA lAho tahA.... 3 jitendriyatvaM vinayaM... 8 joge joge.... 32 jo sahassaM... 14 saJcAriNI dIpazikhe.. 18 sampadi paro'pi.. 10 sarvatra dadato... 20 sukhaduHkhAnA.... 19 sukhasya duHkhasya... 24 -... . Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 9 ( dharmakathAo zA mATe ? dharma ja kalyANa karanAro che. dharma ne jANanAro dharma kare che. ane dharmane te jANe che ke je zrI sarvajJa paramAtmAe kahelI dharmakathAne madhyasthabhAve ane kuzalapaNe sAMbhaLe che te jaNAvI dharmakathAne kahevAno hetu spaSTa karavAmAM Avyo che. vicAro ke dharmakathA mahApuruSoe lakhI, te zA mATe? ane mahApuruSoe lakhelI dharmakathAne ame kahIe chIe te paNa zA mATe? eja mATe ke A sAMbhaLIne sau koI dharmane jANe ane dharmane jIvanamAM utAre. sIdhesIdhuM tattvanuM svarUpa samajanArA virala AtmAo ja hoya che. jyAre kathA dvArA tattva samajavAmAM sulabhatA rahe che. paNa kathA kahevAno ane sAMbhaLavAno hetu, kahenAra ane sAMbhaLanAra, barAbara jALave to. kathA bhATa jevI praNa nahi thavI joIe ane bhaTa jevI paNa nahi thavI joIe eka hasAvuM ane eka lobhAve, kathA to tattvajJAnI e kahelI ane tattvajJAnane paMmADanArI hovI joIe. dharmakathA te. ke je vastune vastugate samajAve. tame kevaLa kathAnA rasIyA na bano ane dharmanA rasIyA bano. to kathAmAM paNa tattvajJAnanI relamachela thAya. dharmanI kathA eTale saMvegarasathI jhIlatI kathA yogya zrotAo e kathAnuM zravaNa karatA karatA paNa saMvegarasamAM jhIle. tyAre vAta e che ke dharmaguNa pamAya. emAM ja kathA zravaNanI sArthakatA che. vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA (-sirimaI samarAIthya kahA bhA-1) jasamArAdhaka thazreNi kramAMka napaMca prasthAna sUrimaMtra zrI smRtimaMdira prakAzana TrasTa- amadAvAda