Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ evo vicAra thAne siddha svarUpa pragaTAvavAno TUMko mAryA siddha gati mokSa dhyAna tapa deva tiryaMcA gati-1 gati -3) saMyama ahiMsA. dhyArUpIvANI dayAte sukhanI velaDIAtIsukhanI jANa anaMtajIva mukta thayA@ GunphaLa jANo bhava samudra manuSya gati-4 3chUthonA bhAvAnuvAdaka adhyAtmayogI pU. AcArya devA | zrImavijayarAjazekharasUrijI mahArAjAnA vineyA pU AcArya devazrImad vijayaravizekharasUrijI mahArAjA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautama svAmine namaH zrI mahAvIra svAminenamaH zrI sudharmAsvAmine namaH zrI Atma-kamala-dAna-prema-rAmacaMdra-hIra-mahodaya-lalitazekhara-rAjazekharasuribhyo namaH jIvavicAra yAne siddha varUpa pragaTAvavAno TUMko mArga (zorTa ve) kata vAdivetAla zAntisUri mahArAja (vAcanArUpa) 7 AzIrvAda dAtA ne pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya lalitazekharasUrijI mahArAja tathA pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAjazekharasUrijI mahArAja - pravacanakAra | pUjya AcAryabhagavaMta zrImad vijaya ravizekharasUri mahArAja jIvavicAra // 1
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Arthika sahAya : zrImatI sImAbena pradIpabhAI pATaDIyA zrImatI daLanIbena jIlezabhAI pATaDIyA zrImatI jalpAbena jImItabhAI pATaDIyA, rAjakoTa mUlsa kiMmata : paThana-pAThana-pariNamana AvRtti : prathama 1000nakala vi.saM. 2073, dvitIya 1000 nakala vi.saM. 2073 tRtIya 2000nakala vi.saM. 2074 prati rathAna 0. zrI nAnAbhAI deDhiyA 1 zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa maMgeza mahAlakSamI gauzALA roDa, C/ohindustAna mila sTorsa, suhADa (G), 481-ganI epArTamenTa, muMbaI-400080 ratanaTokIjhanI sAme, bhIvaMDI-AgrAroDa, phonaH 0rara-rapa24208 bhIvaMDI(muMbaI)-3ra1305 mo. 90298 285 mI.lDara1ra3rarai-(0raparara)ra3raracha 1 zrI pramodabhAI choTAlAla zAha 2 zrI pradipabhAI mahetA 102, vorA AziSa bilDIMga, zrI jhAlAvADa jaina zvetAbara mUrtipUjaka pa-solIsITara mArga, AnaMdaparA tapagaccha saMgha TrasTa, ArAdhanA bhavana, hospITala sAme, malADa(IsTa) mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara muMbaI-97. mo. 93rarara 3583 mo. 94090 69464 zrImatI jhaMkhanAbena zAha 7 zrI kamalezabhAI dAmANI supana phaleTasa, dukAna naM. 3, "jinAjJA" karaNaparA zerI naM. 27, dharaNendra BRTSnI sAme, pAlaDI, rAjakoTa-1. phona: 0281-2233120 amadAvAda-7, mo.81412 45534 mo. 94271 6813 a kastura dhAma dharmazALA. giri vihAranI pAchaLa, taLeTI roDa, pAlItANA. phona: o. 02848-242231 komyuTara TAIpa ceTIga prinTIga amIna AjhAda navaprabhAta prinTIMga presa 5, subhASanagara, AmrapAlI sinemA pAse, 9-punAjI InDa. esTeTa, dhobI ghATa, rAjakoTa. phona:0281-245184 dudhezvara, amadAvAda. mo. 9998854rapa3 phonaH079-2524999 * prakAzaka zrI jhAlAvADa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa ArAdhanA bhuvana, mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara. jIvavacAra || 2
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mukhapRSTha citranI samaja :: saMsAracaka (nigoda mULa) cAra gati (1) tiryaMca (2) naraka (3) deva (4) manuSya. (1) tiryaMca gati : (1) ekendriya (sthAvarakAya) (2) vikasendriya | (3) paMcendriya. (2) naraka gati : (1) ratnaprabhA (2) zarkaraprabhA (3) vAlukAprabhA (4) paMkaprabhA (5) dhUmraprabhA () tama prabhA (7) tamastama prabhA. (3) devagati H (1) bhuvanapati (ra) vyaMtara (3) jyotiSa (4) vaimAnika. (4) manuSya gatiH (1) karmabhUmi (ra) akarmabhUmi (3) padaaMtarlIpa. cAra gatirupa saMsAracakramAM jIva anAdikALathI paribhramaNa kare che. tenuM mULanigoda che. eka jIva jyAre siddhagati (mokSa) pAme tyAre eka jIva anAdi nigodamAMthI bahAra Ave tyAre te jIva vyavahArarAzino kahevAya. vyavahAra rAzimAM AvyA pachI anaMtakALa jIva tiryaMca gatimAM ekendriyapaNAmAM pasAra kare, tyAM akAma nirjarA karavA vaDe tiryaMca ekendriyamAMthI tiryaMca vikalejiyamAM pasAra kare, pachI tyAMthI tiryaMca paMcendriyamAM saMzI ke asaMzamAM jAya. asaMjJI tiryaMca paMcendriyamAMthI jIva akAma nirjarA vaDe halakI devagatimAM jAya athavA azubha pravRtti karavA vaDe prathama narakamAM jAya. saMzamAMthI tiryaMca paMcendriyajIva akAmanirjarAkezubha pravRtti vaDe ke dezaviratinA pAlana vaDe devagatimAM bhuvanapatithI vaimAnika AThamAM devaloka sudhI jaI zake ane azubha pravRtti vaDe ekathI sAta narakamAM jaI zake, manuSya gatimAM ke pAcho tiryaMca gatimAM paNa jaI zake. devagatinA jIvo ratnAdimAM Asakata thavA vaDe sthAvarakAya ekendriyamAM paNa AvI zake, manuSyagati ke tiryaMca pacejiyagatimAM paNa AvI zake paNa vikalejiyamAM na jaIzake. asaMkhyAta varSavALA yugalika manuSyamAtradevagatimAMja jAya. jyAre jIvavicAra || 3
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmabhUminA garbhaja manuSyacAre gatimAM jaI zake ane pUrNa puruSArtha karavA vaDe te mokSagatine paNa pAmI zake. mokSagati mATe cAragatimAMthI mAtra garbhaja manuSya saMkhyAta varSavALA ja pUrNa puruSArtha karIne mokSane pAmI zake. bIjI koI gatimAMthI mokSa pAmI zake nahIM. mATe ja cAra gatimAM manuSya gatinI e ja vizeSatA che. mokSa mArgamAM pravezavA mATe prathama samyakatva jarUrI. samakitathI mokSamArganI zarUAta thAya. samyagadarzana-zAna-cAritrANi mokSamArga. (tatvArthasatra) samyagadarzananuM prathama lakSaNa Astikaya sarvajJa vacana vaDe svano jIva tarIke svIkAra karavo ane svanI jema sarva jIvono paNa svIkAra karavo e sarvaza vacana che. jAriso sita sahAvo tAriso hoI savajIvANa jevA siddhanA jIvo che tevA ja jagatanA (14 rAjalokanA) sarva jIvo sattAe siddha ja che. lokAtta para pAMcame anate siddhanA jIvoe potAnuM zuddha siddha svarupa pragaTa karIne zAzvata siddhagatine prApta karela che ane te sivAyanA jIvo je karma, kaSAya ane kAyAne parAdhIna thaIne jIvI rahyA che te badhA sattAe siddha hovA chatAM karmanA udayathI azuddha avasthAvALA hovAthI cAra gatimAM paribhramaNa karavA rUpe duHkhI che, te duHkhI jIvo para dayA pragaTavI te samyagudarzananuM bIjuM lakSaNa che. dayAnA pariNAma ja vikAsa pAmatA ahiMsA, saMyama, tapa ane dhyAnamAM pUrNatA pAmatA ghAtakarmanA kSayathI, guNanI pUrNatArUpa vItarAga, sarvajJa ane anaMta vIrya svabhAva mukita prApta thAya pachI aghAtInA nAzathI kAyAdisaMyoganA abhAvarUpa AtmAnI zuddhaavasthArUpasiddha avasthA pragaTa thAya. AtmAnI zuddhiAvasthA pragaTAvavA mATeno je mokSa mArga arihaMta paramAtmAe pharamAvyo che te mokSa mArganI pUrNa sAdhanA mAtra garbhaja manuSya bhavamAM ja thaI zake tema che tethI manuSya bhava devone paNa jhakhanIya che. AthI manuSyabhava pAmIne je AtmA mokSa mArganI ArAdhanA vaDe potAnI sattAgata siddhAvasthA pragaTAvavA puruSArtha kare teno manuSyabhava saphaLa thAya. jIvavicAra //4
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauda rAja loka ekanI upara anaMta aloka mokANa che paDozI rAjA dizAmAM banatakhalo, kisi bipina) alabanI ravina ARXI chee sarvaka 2 rA53 Whoo 0 | vaTa kasarata C- mAsa arayara - ebIpaja A A che ___ < alakAba nIkInI ) hirAmAM anaalaka benIphInamAM ati Ave che. mApadaMDa RUAR 1 A 1 ARU AR OLARA AR 7 1 412 lokanI gAIi4 rAjapramANe che. 1 rAjayojana 4123 I 2 412 [ 10: Sex T. 8 tamAra| LV LAP - nikAla hIpa- - Sja ' besana sanA rAjI 142jI . T114 thI nI harakamane ' ! daA | ajara-khAra ha | de e makara R | AR 2T TT TT T parathaTT TT Bra jIvavicAra // 5
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAvanA jIvavicAra cAne siddha svarUpa pragaTAvavAno TUMkomArga = (zorTa ve) prApta vigato mujaba saMvata 1004mAM jIvavicAra prakaraNanA kartA vaDagacchanA vAdivetAla pU. zAMtisUri thayA. A vAdivetAlanuM biruda bhojarAjAe temane ApyuM hatuM. teo jIvavicAranA racayitA hovAnuM mAnavAmAM Ave che. teoe AgamomAMthI jIvavicAranuM prakaraNa uddharyuM che. cakrezvarI devI ane padmAvatI devInI sahAyathI saMvata 1893mAM temaNe zrImAlInA 700 gotrane dhUlikoTa paDavAnI AgAhI jaNAvI temanuM rakSaNa karyuM hatuM. uttarAdhyayana sUtranI moTI TIkA 18,000 zloka pramANa temaNe racI che. te uttarAdhyayananI pAIa' (prAkRta) TIkA kahevAya che. pU. zAMtisUrijIe dhanapAla paMDita kRta tilakamaMjarI graMthanuM paNa saMzodhana karela che. vItarAga paramAtmA kevalajJAnarUpI sUryanA prakAzavALA che ane traNe bhuvanamAM teno prakAza pAtharI rahyAM che. 14 rAjalokamAM jIvo ThAMsI ThAMsIne bharelA che. paramAtmA e badhAne jonAra che. paramAtmA satata ApaNA darzana kare che. ApaNe temanA darzana nathI karatAM mATe ApaNe paramAtmAnA darzana karavAnAM che. sattAe mAro AtmA paNa kevalI che. pratyeka jIvono AtmA paNa siddha = kevalI che. jinezvara paramAtmA je rIte kahI gayA te rIte samagra jIvarAzine ane tenA svarUpane jANavAnuM che. jIvavicAra eTale ja AtmAnA zuddha svarUpane pragaTa karavAnI prakriyA. jaina sAhityamAM jIvone lagatA sthUla ane sUkSma vigatathI bharelA tathA tevizenA vicAranA aneka graMtho maLI Ave che. aneka dezonA vaijJAnikoe paNa e hakIkata svIkArI che ke prANIonI caitanya zakita, Idriya zakita, jIvana prakAra vagere manuSya jIvananI caitanya zakita, Idriya zakita vagere sAthe jIvavicAra // 6
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLatI Ave che. e ja rIte prANIo ane vanaspatinA lakSaNonI ekatA prayogo dvArA siddha karela che. jemAM paNa aneka lakSaNo samAna che. lokhaMDa jevI dhAtuomAM paNa sajIva padArthonA lakSaNo che ema vaijJAnikoe siddha karyuM che. atyAra sudhI ApaNe tenI bhASA samajatA nahatA.ApaNA netroenI lAgaNIo joI zakatI nahatI tethI ApaNe tene jaDa mAnatA hatA. vaijJAniko dvArA A bAbate prayogo karI te sajIva che tevuM siddha thatAM have ApaNe tene sajIva tarIke svIkAratA thayA chIe. paraMtu A badhI ja bAbate jJAnI puruSoe jaina zAstromAM A vize bahu varSo pahelAM je kaI lakheluM maLI Ave che teTaluM jagata AgaLa AvaijJAnikohajAro varSe paNa mUkI zakaze ke kema? e saMzaya che. * cAragati rUpasaMsAramAM paribhramaNa karatAM jIvo mithyAtvAdine laIne je kAMI pravRti kare tenA mAThA pariNAmone kAraNe duHkhonI paraMparA sarjAya che. pote karelI bhUlonA pariNAme duHkhanI gartAmAM lAMbA samaya sudhI bhaTakavuM paDe che. mATe sAvaceta rahI pravRti karavAthI karmabaMdha ocho ane alpa rasavALo thAya, tethI bhavabhramaNa ochuM thAya, sadagati vahelI maLe. A pustakamAM pU.zAMtisUri ma.sA. racita jIvavicAra prakaraNanI 50 gAthA tathA teno gujarAtI anuvAda pU. AcArya bhagavaMta dakSasUri ma. sAhebe karela che tenA AdhAre 5.pU. AcArya bhagavaMta zrImavijaya ravi zekhara sUri ma.sA. e potAnI AdhyAtmika zailImAM jIvonA pa3 bhedone sUkSma rIte samajAvavAno namra prayAsa karela che. pratyeka jIvonuM bhedajJAna karAvI dareka jIva sattAe siddha- kevalI che tenI tattva dvArA pratIti karAvI che. A upayogane dhyAnamAM rAkhI pratyeka jIvanI bhAva jayaNA tathA dravya jayaNA karI tenI rakSA karavAnA praNidhAna mATe prerita karela che.A amArA prayAsamAM kaMI paNa kSati jaNAya to jaNAvazo. A pahelAnA be pustakone mumukSu AtmAoe vAcana manana karI khUba ja AvakArela che. bhaviSyamAM pUjya guru bhagavaMtanI zAna vairAgya AtmalakSI vAMcanAono vadhumAM vadhu lAbha maLe tevI abhyarthanA. poSa vada-13, 2073 -prakAzaka siddha kSetra, pAlitANA. jIvavicAra || 7.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvavicAra yAne siddha svarUpa pragaTAvavAno TUMko mArga (zorTa ve) jaina zAsana eTale sarvajJa paramAtmAe prarUpela tattva zAsana. tattva mukhya be jIva - ajIva rUpa che. temAM paNa mukhya jIva tattva che. jIva ja jIva ane ajIvane jANanAra che. tethI ja paramAtmAnI AzA che ke, jIve jIva ane ajIvane jANavA joIe. jo jIve vi viyANaiI, ane viviyANaI, jIvAjIne viyANato, so huM nAhII saMjama. (daza vaikAlika) je jIva - ajIvane jANaze te ja saMyamane jANI zakaze - pAmI zakaze. jinAjJA sabve nIvA na hantavvA sarva jIvo haNavA yogya nathI arthAt rakSA karavA yogya che. amaya binazAsana / 14ma nAkhuM to tyA / jinanI sarva AzA jIvo mATe abhayarUpa che. mATe jinanI pUrNa AjJAnuM pAlana - dIkSA (sarvavirati)rUpa che. sarva jIvone abhaya ApavA rUpa che. sarva jIvanA hitasvarUpa che. te mATe prathama jIvonuM jJAna ane pachI jIva dayA pAlana. jIvanuM cAra gatimAM paribhramaNanuM kAraNa : anAdithI ajJAna, mithyAtva ane kaSAyane vaza thayelo jIva sva ane paranI hiMsAnA kAraNe svapakSe pIDAne anubhavato, ane bIjAnI pIDAmAM nimitta banato Avyo che tethI tenuM paribhramaNa cAlu che. jIve pIDAmAMthI mukata thavA hiMsAmAMthI mukata thavuM jarUrI che te mATe sarva jIvonuM zAna jarUrI che. mAtra jIvonuM jJAna thavAthI jIva hiMsAthI mukata thato nathI paNa samyagdarzana yukata jJAnavALA jIvane ja sarvahiMsAnA tyAganI jIvavicAra || 8
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ruci pragaTe.AthI AtmAnI pUrNatAnA vikAsamAM samadarzana guNa mahatvano che. te mATe tatvArthIne san ranamAM jIvAdi tattvonI zraddhA karavI ruci karavI te samyagadarzana che. jIvAi nava payatthe jo jANai tassa hoi sammattaM bhAveNa saddahaMto ayANamANe vi sammattaM // (navatatva) je jIvo jIvAdi nava tattvonI ruci kare che temAM avazya samyakatva che paNa je jIvo maMda kSayopazamanA kAraNe vizeSathI jANatA nathI paNa bhAvathI nava tattvanI zraddhA kare che te jIvomAM paNa samyakatva che. samakitanA 67 bolamAM prathama sahaNA = paramArtha saMtava che. | sarvajJa kathita parama artha tattvano paricaya karavo, jIvatattvane pUrNa svarUpe jANavuM, rucipUrvaka zraddhAthI svIkAravuM ane te pramANe pariNamavuMarthAt sarva jIvone sva taraphathI pIDA na ApavArUpa pravartavuM. | sarva saMgathI rahita saMpUrNa svataMtra avasthArUpa ane sarva pIDAthI rahita avyAbAdha rU5 AtmAnI siddhAvasthA pragaTAvavA mATe sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAe dezanA rUpe ahiMsA paramo dharma rUpa mokSa mArgano vistAra AcAragAdi dvAdaza AgamamAM pharamAvyo che. temAM prathama Agama AcArAMganuM prathama adhyayana SajIva nikAya che. hAlamAM dazavaikAlika AgamamAM trasa-sthAvara, sUthama-bAdara rUpa cha kAya jIvonuM jJAna sAdhune pariNamana pAme, jIvadayAnA pariNAma pragaTe pachI ja tene cAritranA Aropa svarUpa pAMca mahAvrato - chaThTha tribhojana viramaNa vrata uccarAvavAmAM Ave che. AthI sAdhu-zrAvakadharmanI ArAdhanAmAMSajIva nikAyanA svarUpanuM jJAna ane zraddhApUrvakanI ruci atyaMta Avazyaka che. - jIvonuM vistArathI svarUpa AcArAMga, uttarAdhyayana, dazavaikAlika, pannavaNAdi AgamomAM che. jIvavicAra // 9
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ je jIvo Agama vAMcananA adhikArI na banI zake ane je maMda layopazamavALA hoya tevA jIvone paNa A SajIva nikAya jIvono bodha saraLa rIte prApta thAya, tethI A jIvavicAra prakaraNa e AgaLanA navatattva, daMDaka, laghusaMgrahaNI, karmagraMthAdimAM pravezavAnA pAyArUpa che arthAt tattvanA dariyArUpa jinazAsanamAM te praveza dvAra samAna che. AthI atyaMta upayogI evA jIvavicAra prakaraNanI racanA prAyaH karIne saMvata 1004mAM vaDagacchamAM thayelA pU.zAMtisUri mahArAje karI che. jeoe bhojarAjAnI sabhAmAM 500 paMDitone tathA bIjA paNa paMDitone harAvatAM bhojarAjAe temane vAdivetAlanuM biruda ApyuM. jemaNe uttarAdhyana Agama para 18000 zloka pramANa pAIaTIkA racI che ane dhanapAla paMDita racita tilaka maMjarInuM saMzodhana karyuM che. evA prakAMDa vidvAna traSie AgamarUpa mahAsAgaramAMthI saMkSepa rucivALA ane maMda mati jijJAsu jIvonA bodha mATe jIvavicAra prakAranI racanA karI. prAtaH smaraNIya mArA paramopakArI pU. gaccha sthavira dAdA AcArya gurudeva zrImad vijaya lalitazekhara sUri mahArAjAe mAsatuSa jevA jaDamativALA evA mane A jIva vicAra prakaraNa ane navatattvano abhyAsa ghaNA varSo sudhI jAte pATha sAMbhaLavA rUpe, punarAvartana karAvavA vaDe te padArtho mukhapATha karAvIne ghaNo upakAra karyo che. tenA kAraNe huM jIva vicAra - nava tattvanI vAcanA ApavA bhAgyazALI thayo chuM. - 209mAM nAnA moDhAthI zaMkhezvara charI pAlita saMghamAM jatAM rastAmAM vaiyAvaccI munirAja zrI divyazekhara vi. ma. no akasmAta thatAM, rAjakoTa vardhamAna nagaramAM vaizAkha-jeTha mahinAmAM rokANa thatAM saMghanA tattvajijJAsu ArAdhakonI tIvra mAgaNInA kAraNe jIva vicAranI vAcanA zarU karAI - adhUrI rahelI vAcanA surendranagara mukAme pUrNa thaIzrAvakone te ghaNI upayogI banatAM pustakarUpe prakAzita karavAno nirNaya thayo. - devagurukRpAbaLe vAcanAApatAM je viziSTa saMvedanArUpe bhAvo pragaTa jIvavicAra || 10
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayA te vaMdanA svarUpe pragaTa karyA che. jIva vicAranA padArthonuM AtmA sAthe anusaMdhAna thAya ane tenA phaLarUpe samyakatvanA lakSaNarUpa dayA, nirveda, saMvegAdi bhAvothI AtmA bhAvita thAya, AtmA sarvaviratinA pariNAmamAM pariNamana pAme te rIte jIvavicArano svAdhyAya thAya to svAdhyAyanI saphaLa tA thAya. jIvavicAra e dhyAna yoganI parama bhUmikA rUpa che tethI mumukSu AtmAoe tenA svAdhyAyamAM pramAdana karavo paNa jIvavicAranA padArthone AtmasAt karI vyavahAramAM teno upayoga mUkI dayAnA pariNAmonI saMvedanA, vRddhino lakSya keLavavAno prayatna karavo. kAraNa jIvadayAno vizuddha pariNAma ja arthAt svabhAva dayAmAM te pariNAma pariNamatA AtmA zreNie caDhI svabhAva rakSAnI pUrNatA rUpa vItarAgatAne pAmI-bhAvAtIta thaI bhavathI atIta evI AtmAnI zuddhasiddha avasthA pragaTa karaze. Ama jIvavicAra prakaraNa e siddhagatinA pramANamAM ane siddha svarUpa pragaTAvavAmAM mahatvanuM sthAna dharAve che. surendranagaranA pradIpabhAI, miliMdabhAI tathA rAjakoTanA kamalezabhAI 'dAmANI, nItinabhAIcokasI tathA sAdhu tathA sAdhvIjI bhagavaMto vagere ghaNA mahAnubhAvonI sahAyathI A pustakataiyAra thayuM che. mArImatimaMdatA ane zAstranA bahoLA abhyAsanA abhAvanA kAraNe zAstra viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to kSamA karazo. je kaMI kSati dekhAya tene vAcakavarga sudhArIne vAMce tathA amane jaNAvavAnI kRpA kare jethI bhaviSyamAM teno sudhAro thaI zake. pAlItANA AcArya ravizekharasUri poSa vada-13, 2073 jIvavicAra / 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUAcArya bhagavaMta zrI yazovijayasUrijI ma.sA.no zubhecachA patra mahA suda-2 9 5 adhyAtmapra) cArya bhagava zrIravikhera - surIzvarajI mahArAja sAta vaMda 'kurA hajI * kama majumade - jIvavicAra. pustaDa maLyuM.. - jIvicAranA padArtho alaga ja AyAmamAM bhacAsa che, tatvasiSTha jillAmu jIvo. uttalo meLavavAmAM . 6 janma - yazovijayasUri) "jijJAsu vAcaka vargane khAsa sUcanA' A jIva vicAra AtmapratItinA prayANa svarUpa hovAthI atyaMta mananIya-ciMtanIya che. jIvavicAra || 12
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( vatIya prastAvanA A pustakanuM prathama ane dvitIya vimocana siddhagirIrAjamAM pU.gacchasthavira AcArya bhagavaMta zrI lalitazekharasurIzvarajI mahArAjAnA sAnidhyamAM vizALa sAdhu-sAdhvI tathA saMghanI hAjarImAM atyaMta ullAsamaya vAtAvaraNamAM thayela. aMtarikSamAMthI prApta thatA pU. gurudeva AcArya rAjazekharasUrizvarajI mahArAjAnA divya AzirvAdathI A pustakacartuvidha saMghamAM khUba ja AdaraNIya banyuM. bahu ja TuMkAgALAmAM A pustakonI nakalo pUrNa thaI jatA tenI trIjI AvRti vizeSatAthI sudhArA-vadhArA citro sAthe prakAzita karI rahyA chIe teno amane savizeSa AnaMda che. A tRtIya AvRtimAM khAsa vizeSatA, pU. AcArya bhagavaMta ravizekharasUrizvarajI mahArAjAnA vAcanA daramyAna pragaTela Atma saMvedanA che. jeno amoe alagathI saMkalana karIne pustakanA aMtima sthAnamAM goThavela che je AkhA jIvavicArano sAra kahI zakAya tevI AtmasaMvedanAthI bharela che. - A trIjI AvRtimAM amoe mumukSuone jIvonI vizeSathI samajaNa prApta thAya te mATe zakya teTalA citro rajU karela che. kevI-kevI jAtanI jIvasRSTi che tenuM citrIkaraNa karavAnA prayatno karela che. anumodanIya vAta jaNAvatA, A citranuM kAma karanAra ajaina ArTisTa hoya pustaka ane citro vizenuM lakhANa vAMcatA apUkAya jIvonI virAdhanAnA pApo tathA mULo khAvo te mAMsa barAbara che, khAya te narake jAya te vAMcatA pANIno niyaMtrita upayoga zarU karyo tathA mULAno AjIvana tyAga karyo. eka ArTisTamAM phakta citro doravAthI ATaluM parivartana zakya banatuM hoya to A pustakanI mAhitI mAtra jANakArI nathI paraMtu sAkSAta sarvazanI vANIno mahimA che to ja A zakya bane. Apane A saMvedanA tathA citrakaraNavALuM pustaka jarUrathI pasaMda Avaze ane ApanA jJAnane vadhu nirmaLa banAvaze to amArA prayatno saphaLa thayA gaNAze. mAgasara-vada, 2074 - prakAzaka bhivaDI, muMbaI jIvavicAra | 13
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA viSaya pAnA naM. 1. 3. vAdivetAla zAMtisUri mahArAja 'jIvavicAra prakaraNanI racanA zA mATe kare che? jIvo para anugraha zA mATe karavo joIe? AtmAne karmano baMdha kayA kAraNe thAya? jinazAsana kone avazya mukitanuM kAraNa thAya? jIva kone kahevAya? anya darzananI mokSa mAnyatA saMsArI jIvonA bheda pRvIkAya. 17. 19. pRthvIkAyajIvonA prakAra pRthvIAyamAM jIvapaNAnI sAbitI .. pRthvIkAya jIvonuM pramANa pRthvIkAya jIvonI virAdhanA kayA kAraNathI thAya? apAyA apakAya jIvonA prakAra pANImAM Asakata devo kayAM utpanna thAya? 16. vijJAne darzAvela pANInA TIpAnuM citra pANImAM jIvapaNAnI sidhdhI 18. apakAyanI virAdhanAnuM mukhya kAraNa pANI gALavAthI zuM lAbha thAya? anilaya agnikAya jIvonA prakAra agnikAya saMkhyA pramANa agnikAyamAM jIvapaNAnI sidhdhI agnikAyane pragaTAvanAravirAdhaka ke bujhAvanAra virAdhaka? agnikAya jIvonI jayaNA vasAya vAyukAyajIvonA prakAra vAyukAyamAM jIvapaNAnI sidhdhI ra7. vAyukAyanuM saMkhyA pramANa 28. vAyukAyanI rakSA koNa karI zake? vanaspatinayA ra9. sAdhAraNa vanaspatikAya 23. jIvavicAra || 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pAnA naM. 93 30. soyanA agrabhAga para baTeTAno je aMza Ave temAM keTalA jIvo rahelA hoya? 31. 7mI narakanA duHkha karatA nigodanuM duHkha adhika kema? 3ra. cauda rAjaloka asaMkhya sUkSama nigodanuM citra 33. sAdhAraNa vanaspatikAyanA lakSaNo 2. pratyeka vanaspatizaya 35. vanaspatikAyamAM jIvapaNAnI siddhi 37. rUpAdi pAMce IndriyonuM mULa vanaspati kaI rIte? 38. vanaspatinI jayaNA casakAya jIvonuM ravarUpa 39. trasakAyanA mukhya bheda vikasendriya jIvonuM savarUpa 40. beIndriya jIvo 41. teIndriya jIvo caurindriya jIvo te pacendriya jIvonuM savarUpa 43. saMjJI paMcendriya jIvonA prakAra 0 narakagati 45. jIvarAzimAMthI narakagatimAM koNa jAya? 46. ratnaprabhA pRthvInuM citra 47. ratnaprabhA pRthvIno saMpUrNa citra 50. paramAdhAmI koNa thAya? 51. vanaspati upara cAlavAmAM pApazuM? para. jaLacara manuSya kayAM utpana thAya? zA kAraNe? lica gati 54. paMcendriya sthalacaranA traNa bheda 0 khecara jIvo. 50. kAmalatA vezyA ane temAM Asakata puruSonuM daSTAMta manuSya gati 57. munaSyanA mukhya traNa bheda samRdghima manuSyane utpanna thavAnA cauda sthAno 59. sADI pacIsa Arya dezonA nAma aDhI dvIpa samudranuM citra devagati o. devonA prakAra 1. vyaMtara nikAyamAM koNa utpanna thAya? 2. jyotiSa devomAM koNa utpanna thAya? 123 1ra4 125 128 128 130 135 140 142 144 144 15ra 152A 175 175 180 10. 12 19 201 208 212 213 217 220 jIvavicAra // 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pAnA naM. rara3 rara5 28 231 ra3ra 233 235 236 238 244 245 ra47 248 3. navaveyakamAM koNa utpana thAya? 4. pAMca anuttaramAM koNa utpanna thAya? devalokamAM zuM hoya? te sidhdha nA 15 bhedya i.- mApa 7. jIvonA zarIranI avagAhanA - 8. ekendriya jIvonuM zarIra pramANa 69. pratyeka vanaspatinAM zarIranI avagAhanA vikalendriya jIvonI avagAhanA 71. narakanA jIvonI avagAhanA 72. paMcendriya tiryaMcanA zarIranI avagAhanA saMmUrchAima paMcendriya tiryaMconI avagAhanA 74. manuSyanA zarIranI avagAhanA avasarpiNI kALanA cha ArAnuM svarUpa devonA zarIranI avagAhanA jIvonuM AyuSyALA 77. sthAvara jIvono AyuSyakALa 78. trasakAya jIvono AyuSkALa 79. Indriya jIvono AyuSyakALa 80. caurikriya jIvono AyuSyakALa 81. devo tathA nAraka jIvono AyuSyakALa 82. becaranA jIvono AyuSyakALa 83. dravya ane bhAvaprANanuM svarUpa sonI hAra 84 lAkha jIvayoninuM svarUpa vedanAno rasathALa yonI svarUpano cArTa tiryaMca gatinA jIvonuM AyuSya ane avagAhanA yaMtra manuSyanI avagAhanA ane AyuSyanA yaMtro 87. sAte nArakInuM utkRSTa-jaghanya AyuSya tathA avagAhanAno yaMtra 88. bhavanapati-vyaMtara devonA zarIranI avagAhanA ane AyuSya yaMtra 89. vaimAnika devonuM jaghanya-utkRSTa AyuSya ane avagAhanAnuM yaMtra judA judA jIvonI kAyasthiti 9. eka thI sAta narakanA prataro sahita AyuSyanuM yaMtra 000 251 para 255 21 22 22 263 265 271 rahao 278 _ _ re re 285 319 320 321 321 3rara 323 0. 324 jIvavicAra // 10
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' yAne jIvavicAra siddha svarUpa pragaTAvavAno TUMko mArga (zorTa ve) * graMthakartAno paricaya kata vAdivetAla pU. zAntisUri mahArAja graMthakartAzrI vAdivetAla 5. zAntisUri mahArAjano Tako paricaya janma rAdhanapura (uNa) gAme-pitAH dhanadeva, mAtA dhanazrI, temane bhImanAme putra. te vakhate pATaNamAM thArApaddha gacchAdhipati vijayasiMhasUri nAme caityavAsI AcAryavidyamAna hatAM. teo ekavakhata uNa gAme padhAryA. bhImane aneka lakSaNo yukta joIne mAtA-pitA pAse tenI yAcanA karI. mAtA-pitAe temane putra arpaNa karyo ane bhIme temanI pAse dIkSA aMgIkAra karI. temanuM nAma bhImamAMthI muni zAMtibhadra paDyuM ane temaNe sUtra-siddhAMta, nyAya, vyAkaraNa, kAvya, koSa, jyotiSa, maMtra zAstra vagereno abhyAsa karyo. AgaLa jatAMAcAryapada pradAna thayuM ane tyAre pU. zAntisUrijI nAmasthApana thayuM. pU. guru vijayasiMhasUri AcArya bhagavaMtanuM svarga gamana thatA gacchano bhAra vahana karavAno temanA zire Avyo. jIvavicAra // 17
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vakhate pATaNamAM rAjA bhImadeva hatAM. aneka paMDitonI sabhAthI zobhatAM temanA darabAramAM pU. AcArya zAMtisUrizvajIe adbhUta kavitva zakti ane vAdakaLAno paricaya Apyo. rAjAe temanI kaLAthI khuza thaI temane kavIndra ane vAdi cakravartInuM biruda ApyuM. kavi tarIke sarvatra prasiddha dhanapAla paMDite AcArya pU. zAMtisUrijIne mAlavadeza AvavA vinaMti karI. vitine mAna ApI dhArAnagarI tarapha vihAra karyo. chellA mukAme rAjA bhoja sAme AvyA ane rAjA bhoje kahyuM ke dhArA nagarInI rAjasabhAmAM jeTalA paMDitone jItazo teTalA lAkha mAlavI dramma tamane ApIza. mAre jovuM che ke gujarAtanA jaina sAdhuomAM vidvatAnuM keTaluM sAmarthya che? AcAryazrIe paDakAra jhIlI-rAjasabhAmAM pravezI 84 vAdIone jItyA. rAjAe tyAre temane vAdivetAlanuM biruda ApyuM, ane zarata pramANe 84 lAkha draSma arpaNa karyA je jina maMdira nirmANamAM ApI devAyA. AcAryazrInI vAda viSayaka khyAti sAMbhaLI te vakhate bIjA 500 paMDito dhArAnagarImAM AvyAM temane paNa AcAryazrIe vAdamAM jItI lIdhA. vaDa gacchIya pU. mukticandrasUrijI jeoe bauddha darzananA prameyano pATha 10 divasamAM 10 adhyayano sAMbhaLavA mAtrathI (guptarIte) kaMThastha karyA, te jANI AcArya pU. zAMtisUrIzvarajIe temane SaDdarzanano abhyAsa karAvyo tathA 415 rAjakumArone pratibodha karI jaina dharmanI chatrachAyA nIce lAvyAM. pU. AcAryazrIe uttarAdhyayana sUtranI bRhatkRti 18 hajAra zloka pramANa racI je vAda zakti mATe killA samAna manAya che. vAdideva sUrijIe tenA ja AdhAre siddharAjanI sabhAmAM digambara AcArya kumudacaMdrasUrine paNa parAjaya Apyo hato. AcAryazrIe 1096mAM giranAra tIrthanI yAtrArthe saMgha sAthe prayANa karyuM ane tyAM jaI anazanano svIkAra karI jeTha suda-9nA samAdhi pUrvaka deha choDyo. -X-X-X-X-X-X jIvavicAra // 18
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ * jIva vicAra prakaraNanuM prayojana * kevalajJAnasvarUpI vIra paramAtmAne tathA temanI vANIne ane potAnA gurune namaskAra karIne sau prathama pU.zAMtisUri mahArAje jIvavicAra prakaraNanI racanA huM racanA karIza tema pratijJA karI. - janma, maraNa, roga ane zokAdi durgati svarUpa anAdi anaMta bhava samudrane sahelAIthI pAra pAmavAno jo koI saraLa upAya hoya to te che eka ja che jIvatattvanuM jJAna. 1 vAdivetAla 5. zAMtirimahArAjajIvavicAra prakaraNanI racanA zA mATe kare che? pU.zAMtisUri ma.sA.e samasta Agamo joyAne rahasyasAra mAtra eTalo ja maLyo ke jIve jIvamaya banavAnuM che. potAnI jAtano nirNaya karI levAno che ke huM jIva chuM, ajIva nathI ne ajIvamaya banelA jIvane jIvamaya banAvavo e ja dharmano sAra che prabhue paNa A ja karyuM che. sarvAnA vacanane pakaDIne temanuM saMpUrNa zuddha svarUpe pragaTa karyuM che. mokSamArganI vyAkhyA paNa e ja che ke saMsArathI mukti meLavavAnI che arthAt jaDane choDavAnuM che. jIvamaya thavuM eTale jIvatA thavuM ane tenI mATe dayA dharma kA mUla hai to potAnA jIvadravya pratye jyAre dayAno pariNAma Ave ke AnaMdane bhogavavAnA svabhAvavALo AtmA pIDA bhogavI rahyo che te hakIkata mAtra jina ja batAvI zake che. kAraNa jJAnathI pUrNa thayA vinA koI A vAta nahIM karI zake. AkhuM jagata paramAM ja sukha mAne tyAM ApaNane ema thAya ke badhA ja kare te khoTuM kema hoya? eTale tamAro bhrama vadhAre daDha thAya. jIvanuM maraNa zuM? mithyAtvano jIvavicAra || 19
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ udaya e ja jIvanuM bhAva maraNa che. ApazuM tevuM maLaze e zraddhA che mATe jagatamAM paropakArAdi kAryothAyache. anAdinA saMskAro che te eTalA majabUta che ke pariNAma na Ave to paNa satapravRttinA saMskAro nAkhavA ja paDe to ja pachI pariNAma Avaze ane anubhavavAnA pariNAmanA lakSe ja kArya karavAnuM che. vartamAnamAM jJAna-darzana-cAritra-tapa vagerenA je pariNAma thaze te thAyopathamikabhAve ja thaze. kAraNa kSAyika bhAve thAya tevA prakAranI lAyakAta ApaNe keLavI ja nathI eTale ja pAMcamA ArAmAM ApaNo janma thayo. [] AtmAne jAgRta rAkhavA satsaMga jarUrIH satsaMganI je sImA che e jeTalI majabUta banAvIe teTalA ja bacavAnA cAnsa che nahIM to paDavAnA to cAnsa che ja. satasaMga eTale AtmazAnI saruno saMga e prathama satsaMga che. je potAno anubhava karatA hoya, AtmAnA anubhava mATe nIkaLelA hoya, tenI mATe prayatna karatA hoya ane AMzika paNa teno anubhava karatA hoya, zAzvata evA AtmAno anubhavate sahuno saMga. AtmAnA anubhavano lakSa nathI to te mAtradravyaliMgI che pachI te game te saMpradAyano ke samudAyano hoya. AgamAM bIjA naMbare Ave arthAt anubhavayogI sadguru pAse Agama zAstrAbhyAsa rUpa satsaMga. 0 jina Agama - jina biba bhAvIyarako AdhArA kalikAle ekaAgamane bIjuMjinabibabetaravAnAM sAdhana kahyAM che. Agama e paramAtmAnI vANIsvarUpadehache. jinabiMbane paNa tyAre ja parakhI zakazo jyAre Agamane samajIne kAma karazo. je tattvane jANato nathI te paramAtmAne nahIM jANI zake. paramAtmAne jANavA mATe tattvane Agamane jANavA japaDaze. jinabiMbamAM pratibiMba konuM paDe? potAnA AtmAnuM arthAtu jinanA darzana karatAM potAnA AtmAnuM potAne jinabiMbamAM darzana thAya. AgamanA abhyAsa pachI ja mahApuruSo paramAtmAmAM layalIna banyAM. jJAna upAsanAnI zakti che teNe to jJAna ja jANavAnuM che. jinabiMba tevA mATe che ke jenAmAM jIvavicAra // 20
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnanI zakti nathI.ATalI sAdhanAno nizcayahovo joIe ke AkhA divasamAM ATalA sAmAyika, jApa, svAdhyAya, khamAsamaNA, kAussagna vagere thavuM joIe. nakAmo - ALasamAM samaya na javo joIe. A badhA anuSThAno e paNa satsaMga kahevAya. A ApaNI sAthe hoya to kalikALanI tAkAta nathI ke te kAMI karI zake. jene anAdi duHkha jaMjALamAMthI nIkaLavAno bhAva thAya ane tene te mATe jIvAdi padArthonA samUhanuM heyopAdeyapUrvaka jJAna bhaNavuM jarUrI che. jJAnane samyaka rIte prApta karavuM hoya to teno ekamAtra upAya gurunI vidhipUrvaka sevAdi karIne sadguru pAsethI jJAna grahaNa karavuM. sadguruvinA prApta karela jJAna prAyaH sAdhakane ISTa arthanI prApti karAvatuM nathI. tattvajJAtA evA sadguru pAse vidhipUrvaka jJAna grahaNa karavAthI ISTa arthanI prApti thAya arthAt jIvavicAra bhaNavA vaDe duHkhI jIvo para karuNAdi bhAva pragaTa thAya. vAdivetAla pU. zAMtisUri mahArAja dvArA jIvanuM svarUpa prakaraNanI racanAnI pAchaLa hetu zuM che? jIva svarUpane jANyA vinA jIva svarUpanI pUrNatA prApta karI zakato nathI. svarUpanI pUrNatA prApta karavA sarva jIvone jANIne sarvajIvone abhayadAna ApavAnuM che. jIvavicAra vinA navakAra mahAmaMtra paNa pUrNa phaLane ApanAruM na thAya. navakAranuM pUrNaphaLa sarva pApano nAza che. sarva pApano nAza eTale siddhAvasthAnI prApti. te mATe sarva jIvarAzine siddha svarUpe juve nahIM, zraddhAthI svIkAre nahIM ane te pramANe ja AcaraNa kare nahIM arthAt je rIte siddha bhagavaMtonI pratimAnI saheja paNa AzAtanA karavA mana taiyAra thatuM nathI te ja pramANe sattAe siddha svarUpI jIva sAthe paNa sAkSAt siddha svarUpI mAnIne tenI AzAtanA baMdha thAya nahIM tyAM sudhI pApano baMdha cAlu rahe. AthI sarva prathama jIve sarvapApanA nimittone baMdha karavA joIe. jIva mAtrane pIDA na ApavI te ja jinAjJA. te jinAjJA na mAnavI - na jIvavicAra || 21
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcaravI te ja moTuM pApa. tethI dareka jIvanI AzAtanA-pIDAnA nimittathI ApaNe mukta na banIe tyAM sudhI sarva pApano nAza thato nathI. tethI sarvajIvonuM prathama jJAna grahaNa te Avazyaka rUpe lAgavuM joIe. Agama ane anubhava jJAna thakI thayelA cokkasa nirNaya vaDe pU. zAMtisUri mahArAja bhavya jIvo para pragaTelI kRpAdRSTithI prerAIne jIvatattvanA upadeza rUpe A jIvavicAra prakaraNa racanAno AraMbha karavA ziSTa puruSonA mArgane anusaravApUrvaka ISTadevane namaskAra karavA pUrvaka have jIvavicAra prakaraNano AraMbha karatAM vighnonA nAza mATe ane graMthanI samApti vighna rahita thAya te mATe maMgalAcaraNa rUpa gAthAno AraMbha kare che. vAdivetAla pU. zAMtisUri mahArAja maMgalAcaraNa zA mATe kare che ? jIva pote maMgala svarUpa che, kevI rIte ? AtmA jJAnAdi guNothI bharelo che tethI maMgaLa mATe bIje kayAMya javAnI jarUra nathI. karma-kAyA e amaMgala che. je rUpI che tene dUra karavAnuM che. maMgalarUpa AtmA amaMgalathI joDAyelo che. karma-kAyA dUra thaI jAya to AtmA parama maMgala thaI jAya. AthI pU. zAMtisUri mahArAja arihaMta paramAtmAne vaMdana kare che. arihaMto jJAnAdi guNothI pUrNa thaI gayA che tethI parama maMgalarUpa che. AthI pU. zAMtisUri mahArAja potAnA AtmAne parama maMgala banAvavA bhAva vaMdanA kare che. jIvavicArane jANyA vinA jIva parama maMgalarUpa na bane. tene jANyA vinA bIjA game teTalA maMgala karo to te vAstavika maMgala rUpe phaLe nahIM. naMdasUtramAM zAnane ja maMgala kahyuM che, jJAna AtmAmAM ja che. AthI jIvane jIva tarIke na jANe te tenuM amagala che. badhA pApanuM mULa ajJAna che. zAnane sukhanI khANa ane ajJAnane duHkhanI khANa kahI che. potAnA AtmAne na jANavuM te mahApApa che. dravya prANono nAza te dravya hiMsA che ane bhAva prANano nAza e bhAva hiMsA che. AthI AtmAne (jIva dravyane) na jANete (tenI bhAvahiMsA) amaMgalarUpa che. potAnA AtmAne jANIne sarva AtmAone sarvajJa daSTithI siddha svarUpI jANIne sva AtmAne jIvavicAra // 22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ amaMgalamaya banatAM aTakAvavo ane jIvamaya banAvavA parama maMgalamaya AtmAe thaI javAnuM che. mokSamArga samyagadarzanathI thAya che. samyagudarzanathI jJAna zuddha thAya, zuddha jJAna sva-para prakAzaka bane che. jema dIvAno prakAza bahAra ajavALuM Ape potAne tyAM aMdhAruM rahe. jyAre ratnano dIpaka nirmaLa prakAza karanAro bane. sAcA eka padanuM paNa zuddha jJAna tAraka thAya. mASatuSa munine eka dravyathI azuddha padanuM paNa jJAna kevalajJAna ApanAruM thayuM. samyagadarzana pUrvakanuM jJAnavirati apAve ane jo viratinaapAveto aviratinA pApano pazcAttApa karAve. AthI jIvavicAra bhaNatAM jIvonuM svarUpa jANatAM-jANatAM jIvo para karuNA pragaTe. jema-jema jJAna vadhe tema-tema karuNA vadhe, nahIM to kaThoratA abhimAna vadhe, to te jJAna pariNAma pAmyuM na kahevAya. jema-jema jJAna vadhe tema-tema AtmA komaLa banato jAya, arthAt jIva, jIvamaya, guNamaya bane. pU. zAMtisUri mahArAjAe mahAvIra paramAtmAne maMgalA caraNamAM muvA patra vIraM vizeSaNa zA mATe ApyuM? bhuvana eTale traNa bhuvana u, adho ane ticchalokarUpa bhuvana, zenuM baneluM che? pRthvIkAya, apUkAya (agnikAya alpa sthAna) vAyukAya, vanaspatikAyathI yukta ane trasakAyathI yukta, temAM sthAvarakAyanI pradhAnatA che. tenA dvArA kahevA mAMge che ke trasakAya jIvone sthAvara kAyane AdhAre rahevuM paDe che. jyAre sthAvarakAya jIvonI sAthe vadhAre rahevAnuM thAya ane temAM tenI satata asAtAnAnuM bhAna thAya ane te TALavAnuM mana thAya ane te pramANe TALavAno pUrNa prayatna thAya tyAre tenI saphaLatA rUpe traNa bhuvana upara jIvane sadA mATe sarva sthAvara jIvothI alipta thaIne rahevAnuM prApta thAya. prabhue paNa A parama puruSArtha svayaM karI ane jagatane paNa te ja mArga batAvIne svayaM lokAMta para sadA mATe vAsa karyo che. koI jIvane asAtA na ApavA mATeno mArga prabhue sarva jIvone abhayadAna ApavA rUpa sarvavirati pharamAvI. temAM paNa jIvonI virAdhanAthI bacavA utkRSTa sarvavirati (sAdhupada) laIne sau prathama kAussagga dhyAnamAM jIvavicAra // 23
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ -tyAM sudhI rahevAnuM jyAM sudhI sarva jIvone siddha tarIke na jovAya. (bAhubalInI jema).tevA prakAranuM sAmarthyanahoyato chevaTe saMsAra parimita karavAnuM lakSa rAkhavuM te mATe samyagdarzana jarUrI che. tenuM prathama liMga Astikya che. to svajIva sAthe sarvajIvonA astitvanI zraddhA thAya to samaktinA prathama pagathiye AvyA kahevAya mATe sarvajIvanAM astitva mATe jIvavicAra bhaNavAnuM pharajiyAta che. eTale japU.zAMtisUri mahArAje sau prathama jIvavicAra prakaraNanI racanA karI. 1. cAra prakaraNamAM jIvavicAra praNAma zA mATe? jJAnI bhagavaMtoe cAra prakaraNamAM jIvavicArane prathama mUkyuM kAraNa ke AnA vinA eka paNa prakaraNa bhaNavAno AtmA adhikArI banato nathI. karmagraMtha vageremAM jIva saMbaMdhI vistAra karavAmAM Avyo che. karma bAMdhyA pachI teno vipAka (phaLa) kaI rIte bhogave che? te saMbaMdhI badhI vigato che.arthAt tamAma jIvone jANavA mATe jIvavicArAdi prakaraNa graMtho bhaNavA paDe, vividha prakAranA jIvonI vividha avasthAone jANavI paDe ane enA dvArA potAnA AtmAne jAgRta karavAno che. pIDAmayajIva jIvone jANIne potAnA AtmAnI pIDA baMdha karI ane sarva jIvonI pIDAmAM nimitta rUpa na bane tyAre jANeluM zAna sArthakanIvaDaze. pIDArUpe thavuM e AtmAno svabhAva nathI. zAnasya pharva virati pIDApAmatA evA ApaNA AtmAne pIDAthI aTakAvavuM enuM ja nAma virati ane A kArya thAya to jJAnanuM kArya thayuM, nahIM to mAtra jANakArI ane ahaMkAra vadhe to pIDAmAM vadhAro. - dIkSA laIne sauprathama SaDu jIvanikAya adhyayana bhaNavAnuM che ane e jyAre AtmAmAM pariNamana pAmatuM dekhAya tyAre ja mahAvrata apAya nahIM to ravAnA karI devAya. mAnuM paraThavavuM che to uparathI nIce pheMkAya nahIM, kAraNa vAyukAyanA jIvonI virAdhanA thAya. vAyukAyanA jIvonI kAyA ati komaLa che ne zItaLa che, mAtra garama che e be bhegA thatA vAyukAya mATe zastra bane che, ne nIce UDI vagere trasakAya jIvo che tenI paNa virAdhanA thAya mATe A bhaNe tyAre ja edayAnuM pAlana karI zake. jIvavicAra | 24
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAH1 * jIva vicAra prakaraNano AraMbha * bhuvarNapaIvaM vIra, namiUNa bhAmi abuhabohatva, jIvasaDhavaM kici vi jaha bhaNiya puvvasUrIhiM || 1 | traNa bhuvanamAM dIpasama, zrI vIrane vaMdana karI; abudha jIvanA bodha mATe, pUrva sUri anusarI; svarUpa jIvanuM huM kahyuM, te sAMbhaLo heje dharI. mukta ane saMsArI che, jIvabheda be mukhya karI. 1 muvakhapaDyuM vIr namiLa eTale traNa bhuvanamAM pradIpa samAna evA vIra paramAtmAne namaskAra karIne A prathama pUrvArdha gAthAmAM iSTadevane namaskAra karavApUrvaka maMgalAcaraNa karAyuM. pachI maLami anuvottha abudha jIvonA bodhane mATe (arthe) nIva sava vivivi jIvanuM kaMIka svarUpa kahIza, naha makhiya putvapUrIhiM je pramANe pUrvanA sUribhagavaMtoe kahyuM che te pramANe huM kahIza. A pramANe kArya gAthAvaDe abhidheya (je kahevAnuM hoya te) ane saMbaMdha, prayojana kahyo. saMbaMdha zuM che ? saMbaMdha upAya ke upeya, athavA sAdhana--sAdhya lakSaNa rUpa che. ahIM jIvavicAra prakaraNa (zAstra) te upAya athavA sAdhanarUpa che ane jIvavicAra zAstranA arthanuM parizAna upeya athavA sAdhya che. prayojana zuM ? kartAnuM prayojana be prakAre che. (1) anaMtara (2) paraMpara. (1) anaMtara prayojana : jIva para anugraha (upakAra) karavo. (2) paraMpara prayojana : mokSanI prApti. jIvo para anugraha zA mATe karavo joIe ? parasparopagraho jIvAnAm(tattvArthasUtra) jIve jIva para avazya upakAra karavo e jIvano jIvavicAra | 25
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAva che. jIva jyAM sudhI anya jIva para upakAra karato nathI tyAMsudhI mokSamArganI zarUAta thatI nathI. sarvajJoktopadezena yaH sattvAnAmanugrahaM roti kukala tAnAM, sAnotyaviAcchivam // // (zrI ratnAkara vijayaracita TIkA) je sarvajJa bhagavaMte kahelA upadeza vaDe jIvo para upakAra kare che te jaladI mokSane pAme che. AthI pU. zAntisUri mahArAje mokSa meLavavAnI tIvra lagana ane Agama vacana para tIvra zraddhAnA prabhAve saMsAramAM duHkhathI trAsa pAmelA jIvo duHkhathI mukti pAme tevI karuNA buddhithI sva-parano jaladI mokSa thAya te hetuthI ja A jIvavicAra graMthanI racanA karI che. . n zrotAnuM anaMtara tathA paraMpara prayojana : jIvavicAra zAstra sAMbhaLIne jIvatattvanA arthanI prApti ane paraMpara prayojana mokSaprApti che. graMthakArazrIjI kahe che ke jIvanuM kaMIka svarUpa kahIza to jIvanuM svarUpa mahAarthavALuM hovAthI huM pUrNa svarUpe kahI zakIza nahIM paNa alpa ja kahIza. A jIvavicArano vistAra gaNadharaskRta AgamamAM (dvAdazAMgImAM) che. prajJApanA sUtra, AcArAMga, uttarAdhyayanavi sUtramAM che. temAMthI sArabhUta arthane huM kahIza. kone kahIza ? anuSA : jeone jIva ajIvAdi tattvano bodha nathI temane jIvAditattvano bodha thAya te mATe huM graMthanI racanA karuM chuM ane A graMthamAM paNa huM mArI mati kalpanAthI nahIM paNa je rIte gautama gaNadharAdi pUrvamaharSioe kahyuM che te pramANe ja huM kahIza. jIvanuM svarUpa zA mATe jANavuM ? pU. zAMtisUri mahArAja jIvanuM svarUpa jaNAvavAnuM kAraNa kahetA kahe che jIvanA svarUpanA vicAra vinA mokSamArga ghaTI zakato nathI. jIve potAnA ja puruSArthathI anaMtakALa karmothI dabAyelA potAnA AtmAne siddhAtmA tarIke jIvavicAra // 26
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragaTa karavAno che ane te ja mokSa mArga che. prathama puruSArtha potAnA AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTa karavuM. tethI sva--AtmA para bahumAna pragaTa thavuM joIe to ja potAnA svarUpane pragaTa karavAno prayatna thAya. te mATe jIva dravyanuM svarUpa jANI, potAnAmAM ja paramAtmAno nirNaya thAya to sarva jIvomAM paramAtmAno nirNaya thAya. sattAe sarva jIvo samAna che. potAnA AtmAno jyAM sudhI paramAtmA svarUpa nirNaya na thAya, tyAM sudhI mokSa abhilASa na thAya. saMsAramAM paribhramaNa karatAM jyAre apunabaMdhaka dazAmAM AtmA Avaze tyAre dRSTi Atma tattva pratye jaze ane tyAre ja AtmA kalyANanI khoja mATe prayatna zarU karaze ane tema karatAM sarvajJano mArga maLaze tyAre mokSa mArgamAM sthira thaze. mokSanA svarUpano nizcaya thaze tethI sthiratAnI prApti thaze. jyAM sudhI sthiratA nahIM pragaTe tyAM sudhI jIva bhaTakavAno. have jIvane jIvavAno bhAva thaze ane potAne jIvavA mATe bIjA jIvone paNa jIvavA devAno bhAva thaze. mokSamArgamAM jIva dravyane pIDA ApavAnI nathI. kAraNa AtmAno mULabhUta svabhAva pIDA ApavAnA ke bhogavavAno che ja nahIM. sva kAyAne je pIDA thAya, te pIDAmAM samAdhi Take tyAM sudhI ciMtA nahIM karavAnI. jyAM sudhI kAyAnI sAtA game che tyAM sudhI bIjA kAyAvALA AtmAone pIDA ApyA vagara rahI zakAtuM nathI. ApaNane viparyAsa thayo che ke sAtA hoya to dharma ArAdhanA sArI thAya ane asAtA hoya to dharma ArAdhanA sArI na thAya. jIve dharma sAtA mATe nahIM paNa samatA mATe karavAno che. samatA kyAM rahelI che ? kAyAmAM ke AtmAmAM ? kAyAnA nAzamAM paNa AtmAnI samatA na haNAya tevuM sAmarthya keLavavAnuM che. gajasukumAla munie saLagatA zarIramAM paNa pUrNa samatA TakAvI rAkhI to vItarAga thaI kevalI thayA. kAyAnI sAtAno rAga ja karmano vizeSa baMdha che ane tethI pharI pharI AtmAne kAyAnI koTaDImAM pUrAvuM paDe. mokSa mArga mukhya kAyAnA sukhane choDavAmAM che. te mATe sukha choDavAnuM lakSya jarUrI che. vItarAgI banavA kAyAno rAga toDavo paDe. mATe sarva jIvone svarUpe siddha svarUpI jANI jIvavicAra // 27
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAravAnuM ke jema mane pIDA gamatI nathI tema koIne paNa pIDA gamatI nathI. mATe bIjAne pIDA kema apAya ? maitrI-kAruNyabhAva vaDe sAmAyika svabhAvane siddha karavAno che. devo te karI zakatA nathI manuSyabhavamAM ja te zakya che. AthI kAyAne duzmana mAnI sAtAne choDavAnA nirNaya pUrvaka samatAne AtmasAt karavA mATe koIne pIDA na ApavAno nirNaya karavo paDe, te mATe sAmAyikano svIkAra karavAno che. jina zAsana dravya, guNa ane paryAyanI tripadI para racAyeluM che. AthI samagra jIva dravyane pIDA na ApavA rUpa pradhAna jinAjJA che. lavye nIvA na hAvyA arthAt koIpaNa jIva haNavA yogya nathI, pIDA ApavA yogya nathI. abhayadAtA AtmA pote ja che. prabhue AcArAMga sUtranuM prathama adhyayana SaT jIvanikAya rUpe prarUpyuM ane temAM SaT jIvanikAyanA jIvonI rakSA mATe ja upadeza Apyo. dravya rkhANa ane bhAva prANonI hiMsA na karavA rUpe mokSa mArganI prarUpaNA karI. jIvonI dayA-rakSAnI vAtano je jIvo svIkAra karatA nathI te jIvo prabhunA AzAyogamAM nathI. je nizcayavAdamAM SaTjavanikAya jIvonI jayaNA-rakSA rUpa sarva sAmAyikane sthAna ApyA vinA mAtmadhyAna mATe e.sI. paMkhA vageremAM dhyAna karavAnuM vidhAna batAvAya che te AzA mArga nathI. temAM zarIra sAtAnI puSTi ane jIvonI virAdhanA cAlu hoya che tethI tyAM samatA kyAM ? AthI paramAtma svarUpa pragaTa karavAno mArga sarva jIvone pIDA ApavAnuM baMdha karavAmAM che. pIDAmAM pote nimitta na bane te mATe puruSArtha karavAno che. paramAtmAe zuM karyuM ? jagatanA sarva jIvone zAsana pamADavAno (mohanA zAsanathI mukta thavAno) bhAva karyo paNa prathama potAnA AtmAne ja dravya--bhAva pApathI saMpUrNa mukta karyo ane te ja mArga jagata mATe batAvatA gayA. vIra prabhu mokSamAM ekalA ja gayAM. satata emanI upAsanAmAM rata evA jIvavicAra || 28
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautamasvAmIne paNa mUkIne gayA. sAthe koIne laI jaI zakatA nathI. dareka jIve pote ja potAnA AtmAno uddhAra karavAno che. paNa jyAM sudhI sva paranI pIDAmAM nimitta banavAnuM baMdha nahIM thAya tyAM sudhI jIvano uddhAra nahIM thAya te nakkI ja che. paramAtmA paNa sAdhanA karatI vakhate A vAtano khAsa upayoga rAkhatA hatA ke koIne pIDAmAM, aprItimAM nimitta na bane tethI prabhue prathama cAturmAsamAM paNavihAra karela. tApasone aprItina thavI joIe. paramAtmAnA upayogamAM (dhyAnamAM) A ja pariNAmanI pradhAnatA hatI tethI paramAtmA chadmastha maTI vItarAga-kevalI banyA. jo ApaNe atyAra sudhImAM be ghaDInI paNa sAmAyika zuddha karI hota to dezaviratithI AgaLa vadhI sarvavirati sudhI pahoMcI gayA hota. kAraNa ke dharmathI dharmanI vRddhi thAya.viratithI virati dharmanI vRddhi thAya. je sAdhanA zuddha hoya te AgaLa vadhAre paNa bhaTakAve nahIM. je divase bIjA jIvone pIDA ApavAnuM baMdha thaze te divasathI tamArA jIvanamAM zAMti vyApatI jaze, zAMti AvatA vAra nahIM lAge. graMthakAra pU. zAMtisUri mahArAja sau prathama vIra paramAtmAne bhAva vaMdanA kare che. jJAnInI vaMdanA jJAnopayoganI pradhAnatApUrvaka ja hoya. jJAnaguNa hamezA zeyane pakaDe, ajJAnI svarUpane na pakaDe, te mAtra oghathI vaMdanA kare, bAhya AkArane pakaDIne bAhya vezAdine dravya vaMdanA kare. svarUpane pakaDIne guNanuM lakSa karI vaMdanA thAya tyAre ja kharI bhAva vaMdanA thAya. - jIvanuM kaIka svarUpa kahIza, paramAtmAe kevalajJAna dvArA jIvone 14 rAjalokamAM sarvatra joyA che tenI bahAra kayAMya paNa jIva nathI. jIvavicAranA racayitA pU. zAMtisUrIzvarajI mahArAja chadmastha che tethI chadmasthane sAdhanano upayoga karavo paDe. kevalIne sAdhananI jarUra nahIM. jIvavicAra eTale jIvano vicAra karavo, sAdhana mana vaDe jIvano vicAra kare che. moTA bhAganA jIvo manamAM javAno vicAra karavAne badale ajIvano jIvavicAra || ra9
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra kare che mATe te jIva avamaya banato jAya che. AtmAne jIvano vicAra Avavo duSkara che. parama jAgRti mATe jIve jIvano vicAra karavA jevo che. mana dvArA jIvane viSe vicAravuMte jIvavicAra. manamAM je vikalpo cAle te jJAnanA pariNamananA AdhAre thAya che. jeNe jIvone jANyA nathI evA abudha jIvonA bodhane mATe A jIvavicAranI graMthakAre racanA karI che. jagatamAM mukhya be tattvo che. jIva ane ajIva tattva artharUpa che. vyavahArathI artha eTale dhana. ApaNA AtmAnuM dhana jJAnAdi guNa che. jIva-ajIvane jANavuM e jIvanuM parama kartavya che. te ja mukhya jinAjJA che. 14ma nALa to tyA va vidu savva saMgaprathama zAna, pachI dayA, zAna vinA dayA nahIM. dayA vinA saMyama nathI. saMyama vinA tapa nathI ane tapa vinA nirjarA nathI to nirjarA vinA mokSa nathI. icchArone saMvarI pariNati samatA yoge re tapa tehi ja AtmA varte nija guNa bhoge re . (navapada duhA) jo jIvevi na yANei, ajIvevi na yANei jIvAjIve ayANaMto, kahaM so nAhIi saMjama ? // 4 / 12 / (dazavaikAlika) je AtmA jIvone paNa jANato nathI, ajIvone paNa jANato nathI, te kaI rIte saMyamane jANaze ? jANyA vinA saMyamanuM pAlana kaI rIte thaze? AthI jIva ajIvane nahIM jANato AtmA jyAre jIva ajIvane jANe tyAre jJAnarUpI dhana Ave. zAnAdi guNathI AtmA samRddha bane. tethI jJAna jevuM koI sukha nathI. zAna sukhanI khANa che. jJAnarUpI dhana jenI pAse nathI tenA jevo koI daridra duHkhI nathI. je jIva ajIvane sarvajJanI dRSTi pramANe jANe che te ja sAcuM jJAna dhana che bAkI badhuM nakAmuM che. jIvavicAra || 30
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AtmAne karmano baMdha kyA kAraNe thAya ? ajayaM caramANo a (u), pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM, taM se hoi kaDuaM phalaM // 4-1 (dazavaikAlika) je AtmA ajayaNApUrvaka cAlavAnuM kArya kare che ane tenA kAraNe pRthvIkAyAdi jIvonI je hiMsA thAya che ane te nimitte tene karmano baMdha thAya che ane tenA kaDavA phaLa te AtmAne bhogavavA paDe. AtmAno svabhAva cAlavAno, besavAno vagere che ja nahIM paNa zarIrAdiyoganA kAraNe tene cAlavAdinA vyavahAra karavA paDe che. jo AtmA jayaNApUrvaka cAle, jayaNApUrvaka Ubho rahe, jayaNApUrvaka bese, jayaNApUrvaka bhojana kare--bhASaNAdi kare to pApa karmano baMdha na thAya. jayaNAne jANavA--samajavA mATe ja jIvavicAra bhaNavAnuM che. AthI jIvavicAra amRta tulya lAgavuM joIe. jinavacana--jIvatattva amRta svarUpa che arthAt je koI AtmAo amarapaNAne pAmyA te badhAmAM jinavacanAmRta ja mukhya kAraNabhUta che. chatAM paNa moTA bhAganA jIvone jIvAdi tattvonI vAta sAMbhaLavAmAM kaMTALo Ave--mAthuM bhAre thaI jAya.....!!! jinazAsana kone avazya muktinuM kAraNa thAya ? pUrve jinezvaranA AtmAone sarvajJanuM zAsana pAmIne jinavacana para apUrva zraddhA--saMvega pariName tyAre temane sahaja jIvarAzi pratye karuNA pragaTe. kAraNa ke sarvajJanA vacana vaDe temane jagatanA jIvo viSe tattva nirNaya thAya che ke sattAe sarva saMsArI AtmAo siddha svarUpI che. chatAM vartamAnamAM karma, kaSAya ane kAyAne AdhIna che. arthAt mohane AdhIna hovAnA kAraNe duHkhI che. jyAM sudhI jIvo para mohanuM zAsana cAle che tyAM sudhI koI temane sukhI karI zake nahIM mAtra dhanAdi bhautika bAla vastu game teTalI jIvavicAra // 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLavAthI te sukhI thaI zake nahIM. AthI mohano pratipakSa e jinazAsana che ane te ja jIvane sukhI banAvI zake tethI paramAtmAe bhAvanA bhAvI ke sarva jIvone jinazAsananA rasiyA banAvuM jainazAsana arthAt jinanuM zAsana.rAga, dveSa, mohathI saMpUrNapaNe jeo mUkAyA che te jina ane tenuM zAsana eTale tenI AjJA jIvone rAga-Sa, mohathI mukta karavAnA svabhAvavALuM jaina zAsana eTale jagatanA pUrNa sanAtana satyane prakAza karanAruM ane te pramANe ja AcaraNa karavAvALuM zAsana che. AvA zAsanano svIkAra jeo sAcI samajaNapUrvaka kare ane te pramANe AcaraNa kare to sarvathA mohamukta banI sarva duHkha mukta banI sadA zAzvata sukhanA bhAgI bane. mATe tatvathI jainazAsana samajI svIkArI je pALe tene A jina zAsana muktinuM avazya kAraNa thAya. anAdikALathI jIva para mohanuM zAsana cAle che tene dUra karIne jinanuM zAsana sthApavAnuM che. mATe to jinanI AjJA e ja che ke tuM tattvano paricaya kara, jIva-jIvane jANa ane jIvamaya banI ja. eTale jIvone jANI tenI jayaNA kara ane A jayaNA dharmasamajavA mATe jIvavicAra bhaNavuM atyaMta jarUrI che. kAraNa ke jIvone jANyA vagara jIvonI jayaNA kaI rIte pALazuM? jIvAditattvane jANavA dvAdazAMgIrUpa Agama jANavuM-bhaNavuM jarUrI che ane Agamane jANavAnI yogyatA prApta na thAya tyAM sudhI alpa buddhivALA jIvo mATe jIvavicAra prakaraNa bhaNavuM jarUrI che. tethI pU. zatisUri mahArAja prajJApanA Adi mULa Agama graMthonA AdhAre ApaNane jIvanuM kaIka svarUpa kahevA mATe AraMbha kare che. gAthAH 2 - chavA thatA saMsArigo ya, tasa thAvarA ya saMsArI. paDavI jala jala vAla, vaTAI thAvarA neyA2 jIvavicAra | 32
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ trasane sthAvara maLI, saMsArInA be bheda che; pRthvI, pANI, agni, vAyune vanaspatikAya che, e pAMca bhedo thira rahe, te sthAvaronA thAya che. 2 jIvanA svarUpane pragaTa karatAM graMthakArazrIjI pharamAve che ke jIvo be prakAre che. mukta (siddha) ane saMsArI. je saMsArI jIvo che te be prakAre che, trasa ane sthAvara. sthAvara jIvo pAMca prakAre jANavAM (1) pRthvIkAya (2) apUkAya (3) agnikAya (4) vAyukAya ane (5) vanaspatikAya. a jIva kone kahevAya? prANone dhAraNa kare te jIvaprANIbe prakAre, dravyaprANa ane bhAvaprANa. AyuSya karmanA udayedravya prANone jIva dhAraNa kare ane AyuSyanI pUrNatAnI sAthe jIva dravya prANone avazya choDI de che. AthI dareka bhavamAM jIva dravyaprANone navA dhAraNa kare ane dhAraNa karelA prANone choDe, paNa AtmAmAM bhAvaprANarUpe je guNo sattA ke pragaTa rUpe rahelAM che te bhAva prANa vaDe sadA jIve te jIva kahevAya. avavanabAvani, kovinita jovA ApaNo AtmA anaMta bhUtakALamAM paNa jIvato hato, vartamAnamAM paNa jIve che ane anaMtA bhaviSyakALamAM paNa jIvato raheze. AtmAno kadI nAza (mRtyu) thato nathI. je nAza thAya che te dravyaprANa zarIrAdino thAya che. paNa Atmadravya anutpanna che tethI te avinAzI alayasthitivALuMdravya che, arthAt zAzvata che. 0 jIva dravya zuM che? graMthakAra jIva dravya zuM che tenuM sAmAnyathI lakSaNa batAvI jIvanI pratIti karAve che. dvAdazAMgInuM prathama aMge AcArAMga zAstra che. temAM paNa vIra prabhue jIvadravyanuM astitva jaNAvela che. jIvate jIva cetanA lakSaNo jIva kahyuM che. jIvanA astitvano pratItirUpa pariNAma thavo te samyagadarzananuM vivicAra // 33 :
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama pagathIyuM che. ApaNane ApaNA AtmAnA astittvanuM bhAna thAya tyAre ja ApaNAmAM samyagadarzana AvyuM che tema kahevAya. huM traNe kALamAM vidyamAna chuM. tethI anaMta bhaviSyakALane sudhAravA mATe potAnA AtmA upara anukaMpA thAya. je utpanna thAya che te ja nAza pAme AvI jIva ke ajIva tattva utpanna thatAM nathI mATe te nAza paNa pAmatAM nathI, mAtra tenA pariNAma phare che. jema sonuM lagaDI rUpe hatuM temAMthI baMgaDI vigere banAvI to sonuM lagaDI rUpe nAza pAmyuM paNa baMgaDI vagere rUpe utpanna thayuM. paNa sonArUpe nAza pAmatuM nathI, mAtra paryAyamAM pheraphAra thayo. tema jIvamAM paNa manuSyAdi paryAya phare paNa jIvano nAza traNe kALamAM kyAreya thato nathI. nAstikane A zraddhA thatI nathI, tethI khAo, pIo, majA karo, kAla koNe dIThI che e rIte jIvana jIvatAM hoya che, te phakta vartamAna mATe ja jIvato hoya che. jIvanuM vismaraNa e pramAda che ane te bhAvahiMsA svarUpa che. dravyahiMsA karatAM bhAvahiMsA vadhI jAya che. cetanA lakSaNo jIva cetanA eTale jJAna zakti ke saMvedanA. sukha-duHkhano anubhava eka mAtra AtmAne (jIvane) ja thAya, jIvane garama-ThaMDAno anubhava thAya, maDadAne garama-ThaMDAno anubhava na thAya. ThaMDo pavana zarIra sAthe athaDAya to sparzendriya vaDe AtmAne ThaMDA pavananuM jJAna thAya paNa sAthe ThaMDo pavana jo sukharUpa lAge to te rati mohanIyanuM kArya che. jo ThaMDApaNAmAM sukharUpa Asakti thAya ane tyAre ja jo AyuSyano baMdha paDe to vAyukAyamAM utpanna thavuM paDe. teukAya-vAyukAya atyaMta tuccha gati che. te gatimAMthI sIdhA manuSya bhavanI prApti na thAya, pharI jaladI manuSya bhava na maLe. pavana ThaMDo che ke garama tenuM jJAna thavuM te doSa nathI paNa garamamAM duHkhanI anubhUti thavI mATe duHkharUpa ane ThaMDu che mATe sukharUpatevAM abhiprAya (mAthuM mAravA) rU5 rAgadveSa rati-arati karavI te doSarUpa che arthAt ThaMDo pavana hAzarUpe thAya-upAdeya lAge, garama pavana heyalAgeto AtmAnuM ahita thAya. jIvavicAra || 34
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mya = jANavA yogya. -heya = AtmAne je ahitakArI hoya te choDavA yogya. - upAdeya = AtmAne je hitakArI hoya te grahaNa karavA yogya. A zeyarheya-upAdeya e samyagadarzanane prApta karAvavAmAM mukhya cAvIrUpa che. koI paNa padArtha-vastu prathama sarvajJa daSTi pramANe zeyarUpa bane. pachIte heya-upAdeyarUpa bane. heyamAM tyAganI ruci ane upAdeyamAM grahaNanI ruci. jemake sonAnuM ghareNuM te pRthvIkAyanuM maDaduM che mATe AtmA mATe heyarUpa che tethI temAM choDavAnI ruci hovI joIe. | jIvano vicAra karatI vakhate badhAya jIvonI sAthe ApaNA potAnA jIvano paNa vicAra karavo joIe. 14 rAjalokajIvarAzithI bharelo che ane te badhA jIvo sattAe siddha svarUpI che. tethI sarvajJanA vacanathI dareka jIva siddha svarUpI che te vAta svIkAravAnI che. jAriso siddha sahAvo, tAriso hoi savva jIvANaM (pU.siddhasena divAkarasUri ma.sA.) jevuM siddhanA jIvonuM svarUpa-svabhAva che tevuM ja sarva jIvonuM paNa samAna svarUpa-svabhAva (sattAe) che. pU.siddhasena divAkarasUrie to dareka jIva rAzi para bahumAna bhAva lAvavAnuM kahyuM che. bahumAna bhAva na Ave to tenI sAthe aucitya vyavahAra na thAya. paramAtmAe sarva jIvonI sAthe aucitya vyavahAra karIne ane aMtaramAM temane siddha svarUpI mAnI samatAnI sAdhanA vaDe ja paramAtmapada (siddhapada) prApta karyuM ane tevA prakArano ja upadeza jagatanA bhavya jIvone Apyo. vyavahArathI maitrAdi bhAvarUpa dharma ane nizcayathI samatAdharma. sarva jIvone samadaSTithI svIkArI tevA prakArano ja vyavahAra karavo. jema pratimAmAM paramAtmAnA darzana karatAM tenI AsAtanA karatAM nathI tema jIva mAtrane siddha svarUpa mAnI tenI AsAtanA baMdha karavAnI che ane temAM paNa sau prathama potAnA AtmAnI AsAtanA bAMdha karavAnI che. jIvavicAra | 35
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvavicAra eTale ja jIvano vicAra karI jIvane jIvato rAkhavo te sarva jIva parano mahA anugraha che ane sarva jIvono vicAra karI sarva jIvone jIvatA rAkhavA e mahA anugraha che. jIvanA svarUpane jANavuM te jIvano svabhAva che. jinAjJA che, loyano zAtA bana.jIva, jIvane jANavAnuM choDI ajIvane jANavAmAM vadhAre rasa dhAraNa karI saMsAra vadhAre che. zALA kolejamAM prAyaH karIne ajIvane ja jANavAnI vAto hoya che, jyAre pAThazALAmAM jIvajIvAdi padArtho jANavAM samajavA maLe paNa zALA-kolejamAM hoMze hoMze javAya ne pAThazALA - jinavANI sAMbhaLavAmAM kaMTALo Ave !! je jIvane traNekALa jIvato mAne che tene pachI maraNano bhaya ja na rahe. dravya ane bhAva banne maraNathI mukta thavAnuM che. mithyAtvAdibhAvamaraNa che. dehamAM rahuM chuM paNa dehamAM rahevAnuM nathI, temAMthI nIkaLavAnuM che tethI maraNano bhaya paNa rahe nahIM. prabhunuM vacana che ke sadA jIve te jIva ane je mare che te mAruM nathI. tethI huM bhaviSyamAM paNa AvanAra che. Ama maraNano bhaya TaLavAthI citta samAdhipaNAne pAme. samyagadarzananuM lakSaNa zama che tenI prApti thAya. mATe jinanA ekaekavacana grahaNa karavAthI samAdhinAkAraNabhUta zamanI prApti thAya. a jIvanI zuddha-azuddha avasthA jIva ejIvadravyarUpe padArtha che, tenI mukhya be avasthA che. eka zuddha avasthA ane bIjI azuddha avasthA. Atma dravya arUpI evuM zuddha dravya anAdithI che ane anAdikALa sudhI rahevAnuM che tene rUpI evA ATha karmonA samUhano saMyoga thayo che ane karmanovipAkarUpe AtmAne audArikAdidehamAM pUrAIne rahevuM paDe che. vividha bhavamAM te deha badalAto jAya ane navA-navA dehamAM AtmA pAcho pUrAto jAya. A rIte anAdikALathI janma-maraNa rUpI cakra cAlu ja che. karma, kaSAya ane kAyArUpa azuddhi avasthAmAMthI sadA mATe nIkaLI potAnI zuddha nirajana, nirAkAra, arUpI ane cidAnaMdamaya zuddha avasthA rUpa siddha avasthAne prApta karI AtmA paribhramaNa karato baMdha thaI jIvavicAra || 36
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya tyAre urdhvagati vaDe 14 rAjalokanA cheDe 45 lAkha yojana pramANa lokAMta siddhakSetra para AvI sadA mATe sthira thaI jAya che. jaina darzana tathA anya darzananI mokSa mAnyatAH (1) sAMkhya darzana H AtmA (puruSa-prakRti) judAM thAya eTale mokSa mAne che. prakRtimAMthI jJAna AtmAmAM pragaTa thAya, AthI AtmA jJAnAdi guNathI rahita thAya eTale mokSa. AtmAnI mukta avasthA. teo AtmAne nirguNa mAne che. (2) bauddha darzana : AtmAnA astitvanA abhAvarUpa mukta avasthAne mAne che. (3) veda darzana : vedAMtavAdIo mAtra bhedajJAnamAM mukti mAne che. Ama mokSa viSe darekanI judI judI mAnyatA che. (4) jaina darzana : jyAre sarvajJa kathita jaina zAsana siddha avasthA eTale AtmAnI pUrNa zuddha, mukta, AnaMda ane sukhathI bharelI avasthAne mAne che. anya darzanomAM paNa mokSa mArganI sAdhanA karanArA sAdhu-saMto jovA maLe paNa sAdhanA karatAM mArganuM pUrNa, zuddha, satya jJAna na hovAnA kAraNe AgaLa jatAM mokSa viSe aTavAya che. jo AtmAnirguNa hoya to tyAM jaIne karavAnuM zuM ? tethI teo AgaLa vadhatA nathI mATe samAja--deza sevAdi kAryomAM joDAI jAya che. siddha thatAM pUrve AtmA je kAyAmAM rahelo hoya te kAyAmAM tenA Atmapradezo vistAra pAmelA hoya che. siddha thatI vakhate te zarIrano 1/3 bhAga saMkocAI jAya. 500 dhanuSyanI kAyAvALA saMkocAtA 333.1/3 ghana bhAgamAM Atma pradezo sthira thayelAM urdhvagati karatAM lokAMte jaI aTakIne pUrve rahelA anaMtA arUpI zuddha AtmAo sAthe bhaLIne tyAM sadA mATe rahe che. lokAMte jyAM siddhAtmAo rahelAM che, tyAM ja pAMce sUkSma sthAvarakAyanAM jIva ane bAdara vAyukAyanAM jIvo jyAM polANa che tyAM sarvatra ThAMsI-ThAMsIne rahelAM hoya che. e sthAnamAM pAMcame anaMte rahelA siddhanA jIvo anaMta sukhanuM vedana karanArA hoya ane tyAM ja rahelA zarIradhArI sthAvara (saMsArI) jIvo jIvavicAra || 37
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ anata duHkhane vedanArA hoya che. je zarIrathI rahita te karma-kaSAyathI rahita. kaSAyathI bhAva pIDA ane zarIrathI dravya pIDA AtmA anubhave che. siddho karma-kaSAyathI rahita hovAthI dravya ane bhAva banne prakAranI pIDAthI rahita che. siddhanA jIvo jyAM rahelA che tyAM kArmaNa vargaNA paNa rahelI che paraMtu siddhanA jIvo eka paNa kArmaNa vargaNAne grahaNa karatAM nathI arthAt have zuddha siddha thayelAM siddhanA jIvane koIpaNa prakAranA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI kaMI paNa asara thAya nahIM. AthI ja siddhanA jIvo koInAthI pIDA pAmatA nathI ane koInI pIDAmAM nimitta banatA nathI. mATe ApaNe koInI pIDAmAM nimitta na banIe ane koIthI pIDA na pAmIe e ja vahelAmAM vahelI take sila banavAno upAya che. AthI sarva jIvomAM siddha svarUpanA darzana karavA arthAt sarva jIvone sattAe siddha mAnavA mATe ja jIva vicAra bhaNIne sarva jIvonuM jJAna meLavI zuddha jIvadayA pragaTAvI jIvamaya banI ajIva kAyAthI sadA mukta thavAnuM che. . jIvonA mukhya be bhedaH | mukta ane saMsArI (navA muttA saMsaLio ya) muvatti= movanA muvA be zabdothI samagra jIvarAzine jaNAvI dIdhI, 14rAjalokanuM samagra svarUpa batAvI dIdhuM, vartamAnamAM ApaNe jIvAjIvatejIva ane ajIva banne sAthe) chIe eTale jIva vicArane samajIne ApaNe ApaNA AtmAne mAtra jIvamaya banAvavAno che ane ajIvathI chUTavAnuM che. navatattvamAM paNa prathama gAthAmAM jIvAjIva zabda lakhIne jIva ane ajIva banne batAvI dIdhAM. pApa, Azrava, baMdha vagerethI jIva ajIvamaya banyo ane saMvara,nirjarA, mokSa dvArA jIvamaya banAvavAnI prakriyA batAvI dIdhI. siddhanA AtmA siddha thaI cUkyA che ene kAMI karavAnuM nathI paNa saMsArI jIvone siddha banavAnuM che eTale eNe saMsArI jIvonuM svarUpa jANavuM paDe ane etamAma jIvo paNasiddha svarUpI ja che eTale ApaNo AtmA A badhA ja jIvo sAthe siddha jevo vyavahAra jIvavicAra // 38
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaze tyAre ja e siddha banaze. siddha banavAnI prakriyA A ja che. samagra 14 rAjaloka sthAvara jIva ane trasa jIvathI bharelo che ane e temano karmakRta paryAya che. AtmAnA sahaja svarUpane jANIne karmakRta paryAyapara heya pariNAma ane sattAgata zuddha jIvo pratye upAdeya pariNAma lAvavo paDaze. vadhAremAM vadhAre AtmAo sthAvaramAM rahelA che ne vadhAremAM vadhAre vedanA nigodanA jIvo anubhave che. AtmAno svabhAva to AnaMdanuM vedana karavAno che zAnAnI pUraNa pAvano varjita sakala upAdhi ane vartamAnamAM karmanI upAdhinA kAraNe AtmA karmakRta vedanA anubhave che. (1) mukta jIvo siddhanA jIvo mAtra zuddha siddha svarUpe che bAkI badhA jIvo sattAe siddha che paNa vyavahArathI saMsArI che mATe siddhanA jIvone mukta jIvo kahyAM che. anAdi ATha karmonA saMyogathI sadA mATe jeo mUkAyA che te mukta, arthAt karmanA kAraNabhUta evA je kaSAyo ane karmano vikAra audArikAdi kAyA eTale ke karma-kaSAya-kAyA A traNathI saMpUrNa ane sadA mATe je mUkAyA che te mukta jIvo. tethI to saMsArI jIvo siddhone namaskAra kare che. AthI arihaMta paramAtmAnA AtmA paNadIkSA grahaNa karatI vakhate siddha bhagavaMtone namaskAra kare che. AthI pU. zAMtisUri mahArAja vaMdanA karatI vakhate potAnA AtmAne sattAe siddhanA jIvatarIke ane mahAvIra paramAtmAne lokAMte rahelA pAMcamA anate siddhanA jIvonI sAthe rahelA vIraparamAtmAnA Atma pradezomAM rahelA jJAnAdi guNone vaMdanA kare che. pU. zAMtisUri mahArAje traNa bhuvanamAM dIpaka samAna evA vIra prabhune je bhAva vaMdanA karI to te bhAva vaMdanAnuM svarUpa kevuM hatuM te prathama vicAravAnuM che. sarvajJa paramAtmA jJAnAdi guNathI pUrNa che ane pote jJAnAdi guNathI apUrNa che tethI pUrNatAne mATe vaMdanA karI rahyAM che. tethI jene vaMdanA karavAnI hoya te maya banyA vagara sAcI bhAva vaMdanA thAya nahIM. vaMdanA mAtra guNanI pUrNatAne ja karavAnI che. AthI arihaMto siddho jIvavicAra // 39
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sivAya koIne vaMdanA na kare. AcAryAdine vaMdanA eTalA mATe che ke teo paNa guNathI pUrNatAnI svayaM pratijJAbaddha sAdhanA kare che tethI temane paNa vaMdana karAya che. jIva mAtra paNa sattAe guNarUpa pUrNa che, tethI teo paNa vaMdanane yogya che. tethI te paNa haNavA yogya nathI, pIDA ApavA ke AsAtanA karavA yogya nathI. A sarvajJanI AjJA che ane sarvajJa banavAno A ja mArga che. sarva jIvone jANIne sarvajIvone pIDA ApavAmAM ApaNo AtmA nimitta na bane te mATe jIvavicAra bhaNavAnuM che. (2) saMsArI jIvo : (i) trasakAya (ii) sthAvarakAya. (i) trasakrAyanI vyAkhyA : je jIvo trasanAma karmanA udayathI tApAdi pIDAdithI trAsa pAmIne tene dUra karavArthe potAnI icchA mujaba eka sthaLethI khasI bIjA sthAne javA mATe samartha hoya tene trasa jIvo kahevAya. beIndriyathI paMcendriya jIvo trasa jIvo che. (ii) sthAvarakAyanI vyAkhyA H je jIvo sthAvara nAma karmanA udayathI zItoSNa bhayAdithI paritApane pAmavA chatAM tene dUra karavA samartha na hoya arthAt icchA mujaba halana-calana na karI zake tene sthAvara jIvo kahevAya. temane phakata eka sparzendriya ja hoya. sthAvarakAya jIvo pAMca prakAre che pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya. zeya jANavA yogya, AtmAno svabhAva jANavAno che, tethI avazya trasa--sthAvara jIvo jANavA joIe. sthAvara jIvone vyavasthita samajavA hoya to trasa jIvone paNa samajavA paDe. ApaNe trasa paryAyamAM chIe e trasa puNya prakRtino udaya gaNAya che. sthAvara pApa prakRttino udaya che. saMzI paMcendriya ja potAno bhava saphaLa karI zake. vikalendriyapaNuM pApanI vRddhi mATe ja che. je mAtra anukULatAnI ja zodha kare che ane anukULatAne bhogavavA mATe puNyaprakRti joIe to tyAM mithyAtva che. sthAvarane ekAMte pApa prakRtti hoya che. pratyeka vanaspatine saMjJA che mATe jIvavicAra || 40
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukULatAne meLavavA ane pratikULatAne dUra karavA mATe prayAsa kare che. amuka vRkSonI pAse jaIne avAja karIe to ene e pasaMda nathI to e vRkSa durgadha choDe jethI ApaNe tyAMthI dUra bhAgI jaIe. pratikULatAne dUra karI ane anukULatA bhogavavI. A saMjJA anAdithI jIvomAM prAyaH rahelI hoya che. vRkSanA mULiyA dhananA bhaMDAra sudhI laMbAya che.trapaNuM e puNya prakRti che paNa vikalejiyane mATe e trasapaNuM paNa pApanA sarjana mATe ja che. akAmanirjarA kare che. davA chAMTavAthI macchara gUMgaLAIne marI jAya, atizaya vedanA bhogavI tethI akAmanirjarA thaI. sarvajJa vIraprabhu kevalajJAna vaDe traNa lokane jJAnathI prakAzI rahyAM che. 14 rAjalokamAM sarvatra jIva-ajIvarAzi bharelI che. tethI jinavacana che ke tuM prathama jIvone jANa temAM paNa sauthI prathama sthAvarakAyane jANa, kAraNa ke sthAvarakAya jIvonuM pramANa sauthI vadhAre che ane bhUtakALamAM ApaNe paNa dIrghakALa sthAvarakAyamAM rahIne AvyA chIe ane hAlamAM paNa vadhAre sthAvarakAya jIvonI sAthe rahevAnuM che. tethI vadhAremAM vadhAre virAdhanA sthAvarakAya jIvonI thAya che tethI sthAvarakAya jIvone jANyA vinA temanI virAdhanAmAMthI kaI rIte bacAya? vadhAre sukhanI anukULatAnI anubhUti sthAvarakAyajIvonI virAdhanAvaDe ja prApta thAya che tethI jo sthAvarakAyajIvonA svarUpane jANavAmAM na Ave to tenI virAdhanAthI bacI zakAze nahIM. satata sthAvarakAyanI virAdhanA karanArane sthAvaramAM ja utpanna thavAno prAyaH prasaMga Ave. AthI graMthakArazrIjIe thAvarA neyA zabda lakhIne sthAvarakAya jIvone avazya jANavAnuM pharamAvyuM che. graMthakArazrIjIe prathama trasakAya jIvonI vyAkhyA karI pachI sthAvara kAya jIvonI vyAkhyA karI tenI pAchaLa paNa rahasya raheluM che. sthAvarakAya jIvo e pApa prakRtinA udayavALA jIvo che ane trasakAya jIvo puNya prakRtinA udayavALA che. jIva jyAre paNa mokSane pragaTa karaze tyAre trasakAyamAM mAtra manuSya bhava mAMthI ja karI zakaze. jIvavicAra // 41
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthI trasakAyanuM mahattva batAvavA prathama trasakAyanI vyAkhyA karI pachI sthAvarakAyanI vyAkhyA karI che. trasa ane sthAvara A be sattAe siddha svarUpI hovA chatAM temaja arUpI nirAkAra avasthAvALA hovA chatAM nAma kameM rUpa tathA AkAramAM goThavI dIdhAM. AtmA potAnI mULabhUta avasthA karmanA kAraNe bhUlI rUpa ane AkAramAM pAgala banI gayo. A trasalAma karma puNya prakRti che paraMtu te saphaLa tyAre ja thAya jyAre jIva tene khapAvavA mATenI mahenata karato hoya ane te khapAvavA mATe ja saMyama mArga batAvyo che. arthAt AtmAe trasanAma khapAvavA ane sthAvara nAmakarma na baMdhAya te mATe saMyama mArgamAM sthira thavAnuM che. saMyama mArgano svIkAra ane pAlana te ja jIva karaze je jIvAjIvanA svarUpane sarvajJa pramANe jANaze. je jIvane anAdi saMsAranuM visarjana karavuM haze teNe saMyama arthe trasa-sthAvara jIvonuM jJAna jANavuM ati jarUrI che. je jIva ane ajIva bannene jANe te ja saMyamane jANI zake. jo jIve vi viyANei ajIve vi viyANai / jIvAjIve viyANaMto so hu nAhIi saMjamaM // 4-13 (dazavaikAlika) Ama saMyamArthe trasa-sthAvara jIvonuM sthAna jANavuM jarUrI temAM sthAvarakAya jIvonI vizeSa virAdhanA thatI hovAthI prathama sthAvara jIvonuM vizeSa svarUpa kahevAze. 1 sthAvara jIvaH tApAdi pIDAthI pIDA pAmavA chatAM sthAvarajIva potAnA anukULa sthAne icchA mujaba gati karI zakatA nathI ane ThaMDI Adi game tevI pratikULatA hoya to paNa tyAMthI khasIne icchA mujaba jaI zakatA nathI. apUkAya, vAyukAya, agnikAyane gati karatAM ApaNe joIe chIe, paNa teo IcchA mujaba gati karI zakatA nathI. apUkAyanAM jIvone je tarapha jIvavicAra || 42
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhALa maLe te tarapha DhaLI jAya, vAyukAyanA jIvo vAyu je rIte phare te rIte gati kare agnikAyanI javALA rUpe gati, vanaspati rUpe velaDIne je rIte upara caDavAnuM AlaMbana maLe te rIte caDe. Ama sthAvarakAya jIvo paNa gati karavAnA svabhAvavALA hovA chatAM kIDI AdinI jema IcchA mujaba gati karI zakatA na hovAthI teo sthAvara che. n sthAvarakAya jIvonI mukhya be parAdhIna avasthA : (1) koI paNa prakAranI icchA mujaba jIvI na zake. (2) pratyeka vanaspatikAya sivAyanA sthAvara jIvo asaMkhya ane anaMta jIvonI sAthe moTAbhAge rahelA hoya che, arthAt ekalA svataMtra rahI zake nahIM. sthAvarakAya jIvone jJAnano ati alpAMzabhAga ughADo hoya bAkI badhA jJAnAdi guNo DhaMkAyelA hovAthI e sauthI adhikamAM adhika duHkha bhogavavAnI karmakRt avasthAvALA che. kAraNa ke jema jema AtmAnA guNo karmothI DhaMkAya-dabAya tema tema AtmAnI mUMjhavaNa vadhatI jAya tethI du:kha pIDA vadhe. ApaNo AtmA paNa sauthI vadhAre kALa sthAvarakAyamAM rahIne Avyo che ane hajI paNa je kaMI vyavahAra calAvavAno che, sukha-anukULatA prApta karavAnI che, temAM moTA bhAgano hisso sthAvara kAya jIvono ja rahevAno che. tethI eka bAju sthAvarakAyanI virAdhanA paNa vadhAre thAya ane jo sAvadhAna thavAya to dayAno pariNAma paNa sauthI vadhAre. sthAvara kAyanA mukhya be bheda sUkSma ane bAdara H sUkSma nAmakarmanA udayathI sUkSma pariNAmI je pudgala che, te pudgalanI kAyAno je saMyoga thavo te sUkSma sthAvarakAya kahevAya. je asaMkhyAtA ke anaMtA zarIro bhegA thAya to paNa tenuM zarIra chadmastha jIvonI Indriyono viSaya na bane, paNa viziSTa avadhijJAnIono ja te viSaya bane. jyAre pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya ane sAdhAraNa vanaspatikAya bAdara hoya, asaMkhyAtA jIvo bhegA thAya tyAre IndriyothI jovAya ke anubhavAya. sUkSma jIvo chedana, bhedana ane dahanane ayogya che ane aMtarmuhUrta AyuSyavALA jIvavicAra || 43
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, ane samagra 14 rAjalokamAM che. sthAvara kAyanA sUkSma ane bAdara bheda gaNatAM 10thayA ane pratyeka vanaspatikAya mAtra bAdara ja hoya paNa sUkSma na hoya tethI pa5+1=11bheda thayAM. 11 bhedaparyAptA ane 11bhedaaparyAptA -11+112rabheda sthAvara kAyanA thAya. sthAvarakAyajIvone 4paryApti hoya. temAM 3 paryApti badhA ja jIvo pUrNa kare, paNa 4thI zvAsocchavAsa paryApti AraMbha kare paNa koInuM AyuSya pUrNa thaI jAya to te zvAsocchavAsa paryApti pUrNana karene mRtyu pAme to te jIva aparyApta kahevAya. AthI sthAvara kAyanA paryApta ane aparyApta be bheda paDe. A badhAM karmane AdhIna jIvone vedanA bhogavavAnI judI-judI avasthA che. saMsArigo - saMsArI jIva kone kahevAya? je saMsaraNa karavAnA svabhAvavALo hoyaarthAtucAra gatirUpasaMsAramAM kAyA laI je paribhramaNa kare te saMsArI. karma saMyoga rUpa saMsAra avasthA pAmelo saMsArI jIva karmanA udayarUpa pIDA bhogavavAnA sthAna rUpa paDyuM bhedomAM paribhramaNa karato jIva sarvakarmanA saMyogathI chUTe nahIM tyAM sudhI bhame. saMsArI jIvonA pa3 bhedoH (e)sthAvarakAyanA rara bhedo : (1) pRthvIkAya - sUkSma -. bAdara (ra) apUkAya sUkSama bAdara (3) teukAya sUkSma bAdara (4) vAyukAya - sUkSma - bAdara (5) sAdhAraNa vanaspatikAya - sUkSma bAdara pratyeka vanaspatikAya - bAdara 5 sUkSma + 6bAdara = 11 11 paryApta +11 aparyApta = kula rara jIvavacAra 44
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (bI)vikalejiyanA 6 bhedo: (1) beIndriya (2) teIndriya (3) caurindraya 3 paryApta + 3 aparyApta = kula 6 (sI) tiryaMca pacejiyanA 20 bhedo: (1) jalacaraH (2) sthalacaraH (i) uraparisarpa (ii) bhUja parisarpa (ii) catuSpada (3) khecaraH pagarbhaja tiryaMca paMcendriya pasaMmUcchima tiryaMca paMcendriya 10 * 10 paryAptA + 10 aparyAptA = kula 20 (DI) manuSyanA 303 bhedo: mukhya traNa prakAre (1) karmabhUmi - 15-garbhaja paryApta manuSya - 101 (ra) akarmabhUmi - 30 garbhaja aparyApta manuSya- 101 (3) aMtarlIpa - 26-saMmUrchAima aparyApta manuSya- 101 303 () devanA 198 bhedo : mukhya cAra prakAre (1) bhavanapati - 10. . (i) asura nikAyanA+ paramAdhAmI 15 = kula 25 jIvavicAra | 45 101
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ kula 26 . (2) vyaMtaranA . - 8 | (i) vANavyaMtaranA - 8 . (ii) tiryabhakanA - 10 = (3) jyotiSa , --- (i) sthira (aDhI dvIpanI bahAre) rahelAM sUryacaMdra-tArA-nakSatra-graha-pa (i) asthira (aDhIdIpanI aMdara) pa= kula 10 (4) vaimAnika - 12 (I) kilbiSika - 3 (i) lokAMtika- 9 (iii) grevayaka 9 (iv) anuttara- 5 = kula 38 - 25+2+10+3899 99 paryApta+99 aparyApta kula-198 () narakanA 14 bhedI : ratnAdi pRthvI -7 7 paryApta+ 7 aparyApta kula 14 saMsArI jIvonA pa3 bhedo (e) sthAvarakAyanA (bI) vikalejiyanA 006 (sI) tiryaMca paMcendriyanA (DI) manuSyanA tiNti (I) devanA 198 (epha) narakanA 014 kula = pa3 bheda jIvavicAra | 46 - 0rara
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha evA jIvane saMsArI nAma kema ApyuM? jyAM sudhI AtmA anyanA saMgavALo arthAt karma, kAyA anekaSAyanA saMyogavALo hoya tyAM sudhI saMsArI kahevAya. pUrve eka vakhata AtmA zuddha hato ane pachI te azuddha banyo tevuM nathI, anAdikALathI AtmAne karma-kaSAya kAyAno saMyoga che. jema khANamAM sonA sAthe mATI mizra che, pachI agni vagere prayoga vaDe mATI ane sonuM jUduM karI zakAya che. tema AtmAno mULa svabhAva paNa potAnA (sva) svabhAvamAM ja pariNamana karavAno hovA chatAM anAdithI karma, kAyA ane kaSAya rUpa saMsArano saMyoga thavAne kAraNe tenAM AtmaguNamAM ramaNatAno svabhAva chUTIne bhavamAM (dehamAM) bhramaNa karavAno viparIta svabhAva pragaTa thayo. arthAt ramaNatAne badale bhava bhramaNatAno svabhAva pragaTa thayo. jyAM sudhI karma, kAyA ane kaSAya chUTe nahIM tyAM sudhI karmanA vipAka rUpe kAyA grahaNa karI kaSAyane AdhIna thaI cAragati naraka, tiryaMca ane deva ane manuSya rUpa saMsAramAM bhramaNa (saMsaraNa) cAlu rahe. kAyA para mamatA karI kaSAya kare, have zarIra mATe jIvaze AtmAne bhUlI, zarIra-zarIravALAne pakaDIne cAlaze. AtmAnA svabhAvane bhUlI gayo mATe zarIra mATe bhaTakyA vagara cena nahIM paDe, kadAca zarIraMthI na bhaTakavA jAya to paNa Indriyo ane mananI caMcaLatAnA kAraNe jagatamAM bhaTakyA kare. kAyAthI kayAMka hoya ane mana to kyAMya pahoMcI gayuM hoya eTale ja kahyuM che ke kara upara to mALA phIratI, jIva re vanamAMhI, cittaDuMto ciMhu dizie doDe, INa bhajane sukha nAhi... AtmAno svabhAva sthira ane karmano svabhAva jIvane asthira banAvavAno che. kevalI bhagavaMta ane tIrthaMkara paramAtmA paNa kAyAmAM jyAM sudhI rahelAM hoya tyAM sudhI vyavahArathI saMsArI paNa nizcayathI siddhanAM jIva kahevAya, sAdhu paNa saMsArI ja kahevAya. AcArAMgazAstramAM pU. sudharmAsvAmI ziSya jaMbusvAmIne kahe che ke vIra prabhunA mukhAraviMdathI meM sAMbhaLyuM che ke keTalAka jIvone saMjJA (jJAnasamaja) hotI nathI. karmavaza cAra gatimAM paribhramaNa karatAM jIvone zAna (samaja) jIvavicAra || 47
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ hotuM nathI ke huM AtmA chuM - cetanavata chuM karmavaza kAyAmAM pUrAyelo chuM ane karmane AdhIna thaI dizA-vidizAmAM paribhramaNa karI rahyo chuM kyAMthI Avyo chuM tenuM paNa bhAna nathI ane have ahIMthI pharI kyAM javAno chuM tenuM paNa zAna nathI. audArika ke vaikriya kAyAnI mamatAno jyAM sudhI saMpUrNa saMbaMdha choDe nahIM tyAM sudhI saMsArI jIvone kAyA laI kAyA mATe dravya-bhAva dizA vidizAmAM bhaTakavAnuM UbhuM raheze. 1. dravya dizA - bhAva dizA - vidizAH 18 dravya dizA utpatti sthAnaH meru parvatanI aMdara be kSullaka pratiro che. tenI upara cAra AkAza pradezo gAyanA AMcaLanA AkAre ane cAra nIce ema ATha rucaka pradezo rUpa catuSkoNa edravya dizA-vidizAnuM utpattinuM sthAna che. (AcArAMganiryukti) (I) dravya cAra mULadizAH (1) pUrva (2) pazcima (3) uttara (4) dakSiNa (II) dravyacAravidizAH (1) IzAna (2) agni (3) naiRtya (4) vAyavya (II) dravya ATha AMtarAnI dizAH (1) sAmulyANI (2) kapilA (3) khelanIyA (4) AdidharmA (5) payodharmA (6) sAvitrI (9) prajJapti (8) somA (W) urdhvadizA vimalA () adho dizA tamA 18 bhAva dizA bhavamAM bhaTakavuM te bhAva dizA che. (1) manuSyanI 4 dizAH - (1) karmabhUmi (2) akarmabhUmi (3) padaaMtarIpa (4) saMmUrchAima jIvavicAra | 48
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) tiryaMcanI 4 bhAvadizaH - (1) beIndriya (2) teIndriya (3) caurindriya (4) paMcendriya. (3) ekejiyanI 4 bhAvadizA (1) pRthvIkAya (2) apUkAya (3) teukAya (4) vAyukAya. vanaspatikAyanI 4 bhAvadizAH (1) mULa (2) ajhabIja (3) skaMdha (4) parvabIja. (5) devanI 1 bhAvadizAH udhvadizA. () narakanI 1 bhAvadizA adhodizA. 18dravyadizA +18 bhAvadizAmAM je jIva karma, kAyA ane kaSAyane AdhIna banelo che te 18-18 dizAmAM rakhaDapaTTI kare che ane je jIva karma, kAyA ane kaSAya A traNathI virAma pAmavAnA prayatnavALo bane che te zubhagati-sadgatine pAme che ane je saMpUrNavirAma pAmavAno puruSArthasiddha kare te AtmA siddhagatine pAme che. je jIvanI AtmA tarapha gati hoya te saMyamI -sAdhu kahevAya ane phakta zarIra mATe ja gati karyA kare te saMsArI kahevAya. AthI sAdhu bhagavaMta jayaNApUrvaka gati-pravRti kare to tethI temane karmabaMdhana thAya. jayaM care, jayaM ciTTe, jayamAse jayaM saye, jayaM bhuMjato bhAsaMto, pAvaM kammaM na baMdhaI - (dazavaikAlIka) je jayaNApUrvaka cAle, ubho rahe, suve, bhojana kare ke bole tene pApakarmano baMdha thato nathI. jIvavicAra | 49
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ a AtmAe potAnA mATe zuM vicAravAnuM? huM sattAe siddha svarUpI ane AtmA ramaNa karavAnA svabhAvavALo, huM karmane vaza banI saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo chuM have mAre mArI sattAgata siddhAvasthA pragaTAvavAno satata prayatna karavAno che. te mATe mAre jIvanA svarUpane jANI zraddhA pratitI karI ane mArA AtmA para zuddha dayA lAvavA mATe jIvavicAra bhaNavAnuM che. bhaNIne vAraMvAra vicAravAnuM che ke siddha svarUpI evo huM kyAM kyAM bhaTakIne Avyo chuM. have mAre bhaTakavuM nathI. tethI jIvamAM jIva tarIke ane ajIvamAM ajIva tarIke jJAnano zuddha upayoga mUkI bhavamAM bhramaNa karavAnuM baMdha karavAnuM che. jyAM sudhI AtmA svabhAvamAM ramaNatA nahIM kare tyAM sudhI ArAdhanA saphaLa nahIM thAya. tethI bhava bhramaNatA cAlu raheze. * 000 sthAvarakAya a sthAvarakAya jIvo pAMca prakAraH ' (1) pRthvIkAya (2) apUkAya (3) agnikAya (4) vAyukAya (5) vanaspatikAya. gANA : 3 philihamaNirayaNa viduma, hiMgula hariyAla mAsilasiMdA, kaNagAI zAhe cI, vaniya araya palevA. 3 sphaTika, maNi, ratna, paravALA, ane hiMgaLoka che. haDatALa ane maNasila pAro, sonuM Adi dhAtuo; khaDI, lAla dhoLI mATIne, pASANa pArevo juo: 3 jIvavicAra || 50
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA: 4 abhaya dUrI Usa, mahI-pAhAva-bhAIo vegA, sovIrajaNa lugAI, puTavi-bheAI iccAI 4 abarakha, tejaturI-phaTakaDI, khAro, mATI ane paththara taNI ghaNI jAtio; suramo, mIThuM Adi, bheda pRthvInA juo.4 (1) pRthvIkAya jIvoH | sthAvara nAma karmanA udayathI pRthvIrUpI kAyA jene prApta thaI che te pRthvIkAya A pRthvIkAya rUpI kAyAmAM paNa sattAe siddha svarUpI AtmA pUrAyela che, te sphaTika, maNiratna, paravALA, hiMgaLoka, haDatALa, maNazIla, pAro, sonu vagere dhAtuokhaDI, ramacI, araNeTo, palevA, abarakha, tejarI, khAro, mATI ane paththaronI aneka jAto, suramo, mIThuM vagere pRthvIkAya jIvonA bhedo che. 0 pRthvIkAya jIvonA prakAraH * phaliha(sphaTika) sphaTika pAradarzaka ati kiMmati paththara (ratna). (ja rAjalokanA uparanA cheDe rahela 45 lAkha yojananI siddhazilA A sphaTika ratnanI banelI che.) mahilaH samudramAM utpanna thanAra ratna (sUryakAMta - caMdrakAMta maNi) caMdrakAMta maNi para caMdrano prakAza paDatA temAMthI kALA raMgano rasa jhare che tenI hAjarImAM agni pragaTavA chatAM dajhADI zakato nathI. maNinI utpati 8 sthAnomAM thAyaH (1) hAthInA kuMbha sthaLamAM (2) zaMkhamAM (3) mAchalInA mukhamAM (4) vAMsamAM (5) jaMgalI suvaranI DADhamAM () sarpanA mastaka upara (7) meghamAM (8) chIpamAM rayA (ratna): 14prakAranA ratna jema kendra nIla, caMdana, pulaka, saudhika, caMdraprabha, vairya, jalakAMta, sUryakAMta, gomedakarucaka, aMka, lohita, marakata, bhujamocaka. jIvavicAra || 51
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhruma(paravALA)H pravAla (reDa korala) paravALAM dariyAI beTamAM jaMtuonA zarIrano jaththo, te mukhyatve lAla raMganA hoya che. je pesephika mahAsAgaramAM ghaNA jovA maLe. hiMgula(hiMgaLoka): (siMdura) lAla khanIja padArtha je strIo seMthAmAM pUre te pAro ane gaMdhaka (salphara) baMneno mizra patthara che. (eka zera hiMgaLoka mAMthI poNozera pAro nIkaLe) hariyAla(haDatAla):pILo jherI khanIja padArtha che temAM gaMdhaka ane somala nAmano khanija padArtha hoya che. je akSara chedavAmAM upayogamAM Ave. maNasiha : A lAla raMgano khanija padArtha che tenA para game teTaluM pANI chAMTavA chatAM bhIMjAya nahIM tevo paththara teno upayoga jhera banAvavAmAM ke phaTAkaDA banAvavAmAM thAya che. rasadA(pAro) : khANamAM bIjI dhAtuo sAthe mizra patthararUpe ane zuddha svarUpe pravAhIrUpe jovA maLe. pAro, badhAM rasono rAjA kahevAya che. (anAjanI koThImAM rakhAya che.) kaNagAI dhAU : khANamAM hoya tyAM sudhI sacita suvarNAdi vividha dhAtuo sonuM, rUpu, tAMbu, loDhuM, kalAI, siru, jasatAdhi sAta dhAtu. tAMbu ane sislR bheguM karavAthI kAsu nAmanI dhAtu bane che. seDhI(paDIcuno): khaDI (coka) sleTamAM lakhavA mATenI pena tarIke vaparAya. vanniya(ramathI) : sonAgapu, lAla mATI. aMraNe paththaranA TukaDAthI mizrita mATI. palevA : poco paththara. (A paththara ThaMDo hoya che.) aCya H abarakha khANamAMthI nIkaLe te rasAyaNa. vajanamAM halako, paDavALo, camakadAra, lIso ane suMvALo hoya che. jIvavicAra // para
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ * tUrI tejaturI eka jAtanI mATI,loDhAnA rasamAM nAkhatA suvarNa thAya te.bIjo arthatUrI eTalephaTakaDI. (pANImAMkacaro besADavAmAM karAya che.) saHkhAro, pApaDakhAra, sojIkhAra, navasAra. mIH mATI (judA-judA raMganI hoya). pAhAra aneka prakAranA paththara lAvAmAMthI banatA patthara kaThina hoya. grenAITAdi jamInamAMthI banatA patthara, Arasa, retALa pattharAdi. ' sovIrasada ane kALAraMganokhanija padArtha suramo (AMkhamAM AjavAnuM aMjana) tathA beTarI ane lakhavAnI zAhImAM vaparAya che. laHsiMdhAluNa Adi. (siMdhava, saMcaLa, biDaNa dariyAnA khArA pANIne sUkvIne banAvavAmAM Ave te mIThuM) n pRthvIkAyamAM jIvapaNAnI sAbitIH pRthvIkAya jIvo potAnA jevA bIja aMkura utpanna karavAnI zakti dharAve che. ArasanI khANomAMthI Arasa kADhavA chatAMnavo navo Arasa utpanna thayA kare che. sAbarakAMThAnA gAmamAM gharagharanI aMdara pRthvIkAyamAMthI paththara utpanna thaIne bahAra AvyA kare che mATe vAraMvAra te paththarone kApavA paDe. 3. pAro e jIva che tenI sAbitIH - pArAmAM strI pratyenI maithunasaMzA prabaLa hoya che. pUrvanA kALamAMpArAne kADhavA eka suMdara kanyAne soLe zaNagAra sajAvI tIvra vegI ghoDA para besADavAmAM AvatI ane pachI te strI kuvAmAM daSTipAta karatI ane ghoDAne doDAvavAmAM Avato. strInA paDachAyAthI kAmAtura yuvAnanI jema pAro kuvAmAMthI uchaLI bahAra jamIna para paDatA te nirjIva thaI jAya. jo pArAmAM jIvatva na hoya to puruSanI jema uchaLe nahIM. amerikAnA vaijJAnikanA dAvA pramANe paththaranA DhephAne pANI pIvaDAvavAthI te vAraMvAra vRddhi pAmatuM hoya che. jIvavicAra / pa3
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ DYIkAya jIvonA lakSaNo : vALavona, avasAne, mattuya, avagvase ya !. aTTavihodayalesA sannussAse kasAyA ya // 84 // (AcArAMga niryukti) pRthvIkAya jIvone atisUkSma matiajJAna, zrutaajJAna rUpa jJAnopayoga tathA thINaddhi nidrAno udaya, acakSudarzanano upayoga paNa hoya, zvAsocchvAsa, AThe karmano udaya, azubhalezyA, saMjJA, kaSAya vagere hoya che. pRthvIkAya jIvonuM sthAna H n pRthvI rUpI kAyAmAM siddhAtmA pUrAyelo che. kAyA ane jIva judA--judA svarUpe rahelA che. jIva jyAM sudhI pRthvIrUpI kAyAmAM hoya tyAM sudhI te pRthvIne sacitta kahevAya. sUkSma pRthvIkAya jIvo 14 rAjalokamAM ThAMsI ThAMsIne asaMkhya rAjaloka pramANa saMkhyAmAM rahelAM che. ApaNe je ratna prabhA nAmanI bAdara pRthvI para rahelA chIe te pRthvI eka rAja pramANavALI che. asaMkhya yojana pahoLI jemAM asaMkhya dvIpa samudra AvelAM che ane 1 lAkha 80 hajAra yojana (UMDAI) nIce rahelI che. te pachInI cha pRthvIo nIce nIce rahelI che ane teno vistAra trasa nADInI bahAra paNa vadhato jAya che. Ama 7 pRthvI jeTalA vistAramAM sarvatra bAdara pRthvIkAya jIvo rahelAM che ane upara meruparvata 1 lAkha yojana UMco che tyAM tenI upara rahelA devavimAno temaja 8mI siddhazIlA nAmanI pRthvI AvelI che tyAM paNa pRthvIkAyanA bAdara jIvo rahelA che. pRthvIkAya jIvonuM pramANa : eka lIlA AMbaLA jeTalI sacitta mATImAM rahelA jIvonI kAyAne kabUtara jeTalI karavAmAM Ave to te jaMbudrIpamAM paNa na samAya. (1) paryApta bAdara pRthvIkAyanI saMkhyA--lokAkAza prataranA asaMkhyAtamA bhAga pradeza rAzi pramANe che. jIvavicAra // 54
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) aparyApta bAdara pRthvIkAyanI saMkhyA-paryAptathI asaMkhya guNa adhika. (3) aparyApta sUkSma pRthvIkAyanI saMkhyA--aparyApta bAdara pRthvIkAyathI asaMkhyaguNa adhika. (4) paryApta sUkSma pRthvIkAyanI saMkhyA- aparyApta sUkSma pRthvIkAyathI asaMkhyaguNa adhika. jo pRthvIkAya traNa rAzimAMthI (prathama choDI bAkInA traNa bheda viSe) koIpaNa rAzinA eka--eka jIvone jo pratyeka AkAza pradeza para sthApavAmAM Ave to eka 14 rAjaloka - evA asaMkhya 14 rAjaloka bharAya. pratisamaya pRthvIkAyamAM keTalA jIvo utpanna thAya ane maraNa pAme ? prati samaya asaMkhya lokAkAza pradezonI saMkhyA pramANa asaMkhya pRthvIkAya jIvo prati samaye utpanna thAya ane teTalA dravyabhAve mRtyune pAme. pRthvIkAyanA zastra : be prakAre (1) dravyazastra : haLa, kodALI, aphINa, jhera, maLa, viSTA, mUtrAdi. (2) bhAvazastra : mana, vacana, kAyAnuM duSTa praNidhAna-asaMyama. dravyazastranA traNa bheda : n m (A) svakAya zastra : sapheda mATI, pILI, kALI Adi judAM-judAM varNavALI mATI bhegI thatAM. (B) parakAya zastra H pANI, agni vagere pRthvIkAya sAthe bhegAM thatAM zastra banI jAya. (C) UbhayakAya zastra : pRthvI jala mizrita, pRthvI agni mizrita, pRthvI vAyu mizrita, pRthvI vanaspati mizrita. jIvavicAra | pa
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ a bhavideTalA gula sudhI acitta ke sacita hoya? (1) rAjamArganI bhUmi- pAMca aMgula sudhI acitta te pachInI nIcenI bhUmi sacitta. (2) zerI-galInI bhUmi-sAta aMgula sudhI acitta te pachInI nIcenI bhUmi sacitta. gharanI bhUmi-dasa aMgula sudhI acitta te pachInI nIcenI bhUmi sacitta. (4) mala-mUtranI bhUmi-paMdaraaMgula sudhI acitta te pachInI nIcenI bhUmi sacitta. (5) pazu-beThakavALI bhUmi-batrIsa aMgula sudhI acitta te pachInI nIcenI bhUmi sacitta. () bhAMDa, bhUja ke bhaDiyALI bhUmI-botera aMgula sudhI acitta te pachInI nIcenI bhUmi sacitta. (7) ITanA nibhADAnI bhUmi- ekaso eka aMgula sudhI acitta te pachInI nIcenI bhUmi sacitta. 0 punIyADijIvone tatvadaSTipUrvakajavAthI rAga-pina thAya. samyagdaSTijIvane pRthvIkAyanA maDadAo upara upAdeyabuddhina thAya kAraNa ke temane bhedajJAna thayeluM hoya ke pRthvIkAya jIvo jIva rUpe che. pRthvIkAyamAMthI jIva nIkaLI gayA pachI tenA maDadA ja hoya. tethI tenA para rAga na karAya. 1 celAnI tatvavALI - "jIvI pe mIkI kyo DAlI?" eka gurucelA jaMgalamAMthI pasAra thatAM hatAM, jaMgalanA madhya bhAgamAM celAne mAtrunI zaMkA thaI tethI celo pAchaLa rahI gayo. guru AgaLa hatAM. tevAmAM sarovaramAM snAna mATe gayelI rAjAnI rANIe potAno kiMmati hAra jIvavicAra / pada
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kinArA para rAkhyo ane pote sarovaramAM aMdarasnAna mATe pravezI lAlaratnothI jhagamagatAhArane samaDI potAnuM bhakSyamAnIne cAMcamAMupADI jaMgalamAM UDI ane eka vRkSa para beThI. guru tyAMthI pasAra thayA ane acAnaka ratnano hAra nIce paDyo. guru jhagamagato kiMmati hAra joI camakyA ane manamAM vicAra Avyo ke jo AhAra upara celAnI najara paDaze to tenI buddhi bagaDaze tethI tarata khADo khodIhAra para dhULa nAkhI dATI dIdho. dUra rahelA celAe gurukaMIka karI rahyAM che te jANI pAse AvIne gurune pUchyuM tame zuM karatAM hatA? khUba Agraha karyo. tyAre guru kahe, "A bhara jaMgala che ahIM vadhAre rahevuM yogya nathI." paNa celAne kutUhala thayuM tethI jAte dhULa dUra karI, joyuM to camakato hAra-ane celAne badho khyAla AvI gayo-te gurune kahe che, mIkI pa mImI kyo DAlI mATI para mATI zA mATe nAkhI? gurunehAra kiMmati lAgyo chatAM grahaNa karavAnI buddhi na jAgI. celAnI buddhi na bagaDe mATe tenA para dhULa nAkhI. jyAre celAne ratna joI te kiMmati na lAgyuM, dhULarUpa lAgyuM. tema samyagdaSTijIvone ratnAdi pRthvIkAya maDadArUpe ja lAge. tethI temAM upAdeya buddhi na jAge paNa saMsAramAM che tethI jarUriyAta pUrato ja vyavahAra kare paNa tenA para Asakti karI saMsAra na vadhAre. je devo potAnA ghareNA-ratnomAM Asakta thaI jAya to teo tyAM ja ratna rUpe utpanna thAya. jyAM sudhI jIvamAM jIva tarIkenuM jJAna na thAya ane jaDamAM jaDapaNAnuM jJAna na thAya tyAM sudhI jIvaparapremalAvavAne badale jIvanI virAdhanA (AsAtanA) ane jaDano rAga thayA karavAno. Ama jIva sva paranI AsAtanA vaDe 14 rAjalokamAM paribhramaNa karyA karaze. AthI pU. zAMtisUri mahArAja jIvavicAra prakaraNanA AraMbhamAM vIra paramAtmAne bhAva vaMdanA kare che te vakhate temano pradhAna upayoga paramAtmAnA sarvajJAdi guNo para, svamAM sarvajJabanavAnI ruci sahitano che. temanejinAgamavaDe potAno AtmA sattAe sarvajJa che tevI pratIti thaI che tethI sarvajJa banavAno upAya paNa bhAva jIvavicAra // 57 *
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaskArathI pragaTa thaze. tethI potAnI sAthe sarva jIvone teo sattAe sarvajJa mAne che. logAgAsapaeseikikaM nikkhive puDhavijIvaM evaM mavijjamANA havaMti loA asaMkhijjA // 88 // (AcArAMga niryukita.) sthAvara jIvomAM mAtra pRthvIkAya jIvone jo eka eka AkAza pradeza para eka eka jIvane rAkhavAmAM Ave to asaMkhya 14 rAjaloka bharAya eTalI saMkhyA mAtra eka pRthvIkAyanI che. A vAtanI zraddhA thAya to sAdhu-sAdhvIne potAnA jIvanamAM hatAzA, nirAzA, khedAdi na varte. teone 14 rAjalokanA samagra jIvone abhayadAna ApavA rUpa mahAdharma-mahAvratonuM pAlana karavAno lAbha prApta thayo che. abhayadAnanA mahAdAtA banIne paramAtma svarUpanuM aMzamaya jIvana teo jIvI rahyAM che. jethI jagata temane paNa vaMdana kare che ane tethI sAdhu jeTaluM bIjuM koI mahA Adarza UcuM sthAna A saMsAramAM nathI. sAdhu jIvananI anumodanA eTale sAdhue karelAM 14 rAjalokanA jIvonA abhaya dharmanI anumodanA. jethI potAne paNa te ja bhAva Ave ane duSkara evuM sthAvarakAya jIvone abhaya ApavAnuM sAmarthya pragaTe. AthI jIvavicAramAM sthAvarakAya jIvone avazya jANavA yogya che evuM pU. zAMtisUri mahArAja pharamAvI rahyA che. pRthvIkAya jIvonI virAdhanA kayA kAraNathI thAya? cakamaNe ya dvANe nisIyaNe tuyaTTaNe ya kayakaraNe / uccAre pAsavaNe uvagaraNANaM ca nikkhivaNe // 92 // AlevaNa paharaNa bhUsaNe ya kayavikkae kisIe ya / bhaMDApi ya karaNe ThavabhogavihI maNussANaM // 93 // (AcArAMga niryukti-92/93) jIvavicAra || 58
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIkAya jIvonI virAdhanA sacitta pRthvI para cAlavAthI, UbhA rahevAthI, besavAthI, ADe paDakhe paDavAthI, viSTA-mAtra visarjana karavAthI, upakaraNa rAkhavAthI, zastranA prahAra karavAthI, pRthvIne lepa karavAthI, zobhA karavAthI, khetI Adi kheDavAthI tathA AyuSya karmanA udayathI prApta thayelAM 10 prANorUpI jIvananI rakSArthe taDakAthI bacavA maMDapa bAMdhavA, khodavuM, vRkSAropaNAdi karavA (zAtA meLavavArthe) tathA loko taraphathI mAna-sanmAna, pUjA--satkAra, moTAIpratiSThA meLavavA moTAghara--baMgalA havelI citrAlayo, saMgrAhalayo Adi vividha sthAno banAvavA--zobhAvavA tathA dhanAdi meLavavArthe aneka prakAranAM karmAdAnanA dhaMdhA (khANo khodAvavI, kuMbhAra--luhAranA kAryomAM tathA IMTo--cUno--lAdI-banAvavA, taLAva khodavA vageremAM mahAraMbha thAya) karavAthI thAya. tene ja janma-maraNanA du:khomAMthI mukta thavA ajJAnatAne vaza jIvo jamIna khodI temAM daTAI javuM, parvatathI paDI javuM, zIlA nIce sUI javuM vigerethI pRthvIkAyanI virAdhanA kare che. ghaNA jIvo bhUmidAnane dharma mAnIne dAna kare te paNa ajJAna mUlaka che. auSadha rUpe paNa pRthvIkAyano upayoga sarpa DaMsAdimAM mukhamAM rAkhI jhera cUsAvA mATe jarUra paDe athavA jhera okAvavA mATe mATIno upayoga kare tyAre te mATe mATI jayaNA pUrvaka meLa vavAnI che. baLelI bhUmi, gomUtravALI bhUmi, rAphaDAnI mATI, haLamAM lAgelI mATI, uparanA bhAganI mATI grahaNa kare ke kSIra jharatAM vRkSanI nIcenI mATI paNa acitta ke mizrita te grahaNa kare. pRthvIkAya jIvanI virAdhanAnI sAthe tenI nizrAe rahelA aTkAyanA jIvo, vanaspatikAyanA jIvo (nigoda vigere) tathA vAyukAyanA jIvo pRthvIkAyane sparze tathA beindriya, kuMthavA Adi je trasa jIvo rahyAM hoya te sarvanI paNa jANe ke ajANe, kAraNe ke akAraNe, saMkalpa sahita ke saMkalpa rahita virAdhanAnI saMbhAvanA rahe. jIvavicAra // 59
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ a pRvIkAyano AraMbha anartha mATe thAyaH AcArAMga zAstramAM mahAvIra svAmI pharamAve che ke pRthvIkAyajIvonA AraMbha samAraMbhAdikare karAve ane anumodanA kare te anartha mATe thAya. taM se ahiyAe, taM se abohIe, se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAya soccA khalu bhagavao aNagArANaM vA aMtie ihamegesiMNAnaM bhavaI / esa khalu gaMthe, esa khalu mohe / esa khalu mAre esa khalu parae... (AcArAMga sUtra-17) pRthvIkAya jIvone je ArabhAdivaDe AsAtanA kare tene zuM anartha thAya? pRthvIkAya jIvanI ArahmAdikaranAra jIvonuM ahita thAya ane tene paramahitanuM kAraNa evI bodhinI prApti thatI nathI. bhaviSyamAM paNa tenuM hita durlabha thAya. pRthvInuM AraMbhAdie mohanI vRddhi karanAra hovAthI AThe prakAranA karmabaMdhanuM kAraNa bane ane temAM paNa naraka (sImAdika)mAM utpanna thaI ghora asAtAdanIyane bhogavavA rUpa karma phaLa prApta thAya. la vAyavonI virAdhanA karavAthI temane kevA prakAranI vedanA koIpuruSa je janmAMdha mUka bahero pAMgaLo hoya ane tene bhAlAdithI bhedana karavAmAM Ave arthAt ekaeka avayava cheravAmAM Ave jemake DhIMcaNa jaMdhA-ura-kamara-nAbhi-peTa-pITha- hRdaya--chAtI,khabhA-hAtha-aMgulIhaDapacI-hoTha-tALavAdi sarve avayavonuM chedana karavAthI je vedanA tene thAya tenAthI uttarottara vadhatI vedanA, pRthvIkAya jIvonI virAdhanA karavAthI thAya ane tenA vipAka rUpe narakAdi ghora vedanA prApta thAya. jIvavicAra / so
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ etthaM satthaM asamAraMbhamANassa iccae AraMbhA pariNNayA bhvNti| taM pariNAya mehAvI neva sayaM puDhavisatthaM- samAraMbhejjA, NevaNNehiM puDhavisatthaM samAraMbhAvejjA, pevaNNe puDhavisatthaM smaarNbhNte| samaNujANejjA jassaee puDhavikammasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti se hu muNI pariNNAyakamme ttibemi // (bAvAna, sUtra 28) AcArAMga sUtramAM mahAvIra svAmI A pramANe kahe che ke jeo pRthvIkAyanA AraMbha-samAraMbhone jANe che evA medhAvI zAnI svayaM pRthvIkAyanuM AraMbhana kare, bIjA pAse na karAve ane karanAranI je anumodanA na kare to te sAco pRthvIkAyane jANanAro zraddhA karanAro che ane te ja tenA AraMbhathI virAma pAmelo sAco muni che. - A pramANe prathama jIvavicAramAM pRthvIkAya jIvonuM varNana karyuM. sau prathama jinAjJA to muni banavAnI che. te ja sAco muni che je pRthvIkAyAdi jIvone sarvazanI daSTithI jANIne AraMbhAdi kArya karatAM nathI arthAt tenI hiMsAno sarvathA tyAga kare che. je sarvathA tyAga na karI zake teNe zakya eTalI hiMsAthI bacavAnuM lakSa rAkhavuM joIe. janmajarAmaraNamAdyaiH pIDitamAlokyavizvaM anagArA niHsaMgatvaM kRtvA dhyAnArthe bhAvanA jgmuH| " (kAcArAMga) janma-jarA-maraNAdi pIDAthI pIDita evA lokane joIne A AtmAonI pIDAmAM nimitta na banAya ane potAno AtmA paNa A pIDAthI mukta bane te mATe aNagAra dharmoM arthAt sarva saMgano tyAga karI nisaMgarUpa--avyAbAdha sukhanA dhAmarUpasiddhinI sAdhanA mATe sAdhupaNAno upadeza jJAnI bhagavaMtoe Apyo ane te upadeza kharekhara te ja pALI zake che pRthvIkAyAdi sarva jIvone jANI sva para karUNA lAvI tenI hiMsAno tyAga kare. jIvavicAra | 1
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pRvIkAyane potAnA AtmAnI jema mAnI pRthvIkAyanI rakSA mATe potAnI kAyAno tyAga karanArA pU. vajaAryasUri. jaMgalamAMthI pasAra thatA pU. vrajaAryasUrie sAmethI siMha Avato joI asaMkhya sacitta pRthvIkAyanI doDavAthI virAdhanA thaze. jANI tyAMja anasana svIkArI siMhanA mukhamAM koLIyA banI kevalI thayA. (2) apUkAya jIvoH * pANIrUpe deha jene prApta thayo che te athavA sthAvara nAmakarmanA udaye apUkAya yoni prApta thaI che evA apakAyanA jIvonI pRthvIkAyathI adhika saMkhyA che ane ApaNane temanI sAthe vadhAre rahevuM game che. anaMta bhUtakALamAM ApaNe tyAM paNa dIrghakALa rahIne AvyAM chIe, ane jo pharI pAchA tyAM na javuM hoya to apUkAyanA svarUpane jANavuM ane tenI virAdhanAthI aTakavuM ati jarUrI che. gAthA: 5 bhImaMta rilabasudarga, osA hima kara haritaNa mahimA hati ghaNodahimAI, bhayAregA ya AutsA pa bhUminuM ane gagananuM jaLa, hIma jhAkaLane karA; lIlI vanaspati upara, jAmela jaLabiMdu kharA; dhumasa, ghanodadhi Adi jaLanA, bhedabhAkhe jinavarA. 5 bhUminuM pANI, AkAzanuM pANI, jhAkaLa, barapha, karA, lIlI vanaspati upara phUTI nIkaLatuM pANI, dhummasa, ghanodadhi vagere apUkAyanA bhedo che. 0 apakAya jIvonA mukhya be bhedaH (1) bhUminuM pANI kUvA, nadI, taLAva, samudra, kaho, khAbociyA vagerenuM pANI. (2) AkAzanuM pANI be bheda. (1) sacittavarSa (2) acittavarSA. jIvavicAra || rA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ acitta varSAne kevalI Adi viziSTa jJAnIo jANI zake paNa prAyaH teno vyavahAra kare nahIM. vihAra karatA mahAvIra paramAtmAe tRSita sAdhuone acitta sarovara hovA chatAM anujJA ApI nahIM. (khoTI anavasthA thAya mATe) (3) jhAkaLa ThaMDImAM vAtAvaraNanI snigdhatAthI rAtre je ThArarUpe thAya te. (4) himaH barapha ThaMDI RtumAM atizaya ThaMDInA kAraNe tathA pANImAM rahelI snigdhatA je kaThinatAne (ghanapaNAne) pAme te. (5) karAH baraphanA TukaDA ke varasAda rUpe paDe che. ThaMDInA vAtAvaraNamAM pANI hima-barapha rUpe jAmI jAya. ThaMDImAM snigdhatAnuM pramANa vadhI jAya tyAre sarovaro barapharUpe banI jAya ane garamI paDatAM ogaLI jAya. pANImAM snigdhatA che. jema cAmaDImAM sinagdhatAne rUpa be sAthe jyAre bhaLe tyAre cAmaDI mohanuM kAraNa bane. tema pANImAM snigdhatA, zItaLatA ane komaLatA hovAne kAraNe pANImAM rahevAnuM vadhAre game. () haritanuM (vanaspatImAMthI nIkaLatuM pANI) unALAmAM savAranA pahoramAM ghAsa para motInA dANA jevAM biMdu jovA maLe. te jamInane bhedIne nIcethI upara Ave che. DAMgarano pAka kADhI lIdhA pachI kheDUto jamInamAM vAlAdi vAve to pANI ApyA vagara ja te UgI jAya che. Ama jamInamAM raheluM pANI cUsI le ane e rIte vadhe. aNAnI jIvo savAre ghAsa para vokiMga karavA jAya che tenAthI tene karmabaMdha thAya che. | vanaspati kAyanA jIvono vikAsa pANI ane khAtarI thAya. jyAM ghasa hoya tyAM nIce mATI hoya che ane te mATInI sAthe jyAre pANI bhaLe eTale temAM nigoda tathA bIjA paNa samUcchima jIvonI utpatti saMbhave. (7) dhummasaH samudro, nadIomAMthI nIkaLatI pANInI varALa, ThaMDI havAne maLe tyAre te varALa pANInA sUthama TIpAmAM badalAya che te TIpAono samuha e ja dhummasa. prAyaH ziyALAmAM vizeSa thAya te apakAyanA ati sUthama bAdara jIvavicAra // 8
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvonA jaththAo svarUpe che ane te sarvatra prasarI jAya che. dhummasa paDatI hoya tyAre hAlavA-cAlavAnI ke bIjI koIpaNa pravRtti na thAya. (AdhyAya- pratikamAAdi paNa na thAya) halana-calanAdi karavAthI A jIvonI khUba virAdhanA thAya tethI maunapUrvaka eka sthAnamAM aMgone saMkocIne besavuM joIe. zatruMjayaMgirirAja para ghaNI vakhata savAranA dhummasa jovA maLe che. Ave vakhate dhummasa paDatI hoya tyAre upara caDAya-utarAya nahIM paNa koI eka sthAnano Azaro laI UbhA rahevuM joIe. Ama yAtrA karatA paramAtmA dAdAnI pUjA karatAM paNa jIva rakSAno upayoga ane jIva rakSAnI pradhAna AzA sAme rAkhavAthI moTI virAdhanAthI bacAya. (8) vanodaviH ghI jevuM thIjeluM pANI pRthvI nIce raheluM che tenA para pRthvI rahelI che. te ghanodadhi ghanavAta anetanavAtanA AdhAre raheluM che arthAt ghanavAta tanavAtanI upara ghanodadhi che. ghanavAta tanavAta nIce asaMkhyayojana mAtra AkAza che, pachI bIjI pRthvI zarU thAya. Ama sAta pRthvI ghanodadhighanavAta-tanavAtanA AdhAre rahelI che. arthAt sAta pRthvI vAyukAya jIvonA zarIranA AdhAre rahelI che temaja upara devavimAno paNa tanavAtane AdhAre rahelA che. a pANImAM mAsakta devo kyAM utpanna thAya? pANInI vAvaDImAM Asaktadevo taMduliyAmabhya tarIke utpanna thAya. AThamAMdevaloka sudhInA devo merunI vAvaDImAM snAna karavA jAya ane tyAMnI vAvaDImAM rahelA pANImAM Asakta banIne tyAM taduliyA majya tarIke svayaMbhU ramaNa samudramAM utpanna thaIkhAvAnI tIvra AsaktithI sAtamI narakamAM jAya, jyAM AkhA jagatanI adhikamAM adhika zItaLatA (ThaMDI) che tyAM utpanna thAya. devo AThamAM UMcA devalokamAM hovA chatAM halakA sthAnamAM (tiryaMca gatimAM) utpanna thAya ane tyAthI narakamAM sauthI nIcA sthAnamAM utpanna thAya che. - unALAmAM bAtha, sarovara, nadImAM snAna karavAnuM mana thAya ane temAM jIvavicAra // ja
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ majA AvI jAya ane tyAM rahevAno vAraMvAra bhAva thAya to te anumodanAdi vaDe bhAvimAM pANInA jIva tarIke ke tiryaMca paryAyamAM mAchalAdi jaLacara prANI paNe utpanna thavAya tevA karmano baMdha paNa saMbhave. pANImAM rahelI snigdhatA, zItaLatA, ane komaLatA e pudgalanA guNa che, AtmAnA nathI. AtmAe tenuM jJAna karI temAM udAsInatA keLavavAnI che. akAya jIvonuM saMkhyA pramANa : vijJAna pANInA eka bindumAM 3450 hAlatAM cAlatAM trasa jIvo mAne che paNa pANIne asaMkhya jIvonA samUharUpa mAnatA nathI. jyAre zAstramAM kahyuM che ke sAta nArakInA (asaMkhya) jIvo karatAM asaMkhyAta guNa adhika akAyanA jIvo rahelAM che athavA cAre nikAya (prakAre) devonI saMkhyA karatA asaMkhyAta guNa adhika akAya jIvo rahelAM che athavA uttaramImAMsA mAnyatA mujaba karoLiyAnA mukhamAMthI nIkaLelA taMtu jevA bArika vastrathI gALela pANInA eka bindumAM je sUkSma jIvo che te jo bhramara jevaDA thAya to traNa jagatamAM na samAya. jinamata mujaba eka biMdumAM rahelA pANInA jIvone sarasavanA dANA jeTalA zarIra pramANa karavAmAM Ave to jambudrIpamAM na samAya. pANInA eka biMdumAM rahelA trasa jIvo (vijJAna) jIvavicAra || 5
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bAdara pRvIkAya paryApathI apakAya bAdara paryApta asaMkhya guNA. * bAdara pRvIkAya paryAptathIH apUkAya bAdara aparyApta asaMkhya guNA. jasama pRvIkAya paryAptathI apakAya sUkSma aparyApta vizeSa adhika. kAma pRthvIkAya paryApathI apakAya sUkSma paryApta vizeSa guNA. apUkAya jIvonuM sthAna sauthI vadhAre bAdara apUkAyanA jIvo svayaMbhUramaNa samudramAM che. tithvalokamAM asaMkhyadvIpa samudra che temAM aDadhA rAjamAM asaMkhya dvIpa ane ardharAjamAM mAtra eka svayaMbhUramaNa samudra che. devonI vAvaDIomAM ane nIce 1 thI 7 mI pRthvImAM ghanodadhi rUpe apakAyanA jIvo rahelA che. pRthvIkAya karatAM apakAyanA jIvonI saMkhyA vadhAre che ane apakAyanA jIvonA zarIra atyaMta komaLa hoya che. AthI sahaja rIte pRthvIkAya jIvonI virAdhanA karatAM apakAyanI virAdhanAmAM pApa adhika lAge. 2 akAyanA zastro : (1) dravya zastraH kUvAmAMthI kosavaDe pANI kADhavuM, athavA bAladImAMthI pANI kADhavuM. vastra, vAsaNa, upakaraNa ane cAmaDAnA kosAdi, lokhaMDanI kaDAI vigere dhovA vaDe te bAdara apUkAya jIvone zastrarUpe bane. (2) svakAya zastraH kUvA ane nadInuM pANI bheguM karavAmAM Ave to athavA sarovara samudra Adi vividha sthAnanuM pANI paraspara bheguM thAya tyAre temAM rahelA varNa, gaMdha, rasa ane sparzAdi dareka pANInA judA-judA hovAne kAraNe zastra bane. (3) parakAya zastra mATI, tela, kSAra, sAbu, loTa, rAkhAdi vanaspati, agni, pRthvIkAya, vAyukAya, dhUmADo vagere parakAya zastra bane. (4) ubhayakAya zastraH kAdava, kacaro, dhULa, cUno, rAkha, lArAdinA jIvavicAra // s - -
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMparkathI pANI acitta thAya paNa temAM tenuM pramANa pANInA pramANe hovuM jarUrI che. thoDuM (alpa) pramANa nAMkhavAthI te acitta na thAya. sacitta pANIne acitta karavAmAM Ave ke teno upayoga karavAmAM Ave to jIva adattanuM pApa lAge, kAraNa akAyanA jIvo tenA prANa levAnI ApaNane rajA ApatA nathI. judA--judA samudranA pANI judA--judA rasa-svAda vALA hoya lavaNa samudranuM pANI khAruM tathA kaTurasa yukta hoya. kAlodadhi--puSkaravara samudranuM pANI varasAdanA pANI jevuM zuddha hoya che. kSIravara samudranuM pANI khIra jevA svAdavALuM, vAruNIvara samudranuM pANI dArUnA svAda jevuM hoya. IkSuvara samudranuM pANI zeraDInA rasa jevuM hoya che. bIjA paNa zIta-uSNa pANI hoya te badhA bhegA thAya tyAre paraspara zastra bane. sAdhu bhagavaMtane koIe bhUlathI sacitta (kAcuM) pANI vahorAvI dIdhuM hoya to sAdhu bhagavaMtone A khabara paDatAM teo jyAMthI pANI vahorAvIne lAvyA hoya tene pAchuM devA jAya. jo te vyakti na le to te vyaktine pUchIne te kUvA--nadI jenuM pANI hoya temAM dhIme dhIme paraThavI de. pANImAM jIvapaNAnI traNa siddhi : sacetanA Apa:, kavacit khAtabhUmi svAbhAvika sambhavatvAda darduravat / jaha hatthissa sarIraM kalalAvatthassa ahuNovavannassa / jaha vodagataDagassa va esuvamA AujIvANaM // (AcArAMga ni. 110) (1) jema hAthInuM zarIra prathama sAta divasa sudhI kalala (pravAhI) cokhAnA osAmaNarUpe hoya che. (manuSyanuM paNa te pramANe) temAMthI mahAkAya hAthInuM jIvavicAra || 67
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra bane che. pakSI paNa IDAmAM pravAhI rUpe hoya che, te sacetana pravAhI rUpa hovAthI ja temAMthI zarIra nirmANa thAya tevI ja rIte pANI paNa pravAhI rUpa sacetana zarirUpa che tethI te chedana-bhedana-dahanane yogya che, temaja pIvAne yogya che. (2) bhUmikhodavAthI deDakAnI jema svAbhAvikautpanna thAya che. AkAzamAM paNa mAchalAnI jema svAbhAvikasahaja rIte utpanna thAya che ane varSArUpe paDe che. (3) pANI sacetana che kemake ThaMDImAM paNa pANImAM uSNatA hoya che. sarovara karatAM nadImAM vadhAre uSaNatA che jemAM pANI vadhAre tema uSNatA vadhAre. bhAratanA vaijJAnika DaoN. jIorAja jaine A pANInA viSaya para sAta varSanI mahenata pachI pANI pote jIva che te vaijJAnika rIte puravAra karyuM che. garama kareluM pANI sacitta pANI karatA vadhAre zItaLa thavAnuM kAraNa ke temAMthI taijasa zarIra nahovAthI te vadhAre zItaLa thaI zake. paramAtmAe kevalajJAnamAM sarva jIvonA svarUpane joI ApaNane kahyuM che tethI ApaNane have pANI e jIva che te samajAvuM joIe ane temAM siddhanA jIvonA darzana thavA joIe. jIvavicAra bhaNyA pachI bhaNeluM jJAna tyAre ja sArthaka kahevAya ke jyAre badhA jIvomAM siddhanA darzana thAya, tenI AsAtanA na karavAno bhAva thAya, AsAtanA na thAya tevA prayatna karavAnI vRtti thAya, tyAre ApaNAmAM samyagudarzananAM aMza rUpe karuNA pragaTa thaI kahevAya. A karuNA vAstavika paramAtma tatvono ja prakAza che. A ja prakAza AtmAne paramAtmApadane pragaTa karavAnuM kAraNa bane che. arthAta paramAtmA jevA ja guNo mArAmAM che to potAne paramAtmA banavAnI ruci pragaTa thAya to samagra jIvarAzimAM siddhapaNAnA darzana thAya, to siddha banavAno mArga khUllo thAya. arthAt jIvane jIvadravya pratye karuNA pragaTe ane pramAda TaLe, mATe jIvone bacAvavAno puruSArtha zarU thAya. jIvavicAra // 68
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ppU. acchatAmunine apUkAya jIvo pratye karUNa pragaTatA kevI thayA. bALa ceSTA vaDe apakAyanI virAdhanA thavAthI prabhue temane sthaviro pAse jIvavicArathI mAMDIne agiyAra aMga sudhI bhaNAvyA ane hitazikSA ApatI vakhate prabhue temane bhAna karAvyuM ke he, akSitA! zIra te tuM nathI, tAruM astitva zIraNI bhinna che ane te anatakALanI che ane zarIra A bhavano navo mAtra saMbadha che. bIjI vakhata bALakonI nAvakriDA joI prabhunA vacanane yAda karI aImuttAe vicAryuM ke A zarIranA kAraNe mArAthI bhUla thaI ane mArA AtmAnuM astitva prabhue anAdikALathI kahyuM che. A sAdhupaNAmAM paNa mArAthI AvI bhUla thaI to pachI anaMtA bhavamAM pramAda vaza keTalA jIvonI virAdhanA thaI haze? vaLI siddhAMtamAM kahyuM che ke patni mAM tatva vana jyAM pANI hoya tyAM vanaspati paNa hoya to AThamAM anate rahelA jIvonI paNa virAdhanA thAya. ema samagra jIvarAzi sAthe potAnA saMbaMdhanI vicAraNA karatAM potAne bhAva Avyo ke huM eka zarIranI khAtara keTalA jIvonI AsAtanA karanAro thayo chuM ane jyAM sudhI zarIra dhAraNa karI rAkhIza tyAMsudhI te nimitte jIvonI virAdhanA cAlu raheze. huM siddhasvarUpI chuM ane te badhA jIvo paNasiddha svarUpa che to temanI AzAtanAmAMthI huM have kevI rIte bacuM? Ama AsAtanAna karavAnobhAva pragaTa thayo ane tenI sAthe zarIramAMthI chUTavAno bhAva paNa pragaTa thatAM ane zarIranA kAraNe thatI virAdhanAno tIvra pazcAtApa thatA kevalI thayA. Ama virAdhanAno tIna bhAve pacAtApa thAya te ja tapa che, te dhyAna nirjarAnuM kAraNa bane ane kevaladAnanI prApti karAve. jIva vicAra karIne jIve koIne mahApIDA prApta thAya te rUpe koIne janma Apavo na joIe ane potAne pAcho janma maLe tevuM jIvana jIvavuM na joIe. jIvavicAra // 9
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 apakAyanI virAdhanAnuM mukhya kAraNa: apakAyanI virAdhanA mukhya be rIte thAya. (1) zarIranI sAtA mATe (2) bahAra zarIranI zobhA vadhe te mATe thAya. nAna, hAtha-paga moTuM dhovA mATe tathA vastrAdi dhovA vigerethI sAtA ane zobhA bane vadhe paNa ApaNane asAtAno baMdha paDe. pANInA jIvonA zarIramAM komaLatA-zItaLatA hoya che jyAre ApaNuM zarIra tenAthI viruddha hovAthI tene vadhAre pIDA thAya. ApaNuM zarIra kaThaNa-karkazAdi viruddha guNanuM dhAraka hovAthI pIDAnuM kAraNa bane. snAnAdikaratAM tenAmAM tIvra rAgAdi thavAnA kAraNe asAtA tathA bhAva hiMsAnuM pApa lAge. tema pANIne jema tema DhoLavAthI jo pANI be ghaDInI aMdara sUkAya nahIM to mATI ane pANI bhegA thavAthI kAdava thAya tethI tyAM nigodanI utpatti thAya sAthe saMmUcchima traNa jIvo paNa utpana thAya ane te rIte ApaNe bIjA jIvone janma ApavAmAM nimitta banIe. (ApaNI bedarakArI-ajayaNAnA kAraNe) * - varasAda paDe to rAjIpo vyakata na karavo, tema lagAtAra pa/10 divasa varasAda paDe to have jaladI baMdha thAya tevuM paNa na vicAravuM bolavuM. kAraNa ke varasAdathI jIvotpati ane virAdhanA thAya ane baMdha thayA pachI taDakA paDavAthI AnaMda vyakata karavA vaDe nigodanA jIvo je sukAya mRtyu pAme tethI je kaI virAdhanA thAya te sarvanuM pApa ApaNane lAge. bhagavAnanI pUjA karavA mATe zrAvakone snAna karavAnuM che paNa te parimita jala vaDe tathA jayaNA vaDe snAna karavAnuM vidhAna che. smazAnamAM gayA hoya te sivAya zAvakone sanAnanuM vidhAna nathI ane sAdhu-sAdhvIjIone to saMpUrNa niSedha che. jyAre Itara darzanomAM Atma zuddhimAM snAna pradhAna mAnavAmAM Ave che. tethI gaMgA nadInA jaLamAM snAna karavAthI pApa nAza pAme tevuM manAya che. jyAre ApaNe tyAM tyAM sAta jIvavicAra // 70
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ snAnaH,dayA rUpI pANIthI AtmAne pavitra karavAnuM vidhAna che. Ama dayAnI lAgaNIthI pazcAtApanI dhArA para caDI aImuttA Adi keTalAe kevalajJAnane pAmyAM. paraspara virudgha dravya bhegA thAya eTale zastra bane. pote jIvadravya che ane ajIva dravya evA zarIranI sAthe rahelo che to tenAthI paNa satata chUTavAno bhAva joIe. jIvane ajIva zarIranA saMyogamAM sAtA--asAtAnI pIDA bhogavavI paDe ane jIva jyAM sudhI ajIvanA saMgamAM che tyAM sudhI avyAbAdha sukha bhogavI na zake. mokSamArgamAM tyAre ja AvyA kahevAya ke paranA saMgathI chUTavAno bhAva--ruci hoya ane yathAzakita AcaraNa karato hoya. pU. arNikAputrAcAryane jyAre khAtarI thaI ke sAdhvIjI kevalI thayAM che tyAre sau prathama prazna karyo ke mAro mokSa kyAre thaze ? (bIjo koI prazna na UThatAM mokSa yAda Avyo, mukti mATe kevI tAlAvelI ?) sAdhvIjI bhagavaMte kahyuM ke gaMgA pAra UtaratAM jevuM temaNe sAMbhaLyuM ke tarata ubhA thaIne cAlavA mAMDayA.... tarata gaMgA pAra UtaravA mATe nAvamAM beThAM, nAva hAlaka-Dolaka thatAM loko kahe che A muDiyo che mATe. tarata badhAe temane pakaDI nadImAM pheMkyA. devoe trizULamAM jhIlyAM, lohInA TIpAM pANImAM paDatAM joI pArAvAra vedanA bhogavatAM vicAryuM ke mane ATalI vedanA to atikomaLa kAyAvALA A akAyanA jIvone kevI vedanA thatI haze ? sattAe siddhanA jIvonI ghora AzAtanA mArA nimitte ? asaMkhya jIvono saMhAra ? pazcAtApa karatAM karatAM zukala dhyAnamAM caDI kevalajJAna prApta karyuM.' AcArAga zAstramA jinavacana che, zastrathI na u5hata (haNAyeluM) arthAt sacitta pANIno pIvA ke zarIrAdinI vibhUSArthe upayoga na karavo joIe. D zrAddhavidhimAM zrAvaka mATe savitta AhAra vaLavosacitta AhArAdinA tyAganuM vidhAna che. jIvavicAra // 71
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ logaM ca ANAe abhisameccA akuobhayaM // 22 // (AcArAMga) jinanI AzA che ke apUkAya lokano tyAga karavo. apUkAyamAM jIvapaNAno nizcaya karIne saMyamano svIkAra kare, arthAt potAnA taraphathI koIne bhaya pIDA na Ape. apUkAya jIvo paNa satata bhaya satApathI pIDita hoya che tethI teno AraMbhana karavA vaDe te jIvonI rakSA thAya ane pote paNa abhaya bhAvane pAme. apUkAya jIvonI yatanA apUkAya jIvonI rakSArthe samudra, nadI, sarovara, kUvA, kuMDa, hoja, bAtha athavA khullA naLanIce besIne kephUvArA AdithI snAna na karavuM paraMtu pUjAdi mATe snAna karavuM paDe to parimita pANI vaDe nirjIva bhUmi para snAna karavuM joIe. jIve anAdi vibhAva dazAmAM sAtAnI ja zodha karI che tethI vadhAre sAtA ane zarIra zobhA jyAM thAya tyAM javA mATe te usuka thAya che. tethI snAnAdi sthAnomAM javAnuM jaldI mana lalacAya che. paNa samatA AtmAno svabhAva che, te mATe mana lalacAtuM nathI. sAtAnI zodhamAM ne sAtAnA bhogavaTAmAM samatAnuM khaMDana thAya che. jagatanA moTA bhAganA jIvone zarIra saudarya game che paNa Atma saudarya gamatuM nathI. garamImAM bAthamAM nahAvAthI zarIranAM badhA avayavone pANInI zItaLa komaLa kAyAnA sparzathI sAtA maLe, mela dUra thavAthI zobhA svacchatA thAya tethI AnaMdanI vRddhi thAya. temAM paNa unALAnA bhayaMkara tApamAM mATalAnuM ke baraphanuM zItaLa jaLa maLe to aMdara bahAra ThaMDaka thAya sukhAbhAsa anubhavAya. kAyA para rAga vadhe ane pANInA jIvone pIDA vadhe, temanI sAthe vadhAre rahevAnuM mana thAya arthAt temane pIDA ApavAnuM ane ApaNane zAtA meLavavAnA bhAva jIvavicAra // 7ra
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaDe dravya hiMsA ane bhAvahiMsA banne lAge. Ama garamIno roga dUra karI ane aMdara zarIramAM sAtAnA rAgano roga ghUsADI devAya. zarIra zobhA vadhArI AtmAnuM sauMdaryabhUlI jIve bhayaMkara bhUla karI.derAsaramAM paNa nisAhibolIne praveza karIne kAyAnI bAhya zobhA jovAnuM choDI mAtra prabhunI aMdara raheluM anupama guNa sauMdarya nihALavAnuM che ane te dvArA svAtmAnuM paNa akhUTa- amApa jenI gaNanA karAya nahIM evuM sauMdarya jovAnuM che. cAmaDAnI AMkhane badale pravacana aMjanathI jagatane joIe to jagatanirALuM dekhAI Ave. duHkhI jIvo para karuNA UbharAya ane saMsAranuM visarjana thAya ane AtmA paramAtmA banavA tarapha pragati kare. ghaNA jIvone paramAtmAnI vAta game che paNa paramAtmA banavuM gamatuM nathI. paramAtmA banavAno saraLa mArga e che ke paramAtmAe kahyuM che te mAnavuM-svIkAravuM ane yANakita teno amala karavo. jyAM svIkAra che tyAM sAhasa che, jyAM svIkAra nathI tyAM sAhasa nathI, tethI siddhi paNa prApta thatI nathI. para sAthe joDAyelA pAmara jIvane paramAtmA banavAno A ja saraLa mArga che paNa temAM badhA saMbaMdho chUTI jAya te jIvane gamatuM nathI. A ja jIvanI bhramaNA khoTI che. paramAtma bhAva pragaTa thatAM jagatanA sarva jIvo sAthe paramAtmAsvarUpe saMbaMdha baMdhAya che. arthAt badhA ja jIvo sattAe siddha che, temane siddha svarUpe svIkAravAnuM ane te pramANe vartavAnuM thAya che. | pANI gALavAthI zuM lAbha thAya? pANI gALavAmAM kapaDuM komaLa ane jADuM rAkhavuM joIe jethI trasa jIvonI rakSA thAya. (3 aMgulapahoLuM anera0aMgula lAMbugaraNuM hovuM joIe) trailokyamakhilaM datvA yat puNyaM vedazAstre, .. koTiguNaM puNNaM vastrapUtena vAripA (purANa zAstra) jIvavicAra // 73
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( purANa zAstramAM kahyuM che ke traNa lokanA dAnathI je puNya thAya tenAthI koTI gaNuM puNya, pANIne gALavAthI prApta thAya ane na gALavAthI 7 gAma bALavAthI jeTaluM pApa lAge teTaluM pApa lAge. AthI jIvonI vizeSathI kALajIpUrvaka yatanA karavI joIe. jIvone sacitta pANI zA mATe vAparavAnuM game che? jIvonI ajJAnatAnA kAraNe sacitta pANImAM zItaLatA vadhu lAge che. jyAre zAstrakAro kahe che acitta pANI vizeSa zItaLa banI zake kAraNa ke sacitta pANIne acitta karavAthI temAM raheluM tejasa zarIra nAza pAme tethI sacitta karatAM paNa acitta pANI vadhAre zItaLa bane che. acitta evuM paNa zItaLa pANI vAstavika apUkAyanA maDadA rUpe che. mAtra AtmAnI samAdhi Take ane AtmAnA pariNAmamAM nirbasapaNuM na thAya mATe ja acitta pANI vAparavAnuM che. sacittanuM citta karavA rUpe virAdhanAnuM pApa lAge ja to paNa acitta ja pANI vAparavuM joIe kAraNa ke evI jinAjJA che. pANI no jeTalo kALa hoya teTalA kALa sudhI pANI acitta rahe tethI temAM asaMkhyAta satata navA jIvonI utpati na thAya te lAbha paNa maLe. a kAMbaLI zA mATe oDhavAnI? aNavara samudranA uparanA taLathI UMcuM uchaLatuM bAdara apakAya svarUpa pANI mahAkRNa (ghora aMdhakAramaya) hovAthI tamasUkAya svarUpe oLakhAya che. A tamasUkAyanuM pANI UchaLIne 17ra1 yojana upara jaI pachI trAMsuvistAra pAmI ekathI cAradevalokane AvarI pAMcamAMdevalokanI kRSNarAjI uparathI cAre dizAmAM nIce Ave che. je vyavasthita sUryaprakAzanI hAjarImAM sacitta svarUpe tathA sUryaprakAzanI gerahAjarImAM sacittAcitta svarUpe hoya che, AthI jyAre kAMbaLIno kALa hoya tyAre A acitta apUkAyanA jIvonI virAdhanAthI bacavA garama kAMbaLI para te paDatA temane pIDA ochI thAya mATe kAMbaLIno upayoga kare. jIvavicAra // 74
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) agnikAya jIvo: pU.zAMtisUri mahArAja maMgalAcaraNamAM jIvanA svarUpane pakaDIne bhAva vaMdanA kare che. prathama potAnuM sattAesiddha svarUpa svIkArI ane paramAtmAmAM pragaTa thayelA siddha svarUpane vaMdanA kare che. sattAe sarva jIvo siddha svarUpI che, tevA bhAvathI rucipUrvaka bhAvavaMdanA kare che. AthI ApaNane jIvanAM svarUpane jIvavicAra prakaraNa dvArA jANIne siddha svarUpa pragaTAvavAnI ruci thavI joIe. ruci thaI tyAre ja kahevAya jyAre sattAe siddha evA sarvasaMsArI jIvo pratye karuNA Ave temAM paNa agnikAya jIvo upara vizeSa karuNA AvavI joIe eTale ja graMthakAre paNa agnikAya jIvone nipuNa buddhithI jANavAnuM kahyuM che. gAthA: 6. IgAla lAla mumura, ukAsaki karagavijamAIbA agari jiyANa bheyA, nAyabA niharasutie dA * jaLa aMgArA ane jvAlAtaNo agni jarA. agni kaNiyAvALo bhATho, agni vajANo vaLI, utpAtahetu jANa ulkApAta, ne vaLI vijaLI; che agninA tArAnA samA, kharatA kaNo nabhathI vaLI; araNi, bhAnukAMta, cakamaka, vAMsa gharSaNano maLI. bheda ItyAdika agnikAya jIvanA jANavA. 6 have pU. zAMtisUri mahArAja agnikAyane nipuNa buddhithI jANavuM joIe ema kahI vizeSa gaMbhIrapaNe ahi upayoga mUkavAnuM kahe che. graMthakAra ekapaNa akSara kAraNa vinA vadhAre lakhe nahIM. pRthvIkAya apUkAya karatAM paNa agnikAyajIvo apekSAe vadhAre vedanA bhogavI rahyAM che ane bIjAne vadhAre vedanA ApavAmAM nimitta paNa bane che. AthI agnikAya jIvonuM svarUpa jANIne tenA viSe karuNA lAvIne tenI virAdhanAmAM ApaNe nimitta banIe tenI vizeSa kALajI karavAnI che. jema koI janmathI garbhazrImaMta abajopati jIvavicAra // 75
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya ane lokamAM cArebAjuprakhyAti pAmelo hoya ane tevI vyaktine karmanA udayathI sthitimAM palaTo Ave tyAre bhIkha mAMgavA nIkaLe, mAMgavA chatAM koI tene bhIkhaApatuM nahoya ulTanuMhaDadhUta karatAM hoya tyAre te vyakitane joI ApaNane vizeSa karuNA Ave tema A agnikAyanA jIvo svarUpe siddha hovA chatAM vartamAnamAM agnirUpe kAyA prApta thaI che. tethI satata agnirUpe baLyA karavA dvArA tene mahAsaMtApa pIDA bhogavyAkaravAnI ane bIjA jIvone saMtApa karavAmAM nimitta banavAnA pApanA bhAgIdAra banavAnuM.agnikAyathI game teTalo bIjA jIvone lAbha thAya, sukhamAM nimitta bane to paNa tene koI lAbha maLe nahIM. caMDakauzikano AtmA pUrva sAdhu hovA chatAM tene anya sAdhuupara krodha Avyo-vyApyo ane sAdhune haNavA mATe doDyA ane pote ja haNAyA. krodhanA saMskAronA kAraNe bhavAMtaramAM caMDakauzika sarpatarIke utpanna thayA. krodha jherarUpe daSTimAM parAvartana pAmyuM jyAM jyAM daSTi nAkhe tyAM tyAM sarva agninI jema bhasmIbhUta thaI jAya. vIra paramAtmAne tenA para karuNA AvI tethI tene pratibodhavA prabhue bujajha bujajha kahyuM. e amRtavANI caMDakauzike svIkArI potAnI jherI daSTi pheravI nAkhI. have koIpaNa jIva potAnAthI virAdhanA na pAme tevo bhAva thayo. prabhunI karuNA tenAmAM pravezI gaI. prabhunI samatAnA baLe tenAmAMvivekapragaTI gayo tethI potAnuM moTuMbIlamAM nAkhI dIdhuM. bIjAne jovAnuM baMdha karyuM. manuSyanA anukULa ane pratikULa upasargo thayAM ane kIDIonA upadravathI zarIra cALaNInI jema caLAI gayuM chatAM paNa zarIrane jarApaNa halAvatAM calAvatAM nathI. have mArA nimitte koIjIvanI virAdhanA na thaI jAya. basa, jIvo para karUNA upajI ane samatAnI dhArA vRddhi pAmI paNa tiryabhavane kAraNe pUrNatA na pAmatA mATe AThamA devalokanI prApti thaI. paramAtmAnI jema ApaNe paNa agnikAyajIvone baLatAM joI temanA para karuNA lAvavAno prayatna karavAno che. ApaNA upayogane jo zuddha banAvavAmAM Ave to ApaNo AtmA pavitra thaI jAya. agnikAya jIvo jIvavicAra // 76
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAvara nAmakarmanA udaye agnirUpI kAyAmAM pUrAyelA che. kALA kolasA rUpe rahelA te agninA saMsargeaMgArArUpe lAla banI gayA. je agni bhaDabhaDatI javALArUpe baLatI dekhAya che temAM vAyu sAthe bhaLavAthI UMce Aju-bAju phelAya che ane ghaNI vakhata gharAdibALavAmAM nimitta bane. Ama agnikAyane baLatAMane bALatAM joI karuNAno pariNAma Aveto ApaNo samyagadarzanano pariNAma nirmaLa thAya. agnikAya jIvonI virAdhanA sAthe cha kAya jIvonI virAdhanA thAya. jema eka kapa cA banAvAvamAM apUkAyanA jIvonI virAdhanA, vanaspatikAyanA jIvonI virAdhanA, agnihoya tyAM vAyu hoya tethI vAyukAyanA jIvonI virAdhanA, agni jamIna para hoya tethI pRthvIkAyanI ane pANI te vAyunI yoni che. agnikAyamAM uDatAM-uDatAM trasa jIvo AvIne paDavAnI saMbhAvanA che tethI chae kAyanA jIvanI virAdhanA thAya. 3 agnikAya jIvonA prakAraH agArA kolasAdino agni. (tapAvela loDhAdi) vALA agnimAM javALAo nIkaLe te. (dIpaka, mINabattI) bhAThAno agniH kolasA ke aMgArA ghaNAM baLyA pachI ThaMDA paDI jAya pachI tenA para rAkha dekhAtA te agni bUjhAyelo lAge paNa te agniaMdarathI saLagato hoya, pavana vAyato pharI agni bhabhUkI UThe. ulkAH AkAzamAM agninA paTTArUpe vividha AkAravALI rekhAo kyAreka kyArekadekhAya (1790/1830mAM phrAnsamAM ulkA paDI hatI.) asaniH AkAzamAMthI je taNakhA ke agnikAyanA kaNiyArUpe je khare te athavAcakamakavrajalAlacoLa paththararUpa hoya vagereno agni. kariyA AkAzamAMthI kharatA tArA jevA agninA kaNiyA paDe te jamIna sudhI pahoMcatA te olavAI jAya. jIvavicAra || 77
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ * vIjaLI AkAzamAM je varSARtumAM avAja sahita thAyate paraspara vAdaLonA gharSaNathI je vija pragaTa thAyate. * vihata je pANInA dhodhacako para paDavAthI temAMthI je agni pragaTe che. agnimahAvirAdhanAnuM kAraNa che. temAM pacejiyo-mAchalAdijIvono ghaNo saMhAra thato hoya che tathA IlekaTrIka pravAha vAyaravaDe pravAhita karavAmAM zorTa-zarkiTathI paNa ghaNA jIvono saMhAra thAya che. AthI IlekaTrIkasITIno upayoga derAsa, dhamanuSThAnomAM zakya hoya tyAM sudhI na karavo hitAvaha che.dIvA vagere paNa agnikAya che. teno upayoga karatI vakhate paNa dIvA khullA na rahe tevI rIte jayaNApUrvaka upayoga karavo joIe. paramAtmAnI AgI AdimAM ke mahApUjAmAM dIvAnI rozanI karavAmAM Ave che paNa paramAtmAnI zobhA zemAM che? paramAtmAnI AMgI racavAmAM ke jinAjJA mujaba jayaNApUrvaka AgI karavAmAM? khullAdIvAomAMtrasajIvo paDIne mRtyu pAme,trasajIvonI rakSAno upayoga na hoya to jIvo pratyenI karuNAno abhAva che, to te anuSThAna dayAhIna che tethI AvA anuSThAnajinAjJAhIna hovAne kAraNe teno pUrNapaNe lAbha thAya paNavirAdhanAnI vRddhi thAya, zAsana prabhAvanAne badale vicArakavargamAM zAsana bahumAna haNavAnuM kAraNa bane. 1bIjI rIte agninA be prakAraH (1) niryAta agniH vaikriya agninuM AkAzamAMthI paDavuM te. (2) saMgharSa agni lAkaDAdinA saMgharSathI je agni utpanna thAya te. A zuddha agni che. A agni RSabhadeva bhagavAnanA vakhatamAM sau prathama vRkSonA gharSaNathI pragaTa thayela. sUryakAnta maNi tathA vAMsa vagerenA ghasArAthI paNa agni utpanna thAya. yugalika kSetramAM ane yugalika kALamAM jIvavicAra // 78
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdara agni na hoya e ja rIte devalokanarakAvAsamAM paNa agni na hoya. aDhIdvIpa sivAya paNa bAdara agni nahoya. ati kSa ke ati snigdhakALamAM agni utpanna thAya. AthI pAMcamA ArAnA aMte agni paNa nAza pAmaze. sUryanI garamI e agni nathI, paraMtu AtApa nAma karmano udaya che. te svabhAve zItaLa che paNa tenA kiraNo jema dUra jAya tema-tema uSNa thAya tethI ApaNane garama lAge paNa sUryavimAnamAM rahelA devo zItaLatA anubhave che. devalokamAM sUryano prakAza na hoya. devalokamAM sadA ratnono prakAza hoya ane narakamAM sadA aMdhAruM hoya.caMdravimAnamAM udyota nAma karmanA udayavALA ratno che tethI teno prakAza sadA zItaLa che. yugalikone bAdara agnikAyanI jarUra zA mATe nahIM? yugalikone sadA kalpavRkSo pAsethI sarva sAmagrI maLI rahe temane pakAvavAno AraMbha-samAraMbha karavAno hoto nathI tethI jarUra nahIM. sauthI vadhAre agnikAyanA jIvo bharatakSetramAM jyAre ajitanAtha bhagavAna hatA tyAre te vakhate 15 karmabhUmimAM utkRSTa 170 tIrthakaro hatAM. kevalIonI saMkhyA paNa utkRSTa9 koTI ane sAdhuonI saMkhyA 90 abaja hatI. manuSyonI saMkhyA vadhAre hovAthI manuSyone agnikAyanI jarUra paDe tethI te vakhate sauthI vadhAre saMkhyA bAdara agnikAyanI hatI. agnikAya saMkhyA pramANaH taMdula jeTalI jagyAmAM rahelA agnikAyanA jIvone jo khasakhasanA dANA pramANa karavAmAM Ave to jebuddhIpamAM na samAya. (1) bAdara agnikAya jIvo sthAvarakAyamAM sauthI ochA pramANamAM che. kSetra palyopamanA asaMkhyAta AkAza pradeza pramANa paryApta agniAya jIvo ane te bAdara pRthvIkAya aparyAptathI asaMkhya hIna che. jIvavicAra || 79
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) bAdara aparyApta pRthvIkAyathI bAdaraaparyApta agnikAyaasaMkhyAta guNa hIna che. (3) sUthama aparyApta pRthvIkAyathI bAdaraaparyApta agnikAyaasaMkhyAta guNahIna che... (4) sUkSma pRthvIkAyathI bAdara paryApta agnikAya asaMkhyAta guNa che. B agnikAyamAM jIvapaNAnI siddhi jaha dehappariNAmo rattiM khajjoyagasya sA uvamA / jariyassa va jA umhA esuvamA teujIvANaM // 119 // (AcArAMga ni.) je pramANe badhota (caurijiyajIva vizeSa) jIvanA zarIramAM prakAza jovA maLe che tathA tAvavALA manuSyanA zarIramAM garamI anubhavAya che, mRtadehamAM uSNatA hotI nathI tethI agni sacitta jANavI. vaLI (bArna na AhAreka tivarganA vAraMvA )bALaka jema AhArathI vRddhi pAme che tema agni paNa IdhaNathI vRddhi pAme che ane IdhaNanA abhAva vinA te dhIme-dhIme bujhAI jAya che tethI te sacitta che. pavana vinA agnibaLI zakato nathI. balbamAM paNa yaMtravaDe ghanavAyu zoSI zakAya che paNa tanavAta (pAtaLo vAya) zoSI zakAto nathI, tenI hAjarI hovAthI ja agnikAya pragaTe che. zAstravacana che na tatva vAyu jyAM agnihoya tyAM vAyuhoya. agnikAya dIrvaloka zastra cheH AcArAMga zAstramAM agnikAyane dIhalogasatya dIrgha loka zastra kahyo che. kAraNa ke pAMca sthAvaromAM sauthI utkRSTa zarIranI UMcAI pratyeka bAdara vanaspatikAyanI che (sAdhika 1000 yojana che.) agnikAya vanaspatikAyanuM zastra che. jaMgala vageremAM agni pragaTe tyAre temAM vAyunA jIvavicAra || 80
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyogathI dIrghajavALAovanaspati samUhane ane temAM rahelA pakSIo-traNa jIvo tathA pazuone bALIne bhasmIbhUta kare che. bIjA badhA zastro karatAM agnikAya zastra atiprabaLa, tIkSNa, bhayAnaka che. mAtra vanaspatikAya nahIM paNa pRthvIkAyAdi sarvanuM agnikAya zastra bane che. agnikAyano AraMbha karanAra vyakita cha kAyano virAdhaka che kAraNa ke agnikAyanI virAdhanAmAM cha kAyanI virAdhanA rahelI ja che. agni je padArthamAMthI pedA thAya che te padArtha jalIya (bhInAzavALo) hoya, arthAt temAM pANIno bhAga rahelo hoya.agni vAyuvinA na baLe. vAyu te apUkAyanI yoni che. jyAM pANI tyAM vanaspati jatva jala tatva varSa, agni pRthvIkAya para baLe, tethI pRthvIkAyanI paNa virAdhanA thAya ane temAM trasa jIvo paNa uDatAM AvIne paDe. Ama agnikAya e cha kAyano zastra che tethI tene dIrghaloka zastra paNa kahyo che. 2. agnikAyane pragaTAvanAra virAdhaka ke bujhAvanAra virAdhaka? do purisA sarisavayA annamannehiM saddhiM agnikAyaM samAraMbhati, tattha jaMege purise agnikAyaM samujjAyeti, ege vijhArveti tatthaNaM ke purise mahAkammayarAe ? ke purisaM MvArA goyamAM ! je ujjAleti se mahAkammarAe je vijhArveti se appakammarAe / (bhagavatI sUtra) je agnikAyane pragaTAve che te mahAraMbha karanAro che ane je bujhAvanAro che te alpAraMbha karanAro che. 1 , agnikAya zastrI dhULa, pANI, lIlI vanaspati ane trasakAyonA - jIvonA zarIro bAdara agnikAyanA sAmAnya zastro che. jIvavicAra | 81
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 rAyazastrotaNano agni, pAMdaDAno agni, lAkaDAno agni, kolasAno agni vagere paraspara zastra che. a parakAyado jaLa, vAyu, dhULAdi... a UbhayakAya zastro photarAno agni ane bakarInI laDI AdithI - mizra agni bIjA agninuM zastra thAya. je jIvo manuSyabhavamAMthI agnikAyamAM jAya to te jIvo tyAMthI pharI pAchA tarata manuSyabhavamAM na AvI zake ane agnikAyamAMthI jotiryaMcagatimAM utpana thAya to paNa tene te bhavamAM samakitanI prApti na thAya. AthI agnikAyamAM na javAya tenI khAsa kALajI rAkhavI joIe. agnikAyamAM svayaM baLavAnuM ane bIjAne paNa bALavAnuM tethI ati tuccha bhavanA kAraNe te bhavamAMthI turata manuSyabhavanI prApti thatI nathI. bAdara apukAya-bAdara vanaspatikAyamAMthI sIdhA manuSya bhavamAM AvI zakAya ane puNyayoge anukULa sAmagrI prApta thAya to kevalajJAna paNa prApta thaI zake. jo agnikAyamAM ApaNane sukha dekhAya-gamI jAya to temAM javAnuM thAya. agnikAya gamavuM eTale garamA garama dhUmADAyukata cA joI gamI jAya anumodanA thAya. bhavitavyatAne yoge kadAca AyuSyano baMdha te samaye paDe to prAyaH dhUmADAnA gamAmAM jIva agnikAya tarIke utpanna thaI jAya. - agnikAyajIvomAM jayaNAno vizeSa upayoga rAkhavo joIe, vadhAre karuNAne pAtra agnikAyanA jIvo che, satata agnimAM baLavA-bALavAnuM to temanI jayaNA kaI rIte karavAnI? 3 agnikAya jIvonI jayaNA: pUrve prakAzanI jarUra paDe tyAre eka phAnasa ke dIvAno jayaNApUrvaka upayoga thato, jyAre Aje cAra-pAMca lAITono sAmAnya binajarUrI jIvavicAra || 82
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayoga thaI gayo. temAM jeTalo pAvara vadhAre teTalA jIvonI kilAmaNA ane hiMsA vadhAre thAya.AnAthI uNayoninA jIvonI utpatti thAya ane zItayoni vALA jIvonI hiMsA-kilAmaNA vadhe. kapaDAMnI zobhA mATe kapaDAnI ghaDI jAte vALavI paNa temAM ilekaTrIkaistrIno upayoga na karavo joIe. pUrve kolasAnI IstrIthI kArya thatuM hatuM. je agni saLagato hoya tene pharI saLagAvavAthI virAdhanA ochI. navo agni-navA lAkaDA saLagAvavAmAM virAdhanA vizeSa tethI pahelAMnA loko saLagelA kolasA bujhAtA pahelA tene mATalAmAM bharI detAM ane jarUra paDe tyAre teno ja upayoga pharI karatAM. jayA pALavA e badalAvI zakAya? lAiTa ne badale dIvo, pakhAne badale tAlavRtta, rephrIjareTarane badale mATInAM mATalAM, TI.vI. Adine badale pustakano zokha, makAnamAM kacaro kADhavA vekyuma klInarane badale komaLa jhADuno upayoga. AyuSyanA baMdhano AdhAra AtmA pote che, mATe AtmAe kayAM rahevuM? kayAM vasavuM? - jo AtmA mokSamAM saMpUrNa potAnI siddhAvasthAmAM rahevAno nirNayana kare to koIpaNa dehamAM tene rahevuM ja paDe. manuSya bhavamAM paNa jo jIva phakata sAtA sukhanI pAchaLa ja doDe to prAyaH karIne moTA bhAge sAtA sukhanA ArtadhyAnamAMtiryaMcagatimAM dhakelAvuM paDe. AthI ApaNe agni kAyAdimAMna javuM hoya to nirNaya karavo paDe ke mAre sAtA sukha joItA nathI.sAtAne choDayA vinA jIva samatA dharmamAM AvI zake nahIM. * ApaNane aMdhArAmAM rahevAnuM gamatuM nathI kAraNa ke rUpa jovAne TevAyelAne vAraMvAra lAITa vinA na cAle AtmAarUpI che tene jovA mATe aMdhakAra sahAya rUpa che, je jagatane jovAnuM baMdha kare te jAtane joI zake. jIvavicAra || 83
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) vAyukAya jIvoH pU. zAtisUri mahArAja maMgalAcaraNamAM jIvanA svarUpane samajIne vaMdanA kare che. temane jIvanuM svarUpa kahevAnuM kAraNa e che jIvo moTAbhAge jIvanA svarUpavinA bAMkI badhuM jANanArA hoya che. jIve kaI rIte jIvavuM te ja te jANato nathI ane tethI te mahAanartha svayaM pAme che ane bIjAne paNa pIDA ApIne jIve che. je jIvatA zIkhe tene pachI duHkhana hoya, jIvatA je zIkhe te pote jIve ane bIjAne paNa jIvatA rAkhavAno prayAsa kare che. je pote jIvato nathI te bIjAne paNa jIvavA deto nathI. prabhunI AjJA che jIvo ane jIvavA do. te mATe prathama te pote jIve che tenA astitvano svIkAra hovo joIe. pote jemanI sAthe rahelo che tenA astitvano paNa potAne svIkAra hovo joIe. jo te sarvasvIkAra thaI jAya to bIjAnA jIvavAnA adhikArane jIva chInavI na le. bIjAne jIvavA devAno bhAva thavo te ja mahAkaruNA che. bIjAne jIvatA joI AnaMda sahaja Ave, AnaMdamAM samatA Ave ane karuNA vinA samatA Ave nahIM. samatA sevyA vinA paramAtmAne sAtvika vaMdanAna thAya. paramAtmA samatAnA dhAma che. temane vaMdanA karIne temanA jevI pUrNa samatA ApaNe prApta karavAnI che. te pUrNa samatA tyAre ja maLe jyAre ApaNe (kSayopazama bhAve) alpa samatA rAkhIe to pUrNatAne pAmIe. tenuM mULa kAraNa-karuNAnA pariNAma pUrvaka jIvatA rahevAnuM ane bIjAne paNa jIvatA rahevA devA rUpa jinAjJAnApAlanano AraMbha karavo eche. karuNA vinAno AtmA bhAvavaMdanAno adhikArI banato nathI. karuNAnA vikAsa mATe paNa jIvonuM svarUpa jANavuM jarUrI che. temAM sauthI vadhAre jenA sasaMrgamAM rahyAM chIe jenI virAdhanAmAM ApaNe satata nimitta banI rahyAM chIe te vAyukAyanA svarUpane pU. zAMtisUri mahArAja jaNAvatA pharamAve che ke , jIvavicAra || 84
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA: 7. ubhAmaga uddhaliyA, maMDali maha sula rAjavAyA ya ghaNa-taNa-vAyAImA, bhayA balu vAukAyassA chA ne vAta ulkAmaka kahyo, uce bhamAve je havA; rekhA paDe dhULamAMhi jethI, vAya je nIce rahI, te jANa utkalikA vaLI, vaMToLIyo vAyu sahI; mahAvAyune zukravAyu, guMja zabda karato vAyu che; ghanavAtane tanavAta Adi, vAyunA bahu bheda che. 7 vAyukAya jIvonA prakAraH * ulkAmaka vAyu ghAsAdine UMce bhamADe-UDADe. utkalika vAyu rahI rahIne vAya, ghAsAdine eka sthaLethI bIjA sthaLe nAkhe dhULamAM rekhAo paDe te. maMDalika vAyuH vaMToLiyA goLa-goLa bhame, AthI pAMdaDAdi goLa goLa bhamavA lAge. goLa-goLa bhamatAM pAMdaDAdi joI ApaNane te jovAnuM game temAM AnaMda Ave to paNa ApaNane karma baMdha thAya. zulavAyu je vAyu maMda-maMda vaheto hoya te zuddhavAyu kahevAya. gujavAyu sIsoTI jevo avAja karato vAyu. mahAvAyuH moTA vaMToLiyA, vAvAjhoDA. pAMca sthAvaramAM mAtra vAyukAya jIvone zarIra (vRddhi) vidurvAnI zakita hoya che. asaMkhyAta vAyukAyamAMthI saMkhyAta jIvone (palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI kaMIka nyUna teTalA pramANa) vaikriya zarIra banAvavAnI zakti hoya che. vaToLiyo vaikriya zarIrarUpe che ane tenA vaDe moTAM-moTAM nagaro, jaMgalo Adino mahA vinAza sarje che. te ja rIte dariyAmAM paNa je tophAna Ave che, mojA uchaLe che, tenuM mULa kAraNa vividha rIte jIvavicAra | 85
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidurvelA vAyukAya che. Ama vAyu ane pANI bhegA maLavAthI paraspara zastra bane che tathA (jala tatva vaNa) temAM rahela vanaspati paNa nAza pAme che temaja temAM rahelA jaLacara prANIone paNa pIDA thAya nAza pAme AmachakAya jIvonI virAdhanAmAM vAyukAyanimitta bane tethI vAyukAyanevizegamAnA pariNAmahSano pariNAma vizeSathI na thAya tenI khAsa kALajI rAkhavI joIe nahitara temAM ApaNe AvI gayA to keTalAyanA sahAramAM nimitta banavAnuM thAya. vanavAtaH ghana vAyuratnAdi7pRthvIomAMvalayAkAre thIjelA pANI ghanodadhi (barapha) rUpe che tene pharato valAyAkAre 7 pRthvImAM ghaTTavAyu rahelo che. : tanavAtaH pAtaLo vAyu, te pRthvImAM ghanavAtanI nIce valayAkAre rahelo che. agnikAyanuM kArya pote baLe ane bIjAne bALe, tema vAyukAyanuM kArya pote bhame ane bIjAne jamADe. AthI ApaNe vadhAremAM vadhAre jo bhamatAM hoIe to vAyukAyanA kAraNe. AthI ApaNe vadhAre sAvadhAna rahevAnuM che kAraNa ke AtmAno svabhAva sthira che paNa jo atyAre ApaNAmAM asthiratA hoya to tenuM mukhya kAraNa vAyukAyanA jIvonI sAtheno gamo che ane jo tenA gamAnI anumodanAmAM ApaNe vadhAre sthira thaI gayA ane jo te vakhate AyuSyano baMdha paDe to karmasattA vAyukAmAM ApaNane dhakelI de, pachI pharI pAcho manuSya bhava prApta thavo ati durlabha bane. vAyukAmAMthI tarata manuSyabhavanI prApti nathAya. bAdarapRthvI, apu tela, vanaspati ane trasakAya te manuSyonI daSTithI gocara che paNa vAyukAyadaSTigocara nathI, mAtra sparza ke gaMdhathI ja anubhava yogya che, AthI zraddhA thavI duSkara che mATe ja AcArAMga zAstramAM cAra sthAvarakAyanA varNana pachI trasakAyanA svarUpanuM varNana karI pachI vAyukAyanuM jIvavicAra || 8
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNana karIne vAyukAmAM jIvanI siddhi batAvavAmAM AvI che. - jinakuLamAM janmelAne prAyaHkarIne pRthvI, apu, agni ane vanaspati kAyanuM jJAna hovAthI sAmAyikamAM teno saMghona thAya te mATe sAvadhAnI rAkhaze paNa sAmAyika levAnuM sthAna bArI-bAraNAdi pAse jyAM pavana sAro Avato haze tyAM letA acakAzuM nahIM. tyAM koI pApa jevuM nahIM lAge. ghaNA AtmAo to mAtra saMvatsarInA divase sAmAyika-pratikramaNa karavA mATe Ave ane temAM paNa vahelA AvI prathama havA kyAM Ave che tevuM sthAna zodhIne jagyA buka karAvI leze. to mahattva zenuM pratikramaNanuM kehavAnuM (pavana)? pratikramaNa karavA AvyA chatAM lakSa havA khAvAnuM ja rahI jAya. tenI virAdhanAnuM jIvane bhAna paNa na hoya te kevI ApaNI karuNA? havAmAM besavAnuM pasaMda karavuM eTale AtmAne kaThora banAvavo, kAraNa ke vAyukAyanuM zarIra pANI karatAM paNa komaLa, zItaLa ane snigdha che tethI vadhAre virAdhanA thAya tethI tenI sAthe rahevAnuM ApaNane sahaja mana thAya. rahevAmAM gamo-AnaMda sukharUpa lAge anumodanA sahaja thaI jAya. ApaNane komaLatAdino gamo vadhAre che paNa te samatA mATe ati bAdhaka che. vAyukAyAmAM chavapaNAnI siddhi : cetanAvAn vAyuH, aparapreritatiryaganiyamitagamittvAt, ejU kampane ejatItyejo vAyuH kampanazIlatvAt // tamAcArAMga) potAno kapAyamAnasvabhAva hovAthI dhajAdine vAyuhalAve che. vAyuno AkAra paNa dhvaja jevo che. jema deva potAnuM adazyarUpa kare che tathA aMjana vighA prayogavaDe zarIra adazya thAya che paNa teno abhAva thato nathI. sparzathI teno anubhava thAya che. mAtra sparza ja nathI paNa varNa-gaMdha ane rasa paNa rahelA che. paratIrthiko (ajeno) vAyumAM mAtra speza ja mAne che paNa be vAyu jIvavicAra // 7
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhegA karavAthI (H,0) temAM (varNa, gaMdha, rasa, sparzI cArenI khAtrI thAya che. vAyu gAya-ghoDAAdinI jema bIjAnI preraNA vinA paNa tirchAaniyamita gati kare che. vAyukAya e pANInI yoni che, te vAta vaijJAnika larvAka Ijhare paNa sAbita karI che. pANI e svataMtra dravya nathI paNa vAyunuM baneluM che. pAMca sthAvaramAM bAdaravAyukAya parvata vagere nakkara bhAga sivAya 14 rAjalokamAM sarvatra che. polANamAM sarvatra vAyunA jIvo rahelA che. siddhanA AtmAo jyAM che tyAM paNa bAdaravAyukAya che. ekalImaDAnA pAna jeTalA bAdara vAyukAyanAM jIvo jo potAnuM zarIra lIkha jeTaluM banAve to AkhA jaMbudvIpamAM na samAya. vAyukAyanuM saMkhyA pramANa bAdara vAyukAya ghanIkRta lokAkAza prataranA asaMkhyAtamA AkAza pradeza pramANa rAzi, saMkhyA pramANa che. bAdara paryApta apUkAyathI vAyukAya asaMkhyaguNa adhika che. jyAre paryApta bAdara vAyukAya aparyApta bAdara apakAyathI asaMkhyAta guNa adhikache.aparyAptasUkSama vAyukAya sUrAma paryApta apUkAyathI vizeSa adhika che. Ama cAra sthAvarakAyamAM (vanaspati sivAya) vAyukAyanI saMkhyA sauthI vadhAre che. AthI dareka jIvane vAyukAya sAthe rahevAnuM vadhAre thAya. AthI ApaNane paNa anAdinA saMskAranA kAraNe tenI sAthe rahevAmAM AnaMda-sukharUpa lAge che ane temAM ja sauthI vadhAre sAtAno anubhava thAya che. e AnaMda-anumodanAnA anubaMdhanI parA vaDe 7mI narakamAM 33, sAgaropamano dIrghakALa atyaMta zIta vedanAno anubhava karavA javuM paDe. mATe vAyukAyathI sAvadhAnI pUrvaka rahevuM joIe. e.sI. Adino upayoga karatI vakhate A sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che nahIM to 33 sAgaropama sudhI sahana na thAya tevI ThaMDImAM rahevAnI karmasattA sajA karaze. 1 vAyakAyanA zastro pakhA, vIjaLI, cAmara, supaDI, bArI khola baMdha karavI, caMdanagaMdha, vALA, tApa. jIvavicAra || 88
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 1 1 ) svakAya zastro zItavAyu, uSNavAyu, pUrva dizAno vAyu, pazcima dizAno vAyu. parakAya zastro agni, pANI vagere. UbhayakAya zastroH vAyu-agni mizrita, vAyu-jala mizrita, agnike sUryatApathI thayela vAyu. mukhamAMthI bhASA vargaNA vacanarUpe grahaNa karatI vakhate sUkSma pariNAmI hoya paNa jyAre vacanarUpe pariNamAvIne visarjana karIe tyAre te ATha sparzI bAdararUpe thAya ane moDhAno vAyu ane bahArano vAyu be bhegA thAya to te zastra bane che. sAMkhyamata parivrAjako mukha AgaLa lAkaDAnI paTTI rAkhe eka eka akSara bolanAranI nAsikA ane mukhamAMthI nIkaLatA eka glAsa vaDe sekaDo (asaMkhyAta) jaMtuo haNAya che. bArI-bAraNA kholo tyAre bahAranovAyujo zItalahoya ane aMdarano vAyuuSNa hoya to zastra bane. hathoDAdi mAravAthI paNa vAyunI utpatti thAya. kapaDAne jhATakavAthI tathA kapaDAhavAmAM jeTalAM vadhAre hAle teTalI vAyukAyanI virAdhanA thAya. tethI sAdhu bhagavaMtonA aticAramAM Ave che ke kapaDAM-kAmaLI taNA cheDA sAcavyA nahIM, kadIdhI. phUMka mAravAthI paNa vAyukAyanI virAdhanA thAya AthI satata upayogamAM rahevuM joIe. upayoga e dharma che. sAdhu-sAdhvI padhAre te nimitte kAMI paNa AvuM-pAchuM na karAya. sAdhune aticAra ugvADa kavADa ugvADaNayAe gocarI vahorAvavA mATe bArI bAraNAM khole, aMdhArAmAMthI vastu prakAzamAM lAve athavA prakAza mATe bArI-bAraNA khole, to te badhAmAM sAdhune doSa lAge. bArI khole to vAyukAyanI to virAdhanA thAya paNa jo temAM jayaNApUrvaka kholavAmAM na Ave totrasakAyanI virAdhanA paNa thaI jAya. vAsaNamAMthI dUdha vagere vastune UMcethI jIvavicAra | 89
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAra karIne vahorAve to paNa vAyukAyanI virAdhanA thAya. vastu jorathI pheMkavAthI-doDavAthI paNa vAyukAyanI virAdhanA sAthe bIjA jIvonI paNa virAdhanA saMbhave. tatthaakato vikhillAdisu ghaMto ditimAdisu / pIlio putta cammAisu / usAsanIsAsavAU udaratthANio samucchimo tAlavRMdAdIhiM jnnio| (lova niyukita) vAyu acitta kyAre thAya? pAMca prakAre vAyuacitta thAya. (1) kAdavAdisAthe athaDAvAthI acitta thAya (2) mukhanA vAyuthI bharelI datti ghANI, tela pIlavAnA yaMtramAMthI nIkaLe tyAre (3) zarIramAMthI nIkaLato dhvAsocchavAsa (4) bhInuM vastra nIcovavAthI (5) tAlavRtta paMkhA vagereno acittavAyu jANavo. vasati vageremAM rahelo vAyu rakSakALa (unALAmAM traNa divasa, madhyama 2 divasa ane jaghanya 1 divasa acitta anesnigdhakALamAM 3porisI, porisI ane 1porisI acitta rahe. a vAyakAyanI rakSA koNa karI zake? - AyaMvaralI mahiti banyA, .. je ajjhatthaM jANai se bahiyA jANai, je bahiA jANai se ajjhatthaM jANai eyaM tulamannesiM (AvArA adhyayana-2- 30 7 )) je zArIrika ane mAnasika pIDAne jANanAro che arthAtu bIjAnI pIDAne je jANe che te potAnI pIDAne jANe che. AraMbhAdi pravRtti vAyukAyAdi jIvonuM ahita karanArI che. Atmavat sarvabhUteSu potAnI jema ja bIjAne jue, jema mane zArIrika, mAnasika pIDA gamatI nathI tema koIne paNa gamatI jIvavicAra // 90
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI to te pIDA mAre bIjAne kaI rIte apAya? vAyukAya, je apUkAyakaratAM paNa komaLa zarIrane dhAraNa karanAro ane teukAyathI paNa vadhAre vikasita cetanAvALo che, tethI tene apakAyAdithI adhika pIDA che AvuM jANanAro vAyukAyAdine pIDA na Ape ane tene pIDA na thAya tevuM vartana karavAno prayatna kare. vAyukAya jIvonI jayaNAH - IlekaTrIkasITIthI cAlatA paMkhA,erakaMDIzana vagere sAdhano vaDe kRtrima ane zItaLavAyunI sparzanArUpa sukha bhogavavArUpa bhAvanI puSTimAM jIvane anukULatAnI pratItirUpa rAgAdi bhAva hiMsA ane IlekaTrIkasITInA kAraNe paMcendriyAdijIvonI dravya hiMsAnuM pApa lAge. thoDo sahanazIlatA guNa keLavI tevA sAdhanano upayoga karavAmAM na Ave to AtmAnI sahanazIlatA zakitano vikAsa thAya, samAdhi na ja TakatI hoya to IlekaTrIka sAdhanonA upayogane badalehAtha paMkhA kebArI dvArA AvatA pavananA upayoga karavA vaDe paNa hiMsA to thAya ja paNa temAM vAyukAyanI ja virAdhanAnuM pApa lAge. kAraNa vinA bArI-bAraNA paNa kholavA na joIe. ghadino kacaro sApha karavAmAM paNa IlekaTrIkasITIthI cAlatA sAdhanono upayoga ucita nathI. tenA badale komaLa sAvaraNI, kemorapIMchAdivaDe vALavAmAM Ave to jayaNA sacavAya, vimAnAdi jhaDapI vAhanomAM paNa vAyukAyAdinI virAdhanA ghaNI thAya tethI ati jhaDapI vAhano karatA ochI virAdhanA thAya tevA vAhanono upayoga rAkhavo joIe. 3vartamAnakALamAM musaNane guru kevA game? - komaLa ke kaThora. komaLa gurunI zodha kare tethI teno AtmA komaLa bane nahIM. zarIranI komaLatA chUTe nahIM vaLI ApaNe badhI bAbatomAM komaLatAnI icchAvALA chIe tethI rakhaDapaTTI cAlu che. jagatanI pAse komaLatAnI apekSAe jIvavuM che paNa jagata sAthe kaThora banIne rahevuM che. kyAM komaLa rahevuM ane kyAM kaThora banavAnuM che te samajavA mATe tene jIvanamAM utAravA mATe ja jIvavicAra # 1
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvavicAra bhaNavAnuM che. AtmAnI komaLatAnuM phaLa samatA che. samatA mATe sAtAmAM sukhanI buddhi ane asAtAmAM duHkhanI buddhi dUra karavI paDe. arthAt sAtAno gamo toDavo paDe ane asAtAmAM aNagamo dUra karavo paDe to ja samatA Ave. 1 samatA ane vedanAnuM kAraNa koNa? dareka jIvamAM cetanAkrama bhinna che. jeTalI cetanA vadhAre khUle ane kAyA sAthe mamatA vadhAre teTalI vedanA vadhe. cetanA jeTalI vadhAre khUle ane sAthe samajaNapUrvaka kAyAnI mamatA ghaTatI jAya teTalI samatAnuM vedana vadhe-teTalI nirjarA vadhe tethI AtmAmAM nirmaLatA vadhe. sauthI vadhAre cetanAno vikAsa paMcendriyasaMzI manuSyapaNAmAM thAya ane manuSya jo nirNaya kare ke mAre have vedanA bhogavavI nathI ane samatA ja bhogavavI che to tene cetanAvALA jIvono upayoga mUkavo paDe. sthAvarakAya jIvomAM vAyukAyanA jIvomAM cetanAno vikAsa (pratyeka vanaspatikAyasivAya) sauthI vadhAre che ane mATe ja kAyA sAthe sauthI vadhAre vAyukAyano saMbaMdha che. tethI tenA komaLa zarIranA sparzathI zItaLatAno anubhava thAya tyAre kAyA pratye udAsInatA tathA svAtmA ane te jIvo pratye karuNA pragaTa thAya ane zakya vAyukAyanI rakSAmAM ane svAtmAne moha sparzanA na thAya te pramANe prayatna vALo bane paNa vAyukAyanI zItaLatAmAM AnaMda anumodanato na ja thavAde. (5) vanaspatikAyaH nami rAjarSi bhayaMkara dAhajavara rANIonuM caMdana ghasavuM ghasavAthI kaMkaNano avAja, rAjarSine kaMkaNano avAja paNa sahana nathI thato. rANIoe hAthamAM eka kaMkaNa rAkhIne bIjA kADhI nAkhyA saMpUrNa avAja baMdha, rAjarSi anitya bhAvanAmAM caDyA, kaMkaNa kADhavAthI bahAra zAMti to kaMkaNavALIonA abhAvathI keTalI zAMti? samagra saMsAranA tyAganI bhAvanA thaI. jo roga zAMta thAya to samagra rAjyano tyAga karI pravrajyA grahaNa karavI. abhigrahanI jIvavicAra || 2
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe ja asAdhyadAsajavara zAMta thaI gayo. sarva jIvone pIDA nahI ApavAnI utkRSTa bhAvanAno A prabhAvato pachI saMyama svIkArI jIvone pIDA ApavAnuM baMdha thaI jAya to dharmano kevo prabhAva paDe? tevA prakAranA jIvone abhayadAna pIDA na ApavArUpe saMyama (sAmAyika) dharma mATe jIvavicAranuM jJAna jarUrI che. tethI pU. zAMtisUri mahArAja have vanaspati kAyanA svarUpanuM varNana kare che. gAthA 8 ) sAhArANa pate mA, vasaI)vA duhA sAme bhATiyA jesimaratAraM ta egA sAhAravA te . 8 sAdhAraNa ane pratyeka, be bhedo vanaspatinA gaNo. je anaMta jIvanI eka kAyA, teha sAdhAraNa gaNo.8 | vanaspati kAyanA mukhya be prakAraH (1) sAdhAraNa vanaspatikAya (2) pratyeka vanaspatikAya. | sadhiArA vanaspatikAyaH sAdhAraNa nAmakarmanA kAraNe anaMtA jIvo vacce jene eka zarIra maLyuM hoya tathA taijasa ane kArmaNa zarIra dareka jIvane eka eka hoya. anatA jIvonA audArika zarIra dhAraNa karavArUpa janmabadhAno sAthe thAya che arthAt te badhA sAthe janma pAme, sAthe ja AhAra grahaNa kare, sAthe zarIra banAve, gvAsocchavAsa sAthe grahaNa kare ane eka sAthe banAvelA navA zarIrane choDI devA rUpa sAthe ja maraNa pAme tethI temane sAdhAraNa vanaspati kahevAya athavA anaMtA jIvo vacce sUkSma ke bAdara audArika kAyA eka ja hoya che. soyanA arAbhAga para baTeTAno je aza Ave te azamAM keTalAM chavo rahelA hoya? jJAnI bhagavaMta kahe che ke temAM AThamA anate jIvI rahelA hoya. eka nigodamAM paNa AThamA anate ane sarvanigodamAM paNa AThamA anate, sarva jIvavicAra / 93
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva rAzi bhegI karavAmAM Ave to paNa AThamA anate nigodanA jIvonI saMkhyA thAya. ApaNo AtmA ke jagatanAM sarva jIvo je vartamAnamAM vyavahAra rAzimAM rahelAM che te sarva jIvo sau prathama sUma nigodamAM (avyavahAra rAzimAM) anaMto anaMta kALa rahIne AvyA che. jIvanI kyAreya kadIpaNa utpatti thatI nathI. AthI jIva anAdi kALathI che ane tene karmano kAyAno saMyoga paNa anAdino che paNa karma ane kAyApratibhavamAM badalAtA jAya, AtmAto teno ja hoya che, te kadI badalAto nathI paNa te karmothI dabAyelo ane kAyAthI DhaMkAyelo che. paramAtmA togaDiyA eTale lokonA hita karanArA che. loganAhA eTale lokonA nAtha che. A baMne padamAM vizeSaNa judAM judAM che. paramAtmA badhAM ja bhavya jIvonA nAtha banI zakatAM nathI paNa je apurnabaMdhakadazAmAM AvyAM hoya tevA Asana bhavya jIvonA ja nAtha banI zake, nigodamAM rahelAno prabhunAthanabanI zake yoga homa kare tenAtha kahevAya. samyagdarzanAdi guNanuM AdhiAna karI zake tenA nAtha banI zake. lohiyANa eTale sarva jIvonAhita karanArAM che. prabhue paNa sarvajJa banIne bhavya jIvone hita karanArI dezanA ApI. AtmAne potAnA AtmAnuM tAvika rIte bhAna thaze tyAre ja sAco prema jAgaze, pachI AtmA, AtmAnuM hita karavAmAM pAchI pAnI karaze nahIM. vyavahAramAM paNa ApaNane jenA pratye rAga hoya tenuM badhuM sahana karI laIe chIe. ApaNA tarIke jene mAnyA tenuM mAnavuM che paNa paramAtmAnuM mAnavuM nathI. paramAtmAnI AzA che mahajigAramAratuMjinanI AjJA mAna. jananI AjJA mAnIne jagatamAM he jIva!tuM bhamyo che. have dareka jIvone pachI te nigodano hoya ke bIjo badhA ja jIvone siddhanAM jIvo tarIke mAnavAnuM kara. cAritra grahaNa karyA pachI sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto nigoda Adi sarva jIvone potAnA taraphathI abhayadAna devAnuM kArya kare che. jIvavicAra | 84
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ aImuttA munie bAlasvabhAvathI saMyamamAM bhUla karI, paNa paramAtmA dvArA samajAyuM IriyAvahiyaM sUtra bolatAM pAga-daza pada AvatAM vicAre caDyA, (jata jayaMtava) zukala dhyAnanI dhArA para caDatAM pazcAtApa dvArA kevalajJAnane pAmyAM. prabhue je pramANe nigoda AdinA jIvone siddha svarUpe kahyAM te pramANe temaNe svIkAryA. potAnI bhUla samajANI.... pazcAtApa thatAM kevalajJAna sudhI pahoMcI zakyA. sarva jIva maitrI karUNAne pAtra che, jyAre bhAre karmI jIvo mAdhyastha bhAvone pAtra che ane guNono je anubhava karI rahyAM che teo pramoda bhAvane pAtra che. Ama cAre bhAvanA bhAvadharma svarUpa che paNa svabhAva dharmarUpa nathI. paraMtu svabhAva dharmanuM kAraNa che. svabhAva samagra jIvarAzinesamadaSTithI jovAno ane te pramANe vartavAno che. ' rIlAla zatAnaM sarvajJa paramAtmAe potAnA kevala jJAnamAM je rIte jIvonuM svarUpa joyuM ane jagatane te pramANe jaNAvyuM tejIvomAM te pramANe zraddhA karavI te samyagu darzana che. jIvonA mukhya be bheda (1) mukta (2) saMsArI. temAM saMsArI jIvo sattAesiddha paNa karmanA saMyoganA kAraNe saMsArI avasthA (pIDA bhogavavA vividha kAyAdhAraNa) rUpa che. temAM sauthI vadhAre pIDA bhogavavAnuM sthAnanigoda che, jyAM (nikRSTa-atyaMta). sauthI ochAmAM ochA zAnano ughADa, tethI te jIvone vadhAre avyakta pIDA che. - saMsArI jIvamAM trasa-sthAvara mukhya be bheda sthAvaranAM paNa be bheda (1) sUma (2) bAdara. jIva, vAstavika sUmi paNa nathI ane bAira paNa nathI. sUthama-bAda e pudgalano svabhAva che. karma pudgala rUpa che, AtmA karmane vaza paDyo hovAthI, AtmAne vasavA mATe pudgalarUpa zarIra sUthama-bAdara prApta thavAnAM kAraNe siddha svarUpI AtmAno paNa vyavahArathI have sAma-bAdara-sAdhAraNAdi gatithI vyavahAra karavAmAM Avyo. jIvavicArI 95 . .
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAla anata nigoda AmamAM, pudagala sage raho. dukha anaMta narakAdithI, tuM arika bahuvidha raho.23 (pagalagItA) ApaNA AtmAe pudgalanA saMge narakanigodamAM kharAbamAM kharAba dazAmAM anaMtakALa pIDA bhogavI. karmasattAe siddha svarUpI AtmAnI kevI durdazA karI nAkhI? sauthI vadhAremAM vadhAre avyakta pIDA jIve nigodamAM bhogavI ane vyakta pIDA sAtamI narakamAMbhogavI. sAtamI narakamAM je vyakta pIDA che tenAthI anaMtagaNI pIDA nigodamAM eka jIvane bhogavavI paDe. jaM narae neraIA duhAI pAvaMti ghora-jaMtAI tatto aNaMtaguNiyaM, nigoamajjhe duhaM hoi // 49 // (vairAgya zata) a sAtamI narakanuM dabaH sAtamI narakanA ghora aMdhakAra, atizaya zItavedanA, sarpAdinA marelA kalevaranI tIvra durgadha, prathama pAthaDAmAMthI eka koDI jeTalI gaMdha ahIM manuSyakSetramAM lAvavAmAM Ave to 1 mAIlanA vistAramAM rahelA tiryaMco-manuSyo mRtyu pAme, to pachI 7mI narakamAM gaMdhanI tIvratA keTalI bhayaMkara haze? AvI tIvra gaMdha33 sAgaropama sudhI satata sahana karavI paDe. 7mI narakanAM taLiyA azuci padArthothI kharaDAyelAM ane UbhA khoDelA charAvALA hoya, temAM narakanA jIvonA paganA taLiyA satata kapAyA kare. vaLI nArako ekabIjAnedumanamAnI parasparalaDyA kare tevedanA paNa bhayaMkara hoya che. tathA teonA zarIramAM rogo (pakoDa, ilAkha,99hajAra, 584) utpanna thAya. arthAt samagra zarIramAM ATalA rogopragaTa thAya tenI ghoravedanA teone bhogavavI paDe. AvI bhayaMkara vedanA varSanahIM paNa 33 sAgaropama sudhI bhogavavI paDe. AvedanAo karatAM paNa nigodanuM dukha adhika che. jIvavicAra / 96
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamI narakanA duHkha karatAM nigodanuM duHkha adhika kaI rIte? sAtamI narakanA 33 sAgaropama tenA jeTalA samaya thAya teTalA samaya pramANa saMkhyArUpe sAtamI narakanA bhavanI ja prApti thAya ane te bhavomAM je duHkho bhogave tenA karatAM nigodanA jIvane eka bhavanuM duHkha vadhAre hoya. nigodanA eka zvAsocchavAsamAM 17 vAra jIvonuM janmamaraNa thAya. (eTale 1 muhUrtamAM 5536 janma-maraNa thAya ane eka divasamAM 19 lAkha 6 hajAra 80 bhava thAya.) AvI rIte avyavahAra rAzi sUkSma nigodamAM jIvonA janma maraNa rUpaghoraviDambaNA anaMtAnaMta kALajIve bhogavI che. eka AtmA sarvathA pIDAthI mukata thAya tenA prabhAve eka jIvAtmA anAdi nigodanI jelamAMthI bahAra Ave ane pachI te pAMca sUkSmamAM (pRthvI,apu, tela, vAyu sAdhAraNa vanaspatimAM) utpanna thAya.14 rAjalokamAM asaMkhya AkAza pradezamAM (anaMta) utsarpiNIavasarpiNI kALa sudhI pAMca sUkSmamAM bhame pachI te bAdarapaNAne pAme. AtmAbAdara ke sUkSma nathI paNa nAmakarmanI 103 prakRtimAMnI mukhya bAdara ke sUkSma nAmakarma rUpa che. te nAmakarmanA udaye jIvane tevI kAyAmAM pUrAvuM paDe che. 14 rAjalokamAM vistAra pAmI zake tevo AtmA karmane vaza banI sUkSma kAyAmAM pUrAI jAya, te jIvone viziSTa jJAnI sivAya (avadhikevalajJAnI sivAya) koIjoI paNa zakatA nathI, ne kAyA carmacakSu ke indriyano viSaya paNa na bane, tethI tenI zraddhA karavI paNa duSkara thAya. eka audArika jIvanI kAyAmAM anaMtAnaMta-8mA anaMta rAzi pramANanigodanA jIvo rahelA hovA chatAM te dekhAya nahIM tevA ThAMsI ThAMsIne 14 rAjalokamAM bharelA che. eka sUkSma sAthe bIjA sUkSma jIvo sparzanA pAme eTale emane bhayaMkara pIDA thAya paNa bAdara jIvonA zarIrathI sUkSma jIvone pIDA na thAya. sUkSma jIvonuM zarIra eTaluM badhusUma pariNAmI che ke jethI temanA zarIrane game tevA zastro, agni vigere pIDA ApavA samartha nathI. arthAt bALavA, chedana-bhedana karavA samartha jIvavicAra // 97
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ na thaI zake. A sUkSma zarIramAM asaMkhya Atmapradezo saMkocAIne rahelA che ane eka eka Atma pradeza para anaMtAnaMta kArmaNa vargaNAnA jaththA rUpa kArmaNa zarIra ane taijasa zarIra dareka jIvanuM juduM-juduM raheluM che. AthI te jIvone tenI tIvra vedanAno avyakta anubhava thAya. jJAnAdi guNo jIvone mATe sukhanI khANa che, sukhanA kAraNarUpa che, paNa nigodanA jIvone jJAnano aMzamAtra bhAga khullo hoya che, bAkI DhaMkAyelo hoya che. AthI karmonA saMyogarUpa kAyA--mohanI udayarUpa avasthAnA kAraNe te jIvo mahAbhayaMkara pIDA avyakata rIte anubhave. te pIDA koIne teo pragaTa karI zakatA nathI. AvA sUkSmapaNAnI avasthAmAM jIva anAdikALa rahyo. manuSya bhavane pAmyA pachI paNa jo AtmA pramAdane vaza banI samakita pAmyA vinA mare to pharI A sUkSma nigodamAM paNa jaI zake, paNa tyAM kAyamI rahI zake nahIM. utkRSTa 2-1/2 (aDhI) pudgala parAvartakALa rahI zake ane jo samakitanI sparzanA eka vakhata paNa thaI gaI hoya to ardha pudgala parAvartakALanI aMdara tyAMthI nIkaLIne mokSa pAmI jAya. sUkSma nigodanA asaMkhya goLA (zarIra) rahelA che, temAMthI vyavahArarAzimAM AvelA jIvonI saMkhyA keTalI che ? kevalI bhagavate eka ja uttara Apyo che ke eka nigodanA goLAnA anaMta bhAga pramANa ja jIvo Aja sudhI vyavahArarAzimAM AvyA che ane bhaviSyamAM anaMtAkALamAM paNa eka nigodanA goLAnA anaMtamA bhAga pramANa ja jIvo Avaze. eka goLo paNa kyAreya pUrNa khAlI thavAno nathI. bAdara nigodamAM paNa evA anaMtA jIvo che ke je anAdithI Aja sudhI pratyeka vanaspatikAyane paNa pAmyA nathI. Ama nigodanA jIvo sauthI vadhAremAM vadhAre avyakata pIDAno anubhava karatA hoya che. nigodaniSkRSTa sthAna arthAt jyAM akSaranA anaMtamAM bhAga pramANa mAtra jJAnAdi guNo khullA che. bAkI badhA guNo karmothI DhaMkAyelA hovAne kAraNe teo AkuLatA--vyAkuLatA rUpa, mohanA udaya rUpa mUMjhavaNane ArttadhyAna rUpe jIvavicAra || 98
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 rAjaloka asaMkhya sUma nigodanA goLAthI vyApta che. jIvavicAra || 99
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhavatA hoya che. eka bIjA pratye avyakta keSa pariNAma teone rahelo hoya che. anAdikALa sudhI jIva anaMtA zarIravALAnI sAthe rahevA TevAyelA hovAthI tene zarIravALAono saMga choDavo gamato nathI. parano saMga jeTalo vadhAre teTaluM AtmAne dukha vadhAre ane parano saMga jeTalo ocho teTaluM AtmAne sukha vadhAre. mokSa mArgamAM choDavAnI pradhAnatA che ane ApaNane choDavAnuM gamatuM nathI. anAdikALathI je pakaDyuM che te choDyA vinA AtmAne sukhano anubhava nahIM thAya. mithyAtvanA udaye moTA bhAganA jIvone para vastu meLa vavAmAM sukhano bhrama pragaTa thayo che, tethI jeTaluM bahAranuM vadhAre maLe temAM vadhAre sukha mAnI vadhAre duHkhI thAya che. Ama jIva sUkSmapaNAmAM dIrghakALa vyatIta karI tyAM akAma nirjarA dvArA bAdarapaNAne pAme. eTale sUkSmapaNAmAM sauthI ochI akAma nirjarA thAya tenA kAraNe ghaNA bhavo sUmapaNAnA baMdhAya.emadIrghakALa vyatIta thayA pachI akAmanirjarA vadhatAM jIvabAdarapaNAnuM AyuSyabAdhI sUkSma kAyAmAMthI bAdara kAyAmAM Ave. sUkamapaNAmAMthI sIdho AtmA-sapaNAne pAmI zakato nathI paNa bAdara ekendriyamAMthI trAsapaNAne pAmI zake ane te paNa teu-vAu sivAya. jema marudevIno AtmA sUma nigodamAMthI bAdara nigodamAM AvI tyAMthI pratyeka vanaspatimayamAM, tyAMthI sIdhomanuSyabhavamAM AvI mokSane pAmyo. bAdara nigodane anaMtakAya paNa kahevAmAM Ave che. gAthA : 9 kadA aphara kisalaya, paNagA sevAla bhUmikoDAya, allatiya gajajara mItva, vajulA vega palaMkA 9aaaa kaMda, aMkurA, kuMpalo, ne pacavaraNI nIla phUga, sevAla, gAjara, motha, vatthala, zAka, pAlakhuM jANa thAga; jIvavicAra // 100
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIlI haLadara lIlo kacuro, Adu lIluM jANIe, Topa bilADI taNA, sarve kuNAM phaLa mAnIe. 9 gAthA: 10 komala-kalaM ca savya, gaDhasirAI sivAI pattAI, tho hari ArI guggali, galoya pamuhAI kinnarahA 10 te pAMdaDAMziNa AdinA, jenI naso chAnI rahe, thora, kuMvara, gaLo, guggaLa, Adi citte ANIe, - chedyA chatAM uge pharI, tevA vaLI je hoya che; anaMtakAya taNA ja, ItyAdika bheda aneka che. 10 a vyavahAra rAzimAM AvelA bAdara nigoda (anatakAya)nuM svarUpa bAdaranigoda sAmAnyathI pRthvIkAya, apUkAyane AzrayIne rahenArI che. jyAM jyAM apakAyanA jIvo rahelA che tyAM tyAM vanaspatikAya (sAdhAraNa) paNa rahelI hoya che. * kadAH badhI jAtanA kaMdo (bhUminA madhyabhAgamAM thayelA) kAMdA-baTeTA vagere je lIlAM hoya tyAM sudhI te anaMtakAya ja hoya paNa haLadara, Adu vagere sukAya pachI anaMtakAya gaNAtA nathI. eka audArika zarIramAM anaMtA jIvo rahelA che. soyanA agrabhAga para rahelA baTeTAno aMza temAM paNa anaMtA jIvo rahelA che. AkhA baTeTAmAMAThamAM anatejIvo cheanebadhA nigodanA goLAnI paNa saMkhyA AThamAM anaMtanI che ane saghaLI jIvarAzinI paNa saMkhyA AThame anate che. anaMtakAyamAM jIvonI mahAvirAdhanAnA pApane jANIne (3ra anaMtakAyane oLa khIne) teno avazya tyAga karavo joIe. jenA gharamAM kaMdamULa khavAya tenuM ghara smazAna jevuM jANavuM. AthI anaMtakAyane mAsanI paNa upamA jIvavicAra / 101
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlaya mApavAmAM AvI che mATe teno tyAga avazya karavo. khAvuM nahI tema khavaDAvavuM paNa na joIe. temaja vAparavAnA tyAga sAthe vAhanAdi vagere calAvatAM baTeTAdi kacaDAIna jAya teno paNa khAsa jatA A upayoga rAkhavo joIe. aMkura : phaNagA avyakata pAMdaDAdi avayavarUpa avasthA, arthAtu pAMdaDAthI rahita avasthA. pANImAM kaThoLa palALa vAmAM Ave tyAre jo vadhAre vakhata pANImAM palaLe to temAM phaNagA phUTavAnI pUrI saMbhAvanA che. phaNagA phUTe te anaMtakAya che vo(bInuM phUTavuM te). * kisalaya kUMpaLa vanaspati ugatI vakhate Pje navA kUNA pAMdaDA tarIke pragaTa thAya che. savvovi kisalao khalu uggamamANo aNaMtao bhaNio / udagacchan prathamAkura, sarva sAdhAraNo bhavet / (loka prakAza) bIjano jIva athavA anya jIva mULapaNe utpanna thaI tenI bIja avasthA jamIna phADavA rUpa aMkura tarIke utpanna thaI te pachI kisalaya (pAMdaDArUpa) avasthA thAya tyAre temAManetA jIvo niyamAhoya. AthI UgatI vakhate pAMdaDArUpa je kisalaya avasthA che te anaMtakAya svarUpa che pachI te pratyeka vanaspati hoya to pratyeka rUpe vikAsa pAme ane anaMtakAya hoya to anaMtakAyarUpethAya, mATe ja zrAvake khetIvADI, bAga, bagIcA, phArmahAusa karavA na joIe. cAturmAsamAM prathama jyAre varasAda thAya tyAre jamInamAM AvA kisalayonI puSkaLa utpati thAya. AthI haravA-pharavAmAM mahAdoSa saMbhave tethI varasAda pahelAM ja sAdhuone praveza karavAnuM vidhAna che. jIvavicAra // 102
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ paka ( '. ' / * * panakaH paMcavarSIya phUga.vijJAne phUganI 50hajAra jAti zodhI che. bagaDelI kerImAM je kALA DAgha paDe te goLAkAre kALI-lIlI phUga che. temAM anaMtakAya jIvonI utpati thaI mATe teTaloS bhAga kADhIne paNa te na vaparAya (AdrA nakSatra pachI te vadhAre saMbhave mATe AdrA nakSatra pachI karI tyAjaya che.) lIlA varNavALI, lIla phUga pANImAM vizeSa thAya. nadI, sarovara, khAbociyA jyAM pANI vadhAre TAIma paDyuM rahe, mATIvALA sthAnomAM paNa lIlIphUga thavAno saMbhava, bAga-bagIcA, vADIo, phUlAdi choDavAonA kUMDAmAM paNa A puSkaLa pramANamAM thAya. pANInA TAMkA bharelA hoya tenA taLiyAmAM temaja pANInA mATalAM paNa roje roja badalavAmAM na Ave ane bhInA ja mATalAmAM pANI bharavAmAM Ave to temAM paNa nigoda thavAno saMbhava rahe. mATe sacitta pANIthI bharelA mATalAnuM pANI vAparavAmAM nigodanA jIvonI virAdhanAno doSa lAge. paraMtu anaMtakAya tyAgavALAono niyama bhaMga na thAya, paNa doSa jarUra lAge. mATe pANI acitta karIne vAparavuM te vadhAre hitAvaha che. varasAdanA kALamAM javA-AvavAnA mArgamAM DAmara ke sapheda paTTo na karAvavAmAM Ave to mahA virAdhanAno doSa lAge. sAdhu bhagavaMtone paNa cAturmAsa bese te pahelAM eka vakhata saMpUrNa kapaDAno kApa kADhavAnI jinAjJA che. nahiMtara varasAdanuM pANI mela-parasevAdinA kAraNe kapaDAmAM nigoda thavAno saMbhava rahe. miThAIvagere khAdya padArthomAMphugAdivizeSa saMbhave. agAsI, bhIMto vageremAM paNa jovA maLe. khAvAnI badhI ja vastu (goLAdi) jarApaNa bhejana lAge tevI rIte peka karIne rAkhavI joIe. sukhaDIno kALa cArtumAsamAM 15 divasano hovA chatAM temAM bheja lAgavAnA kAraNe nIla-phUga thaI jAya to te -- jIvavicAra || 103
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ EAna vALa BJ abhaya banI jAya. . bagaDI gayelA ghImAM lAlavarNanA jhINA jhINA kaNa pedA thaI jAya, pATaDImAMthI emane ema paDyuMrahe to paNa kyAreka lAlavarNanI phUga thavAno saMbhava. bhejavALA vAtAvaraNamAM pApaDa-budI-miThAI, sUkavaNI vigeremAM nigoda thavAno saMbhava. * sevALa pANImAM taLiye lIlA raMganuM paDa jAmI jAya che. jamInatethI cIkaNI banI jAya. AthI comAsAmAM kAraNa vinA halana-calana karavAnuM nahIM vAraMvAra pUjavA-pramArjavAno upayoga rAkhavo jarUrI che. jina zAsana jIvadayA pradhAna che ane samagra vyavahAra AzA pradhAna che. prabhunI mA jayaNApUrvaka AcaraNa karavAnI che. * bhUmikoDAH bilADInA Topa chatrAkAre bhUmiphoDA varSAkALamAM bhUmi upara Uge. vartamAnamAM tenI puSkaLa khetI karavAmAM Ave che. loko svAda mATe teno upayoga kare che. zarIranI puSTimAM te vadhAre sahAyaka thAya. temAM mIThAza che paNa te khAvAthI mAMsathI paNa vadhAre virAdhanA che, mahAvigaI che. sAmAnyathI lokomAM kaMdamULanuM vaparAza vadhAre paDatuM jovAmAM Ave che kAraNa lokonI daSTi jIbha-mana-zarIra tarapha ja che paNa AtmA sAme nathI, tethI teno bephAma upayoga kare che. A ghora ajJAnatA che. amuka amuka jainetara graMthomAM paNa kAMdA-baTATA-lasaNa khAvAno niSedha karavAmAM Avyo che. masaruNa (bhUmikoDA) anaMtakAya che mATe te tyAjya che tevI vAta prAyaH kyAMya jaNAvavAmAM AvI nathI. tethI ajJAnatAnA kAraNe loko teno upayoga kare che. A jIvavicAra // 104
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI AdunI ja * alayatiyaH lIluM Adu, lIlI , AhalAcAtiyA haLadara, lIlo kacUro, te anaMtakAya che tethI tevaparAya nahIM paNa sUkAIgayA pachI Adune, sUMTha kahevAmAM Ave che ane teno masAlA tathA auSadha tarIke upayoga thAya che. haLadara paNa sUkAI gayA pachI masAlA tarIkeke auSadha tarIke vaparAya che. kacUrAno upayoga prAyaH jeno karatAM nathI, jainetaromAM thato dekhAya che. koMkaNadezamAMvizeSa thAya teno choDa haLadara jevo behAtha lAMbA ane kALAza paDatA lIlA raMganA pAna Ave che tenuM kada jamInamAM thAya che. * gajajara H gAjaramAM mIThAza vadhAre | hovAne kAraNe ghaNA dezomAM temAMthI khAMDa paNa banAvAya che. gAjarathI paNa ratALumAM vadhAre mIThAza hoya che tethI temAM vadhAre Asakti thAya eTale karma baMdhavizeSa thAya. * mo- montha eka prakAranuM ghAsa che. te jaLAzayanA kinAre kALA raMganI thAya che. bhUMDane enA pAMdaDA priya che. motthanA mULane nAgaramotha paNa kahevAya che. * vajulAH TAMkAnI bhAjI (luNI) tenA pAMdaDA ghaNA nAnA ane atikUNA tethI te sAdhAraNa vanaspatimAM gaNAya. motthara ' ** '* * r .. : ' Acerca jIvavicAra || 105
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallakA s * ghegaH mogarI svAdamAM mULA jevI tIkhI te anaMtakAya che. * palaMkA pAlakanI bhAjI abhakSya. * komala philaH (nirvAna manAvAya ) je phaLamAM bI ke goTalI baMdhANI na hoya te sarva komaLa phaLa kahevAya (AN ane komaLa phaLane anaMtakAya jANavA. kAcI AMbalI atyaMta kuNI hoya eTale emAM bI baMdhAyA na hoya tevI, AMbAnA mora, kuNA komala phla ) pAMdaDA vigere anaMtakAya svarUpa hovAthI na vaparAya-vaya che. badhA ja dhAnyanA komaLadANA jyAM sudhI paripakava na thAya tyAM sudhI anaMtakAya hovAthI nakhavAya. lokamAM te poMka (ghauMnA, makAIAdinA komaLa dANA) tarIke prasiddha che paraMtu te anaMtakAya rUpe hovAthI na vaparAya. jema mAMsa rAMdhyA pachI paNa temAM taDvargIya nigodanI utpatti thAya che tema poka rAMdhyA pachI paNa khAdya na bane. temAM bhAvahiMsA vizeSa che. jeTalI vastumAM komaLatA, mIThAza ane snigdhatA vadhAre teTalI te Indriyone zarIrane vadhAre priya, te zAtAnuM tathA mahArAganuM kAraNa bane. rAga thavote bhAvahiMsA che. moTA bhAganA jIvonI pasaMdagI komaLatA para che. macchara paNa komaLa aMgo upara ja besaze kAraNa jIvane karkaza sparza gamato nathI paNa komaLa sparza ja game che, temAM ja sukha mAnI mahA karmabaMdha kare che. moTA bhAganA jIvo svAda-sukha mATe ja jIve che. temAM ja potAne sukhI mAne che. A mahA ajJAnatA che. pudgalanI jIvavicAra // 106
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuNAzamAM khovAI jAya che. pariNAme AtmAnI karuNA kuNAza khoI nAkhI saMsAra bhramaNa vadhArI nAkhe che. mULA : mULAno kaMda anaMtakAya che. tenA pAMce aMga abhakSya che paNa anaMtakAya nathI mATe ApaNAthI vaparAya nahIM, purANa zAstramAM mULAno niSedha karyo che. mAMsa khAvuM sAruM paNa mULAnuM bhakSaNa karavuM sAruM nahIM, mULA khAya te narake jAya, rAtA mULAnAM bhakSaNathI gAyanA mAMsanA bhakSaNathI paNa vadhAre pApa lAge che. zveta mULA madirApAna samAna che. khArI jALa vagerenA pAMdaDA : sAdhAraNa vanaspatikAyamAM gaNanA karela che. tenA pAna TUMkA ane pahoLA hoya che. pIlu tarIke tenA vRkSa jANItA hoya che. thora karavAmAM upayogI jovA maLe che. jene chedavAthI temAM dUdha jhare ane thorane kApIne vAvavAthI te uge. zora : je kAMTALI hoya- vADImAMvADa ' * kuMvAra : kuMvArapAThuM-garbhavALA pAMdaDA--temAM je cIkaNo rasa hoya te amuka rogomAM auSadhi tarIke vaparAya. mULA guggaLa : retALa pradezamAM Uge tenA pAMdaDA atyaMta nAnA ane aNI vinAnA hoya ane te jhADano rasa auSadhamAM vaparAya. kuMvAra gaLo : lImaDAnA jhADa para eka jAtanI vela vIMTAya che. te jIvavicAra // 107 sUkAyA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI auSadha tarIke vaparAya che. kaDavI aNAhArI tarIke teno upayoga thAya che. (gaLosatva) gANAH 11. | uccAI age, havAti bheyA aratikAyA tesiM pariNatva, labA-mee sue bhakia 11 anaMtakAya, nigoda, sAdhAraNa traNe eka mAnavA, A bhAkhyuM lakSaNa sUtramAM tene vizeSa jANavA jenI naso, sAMdhA ane, kAMThAo gupta jaNAya che, bhAga sarakhA bhAMgatAM be, jehanAjhaTa thAya che 11. gAthA: 12 gaDhasira-sAthi-pa, samabhaga-mahIraga ca chinnarahe sAhAra sarIra, kavivara ca pateyA 12 .. je chedIne vAvyuM chatuM, pharI uganAruM hoya che; bhaMga samaye tAMtaNA viNa, kAya jenI jaNAya che; zarIra sAdhAraNa vanaspatikAyanuM te jANavuM viparIta tethI hoya te, pratyekanuM tanu mAnavuM. 12 AmAM batAvelA anaMtakAyanA bhedothI bIjA paNa anaMtakAyanA aneka bhedo che. chatAM AgamamAM 3ra bhedo ja batAvAya che kAraNake lokamAM 3ra bhedo ja prasiddha che, bAkI aprasiddha bhedo ghaNAM che, te badhA jANavA mATe sUtramAM tenA sAmAnyathI lakSaNo kahyAM che. | gupta evI naso, sAMdhA ane gAMThAvALuM bhAMgatA eka sarakhA bhAga thAya tevuM, tAMtaNA vagaranuM ane kApyA chatAM pharIthI UganAruM sAdhAraNa vanaspatikAyanuM zarIra che. tenAthI viruddha pratyeka vanaspatikAyanuM zarIra jANavuM. jIvavicAra // 108
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ guDhasira (gupta nasa) pragaTa sa. (1) guTasira (guptanaso) jemAM naso gukhahoya eTale ke aMdara hovA chatAMje spaSTa dekhAtI nahoyate guDhasira kahevAya. jemake kuMvArapAThA, zeraDInA sAMThA vagere ke jemAM naso, sAMdho ane gAMTho hovA chatAM spaSTa dekhAtI nathI. gurusoli pragaTa sAMdho gupta sAdho (2) guhasAvi (gupta sAdhI) sadhI eTale sAMdho. eka DALIne bIjI DALI joDAya tene sAMdho kahevAya ane te sAMdho jenA gupta hoya te guDhasaMdhivALI DALI kahevAya. gurupavI ! pragaTa gAMTho | gupta gAMTho (3) guDhaparva (guptagAMTha) jemAM gAMTha hovA chatAM dekhAya nahIM te. parva eTale be gAMTha vacceno bhAga. jIvavicAra // 109
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ samabhaMga samabhaMga (4) samabhaMga H jene bhAMgatA sarakhA bhAga thatA hoya te. mahiraMga mahiraMga (5) mahiraMga H tAMtaNA vagaranuM hoya te. jema ke baTAkuM. (6) chinnaraha chedavA chatAM Uge tevuM. sAdhAraNa vanaspatinA sAmAnya lakSaNo : je vanaspatimAM guDha, gupta, zira, sAMdhA ane parva--gAMTha hovA chatAM jema bilADInA TopamAM chatra ane daMDa vacceno sAMdhA hovA chatAM pragaTa dekhAya nahIM ane je vanaspatino cheThelo TUkaDo vAvavAthI pharI Uge. (sUkAya jAya pachI paNa te uge) jema baTeTAnA TUkaDA karIne jamInamAM vAvavAmAM Ave to te Uge. kuMvArapAThumAM naso--sAMdhA-- parva chechatAM dekhAya nahIM. pIluMvanaspatinA pAMdaDAM bhAMgavAthI eraMDAnA pAMdaDAMnI jema vAMkA cUkA thatAM nathI, paNa samAna bhAga thAya che. baTeTA-zakkarIyA vageremAM tAMtaNAM dekhAtA nathI. kuMvArapAThune chedIne addhara laTakAvavAthI pharIthI Uge. sAdhAraNa vanaspatikAyanA vizeSa lakSaNo : (1) mULanA kASThathI (valkalarUpa) chAla vizeSa jADI ke samAna hoya to te anaMtakAya jANavI. jIvavicAra // 110
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ra) vanaspatinI gAMTha (pa) rajavALI hoya athavA vanaspati bhAMgavAne sthAne ghaNI raja vyApta thaI hoya te. (3) je vanaspati sUkAvavA dIrghakALa joIe ane mULa vinA paNa vRddhi pAmanArI hoya ane te vRkSAdine saMpUrNa DhAMkI de. (4) je vanaspatinA pAMdaDAM bhAMgatA temAMthI dUdha jhare (AMkaDAdi). (5) je vanaspatinA mULAdi daze avayava bhAMgatAM samabhaMga thAya. (komaLapaNAne kAraNe.) () je vanaspatinA mULa-kaMdapatra-skaMdha--puSpa-chAlane bhAMgatA cakrAkAra sama cheda thAya. (7) keTalIka vanaspati (sAdhAraNa) teno AgaLano bhAga vAvavAthI Uge. keTalIka vanaspatinuM mULa vAvavAthI Uge, keTalIka vanaspatinI DALo ropavAthI Uge, keTalIka vanaspatinI gAMTha ropavAthI Uge, keTalIka vanaspatinAbI vAvavAthI Uge ane keTalIkanA bI vinA mAtradravyonA saMyoga mAtrathI Uge. 0 sAdhAraNa vanaspatinI saMkhyA pramANaH - sUkSama sAdhAraNa vanaspati 14 rAjalokamAM sarvatra asaMkhya nigodanA goLArUpe je anaMtA 14 rAjalokapramANa. - bAdara sAdhAraNa vanaspati ghanIkRta saMpUrNa lokanA prataranA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahelA AkAza rAzi pramANa. - asaMkhya paryApta bAdara nigoda (zarIro) che. je eka zarIramAM anaMtAnaMta jIvo rahelAM che. aparyApta bAdara-paryAptAthI adhika hoya. - kaMdamULaH eka AkhA baTAkAmAM AThamAM anaMta jIvo rahelA che ane soyanA agrabhAga para paNa jIvo AThame anate che. arthAt soyanAM agrabhAga jIvavicAra || 111
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ para rahelA baTeTAnAM kaNamAM duniyAnI samasta pRthvI, ap, teu, pratyeka vanaspati, vikalendriya, sarvatiryaMca paMcendriya, manuSyo-devo--nArakothI anaMta guNI saMkhyA rahelI che. temAM jIvo utpanna thAya ane maraNa pAme. * pratyeka vanaspatikAya * AtmA samabhAva vALo ane sthira kevI rIte bane ? pUrvanA maharSio jina vacanane pakaDIne cAlyA tethI zarIranI sAme joyuM nahIM ane sarvatra AtmAne bhUlyA nahIM. jIvamAM zivanA darzana karI zivamaya banavAnA lakSya jIvamAtra sAthe siddha pramANe aucitya vyavahAra karavAno prayatna karyo. ApaNane jina vacana na gamyuM eTale ja zarIra gamyuM tethI be moha UbhA thayAM. eka potAnA zarIrano moha ane bIjo zarIravALAno moha. AthI jIve zarIra sAcavavA, sAjuM rAkhavA tagaDuM karavA zarIravALA ekendriya vanaspatikAyanI virAdhanA vizeSathI karI che ane karI rahyo che. zrAvaka jIvanamAM saMpUrNa rIte jIvarAzine abhayadAna ApI na zakAya paraMtu jinAjJAnuM bahumAna karI jIvadayAno pariNAma evo Ubho kare ke tenAthI darzana mohanIya karma tUTe ane samyagdarzana nirmaLa thAya. karuNAno pariNAma vikasita bane tethI zAna zuddha thAya. jJAnanuM phaLa virati jethI cAritrano bhAva vRddhi pAme ane samatAnI ruci pragaTe. pudgalamAM udAsInatA ane tyAga bhAva pragaTa thAya. sAtAnI ruci tUTatI jaze tema tema sAtAmAM nimitta bhUta zarIravALA jIvonI karuNA vadhaze ane teone pIDA ApavAno bhAva aTakaze tyAre AtmA sAtA--asAtAmAMthI samabhAvavALo thaze ane sthira banaze. garamImAM zItaLatAnI apekSA tUTaze to vAyukAyanI sahaja rakSA thaze. Ama ekendriya jIvonI rakSAnA pariNAma jema jema vRddhi pAmaze tema tema samatAnA pariNAmanI paNa vRddhi thaze. te mATe zarIra para udAsInatA ane zarIravALA jIvo para karuNA jarUrI che. bhAva karuNA pAtra karavA mATe AtmAnuM sAmarthya keTaluM? cha mahinA cAra prakAranA AhAra baMdha karI zake chatAM glAni na jIvavicAra // 112
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAme ane potAnI AtmaramaNatAja mANI zake. A vAtanI zraddhA thAya to AtmA sabaLo thaI jAya ane pote nabaLo che te bhrama dUra thAya. jo cha mahinA sudhInuM sAmarthyana pahoMce to dhIme dhIme UtaratAM pazcAtApa pUrvaka kare to tene nirjarA cAlu ane jeTaluM zarIra sAmarthya ullAsa jAge teTaluM paNa chelle jina AjJA to eka bhakta bhoyaNa eka ja vakhata bhojananI che. e bhojana paNa zarIrane TakAvavA mATe che. pachI keTaluM ApavuM? kevuM ApavuM? jo AtmA karuNA rasathI bharapUra thaI jAya to jinanI AjJAne sAthe rAkhI satvaphoravI sacitta AhAra varjavA, eTale sacittano sarvathA tyAga karI zake. AtmA sacitta che ane zarIra acitta che to zarIrane acitta ApavAthI Teko maLI zake che to pachI sacitta zA mATe ApavuM? sacitta ApavuM eTale ekendriya jIvonI hiMsA karavA rUpe jinAjJA bhaMga karavAnuM pApa to kaI rIte thAya? ekendriyajIvomAM jIvatarIkenuM jJAna prApta karavA ja jIva vicAra bhaNavuM jarUrI. gAthA: 13 ega sarIre ego, jIvo jesiM, te ya pateyA phala phUla challi kaTTA, mUlaga patAsi bIyAli13 pratyeka che jIva ekatanamAM, eka jene hoya te, jANa-phala, phula, chAlane mUla, kASTha, patrane bIja te; A sAtamAM judA judA pratyekanA jIva hoya che AkhA tarumAM toya paNa jIva, eka judo hoya che. 13 pratyeka vanaspatieTale sAdhAraNa vanaspatithI ulTAlakSaNavALI che. eka zarIramAM sAmAnyathI eka jIva rahelo hoya te pratyeka vanaspati kahevAya. (eka ke ekathI vadhAre saMkhyAta ke asaMkhyAta paNa hoya to paNa te pratyeka vanaspatikAya ja kahevAya. jyAre anaMtanI saMkhyAne pAme tyAre ja te vanaspati anaMtakAya, sAdhAraNa kenigoda kahevAya.) jIvavicAra || 113
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyeka vanaspatikAya mukhyatve sAta svarUpe jovA maLe che, phaLa, phUla, chAla, kaSTa, mULa, pAMdaDAM ane bIja. - paNa Olly * pratyeka vanaspatikAyanA dasa vibhAga (avayavo) che. mULa, kaMda, skaMdha, DALI, pAna, bIja, puSpa, phaLa, thaDa ane chAla. - pAMdaDe-pAMdaDe, phaLa-phaLe ane bIje bIje eka jIva hoya paNa puSpa-puSpa aneka jIvo hoya.bAkInA cha avayavo mULa-skaMdha-kaMda-zAkhA (pa), chAla ane pravAlae avayavomAM asaMkhyajIva hoya.Amadareka vRkSamAM arthAtu eka saMpUrNa vRkSamAM eka AtmA vyApIne rahelo hoya che ane tenAMdasa avayavomAM eka jIva paNa hoya, saMkhyAta jIva paNa hoya ke asaMkhyAta paNa jIvo hoya AthI vRkSo traNa prakAre zAstramAM kahyAM che. pAdaDAnA AdhAre , (1) saMkhyAta jIvavALA vRkSaH khajUra, nALiyera, sopArI vagere (2) asaMkhyAta jIvavALA vRkSaH koThuM, AMbo vagere. (3) anaMta jIvavALA vRkSa zRMgabera vagere. phaLanA AdhAre (1) eka ThaLiyAvALA (ekabIja) vRkSo AMbo, lImaDo, rAyaNa, jAMbu, bora, haraDe. (2) bahubIja je phaLomAMaMtarapaTa (AMtarA) vinA ghaNA bIja hoyache khasakhasa, udubara, kapittha (koThA) bilDa, pAsa, bIjoru. jIvavicAra || 114
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2. bIjanA AdhAre: , 0 (loka prakAzanAM AdhAre) cha prakAraH (1) ajhabIjaH korITa, nAgavallI - tenAM agrabhAga vAvavAthI Uge. (2) mULa bIja kadalI (keLA) uttAla - mULa vAvavAthI Uge. (3) skaMdha bIja zallakI, araNika - DALI vAvavAthI Uge. (4) parvabIjaH zeraDI, vAMsa, netara - parva vAvavAthI Uge. (5) bIjarUha zAli, ghauM, vagere - bI vAvavAthI Uge. (6) sacchimaH ziMgoDA, ghAsa vagere vAvyA vinA Uge. pratyeka vanaspatinA bAra bhedoH (1) vRkSa ekaThaLiyAvALA jemakeAbo, jAMbu baheDA, azoka vagere ghaNAM - ThaLiyAvALA jevA keagathiyo, TIbarU, pIpaLa vagere. (2) gucchaH je nIcA ane goLa choDavA hoya che jenA pAMdaDAM gucchArUpa hoya te. (rIMgaNA, bhorIMgaNI, javAsA, tulasI) (3) gulmaH jemAM thaDano vikAsa nahoya paNa nIcethI ja DALIo phUTe te phUlanI jAti vizeSa kahevAya. (jAI, jUI, Damaro, mogaro, javamAlikA). (4) latA je vRkSa ke staMbha vagerenA AdhAre upara caDe tene latA kahevAya. (nAgalatA, azokalatA, caMpaka, cUta, vAsaMti) znara | gucha | gubhA ac jIvavicAra // 115
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) vAlI : je vanaspatinA velA cAle te, koLuM, tuMbaDI, cIbhaDAM, drAkSa, kArelInAM vRkSanA velA, caNoThInAM velA ityAdi aneka prakAre. (6) pUrvagA je gAMThavALA jhADa hoya tene parvaga kahevAya. (zeraDI, netara) (7) tRNa : ghAsa, DAbhanuM, tRNa, durvA, arjuna, viMda. (8) valaya : UMcAne goLa jhADa hoya. (sopArI, khajUra, nALiyera, tajanAM, elacI, laviMga, tADa, tamAla.) vallI parvagA tRNa vAya (9) harita : bhAjInI jAti vizeSa kahevAya--tAMdaliyA, methI, suvAnI (10) auSahi ghauM Adi 24 dhAnya. (java, DAMgara, kodarA, bAjarI) : (11) jaruha : jalamAM Uge te kamaLa, ziMgoDA. (12) kuhaNa : bhUmine phoDIne nikaLanArI vanaspati kuhaNa kahevAya. udahelikA, bhUmi phoDA (bilADInA Topa). harita auSahi jalaraha kuNa pratyeka vanaspatinI saMkhyA pramANa - paryApta pratyeka vanaspatikAya jIva ghanIkRta lokAkAzanI zreNinA asaMkhya bhAgamAM rahelA AkAza pradezanI rAzi pramANa saMkhyA che ane te paryApta jIvavicAra // 116
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdara agnikAya jIvothI asaMkhya guNa adhika che tathA aparyApta bAdara pratyeka vanaspatikAya jIvothI asaMkhya lokAkAza pradeza rAzi ane te aparyApta bAdara agnikAyanI saMkhyAthI asaMkhya guNa adhika che. vanaspatimAM jIvapaNAnI siddhi zAstramAM batAvela che. sacetanAstaravaH sarva tvagapaharaNe maraNAt gardabhavat / sacetana vRkSo tenI chAla ukheDI nAMkhavAthI te tarata mRtyu pAme. jema manuSya ke gadheDAdi pazuonI paNa cAmaDI utAravAmAM Ave athavA cAmaDInA chidro saMpUrNa pUravAmAM Ave to avazya maraNa pAme kAraNa ke chidromAMthI zvAsocchvAsa ane lomAhAra maLato baMdha thayo tethI te mRtyu pAme. AhArathI sacetanavALo jIva vRddhine pAme ane AhAra, zvAsocchvAsa vinA mRtyu pAme. AcArAMga zAstramAM batAvelA vanaspatikAyanA vizeSa lakSaNo vanaspatikAyamAM karmono udaya tathA kaSAya, lezyA, saMjJA, zvAsocchvAsa, yoga, upayoga, adhyavasAya, mati ajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana, thINaddhi nidrA vigere hoya che. vanaspatikAyamAM jaNAtI saMjJAo : H AhArasaMzA H vRkSanA mULiyA jalAhAra tathA khAtarAdine AhArarUpe grahaNa karI vRddhi pAme che, khAtarAdi AhAra na maLatAM karamAI jAya che. temaja sparzanendriya rUpa chidro vaDe paNa vRkSa lomAhAra ane zvAsocchvAsa grahaNa kare che. jo jhADanI chAla utArI nAkhavAmAM Ave to te tarata karamAIjAya-mRtyu pAme. mATe vanaspatine acitta karavA mATe be mukhya niyama phaLomAMthI chAla ane bI judA karyA bAda be ghaDI pachI te acitta tarIke gaNAya. khaMdhaka munie 12aa karoDa varSa pUrve manuSya bhavamAM koThIMbaDAnI chAla utArIne tenA AnaMda--anumodana vaDe nikAcita karma bAMdhyuM hatuM te munipaNAmAM udayamAM AvyuM. sAdhanA dvArA karmonA anubaMdho toDI nAkhyAM. AtmA para karelI karuNA ane zarIra para karelI kaThoratAnA kAraNe chAla utAravAnA karmane nirjarA mATe banAvyuM. jIvavicAra // 117
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pote vicAre che ke karma khapAvavAno Avo suMdara moko maLI gayo. mATe mArAone kahe che ke mArI kAyA ati kaThina lohI-mAMsa vinAnI che tethI tamane tenI chAla (cAmaDI) utAratAM trAsa thaze, mATe tamane kaSTa na paDe tema huM Ubho rahuM. karuNAnI parAkASTA para pahoMcI zarIra pratye atyaMta kaThoratA prApta karI tenA pariNAme jema jema cAmaDI utaratI gaItema tema teo samatA rasamAM mahAlatA gayA ane karma khapAvatA gayA ane ghAtI karmano nAza thatAM kevalajJAna meLavI, aghAtI karmo khapAvI siddha gatine pAmyAM. Ama AtmA (jIva) pratyenA bahumAna ane zarIra pratyenA udAsIna (upekSA) bhAvanA pariNAme mokSanI prApti thaI. bhayasaMjJA : manuSya, tiryaMconI jema temAM (vanaspatimAM) paNa bhaya saMzA jovA maLe che. tene koI kApavA--chedavA jAya ke bAjunI vanaspatine chedAtI joI tenA (vanaspatinAM) pAMdaDA bIDAI jAya te tenI bhayasaMjJA che. maithunasazA : azoka, tilaka, kurubakAdi... vRkSo manohara strInA AliMganathI vikAsa pAme. phrAnsa ane ITAlImAM veleneriyA ane spAIraliza nAmanA jaLaropAo thAya che. temAM nArI phula jaLathI sapATI para Ave che tyAre nara phula potAnA ropAmAMthI chUTuM paDI tenI pAse jAya che ane tene aDatA ja phATe che AthI tenI parAga-nArI phulamAM paDe che. * parigrahasaMjJA : nALiyerInA vRkSo potAnA mULiyA nidhAna sudhI laMbAve Ama vanaspatimAM te oghasaMjJA rUpe pragaTa thAya che. krodha kaSAya H keliphorniyAmAM eka jAtanuM vRkSa che te ati zAMtipriya che. havA ke koI vaDe tenI zAMtimAM bhaMga thatAM te gusse thaI pAMdaDAne khakhaDAvavA vaDe krodhane pradarzita kare ane sAthe evA prakAranI gaMdha choDe ke tenI AjubAju UbhA rahevuM bhAre paDe. mAna kaSAya H rudaMtI nAmanI vanaspatinA choDamAMthI pANI Tapake.... evA ahaMkArathI ke huM suvarNa siddha karAvanAra chatAM loko duHkhI kema ? jIvavicAra // 118
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ * mAyA kaSAtha: velaDI potAnA phaLane pAMdaDA vaDe DhAMkI de che. * lobha kaSAya sapheda AMkaDo, palAza vRkSa, bilavRkSa, nALiyera vagere potAnA mULiyA jamInamAM dATelAnidhAna sudhI laMbAve. * harSa akALe vanaspationuM khIlI uThavuM athavA akALe phaLa AvavA. * nidrA: madrAsamAM anAkhUra jillAmAM eka vRkSa rAtre nIce paDavA mAMDe, divase sUI jAya, sAMje TaTTAra thaI jAya. pAMdaDAnuM saMkocAvuM te paNa vanaspatinI UMgha sUcave che. teone thiNaddhi nidrAno udaya hoya. * hiMsakabhAva: mAnavabhakSI vRkSa - AphrikAmAM mADAgAskara TApumAM eka vRkSa 8/10phuTa UMcu che. kuMvArapAThAnA AkAravALA pAMdaDA, te pAMdaDAnI dhAra tIkSaNa kAMTAonI hAravALI, vRkSanA lAMbA taMtuo havAmAM laTakatAM hoya tenAthI te mANasanuM lohI-mAMsa cUsI le pachI tene choDI de. tyAMnA loko koIne phAMsI ApavAnI hoya to A vRkSano upayoga kare che. amuka vanaspatinA pAMdaDA para jIvaDA bese to pAnanI vacce dabAvI de, kAMkarA nAkho to te na dabAve ratALu, Alendro, pagIphUlA, vanaspati tathA DresAnA pAMdaDA potAnA kAMTAthI IyaLane pAMdaDAmAM phasAvI tenA prANa le.) vanaspatikAyanA zastroH - zIta yonivALI vanaspatine uSNatAmAM rAkhavAmAM Ave to e nAza pAme tema uSNa yoni vALI vanaspatine zItaLatAmAM rAkhavAmAM Ave to te nAza pAme che. (1) dravya zastraH kuhADI, talavAra, cappa, chUrI, pharasI vigere... 2) svAya zastra: lAkaDI, soTI... . (3) parakAya zastra agni, paththara, pANI... (4) ubhayakAya zastra hAthA sahita kuhADI-pharasI. (5) bhAva zastraH -mana-vacana-kAyAnA azubha adhyavasAya karavA vaDe. jIvavicAra / 119
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ a bhavarUpI samudramAM chava kayA kAraNe DUbe che? AcArAMga zAstramAM pulanA zabdAdi guNa paryAyone bhava samudranA viSayarUpI mahA Avarta kahyA che. ne puche re Avaze, ne sAva che (phU.40-3.1). - (kAcArAMga satra) je zabdAdi viSayo (guNo) che te saMsAra rUpI Avarta che. je Avarta che te saMsAra che. jemAM samudranA AvartamAM phasAyelo jIva te AvartamAM ghumato-ghumato samudranA taLiye cAlyo jAya che tema zabdAdiAvartamAM phasAyelo jIva dIrghakALa saMsAramAM bhame che ane durlabha rIte prApta thayelA dharmane paNa gumAvI de che. saMsAramAM je sAtA (anukuLatA)nuM sukha maLe che, temAM mULa pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAyukAya tathA temAM vizeSathI vanaspatikAya che. vanaspatikAya taraphathI maLatI varNa, gaMdha, rasa ane spardhAdi sukha-sAtAne svayaM grahaNa karavA rUpa mAne che mATe ja bhogavavA rUpa saMsAra AvartamAM phasAya che ane potAnA mAnelA svajanAdine paNa temAM phasAve che. u zA mATe jIva saMsArarUpI AvartamAM phasAya che? prathama jIvamAM mithyAtvano Avarta che. tethI viparyAsa pariNAma thAya che. svAbhAvika Atma guNanI rucivALA hovA chatAM vartamAnamAM kAyAthI vIMTaLAyelo che. tethI guNanI rucikAyAmAM parAvartana pAme che, tethI kAyAvALAnA guNonI ruci pragaTa thaI. kAyAnA guNo varNagaMdhAdi che, te pAMce IndriyonA viSayarUpa che tethI jIva pAMca viSaya rUpI AvartamAM phasAI ArtadhyAna rUpa saMsAramAM bhamI rahyo che. viSayo kyAre maLe, maLelA huMja bhogavuM, bIjA bhogavI na jAya ane mane maLelA viSayo chUTI na jAya tenI sattata ciMtA. Ama ArtadhyAnarUpa AvartamAM phasAI jIva saMsAramAM bhame che ane jo sAvadhAna na thAyato rIndradhyAnamAMcaDI jatAMvAranalAge. pAcaviSayonuM mULa vanaspatikAya jIvavicAra || 120
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSathI che. bAkI pRthvIkAyAdi paNa kAraNa che paNa te gauNa kAraNa che. jo ApaNA AtmAne viSayomAM jato aTakAvavo hoya to samatA guNamAM rAcavuM joIe. sahanazIlatA vadhAravI joIe. kAyAnI sAme kaThora banavuM paDe. garamI kone lAge ? AtmAne ke zarIrane ? teno nirNaya thavo joIe. puNyanA udaye maLelI sAmagrImAM rAcavuM na joIe. maLelI anukULatAne choDavI joIe. Atma jAgRti mATenA sarvotkRSTa sthAnomAM parama tAraka paramAtmAnuM samovasaraNa che. jyAM paramAtmA 35 guNothI yukta dezanA (vANI) mAlakoSa rAgamAM Ape che. temanA megha garjanA jevA ati gaMbhIra zabdomAM devatAo devadaMdubhi AdivAjIMtranA nAda dvArA sUra pUrAve che. AvI rasALavANI sAMbhaLIne kAlasaurika kasAI jevA jIvo paNa DolAyamAna thAya che. paraMtu viSayasukhamAM Asakta jIvo tyAM paNa paramAtmAnI artha sabhara vANIne nahIM sAMbhaLatA zabdAdi pAMce IndriyanA anukULa viSayone bhogave che. Ama bhayaMkara karma bAMdhI durgatinuM sarjana kare che. AkarSaNa karanArI pUtaLI-pUtaLA, lAkaDAnI pratimA, toraNo, raMgo, vastro, zarIra zobhAnA sAdhano vagere vanaspatimAMthI ja banatAM hoya che. (mallikumArInI mUrti joI cha rAjA AkarSAyA ane tethI tene grahaNa karavA rAjyanI cAre bAju ghero ghAlIne rahyAM. mallikumArIe potAnA vizeSa jJAnathI A jANyuM ane rAjAne pratibodha pamADyAM.) zarIranI puSTimAM paNa vanaspatino vizeSa upayoga, svAda sukhamAM paNa vanaspatino vizeSa upayoga tathA phaLanA raso (jyusa), vividha vAnagImAM paNa vanaspatino vizeSa upayoga. garamImAM ThaMDaka mATe zeraDIne pIlavAmAM Ave pachI teno rasa pIne AnaMda mANavAno, dareka phuTanA svAda mANavA tene yaMtramAM pIlavAnuM, charI AdithI kApavAnuM bhayaMkara kArya karavuM ja paDe. sarvajJa bhagavaMte A zarIrane TakAvavA acitta AhArano upayoga karavAnuM kahyuM che. zarIra pote acitta che tethI acitta AhAra vaDe tene jIvavicAra // 121
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ TrekomaLI zake che. paraMtu jIvo sacittanI pasaMdagI vadhAre kare kAraNa ke sacittamAM je rasAsvAda prApta thAya tevo acittamAM na thAya. sacittamAM Asakti vadhe, sattva ghaTe, sattva ghaTavuM eTale svabhAvamAMthI sahanazIlatA paNa jAya, svabhAva cIDiyo, krodhI, dveSI vagere thAya. AthI AtmA para karuNA lAvI vanaspatikAya jIvonI paNa dayA ciMtavavI joIe. rUpAdi pAMce indriyonuM mULa vanaspati kaI rIte ? gaMdha viSayaka kapUra, ketakI, sarasa, caMdana, agaru, ilAyacI, jAyaphaLa, taja, kezara, kaMkolaka vanaspatinI chAla, jUI, caMpo, mogaro, gulAba vigere puSponI gaMdha AkarSaNanuM kAraNa bane che. bhamarAo kamaLanI sugaMdhathI AkarSAIne tenI upara bese pachI biDAIne mare. rUpa viSayaka : lAkaDAnI banelI pUtaLI, pratimA, toraNa, vedikA, kaLAmaya kotaraNI Adi AMkhone manohara lAge, khIlelI vanarAjInI zobhA AMkhonuM vizeSa AkarSaNa bane, ane kapaDAdi paNa vanaspatimAMthI bane. rasa viSayaka : mRNAla, mUla, kaMda, puSpa, komaLa pAMdaDA, phaNagA, chAla, aMkura, kisalaya, makAI AdinA poMka, zeraDI, AmraphaLo AdinA raso rasanendriyane apUrva AnaMda Ape che. sparza viSayaka : kamaLanI pAMdaDI, mRNAla, valkala, ozikA, zayyA, gAdalA, kapaDAdimAM komaLa sparza tathA zarIra AdinI cAmaDIno sparzajIvone moha mugdha kare che. zabda viSayaka : veNu, vINA, paTTaka, mukuMda, vAMjitronI banAvaTa vanaspatithI thAya, tenAthI manohara zabdo ane saMgIta utpanna thAya. vAyolinanA madhura jhINA svarathI sikaMdarano guru erisToTala paramAtmAnuM dhyAna choDI zAhajAdIne vaza thayo. jIvavicAra // 122
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ esa loe viyAhie ettha agutte aNANAe // 42 // - (rU. 3.-6 AvArA) je AMkhothI dekhAya ane bAkInI indriyothI anubhavAyate zabdAdi viSaya loka je sAdhu mana-vacana kAyAthI gukha na hoya arthAt manamAM tenA saMbaMdhI rAga kare che, vacanathI prArthanA kare che ane kAyAthI seve che te sAdhu jinanI AzAmAM nathI jinAjJA bahAravarte che ane je puNo puNo sApa, veva samAyare 4rUAA (AcArAMga) je zabdAdi viSayono vAraMvAra svAda kare che, te vakra asaMyama (narakAdi gatine) AcaranAro che. arthAt te sAdhupramatta mAM AvatA te sAdhu pramatta te pramAdAdi-viSayomAM Asakta gharamAM vasanAro che. AthI durgatinA kAraNarUpa indriyonA pAMca viSayone pramAdanA sthAna gaNI sAdhu teno tyAga karI AtmAnA pAMce guNomAM ramanArothAya. a vanaspatinI jayaNAH jina vacananuM svarUpa jANIne Atma kalyANanA icchuka mumukSuoe AtmAnI zakti-sattva hoya to sarvathA sacittano tyAga rAkhavo joIe. te na banI zake to pAna-bhAjIno tyAga karavo joIe, te paNa na banI zake to zAkabhAjI tathA phaLonA nAma, raMga ane vajanathI parimANa karavuM joIe. amuka kALa sudhI kAyamI ke roje-roja dhAravAnuM karavuM. zAkabhAjInA bI-chAla game tyAM nAkhavA vaDe pharI Uge athavA bI paga nIce AvavAthI virAdhanAnuM pApa lAge. udyAna bagIcA medAnAdimAM pharavA jatAM tenI virAdhanA thAya, tethI anumodanA na thaI jAya tenI kALajI rAkhavI joIe. gharamAM joItA anAjanuM parimANa karavuM. dhAnya saDI na jAya te pramANe rAkhavuM. jayaNA pALavI, cAlatAM cAlatAM sacitta para paga na Avavo joIe. sacittanI virAdhanA na thAya teno upayoga rAkhavo. cAturmAsamAM bhejavALA vAtAvaraNanA hisAbe jo kALajI rAkhavAmAM na Ave to nigoda thavAnI pUrI zakyatA mATe khUba jayaNApUrvaka vartavuM. jIvavicAra || 123 -
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAAH 14. pateyatara mud, paMca vi puThavAImo sayala loe sahamA hati niyamA, aMtamuhAu ahissA II 14 / pratyeka taruviNa pRthvI Adi, pAMca sthAvara jeha che; aMtarmuhUrta pramANanA, AyuSyavALA teha che; vaLI AMkhathI dekhAya nA, tevA ja sUkSma hoya che, sarvatra cauda rAjaloke, tehanizce joya che. 14 sthAvarakAyamAM pratyeka vanaspatinA jIvone choDIne pAMce pRthvIkAyAdi sUkSma (pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAyukAya ane sAdhAraNa vanaspatikAya) 14 rAjalokamAM sarvatra ThAMsI - ThAMsIne bharelAM che ane te aMtarmuhUrta AyuSyavALA ane IndriyothI adazya che. * trasakAya jIvonuM svarUpa vAdivetAla pU. zAMtisUri mahArAja mahAvIra paramAtmAne viziSTa vizeSaNa vaDe bhAvavaMdanA kare che. bhuvApaIva vIra traNa bhuvanamAM vIra dIpaka samAna che. siddhanA jIvotraNa bhuvanamAM bhramaNa karatAM trasa ane sthAvara jIvone kevalajJAnamAM joI rahyAM che. sthAvara jIvo icchArahita kAyAvaDe 14 rAjalokamAM bhamatAM jovAya che. jyAre trasakAya jIvo 14rAjalokanI madhyamAM rahelI eka rajju asaMkhya yojana sudhI pahoLI ane 14 rajU lAMbI hoya, tevI trasanADImAM rahelA hoya che. trasa nADInI bahAra koI paNa trasa jIvo utpanna thAya ke maraNa pAme nahIM temaja rahI ke jaI zake nahIM. mAtra kevalI bhagavaMta nirvANa pUrve samughAta kare tyAre potAnA Atma pradezo 14 rAjalokamAM sarvatra phelAve, pAchA saMharI le, te vakhate samagra 14 rAjalokanI sparzanA kare. trasa nAma karma puNya prakRti che, tethI icchA mujaba haravA-pharavAnI chUTa mAtra sukha-anukULatA levA ane duHkha pratikULatA dUra karavA mATe jo jIvavicAra // 124
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ trapaNAno upayoga karavAmAM Aveto aAmanirjarAthI maLeluMtrapaNuM Amane Ama cAlyuM jAya.tratapaNAmAM jIvavadhAremAM vadhAre 2000 sAgaropama sudhI ja rahI zake, pachI jIvane pharajiyAta trasapaNuM choDI sthAvara kAyamAM javuM paDe. bhUtakALamAM ApaNane trasa jIvo karatAM sthAvara kAya jIvo sAthe vadhAre kALa rahevAnuM thayuM che ane vartamAnamAM paNa tenI sAthe rahevAnuM game che. tenuM mukhya kAraNa jIva mAtra sukhazAtAne icche che. kAyAne sukha-zAtA sthAvarathI maLe che tethI zAtAne anubhavavA trasa jIvo sthAvara pAse vadhAre jAya. jema bhamaro sugaMdha mATe puSpo pAse jAya ane kamaLamAM biDAIne maraNane zaraNa thAya. traNa jIvomAM paNa be prakAranA bheda che. trasakAyanA mukhya be bheda vikasendriya ane paMcendriya. tracakti traNanAt anvanAt trasAda je duHkhothI dUra khasI zake, duHkhone vyakata rUpe anubhavI zake che. vikala eTale jene karmanA udaye paripUrNa indriya maLI nathI te vikalejiya, jene pAMca indriya maLI che te pacejiya ane mAtra jene eka sparzendriya maLI che te sthAvarakAya kahevAya. sthAva2kAyane avyakta icchA hoya.avyakta icchA rUpe ogha saMjJA hoya. je mAtra pratyeka vanaspatimAM spaSTa jovA maLe. velaDI upara caDI jAya, nALiyera AdinA vRkSa dhananA bhaMDAra upara potAnA mULiyA phelAvI de, te tenI ogha saMjJA che. jyAre vikalendriya jIvo potAnI icchA mujaba gamanAgamana pravRtti kare che paNa tene vartamAnakALa rUpa hetuvAdopadezikI saMjJA hoya che. je je indriyonI prApti thAya te te Indriyone ISTa viSayone prApta karavA ane aniSTa IndriyonA viSayothI dUra thavA mATe haravA-pharavA rUpa maLelI zakti je traNa nAma karmanA udayathI maLe che. Ama jIva ISTanI zodhamAM aniSTathI dUra bhAgavA dvArA karmavRddhi karavAnuM kAma kare che. tethI temane jema-jema Indriya adhika maLe tema tema karmono baMdha adhika vadhato jAya che. beIjiyane ekendriya karatAM 25 gaNo karmabaMdha vadhe, teindriyane 50 gaNo karmabaMdha vadhe, caurinTiyane 100 gaNo karmabaMdha vadhe, beIjiyathI jIvavicAra // 125
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ caurijiyasudhInA badhA jIvo vikalendriya kahevAya. te badhA mUrchAima jIvone viziSTa jJAnano abhAva che arthAta badhAmithyAdaSTi che, arthAt AtmahitanuM kArya teo karI zakatA nathI paNa AtmAnuM ahita karavAnI ja pravRtti temanI cAlu hoya che. (A vikalejiyajIvo upadrava karavAnA svabhAvavALA hovAthI temanI utpati devalokamAM, yugalika kSetramAM ke yugalika kALamAM thatI nathI. jyAre pAMca bharata pAMca airAvatakSetramAM yugalikakALa hoya tyAre paNa nahoya. kAraNa ke devaloka ane yugalika kSetra te bhoga bhUmi che, mATe te jIvo vadhAre dayAne pAtra che temAM vikasendriya jIvo bIjA jIvone trAsa-pIDA upadrava karavAnuM kArya karatA hoya che eTale vikasendriya jIvo ekendriya jIvo karatAM paNa ati tuccha jIvo che. vikalendriyamAMthI manuSya bhavamAM AvelA jIvo sAdhupaNuM pAmI zake paNa kevalajJAnana pAmI zake. jyAre sthAvarakA mAM-bAdara vanaspati, bAdara pRthvIkAya ane bAdara apUkAyamAMthI sIdhA manuSya bhavamAM AvelA jIvo kevalajJAna pAmI zake. a AtmAne potAnI sattAgata zata siddhAvasthAnuM sahaja bhAna na thavAnA traNa mukhya kAraNo : AtmAsattAe siddhasvarUpI hovA chatAM pote siddha svarUpa che tevo potAne satata upayoga raheto nathI. tenuM mukhya kAraNa sthAvara nAmakarma ane rasa nAma karmano udaya enI sAthe mithyAtvano paNa udaya bhego hoya. mAtra sannI paMcendriya sivAyanA bIjA paryApta bhavamAM toniyamAmithyAtvano udaya hoya che eTale AtmAne potAnI satya avasthAnuM bhAna na Ave, kadAca bhAna thAya to paNa svIkAre nahIM-ruci na thAya. . AtmAne ruci sahita zahaavasthAnA bhAgarUpa samakita saMkSI parejiyamAM paNa durlabha che. alpajIvone saMkSI paMcendripaNAmAM samaktinI prApti thAya ane temAM paNa zAyika samakti, ati nirmaLa ane ati durlabha che. lAyopathamika jIvavicAra / 1ra0 '
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ samakti maLe to paNamithyAtvano pradezodaya hoyato zaMkAdi aticAra saMbhave. te vakhate paNa AtmAne potAnI zuddha avasthAnuM bhAna Ave te mATenA prayatna hoya ke na paNa hoya. AtmAe dIrghakALa nigodamAM pasAra karyo ane tyAMthI nIkaLIne bahu moTo bhAga pAMca sthAvaramAM pasAra karIne akAma nirjarAnA baLe jIvatratapaNAne pAmyo. sakAmanirjarA to sthAvarakAyamAM zakya ja nathI, tene mana ja nathI tethI icchApUrvaka nirjarA karI zake nahIM. icchanI zarUAta trasakAyathI zarU thAya paNa temAM asaMjJI paMcendriya sudhI jIvane je icchA thAya tetapa saMbaMdhi thAya nahIM paNa ISTa prApti ane aniSTa tyAgarUpa icchA thAya tethI tene karmabaMdha vadhato jAya. saMjJI paMcendriyamAM paNa deva-nArako nikAcita puNya-pApane bhogavatAM hovAthI teo tapanI IcchA karI zakatA nathI tethI temane viziSTa nirjarA na thAya. jyAre tiryaco prAyaH sudhAvedanIyanA udayavALA hovAthI teone paNa tapanI icchA mahAdurlabha. koIkajIvone jAti-smaraNAdi 'thAya to tapa-tyAgAdinI samajaNa paDe to svecchAetyAga-kaSTa sahana karavA vaDe sakAma nirjarA karI zake. phakta manuSya bhavamAM jajIva sakAmanirjarA karI zake che paraMtu moTAbhAganA AtmAo haravA-pharavAmAM sukha mAne che. anukULa tA meLavavA ane bhogavavAmAM sukha mAnanArA hovAthI te meLavavA mATe trasanAma karma khapAvavAne badale vadhArI nAkhe che. bagIcAmAM pharavA gayA tyAM bahu majA AvI-AnaMdapUrvaka tyAM sthira thavAmAM jAtane sukhI mAnavA dvArA sthAvara nAmakarma bAMdhI le, kAraNa ke lIlotarI gamI havAgI ane temAM sthira thayA to karmasattA jIvane tyAM sthira karI de che. trasakAyamAM koNa rakhaDe?je tattvane jANato nathI arthAt AtmAnA hita ahitano jene viveka nathI te saMsAramAM paribhramaNa kare che. jIvavicAra // 127.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalendriya jIvonuM svarUpa sahAyamAM vikajiyajIvanuM svarUpa je jIvone vikala eTale ochI Indriya hoya arthAt pUrepUrI na hoya te vikalendriya kahevAya. vikalajiyanA mukhya traNa bhedaH (1) beIndriya (ra) Indriya ane (3) cauriya. |beIndriya jIvo te gAthA 15 aba kavaya jhaMDala jalo ya caMdaNaga alasa lahagAI hari kimi pUragA, beIdiya mAryavAhAI ! 15 zaMkha, gaMDolA, jaLo, koDA, aLasiyA, lALIyAM; jANa AyariyA purA, ne kASThakIDA, karamIyA; - cuDela, chIpa, vALa vagere, jIva che beInDiyA. 15 0 betiya jIvonuM svarUpa * zabaH dariyAmAM thatAM kIDA che. zaMkha jIvato hoya tyAre kAcalAnI aMdara badAmI raMganA kIDA rUpe hoya che. kavaphaya te paNa dariyAmAM thanArA jIvo che. nAnA hoya tene koDI kahevAya ane moTA hoya tene koDA kahevAya temAM beIndriya jIva rahe. gaMDala peTamAM rahenArA moTA kRmi (mIThAza vadhAre khAnArAne prAyaH te thAya) zaMkha kavaca jIvavicAra || 128
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ jalo : pANImAM thanArA jIvo traNa IMca lAMbA--bagaDela lohI cUsI pachI zarIrathI chUTuM paDI jAya. pUrvanA kALamAM raMgArA jalo kIDAmAMthI lohI kADhI, te lohI vaDe kapaDA raMgatA. kapaDuMphATe paNa raMga na jAya. ghaNI vakhata krodhanA AvezamAM kahevAI jAya che ke are pITIA, mAruM lohI pIe che hajI kayAM sudhI pIvuM che ? AvuM bolanAra jo AlocanA na kare to te jIvone jevo bhAva tevo bhava bIjAne lohI pInAro kahenArane karma sattA kadAca lohI pIvAnA sthAnamAM mokalI Ape... caMdaNaga : akSa tarIke prasiddha athavA AriyA--zaMkha jevA zaMku AkAranA dariyAmAM utpanna thanArA hoya che. uparano bhAga kApIne nIceno bhAga sthApanAcAryamAM uttama dravya tarIke upayogamAM levAya che kAraNa ke sudharmAsvAmIjInI jaMghAmAM tenuM cinha hovAthI teno upayoga karavAmAM Ave che. alasa (zizunAga) : varSAkALamAM komaLa mATInI nIce prAyaH vizeSa jaththAmAM utpanna thAya. zarIra atyaMta komaLa ane traNa-cAra IMca lAMbu, banne bAju sarpanI jema cAlanArA hoya, tene lokamAM aLasIyA kahevAya che. hugAI (lahugA) lALiyA jIva. kuthita parU vageremAM tathA lALa vageremAM utpanna thAya. mehari : lAkaDAmAM utpanna thAya (ghuNa) lAkaDAne korI temAM 'a' vagere akSaro kare. tenA parathI lokamAM ghuNAkSara nyAya prasiddha thayo. lo saMdagaNa //G mehari jIvavicAra // 129 avA
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ * niHviSyamAM je nAnA-nAnA kRmi paDete. (koThAmAM garamI thavAnA kAraNe ke kAco ke baLela khorAka vAparavAthI ke khorAka na pacavAnA kAraNe paNa kRmio thAya.) viSTAmAM puSkaLa thAya. pamaragAH porA-pANImAM utpanna thAya. lAla varNavALA ane kALA mukhavALA hoya. mAryavAhAIH mAtRvAhikA -cUDela vaMzi mukhI hoya. * mArAhaLa pUragA * * * - rasaja rasanI vikRtithI khATI chAsa, bagaDelA dUdha vageremAM thAya. bekaTerIyA marelA kalevaramAM kIDA utpanna thAya che. dvidaLamAM - kAcA dUdha, dahIM, chAza sAthe kaThoLa mizrita karIne vAparavAthI beIndriya jIvo utpanna thAya tathA vAsI khorAkamAM ane maithunakriyAmAM strI yonimAM beIndriya jIvo utpanna thAya. | | Indriya jIvo | gAAH 16- 17.. gomI maMkaDa jamAvipIlI uhiyA ya makkoDA, Iliya thayabillio, sAvaya gokaDa bhAIo ! 1dA - gadhahaya corIDA, gomayakIDA ya dhanakIDA 2 ka govAliya iliyA tehadiya IdagIvAI. 17 jIvavicAra // 130
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ jA, lIkha, mAMkaDa, kAnakhajurA, kaMthavA uttigiyA; sAvA, kaDI, udheI, ne ghImela, IyaLa, dhAnyanI; cAMcaDa, dhaneDAne makoDA, ne IyaLa guDakhAMDanI; 16 chANa ane viSTAtaNA, kaDA gIMgoDA jAtio; te indri gopAlika, gokaLagAya Adine juo. 17 teIjiyajIvonuM svarUpaH gomIH kAnakhajurA-karNazRMgAlI (gulmI) ghaNA pagavALA hoya. maMkaNa mAMkaDa (bIjA jIvonuM lohI pIvAnuM kAma kare che.) jUH mAthAmAM jU paDe che. parasevo ane melanA kAraNe jU paDe. melA ane parasevAvALA kapaDAmAM paNa jU paDavAnI saMbhAvanA hovAthI sAdhuone loca karAvavAno che. jina kalpIone loca roja karavAno, sthavira kalpIone varSamAM be ke traNa vAra, vadhAre vAra paNa karAvI zakAya. ahiMsAnA pAlana arthe jinadIkSA grahaNa karatI vakhate prathama ja loca karavAnuM pharajiyAta che. prathama mastaka muMDana thAya, pachI badhA vezanuM parivartana thAya che. dravyathI mastaka muMDana-bhAvathI kaSAya muMDana. zarIranI mamatA toDavAnI che. jAvajIva sAmAyikanI pratijJA karIne samatAmAM rahevAnuM samatAmAM rahevA mATe kAyAnI mamatA toDavAnI che. gomI .: mAtA prakAra jIvavicAra || 131
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ pipIli : kIDI taiindriya jIvomAM sauthI vadhAre vikasita che. vaijJAnikoe tenI 8 hajAra jAtinI zodha karI che. AphrikA, uttara osTreliyAnA ghaTATopa jaMgalomAM kIDIonI vasAhato jovA maLe. kIDIo lALo drArA utpanna rezamanA suMdara tAMtaNA dvArA hajAro pAMdaDAone, DALIone bAMdhI AkAzI vasAhata UbhI kare. kIDIo ane udhaI maLIne pRthvInI sapATI paranI mATIne uthalAve che. vanaspatine dUra dUra phelAve che. kIDIo nAnA jIvonA kalevarane ArogI jAya che ane te rIte paryAvaraNa zuddha kare che. kIDIo ekalI rahetI nathI. temAM parigraha saMjJA vizeSa hoya che. uttara AphrikAmAM eka kIDInI jAta 6 divasa jIve te daramyAna potAnA vajanathI 15 thI 20 gaNA vajanano khorAka potAnI vasAhatamAM bhego kare. uddehiyA : udhaI: udhaI lAkaDA, kAgaLa korI khAya. bhaMkoDA : maMkoDA goLAdi dravyamAM coMTI jAya, varasAdanI garamImAM kALA raMganA pragaTa thAya. iliya : iyaLa. IyaLa dhAnyamAM utpanna thAya te. goLa vageremAM paNa ati komaLa zarIravALI sapheda utpanna thAya. pipIliA rena maMkoDA Iliya udehiyA iyaLamAM koNa utpanna thAya ! dUtamAM ati rAgavALI dUtanI pAMca patnI iyaLa tarIke utpanna thaI. dUta rAjAnA kAme mahinAo mATe paradeza mATe jAya che. tyAre pAMce patnI snehathI eka-eka lADavo tene arpaNa kare che. vaLAvavA mATe tenI pAMce patnIo jIvavicAra // 132
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAmanA pAdara sudhI Ave che. jyAM sudhI dUtadaSTimAM najare) paDyo tyAM sudhI tene jovAmAM tallIna che. dUto AgaLa cAlyo jAya che. rastAmAM muni mahAtmA maLe che. vaMdanA-sukha zAtA pUche che ane pachI pUche che bhagavaMta!mAruM AyuSya keTaluM che? muni kaheH lAkha varSa dUta AnaMdamAM AvI nI AgaLa pAMcamIMDA ema kahI nAcavA lAgyo. muni kahe ekanI pAchaLa paNa pAMcamIMDA che.Azcarya.. rahasya zuM? gurune Agraha karIne pUche che. muni kahe che ke bhathavArano Dabbo khola, lADunA be bhAga karatAM dareka lADavAmAM eka eka iyaLa, tAjA lADumAM iyaLa kyAMthI? munibhagavaMta samajAve che ke- tArI pAMca patnI tArAviyoga sahana na thatAM mRtyu pAmIne dehano tyAga karIne iyaLarUpe lADavAmAM tArI pAse AvI pahoMcI che. te sAMbhaLI dUtane apUrva vairAgya AvI gayo ane dIkSA grahaNa karI. * vayamililayaH ghImela ghInI IyaLa, jUnA ghImAM paDavAno saMbhava. sAvaya (cAmaDInI jo vALanA mULamAM utpana thAya temAM coMTI rahe. zAstranA AdhAre bhAvimAM kaSTane sUcavanAra hoya che. gokIDa jaIo gIgoDAnI jAti kUtarAdi tiryaMconA kAnamAM te jAtinA jIvaDA thAya. gahaya te avAvaru bhInI mATImAM thAya. ghaNamililaya sAvara golIDa bhAIo gAya !! corIDAH viSTAnA kIDA bhUmimAM nIce mukha rAkhanArA ane vistAravALA goLAkAra chidrane karanArA. jIvavicAra // 133
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ gomayakIDA chANanA kIDA zakIDA dhanerA, dhAnya (ghauM AdimAM) vizeSathI jovA maLe. ghauMnI guNIo para tharanAM thara jAmI jAya. RH kuMthuA garamImAM (bhAdaravA-Aso mahinAnA bhejavALA vAtAvaraNamAM) vizeSathI thAya ne eTalA sUma hoya ke je jANI na zakAya. ghaNA to mAtra zAhInA biMdu jevA hoya tethI cAturmAsamAM khUba virAdhanAthavAno saMbhavatethI vAraMvAra pUMjavA pramArjavAnuM karavuM joIe. corI dhamakIDA ke gomacakIDA govAliyaH jIva vizeSa (vastromAM paDatI ) IdagovAI lAlavarNavALA kIDA varSARtunI prathamavRSTimAM utpanna thAya. gokaLagAya tarIke vikhyAta che. IliyA jhADa pAna vagere vanaspatimAM thatI lIlA raMganI IyaLa. goliyA Ihitya - ida govAI jIvavicAra || 134
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ D carindraya jIvo D cauridiyAya viccha kuiNa, bhamarA ya bhamariyA tiDA, mayi DaMsA masagA, kaMsArI kavila DolAI. 18 vIchIM, bagAI, bhamarI, bhamarA, tIDa, mAMkhI, DAMsa ne, karoLIyA, khaDamAMkaDI, kaMsArI, macchara, jaMtu ne; bhaNakRttikA, DhiMDhaNa, pataMgAdika, caurindriya che. nArakI, tiryaMca, mAnava, deva, paMcendriya che. 18 cauriMdriya jIvonuM svarUpa : gAthA - 18 je jIvo cakSu IndriyanI pradhAnatAvALA che. arthAt je jIvone sparzanendriya, rasanendriya, ghrANendriya tathA cakSurindriyanI prApti thaI che. vIMchI : pUMchaDe Avela kAMTA vaDe DaMkha mAranAra (pAMdaDA, chANanA DhagalAmAM kejaLamAM utpanna thAya) vIMchI DaMkha mAravAnA a~bhAvavALA che. tenA DaMkhamAM jhera raheluM che ne zarIramAM vyApI javAthI DaMkhavALAnuM mRtyu thAya. je jIvo pUrve bIjAne mAravAnA vairajheranI tIvra bhAvanApUrvaka mRtyu pAme teone prAyaH AvA bhavonI prApti thAya. kiMpuNa : bagAI. Dhora para besatI mAkhI. A bagAIne pAMkha hotI nathI. A jaMtu paMcendriya jIvonA lohIno AhAra kare che. vIMchI DhiMkuNa jIvavicAra // 135
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhamaro SapadI (chapagahovAthISapadI kahevAya che.) sAmAnyathI tene gaMdhavizeSa priya che. tethI jyAM sugaMdhI puSpothAyatyAMtevizeSathI jovA maLe che. te puSpa vageremAM rahelI sugaMdhane mANavA bhame che. te koIne batA karaDatA nathI. satata bhamavAnA svabhAvanA kAraNe manane paNabhamarAnI upamA ApavAmAM Ave che. (mana bhamarA tuM kyAMbhamyo?) gaMdhane jANavAnAadhyavasAyamAM mana bhamyA kare to tevA adhyavasAyamAM AyuSyano baMdha paDavAthI jIva bhamarA tarIke utpanna thAya. bhamarI H pILA vagere aneka raMganI vedanA karanArI mAkhI. A bhamarIo mATInuM ghara banAvI temAM IyaLane DaMkha mArI A gharamAM lAvI tene baMdha karI tene mArI nAkhe che pachI tyAM bIjI bhamarIo utpanna thAya. tIDaH ToLAmAM utpanna thAya ane eka ja dizAmAM UDe, upadravI jIva tarIke prasiddha (anAjanA khetarone sApha karI de). macchI mAkhI gaMdakImAM vizeSa utpanna thAya. hAMsaH varSAkALamAMthAya. macchara paNa gaMdakImAM tathA azuddha vAtAvaraNa tathA sUryAsta thavAnA mizra vAtAvaraNamAM vizeSathI utpanna thAya. mAkhI, DAMsa ane macchara e upadrava karanArA tethI ati tuccha jAti gaNAya. teno sparza karkaza hovAthI teno sparza ApaNane gamato nathI paNa te komaLa sparzane pasaMda kare che tethI mAkhI paNa cIkAzavALA bhamaro maLI bhamarI tIDa jIvavicAra || 136
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArtha para vizeSathI bese che goLa, kapha, saLekhama vagere para jAmI paDe che. macchara paNa ApaNA zarIranA komaLa bhAga para vizeSathI besavAno prayatna kare che tethI ApaNane tenA para vizeSathI dveSa--arati aNagamo pragaTa thAya che. jo temAM sAvadhAna na rahIe to te bhavomAM javuM sulabha thaI jAya. AthI jJAnIoe samatAnI siddhi mATe DAMsa-maccharanA paNa pariSahane sahana karavAnuM vidhAna karyuM che. macchara H lohI pIne jIvana gujAranAra eka jIva. teno DaMkha khUba tikSNa hoya che te manuSya tathA bIjA anya prANIonuM lohI DaMkha mArIne cUse che. kaMsArI : (jhIMgura) avAja karatuM eka jIva. te uDI zakatuM nathI kUdakA mArI zake che. te rAtre avAja kare to eka kilomITara sudhI teno avAja saMbhaLAya zake che. kavila : karoLiyA. mukhanI lALanA taMtuo vaDe jALa banAvato ATha pagavALo jIva che. sAmAnyathI A jIva potAnI jALamAM phasAyelA kITo para jIvana gujAre che. keTalAka karoLiyA atyaMta jherI hoya che. DolAIH khaDamAMkaDI. A jIva dekhAve rUpavAna hoya che ane manuSyathI gabharAIne tenAthI bacavA mATe te manuSya upara mUtra karatuM hoya che. te mUtramAM esIDanuM pramANa vadhAre hovAthI cAmaDI upara phollA thatA hoya che. macchara kaMsArI jIvavicAra // 137 DolAI kavila
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ caurikriya jIvone sAmAnyathI dathI 8 paga hoya ane moDhA para ziMgaDA jevA bevALa jevA bhAga hoya. teIndriya jIvone4 kepagahoya ane beIndriya jIvone paga na hoya, caherindriya jIvone cakSu maLavAthI vastumAM rUpanuM jJAna thAya ane te rUpamAM Asakta thAya ane vivekanA abhAve temAM tadAkAra thaI jAya. pataMgiyA agnine bhALe ane temAM paDe ne mRtyune pAme ane dhrANendriya jenI tIvra hoya te bhamarAdi sugaMdhamAM Asakta thAya. kamaLanI gadhamAM Asakta thaI kamaLa biDAI javAthI temAM mRtyu pAme. madhamAkhIo parAga cUsI cUsIne tenI lALa vaDe madha banAve te ja madhamAM teo Asakta thAya tenI mamatAthI baMdhAI jAya. manuSya bhavamAM gaMdha, rUpanI Asakti vaDe AvA bhavonI prApti thAya. amerikAmAM kIDI, maMkoDAne madhakhavaDAvI tagaDA karI breDa vacce rAkhI jIvatA (senDavIca) rUpe khAya. vikalendriya jIvo atizaya tucchabhavavALA kahevAya. prAyaH upadravanA svabhAvavALA che tethI devalokamAM, yugalikakSetramAM keyugalika kALamAM utpanna thatA nathI. vikalendriya jIvo-narakagatimAM jaI zakatA nathI ane devamAMthI vikalejiyajIvatarIke utpana paNa thaIzakatA nathI.vikasendriyamAMthI manuSya bhavamAM Avela jIva vipulamati-mana:paryava jJAna ane kevaLajJAna prApta na karI zake. arthAtu apramatta guNa sthAnakanI sparzanA na karI zake. vikalendriya jIvo trasanADImAM hovAthI cha e dizAno AhAra grahaNa kare. || vikalendriya jIvonuM saMkhyA pramANa: sAta rAja ghanI kRta eka prataranA aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa jeTalA khaDo thAyateTalA) paryAptabeIjiyajIvo, teTalAM ja teIndriya, teTalAM ja caurijiya ane teTalAM ja asaMjJI paMcendriya jIvonuM saMkhyA pramANa che. aparyAptA asaMkhyAta pramANa levAnA (paMca saMgraha). jIvavicAra || 138
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryApta caurindriya sarvathI thoDA che. enAthI adhika paryApta beIndriya. tenAthI paNa adhika paryApta teIndriya che. enAthI asaMkhyAta guNa aparyApta caurindriya che ethI adhika aparyApta teIndriya ane ethI vizeSa aparyApta beIndriya che. vikalendriyanA paryApta ane aparyApta e be bheda AthI tenA kula cha bheda thAya. pazcima dizAmAM sauthI ochA vikalendriya, pUrvamAM adhika, dakSiNamAM ethI adhika ane uttaramAM ethI paNa adhika che. emanuM alpa bahutva akAya jIvo pramANe che kAraNa ke emanI utpatti jaLAzayomAM vadhu jaNAya che. porA, zRMkhalA vigere jIvo prAyaH jaLamAM ghaNA hoya che. kuMthavA vigere sevALamAM ane bhamarA vigere kamaLa--puSpamAM bahu hoya che. vikalendriya jIvonI jayaNA : A jIvo sAmAnyathI gaMdakIvALA kSetromAM ane viSama vAtAvaraNamAM vizeSa utpanna thAya che tethI jeTalI svacchatA vadhAre teTalo upadrava ocho thAya. eMThavADa vigere vadhAre na thAya, jyAM tyAM tene na pheMkatA, yogya rIte sukAI jAya te rIte jayaNApUrvaka teno nikAla karavAthI vikalendriya jIvonI jayaNA thAya. kapaDA, anAja, masAlA vigere khAdya padArtho rAkhavAmAM DAmaragoLI, pAro, divela lagADavuM. pustakamAM tamAku mUkavAthI jIvAta na thAya. jIvavicAra // 139
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ * paMcendriya jIvonuM svarUpa* pIndriyamAM be vibhAga : saMzI ane asaMzI. paMcendriyamAM paNa be vibhAga saMzI ane asaMzI. asaMzI paMcendriyane mana nathI mATe te saMmUrchima jevA che. dA.ta. 2,3,4 IndriyavALA karatAM enuM jJAna adhika che, pravRtti vadhu karI zakaze paraMtu udaya mithyAtvano che mATe AtmahitanI vicAraNA nahIM karI zake mATe enI puNyaprakRti paNa pApa vadhAravA mATe ja che. mATe ja ekendriya karatAM beIndriyane 25 gaNuM, teIndriyane 50 gaNuM, caurindriyane 100 gaNu ane asaMzI paMcendriyane 1000 gaNuM karma baMdhAya jyAre saMzI paMcendriyane sAgaropamanI sthitinuM karma baMdhAya. mATe A jIvone joIne ApaNe karuNAnA pariNAma lAvavAnA che dayA dharmakA mUla hai. jIva samyagdarzana kyA pariNAmono anubhava kare ? jIva samyagdarzanamAM zuddha sva para dayAnA pariNAmano anubhava kare che. dezanA amRtadhArA varasI, pa2pariNati savI vArI jI je jIvone joIne dveSa thAya (kIDI, mAMkaDa, maMkoDA, maccharo) ApaNane krUratAnA pariNAma AvI jAya to tyAM krUratA nathI karavAnI paNa dayAnA pariNAma lAvavAnA che. ApaNe saMkhyAta, asaMkhyAta ne anaMta jIvonI sAthe rahIe chIe te jANatA nathI mATe dayAno pariNAma kyAMthI Avaze ? to dharma zuM karyo? dayAnA pariNAma e samyagdarzananA pariNAma che. ApaNe bacAvI zakIe ke nahIM e bIjA naMbaranI vAta che paNa upayoga to hovo ja joIe. paramAtmAnI AjJA zuM che ? namo siddhANuM--tuM siddha bana pAMcame anaMte siddhanA jIvo lokAMte rahelA che ane AThameM anaMte saMsArI jIvo che je samagra cauda rAjalokamAM bharelA che. lokAMte paNa saMsArI jIvo che. jyAre tamAma jIvomAM rahelA siddhatvane juve ane eka paNa AtmAnI pIDA enAthI sahana na thAya e rIte potAnA vIryane phorave tyAre pote siddha bane. sattAe siddha hovA chatAM vartamAnamAM e jIvavicAra // 140
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIDA pAmI rahyAM che emane ApaNe pIDA ApIne vadhAre duHkhInakarIe. ApaNe ApaNA AtmAne duHkha na ApavAmAM tyAre ja samartha thaI zakIe ke jyAre bIjAnA duHkhamAM nimitta na banIe. jeTaluM ajJAna ApaNAmAM UbhuM che te jJAna pAchuMviparyAsavALuM che mATe ApaNe duHkhI chIe. ApaNe paramAM ja sukha mAnIe chIe. - zAna sukhanI khANa che arthAt AtmA jJAnathI ja pUrNa sukhI banI zake, pUrNatAmAM AvI zake. zAna tatvathI zata thavuM jarUrI viparyAsabhAvathI mukata thAya tyAre pUrNa satyatAno nirNaya ane svIkAra karI heyano tyAga ane upAdeyanI pUrNa AcaraNA karavAthI AtmA pUrNatAmAM AvI zake. nAvamAM AruDha thayelA arNikAputrAcAryane nAvikenadImAMphekyAne deve temane trizULamAM pakaDI lIdhA ane lohInI dhArA chuTI. nIce asaMkhya akAyajIvonI virAdhanAnuM bhAna thatAdayAnA pariNAma pragaTayA. dehamAM chuM mATe AvirAdhanA thaI rahI che dehathI ja chUTI jAu to ane pIDA bhUlAI ne kevalajJAne pAmI gayA ne dehathI kAyama mATe chUTIgayA bhAvamAMthI svabhAvamAM AvI gayA, pUrNatAne pAmI gayA. vedanAno anubhava jJAna dvArA thAya che ane enuM sAdhana mana che. jene mana maLyuM nathI evA nigodanA jIvone jJAna akSaranA anaMtamA bhAganuM che mATe e AtmAne 7mI naraka karatAM anaMtagaNI vedanA che chatAM te vyakita pIDA anubhavato nathI. e AtmAne ATha karmonuM AvaraNa che ane karmono udaya paNa che mATe duHkhane dUra karavAnAM prayAso paNa nahI karI zake. nigodanA jIvo avyakta duHkha bhogave che ne ene samajavA mATe narakanA jIvonA vyakta dukhone jANavA jarUrI che. gAthA: 19 paridiyA ya cahahA, nAraya tiriya mudevAya nerIyA sAvihA, nAyabA muDhavi bhegA 19 cauhi paMcendriyamAM, sagavihAraka jANavA ratnaprabhAdi pRthvInA, bhede karI pichANavA. 19 . jIvavicAra // 141 * ; jo ke - kejarI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ nakAdi krame paMcendriyanA cAra bheda ane tenuM kAraNa : nAraka - tiryaMca, manuSya ane deva. bheda pADavAnuM kAraNa narakamAM vyakta pIDA atyaMta adhika che pachI enAthI ochI tiryaMcagatimAM pachI manuSya ne chelle deva. saMdI paMcendriya jIvonA prakAra : cAra prakAranA saMzI paMcendriya jIvo che. naraka, tiryaMca, deva ane manuSya. manuSya ane tiryaMca saMzI ne asaMzI banneprakAranA hoya che. ekendriyAdi jAtinI apekSAe paMcendriya sauthI UMcA kahevAya. nizcayathI jIvonI jAti che ja nahIM. janma jarA mRtyu nivAraNAya ema bolIe tyAre bhAvanI sparzanA thAya ke je puSpo Adi dravyo pUjA karatAM paramAtmAne caDAvIe chIe te tamAma bhavya AtmAo che. je AtmAnA bhavyatvano vikAsa thAya te jIvo sthAvarakAyAdimAMthI chUTIne janmamaraNathI mukta bane ane je paramAtmAne arpaNa karyu teno upayoga have potAnA mATe na kare ane karavo paDe to paNa keTalo kare ? ane kaI rIte kare ? bhAvanA sAva lukhkhI na hovI joIe. pachI pUjA mATe snAna karatAM pANI keTaluM DhoLAya ? AtmA jAtithI rahita che ane jAti e karmano paryAya che ane emAMthI AtmAe mukta banavAnuM che. jema jema AtmA, AtmabhAna bhUlI mohamAM mUDha banato jAya tema tema guNo dabAtA jAya tema tema paMcendriyathI UtaratA ekendriya sudhInA karmo baMdhAya. paMcendriyane puNya prakRtti kahI che bAkInI cAra ekendriyAdi pApa prakRtti che. paMcendriyamAM AvIne AtmAne jANe, AtmAnuM hita karavAnuM mana thAya to ja puNya prakRtti kahevAze. deva-narakamAM jIva, manane kAraNe hitAhitano vicAra karI zake, narakane pApa gatimAM gaNI che. moTA bhAganA jIvone narakamAM jIvavuM gamatuM nathI paNa maraNa game che, mATe pApa gati kahI che. tiryaMcone maravuM gamatuM nathI. narakamAM samyagdRSTi AtmA ja samAdhimAM rahI zake che. narakane paMcendriyajAti tarIke puNya prakRti gaNAvI che kAraNa samyakdarzanane pAmI zake che. trasanADI eka rajju pahoLI che ne cauda rajju lAMbI che. trasa jIvo mAtra jIvavicAra // 142
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ trasanADImAM ja rahelA che ane sthAvara jIvo trasanADImAM ane trasanADInI bahAra paNa cauda rAjalokamAM sarvatra rahelAM che. sthAvarakAya trasakAya jIvonI rakSA karatAM kevalajJAnAdi guNonA lAbhane pAmelA mahAtmAo : * pRthvIkAyanA jIvanI rakSA karatAM * akAyanA jIvanI rakSA karatAM * teukAya (agninA) jIvonI rakSA karatAM * vAyukAya jIvonI rakSA karatAM * pANI--mATInA(paNaga-daga) yogathI nigodanA jIvonI vicAraNA karatA * vanaspatikAyamAM jIva che tevI khAtrI thatA baudhdha sAdhu pratibodha pAmI jaina muni banyA * beIndriya jIvanI rakSA karatAM jIva tarIke jJAnathI * teIndriya (kIDI) jIvanI rakSA karatAM * cauriMdriya jIvanI (macchara) rakSA karatAM * paMcendriya kauMca pakSInA jIvanI rakSA karatAM anasanapUrvaka siMhanA mukhamAM cavAtA zrI vraja AryasUri arNikAputra AcArya gajasukumAla muni kurudatta muni aImuttAmuni govidAcArya dhanapAla paMDita dharmaruci aNagAra zramaNa bhadramuni metAraja muni kevalajJAna pAmyA kevalajJAna pAmyA kevalajJAna pAmyA kevalajJAna pAmyA kevalazAna pAmyA cAritraguNane pAmyAM samakitane pAmyA sarvArthasiddhavimAnamAM devapaNAne pAmyA kevalajJAna pAmyA kevalajJAna pAmyA trasapaNAmAM be vibhAgo karyA vikalendriya ane paMcendriya. 2,3,4 IndriyavALA jIvo mAtra bhAvaprANanA nAza mATe ja jIvana jIve che teone AtmAnuM lakSa nathI, zarIranuM ja lakSa che. mithyAtva che, mana nathI mATe AhAra saMzAne poSavA, je je Indriyo maLI tenA viSayone bhogavavA mATe ja jIve che. anukULatA zodhe, pratikULa viSayo na game, maMkoDA goLa juve ne tyAM coMTe, jIvavicAra // 143
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ pataMgiyA (prakAza) agnimAM baLI mare che. agni mane bALI nAMkhaze evuM bhAna nathI paNa rUpa game che mATe tyAM jAya che, ne baLI mare che.ApaNane paNa AtmAnuM bhAna na hoya to enAmAM ne ApaNAmAM kAMI pha2ka nathI. ApaNe paNa anukULatA bhALI ne emAM garakAva thaI jaIe to ApaNI paNa A ja avasthA thAya. jema jema mohanI tIvratA vadhAre tema tema UtaratA krame AyuSya baMdhAya, arthAt saMmUchima manuSya pachI 4,3 ke 2 IndriyamAM paNa jAya. paMcendriyamAM be vibhAga saMzI ane asaMzI, emAM deva ne nAraka saMzI ja hoya, manuSya ane tiryaMcamAM saMzI ne asaMzI be bheda Ave e garbhaja ane saMmUcchima paNa hoya. * naraka gati * naraka ane nArakanA jIvonA prakAra : naraka kone kahevAya ? nara zabda emAM prathama che. pApI evA manuSyone pApa phalanA upabhoga mATe AhvAna kare che te mATe ene naraka kahevAmAM Ave che. ApaNe tyAM prathama niSedha ane pachI vidhAna ema be svarUpe paramAtmAnI AjJA che. pahelAM tyAga ja karavAno che. nara = manuSya, ka= kALA, je kALA pApo kare che tene naraka maLe che eTale enuM sthAna paNa nIcuM. jeNe bhAvathI adhogati karI che tene dravyathI paNa nIce ja javAnuM Ave che. naraka e koI kAlpanika vAta nathI. khristIo narakane hela kahe che ane muslima loko jahannama kahe che. nAstiko narakane mAnatA nathI. nAstikadarzana pratyakSane mAne tethI narakane kAlpanika mAne che, lokone bhaya batAvavAnuM kAraNa mAne che. jIvarAzimAMthI naraka gatimAM koNa jAya ? manuSyo ane paMcendriya tiryaMco narakamAM jaI zake. temAM paNa sAtamI narakamAM mAtra (prathama saMghayaNavALA) manuSya ane mAchalAM ja jaI zake. strI chaThThI naraka sudhI jaI zake. pAMcamImAM sarpa, cothImAM siMha, trIjImAM pakSI, bIjImAM - garbhaja bhuja parisarpa ane pahelImAM saMmUrcchima paMcendriya tiryaMca jIvavicAra || 144
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaIzake. enAthI AgaLanI narakamAM na jaI zake. arthAt manuSya ane mAchalAM 1thI 7, strI 1thI 6, sarpa1thI 5siha1thI4, pachI 1thI 3, bhujaparisarpamAM jaIzake. narakanA jIvone dravyalezyAniyata hoya bhAvalezyA zubhAzubha hoya.. 'n nArakInAjIvonA kabaH cAra gatinA jIvomAM sauthI ochI saMkhyA manuSyonI che.cAra prakAranA jIvono krama batAvavAno hetu e che ke narakanA jIvo sauthI vadhAre duHkhI che, enAthI ochAduHkhI tiryaMco pachI manuSya ane pachI devo ema utaratA krame lIdhAM. jIvo sauthI vadhu tiryaMcagatimAM enAthI ochA naraka, enAthI ochA devo ane sauthI ochA manuSyo temane vadhAre duHkhanuM kAraNa mana che. mana mithyAtva ane samakita bannenuM kAraNa che. jene devaguru-dharmanuM bhAna ja nathI tene avyakta mithyAtva hoya. mana vagaranA badhA ja jIvo avyakta mithyAtvavALA ja hoya. manavALAmAM be bheda che, vyakata ne avyakta, banne prakAranAmithyAtvamAM ajJAna,viparyAsane zaMkA traNe mithyAtva hoya. jJAna na thavuM e moTuM mithyAtva, viparyAsa thavo te mahA mithyAtva ane zaMkA thavI te paNa mithyAtva paNa e samakitano aticAra che. AcAravALAne ja aticAra lAge. abhavIne AcAra ja nathI mATe ene aticAra na lAge. nArakInA jIvane vyakta duHkha che mATe duHkhane duHkhatarIke jANe eTale vadhAre duHkhI thAyane pApabAMdhe. e duHkhane karmakRduHkha mAne to duHkhI na thAya nenirjarA kare. kSetravedanA, paramAdhAmIkRta vedanA ane paraspara udirIta vedanA traNe narakamAM hoya che. vizeSathI krodha kaSAyanA udayarUpa bhAva vedanA bhayaMkara hoya, dravya lezyA azubha hoya paNa samakitIne bhAva leyA zubha hoya. dravya lezyA to badhAnI azubha hoya, pariNAma azubha hoya, deha azubha hoya, viThiyAvALA hoya. 1-2 narakamAM kApota lezyA, 3 jImAM kApota upara nIce nIlalezyA, 4 thI mAM nIlalezyA,5 mI mAM upara nIla nIce kRSNalezyAne da) 7mAM kRSNa vezyA, sAte nArakImAM samakita dRSTi jIva hoya. - narakanA jIvo karatAMnigodanAjIvo anaMtagaNudukha bhogave che paNa jIvanavicAra 145
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vedanA temanI avyakta che. narakanA jIvone vyakta vedanA che. teo samAdhi rAkhI zake. somasakAmakeakAmanirjarA karI zake ane navA saMsAranA sarjanano anubaMdha aTakAvI zake paNa saMpUrNa saMsAranuM visarjana karI zakatA nathI. nakazA zuM maLe? jugalarAge naraka vedanA vAra banatI vedI. puNya saMyoge narabhava lAvI. abha pudgala gati vedI. vartamAnamAM je bhogave te bhaviSyamAM maLe. avyakta duHkhato AtmA anAdikALathI bhogavato ja hato paNa jema-jema jJAnanI samajaNavadhatI gaI tema tema potAnuM sukha bhogavavAne badale pArakAmAM sukha bhogavavA gayo mATe ene duHkha bhogavavAno vAro Avyo. mithyAtva e moTuM ajJAna che. jJAnIoe jene duHkha kahyuM hatuM tene sukhanI bhAttithI bhogavyuM mATe duHkha bhogavavAnarakamAM javAno vAro Avyo. vyakta duHkha narakamAM vadhAre che mATe e pramANe varNana karyuM. vartamAnamAM je bhogave te bhaviSyamAM maLe. nIce-nIce jema jAo tema-tema narakavAso AvAso ghaTatA jAya che. prathama narakanA 13 prataramAM 30 lAkha narakAvAsa zAzvata che, tenI bhIMto zAzvata tathA vamaya banelI che, nArakonuM janmasthaLa kuMbhI gokhalA jevI, chidra sahita aMdarathI pahoLIne bahAra nIkaLavAno mArga ekadama sAMkaDo che eTale tene bahAra nIkaLatI vakhate bhayaMkara pIDA thAya che. tyAMdasa prakAranI vedanA che. A vedanA je jIvoe ahIM bhogavI hoya tene narakamAM A dasa prakAranI vedanA bhogavavAno vAro Ave che. niyama e che ke vartamAnamAM tame je bhogavo chote ja bhaviSyamAM guNAkAra rUpe maLe che. vartamAnamAM puNyanA udaye maLyuM che mATe bhogavIlotopharI paNa eja maLazepaNanabhogavo to bhaviSyamAM ena maLe. mATe have ApaNe A nirNaya karavAno che ke bhogavavuM che ke nahIM? narakamAM asAtAne devalokamAM sAtAnApugalo ja bhogavavAnA che. je puNyapApanA udayathI maLavAnA che paNa bhogavavAmAM ApaNe svataMtra chIe, bhogavavuM kena bhogavavuM? bhogavavuM e AtmAno svabhAva che. dasa prakAranA pudgala jIvavicAra / 146
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' pariNAmo pArako mAla che. manuSya tiryaMcabhavamAM je bhogave tene te ahi maLe. paNa karmakRta avasthAne mAre have nathI bhogavavI, have mArA potAnI pAse rahelA je traNa arUpI jJAna, darzana, cAritranA khajAnA che tene ja bhogavavA che to karmasattA badho hisAba cUkate karI deze ane levaDa-devaDa baMdha thaI jaze. je A rIte jIve teno ja janma saphaLa, bAkInAno janma niSphaLa samajavo. pArakuM joItuM nathI ne mAre mAruM ja meLavavuM che. dasa prakAranA pudgala pariNAma badho ja pArako mAla che, enI ja vedanA che te manuSyane tiryaMcanA bhavanuM rajIsTrezana karAve che ane tene tyAM te ja maLe che. ahIM pudgalanI gati maryAdAnI bahAra karI mATe narakagati maLe. jyAM nAcavAnuM na hatuM, jyAM kudavAnuM na hatuM,jyAM cAlavAnuM na hatuM, tyAM nAcyA, kudhA, cAlyA mATe tiryaMcagatine paNa vaTAvIne naraka gatimAM gayA. tapta lokhaMDanA goLA para paga mUkIne je pIDA thAya tevI pIDA tyAM cAlatA jIvone thAya che. AtmA samAdhimAM rahI na zakavAthI pudgalonI sahAya lIdhI tyAM pazcAtApanA bhAvapUrvaka ArAdhanA na karI enA kAraNe ene bhogavavAno vAro Avyo tyAre vicAravuM joIe ke mArAmAM evI sahanazakti napragaTI mATe A mArA eka jIva mATe aneka jIvonI hiMsA karavA vaDe baMdhAyelA karmone bhogavavAno vAro Avyo. jIva zAtA mATe badhuM kare. e.sI., phrIjha, TI.vI vagere AnaMda anumodana pUrvaka bhogavyAM to karmasattA badho ja hisAba le kyAMya bAMdhachoDa nahIM kare. pudgalanA pariNAmathI dasa prakAre vedanA thAya. pudgala dravyanA saMyogathI ja jIvane sAtA ne asAtAnI vedanA thAya che pudgalanA pariNAmane choDavAno avakAza paNa ahIM manuSya bhavamAM ja che, nahIM to cAra gatino pariNAma to Ubho ja che. mATe ja jIve pudgalano gati pariNAma samajIne ja choDavAno che. pUrNa bhAva paNa ahIM manuSya bhavamAM ja pragaTa karI zake ane pUrNa choDI paNa ahIM ja zake. je jhaverI banIne zAsanane pAme tene ja A zAsananI kiMmata samajAze. jIvavicAra || 147
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ to ja ekaeka samayanI gaMbhIratA samajAze. manuSyanA bhavamAM UrdhvagatinuM kAma na karyuM mATe ene AyuSya baMdhAyuM. bhAvathI Urdhvagati choDI eTale ene dravyathI adhogati ja baMdhAya. gati karmamAM paNa naraka AnupUrvIgati, azubha - vihAyogati ne naraka gati, A traNe nAmakarmanI traNe azubha prakRtio je deva, manuSyane ucita kArya na kare paNa hiMsAdi pApo tIvrabhAve kare tene baMdhAya. narakagatino udaya Ave eTale ene adhogatimAM javuM paDe. vaLAMka vakhate AnupUrvIgati udayamAM Ave, be gatinA prabhAve jIva narakamAM AvI gayo ne cAlavAno jyAre prasaMga Ave tyAre e vihAyogati kahevAya. azubha vihAyo gatinA kAraNe narakanI cAla azubha hoya. zubha vihAyo gatinA kAraNe hAthInI cAla zubha hoya. uttaravaikriya zarIra banAvI zake paNa narakanI bahAra na jaI zake. zarIra sAruM banAvavA dhAre to paNa kharAba ja bane ane bIjA zarIra banAvIne bIjAne mAryA kare. narakano jIva cAle e bIjAne paNa game nahI ane tapelA lokhaMDa para paga mUkatA je pIDA thAya tevI pIDAno anubhava ene cAlatI vakhate thAya. AvuM karma kaI rIte baMdhAyuM? zarIrane sAtA ApavA komaLa kAyAvALA jIvo para majethI cAlyo (bagIcAmAM ghAsa para) ne eno sparza gamyo, zItalatA gamI ne pAchuM enI anumodanA karI. AvA prakAranA pApathI AvA karma baMdhAvAnuM saMbhave. je sevo te ja maLe, choDI do to chUTe. sAtA, zItalatA bAMdhI mATe viparIta maLe. narakanAM taLiyA karkaza hoya - paga cholAyA kare, azuci padArthothI bharelA hoya, niMdA karatAM, ThaThThA-mazkarI karatAM so vAra vicAra karavAno che. prathama pRthvImAM rahelA narakAvAsanuM varNana : eka lAkha 80 hajAra yojananI ratna prabhA pRthvImAMthI upara nIce 1 hajAra yojana choDIne bAkInA eka lAkha 78 hajAra yojanamAM 13 pratara (mALa vibhAga) AvelA che. pratara 3 hajAra yojana UMcA che. prataro vacce AMtaruM (1158 1/ u yojana) che. dareka prataranA madhya bhAgamAM eka eka narakendra Indra narakAvAsa che. emAM pahelA prataramAM sImaMtaka narakendrathI cAra dizAmAM ane cAra jIvavicAra // 148
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidizAmAM ema ATha paMkitao nakAvAsanI nIkaLelI che. vaLI cAre dizAonI pratyeka paMkitamAM ogaNapacAsa narakAvAsI che ane cAre vidizAonI pratyeka paMkitamAM48narakAvAso che. eTale pahelA prataramAM sarva eTale ke AThepakitaonAthaIne 389narakAvAsa che. te pachInA bIjA prataronI AThe paMkitaomAM kramazaH ekeka narakAvAsa ocho thato jAya che. | 3narakAvAsanI saMkhyA 1 . pratara caudizigata cauvidizigata | Indraka kula saMkhyA saMkhyA | narakAvAsa saMkhyA narakAvAsa saMkhyA narakAvAsa paheluM pratara 4944-196 4844192 sImantaka-1 | 19+9+1389 bIjuM pratara | 4844-192 4744-188 roraka-1 | 192+88+1381 trIjuM pratara 474-188 444-184 bhAnta-1 188184+373 cothuM pratara | 4644-184 |45*4-180 | udhyAnna-1 | 184+18+135| 4584=180 4444-176 | saMbhAtta 1 | 18+1713pa7 chaThTha pratara | 4444176 4344-17ra asaMbhAtta 1] 176+172+1=349 | vijAtta 1 172+181-341 sAtamuM pratara | 4344-172 4ra44-168 AThamuM pratara 4ra44-168 4144-14 | tapta 1 168+4+1333 navamuM pratara 4184-14 40441% | |zIta 1 | 14+1+1=325 dazamuM pratara | | 4084=160 38+4-156 vikAnta 1 | 1 +5+ 317 agIyAramuM pra. 39*4-156 384415ra | avakAnta 1 15+15ra+1309 che bAramuM pratara 3844para 3744148 |vikAnta je. 15ra+148+1=301 3744-148 3644-144 | rorUka 148+144+1293 kula AvalikAgata nArakAvAsonI saMkhyA 443330 lAkha jIvavicAra / 149
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmAM AvalikAgata nArakAvAsonI saMkhyA 4433 uparAMta bIja AvalikAonA vacagALAnA bhAgamAM puSponI peThe avakIrNa hoya puSpAvakIrNa kahevAtA narakAvAso paNa che. tenI saMkhyA ogaNatrIsa lAkha paMcAluhAra, pAMcasonesaDasaThakahI che. Ama baMne maLI prathama narakamAM13. pratiromAM 30 lAkhanArakAvAso che. a sAta naraka pRthvI sabadhI mukha, bhUmi, samAsa vigerenuM yaMtra narakavAsa paI 'o | mukhya bhUmisamAsaadhI pratarapaktibaddha puSpAvakIrNa ekaMdara saMkhyAAvalika praviSTa narakavAsa (1) ratnaprabhAnA 389 ra97 82 341 13, 4433ra9557 30 lAkha (2) zarkaraprabhAnA |285 205 490 245 11| ra95 2497305 ,rapa lAkha (3) vAlukAprabhAnA ! 197 133 330 125 95 1485/1498515/15 lAkha () pakawbhAnA | 202 101 7 707 99293/10 lAkha (5) dhUmaprabhAnA | 9 37 106/ pa3 5 ra5 ra9973pa | 3 lAkha tamawbhAnA ra9[ 13 42 ra1 3 3| 99aera 9995 (7) tamastamaprabhAnA 0 0 0 0 1 5. sAte narakanA 1o9405885rAi 49 953 8390347 |84 lAkha 1 dareka naraka mATe karAnI saMkhyA: prathama ranaprabhA pRthvImAM mukha (narakavAsa): 389mukhane + bhUmi (narakAvAsa) 293 = 8ra tenuM ardha karatAM 341, tene tera pratara vaDe guNatAM 4433 AvalikA praviSTa nArakAvAsa ane bAkI rahelA puSpAvakIrNa = ra9, 5, 57 baMne maLI kula 30 lAkha narakAvAsa prathama pRthvImAM thAya te pramANe bAkInA pRthvInA nArakAvAsonuM samajI levuM jIvavicAra # 150
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIo nIce nIce vistAravALI che. prathama ratnaprabhA trasanADImAM samAI gaI che bAkInI badhI ja pRthvIo trasanADInI bahAra vistAravALI che. ratnaprabhA kahIne ratnatrayInI ArAdhanA karatAM uttama AtmAo tyAM ja rahelA che mATe yathArtha nAmavALI che temaja ratnApRthvIno 16 hajAra yojanAno eka vibhAga 16 prakAranA ratnothI bharelo che, tethI dravyathI paNa tenuM nAma sArthaka che. jema AtmA pariNAmathI nIce paDato jAya tema-temabhAvathI adhogati ane nIce javuM te dravyathI adhogati. ticchalokamAMthI ja jIvo narakamAM jaI zake. bAkInA kSetramAMthI narakamAM javAno pratibaMdha che. tithvIlokamAM rahelA AtmA jo tirtho svabhAvane choDe to Urdhvagati karI zake. potAnA AtmasvabhAvamAM na raheto ene narakamAM paNa javuM paDe. ApaNane upayoga Avavo joIe ke mAruM sthAna mAtradravyathI lokAgra ja che, nizcayathI mArA AtmapradezomAM sthira thavuM ane pUrNa guNarUpe ramavuM te ja che. je saraLagati na kare tene pahelAMtiththagati Ave pachI adhogati. manuSyamAMthI tiryaMcagatine tyAMthI vAyA narakagatimAM jAya. manuSyagati mAtra paMcamIgati eTale mokSa gatimAM javA mATe che. je manuSya tiryaMcagatine pakaDe, saraLatAne choDI detene tiryaMcagati maLe che. potAnuM nathI te meLavavAno bhAva thayo ne tene meLavavA duHkhI thayo eTale mAyA kapaTa kare. AdhyAna karI te tiryaMcagatimAM jAya. khAvA pIvAnA dhyAnamAM ja rahe te tiryaMcagatimAM jAya.je devalokamAM javAnA hoya tene aMta samayamAM khAvA pratye aruci thaze. devo vikalejiyamAM na Ave paNa AsaktinA kAraNe devo ekendriyamAM jAya. ene saMtoSanA pariNAmane kAraNe manuSyabhava paNa maLe. narakamAM traNa prakAranI vedanA che: (1) kSetravedanA (2) paramAdhAmI kRta vedanA (3) paraspara udIrita vedanA. prathamakSetra vedanAbadhAne ja hoya (1thI 7narakamAM hoya) paramAdhAmI kRtavedanA prathama 3 naraka sudhI hoya. paraspara udIrita vedanA ThThI naraka sudhI jIvavicAra | 151
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ , 2wbhAnA 5 s 19 0 0 0 0 000000S 0 10 gAMDa * 10,000 | 00 002 IT I 707 degdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdeg,0 , 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00,00, T0 0 0 0 0 0 0 deg 0 0 0 0 0 0 001 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00.00 . . 0 0 0 0 0 0 0, 00 deg deg deg 0 % 90 deg 5degdegdegdegdegdeg 1000. .00 : nAka , devAyA i A 0 0 0 9. 0700 0 OVO 00 000000) Lololo degdegdegdegdegdegdegdegdegdegdeg,0 0 00077) 0 07 P To 0 IT 70 7 jadegN 0 0 7 08/ 7 07 0 and Heoigasis 10 zo, M* 8,000 thIjaba, je jAmA maMDa* 80,000 roja | che ane javAbhAvANal dhanodadhi hAla vAvI va jIvavicAra | 15ra
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnaprabhA pRthvIno yathArtha saMpUrNa dekhAva >> bhavana pati dInA ... na: Dow 0000000 - ra01 zApaDa 10yojana -8 vyaMtara chokana ne thApiMDa 100thIjana asura kAra na suparNakumArane agni kumArane paDa110 ejana | DA 00 006 0DA0] che RT 91tkaTOTA OLA on 9109 1 je nagara che nAga mAra. LOHA 99A005 60561 TOTA OLA 10DA on0 1 je nita che '- H hita kAra of one on otho 1 pariNAma . one ogon 0Au. 9 Nya che. OOA ODA OAO OAD udaSikumAra pour que o 0DA 004 050 060 GIra che ODA ODA 10 OAD OAD vAyukamAraH ODA DA11000 900 | 1 ja nimAra - svanitakumAra 0SA 0Awobs 0AD 1 115833 vajana 001 OOAHAD OAD. 4 dizikamAra jIvavicAra // 15ra A
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya ane te vicitra prakAranA asi, kuntAdi, vikurvelA zastronA abhighAta rUpa samajavI. te 7mI narakamAM na hoya paNa lohita kunthuvA vrajamukhavALA vikrvelA ekabIjA para pheMkavArUpa vedanA 7mImAM paNa hoya. kSetravedanAnA keTalA prakAra che ? 10prakAranA pudgalanA pariNAmanI vedanA che. (1) gati (2) baMdha (3) saMsthAna (4) bheda (5) varNa (6) gaMdha (7) rasa (8) sparza (9) aguru laghu (10) zabda. (1) gati : narakamAM vihAyogati hoya. naraka gatino udaya hoya to sIdho narakamAM Ave. utpanna thayA pachI zarIranI racanA kare te pachInI je gati te azubha vihAyogati. cAle tyAre bIjAne game nahIM ane potAne pIDA thAya. ApaNe manuSya kSetramAM AvyA pachI paNa kSetrAtIta thavAno bhAva na thAya to pachI ApaNane titi cAlavuM paDe ane ene nAmakarma baMdhAya, mAyA-kapaTa kare tene azubha nAmakarma baMdhAya ane enA kAraNe dravyathI paNa tame sIdhA nahIM cAlI zako. bhAva saraLa na rahyo. (2) baMdha : vaikriya zarIrano baMdha. ghAsa hoya tyAM nIce pANI ane mATI hoya te benA kAraNe tyAM nigoda thAya ane tenA para cAlIne AnaMda mANyo to anubaMdha joradAra paDe. jIvane khyAla paNa nathI Avato ne anarthadaMDanAM joradAra pApono baMdha kare che. tenI sAme muni mahAtmA IryA samitinuM pAlana kare che. prazasta zubha bhAvamAM AvyA che ne devalokamAM gayA to jamInathI adhdhara cAle. paramAtmAe jIvadayA eTalI suMdara pALI hatI tethI temane suvarNanA makhamala jevA kamaLa para cAlavAnuM Ave che. gatinA kAraNe baMdha paDe che.teja rA vaikriya pudgalono ane kArmaNa baMdha thaze te paNa azubha thaze eTale zarIra dvArA 1 e satata bhayaMkara pIDA bhogavaze. jyAre devalokanA jIvone pIDA nahIM paNa sAtAnuM sukha ja maLe. devone zItala zarIra baMdha hoya, jyAre narakane jAjavalyamAna agni samAna jIvavicAra // 153
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIDA rUpI zarIrano baMdha hoya. narakamAM pudgalono saMyoga thAya tyAre agninI jALa lAge ne je vedanA thAya tevI vedanA baMdhana pariNAma vakhate thAya che. (3) saMsthAna : pudgala AkAra rUpe ja rahe che je eno svabhAva che. AtmA niraMjana - nirAkAra che mATe nirvikAra che. pudgalono AkAra gamI gayo to AtmAmAM vikAra Ubho thayo ane eNe samatAnA pariNAmane khaMDita karyo. sAmAnya devanA rUpane paNa ApaNe joI zakatA nathI. nArakanuM zarIra huMDaka saMsthAnanuM hoya potAne potAnuM zarIra jovuM na game evuM bibhatsa rUpa hoya. pakSInI kapAyelI pAMkha, gAlanI cAmaDI ukhaDI gaI hoya to kevuM lAge ? mAMsa labaDatuM hoya, lohI TapakatuM hoya te jovuM paNa na game, bIka lAge evuM zarIra nArakInA jIvonuM hoya. vizeSa kAMI pApa nathI karyuM mAtra eka ja vyakti sAthe tIvra raudra dhyAna karIne narakanuM AyuSya bAMdhyuM ne marIne narakamAM cAlyA gayAM. ahIM mAtra raudradhyAna karyuM rUpane to joyuM paNa nathI to vikRta rUpa kema maLyuM ? raudradhyAnamAM huM dhUvArUMvA thaI gayo, moDhuM bagaDI gayuM, bhrakuTI caDAvI dIdhI, Ama narakanuM svarUpa ahIM ja pragaTa karyuM. rUpa-AkArane jAte ja bagADyuM mATe karmasattA pachI evuM ja Ape. pahelA ahIM narakagatine bhogavavAnI pachI tyAM to cakravartI vyAja sAthe bhogavavA javAnuM che. mATe narakanA jIvane dehamAM rahevAnI IcchA na thAya, satata maravAnI IcchA karatA hoya. manuSya bhavamAM AvIne navuM kAMI karavAnuM nathI mAtra potAnuM je che ene ja bhogavavAnuM che. paramAtmAne mAtra yAda karo ke, parathI je para thayA te paramAtmA ane paramAtmA ApaNane paNa e ja kahI rahyAM che ke tuM paNa e ja kara to paramAtmA ApaNA pura sadAya prasanna ja che, emanI kRpA ApaNA para varasI ja rahI che. dIkSA nathI laI zakatA to tuM puNiyA zrAvaka jevuM jIvana jIva mATe ja paramAtmAe enA vakhANa karyAM e sarvavirati laI zakatA na hatAM paNa sAmAyika sivAya emane kAMI gamatuM na hatuM mATe emane sarva sAmAyika maLI jatA vAra lAgaze nahIM. jIvavicAra / 154
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA arUpI che ene AkAra nathI, pudgala rUpI che tene AkAra hoya. saMsthAna eTale AkAra. narakamAM potAne potAno AkAra game nahIM, satata dveSano pariNAma thAya. dravya vedanAnI sAthe narakamAM bhAvavedanA bahu ja bhayaMkara che. jIva bhAvavaMdanA bAMdhIne Avyo che. dravyanA saMyogamAM jIve bhAvavaMdanA bhogavIne bhAvavaMdanAbAMdhI pUrve ApaNe bIjAne joIne rAga dveSa karyo. maccharane joIne dveSa thAya, dveSanA pariNAme sahaja AvI ja jAya che. je je ApaNane pratikULa hoya tenA mAtra AkAra dekhAvAnA che. AtmA to dekhAvAno nathI eTale tyAM tarata8Sathaze jo potAnA zarIrano rAganahoya to macchara pratye dveSa nahIM thAya. (4) bheda zarIramAM je paramANuno baMdha thayo te paramANu chUTA paDavAnA che, tyAre emane karavatathI koI kApene je pIDA anubhavAya tevI pIDA narakanA jIvane thAya che. ApaNA zarIramAMthI paNa paramANu chUTA paDe ja che, je chAyA dekhAya che te enIja che. mATe janma vakhate je pIDA che tenAthI anekagaNI pIDA maraNa vakhate thAya che. janma vakhate je kAmaNa zarIra che enI sAthe audArika vargaNA joDAya tyAre pIDA thAya che ane pachI janmIne zarIra sAthe ekamekatA karI dIdhI che tethI jyAre tenAthI chUTA paDavAnuM thAya tyAre eTale bhayaMkara pIDAno anubhava thAya che. (5) varNa raMga-rUpa. narakanA jIvone sarvatra aMdhakAramAM rahevAnuM che ane teno raMga kALo hoya che. vartamAnamAM jIve zarIrane jejeraMgarAga karyAnebahAramAM raMgarogAna karIne je jIvone pIDA ApI, enI anumodanA karI enA kAraNe je pApa baMdhAyuM tene have karmasattA evA sthAnamAM mUkI deze ke tene potAnuM rUpa jovuM paNa na game. AtmAmAM vyavasthita thavAne badale bahAramAM badhuM vyavasthita karIne mithyAtvanA kAraNe viparIta mAnyatA UbhI karIne kaSAyone poSyA, bahAranA raMgarogAnathI potAne ThIka lAgyuM, samAjamAM sAruM lAgaze ema mAnyuM te mithyAtvA jIvadayAnA pAlana mATe tharane svaccha-ThIka-vyavasthita rAkhe te jIvavicAra || 155
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucita vyavahAra che paNa AtmA kendramAM nathI mATe e bahAramAM badhu vyavasthita kare. zrAvaka gharanA mULiyA UMDA na kare kAraNa e jANe che ke keTalo kALa ahIM rahevAnuM che. narakanI bhIMtomAMthI satata azucimaya padArtho jharyA kare. lohI, mAMsa, carabI, meda, saLekhama, baLakhA vagere ane smazAna jevI bhUmi jyAM hADakA, vALa, dAMta vagere hoya. narakamAM badhuM ja vaikriya pudgalomAMthI viSurveluM hoya tyAM lohI ne parUnI vaitaraNI nadI hoya. devo zubhane choDI zakatA nathI ane nArako azubhothI chUTI zakatA nathI. jyAre manuSya chUTI paNa zake che ane choDI paNa zake che. sAtAne asAtA banne vedanA mAre have bhogavavI nathI. A nirNaya thayo to samatA AvI zake. asAtA na bhogavavI arthAt asAtAasAtA rUpa na lAge, temAM vedanAne vedavI nathI, sAtA meLavavAno prayatna karavAno nathI. je che tene mAtra jJAna dvArA jovAnuM kArya karavAnuM che. ApaNe bhogavIe chIe mATe karmasattA ApaNane e ja Ape che. (6) gaMdha H gaMdha paNa durgaMdha che, nIce-nIce durgaMdhanuM pramANa vadhatuM jAya che. vartamAnamAM sugaMdhanAM pudgalane mANavAno prayAsa karyo tyAre satata A karmo baMdhAtA jAya ane jyAre AyuSya karma baMdhAya tyAre e badhA karmo udayamAM AvI jAya. mATe ja jJAnI bhagavaMtoe pudgala dravya pratye udAsIna bhAva rAkhavAnuM kahyuM. sugaMdha/durgaMdhane bhogavavAno pariNAma nIkaLI jAya ane mAtra ene jJAnathI jANavAnuM che. samatAmAM rahevAnuM che. jyAM sugaMdha che te ja durgaMdhamAM pariNAma pAmI jAya che. durgaMdha che e sugaMdhamAM pariNAma pAmI jAya che. emAM ApaNe nAka macakoDyuM, aprIti - dveSano je pariNAma thAya che tenA kAraNe karma baMdhAya che. samatAno bhAva khaMDita thAya che. mANasa marI jAya pachI durgaMdha AvavAnI zarUAta thAya che. kAraNa ke pudgalono svabhAva che ke parivartana pAmavuM. gaMdhanI tIvratA paNa prANane harI lye, mAtrA vadhI jAya to AvuM thAya, mATe Teva pADavAthI badhuM zakaya bane. aNagamo karyo eTale daMDa thAya ja. kAraNa svabhAvamAM na rahyAM. sAdhanA e che ke zeyanA jJAtA banavuM. jIvavicAra // 156
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAranuM sukha jhera rUpa che tene je amRta mAnIne tIvra AsakitathI bhogave tene jherarUpa durgaMdhavALo narakAvAsa prApta thAya. je AtmAe kSetra nimitte sukha bhogavyuM ne AtmAne pIDA ApI enA kAraNe eno baMdha thayo ane e guNakAra rUpe thaIne udayamAM Ave che. tiryaMcanA bhavamAM koI tiryaMca jherI padArthane suMghavA na jAya to dUra bhAge to pachI ahIM narakamAM jherI durgaMdha kyAMthI maLI? jIve manuSyabhavamAM je sugaMdha mANI teno tIvra rasa mANyo. anumodanAno vaghAra karyo tenA kAraNe je sugaMdha hatI te parAvartana pAmI gaIne vadhAre karma baMdhAyuM ne narakamAM AvI durgaMdha janmatA ja maLI. mATe sugaMdhane mANatAM pahelAM sattara vAra vicAra karavo. viSayo kiMyAka phaLa jevAM che khAvAmAM madhura, dekhAvamAM suMdara ne pachI maraNa Ape evA jherI che. saMsAra Akho jherathI bharelo che ne jinavacana amRta tulya che mATe jherathI bacavA jinavacananuM zaraNa levAnuM che. paramAtmA amRtamaya che mATe paramAtmAne arpaNa karyA pachI eno ApaNAthI upabhoga na karAya. jo sarvathA choDavAno bhAva nathI to je divase paramAtmAne arpaNa karyuM te divase to te dravya na ja vaparAya, paNa jo aMtarathI e choDyuM haze to sarvathA chUTI ja jaze nahIM to AtmAne chetaravAnI ja vAta Avaze. (7) rasa narakamAM kaDavA lImaDAnA rasathI paNa adhika kaDavo rasa hoya. rasamAM AtmAmAM eTalo badho rAgano pariNAma AvI jAya ke e na maLe to bIjAnA prANono bhoga letAM paNa acakAtA nathI. mAtra svAda mATe ja rasano upabhoga kare, peTa bharavAnuM kAMI prayojana nathI tyAre enAmAM evA raudradhyAnanAM pariNAma thayA ke ane bIjAne pIlAtA joIne AnaMda Ave tyAre AtmAnI zuddha-buddha na rahI evo raMga-rUpa-svAda para AnaMda vadhato gayo. AtmA dhiSThA pariNAmavALo banyo ne vAparatA je AnaMda Avyo ne pAchI anumodanA paNa karI. enA kAraNe AvA prakAranA karmo baMdhAya che. pariNAma raudra banI jAya to ekendriyanI hatyAthI paNa narakanuM AyuSya baMdhAya. naraka mATe mAtra paMcendriyanI hatyA ja javAbadAra nathI. pariNAmano AdhAra che. zeraDIne pIlAtI joIne jIvavicAra // 157
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMda Avyo,pachI raMga gamyo, pachI rasa gamyo, bIjAne anumodanA karI pariNAma keTalA viThThA banyA? sAtamI narakamAM samakita pAme paNa 7mImAMthI nIkaLIne manuSya na banI zake. sAtamI narakamAM samakita maLe pachI tenuM vamana thaI jAya ne e tiryaMca paMcejiyamAM jAya paNa manuSyapaNuM maLatuM nathI. 1 thI 6 narakavALA sAsvAdana samakita sAthe laIne jaI zake che. (8) sparza agnithI paNa bhayaMkara sparza che. jagatamAM sArA kema dekhAvuM? e ja pariNAma cAle che. mAna ane mithyAtva A be oLakhI zakAtA nathI. sauthI bhayAnakamAM bhayAnakasukhasparzanuM che. zItala pANI, zItalasparza, zItala vAtAvaraNa ApaNane vadhAre game che. kAyAne sAtAnuM sukha sauthI vadhAre bhogavavAnuM game che. macchara karkaza che paNa ene game che snigdhatA mATe e evI ja jagyAe AvIne bese che. mAkhI paNa evI ja che. joDANa paNa snigdha ane rukSavALAnuM ja thAya che. ApaNane paNa snigdhatAvALA ja joIe che. cAmaDImAM paNa rUpa karatAM snigdhatA-cIkAzapaNuM AkarSaNanuM kAraNa che. koDhIyo jovo na game paNa kALI cAmaDIvALAmAM paNa snigdhatA haze to te game che. snigdhatA haze tyAM zItalatA hoya. rukSa hoya tyAM uSNatA hoya che. gamAnuM, anukULatAnuM ne rAganuM kAraNa snigdhatAne zItalatA che. tIvra rAga-dveSa karavA e ja raudradhyAna. tIvra pariNAma anaMtAnubaMdhIno caDI jAya tyAre raudradhyAna thAya che. jemAM agnino vizvAsa na thAya tema kaSAyono paNa vizvAsa na karavo. - manavALA jIvo pIDA bhogavI zake ane dhAre to na paNa bhogave. AtmAno pIDA ApavAno svabhAva nathI ne pIDApAmavAno paNa svabhAva nathI, eno svabhAva to avyAbAdha che. paNa vartamAnamAM e pIDA Ape che ne pIDA bhogave che Ama kema? pugalano ene je saMyoga thayo tenA kAraNe Ama banyuM ne sukha mATe paNa pudgala dravyano saMyoga ja kAraNa che ApaNI mAnyatA paramAM sukhanI che mATe pIDA pAmIe chIe ne bhAvimAM paNa bhayaMkara pIDA pAmIe tevA karmonuM sarjana karIe chIe. sukhanI prAptinA hetuthI pugala sAthe saMyoga karyo ne tenA kAraNe ja pIDA baMdhAI. - jIvavicAra # 158
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) agurulaghu narakanA jIvane je pudgalo maLe che tenAthI tene azAtA maLe che. nahIM halakA nahIM bhAre e agurulaghuno pariNAma che paNa narakanA jIvone e pIDAkAraka bane che, viparyAsa thAya che, uSNa pudgalo Ave te gamatA nathI. (10) zabda : A vyavahAra dvArA ja AtmA sukha - duHkhanI anubhUti kare che, vadhAremAM vadhAre kAraNa zabda vargaNA ja che. ApaNane anukULa hoya to e sukharUpa lAge che ne pratikULa hoya to duHkharUpa lAge che. koIe ApaNane halakA pADavA mATe dveSathI bharelA zabdo kahyAM ne ApaNe ene grahaNa karIe to te ApaNAmA agni rUpe krodhanA pariNAma pAmI jaze. je halakA bhAvothI duSTa bhAvothI je zabdo choDyA tene grahaNa karIne ApaNe paNa halakA ne duSTa banI gayAM. paNa jo e na grahaNa karIe ane samatAmAM rahIe to apUrva nirjarA thAya. grahaNa ne choDavuM e AtmAno svabhAva nathI. pudgala - pudgalane vaLage che mATe mAre vaLagADathI dUra rahevuM che. vyakti vyaMtarathI adhiSThita bane tene vaLagADa thayo kahevAya che, tema zabdo rUpe vaLagADa ApaNe grahaNa karavo nathI. huM zuddha chuM to mAre zuddha ja rahevuM che, zuddha ja banavuM che mATe mAre "huM" nAmanA vyaMtarathI adhiSThita thavuM nathI. arthAt mAre moha vaLagADane vaLagADavo nathI. jene kaSAya para kaMTrola haze te vyakti ja ucita vyavahAra karI zakaze te vinA te ucita vyavahAra paNa nahI karI zake. narakamAM AtmAo vedanAone (traNe prakAranI) sahana karI zakatA nathI mATe teo satata cIso pADatA hoya che. te raudra pariNAmathI ene bhayaMkara vedanA thAya che mATe zabda vedanA sauthI chellI batAvI. 21 A dasa pudgalanA pariNAma azubha rIte nArakImAM satata cAlu che. bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karIne AtmA kaSAyonA bhAvathI bhAvita thaIne e pudgalone choDe che tyAre te zabdavargaNA banIne nIkaLe che. nabaLAne e tarata asara kare che. jema vAtAvaraNamAM pheraphAra thayo to jenI roga pratikAra zakti nabaLI che tene asara kare che paNa jenI roga pratikAra zakti sabaLI che tene kAMI asara thaI thatI nathI, te ja rIte je mohathI vAsita che tene asara thaze jIvavicAra // 159
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ FpaNa je jJAnAdi guNothI barAbara paripakva banI gayo che tene asara nahIM EAya. saMgamanA vIsa upasargo vakhate paramAtmAe e asarane grahaNa na karI. jIvanI aMdara zakti to rahelI ja che paNa eno upayoga kyAM karavo te jANavuM jarUrI che. guNonuM bahumAna jAgI jAya to pachI enI mATe badhuM ja sahana karavA taiiyAra thaI jaze. sAdhaka AtmA mATe upasargo e vyavahAra mAtra che. ApaNo A nizcaya nathI mATe A badhuM upasargane pariSaha rUpa lAge che mATe eno pratikAra karIe chIe. saMsAranA svArtha mATe badhuM ja karavA taiyAra paNa AtmA mATe kAMI nahI kare. mATe jJAnI bhagavaMto e eka ja vAta mUkI ke tuM tAro nizcaya kara. jyAre AtmAmAM samarthatAhatI tyAre pugalamAM sukha bhogavavAnI buddhithI sva-parane bhayaMkara pIDAo ApI ene narakamAM vedanA bhogavavAno vAro Avyo. 1 prathama kSetra vedanA narakamAM zA mATe? narakanI vAto sAMbhaLIne ApaNe vicAravAnuM che ke ApaNe A badhuM anaMtIvAra bhogavIne AvyA chIe ane tyAM pAchA javA mATe ahi badhI sAmagrI maLI che. manAdino upayoga jo hiMsAdi pApo karavAmAM ane viSayone rAcImAcIne karavAmAM Ave to narakaprAya yogya karmabaMdhavaDe tyAM jaIzakAya. kSetrakRtavedanA prathama zA mATe mUkI? kSetranAM duHkhano-sukhano anubhava ApaNane tarata thAya che, vAtAvaraNa ApaNane tarata sparzI jAya che. vividha kSetromAM javAnuM manaduHkha choDavAne sukha bhogavavA mATe ja thAya che. je kSetramAM parivartana dvArA sukha pAmyA tyAM karma bAMdhyuM. 1 narakamAM zarIranI dasa prakAranI vedanA : zIta, uSNa, kSudhA, pipAsA, khaMjavALa, javara, dAha, bhaya, zoka ane parAdhInatA. ) zIta vedanAH uNa karatA zIta vedanA vadhAre kharAba che. ApaNane zItaLatA vadhAre game che. prathama traNa narakamAM uSNavedanA che, cothImAMaDadhImAM usNane nIcenI aDadhImAM zIta vedanA che pa/6/7mAM phakta zIta vedanA ja che. jIvavicAra // 1%
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ poSa-mahA mahinAnI ThaMDImAM himAlayanA zikhara para narakanA jIvone mUkavAmAM Ave to tene tyAM huMphALu lAge ne majethI UMghI jAya. sAtamI narakamAM 33 sAgaropama sudhI AvI bhayaMkara vedanA bhogave to paNa mare nahIM. jagatanA tamAma jIvo, marudevA mAtA jevA kokane bAda karatAM A sAte sAta narakamAM anaMtIvAra jaI AvyA che. ahIM zItalatA mANe che, emAM ja sukha buddhimAne che,tenI anumodanA kare che ne vaLI jagatamAM potAne badhAthI sukhI mAne che ane raudradhyAnamAM caDI jAya tyAre tIvra anubaMdha baMdhAya. mithyAtvanI hAjarI narakamAM pahoMcADe ne samakitanI hAjarI tIrthakara nAmakarma paNa baMdhAve, pharaka mAtra samajaNano ja che. dA.ta. zreNika mahArAjAe A ja bhavamAM narakanuM AyuSya bAMdhyuM ne samajaNa pharI to e ja bhavamAM tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM. zAkabhAjI, phaLo vagerene phrIjamAM mUkIne ene pIDA ApavAnuM ja kAma ajJAna jIvo kare che. vAtAvaraNa pharyuM ne ApaNAmAM paNa pheraphAra thaI jAya. dravya prANa karatAM bhAva prANanI rakSA vadhAre mahattvanI che. phriIjamAM mUkavAthI e jIvane khUba jaribAmaNa thAya, ApaNA jIvadayAnAM pariNAmadhiddA thAya, kuNAla kyAM rahI?pachI sAmAyikAdi dharma ArAdhanAno prabhAva kyAMthI maLe? ati ThaMDI ane ati garamI paNa prANa haranArI bane che. saMyogamAM moha bhaLyo to AnaMda Avyo e AtmAno sahaja AnaMda nathI. (2) uSaNa vedanA : raNapradezamAM jeTha mahinAnA madhyAhnakALe pitta prakopavALAne tyAM rAkhavAmAM Ave ne je vedanA bhogave tenAthI aneka gaNI uSNa vedanA narakamAM che. narakanA jIvane kheranA agnimAM jo rAkhavAmAM Ave to paNa ene caMdanano lepa jevI zItalatAno anubhava thAya. athavA koI deva merune barapha banAvIne narakamAM laI Ave to tyAM pahoMcyAM pahelAM ja e pANI rUpe thaI jAya.pudgalanA sukhanI anubhUti, anumodanA ane AmAM ja sukha che evI buddhi ane pAchA bIjAne paNa e ja kahI paraMparAnuM pApa bhogavavA mATe narakamAM javuM paDe, jyAM niraMtara zIta ane uSNa vedanA che tethI tyAM tene bhogavavA mATe javAnuM Ave. dharmasthAnakomAM pakhA, e.sI.no praveza eTale jIvavicAra // 11
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakano praveza. pApI AtmA tIre jaIne pApa choDe paNa tIrthamAM (jaya AdimAM) karelA pApane kyAM jaIne choDaze? tIrthamAM e.sI. vagerenAM pApane choDavAnAM che paNa vartamAnamAM TrasTI bane che koNa? dharmano jANakAra ke dhanavAna? mATe badhI ja garabaDa cAle che ane amuka sAdhuo taraphathI pAcho temAM temane sahakAra paNa joradAra maLe che. (3) zulA vedanA narakanA jIvone sudhA (bhUkha) eTale lAge ke jagatamAM rahelA badhA ja anAja ke zAkabhAjI, ghI pote khalAsa kare ke dUdhanA samudrane pI jAya arthAt jagatanA badhA ja pudgalonuM bhakSaNa karI jAya to paNa sudhA samAna na thAya paNa temanI sudhA vRddhi pAme. (4) pipAzA sudhA vedanAH narakanA jIvane tRSA bhayaMkara hoya, duniyAnA tamAma nadI, sarovaranA pANI pI jAya to paNa emanI tRSA chIpAtI nathI paNa vidhAre pradIpta thAya che. jemAM samudranuM pANI pIvAthI tRSA chIpAtI nathI vadhe che tema jema khAvuM e sukha ema mAnavuM e prathama pApa, khAdhuM te bIjuMpApa, anukULa khAvuM te trIjuM pApa, khAdhA pachI svAdano AnaMda - guNagAna tenI ja pharI abhilASA e rIte pApanI paraMparA cAle. mAtra cittanI samAdhi (zarIranI samAdhi) Take mATe khAvuM te sivAyanakhAvuM. pAcanataMtra majabUta hoya puNya hoya topace, nahIM to khAdheluM paNa pacatuM nathI. ArtadhyAna vadhIne raudradhyAnamAM pahoMce to narakanuM AyuSya baMdhAya. paramAtmAnA jIve tripRSTha vAsudevanA bhavamAM mAnakaSAyathI potAnA parAdhIna nokare kahyuM na mAnyuM tethI dhagadhagatA sIsAno rasa kAnamAM reDAvyo. tenA kAraNe sAtamI narake temane javuM paDyuM. te bhayaMkara karmanobaMdha paramAtmAnA jIve karyo, te karmasattAmAM paDyuM rahyuM ane paramAtmAnA bhavamAM udayamAM AvyuM te karmanI anumodanA vagere karIne temAM vadhAro karyo. have e karma tyAre ja udayamAM Ave jyAre e vedanAne jIva sahana karI zake eTale ke pharIvAra prathama saMghayaNa vIryabaLa paNa eTaluM vadhAre hoya tyAM sudhI e karmasattAmAM paDyuM rahyuM jIvavicAra | 12
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane paramAtmAnA bhavamAM udayamAM AvyuM. jyAre khIlA kheMcI kADhavAmAM AvyA tyAre paramAtmAnA mukhamAMthI cIsa paDI gaI ane parvatamAM phADa paDI gaI. paramAtmAne te vakhate bhAva pIDA na hatI paNa dravya pIDA thaI mATe navA karmo na baMdhAyA. (5) paNaja vedanA (khaMjavALa) : nakhathI khaNajavAthI kAma na thAya, chUrIthI khaNI kADhe to paNa saMtoSa na thAya, tevI khaNajanI vedanAno anubhava narakanA jIvo kare che. (6) jvara vedanA satata becena rahyA kare, zarIramAM dhagadhagato tAva hoya te niraMtara cAlyA ja kare. citta satata udvigna rahyAM kare che mATe e satata mRtyune ja Icche che. vedanAo satata maLyA ja kare che, enA trAsathI trAsIne e mRtyune Icche che. (7) dAha vedanA : zarIramAM pragaTa thAya. zItalatA mATe caMdanano lepa karyo. pratyeka vanaspati, vAyukAya, aplAya vagerenI virAdhanA thaI emAM ThaMDakanI sukha bhogavavAnI buddhi thaI tenA kAraNe mahAmithyAtvano baMdha thAya. : AtmAe samatAmAM sukha na mAnyuM paNa sukha eNe caMdananA lepanI zItalatAmAM mAnyuM. pratikULatAmAM paNa e AnaMda mANI zake che te zeno AnaMda? sAmethI karmanA udayathI AvyuM che to ene vadhAvI lo ane samatAthI bhogavI lo to nirjarA thaze. mATe ja mahApuruSo upasargo majethI sahana karI zake che. (8) bhaya vedanA eka dRSTie dasa vedanAmAM bhayanI vedanA sauthI vadhu che. vAtAvaraNa samagra aMdhakAramaya che, potAnuM zarIra tyAMnA je dRzyo che te badhAthI bhayabhIta che ane avadhijJAnanA kAraNe paNa bhAvimAM paramAdhAmIkRta vedanA vagere je AvavAnI che te tenA jJAnamAM AvyA ja kare, satata dekhAyA kare eTale AvyA pahelAM ja e bhaya pAme che. narakamAM kaI rIte AtmAo rahetA haze e kalpanA paNa ApaNane dhrUjAvI de tevI che. nArakI vartamAnamAM sAkSAt jIvavicAra // 163
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogavI rahyA che ane bhaviSyamAM paNa pIDA AvavAnI ja che evI ene zraddhA che. karmasattAnI eka moTI udAratA che ke e karma udayamAM na Ave tyAM sudhI tene niSphaLa karavA badhuM ja karI zakAya paNa udayamAM Ave pachI bhogavavA ja paDe. (9) zoka vedanA : bhayaMkara vedanA, bhaya, niHsahAya dazAnA kAraNe teo zokathI vyAkuLatA anubhave. (10) parAdhInatA vedanA H 1 thI 3 narakamAM paramAdhAmIkRta vedanA hoya. asurakumAranA paMdara paramAdhAmInA devo che. e asura devalokamAMthI narakAvAsamAM Ave ane narakanA AtmAone paMdara jAtanI vedanAo Ape. badhAnAM kAma judAM-judAM AvI parAdhInatA kyAMthI AvI ? ApaNe svataMtra thayA ne bIjAne pAchA parAdhInatAmAM rAkhyA ane tenA dvArA ApaNo ahaM poSAya. patnI AdhIna rahe to patino ahaM poSAya ane patnI sAme bole to te nA cAle. nokara zeTha sAme paDe to na cAle. mAtra mAna kaSAyane poSavA mATe ja A vAto Ave. mAna kaSAyane poSavAnI vAta na hoya to zeTha nokarane potAnA putranI jema rAkhe ane A badhI ja vAta dharmasthAnakomAM lAvyAM. derAsarano pUjArI paramAtmAno pujArI che evA bahumAna bhAvapUrvaka rAkhavAno che. potAnuM koI kArya enI pAse na karAvAya. saMsAramAM vaDApradhAnano mANasa hoya to tenI sAthe kevo vyavahAra karo ? to A to paramAtmAno pUjArI che tene kaI rIte sAcavavAno hoya ? lAkhonA dAna denAra, sAdharmika bhakti kare paNa pujArIne paisA ApavAnI vAta Ave to nA pADI de. occhava - mahocchava karavA che, jagatamAM zAsana batAvavuM che paNa paramAtmAnI moTI AzAtanA karIe chIe. badhA ja paramAtmAnI pUjA karavAno bhAva che, paNa paramAtmAne sAcavavAnI vAta kyAM che ? mithyAtva nahIM jAya tyAM sudhI A vAta nahIM samajAya. chANImAM paramAtmAnI evI bhakti thatI hatI ke tyAM jainasaMghamAM phUlo--pAMgaLo koI janmato na hato. jIvavicAra || 164
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ nara kone kahevAya ? rUkhanti tattvam kRti naraH / je tattvane barAbara jANe che tene nara kahevAya. te AtmA narakamAM - nigodamAM jato nathI, tattva jIvane jIvato (jAgRta) rAkhe che tethI tenA dvAra tenA mATe baMdha thaI jAya che. uvassaggahara stotramAM paNa A vAta mUkI che H naratirieslR vi jIvA, pAti na duHkha dogaa tuha samatte laDhe, ciMtAmaNi kaththapAyavabhaMhie, pAta avizleSNa, jIvA ayarAmara ThANa, mithyAtvathI ApaNo AtmA mRtaHpAya dazAmAM che, tene have jAgato ke jIvato karavAno che, te kaI rIte thAya ? te to tattvajJAnathI ja jAgato thAya, mATe ja prathama jJAna ne pachI dayA mUkyuM. AtmAne AtmAno svabhAva nathI gamato paNa pudgalano svabhAva ja game che e ja pApa ane e ja ApaNo moTo gunho che. narakanA duHkhothI ApaNe gabharAI jaIe ne evA vyavahAra baMdha karIe to e duHkha garbhita vairAgya che paraMtu ApaNe to A jANIne tattvathI nirNaya karIne jJAnagarbhita vairAgyavALA banavAnuM che. anAdikALathI AtmA sukhalipsa ne duHkhathI Darapoka banyo che. zItalatA IcchavI e pApa che paNa ApaNane zItalatA game. pudgalanA svabhAvane IcchavuM e ja pApa to pApanI IcchA karAya ? na ja karAya. paramAtmA to haju mAtAnI kukSimAM AvyA ne be ghaDI sudhI narakamAM badhI vedanAo zAMta thaI jAya che. te vakhate aneka AtmAo samakitane prApta kare che. paramAtmAnuM vizeSaNa ja che ke bohidayANuM, sAtamI narakamAM aMdhakAra ja che paNa tIrthaMkaronAM kalyANakonA divasomAM tyAM prakAza thAya che ane e prakAzane joIne nArako vicAre caDe che ane enA kAraNe emane samakitanI prApti thAya. D tIrthaMkara paramAtmAnA kalyANako vakhate narakamAM thato prakAza : S - prathama narakamAM sUrya jevo prakAza. - bIjI narakamAM vAdaLAthI AcchAdita sUrya jevo prakAza. - jIvavicAra // 165
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ -trIjI narakamAM caMdra jevo prakAza. -cothI narakamAM vAdaLAthI AcchAdita caMdranA prakAza jevo. - pAMcamI narakamAM grahanA prakAza jevo. - chaThThI narakamAM nakSatranA prakAza jevo. - sAtamI narakamAM tArAnA prakAza jevo. A badhI ja pRthvIo gADha aMdhakAravALI hoya che. tIrthakara nAmakarmanI moTAmAM moTI vizeSatA e che ke baMdhAyA pachI e aMtarmuhUrtamAM pradezodayamAM Ave che eTale narakamAM paNa e AtmA zubha pugalone veda. azubha pugalono saMyoga e ja azAtAnI vedanA. tIrthakaranA puNya prabhAve azubha zubhamAM parivartana pAme che. samakitanI hAjarImAM jIva je bhAva kare che tenA kAraNe zubha anubaMdha paDe, nikAcita thAya ane mithyAtvanI hAjarImAM azubha karmonikAcita thAya.tripRSTha vAsudevanA bhavamAMmithyAtvanI hAjarI che ane sAthe paheluM saMghayaNabaLa che. saMghayaNabaLa jeTaluM majabUta teTaluM karma vadhAre nikAcita thAya che ane ene bhogavavA mATe paNa sAme eTaluM ja sAmarthya joIe to ja bhogavI zake. pradezodayanA kAraNe tIrthakaranA AtmAonI bIjA jIvo karatAM vizeSatA rahevAnI che. samakitanI hAjarI navA karmonuM sarjana baMdha karAve che. narakamAM paNa teo samAdhithI karmonI vedanAne sahana kare che paNa navA karmone bAMdhatA nathI. 3 nIcenI nArakomAM zIta vedanA kevA prakAranI hoya che? lokhaMDano meru paNa tyAM pahoMcatA pahoMcatA barapha thaI jAya.AkhA meruparvatane lokhaMDano banAvI agnithI tapAvo,te lAlacoLa banI jAya pachI tene chaThThI - sAtamI nArakamAM lAvavAmAM Ave to te tyAM pahoMcatA pahelAM ja barapha banI jAya. keTalI zItaLatA tyAM haze? muni mahAtmAone A nirNaya thAya che ke A jIva AvI vedanA bhogavIne manuSyabhavamAM Avyo che to zakti to che ja to kramika abhyAsa dvArA munibhayaMkara ThaMDImAM paNa kAussagga dhyAnamAM jIvavicAra || 16s
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ mastImAM rahe, bhedazAna kare. vedanAbahAra che ane AtmAe samatAmAM rahevAnuM che. vartamAnamAM jeTalI zakti che tene dhyAnamAM lAvIne sahanazIlatA keLavavAnI che. nArakone kavalAhAra hoto nathI. AkAzamAMthI daze dizAmAMthI anaMta prAdezika acitadravyono AhAra grahaNa kare che. pApanA udayathI azubha ane tIvamahAvisUcikAne utpanna karAvanArA tathA tevo AhAra aMtarmuhUrta bhogavI pharI tevA ja AhAra grahaNathI bhAre visUcikAthI anaMtaguNI visUcikA thAya. (tIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo zubha pulonuMvedana kare) jema AhAranA pudgalo pariNAma pAmetema sudhAnI vRddhi thAya paNa ghaTe nahIM nArakInA jIvo lomAhArathI pariNamatA pudgalone avadhijJAnathI joI zakatA nathI. - sattA para AtmA Ave tyAre jagatane parAdhIna banAvavAno bhAva Ave. kavi gaMge khumArI batAvI, akabare kahyuM mAragaragAna gA ane kavi gaMge kahyuM: jise hari paravidhvAsa nahI, so Aza kare akabarI akabare abhimAnathI ene hAthInA paga taLe kacaDI nAMkhyo. prabhu pAse sevaka banIne Avo to e mahApUja che ane zeThAI karIne pUjA karo to te lAbhadAyI banatI nathI. paramAdhAmI korA thAya? bhavya ja banI zake. jeNe dharmI evA mA-bApa guru- vaDIlo vagerenI sAme anucita ja vartana karyuM, tene AdhIna na banyo teno anAdara kare tevA bhavyajIvo paramAdhAmInuM AyuSya bAMdhe che. ahIM AtmA dharmane AdhIna na thayo to narakamAM tene paramAdhAmI AdhIna banAvI de che. paramAdhAmI eTale parama adharmI. tIvra pariNAma Ave ne anubaMdha paDI jAya tyAre AvuM karma baMdhAya. paramAdhAmIne AdhIna na banavuM hoya to paMca parameSThine AdhIna banI jAo. ApaNA Atma kalyANanA Icchuka evA AtmAone AdhIna banI jAo. mA-bApa pAse chokaro AdhIna na banyo te patnIne AdhIna thAya. je ApaNane sukhAkArI karI Ape, vAha vAha kare, moTAI kare tevAne ApaNe AdhIna banI jaIe chIe. AtmA mATe kAMI na karyuM, zarIra mATe badhuM ja karyuM. jIvavicAra || 167
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAdhInatA saMsAramAM karavA karatAM dharmanI parAdhInatA svIkArI laIe to paramAdhAmIne AdhIna na banavuM paDe. jIva dravya para dveSa karavo te to pApa che ja paNa je hitakArI upakArI che tenA pratye dveSa kare, temane vadhAre paDatI pIDA ApavAnuM kAma kare tene paramAdhAmIpaNuM maLe. gokhalA jevI chidra sahita kuMbhImAM nArako utpanna thAya, aMdarathI pahoLI ne moDhuM sAMkaDuM hoya, kuMbhImAM bhayaMkara ThaMDI ane bahAra bhayaMkara uSNatA. 1 thI 3 narakamAM paramAdhAmIkRta vedanA vizeSathI hoya che. prathama narakamAM gA dhanuSanuM zarIra ne upara cha aMgula, kuMbhImAM na samAya ane ghANImAM pIlAtA hoya tema cIso pADe che. jevA A jIvo utpanna thAya tene joIne paramAdhAmI AnaMda pAme, jema kArIgaro vAMsane yaMtramAM nAMkhIne temAMthI vAMsanI pAtaLI saLIo kheMce tema paramAdhAmIo utpanna thayelA nArakone sAMkaDI kuMbhImAMthI sANasAthI pakaDIne kheMce tyAre nArako cIsa pADe ne paramAdhAmI AnaMda pAme. zAnanI hAjarImAM vyakta pIDAno anubhava thAya. jema-jema jJAnanI vRddhi thatI jAya tema-tema pIDAno anubhava vadhAre ne vadhAre thato jAya. jJAna dvArA ja vyakta pIDAno anubhava vadhato jAya. nigodamAM jJAna alpa che mATe tyAM vyakta vedanA nathI. jJAnI ja vadhAre duHkhI ane zAnI ja vadhAre sukhI. paramAdhAmI devonA prakAra H paMdara prakAranA paramAdhAmI che ne temanA kAryo paNa alaga alaga che (1) aMba (2) aMbariSa (3) zyAma (4) sabala (pa) rudra (6) uparudra (7) kAla (8) mahAkAla (9) asi (10) patradhanu (11) kuMbha (12) vAlukA (13) vaitaraNI (14) kharasvara (15) mahAghoSa. (1) aMba : narakapAla cAre tarapha doDI jAya A pApIne chaMdo- bhedo ane jIvavicAra || 168
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbalanAmanuM zastra, bhAlA, talavAra vagerethI chede upara ke pachI bhAlAmAM pakaDe. nArakaprathama zULathI bhoMkAya, vajazIlA kAMTAthI vyApta hoya tenA para nArakane athaDAve tyAM bAdara agni na hoya tyAM vidurvelA agni hoya temAM rADo pADatA jAya. ciciyArIo pADatA jAya ne nArakane temAM bALato jAya. bhayaMkara vedanA pAme chedAya, bhedAya to paNa pArAnI jema zarIra pAchuM bheguM thaI jAya. ArAthI vadhe che, mugarathI mAre che, AkAzamAM uchALe che ane UMdhu mukha karIne nIce paTake che. 2) aMbariSaH A devo nArakone e rIte haNe che ke te tarata bebhAna thaIne paDe pachI tIkSaNa kAtarothI kApe che. temanA bhinna-bhinaTukaDA kare che, khaDaganA ghAthI nikSetana thayelA nArakonA soya jevI tINa kAtarathI moTAM-nAnAM TukaDAM kare che ane temane bhayaMkara pIDA upajAve che. moTAM-moTAM bagIcA vageremAM mALI tenI zobhA vadhAravA mATe moTI-moTI kAtaro laIne khacAkhaca vanaspatine kApe, vividha AkAro banAve te kArya mALIe karyuM. ApaNe karavA, karAvavA ane anumodanA karatAM karatAM raudradhyAnamAM caDI jaIe to narakano anubaMdha paDe. khATakI mAMsanA TukaDA karI vece, mAcchImAro moTA mAchalAne kApIne vecIne AvA karma bAMdhe. karmanA udaye paramAdhAmI tyAM A rIte pIDA Ape. moTA bhAganA pApo to upayoganA abhAve ja thAya che. je karma je pariNAmanI dhArAthI bAMdhyuM ane pachI jAgRti AvI to tIvra pariNAmanI dhArAthI pazcAtApa kare to te karmanI nirjarA to thAya paNa sAthe-sAthe pUrve bAMdhelA karmonI paNa nirjarA thaI jAya. (3) zayAma chedavA, pADavA, toDavA, vidhavA, doraDA vagerethI nArakIne tIvra pIDA Ape che. pazu-manuSyane bAMdhe, aMgopAMgane chedI nAkhe, parvato parathI pADe, vajaya zaruthI mAre, doraDA tathA lAtothI mArIne ghora vedanA Ape che. (4) sabala nArakonA peTamAMthI phephasA, AMtaraDA, carabIne chedIne bahAra kADhe che ane pAchAtenArakone batAve che. jIve sIdhI ke ADakatarI rIte A ja jIvavicAra || 169
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhaMdhA karyA che. moTAbhAganI mAMsAhArI prajA che, zAkAhArI to mAtra poInTamAM Ave. jIve potAnA svArtha mATe badhuM ja karyu. manuSyabhavamAM uccakuLamAM, rAjakuLamAM Avyo paNa tene jinazAsananI sparzanA na thaI. zikAra vagerenA zokha, vyasana mAne che. zreNika jevo tIrthakarano AtmA te ja bhavamAM tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA karanAro paNa zikAra kare che. bhava bhramaNomAM ApaNA AtmAe paNa bIjAnA peTa, hRdaya, AMtaraDA vagerene phADyA haze. jaMgalI pazunA bhavomAM to ApaNo AhAra paNa e ja hato. lohIne zarabatanI jema gaTagaTAvI gayA ne mAMsanuM bhojana paNa karyuM tenA kAraNe evA karmo baMdhAyA. vartamAnamAM tamArA gharomAM paNa kolejinaya chokarAo kayA vyasanothI bAkAta haze? AyuSya baMdhAyu te vakhate anubaMdha udayamAM na Avyo mATe sAro bhava maLyo, paNa anubaMdha udayamAM Ave to te mAMsAhAra paNa kare. sIdhI ke ADakatarI rIte davAomAM, kapaDAmAM vageremAM mAMsAhAra thAya che. sAbu vageremAM paNa carabIno upayoga ghI, tela, dUdha vageremAM paNa carabI vagerenI bheLaseLa thaI rahI che. pApano Dara rahyo ja nathI. sArA sArA dharmI AtmAone paNa A Dara nathI rahyo. pApanA udayanA kAraNe halakA mANaso ja AvavAnAM che. jeTaluM sAduM jIvana jIvAya te ja bacavAno eka mAtra upAya, samAjano bhaya choDI do. narakamAM vaikriya zarIra che tethI tyAM hADakA, mAMsa vagere nahoya paNa paramAdhAmI vidurvaNA karIne nArakone batAve. (5) rudra rodra pariNAmavALo svabhAve ja bhayAnaka, talavArothI chede,trizUla, zULa, soya, tomarU, bhAlA vagerethI kApe, chede, agnithI bALe. ApaNane bIjAne mAravAnA bALavAnA pariNAma AvyA tenAthI AvA karmo baMdhAya. smazAna e vairAgyane pragaTa karavAnuM paramamAM parama sthAna che, yogIo paNa smazAnamAM jaIne sAdhanA kare che. jinazAsanane pAmelA jIvo mRtyunA prasaMgane pAmIne potAnA mRtyune sudhArI lya. lava ane kuze lakSmaNanA mRtyune nihALIne ane rAmanI lakSmaNa pratyenI mohaceSTAne joIne mRtyu para vijaya, moha paravijaya prApta karavA samartha evI dIkSAno svIkAra karyo. dIkSAno svIkAra na karI zake jIvavicAra // 170
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ to svajano AdibhegA thAya to bhegA thaIne ArAdhanA kare paNa zoka karavAno nathI. guru bhagavaMto pAse jAya to guru bhagavaMto jinavANI saMbhaLAve. jenAthI ApaNI ajJAnatA TaLI jAya. pArzvanAtha paramAtmAno prathama bhava marubhUti, mAtA-pitAnA mRtyuthI zoka thayo to guru bhagavaMta pAse gayA ne jinavANI sAMbhaLIne samakita pAmyA tyAMthI AtmAnuM utthAna thayuM ane kamaThaviSayomAM vadhAre Asakta banyo. eka AtmA gayo to tenI pAchaLa dharmane choDavAno nathI paNa dharmane vadhAravAno che. () upara nArakonA aMgopAMgo bAhu-sAthaLa, hAtha, paga, mAthuM vagerene kApe che. kasAInA bhavamAM mAchalAM, bakarAM vagerene kApe che e joIne ApaNe e vicAravAnuM che ke ajJAnatAmAM mArA AtmAe AvA keTalA pApo karyA haze? have mAro AtmA AvA pApana kare ane samajAyuM ke huM ekendriyane paNa mArA rAgane svArtha khAtara mAruM to mane paNa AvA ja pApa baMdhAya. (7) kAlAH pralApa karatA nArakone agninA bhaThThAmAM, jema tINa khIlAmAM mAMsanA TukaDAne bharAvavAmAM Ave pachI tene agnimAM zekavAmAM Ave tema nArakanA mukhane ArIte pakaDIne zevAmAM Ave che. khAkharAne zekavAmAM Ave tema nArakanA AtmAne zekavAmAM Ave che. ati tapatI lokhaMDanI tavImAM mAchalIne jema zake che tema ene zekavAmAM Ave ane potAnuM kareluM pApa yAda apAve che. AnAthI ApaNe vicAravAnuM che ke nAnI paNa pIDAApaNo AtmA koIne paNa na Ape te anukaMpAno pariNAma che. 8) mahAkAla siMhanI pUMchaDInI AkRtivALA ane koDIpramANavALA mAMsanA TukaDAne chedIne nArakone khavaDAve. (9) asiH talavAra, nArakonA be hAtha,paga, sAthaLa, peTa, mAthuM vagere talavArathI chede che ane bhayaMkara pIDA Ape che. te A rIte karyuM hatuM, pazu vagerenA aMgopAMga cheDyAM hatAM tenA phaLa rUpe A tAre sahana karavAnuM che. te vakhate A sAMbhaLatA tene jAti maraNa thAya ane vicAratAM vicAratAM jIvavicAra // 171
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagadarzana thAya to samatAthI sahana kare paNa mithyAtvahoyato pApano ekarAra nakare, pazcAtApa na thAya mATe e paramAdhAmI pAse karagare ke have mane choDo to paNa paramAdhAmI tene choDatA nathI. mAtra jo pazcAtApa kare to ja navA karmona baMdhAya. deva ane naraka banne gatimAM nikAcita karmono udaya bhogavavo ja paDe. A badhuM ja jANIne tame have evA nimittomAM na jAo ke jenAthI narakamAM javuM paDe. hakkanuM kema jatuM karAya? tenA mATe sagA bhAI sAthe laDo ane karmo bAMdho, korTa - kacerImAM jAo ane te vakhate jo AyuSyano baMdha paDyo to veranA anubaMdha paDI jAya. vedanAthI chUTavAnuM mana thAya che paNa nArakanA jIvone duHkhanA kAraNa rUpa pApane choDavAnuM mana na thAya. (10) patradhanuH A narakapAlo tyAM vanavibhurve garamImAM tApa pAmatA narako vanamAM jAya, kaMIka zAMti pAme tyAM talavAranI dhAra jevA pAMdaDA tenA para paDe tenAthI temanuM chedana-bhedana thAya. AvI vedanA kayA kAraNathI maLe? jeo ajJAnatA vaza AkhA vananAM vanane chedI nAkhe. zrAvakothI 15 karmAdAnanA dhaMdhA na karI zakAya. bilDIMgo banAvavAnA Aje vadhAre loko dhaMdhA kare che. tenA mATe vana, bagIcA, vADIo kharIdI lIdhAM hoya, tenA para bulaDojhara pheravI nAMkhe. pUrvanAM kALamAM kadAca vanaspatine kADhavAno vAro Ave to tenI pUjA kare vinaMti kare ke mApha karajo mAre A karavuM paDe che temanA pariNAmo kUNA hatAM. jyAre Aje tame baMgalA baMdhAvo, pAchA jhADa vagere ropo, lona banAvone pAcho AMnada - anumodanA karo. ThaMDaka maLe AMkhone, suMvALo sparza vagere game to dararoja pApanuM mITara caDatuM jAya ne pAchA bIjAne bolAvIne dekhADe ane prabhAvanA kare. paramAtmAnI vAtane na samaje to AvA kaMIkapApo karIne cAlyo jAya. pApane pApa na mAne ane pAchuM tenI anumodanA karIne mare. ajJAnatA vaza badhA pApo karyA kare. na jANavuM e moTuM pApa ane jANIne pApa tarIkeno svIkAra na kare te mahApApa. kAraNa jANIne paNa pApane pApa na mAne tene azubha anubaMdha karma baMdhAya. A pApa che tema jANe chatAM kare, paNa sAthe pazcAtApa kare to tene karma baMdha ocho thAya. jIvavicAra // 17ra
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) kuMbhaH paramAdhAmI kaDAImAM nArakane telamAM taLe. je ekendriya jIvone taLete vakhate teno AkAra, rUpa, rasa, gaMdha vagere jo gamI jAya, AnaMda Ave. AkhA maracA, keLAvaDA vagerenA bhajIyAnI anumodanA thAya? jIvane jo Ano upayoga nahoyato jenApara rAga che tenA mATe vastuo banAvatA hoIe, tene khuza karavA mATe banAvIe ane e khuza thAya to ApaNe paNa khuza. e jIvo to taLAI gayA ne ApaNe temAM taNAI gayAM. Arta-raudra dhyAnamAM AvI jAya. rAga tIvra hoya to te anaMtAnubaMdhImAM jAya to AvuM karma baMdhAI jAya. jema zreNike nirdoSa garbhiNI(haraNI)nI hatyA karI tyAre tene raudradhyAna hatuM ane temAM AnaMda Avyo ne te vakhate AtmA potAnI ja bhayaMkara hiMsA karI rahyo che, svabhAva viruddhanuM kArya karI rahyo che, mahAmithyAtva ane kaSAyonA udayamAM vartI rahyo che mATe bhayaMkara karmone bAMdhyo. samyagdaSTi sAvadhAna hoya saMsAramAM tene vyavahAra karavo paDe che mATe te upayogamAM AvI jAya. jyAre janma dhAraNa kare che tyAre kArmaNa zarIra AkhuM audArika zarIranuM svarUpa dhAraNa karI le che, nAmakarmanA udayathI te azucimaya padArthone kArmaNa vargaNA dvArA grahaNa kare che ane zarIra banAve che. A vicAraNA karatAM karatAM enA karmo nirjarI jAya to taLAvonI mAthAkUTa enI kAyama mATe maTI jAya. (12) vAlukA taDataDa avAjanI jema kadama nAmanI vAlukAmAM caNAnI jema nArakone zeke. kadamanA vRkSanA jevA AkAravALA hoya che. tyAretI anaMtagaNI tapelI hoya che. narakamAM AvI vastuo nathI paNa paramAdhAmIdevo A badhuM ja vidurveche. ahIM puNyodayane choDo, nahIM to tyAM tamAro pApodaya evo jAgaze ke paramAdhAmIdevo bolAvI bolAvIne pIDA Apaze. (13) vaitaraNI vaitaraNI nAmanA paramAdhAmI che, tema vaitaraNI nAmanuM naraka paNa che ane ItaralokapaNatene mAne che. kAraNa ke moTA bhAganA badhA ahIMthI ja tyAM gayA che. vaitaraNImAM koNa utpana thAya? pativratA patnI satI hoya, kulIna hoya chatAM teno dveSa buddhithI tyAga kare to avazya vaitaraNImAM jAya. lokamAM je sajajanatarIke prakhyAta hoya tenA paradoSanuM AropaNa kare, zIlavAna jIvavicAra // 173
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ para kalaMka lagAve, parastrImAM Asakta hoya, khoTI sAkSI ApanAra, vRkSono cheda karanArA, satIne herAna karanArA AvA pApo vaitaraNI nAmanI narakamAM laI jAya che. (14) barasvaraH narakapAlo nArakane kevI vedanA Ape che te batAve che. je AtmA vRkSone chedI nAMkhe che temane nArako parazu-kuhADIthI chedI nAkhe. vRkSamAM ekajIvahoya, DALI, pAMdaDA, puSpomAM asaMkhyAta jIva hoya, kumaLA pAMdaDAmAM anaMta jIvo hoya. eka vRkSanA chedanamAM saMkhyAta-asaMkhyAta-anaMta jIvono saMhAra thAya che. vRkSo kApyAM, lAkaDAM banAvyAM, pATiyA pADavA te banAvIne taiyAra karAvIne jalasA karyA to paramAdhAmI A rIte chedaze, karavatathI kApaze. jevo tame vRkSo sAthe vyavahAra karyo tevo ja vyavahAra tamArI sAthe thaze. zrAvakone khetInA dhaMdhAno niSedha che. zrAvakone sthAna rahevA mATe joIe to taiyAra maLatuM hoya to badhAne nahIM, IMTa joItI hoya to taiyAra IMTa maLe te levAnI paNa orDara ApIne banAvAya nahIM. vratadhArI zrAvakone cUlA paNa bAMdhelAM hatAM, bhUkhyA rahe paNa game tenA hAthanuM nakhAya, game tenA gharanuM nakhAya. anna tevo oDakAra mATe jene bacavuM che teNe jagatanI zehamAM taNAvA jevuM nathI. (15) mahAghoSaH A narakapAlo bhayapAmelA nArakone bhayaMkara trADa pADIne dhrujAve che. je sahana na kare te bhAgI rahelA nArakone, pazunA vadha karavA mATenA vadhastaMbha pAse rAkhe, temane bhegA kare che pachI temane bALI nAkhe, bhAMgI nAkhe, taLI nAkhe, rAI-rAI jeTalA TukaDA karI nAkhe to paNa te zarIra pAchuM bheguM thaI jAya. ApaNo AtmA eka zarIrane TakAvavA rojanA keTalAM jIvone bALe, kApe, TukaDA kare, cheda-bhede keTaluM kare? tamAro puNyodaya evo jAgyo che ke tamane badhuM ja jhaDapI joIe che mATe badhuM ja IlekaTrika para cAlatuM thaI thayuM. tame tyAre vicAra ja kyAM karo cho ke AmAM koIpaMcendriya jIvo mare. zarIranI eka paNa sagavaDatA choDo nahIM to jina AjJAnuM pAlana thAya kaI rIte? tIrthayAtrA kare, daherAsara-upAzraye jAo to te phaLatA kema nathI? kAraNa ke jina AzAnuM pAlana nathI to jIvadayAnuM pAlana kaI rIte karazo. jIvavicAra // 174
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanaspati para cAlavAmAM pApa zuM ? vanaspati para pANI chAMTavAmAM Ave to ja e lIlIchama rahe che.nIce pANI hoya eTale nigoda thAya ane pAchA tyAM trasa jIvo paNa rahelA che. jema manuSyono khorAka vanaspati che tema trasa jIvono paNa khorAka to vanaspati ja che. mULa, thaDa, jhADa, pAMdaDA, phaLa, phUla para jhINI-jhINI jIvAta jovAM maLe che, mATe ja samagra vanaspatino tyAga karavAno che. tamAma aMkurA prathama to nigoda rUpe ja hoya che. sAdhAraNa vanaspatimAMthI te pratyeka vanaspati bane che mATe kAraNa vagara amAre vanaspati na vaparAya ane tamAre paNa sacittano tyAga ja karavAno che, tyAga nathI ja karI zakatA to maryAdAmAM AvavuM joIe. vanaspati para cAlavAthI bhayaMkara bhAva hiMsA thAya che. lIlI che, komaLa che, ThaMDaka che, sugaMdhI che, snigdhatA che, suMvALI che mATe bhAvahiMsAnuM kAraNa bane ane temAM garakAva thaI jAya to ArtadhyAnamAMthI raudradhyAnamAM pahoMcI jAya ne narakamAM javuM paDe. lona para cAlavAthI pRthvI- ad- vAyu- vanaspati, trasa kAya jIvonI virAdhanA thAya che. lona parathI Avato vAyu maMda-maMda ThaMDo, suMgadhavALo hovAthI tenI anumodanA cAle to anubaMdha karma baMdhAya. kaMDarike mAtra khAvAno pariNAma karyo, dravya hiMsA eTalI nathI karI paNa bhAvahiMsAnA kAraNe sAtamI narake gayA. paramAdhAmI kyAM utpanna thAya ? athavA jaLacara manuSyamAM koNa utpanna thAya ? zA mATe thAya ? paramAdhAmI - parama adharmI - jenAmAM dayAno chAMTo paNa nathI. jenAM hRdayamAM saheja paNa dayAno chAMTo hoya to te nArakone chedavA, bhuMjavA, bALavA, kApavA vagere kAMI paNa na karI zake. paramAdhAmI nArakanA jIvone pUrve karelI pApa pravRttinI yAda devaDAve che. temane jaLacara manuSya tarIke utpanna thavuM paDe che. jenuM nizItha sUtramAM eka dRSTAMta Ave che. sumati ane nAgila baMne bhAIo sArtha sAthe joDAyA temAM zithilAcArI sAdhunA paricayamAM AvIne temanA bAhya tapa tyAga tene gamI jatAM nAgilanI nA chatAM paNa sumatie emanI pAse dIkSA jIvavicAra // 175
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhI ane te paNa zithilAcArane poSaNa ApanAra sAdhu banyo. tIrthaMkara paramAtmAnA vacana pratye anAdara karatAM jaLacara manuSya tarIke utpanna thayo. varaso gaMgA-siMdhu nadIno jyAM meLApa thAya che tyAMthI paMcAvana yojanA aMdara suDatAlIsa guphAo che jyAM 1rA hAtha pramANa UMcAIvALA kALA varNavALA A jaLacara manuSyo rahe. guphAo kA yojana UMcI chene aMdhakAramaya che. te prathama saMghayaNavALA hoya che. teo dAru strI-mAMsanA laMpaTa hoya che. ranadvIpathI thoDA dUra che. ratno meLavavA mATe vepArIo Amane pakaDe. emanAmAM rahelI aMDagoLIne camarI gAyanA vALamAM bAMdhIne tenA prabhAvathI teo samudramAM DUbe nahIM ane bhayaMkara jaLacara prANIthI Dare paNa nahIM. te aMDagoLIne kADhavA ratnadIpanA vepArIo ratnadvIpathI 31 yojana dUra vahANa laI jAya ane te vahANa jaLacara manuSyonI guphAthI thoDA dUra UbhA rAkhI tyAMthI dArU-mAMsathI bharelA tuMbaDAo pheMke. te levA jaLacara manuSyo Ave eTale vahANa dUra-dUra letA jAya ane vahANamAMthI dArU-mAMsanA tuMbaDAo pheMkatA jAya. tenA lobhamAM jaLacara manuSyo dUra-dUra jAya pachI vahANa UbhuM rAkhe. vahANamAM ekavajasaMpuTa hoya te gharaghaMTInA AkAre hoya, tenA upara dAru-mAMsanA pekeTo badhe laTakAvelA hoya. jaLacara manuSyone levAvahANamAMcaDe ane saMpuTamAM praveze.khAvAmAM ane pIvAmAM te masta bane eTale vahANanI kebInamAM chupAIne rahelA bannaradhArI sainiko bahAra nIkaLIsaMpuTanuM dvAra baMdha kare ane pachI yaMtravaDe tene daLe. jaLacara manuSyo eTalA badhAbaLavAna hoya ke eka varSa sudhI daLAyA pachI mAtra temanI AMgaLInuM eka hADakuM bhAMge eTale mRtyu thayeluM jANI vajasaMpuTa kholI tenA zarIramAMthI aMDagoLI kADhI le. Ama eka varSa sudhI ghora ribAmaNa thAya. sumatino jIva sAta bhavajaLacara manuSyonA karI tyAMthI kUtarA tarIke avatarI tyAMthI vyaMtara-pachI lIMbaDAnA vRkSa-manuSya-strI - dahI narakamAM - koDhiyo manuSya - naraka-tiryaMcAdi ghaNAM bhava bhamIne anuttaradeva, cakravartI thaI cAritra svIkArI siddha thaze. Ama je AtmAo tIrthakaranI ghora jIvavicAra // 176
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ asAtanAo kare che, zithilAcArane poSe, tenI sAthe vAsa kare, tenI prazaMsA, anumodanAdi kare to tenA vaDe jaLacara manuSyano bhava prApta kare. dharmaguruo pAse adharma kabUlAtathI zuM phAyado ? dharmaguruo pAMse adharmanI kabUlAta karI teno nikAla karI lo jethI paramAdhAmIne te yAda devaDAvavuM na paDe. paramAdhAmI parama adharmI che ne adharma ja enuM kArya che mATe e adharma ja yAda karAve che. jo ApaNe ApaNA adharmane yAda karIne eno deva -guru pAse jaI nikAla karI daIe to ApaNe tyAM javAnuM rahetuM nathI. e ApaNe na karyuM ne chupAvyuM to paramAdhAmInI pAse javuM paDe ne e badhuM ja yAda karAvaze. e ApaNane choDaze to nahIM ja mATe ahIM svecchAe svIkArI lo, nahIM to tyAM javAnuM ja che. bhagavAnanI vAta na mAne ane lokomAM paNa sarvajJanI vAtano apalApa karavo, niMdA karavI, A dharma haMbaka che ema kahevuM vagere paramAdhAmI yAda devaDAve che. mohane jIva eTalo badho AdhIna banI jAya ke tene dharma karatA zarama naDe paNa adharma karatA zarama na AvI !!! paramAdhAmI pAsethI AvuM na sAMbhaLavuM hoya to jinavANI sAMbhaLIne, duSkRta garhA karIne, pazcAtApa karIne, pApono nikAla karavAno che ne navA na baMdhAya teno khyAla rAkhavAno che. *tiryaMcagati cAra gatimAM sauthI vizALa gati tiryaMcagati che. tiryaMcagatinAM prakAra sauthI vadhAre ane duHkha bhogavavAno kALa paNa vadhAre che. karmasattA jIvane judA- judA zarIromAM pIDA bhogavavA mATe goThave che te jANIne te te jIvonI pIDA jANavAnI che. jIvo be prakAranA che saMsArIne siddha. jo AtmAno udhdhAra karavo hoya arthAt jIve jIvatA rahevuM hoya to A jinazAsana maLyA pachI sattAgata jinane na oLakhIe arthAt jinanA darzana jIvavicAra // 177
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne nija sattAgata jinanA darzana na thAya to durlabha manuSyabhavaniSphaLa jAya mATe jayogI mahArAjanI nAbhimAMthI bulaMda avAja nIkaLI gayo ke... aba hama amara bhayege, nahi mare yA kAraNa mithyAtva dIyo taja, kayuM kara deha dharege. arthAtu AtmA chuM paNa dehanathI. eTale have deha mATe ne dehavALA mATe jIvIza nahIM, have bhAvaprANa mATe ja jIvana jIvIza, deha to marelo ja che. ApaNane lAge che ke deha jIvato che. dehato ajIva che tethI te marelo ja che ne ApaNe tenI mAvajata sArI rIte karIe chIe paNa je jIvato che tenuM dhyAna paNa rAkhatA nathI. dehamAM rahevAnuM mana thAya, dehane sukha ApavA mATe ja badhuM karAve te ja mithyAtva. jo samakitano pariNAma AtmAmAM AvI gayo to kAma thaI jAya to AtmA mATe ja jIvavAnuM che. mithyAtvapUrvaka jIvavuM eTale AtmAnuM maraNa ane samyakatvapUrvaka jIvavuM eTale AtmAnuM jIvana. je AtmAne zarIra mAne ane AtmA bhinna che tenuM bhAna paNa nathI tevA AtmAo zarIranA sukha mATe jIvone bhayaMkara pIDA Ape. temanA pratye ApaNane mahAkaruNA AvavI joIe ke A badhA sattAe siddhanA AtmAo che paNa vartamAnamAM bhayaMkara pIDA bhogavI rahyAM che to temane huM kema pIDA ApuM? sarvajJa sivAya A jANa ne samaja ApavAnI bIjAnI tAkAta nathI. AvA paramAtmA pAse paNa hajI ApaNane saMsAralIlo rAkhavAnA manoratho thAya ane A pATethI paNa evI ja prarUpaNA thAya che mATe tamane e gamI javAnuM che. svarUpathI jIvane jANIne ApaNe jIvatA thaI jaIe. pANImAM mAchalAne joIne ema thAya ke A jIva ahIM kema Avyo? samakti ane mithyAtvInA pariNAmamAM bheda zuM paDe? gajasukumAra samakiti che tenA mastake kheranA aMgArA che, sauthI bhayaMkara agni che paNa jJAtA bhAve e vedanA joI jIvonI dayAno pariNAma Avyo ne zreNI mAMDI kevalajJAna pAmyA. jyAre bAvIsa brAhmaNo mithyAtvI hovAthI agnimAM baLatAM, pANI-pANI karatA jIvavicAra // 178
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArtadhyAnavaza karIne mAchalA tarIke nadImAM utpanna thayA. gautamasvAmI maMgalazeThanA bhavamAMzarIre rogagrasta thatAMcAre AhAranA tyAgapUrvaka anasana karyu temAM tIvratRSA sahana na thatAM muMjhAyAbhAva dhArAtUTatA azubhavicAradhArA zarU thaI, dhanya che mAchalAo jeo satata pANImAM rahe che temane tRSAvedanAnuM duHkha nathI tethI te mAchalAM tarIke utpanna thayAM. mATe ja jagatane ane jIvone svarUpathI jANavA atyaMta jarUrI che. jo AtmAno A nirNayathAya ke mAre pIDApAmavI nathI to teNe satata mana para cokIpahero rAkhavAno che ke tuM bIjAne pIDA ApavAnA vicAra kare che mATe to tuM vartamAnamAM ja svayaMpIDA pAmI ja rahyo che. sarvajJanuM zAsana svapradhAna che temAM paranI pradhAnatA nathI, tene gauNa karI che. je svanI ciMtA kare che tene parano paNa lAbha maLe che. tArA manamAM kayA pariNAma cAlu che?kyA azubha vicAra cAle che? svabhAvanI viruddha AtmA kaMI kare che? kaMIka khAvAno vicAra Avyo to sacitta to nathI jakhAvuM- acitta khAvAno vicAra karyo to vicAravAnuM che ke khAvuM te tAro svabhAva nathI, nathI cAlatuM ne pApano, sudhAvedanIyano udaya Avyo to samAdhiTake te rIte vAparavuM. sacitane pApa mAno paNa acita vAparavuM temAM pApa nathI mAnato to te paNa mithyAtva ja thayuM. svarUpathI paramAtmAnI AjJA na samajavA mATe dharmanI ArAdhanA karIne paNa dharma na thayo. mATe dharmanI ArAdhanA karatAM paNa satata cokI pahero rAkhavAno che ke mana zuM vicAre che, vacanathI zuM bole che ane kAyAthI kevI pravRtti kare che to sAcI dharmanI ArAdhanA thaze. jeTalA dvIpa che teTalA ja samudro che. eka bAju badhAja dvIpa samudrone bIjI bAju eka mAtra svayaMbhUramaNa samudra. deva ane narakamAM paMcendriya jIva ja jaI zake eTale tyAMno moTo khADo mAchalA AditiryaMca pacendriya dvArA ja pUrAya che. manuSya saMkhyAtA che. sthAvara, vikalejiyamAMthIdeva-narakamAM najaI zake. mAchalAne jAtismaraNa jJAna thAya ne niyANuM kare to devalokamAM jAya. mAnasarovaramAM jyotiSadevo kriIDA karavA jAya tene joIne paNa mAchalAniyANuM jIvavicAra | 179
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare ane devalokamAM jAya. mAchalAmAM rasanendriyanI Asakti vadhAre. bIjA jIvone khAvA mATe vanaspati vagere maLe che paNa mAchalAne mAMsa sivAyakhAvAnuM bIjuMnathIne mAMsa e mahAvigaIkahI che tenI Asakti dvArA te marIne narakamAM jAya che. jIbhamAM rasa ne sparza be vastu che. komaLa vastu vadhu game che, mAMsa komaLa che, mAMsathI zarIra puSTa bane che ne zItalatA pANI dvArA maLe che eTale rasa ane sparza bane dvArA mAchalAnAM bhava maLe ne vaLI pAchA tyAM A rasasparzane bhogave che. - AtmAmAM jo nirveda, anukaMpA nahoya to AtmA-AtmA sAthe rahI na zake, paNa zarIra sAthe zarIra sukha bhogavavA rahevAno bhAva Ave, paNa samyagdarzanano pariNAma hovAthI satata zarIrAdimAM sAkSIbhAve rakhAve. kAyAdikano sAnIdhara raho. navatattvanA abhyAsa vinA zarIrAdino bheda samajAto nathI, to chalAMga mArIne sIdho sAkSIbhAva Ave kyAMthI? samakitano pariNAma na hoya to pIDA-pIDA rUpa lAgatI ja nathI. gAthA : 20 jalayara, thalayara, khayarA, tivihA paMciMdiyA tiriphakhAya susamAra maccha, kacchava, gAhA ya magarAya jalacArI.20 trividha pacendriya tiryaMco ja, jaLa-thaLa-khecarA; jhuMDa mAchalAne kAcabA, susumAra, magaro jalacarA. 20 tiya padayanA traNa bhedaH jalacara, thalacara ane khecara. jalacaraH janma pANImAM thAyane rahe pANI ke jamIna para rahelA ghaNAM sarpo evAM che jeno janma pANImAM thAya pachI jamIna para Ave e ja rIte deDakA, magaramaccha, kAcabA vagere paNa pANI ane jamIna para rahe che. susumAra: e vahela jAtino matsaya. A matsayo samudrI gAya, samudrI pADA ke samudrI hAthI tarIke paNa ati prasiddha che. te samudramAM rahenArA zAkAhArI matsayotarIke vadhu prakhyAta che. teo manuSyo sAthe jIvavicAra // 180
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 grAha haLImaLIne rahe che. vividha avAjo karI zake che. A uparAMta A eka ramatiyALa ane paragaju prakRti mATe jagamazahUra che. mAchalAM aneka prakAre (vivecana AgaLa) kacchava kAcabA. be prakAre. (1) asthi (hADakA) kacchapa ane (2) mAMsa kacchapa te jamIna para IMDA mUke che ane pANImAM rahetA hoya che. te pANImAM ghaNo samaya rahI zakavAnI kSamatA dharAve che, zvAsa levA upara Ave che.. grAha (muMDake magaramaccha) tAMtaNA jevuM lAbuM prANI, hAthI Adine kinArethI kheMcI jAya te grAha eTale ke magara. magaranI pUchaDImAM karavatanA dAMtA jevA tIkSaNa dAMto hoya che je kAtila hathiyAranuM kAma kare che. sAmAnya rIte magaro moTA taLAva, sarovara ke dariyAmAM rahe che. jamIna karatA pANImAM magaranuM baLa ghaNuM hoya che. ATha pagavALa okaTopasa mAnavI jevA mAMgavALu hoya. potAnA bAhu sparzathI AkhI sabamarInane paNa uMdhI vALI nAkhe. dariyAI ghoDAH be IMcathI doDheka phUTa jeTalA moTA tenA zarIramAM kANuM paDe to te dariyAnI nIce jatuM rahe, tenA zarIramAM paMcara sarakhuM karI pAcho te upara AvI jAya. traNa prakAre tiryaMca pacaniya saMmUcchima, asaMzI ane saMzI garbhaja. cAra prakAranI saMjJA tamAma tiryacomAM hoya. manavALAne samakitanI prApti thAya. asaMzatamAmamithyAtvI, teo badhAne hetuvAdopadezikI saMjJA hoya. jIvavicAra || 181
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ vividha prakAranA mAchalA H (1) aMDaja (ra) potaja (3) saMmUmi. aMDaja ane potaja traNa prakAre H strI, puruSa ane napuMsaka. :: (1) IlekaTrIka mAchalI : kALA mAthAvALI, TIpAI jevI. ghoDA sAthe athaDAtAM ghoDo mRtyu pAme teTalA tIvra vidyuta taraMgo temAMthI nIkaLe. (2) bhagata mAchalI : mAthAmAMthI bhagata jevA vALanI jaTA nIkaLe. (3) TrAnsaparanTa mAchalI : dariyAmAM mAIlo nIce jAya, aMdhArAmAM paNa mArga zodhI le. ArapAra dRSTi che A zaktithI te aMdhArAmAM mArga zodhI ane potAno bhakSya zodhaze. (4) sephiyA H sephiyA raMgano dhUmADo mukhamAMthI choDe eTale sAmevALo mUMjhavaNa pAme eTale pIDA pAme. tiryaMco potAnI zakti dvArA bIjAne pIDA ja Apaze ane ajJAnI manuSya potAnI zakti dvArA bIjAne pIDA ja Apaze. jyAre manuSya potAnI zaktino viveka dvArA upayoga karIne kArya karaze to pIDA nahIM upajAve. eka-eka jIva vize jANIne AtmAno vicAra karavAno che ane to e Astikya dvArA karuNAno pariNAma AtmAmAM lAvavAno che. samakita vinA A pariNAma na Ave. samajIne vrato grahaNa karo to pariNAma nirmaLa thayA vinA na rahe. (5) ekanIzyana vAma mAchalI : nadImAM paDI-paDI kAMThA para 20 - 25 phUTa dUra pANInI dhArA choDe, te sAme na Ave paNa potAno zikAra hoya te pANImAM paDe eTale tene khAI jAya. pANInI picakArI choDavAnI ramatamAM jo AyuSyano baMdha thAya to AvA saMskAranA kAraNe mAchalInA AvA bhava paNa maLe. (6) kurAna enA zarIra para allAha zabda lakhelo hoya che. jene allAha para atizaya rAga hoya ne pANI vageremAM Asakta banelo che tene AvA bhava maLe. jIvavicAra // 182
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ () vADakIza talavAra jevAdAMta hoDIne paNa cIrI nAkhe tathA temanuSya, magaramaccha vagerene phADI nAkhe. (8) pAyaloTa mAchalI vela vagere para caDI jAya. (9) zizamAchalI moTI mAchalInI Aju-bAju nAnI mAchalIno parivAra hoya jANe tenI chaDI pokAratI nahoya. (10) zRMgImasyaHkhArA samudramAM jyAM mIThuM pANI hoya tyAM mIThAM jaLanete pIe. (11) rohitamasyaH cabarAkahoya. macchImAranI jALamAM na phasAya. mAMsa khAI jAyane macchImAranA hAthamAM na Ave. jIvone nikAcita karmonA udaye saMsAramAM rahevuM paDe to te A rohita mAchalAnI jema rahe pote bhogavAI na jAya. yazodhara maharSino AtmA rohita matsya bane che, jALamAM sapaDAI jAya che ne mAchImAra tene rAjAne Ape che te vakhate jAtismaraNa jJAnathI tene potAno putra-parivAra vagere badhuM dekhAya che paNa potAne AtmAnuM bhAna nathI AvatuM. putra mAMsa khAya che te mAMsana gayuM tethI rasoIyAne orDara kare che ke A mAchalAne masAledAra karIne zekIne mane Apa. potAno putra potAne khAvA taiyAra thayo che chatAM mithyAtvanA udaye Atmahita sUjhatuM nathI. (12) zyAmI yugala sAthe utpanna thAya ne tyAM paNa yudhdha karyA kare. pannavaNA AgamamAM paNa kahyuM ke AhAra nimitte ja mAchalA sAtamI narake jAya che. heya vastune upAdeya mAnIne tIvra pariNAme grahaNa kare tyAre te sAtamI narake jAya ane pudgala grahaNa karavAno pariNAma dareka bhavomAM jIva kare che mATe ja manuSyabhavanI vizeSatA che ke te A pariNAmane choDI zake che tene pheravI zake che. paranuM grahaNa choDIne svaguNonI grAhayatA manuSya bhavamAM thaI zake che. jIve janma dhAraNa karyo ne tarata AhAra lIdho ne pIDA zarU thaI kAraNa jIvavicAra || 183
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ keparadravyano saMyoga ja AtmAne pIDArUpa che. mithyAtvane buddhinI maryAdA che kAraNa ke tenI buddhi game teTalI vizALa hoya ane sUkSama hoya to paNa mithyAtvanA kAraNe enI maryAdA AvI jAya che. jyAre samakitine jarA paNa jJAna na hoya, buddhino jaDa hoya, to paNa te sarvazanI vAtone vikalpavinA svIkAre che. gAthA: 21 cauhya uraparisappA, bhayaparisakhA ya thalacarA tivihA go-sampa-naula-pahA, bodhavA te samAse. 21 . gAya Adi caupagA, prANI catuSpada jANavA uraparisarpa peTe cAlanArA, sApa AdimAnavA bhujaparisarpahAthe cAlanArA, noLiyAdipichAnavA; ema traNa bhede karI, tiryaMca thalacara bhAvavA 21 sthalacara, tiryaMca pacejiyanA traNa bhedaH () uraparisarpa (i) bhujaparisarpa (ii) catuSpada. (0) uraparisarpa eTale eTale peTa vaDe cAlanArA prANI. tenA cAra prakAra che. (1) sarpa (2) ajagara (3) AsAlika (4) mohoraga. A karmasattA koIne jherI banAvatI nathI paNa ApaNe ahIMjherI banyA to karmasattAte ApavA mATe majabUra bane che. mATe ahIMjherI banavuM ke amRtavALA banavuM te nakkI karavAnuM che. AtmAne amRtavALo banAvavA jinavANI che mATe tene sAMbhaLavAmAM, svIkAravAmAM kadI paNa pramAda karavo nahIM. manuSyathI adhika devo che tenAthI adhika naraka che ne tenAthI adhika tiryo che. ArtadhyAna sahaja che, raudradhyAna mATe jIvane adhikapuruSArtha karavo paDe che. sarpamAtra krodhanA anubaMdhathI nahIMlobhanA anubaMdhathI paNa thAya. tijorI para vAraMvAra najara jAyane AyuSya baMdhAya to paNa sarpathAya. teja rIte mAyAthI jIvavicAra || 184
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa thAya. sarpakaratAM ajagara moTo che. pariNAmonI tIvratAthI ajagara thAya. hAlamAM sApanI sAtaso thI adhika jAto jovA maLe che. sApane paga hotA nathI paNa tenA zarIramAM hADakAnI racanA evI hoya che ke jhaDapathI UMcAnIcA thavA dvArA gatI karI zake che. (1) sarSa : | mukhya be prakAraH darvAkara (pheNavALA) ane mukulI (pheNavagaranA) * pheravALA sarSanA prakAro (A) AzIviSasarpa : jenI dADhamAM jhera hoya. (B) daSTiviSa sarpa : AMkhamAM jhera hoya. (C) ugraviSa sarpa : zarIramAM jhera hoya. (D) tvacAviSa sarpa * : cAmaDImAM jhera hoya. (E) ucchavAsaviSa sarpa : zvAsa levAmAM jhera hoya. (F) nizvAsaviSasarpa - : zvAsa kADhavAmAM jhera hoya. (A) AzIviSa sarSaH koIne ApaNe dADhamAM rAkhIe te jhera rUpe bane che. kriodhano pariNAma jhera rUpa bane che ane jyAre tIvra bane tyAre te lohImAM bhaLe che. koI vakhate ApaNe koIne dADhamAM rAkhIne te vakhate tene mArI na zakyA to karmasattAe ene AzIviSa sarpa banAvyo. maMDuka eTale deDakA AzIviSa jheravALA hoya tenI dADhamAM jhera hoya. ardhabharata kSetramAM jhera vyApe teTaluM jhera tenAmAM hoya. - dIrthasaMyamI sAdhune nAnAsAdhue bhUlabatAvIte na gamI. teno svIkAra na karyo ne krodha pragaTa thayo. A to sahavartI sAdhu che temAM kayAM aNagamo karavAno? saheja paNa aNagamo Avyo to tene dUra karI devAno che. paNa jo emana thayuM to judA thatA vAra nahIM. paNa jo dADhamAM rAkhe ane jo AyuSyano baMdha paDI jAya to AzIviSa sarSamAM utpana thavuM paDe. jIvavicAra // 185
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ (B)dRSTiviSa sarpa : te ja rIte dRSTimAM viSa hovuM. caMDakauzikanA pUrvabhavamAM sAdhu para krodha karyo to pachInA bhavomAM te vistAra pAmatAM-pAmatAM kyAM sudhI pahoMcyo ? karuNAno pariNAma karavAne badale krUratAno pariNAma karyo to te bahAra na jatAM aMdaramAM rahIne potAne ja te A rIte mAranAro bane che. jo pazcAtApa na karyo, pachI joI joIne baLyA kare potAnAthI te AgaLa vadhI jAya tyAre AtmAne aMdaramAM IrSyA AvI jAya eTale tIvra pariNAma AvI jAya ane pachI tene najara samakSa joI paNa na zake tyAre te mohano pariNAma viSamAM parivartana pAmI jAya pachI te bhavobhava mAranAro bane che. viSa eka bhavamAM mAre paNa viSayanA anubaMdha paDe to bhavobhava bagADe. sAthe rahelA jIvo pratye jo prIti - bhakti na hoya to IrSyA tenuM sthAna le. jo tenI vRddhi thaI jAya to daSTiviSa sarpa banI jAya. ahIM paMcendriya jIva ja Ave. devalokamAMthI Ave to paNa manuSya bhavamAM ja teno anubaMdha pADIne jIva jAya che. anubaMdha ahIM ja paDe che. vyaktimAM doSanA darzana thayA ne te doSa ApaNane na gamyo, jene ApaNe ApaNA mAnI lIdhelA che tenAmAM A bhAva vadhAre thAya che. jyAM rAga che tyAM dveSanA pariNAma cAlavAnA che ne jenI sAthe rahyAM chIe tenI sAthe A pariNAma vadhAre cAle ne veranAM bhayaMkara anubaMdha paDe che. krodhanI mAtrA jema jema vadhe tema jheramAM pariNamI jAya che. koIne paNa saMpUrNa nAza karI nAkhavAno pariNAma tyAre ja Ave jyAre raudradhyAna Ave ane ane tyAre te tIvra anaMtAnubaMdhi kaSAyano udaya thAya. jyAre te anumodanAnA stara para jAya tyAre tIvra azubha anubaMdha paDe ne te AgaLa - AgaLa vadhato jAya. jema sAdhune pahelAM sAdhu para, pachI tApaso, para pachI udyAnamAM ane chelle jaMgalamAM jyAM utpanna thayo che tyAM ema kSetra vadhatuM jAya. tapa jema-jema AtmAmAM vadhato jAya tema-tema brahmacaryanI vizuddhi thAya, viSayo nAza pAme, kaSAya nAza pAme tethI AnaMdanI vRddhi thAya che samatA jIvavicAra || 186
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhe che. mAtra tyAgamAM tapanathI paNa vRttinA tyAgamAM tapa che. sAdhue to agurulaghunA pariNAmamAM rahevAnuM che to samatATake pote moTo tapasI che ane e nAno che e moTAI lAgI eTale nAnApara tiraskArano bhAva Avyo eTale tapa dvArA mAna kaSAya tUTavAne badale vRddhi pAmyo. tapa ene anarthanuM kAraNa banyuM. sAdhu jIvanamAM e ja dhyAna rAkhavAnuM che ke huM nAno paNa nathIne moTo paNa nathI. svarUpane lakSamAM rAkhavAnuM che. potAne nAno mAne to hInatA Ave ne moTo mAne to mAna Ave. tethI sthAvarakAya jIvone joIne bahumAnano bhAva karavAno che. sattAe dareka jIva siddha che. (c) ugra viSa sarSa AkhA zarIramAM viSa hoya. pUrvanA kALamAM rUpALI nAnI kanyAne jarA jarAjhera ApavAmAM Ave te pachI AkhI jherathI vyApta banI jAya ane te jene AliMgana kare te marI jAya. AvuM karma kyAre baMdhAya? AkhuM zarIra jyAre viSayothI vyApta bane. viSayonI tIvratA - Asakti -lolupatA eTalI hoya ke je bAdhaka bane tene sahana na karI zake, tenA pratye AtmA krodhI banI jAya ane anubaMdha paDe. jene jagatanA mAna-sanmAna na game, sAtA anukULatA na game tene ja AtmAnA guNo game. eka myAnamAM be talavAra kadI na rahI zake. mohane choDavuM enuM nAma ja mokSa, to ja gurU pragaTe tene pachI pugalanA guNo na game. (D) tvacAviSasarpa AkhA zarIramAM mAtra cAmaDImAM viSahoya, bIjena hoya. (E) ucchavAsa viSa sarSaH zvAsozvAsamAM jhera hoya. jema zvAsa-zvAse paramAtmAnuM nAma smaraNa karavAthI jhera Utare tema saMsArane zvAsozvAsamAM vaNI lIdho hoya tIvra Asakti pedA thaI hoya tenA zvAsozvAsamAM jhera vyApe. ) dhANasarSa suMghavA mAtrathI jhera caDI jAya. ApaNe sugaMdhane sukharUpa mAnIne suMghavAno prayatna karyo to AtmAne tarata ja pIDA ApavAdhArA mAryo. AtmAnA maraNa para ApaNe mijabAnI UDAvIe chIe. jIvavicAra // 187
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ A uparAMta kasadira, DolAka, melavidha, zazIdara AvA aneka prakAranA sarpa che. A badhA pheNavALA sarpa che. pheNavagaranA sarpa pheNavagaranA paNa judAM-judAM sarpo che (muphalIna) divAnama, gaNesA, kaMsAdiyA, vaIphaA, cittalIna, maMDalinA, khalIna, aDisalagI, vAsapahADathA. (2) ajagara tenI kAyA totIMga hoya che. tenI laMbAI 20phuTa thI 45 phuTa sudhInI hoya che. ajagaranI AMkhamAM eka prakAranI AkarSaNa zakti hoya che. eTale te koI vRkSanI nIce paDyo paDyo uparanI DALa para rahelA pakSI para thoDI vAra mITa mAMDe to te pakSI taraphaDI nIce paDe che ane te ene potAnA vikasita mukhamAM gaLI jAya che. moTAbhAge jaMgalamAM khaDakavALA bhAgamAM rahenArA hoya che. (3) AsAlika saMmUcchimahoya, mana vagarano lavaNane kAlodadhi samudramAM thAya. cakravartI ke vAsudevanA sainyano nAza karavA utpana thAya.cakravartInuM sainya keTaluM?96 kroDapAyadaLa, 84lAkhahAthI-ghoDA.aMta muhUrtamAM 1rayojanavALo thaI jAya te jyAre mRtyu pAme tyAre jeno nAza karavAno hoya tenI nIce ja utpanna thAya. cakravartInI chAvaNInI nIce utpanna thAya. gAma, nagara, khetara vagereno nAza kare che. te marI jAya tyAre khADo paDe che ne AkhA sainyano nAza thaI jAya. AvuM karma kaI rIte baMdhAyuM? cakravartInA sainyano nAza karanAro thAuM tyAre tene Avo anubaMdha paDe. koNike pUrve zreNikane mAravAnuM niyANuM karyuM che have bhAva bacAvavAno che chatAM paNa bacAvI na zakyo ne maraNamAM nimitta banyo. zreNikane narakanuM nikAcita AyuSyahovAthI tene mohanA pariNAmanA kAraNe ApaghAtano vicAra Avyo paNa anazana karavAnuM mana na thayuM. koInuM ahita ciMtavyuM ke ApaNuM ahita tarata ja thaI gayuM, cittanI prasannatA gaI. koInuM ahita sarjavAthI tenuM ahita thAya ke na thAya paNa potAnA jIvavicAra | 188
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAne enA vipAko guNAkArarUpe bhogavavAnA raheze. (4) mahorama aneka prakAranA bheda che. moTA sarpaaDhIdviIpanI bahAra hoya. jamInamAM ja utpanna thAya. pANImAM utpanna thAya paNa pANImAM cAlI zake kharA. avagAhanA judI judI hoya. 2 thI 9 aMgula, 2 thI 9ta, 2 thI 9 hAtha, 2thI9kukSI (rahAtha =1kukSI) 2thI9 dhanuSa, 2thI lyojanathI mAMDI 1000yojana pramANa paNa hoya. (ii) bhujapari sarNa paga vaDe ane hAtha vaDe cAlanArA, khAnArA. vAMdarA, noLiyA, khisakolI vagere jenI bhUjA khAvAmAM, cAlavAmAM bannemAM kAma kare. manane vAMdarAnI upamA ApavAmAM Ave che, te satata kUdAkUda kare TharIThAma thaIne bese nahIM. je AtmAne IndriyonI ati caMcaLatA hoya tenuM mana paNa caMcaLa hoya.je AtmAovAraMvAra viSayonI sevanAvALA hoyatecaMcaLa hoya. jagatane nacAve-kudAve satata bhogavavAnI IcchAvALo hoya te ArtadhyAnamAM raheto hoya, ciMtita hoya tethI AvA bhavomAMthI tiryaMcabhavomAMjatA vAra na lAge. (ii) catuSpadaH cAra pagavALA. Akho divasa game tyAM pharavAnuM, khAvAnuM pIvAnuM, bhogavavAnuM dAta. gheTA, bakarA, gAya, bheMsa vagere. tenA cAra prakAra hoya che. (1) eka bUrAvALAH jene pagamAM eka khUrI hoya che. dA.ta. azva, gagheDA, khaccara. (2) be bUrAvALA jenA pagamAM be bUrI hoya te dA.ta. UMTa, bhesa, bhuMDa, camarI gAya, bakarI, sarabha, bokaDA Adi. eka kharAvALA be kharAvALA jIvavicAra || 189
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ kApava gaDIpadA (3) gaDIpadAH jene eraNa jevA goLa paga hoya te dA.ta. hAthI, geMDo, hipopoTemasa Adi. (4) sanakhapadAH nakha sahitanA pagavALA dA.ta. siMha, vAgha, dIpaDA, kUtarA, sasalA, cittA, ziyALa. ja khecara jIvo H gAthAH rara khayarA romaya-pakukhI, canmaya-paphabI ya pAyaDA jeva, nara logAo bAhiM, samuga pachI viyaya paphabI. II 22 rUMvATIonI pAMkhavALA, haMsa AdipakSiocAmaDAnI pAMkhavALA, vAgoLa Adi pakSio; kramathI romaja pakSI, carmaja pakSIo te jANavA; A bheda be prakhyAta che, aDhI dvIpamAM te mAnavA bIDAyela pAMkho hoya jene, te samudgata pakSIo; pahoLI karelI pAMkhavALA, jANa vitata pakSIo; bahAra mAnava lokathI, A bheda be ja pichANavA, tiripaMca khecara sarvanA, Ima cAra bhedo jANavA. rara khecaraH khe eTale AkAza. temAM rahe te khecara arthAt AkAzamAM uDanArA ane jamInamAM cAlanArA. pAMkhathI jyAM javuM hoya tyAM UDyA kare. ahIM vimAna dvArA UDavAnuM karyuM, uDavAmAM AnaMda anumodana karatA tiryaMca gatino karmabaMdha jIva kare. jIvavicAra || 190
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 becara pANI mukhya be prakAre. - carmaja pakSI romaja pakSI , (1) romanapaNI ruMvATInI pAMkhavALA hoya jemakepopaTa, menA, cakalI, haMsaAdi. hAlamAMAvA pakSIonI kula AThahajAra jAto jovA maLe che. (2) carmaja pakSI : cAmaDAnI pAMkhavALA pakSI jema ke cAmAcIDiyA, vAgoLa, jaloya, bhAraMDa pakSI. bhAraDa pakSIne eka peTa, be zarIra, traNa paga, be mana hoya virudhdha IcchAvALA mana bane tyAre te mRtyu pAme. bhAkhaMDa pakSI apramatta hoya tethI paramAtmAne tenI upamA ApavAmAM AvI che. pazIonA anya be prakAraH (1) samuga paNI jemanI pAMkho AjIvana bIDAyelI ja rahe che. chatAM teo uDI zake. (2) vitata pakSI te aDhIlIpanI bahAra hoya, vitata pakSI eTale vistAravALI pAMkho UDe tyAre vahANa cAlavA mAMDe teTalo teno phaphaDATa hoya. je paMcendriya prANIo pakSa eTale pAMkhathI yukta che ane AkAzamAM dUra sudhI UDavAnI zakti dharAve che temane ApaNe pakSIo kahIe chIe. khapeDI, tIDa, phUdAM pataMgiyA vagerene pAMkho hoya che paNa te pacendriya prANIo nathI temaja AkAzamAM dUra sudhI UDavAnI zakti dharAvatA nathI tethI temano samAveza vikasendriya jIvo eTale jatu ane kIDAmAM karIe chIe. jIvavicAra // 191
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre mana maLe che tyAre te svabhAvamAM rahevAne badale IcchA mujaba paribhramaNa kare che. paMcendriyamAM 7 thI 8 lagAtAra manuSya bhava ke tiryaMca bhava maLe. paMcendriyamAM 1000 sAgaropamathI vadhAre kALa na rahI zake. manuSya bhavamAM mahAvidehanA utkRSTa AyuSyavALA sAta bhava maLyA to sAta pUrvakroDa ne yugalikamAM traNa palyopama ethI vadhAre manuSyabhavanuM AyuSya lagAtAra na maLe. trasapaNuM 2000 sAgaropamakALanuM che jo ATalA kALamAM trasapaNuM na khapAve to te avazya sthAvarakAyamAM jAya. kAmalattA vezyAmAM Asakrata 22 puruSonuM dRSTAMta H vargalikA AgamamAM dRSTAMta che ke jIva thoDI bhUla kare to kaI rIte rakhaDe ? koI samakita pAmIne ane koI samakita pAmyA vagara rakhaDe. gozAlo samakita pAmyo paNa paramAtmAnI AsAtanAnA kAraNe rakhaDyo che. pU.bhadrabAhusvAmInA vakhatanI A vAta che. temanA ziSya agnidatta mithilA nagarImAM lacchI nAmanA udyAnamAM pratimA svIkArIne kAussagga dhyAnamAM rahyA hatA, te ja udyAnamAM 22 puruSo madha-mAMsamAM Asakta tethI kAmane paravaza banelA. kAmalattA nAmanI atyaMta prasiddha ne RddhivAna vezyA sAthe kAmaceSTA kare che. te vakhate temanI dRSTi A mahAtmA para paDI, kAmI hoya te sAmAnyathI krodhI hoya, dayAno pariNAma na Ave, niSThura banelA hoya tethI sAdhunA darzanathI krodha evo bhabhUkyo ke vezyAne choDIne munine mAravA doDyA, AMdhaLA thaIne doDyA ne vacce kAMThA vinAnA kUvAmAM paDyA, avAjanA kAraNe muninuM dhyAna bhaMga thayuM, tyAM AvIne joyuM to 22 lAza taratI jovAI. kAmI jIvonI kevI sthiti thAya ? dAru - mAsamAM Asakta thayelAM 22 mitro kAmarasathI khUba gherAyA ane emanuM dhyeya kAmalattA vezyA banI ane emanuM viSayonI pUrti dhyeya dhyAnarUpa banI gayuM. viSayono rAgI guNano dveSI bane eTale sAdhune joIne emanA para dveSa Avyo. kAmathI krodhanI vRddhi thAya eTale krodhathI AtmA AMdhaLo banyo. jIvavicAra // 192
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene AtmAnA guNo na game te ja AtmA AnaMdapUrvaka viSayonuM sevana kare bIja na karI zake. jene sva AtmA para dveSa jAgyo che tene guNiyala AtmA evo paNa na game. moha jyAre AtmA para savAra thAya tyAre te bhayabhIta haze. tenI AMkho cakaLavakaLa thayA karaze te sthira nahIM rahI zake, kAraNane pakaDo to badhuM samajAI jAya. raraAtmAo kAmane vaza krodhI banyA, samatAne badale vikArane vaza banyA. kAma ane krodha e bhAvahiMsA che aMdara kaSAya che to kAma pragaTa thAya. kevalIonI sAme karoDo devAMganAo Ave athavA temanI keDa para bese to paNa temane kAma utpanna na thAya, kAraNa mULamAM kaSAya nathI teno kSaya thayo che. kAma e mahAhiMsA che, ApaNe tene hiMsA mAnatA nathI. je muni dharmadhyAnamAM che tenI hiMsA karavA te rara doDyAne potAnA zastrothI ja dAyAM. pU. bhadrabAhusvAmInA ziSya agnidatta udyAnamAMthI AvIne pU.yazobhadra sUrine rara jIvonI sthiti vize pUchatA AcAryayazobhadrasUrie agnidattane kahyuM ke te 22 puruSo dArU pIne kAmane vaza banelA tArA vadha mATe AMdhaLA thaIne kUvAmAM paDyAne potAnA zastrothI kapAyAne bhayaMkara ArtadhyAnamAM caDyA. targatacitta thavuM te dhyAna. zarIranI pIDAmAM tatacittavALA banyA mATe te dhyAnavALA banyAne pUrve viSayomAM Asakta hatA terara puruSo kAmalattA ne sevavAnA pariNAmavALA hatA. te marIne kAmalattAnA jamaNA stanamAM je cheda paDyA che temAM kRmitarIke utpana thayAM. paMcendriya jIvamAMthI sIdhAbeIndriyamAM gayAM. viSayamAM Asakta banyA tethI saMmUcchitarIke utpanna thayA ane pAchuM anubaMdhavALu karma che tethI paraMparA UbhI thAya. kAmalattAne tenAM kAraNe tIvra vedanA thaI. utkRSTa pApanuM phaLa tIvra banene tarata maLe. kAmalattAe zreSTha vaidyone bolAvyAM ne rarane jIvatA kADhyAM. hADakA-mAMsa-lohIthI AjIvo baMdhAyelA che temane pANIthI bharelA pAtramAM mUkIne vezyAne batAvyAM. auSadhithI vezyAnA ghAne rUjhavI dIdho tethI tene samAdhi thaI.vaidyone mAMgavuM na paDe teTaluM dAna ApyuM. jIvavicAra // 193
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ vezyAne rara kIDAo para dayA AvI kAraNa pUrve enA pratye snehathI baMdhAI hatI tethI mArA hAthe emanuM mRtyuna thAo. mithilA nagarInA khADAmAM marelo kUtaro paDyo hato, jenuM mAMsa sUkAI gayuM che tenA kalevaramAM Arara kIDAone mUkI de che. karmasattA jIvane kyAM mUkI de che!teo rathI 9aMtarmuhUta pramANamAM kALa karI gayA. teo ATalA kALamAM paNa sudhA-tRSA taDakAthI parAbhava pAmyA. tyAMthI teo sAdhAraNa vanaspati nigodamAM gayA. bAdara nigodamAM akAma nirjarAnA kAraNe jaladIthI nIkaLI zakyA. saMmUchima dazAnA evA tIvra anubaMdho paDyA ke kaMdamAM utpanna thayAM. tyAM chedana-bhedana-kapAtA -khavAtA tyAMthI pRthvI, apu, tela, vAyu, vanaspatie pAMca ekendriyamAM jaghanyane madhyama sthitivALA AyuSyane bhogavaze ane manuSyo vagerethI khavAtA - kapAtA - chedAtA tyAMthI pharI kAmalattAnA peTamAM kRmi tarIke utpanna thaze tethI kAmalattA vezyAreca leze ne pachI (kAmalattAnI) viSTAmAM teo utpana thaze. a anubaMdhakarmanA vipAkanI hAramALA - guruvAraMvAra agnidattane nAmathI saMbodhana karI rahyA che. kAraNa temanI karuNA che ke ziSya jAgRta thAya. tethI AgaLa jaNAvatAM kahe che ke rara jIvo pachI teIndriya jIva tarIke utpanna thaI pachI caurindriya tarIke utpana thaze. banne jagyAe viSTAmAM utpanna thaze. kAmalattAnI ja gaMdakImAM 7vAra vilejiya tarIke utpana thaze. kAmalattAne sevavAnI je vAta hatI te kALa keTalo hato tenA phaLanI A vAta che. ra9 bhavo pasAra thaze. 30 mA bhave gaTaranA pravAhamAM deDakA tarIke utpanna thaze. (saMmUcchima) 2 thI 9 varSanuM AyuSya pachI 31 mA bhave uMdaraDA tarIke kAmalattAnA gharamAM pharaze. ra thI 9 mAsanA AyuSyavALA thaze. 3ra mA bhave Dukkara thaze 2 thI 9 mAsanA AyuSyavALA thaze. ajJAnathI karelA karmanuM A phaLa che. tIvra krodhavALA rara Dukkaro bhegA thaze ne te atyaMta kAmI thaze ane bahAra nIkaLelA dAMtavALA te kAdavamAM kharaDAyelA azuci gAtravALA AhArane karatAM ne bhayaMkara avAjane karatAM ne ekendriya jIvonI jIvavicAra // 194
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMsA karIne temAM ja AnaMda mANaze. 2 thI 9 varSa kALa pasAra thaze. 33 mA bhave avaMtIdezamAM anAmanirjarA dvArA caMDALa kuLamAM pahoMcaze. huMDaka chelle saMsthAna-peTalAMbuM varNapaNa evo ja, bheMsanA zIMgaDA jevI kAMti koIne game nahIMtevA utpanna thaze. tene joIne lokone citarI caDetevAte thaze. AjIvikA mATe cAmaDA sIvavAno joDA sIvavA vagere dhaMdho karaze. kAmalattA khUba zrImaMta banIne arthIjanone dAna vagere Apaze ne parivrAjakadharmane svIkAravA kAzIdezamAM Avaze ane zaucamUladharmano svIkAra karaze. hAvuM-dhovuM vagere emano dharma ane A dharmamAM e custa banaze. potAnA guru aneka parivrAjakonI sAthe tIrthayAtrAe nIkaLaze. rAtA vastro dhAraNa karI, kamaMDala vagerene dhAraNa karI, yAtrA karatA karatA kSiprA nadInA kinAre Avaze ane caMDAla kULamAM janmelA rara caMDAlo paNa tyAM Avaze.kAmalattA temane dharma kaheze. dravyathI pANI mATI vagerethI ne bhAvathI ghAsa-maMtra vagerethI zauca karAve che ane samajAve che ke zauca mUla dharma che ane enAthI zarIrane pavitra karavAthI ane tIrthonA pANIthI zarIrane snAna karAve to tene mokSa maLe. ajJAnatA che paNa lakSyamokSanuM che mATe lAMbAkALe paNa e mArgamAM Ave. vartamAnamAM nhAvuM vagere kriyA hiMsAjanya che paNa lakSya mokSanuM che tethI dIrghakALa anubaMdhathI mArgamAM Ave. jyAre abhavyano AtmA UMcAmAM UMcI saMyamanI kriyA pALe, ahiMsA pALe chatAM laya mokSanuM nathI tethI anaMtakALa bhaTakavAno ja che eno kadI paNa mokSa thavAno nathI. rara caMDAlo zaucamUla dharmane sAMbhaLIne harSita thaze ne kAmalattAne traNa pradakSiNA ApIne dharmano svIkAra karaze ne pAchA vaMdana karIne potAne sthAne jaze. have emane RSighAtanuM karmaudayamAM Avaze atyAra sudhI karma sattAmAM paDyuM hatuM. mana maLyuM eTale vyakta dveSa Ave. Abhigrahika mithyAdaSTi bane eTale anya dharmo pratye dveSa Avaze ne potAno ja dharma zreSTha lAgaze. bAkInA pAMcadarzanomAM paNa jaina dharma-caityo- zrAvako- sAdhuono bhayaMkara avarNavAda bolIne mahAbhayaMkarakarmo bAMdhaze.ame jaladIthI muktine pAmIe tevA bhAvathI pAMca varSa parivrAjaka dharma pALaze. mahAmithyAtvane daDha jIvavicAra // 195
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI cotrIsamAM bhave mAMDa jAtimAM utpanna thaI bhayaMkara, sAhasika, kaSTa, nATaka-ceTaka karanArA, banI brahmadviIpa rAjAnI sAme nATaka karatA aThThamanA tapavALA sAdhu yugalane pAraNA mATe jatAM joI ane emanI sAme avAja karatA doDaze ane emanI ghaNI ja kadarthanA karaze. paritApa, kilAmaNA vagere karavA dvArA niMdA vagere karaze, hasI-majAka karaze, sAdhu bhagavaMto mauna dhAraNa karaze tethI A rara AtmAomAM kaMIka karuNA Avaze. bhavyatvanA kAraNe kaliSTa karmomAM gAbaDuM paDaze. zAstrakAroe hRdaya kaMIka kUNuM paDaze enI noMdha lIdhI che. ApaNe sAmI vyaktinA gunhAne pakaDIne tenA thoDA paNa guNa hoya to tenI upekSA karIe chIe. zAstrakAro ApaNane ahIM e zIkhave che ke bhayaMkara kadarthanA karanAranuM paNa hRdaya kaMIka kUNuM banaze tenI noMdha levI. sAdhuone choDI deze. nAnA paNa guNane jJAnI bhagavaMtoe keTaluM mahatva ApyuM. aMza pragaTyo nAnuM kiraNa pragaTyuM. emanA AtmAmAM kaMIka mArdavatA AvI. eka rAtre vijaLI paDI ne madhyadezamAM judA-judA kULomAM cAlyA jaze. pAMtrIsamAM bhava sudhI rara ne bhegA rAkhI judA paDI pharI bhegA thaze ane teo cauda vidyAnA pAragAmI brAhmaNa banaze. gauzAlAe bhayaMkara AzAtanA karI paNa pazcAtApa karyo to samakti pAmyo ne bAramAM devaloke gayo. karmasattA jAya barAbara kare che. jJAnIonI daSTi atyaMta pariNAmI hoya. rara brAhmaNo parIsta brAhmaNanA AmaMtraNathI dhArApradezamAM jaIne bAraNuM baMdha karIne yajJa karatAM te agnimAM baLI pANIpANI karatAM ArtadhyAnamAM marIne kSiprA nadImAM mAchalA tarIke temanA sAta bhava thaze. rara puruSo have tiryaMca paMcendriya garbhajanA lagAtAra sAta bhava saMkhyAta varSanA karaze ane nava bhava khecaranA ne agiyAra bhava sthalacara catuSpadanA saMmUchima bhavo karaze. Ama bAMsaThamAM bhavamAM tiryacaharaNa tarIke thaI agnithI mRtyu pAmaze. tresaThamAM bhAvamAM madhyadezamAM zrAvaka tarIke utpanna thaI yauvana vayamAM AvI paravaMcaka, kuzIla, duSTa thaze. jo zrAvaka buddhino upayoga jIvavicAra // 196
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAnA zAsanamAM na kare to bhayaMkara pApa bAMdhe. pUrvabhavanA mithyAtvanA pariNAmano anubaMdha haTyo nathI tethI jinadharmanA duzmana banI deva-gurunI bhayaMkara niMdA karI paramAtmAe jeno niSedha karyo che teno virodha karaze. tattvanI anyathAprarUpaNA karI pote loko pAse unmArgane prarUpaze. jinapratimA, sAdhu, sAdhvI, caityonI niMdA kuthalI - apabhrAjanA karaze. kAmalattA sAtadivasanuM aNasaNa karIne 96 varSanuM Ayu pUrNa karIne dakSiNanA vANavyaMtara IndranI suyazA nAmanI devI tarIke utpana thaze. vibhaMga jJAnathI te rara puruSone joI temanA para rAgI thaI temane sahAya karaze. dhana - dhAnya - putra - parivAranI vRddhi thaze eTale e loko AgaLa abhimAnapUrvaka cAlaze ane hajAro loko sAme potAno dharma sAco che ema prarUpaNA karaze. devo paNa amane sahAya kare che tathA amArA dharma dvArA ahIM ja sukha maLe che evI joradAra kudharmanI prarUpaNA karaze. zrAvaka dharmathI bhraSTa thayelA te kumatano svIkAra karaze ane e darzananI zraddhAthI rahita te nAstika thaze ane potAno mata ja prarUpIne durlabha bodhi banaze. viSayanA rAganA kAraNe ja jIva dharmano draSI bane che. marIcie paNa e ja karyuM. zarIranA rAge ja jIva paDe che. zarIranA rAganA kAraNe ja ApaNane dharma karatAM zarIra vadhAre game che, anukULatA ja game che. zarIranI sAtAno rAga ja badhe Aga lagADe che. zarIra je kadI sakhaNuMnarahe, je avazya nAza thavAnuM che ema zarIrano svIkAra karI le to vAMdho nahIM, nahIM to AtmAne choDIne zarIrane ja pakaDaze. ati kaliSTa darzana mohanIya karma bAMdhyuM eTale bhavyahovA chatAM asaMkhyakALa sudhI bodhi nahIM pAme. 94 varSanuM Ayu pALIne soLa mahArogathI vAsita banIne narakamAM jaze. prathama prattaramAM 10,000 varSanA AyuSyavALA nAraka thaze. AbhinivezikamithyAtvane svIkAranArA pachI judA-judA bhavomAM bhamaze ane zrAvakapaNuM pAmIne kRtanI hilanA karaze. vadhAre pApa bAMdhavA mATe paNa jinakuLa maLe che. jIvavicAra // 197
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmalattAne devagati maLaze paraMtu temAM potAnA AtmAno khyAla nahIM Ave to te devagati paNa mithyAtvanI puSTi karIne zakti vadhAraze tethI sahAyaka paNa banaze ne bhayaMkara durgati pedA karaze ane bodhidurlabha banI ane aneka AtmAmAM paNa bodhidurlabhanuM kAraNa banaze. mATe ja usUtranI prarUpaNA jevuM bhayaMkara bIjuM pApa nathI e vyakti jeTalI puNyazALI ne zaktizALI teTaluM vadhu nukazAna karaze. kAraNa bhoLA - bhadrika loko temAM AkarSAIne tenI vAta mAnIne bodhidurlabha banaze. pU.yazobhadrasUri agnidattamunine A pramANe kahe che ke, vira paramAtmAnA nirvANa pachI ra91 varSa pasAra thaye saMprati mahArAjA thaze te savA lAkha jinamaMdira, savA kroDa jinabiMba, eka lAkha dharmazALA, 500 dhAtunI pratimA ane 36000jina maMdirano jIrNodhdhAra karAvaze. tyAra pachI 1999 varSa pachI duSTa vANiyAo dvAdazAMgIne nahIM mAne, enI avagaNanA karaze te samaye zrutanI rAzinakSatramAM ADatrIsamo dhUmaketu grahalAgaze teno kALa 333 varSathI adhika mIna rAzimAM praveza thayA pachI saMgha, zrutano udaya thaze. A pramANe rara puruSo kAmalattA vezyAmAM karelI Asakti tathA sAdhupratyenA dveSanA kAraNe kevA karvipAko bhogavaze ane tenI paraMparA kevI thaze te sAMbhaLIne vairAgyane pAmelA te munie vicAraNA karI ke mahA mohane vaza thayelA jIvo zrata, jinabiMba, jinacaityanI hilanA karI kevI viDaMbaNA pAme. A pramANe nirveda bhAva Avyo ane emaNe aNasaNa karyuM. ApaNe paNa A sAMbhaLIne evuM karIe ke jethI AvI ghora AsAtanA vaDe bhavamAM bhamanArA na banIe arthAt durgatinA paribhramaNa baMdha karanArA banIe to A sAMbhaLeluM saphaLa gaNAya. agnidatta muni kaSAya-kAyAne kraza karIne saMveganA atizayathI samAdhipUrvaka kALa karIne saudharmadevalokamAM gayA. jIvavicAra || 198
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ * manuSya gati * * saMmUrchima ane garbhaja tiryaMca paMcendriyo ane manuSyo * gAthA 23 savva jala-zala-bhayarA-samucchimA garbhIyA duhA hUti kammA-kampaMga bhUmi-aMtaradIvA maNussA ya. I // 23 // sarva jaLacara thalacaro ne, khecarone jANIe; saMmUrchima garbhaja ema e, be bhedavALA mAnIe. karmabhUmi ne akarmabhUmi aMtaradvIpanA, manuSya saghaLA bheda, traNavALA ja samajo sajjanA. 23 samUrchima tiryaMca paMcendriyanA mukhya traNa bheda (1) jalacara (2) sthalacara (3) khecara. A traNe bhedo garbhaja paNe (arthAt naramAdAnA saMyoga rUpe) utpanna thAya temaja saMmUmi rUpe arthAt nara-mAdAnA saMyoga vinA judA judA dravyonA saMyoga thavAthI athavA vAtAvaraNanA kAraNe aMtarmuhUtamAM ja paMcendriya saMmUrcchima rUpe utpanna thaI jAya. ghaDAmAM amuka prakArano pAvaDara nAMkhI ghaDo vAraMvAra halAvavAthI temAM mAchalA utpanna thAya. amuka prakAranuM cUrNa pANImAM nAkhavAthI deDakA thAya, amuka prakAranA dravyonA saMyojanathI ddaSTiviSa sarpa paNa thAya. pradyotana rAjAnA dUtane mAravA lokoe dravyonA saMyojanavALA lADavA ApyA, te lADavA vAparavA besatA traNa vakhata apazukana thavAthI khAdhA vinA rAjA pAse gayA. rAjA pAse rahelA (baMdIkhAnAmAM) abhayakumArane pUchatAM tenuM rahasya pragaTa karavA kahetA te lADavA jaMgalamAM bhIMta banAvI temAM bAkoruM paDAvI temAM te lADavA pheMkAvI tenA para pANI chAMTatAM temAMthI ddaSTiviSa sarpa pragaTa thayo. tema siMhAdinI paNa utpatti A rIte dravyonA saMyojanathI thAya. IMTanA niMbhADAnA agnimAM jIvavicAra // 199
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ uSNayonimAM sapheda uMdaronI utpatti thAya. nIla (gaLI) thI raMgAyelA vastromAM tathA manuSyonA parasevAnA saMsargathI tatkALa kuMthavA AdinI utpatti thAya che. garoLI avayava mizrita AhArathI peTamAM garoLI utpanna thAya. Ama jalacara, sthalacara ane khecara (pakSIo) e badhA ja saMmUrchAima ane garbhaja banne prakAranA hoya. je samRdghimahoya te mana vagaranA asaMNI hoya ane je garbhaja hoya te manavALA hovAthI te saMzI kahevAya. Ama pAMceya tiryaMca pacejiyanA eTale ke jalacara, catuSpadasthalacara, uraparisarpa sthalacara, bhuja parisarpa sthalacara ane khecaramAM A pAMcanA samudghima ane garbhaja ema be-bebheda che. pa42=10bheda.tedasanA paryApta ane aparyApta ema bebe bheda che. mATe 10xra= 20 bheda thAya che. tiryaMca ane manuSyamAM bheda rahe che. deva- nAraka saMjJI paMcendriya che. devo zayyAmAM ane nArako kuMbhamAM utpanna thAya, garbhajane garbhamAM utpanna thavuM paDe, nava mahinA tyAM pIDA bhogavavI ja paDe che te vyakta pIDA che. AtmA jyAre paNa pugalane grahaNa kare che tyAre tene pIDA thAya ja che. pIDA vagara janma thAya ja nahIM. mATe ja janma-jarA-mRtyu nivAraNAya. svAhA bolo cho, to tyAM bolI jAo cho paNa artha kadI vicAya che?dharmano copaDo kadI kholavo ja nathI ene gupta rAkhI devAno che. yajamahe svAhA eTale yajA, yajJa-thatAM akSatanI Ahuti-mohane ja bALI nAkhavAno che. jene janma levAno moha nathI, janma ApavAno mohanathI te jIvana ja evuM jIve ke jethI tenuM nirvANa thAya ane paramAtmAnI AjJA paNa e ja che mATe ja jayaNAno yajJa manuSyabhavamAM mAMDavAno che. manuSyane utpanna thavAnI traNa bhUmiH (1) karmabhUmi (2) akarmabhUmi (3) pa6 antarlIpa. . karmabhUmi, akarmabhUmi ane pa6 aMtaradvIpamAMgarbhaja ane saMmUcchima banne rIte manuSyo utpanna thAya che. maLa-mUtra- eMThavADa je manuSyanI gaMdakI che temAM ja A saMmUcchimAM manuSya utpanna thAya. tene utpanna thavAnA caudasthAno jIvavicAra | 200
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. be ghaDImAM A gaMdakIna sukAya to A jIvone ApaNe janma ApIe chIe. janmanuM duHkha e sauthI moTuM che. je janme tene maraNa avazya Ave. je jIva jIve te anekanA prANone hare - pIDA Ape te jyAre ahIMthI jAya tyAre te hasato hasato jaI zake? na jaI zake. je AtmA samAdhimAM rahe che, jagatanA jIvone paNa samAdhi Ape che tene ja samAdhi sahaja maLe. bAkI eka zarIrane TakAvavA mATe saMkhyAta, asaMkhyAtane anaMta jIvonI virAdhanA thAya che. mATInA mATalAmAM pANI bharyuM te dararoja na badalAya tenA kAraNe temAM nigoda thAya, mATI pANI bhegA thAya, mAravAno bhAva nathI paNa upayoga nathI tethI jIvone utpanna thavAmAM nimitta bano. je pramANe eMThI thALI-vATakAdibeghaDIthI adhika kALa rahI jAya, mAnuM, viSTA, gaLaphA, parU Adi jo na sukAya to temAM paNa saMmUcchima manuSya ja utpanna thAya che. A janma-jarA-maraNanA cakkarane baMdha karavA mATe A manuSya janmamAM eka ujaLI taka maLI che te sarvavirati sarvavirati e enA mATe zreSTha upAya che paNa jo te nathI karI zakAtuM to dezavirati, jIvana jIvIne zarIrane choDIne mAtra AtmAno ja vicAra karIne upayogapUrvaka jIvana jIvavAnuM rAkhIe to ghaNAM jIvone abhayadAna ApI zakAya. samUcchima manuSyone utpanna thavAnA cauda sthAno saMmUcchima manuSya aparyApta aMtarmuhUrta AyuSyavALA, aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALA, cakSuthI na joI zakAya tevA mana vagaranA mithyASTi, ajJAnI, asaMjJI hoya che ane aparyApta avasthAmAM ja mRtyu pAme. teonA utpanna thavAnA sthAno (1) manuSyonI vijhAmAM (2) mUtramAM (3) kaphamAM (4) saLekhamamAM (5) ulTImAM (6) pittamAM (7) parumAM (8) lohImAM (9) vIryamAM (10) sukAI gayelA vIryanA pudgalo bhInA thAya temAM (11) jIva rahita kalevaramAM (12) strI-puruSanA saMyogamAM (13) nagaranI khALamAM (14) eThavADamAM. Ama sarva azuci sthAnomAM saMmUcchima jIvo utpana thAya. deva, nArakI, yugalika, agni, vAyu, sivAyanA jIvo saMmUcchima manuSya tarIke utpanna thaI zake. jIvavicAra | 201
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSanI sAdhanA mATe mAtra manuSya bhava ja H mokSanI sAdhanA manuSyabhavamAM ja thAya che. prabhue paNa nayasAranA bhavathI ja sAdhanAnI zarUAta karI ane naMdanaRSinA bhavamAM e sAdhanAnI pUrNatA karI. guru maLyA to gurune evA sAdhyA ke have gurunI jarUra nahIM e rIte bodha prApta karyo, e rIte jIvyA ne e rIte ja bodhane pravartAvyo mATe e rIte pUrNatA karI. sAdhanAnI pUrNatA mATe manuSyabhava ja uttama che bAkInI traNa gatimAM te thaI zakavAnuM nathI. A jIvavicAranA cAra gatinA svarUpane jANIne vicAravAnuM ke manuSya sivAyanA tamAma bhavo nakAmA che. AtmAno chellAmAM chello guNa avyAbAdha, te mukhya sAdhya che ene je pakaDe te ja siddha banI zake, te pUrNa samatAne pAmI zake. samatAmAM bAdhaka sAtA - asAtA che, temAM mAtra jJAtA bane. bannemAM udAsIna pariNAma rahelo hoya tyAre AtmA samatAne vedI zake. sAtA maLe to rati ane na maLe to atino pariNAma thAya te na cAle. dharme mAyA no mAyA AvI mAyA cothA guNaThANAthI zarU thAya. bahArathI ucita vyavahAra kare aMdarathI nyAro rahe. naTanI jema jyAM sudhI karmo vaLagelA che tyAM sudhI Ama ja rahevAnuM che. mAyA navame guNaThANe jaze mATe mAyAne kADhavA prazasta mAyAno ja upayoga karavAno bahirAtmAmAMthI nIkaLI aMtarAtmAmAM rahIne paramAtmAnI sAdhanA karI levAnI che. karmabhUminA manuSya : nara=dRLanti vastu tattvamiti nara: je vastu tattvane (sthiti) sarvajJa ddaSTi pramANe yathArtha jANIne samajIne ane jANyA--samajyA pachI teno viveka karI zake te nara athavA manuSya. mananAt manuSya manana karavA dvArA have pharI pAchuM mana maLe nahIM ane AtmAnI je siddha avasthA che tene prApta kare. mana AtmAnuM nathI karme ApeluM che tethI te javAnuM che to te jAya tenA karatAM teno evo upayoga karavo ke mana maLe ane manane kADhavAno ja puruSArtha cAle. muni mana dvArA sarvajJanA vacano dvArA sarva jagatane jANI le ane pachI zuM kare ? mauna thaI jAya. ApaNe jANIne tANIe ne jagatane jaNAvIe eTale taNAI jaIe. jIvavicAra || 203
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ muneH bhAva maunam. je je AtmAe AtmAne jANyo ane parvatomAM, guphAomAM, udyAnomAM jaIne kAussagga dhyAnamAM rahyAM temaNe zreNI mAMDIne potAnuM kArya sAdhI lIdhuM. manana kare te manuSya, maryAdAthI je zobhe te manuSya. manuSyabhavamAM sAdhanA kayAM thaze ane kayAM nahIM thAya? mAtra karmabhUmimAM sAdhanA thAya. jyAMthI AtmAne karmo karIne cAra gatimAM javAnI chUTa ane karmono aMta karIne paMcagatimAM javAnI paNa chUTa. akarmabhUmivALo yugalika devagati sivAya kyAMya na jAya enA mATe mAtra devagati ja che. karmabhUmi eTale asi-masi-kRSi kare ne cAra gatimAM 84 lAkhayonimAM badhI ja jagyAe AtmA jAya. manuSyabhava e jaMkazana che. paMdara karmabhUmimAM jajinano janma thAya ane ajanmA banavAnI sAdhanA paNa prAyaH tyAM ja thAya ane jaina dharmanI sthApanA paNa ahIM ja thAya. cauda rAjaloka to atyaMta vizALa che, temAM mAtra paMdara karmabhUmimAM ja dharma che. 0 karmabhUmimAM rahelI vizeSatAH paMdara karmabhUmimAM je pAMca bharata kSetra che temAM mAtra jambudvIpanA ja bharatakSetramAM zAzvata evo siddha girirAja Avela che, te sivAya koIpaNa kSetramAM zAzvatagirirAja nathI. tethI mahAvidehamAM vicaratA sImaMdhara svAmI tenA guNagAna gAya che. paMdara karmabhUmimAM pAMca mahAvideha kSetra rahelA che. te mahAvidehanI madhyamAM meru parvata Avelo che. dareka mahAvidehamAM 3ra vijayo (bharata kSetra jeTalo deza) rahelA che. eka mahAvidehanI jaghanya cAra vijayamAM vicaratA tIrthakaro rahelA hoya che. jambudvIpanA mahAvidehamAM cAra vijayamAM sImaMdhara svAmI (8mI puSpakalAvatI) bAhujina (bhI vatsa) subAhujina (ra4mI nalIni) ane yugamaMdhara svAmI (rapamI vapravijayamAM) hAla sadehe kevalajJAna paryAyamAM vicArI rahyA che. Ama eka mahAvidehamAM jaghanya cAra tIrthakara mATe pAMca mahAvidehamAMra tIrthakaro vicare ane utkRSTadarekavijayamAM jIvavicAra | 204
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka ema pAMca mahAvidehamAM 1O tIrthakaro ane pAMca bharata ane pAMca airAvatamAM hoya eTale kula 170 tIrthaMkara paramAtmA 15 karmabhUmimAM hoya. bIjA ajitanAtha paramAtmAnA samaye Avo punya parAkASTavALo kALa hato ke jayAre paMdara karmabhUmimAM dareka vijayamAM sAkSAt tIrthakaro vicaratA hatAM. ApaNo AtmA A kALamAM paNa hato chatAM tenuM paribhramaNa mukata thayuM nahIM. to have A karmabhUmimAM prApta manuSyabhavane pAmI evI suMdara ArAdhanA karI laIe ke jethI saMsAramAM vadhAre rakhaDapaTTI na thAya. 101 garbhaja paryAptA+101 garbhaja aparyAptA+101 samUcchima ema kula 303 bheda manuSyanA che. temAM paNa mAtra 101 manuSyanA paryApta bhedamAM je anArya kULamAM dharma durlabha bane che. mAtra AryakULamAM ja dharmanI prApti thaI zake. AthI dharma prAptidurlabha, durlabha dharma prApta pachI pALavuM mahA durlabha, tethI durlabha dharmano eka samayano paNa pramAda karavA jevo nathI. ArAt yAtaH sarva heya dharmajayaH iti Arya : arthAta, sarva zreya kAryothI nIkaLI gayA te Arya. Arya kULa AtmA mATe ja jIvana jIvanArA hoya. AtmAnA rakSaNa mATe ja saMskRti, vyavahAra jyAM pradhAna hoya, te Arya kahevAya. paMdara karmabhUmimAM cha khaMDa che traNa khaMDa anAryathI bharelAM che. vaitADhya parvatathI be bhAga thAya che. cakravartI sivAya tyAM koIna jaI zake. traNa khaMDamAM paNa rapA dezo ja Arya che bAkInA anArya, anArya manuSyo mleccha evA nAmathI oLakhAya (AcAra dharmamaryAdAthI rahita hoya) temanA prakAro zAka, pavana, sabara,khambara, mukuMDa, Araba, hUNa, bokasa, bhIla, aMba, puliMda, cIna, kIrAda, gajakaraNa, apakaraNa, meDhamukha, kharamukha vagere aneka prakAre hoya. Arya kSetro khUbaja ochA che ane temAM be prakAranAM Arya batAvyAM, ddhiprApta ane addhiprApta. (ba) atiprApta Arya prakAreH tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baLadeva, vidyAdhara ane cAraNamuni. jIvavicAra // 205
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) tIrthaMkara : je 15 karmabhUmimAM Arya kSetramAM utpanna thAya, nirmaLa samyag darzananI hAjarImAM je sarva jIva zAsanarasInI sarvottama bhAvanA vaDe je tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe te tIrthaMkara thaIvizvanA jIvone tAraka evA tIrthanI sthApanA kare. (2) cakravartI : paMdara karmabhUmimAM ja utpanna thayela, cha khaMDa jIte. te cakra ratna meLave. (kula 14 ratno hoya) eka avasarpiNInA chaThThAM ArAmAM bAra cakravartI thAya. dIkSA grahaNa kare to devaloka athavA mokSamAM jAya nahitara narakamAM jAya, bhavya ja hoya. (3) vAsudeva : prativAsudevane jItIne traNa khaMDa bhogavIne vAsudeva traNa khaMDanA svAmI bane. tene sAta ratno hoya ane marIne niyamA narakamAM jAya. pUrve niyANuM karIne Ave. (4) baLadeva : baLadeva vAsudevanA moTA bhAI hoya. rAma baLadeva ane lakSmaNa vAsudeva ane rAvaNa prati vAsudeva. baLadeva badhA mokSagAmI ja hoya, dIkSA laI mokSa pAme. (5) vidyAdhara : vidhAdhara kuLamAM utpanna thAya vidyAne dhAraNa karanAra dIkSA te vidyAcAraNa muni kahevAya. vidyAnA baLe tIrthonA darzana karavA jAya. (6) cAraNa muni : caraNa--gamana jaMghA vaDe javA-AvavAnI zakita (labdhi) pragaTa thAya. tapa-cAritranA baLe viziSTa zakita utpanna cAra AMgaLa pramANamAM AkAzathI addhara jaMghA mUkavA - uThAvavAmAM nipuNa hoya athavA AkAza gAminI vidyA vaDe paNa jAya te. (bI) aRRddhiprApta Arya nava prakAre : kSetra, jAti, kula, karma, zilpa, bhASA, jJAna, darzana, cAritra ema nava prakAre Arya batAvyAM. (1) kSetra Arya : je kSetrone viSe jyAM tIrthaMkara paramAtmA vicare tathA temanI prarUpelI tAraka dharma pravRtti hoya tevA kSetrone (rapA dezone) Arya kSetra kahevAya. jIvavicAra | 206
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) jati Arya je jAtithI uttama hoya. kalaMdA videhA, veDhaMgA, hariyA, sucaNA. A uttama jAti che je hAla prasiddha nathI. (3) kula Arya ugra, bhoga, rAjanya, IkvAku, kauravakula, zAtakula A cha prakAre kula Arya che. (4) karma AryaH lokamAM niMdanIya dhaMdhA na kare. duSika (dozI), gadhika (gAdhI), kAryAsika (kapAsIka), kauTuMbika, sautika (sutariyI) darakAra vagere. (5) zilpa Arya tunnAka, lekhakAra, rAkhakAra, citrakAra. () bhASA AryaH ardhamAgadhI bhASA bole ane brAhmI Adi aDhAra lIpI pravarte. (7) zAna Arya mati Adi jJAnavALA (samyagudaSTi) gaNAya, paNa mithyAdaSTi na gaNAya. (8) darzana Arya kSAyika Adi samakitane dhAraNa karanArAM. (9) cAritra Arya cAritrane dhAraNa karanAra. A rIte vicAratAM Aryo karatAM anAryo vadhAre che. paMdara karmabhUmi karatAM trIsa akarma bhUmi vadhAre che + pa6 aMtaradvIpa eTale 86 yugalika bhUmi che tenuM kSetra vadhAre che ane dharma mATe durlabha che. (1) karmabhUmi H jayAM asi-masi-kRSino vepAra thAya tathA jayAM tIrthakara, cakravartI vagere uttama puruSo janme, teo mokSa mArganI ArAdhanA vaDe sadgati prApta kare. saMpUrNa mokSa mArganI sAdhanA vaDe cAre gatino aMta ANI pAMcamI jesiddhagati eTalekemokSa zAzvata sukhanA dhAmarUpa avasthAne pAmI zake athavA duSkRtya karavA vaDe narakAdi durgati pAme te karmabhUmi. karmabhUmio paMdara che. pAMca bharata, pAMca airAvata, ane pAMca jIvavicAra | 207
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvideha kSetra. jambu dvIpamAM eka bharata, eka airAvata ane eka jammU dvIpanA madhyamAM eka mahAvideha kSetra jemAM batrIsa vijayo AvelA che. jammU dvIpane pharato lavaNa samudra ane tene pharatAM dhAtakIkhaMDamAM be bharata, be airAvata, be mahAvideha ane dhAtakI khaMDane pharate kAlodadhi samudra ane tene pharatAM puSkaravara dvIpanA aDadhA bhAgamAM be bharata, be airAvata ane be mahAvideha kSetra che. Ama paMdara karma bhUmi che. temAM jaghanyathI eka mahAvidehamAM cAra tIrthaMkara vicaratA hoya. AthI pAMca mahAvidehamAM vIsa paramAtmA sadehe vicaratA hoya che. pAMca mahAvidehanI madhyamAM pAMca meruparvata che. bharata kSetramAM cha khaMDo rahelA che. cha khaMDamAMthI madhya khaMDamAM mAtra rapappA Arya dezo che. bAkI badhA anArya dezo che. mahAvideha airAvata 1 1 2 2 2 2 5 5 kula-15 15 karmabhUmio : bharata jaMbUDhIpa 1 ghAtakIkhaMDa 2 ardha puSkarAvartadvIpa ra 5 (1) magadha deza (2) aMga deza (3) baMga deza (4) kAzI deza (5) kozala deza (6) kaliMga deza (7) kuru deza (8) kuzAvarta (25) kaikaya D sADI pacIsa Arya dezonA nAma D (9) pAMcAla (10) jaMgala (11) videha (12) vatsa (13) mayalla (14) vairATa (15) dazArNa (16) zAMDilya (rapappA) soraTha deza aDadho jIvavicAra | 208 (17) vadeza (18) siMdhu deza (19) vidarbha (20) surasena (21) bhRgI deza (22) bhaMga deza (23) kuNAla (24) bATa
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) akarma bhUmiH jyAM asi-masi-kRSi Iti Adino vyavahAra na hoya paNa mAtra yugalikasvabhAva pravarte che tene akarmabhUmi kahevAya. jyAM yugalika sAthe janma ane sAthe mAre ane marIne niyamAdevalokamAM ja jAyate bhogabhUmi kahevAya. tyAM vyavahAra dharmanA hoya, mAtra samakita hoya zake. alpa kaSAyavALA, badhA prathama saMghayaNa, prathama saMsthAnavALA, pAdacArI, vAhanano upayoga na kare. dUdha-anAjano upabhoga nahIM. deha sugadhI, zvAsozvAsa kamaLa jevo, kaMTha pakSI jevo, guhya bhAga kabUtara jevuM jaThara agni pattharane pacAve tevuM, goLa jaMghA, paga kAcabA jevA suMdara, kalpavRkSa phaLa ke mATInuM bhojana mATI zeraDIthI madhura, gaMdakIno abhAva, maccharAdi, tucchavikalendriyano abhAva, rogAdiupadrava nahIM. mAtra khAsI, chIMka ke bagAsu khAtA mRtyu pAme. mRtyu pahelA cha mahinA ekayugala janma, krame 49 divasa yugalane pALe, sAta divasa yauvana avasthA pAmIne bhogane samartha bane pachI keTalAka samakitane yogya bane keTalAka samakitane laIne tyAM Ave athavA navuM samakita pAme. yugalikatiryaMco, paNa samakitadhArI hoya, strI tiryaMcane kSAyika samakita na hoya. yugalika tiryaMco vAgha, siMha paNa ahiMsaka hoya teo alpa kaSAyI marIne devalokamAM jAya. akIlIpamAM AvI trIsa karmabhUmIo che. te nIce pramANeH haimavata hiraNyavata harivarSa | ramyakavarSa devaku uttarakura jabUdvIpa | ghAtakIkhaMDa | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | sarva puSparAvartadvIpa 2 - 2 | 2 | 2 | 2 | 2 kula 30 jabUdvIpamAM cha yugalika kSetro che. devakuru kSetra ane uttarakurukSetra merunI uttare ane dakSiNe che. mahAhimavata parvatanI uttare ane niSedha parvatanI jIvavicAra | 209
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ dakSiNe harivarSakSetra ane mahAhimavata parvatanI dakSiNe temaja nilavaMta parvatanI uttare ramyaphavarSotra AveluM che. rUkamaNI parvatanI uttara dizAmAM hiraNyavaMta kSetra AveluM che. (3) pagane - jabUdvIpamAM himavata ane zikharI parvatanI baMne bAjuethI gajadaMta jevI je babbe dADhAo nIkaLIne lavaNa samudramAM gayelI che, te dareka para sAta-sAta dvIpo AvelA che tene aMtaradvIpa kahevAya che. himavaMta parvatanI be bAjuthI be dADhAo nIkaLe ane te dareka para sAta-sAta aMtarIpo hoya eTale kula ra8 aMtaradIpo thAya. zikharI parvatanuM paNa ema ja samajavuM. A rIte aMtaradvIpanI kula saMkhyA pathAya che. Ama jambudvIpamAM cha yugalika kSetro, dhAtakIkhaMDamAM bAra yugalika kSetro ane ardhapuSkarArdha dvIpamAM bAra yugalika kSetro. Ama kula trIsa kSetro ane padaaMtaradvIpo maLI kula8yugalika kSetro che. A aMtaradvIpamAM rahelA manuSyo akarmabhUmInA manuSyo jevA ja eTale yugaliyA hoya. akarmabhUmimAMthI jIva mAtradevalokamAM ja jAya ane yugalika vakhate tenuM je AyuSya hoya teTaluM athavA tenAthI alpa AyuSyavALA deva bane tethI adhika AyuSyavALA devalokamAM na jAya. yugalikamAMthI te jIva bIjI koI gatimAMna jAya. e devaloka enI mATe bhayAnakapaNa bane. virati dharmanI sAdhanA karI zakato nathI ane samakti nahoya ane mithyAtvano udaya thAya to devalokamAM gayA pachI paNa tyAM vadhAremAM vadhAre paDavAnA sthAna che. kAraNa anukULatA vadhAre maLI ne sAvadhAna na rahyo to sIdho ekendriyamAM jAya. kAraNa tyAM manuSyaloka karatAM ratno, vAvaDIo, vagere viziSTa koTInA hoya.devalokamAMthI ekendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyamAM AvevikalejiyamAM na jAya. samakita nahoya to devalokamAM jAgRti AvavI khUba ja duSkara che. jIvavicAra || 210
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ je saMskAra vIratI dvArA vItarAgatAnA aMzano anubhava karAvI zake tema che te ahIM na karIe to bhAvimAM korA purayane udaye maLelI deva ke manuSya avasthA mahAbhayaMkara banaze. kAraNa AtmAno upayoga na Avyo to paramAM to javAno ja che. paNa jo zuddha dharmanA lakSe vartamAnamAM aMzane bhogavavAno lakSa haze to viziSTa anubaMdhanA kAraNe jyAM paNa jaze tyAM bhaTakaze nahIM.narakamAM paNa samAdhi jALavI zakaze. viziSTa baMdha ane anubaMdha ahIM thaI zake tema che te lakSamAM rAkhavuM jarUrI che. 3. manuSyanuM janma-maraNa aThavIpamAM ja thAya. manuSya aDhIdvIpamAM ja janmI ne mArI zake tenI bahAra nahIM. deva ke vidyAnA baLe te aDhIdviIpanI bahAra jaI zake paNa mRtyu vakhate pAchA aDhIdvIpamAM AvI javuM paDe. pAMca bharata ane pAMca airAvatamAM kALa asthira che. mahAvidehakSetramAM ane yugalika kSetramAM kALa-ArAsthira che. pAMca bharatane pAMca airAvatamAM kALanuM parivartana thAya che. avasarpiNInA trIjA ArAnA 84 lAkha pUrva traNa varSa ane 8 mAsa bAkI rahe tyAre ane utsarpiNImAM trIjA ArAnA 89 pakhavADiyA pUrNa thatAM prathama tIrthaMkarano janma thAya ane yugalika kALa pUrNa thavA Ave. raDatIrthakaro trIjA ArAmAMthAya. avasarpiNImAM varNa-gaMdha-rasa-sparza-AkAra vagere ghaTatuM jAya. saMbodhasittarImAM pAMca vastu ghaTatI kahI che (1) dravya (2) dhana (3) svAthya (4) vidyA (5) vaibhava. AtmAnA hitamAM AyuSya, svAthya ne vidyA ghaTe te bAdhaka bane che. vartamAna jIvana evuM jIvIe ke anaMtA bhaviSyane sudhArI zakIe. teno upAya anubaMdha sAdhanA ane sAdhanamAM jeTalo nirveda ane saMvega vadhAre teTalo anubaMdha paDe. zuddha dharmanAM kAraNe nirjarA thaze te prazastamAM thaze tyAre zubha anubaMdha paDaze. sAdhanAmAM lakSa evo rAkhavAno che ke hamaNAM ja anubhUti thAya. mAtra vidhikiyA sArI thaI tenAthI saMtoSa nathI mAnI levAno. pariNAmanuM lakSa sAthe majabUta joIze to ja anubaMdha sAdhanA thaze. jIvavicAra || 211
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ akIlIpa samRddha jabUdvIpa baMgaDI AkAre che ane te lavaNa samudrathI vIMTaLAyelo che. dvIpa samudro pUrva-pUrvAnA dIpa-samudrathI bamaNA pahoLA-vIMTaLAIne rahelA che... zrI sImaMdhara svAmI ahIM birAjamAna che lavaNasamudra 1 lAkha yojana 2 lAkha yojana hps10 MES FOR 1 = . 3 AAA EtL KAR haang "ka" rvata para pa AAAAAAAA : sNI :: 'i's * * * * * THI iiiitil IIIIIulia ((( 'li Digit, fi * Save RE: : mAM : Epi * * lillahili i pii'illi [ltiliaa. *** 'paEL AA AAAAAAY tema :::::::::::::::: :::::... jIvavicAra || ra12
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ * devagatika gAthA : 24 dasahA bhavaNArDahivaI, aTha--vihA vAvamatarA hati ! joriyA paMca-vihApha-vihA mAriyA devA. 24 dazavidha bhavanAdhipati, aDavidha vyaMtaradeva che; pAMca bhede jyotiSI ne, duvidha vaimAnika che. 24 a devonA mukhya cAra prakAraH (1) dasa bhavanapati (2) ATha vANavyaMtara (3) pAMca jyotiSa (4) bevaimAnika A cAra prakAranA devo traNe lokamAM rahelA che. ratnaprabhA pRthvImAM nIce bhavanapatinA devo tathA vyaMtara, vANavyaMtara, tiryabhaka ane paMdara paramAdhAmI devo rahelA che. tiSNulokamAM jyotiSa devo ane urdhvalokamAM vaimAnikadevo rahelA che. (1) bhavanapati devoH A devo bhavanamAM rahe che tethI bhavanapati kahevAya che ane kriDAmAM rata rahetA hovAthI kumAra kahevAya che. teonA dasa prakAra che. bhavanapati devonuM sthAna prathama pRthvI je eka lAkha esI hajAra yojana jADI, eka rAja pahoLI temAM eka hajAra yojana uparanA ane eka hajAra yojanA nIcenA choDI vacalA eka lAkha 78 hajAra yojana pramANa je nArakanA tera pratiro AvelA che tenA vacalA bAra prataronA AMtaranA uparano eka eka ane nIceno eka eka ema AtarA choDIne vacalA dasa AMtarAmAM ekaeka bhavanapati nikAyanAdevonA AvAsa AvelA che. pahelA AMtarAmAM bhavanapatinA prathama asurakumAranAdevInA nivAsa tyArapachI bIjA AMtaramAM jIvavicAra | 213
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA nAgakumAra AdidevonA kamasaranivAsa rahelA che. temaja te AMtarAmAM paMdara prakAranA paramAdhAmI devonA AvAso paNa AvelA che. eTale te bhavanapati jAtInA paramAdhAmI devo kahevAya che. dasa prakAranA bhavanapati devo | | devonA nAma | dakSiNadizAnAInanuM nAma paTarANI | uttara dizAnA IndranuM nAma piTarANI asurakumAra | amareja. balI 2 | nAgakumAra | dharaNendra | 4 bhUtAne 3 | suvarNakumAra veNudevendra veNadAlIka | 4 |vidhutakumAra harikAte | 6 harissaheja | 5 | agnikumAra | agnizIkheja | 6 agnimAnavendra da dvIpakumAra | parSe | i. vasiSThandra 7 | udadhikumAra | jayakAtendra | 4 nIlapamendra |8 dIpakumAra | amitagatIndra | da amitavAhanendra 9 | vAyukumAra | velaneja prabhajanendra |10| svanitakumAra | ghoSendra 6 | mahAghoSika bhavano jaghanya eka lAkha yojana pramANa ane utkRSTa asaMkhya yojana pramANa hoya che. asura nikAyano dakSiNa dizAno svAmi camarendra tene kAli Adi pAMca paTarANI ane te dareka paTarANIne ThahajAra devIono parivAra gaNatA kulacAlIsa hajAra devIono parivAra hoya. cAra lokapAladevo dareka Indrane hoya, sAta sainyo hoya ane sAta senApati hoya. amarendrane saMpUrNa jambudvIpa tathA asaMkhya dvIpa samudrone pUrI zakavAmAM samartha vaikiya labdhi hoya paNa te teno upayoga kare nahIM. asurakumAro ekAntare AhAra kare, anAbhoga AhAra niraMtara cAlu hoya. asurakumAranI uttara dizAnA Indra balIndra che tene pAMca paTarANI hoya. nAgakumAranI dakSiNa dizAmAM IndradharaNendra jIvavicAra || ra14
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tene chapaTarANI ane te darekane cha hajAra devIono parivAra hoya. e ja rIte suvarNakumAra vidhutakumAra vi. devonA parivAra upara koThAmAM jaNAvyA mujaba hoya che. asura devalokamAM koNa jAya? bAlata paDibalA u%DarosA tavera gAraviyA! vaiSa ya paDibalA mariuM areSa uvavAo III1%aa. (bRhatsaMgahaNI) je kSudhA pipAsA sahana kare, zIta AtApanA, DaMzAdi parisaha sahana kare, brahmacarya pALe, snAna na kare, ajJAna tapa karanArA, tapamAM garva karanArA tevairathI pratibaddhamithyAtvIoasuraniyadihalakadevalokamAMutpana thAya. (2) vyaMtara devo jyAM sudhI jIva mAtra jIvanA svarUpanuM AlaMbana pakaDIne sAdhanA karato nathI tyAM sudhI tene bhavabhramaNa ubhuM rahe che. vividha prakAranA kaSTa sahana kare. tapa, tyAgAdi akAma nirjarAdi vaDe jIva devalokanuM AyuSya bAMdhI vyaMtarAdi devalokamAM jAya che. temAM IndrapaNuM prAyaH karIne samyagudaSTi AtmAne prApta thAya che. AthI kumArapALa mahArAjA paramAtmA bhakita ane dezaviratinI sAdhanA vaDe vyaMtarendra thayA. || vyaMtara devonA nagara sthAno ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojanA je uparanA choDelA che temAMthI 100 yojana uparanA ne 100 yojanA nIcenA choDIne vaccenA 800 yojanane viSe ATha vyatara jAtinA nagaro AvelAM che.100yojana uparanA je choDyA che temAMthI upara-nIcenA 10-10yojana choDI vaccenA 80yojanamAM vANavyaMtaradevonA nagara AvelA che. A devonI utpatti potAnA sthAnomAM thAya pachI te tiskRlokamAM paNa rahevA jAya. keTalAMka devAlayo, giri parvato para adhiSThAyaka thaIne rahe che. keTalAMka halakA devo vRkSo, kotaro-nirjara sthAnomAM rahe che ane manuSyone pIDA Ape che. jIvavicAra | 215
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAMka devo- devIo samyagdaSTi paNa hoya che. covIza jinanA yakSa-yagaNIo vyaMtara nikAyanA deva--devIo che. devonA nivAsasthAna rUpa asaMkhya nagaro che. jaghanyathI bharata kSetra pramANa para6 yojana cha kalA pramANa, madhyama jaMbudrIpa pramANa ane utkRSTa mahAvidehakSetra pramANa dareka nagaromAM asaMkhyAta jina caityo che. dasa prakAranAM tirthaMbhaka devo paNa vyaMtara jAtinA che. A devo zApa ApI nigraha kare athavA dhanadhAnya ApI anugraha kare che. teo mULa zarIre sAta hAtha pramANa hoya che. ATha vANavyaMtara devo H uparanA choDelA 100 yojanamAM dasa yojana nIce ane dasa yojana uparanA choDIne vacalA eMsI yojanamAM vANavyaMtaranA nagaro AvelA che. A devonI utpatti ahIM nagaromAM thAya tyAMthI uttaravaikriya zarIra karIne teo tirAlokamAM kotaro, guphA, jhADa vageremAM rahe. D ATha prakAranA devo uttarendra 1 ra 3 4 5 S 7 18 vyaMtara devonA nAma pizAca bhUta yakSa rAkSasa kinnara kiMpuruSa moraga gaMdharva dakSiNena vANavyaMtara devonA nAma kALa mahAkALa surUpa pratirUpa pUrNabhadra | maNibhadra bhIma mahAbhIma kinnara dakSiNena uttarendra aNupatnI | sannihIta sAmAnika paNapatnI dhAtA vidhAtA ISivAdI | RSi mahARSi bhUtavAdI Izvara mahezvara kiMpuruSa kuMThita suvatsa vizAla hAsyarati satpuruSa | mahApuruSa mahA'dita | hAsya agnikAya | mahAkALa kokeMda zreyAMsa mahAzreyAMsa gItarata gItayaza pataMga padma padmapati pizAca - kulamAMDAdi paMdara prakAre hoya che. bhUta nava prakAre, yakSa tera prakAre ane rAkSasa sAta prakAre bhayaMkara, vikarALa ane lAMbA hoThavALA hoya che tenA nAma (1) bhIma (2) mahAbhIma (3) vighna (4) vinAyaka (5) jaLa (6) brahma (7) rAkSasa. kinnaro paNa dasa prakAre, kiMpuruSa dasa prakAre, mahoraga dasa prakAre ane gaMdharva bAra prakAre hoya che. jIvavicAra // 216
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vyaMtara nikAyamAM koSa utpana thAya? rAjagaha vibhakabare ya jala ya jalapase ya, tahA chuhA kilatA. pariUNa havati vatariyA. 1LA | (bRhaddasaMgrahaNI) doraDAdino gaLe phAMso khAvo, viSabhakSaNa, agnimAM praveza karI athavA jaLamAM praveza karIne ke kSudhA tRSAthI pIDita thaIne je jIvanano aMta ANe tevAtiryaMca paMcendriya kemanuSyoakAmanirjarA vaDe vyatara jAtimAM utpanna thAya. rAgahale visabhabare ya jala ya girisira5Daze, marIlara vatarAto, havijaja jaI sohara citta. 12 (bRhasarahaNI). doraDAnA phasAthI, viSa bhakSaNathI, agnimAM praveza karavAthI, giri zikhara uparathI paDavAthI. anAmanirjarA vaDe arthAtu atyaMta raudra athavA Arta citta na hoya to vyaMtara devalokamAM utpanna thAya. * tiryaz2abhaka devaH dasa prakAre (1) anabhaka (ra) pAna jaibhaka (3) vastrajbhaka (4) leNabhaka (5) ghara jUbhaka (I puSpAjaMbhika (7) phalarjubhaka (8) zayanajUbhaka(9) vidyA bhaka(10) avyakatabhaka Adarekadevo potAnA nAma pramANe vastu ApavA samartha che tathA anugraha karavAnA svabhAvavALA che. AryavajasvAmine mitratiryagurjubhakadevoe AkAzagAminI vidyA ApI hatI. A devonuM mULa raheThANa adhAlokamAM vyaMtaro sAthe ja hoya che. tema chatAM teo ekahajAra kaMcanagIrIo, yamaka-damakaparvato, citra-vicitra parvato, vaitADhaya parvata ane meru parvata upara AvIne vase che. (3) jyotiSa devoH - (1) caMdra (2) sUrya (3) graha (4) nakSatra (5) tArA. A pAMca prakAranA paribhramaNa karatA caravimAno aDhIdvIpamAM manuSyalokamAM hoya che. A pAMcamAM caMdra ane sUrya Indra gaNAya che. jIvavicAra || ra17
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSadevonuM sthAna jyotiSa devonuM sthAna aDhIdvIpamAM merunI samabhUtala pRthvInI 790 yojana upara ane 900 yojana sudhI eTale ke 110yojana AkAzamAM badhA ja jyotiSavimAno rahelAM che. AthI jyotiSa devocchilokamAM gaNAya che. meru parvatathI 11ra1yojanadUra rahIne tevimAno potAnA parivAra sahita merune pradakSiNA ApavAnA kAraNe asthira che ane aDhIDhIpanI bahAravimAnosthira che ane saMkhyAmAM asaMkhyAtAche. aDhIdviIpanA jayotiSavimAno karatA pramANamAM aDadhA ane zItoSNa hoya che. AgaLa AgaLanA dvIpa samudromAM te vimAnonuM pramANa vadhatuM jAya. vimAno potAnI sahaja gatithI cAle che. devo tene calAvatA nathI chatAM dekhAva rUpe Abhiyogika sevaka devo rU5 vidurvIne pUrva tarapha siMha rUpe, dakSiNamAM hAthI rUpe, pazcime baLadarUpe ane uttare azva rUpe rahe che. cAre dizAmAM devonI saMkhyA sarakhI rahe che. cAre dizAmAM thaIne pratyeka caMdra vimAnane soLa hajAra, sUryavimAnane soLa hajAra, graha vimAnane ATha hajAra, nakSatra vimAnane cAra hajAra ane tArA vimAnane be hajAra devo vahana kare. jabUdvIpamAMdhruvatArAcAra hoya che jethI darekadizAnI uttara dizAmAM kAyama rahe. te sadAsthira rahe che tenI najIka vartuLa tArA maMDala merune nahIM paNa dhruvanA tArAne ja pradakSiNA Ape che. dhruva tArAne AdhAre jaMgalAdimAM dizA bhUlelA rAtre paNa mArgane zodhI zake che. dhruva tArA sadAsthira che. dhruva tArAnI jema ApaNe paNa sadAsthira thavAnuM che. eka vakhata amerIkAnA pramukha abrAhama liMkana potAnA mitronI sAthe musApharI karI rahyo hato ane acAnaka vAtAvaraNa gamagIna banyuM, pavana phUMkAvA lAgyo ane bhayanuM vAtAvaraNa UbhuM thayuM. mitro bhayabhIta thayA paNa abrAhama liMkanane sthira, svastha cittavALA joIne mitrone navAI lAgI, kAraNa pUchyuM abrAhama liMkane kahyuM mArI dRSTi AkAzamAM dhruva tArA tarapha hatI tethI huM sthira hato, zAMta hato, tamArI daSTi karatA vAtAvaraNa tarapha hatI tethI tame jIvavicAra || ra18
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ asthira thayA. bhayabhIta thayA. sthiranuM AlaMbana sthiratA Ape che ne asthiratAnuM AlaMbana asthiratA Ape che. dhruva tArA tarIke siddha bhagavatonuM AlaMbana levAmAM Ave to teo sthira che ane te sivAyanuM badhuM ja asthira che to ApaNane paNa sthira thatA vAra na lAge. sUryasadA aMdhakArane dUra karanAra che tema ApaNe paNa ApaNA AtmAmAM rahelA kevalajJAnarUpI sUryane pragaTAvavAnuM dhyeya rAkhavuM joIe. jethI mithyA-moharUpI aMdhakAra sadA mATe dUra thAya. e ja rIte caMdra sadAzItalatA varSAve che tema ApaNe paNa ApaNA krodhAdine zAMta karI samatA rUpI zItalatA jagata para varSAvavAnI che. - nava grahonuM naDatara jema lokone naDatararUpa thAya che tema ApaNe navaparigraharUpa grahane sadA dUra karavAno prayatna karavAno che. nakSatra ne tArA caMdranI zobhA vadhAravAmAM sahAya bane che tema mati ane zruta jJAnarUpI nakSatra ne tArA vaDe AtmAnI zobhA vadhAravAnI che. 1 akIlIpanI aMdara kula 13ra caMdra ane 19ra sarya hoya che. caMdra | sUrya | graha | nakSatra | tArA jambudvIpa | 2 | 2 | 176 | pas | 133950 | koDAkoDa livaNasamudra | 4 | 4 | 35ra | 112 | ra67900 | kroDAkoDa dhAtakIkhaMDa | 12 | 12 / 1056 | 33s | 803700 | koDAkoDa kAlodadhi samudra | 42 | 42 | 396 | 1176 | 281ra950 | koDAkoDa puSkaravaradIpa | 72 72 | R36 ] 2016] 4822200 ] kroDAkoDa | - eka caMdra ane eka sUryano parivAra 88 graha, 28 nakSatra ane cha975 koDAdoDatArA hoya che. te samagra parivAra sahita sUrya ane caMdra merune pradakSiNA ApatA hoya che. jaghanya sthitivALA tArAnuM vimAna 500 dhanuSya, pahoLAI 250dhanuSya UMcAIhoya che. meruparvatanI samabhUlA pRthvInI 790yojana [para prathama tArAnA vimAno pachI sUrya, tenAthI AgaLa caMdra pachI nakSatra ane pachI graha sauthI jhaDapI gatimAM tArA ane sauthI dhImI gati caMdranI che mane RddhimAM caMdranI adhika ane tArAnI nyUna. sUryanA kiraNo UMce 100 jIvavicAra // 219
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ yojana sudhI ane bane sUryameru taraphanA ardhA kSetrane tapAve.jabUdIpamAM eka tArAthI bIjA tArAnuM aMtara 1rarayojana ane sUryanuM aMtara9940yojana ane bharatakSetrathI sUryanuM aMtara 44820yojana che. 'n jyotiSa denA zarIranI avagAhanA - janmatI vakhate temanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI hoya ane aMtarmuhUrtamAM sAta hAtha pramANa thAya che. uttaravaikriya zarIranAnuM-moTuM karI zake che. potAnA vimAnamAM potAnA parivArayukta rahe che. sUryacaMdrabe devo IndrarUpa che. temanuM AyuSya pUrNa thAya eTale bIjo jIvatyAMutpannathAya che. dra vinA vadhAremAM vadhAre cha mahinAnA kALano viraha paDe che. 1 jyotiSa devomAM koNa utpanna thAya? tApasa, vanavAsI, kaMdamULaphaLAdiAhAra karanArA japatapa karanArAo jyotiSadevamAM utpanna thAya.tApasIviziSTa prakAranuM tapomayajIvana jIvatA hoya paNa sAthe ajJAnatA hovAne kAraNe zuddha dayAnuM pAlana na karI zake mATe temane saMpUrNa nirjarA na thAya, teone devalokanI prApti thAya temAM te vadhAremAM vadhAre jayotiSa deva sudhI jaI zake. (4) vaimAnika devoH vaimAnika devo mukhya be prakAre kalpopapana ane kalpAtIta. vaimAnika devo vimAnamAM utpanna thatA hovAthI vaimAnika kahevAya. jyotiSadevothI adhikaardharajaju upara gayA pachI vaimAnikadevonI hadazaru thAya che. samyakatvanI hAjarImAM manuSyane niyamA vaimAnika devalokanuM ja AyuSya baMdhAya che. (1) kalpopaSanaHjyAM nAnA moTA, svAmI sevakano vyavahAra maryAdA hoya te kalpapapana. eka thI bAra devalokanA devo, traNa kilbiSika ane navA lokAMtika A covIsa kalpapapanadevo kahevAya che. kalpopana eTale jyAM jIvavicAra | 220
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAmI ane sevakapaNAno vyavahAra hoya che. tyAMmaharthikadeva tathA bIjA sevaka devo tathAdevIono parivAra vagere hoya. (2) kalpAtIta jyAM svAmI sevakAdino vyavahAra nahoya. badhA devo mukhya deva tarIke, tethI teo ahamindra tarIke oLakhAyA. tyAM devIo kesevakadevono parivAra nahoya. nava raiveyaka ane pAMca anuttara devo kalpAtIta devo che. vaimAnika devonuM sthAna H jyotiSacakranI upara asaMkhyAta yojanA bAda samabhUtalA pRthvIthI (eka rAja) upara meru parvatanA dakSiNa bhAgamAM prathama saudharma devaloka ane uttara bhAgamAM bIjA IzAna devaloka ghanodadhi upara AvelA che. saudharmathI asaMkhyayojana (1rAje) trIjA sanaskumAradevaloka ane IzAnathI sama zreNIothI mahendradevalokaghanavAta para rahelA che. A be devalokanI madhyamAM aDadhorAja UMce brahmadevalokaghanavAta para rahelA che. tenI sama zreNImAM aDadhA rAje chaThThA lAMtakadevaloka ane tenI ja sama zreNImAM UMce sAtamA mahAzaka devaloka ane tenI ja sama zreNImAM UMce sahastrAra devaloka Avelo che. A traNe devaloka ghanodadhi ane ghanavAta para rahelA che. tyAra pachInA cAra Anata, prANata ane AraNa ane azruta te mAtra AkAzanA khAdhAre rahelA che. Ama kula bAra devaloka che. || vaimAnika devalokamAM pratAra ane vimAnonI saMkhyA devalokanA nAma | patara vimAna (1) saudharmadevaloka I | 13 3ra lAkha (ra) IzAnadevaloka 28 lAkha (3) sanakumAradevaloka 12 lAkha (4) mAhendradevaloka 8lAkha (5) brahmalokadevaloka 4 lAkha (latakadevaloka 50hajAra (7) mahAzukadevaloka 40hajAra 1ra jIvavicAra / rara1
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) sahasAra devaloka (9) Anata devaloka - (10) prANata devaloka - - (11) AraNa devaloka - (12) acyuta devaloka - nava caiveyaka nIcenA nava caiveyaka madhyama - nava praiveyaka uparanA - anuttara kula m 4 4 3 1 95 6 hajAra 700 700 700 700 111 107 100 5 84 lAkha 90 hajA2 23 vimAno mAkhaNathI adhika komaLa sparzavALA udyota karanArA paMcavarNanIya cAra nikAyanA devomAM AThamAM devaloka sudhI devo saMkhyAta ke asaMkhyAta upaje, navamAMthI pAMca anuttara sudhI saMkhyAta devo ja utpanna thAya. n nava dIveyakamAM koNa utpanna thAya ? savvajiyANa jantA, sutte, gevijjagesu uvavAo, bhaNio jinnehi so na ya, liDa mojuM jao bhaNio. je IsaNavAvaNA liMgasAhaNa kareMti sAmane, tesipi ya uvavAo ukkoso javi geviA. (paMcAzaka prakaraNa) sarva jIvo prAyaH karIne navamA traiveyakamAM utpanna thAya che ane te paNa jinaliMge ja (jaina sAdhu banIne) thAya ane je samyagdarzana vamI gayelA evA paNa ninDavo dravyacAritranA pAlana vaDe navamA traiveyakamAM jAya tema jinezvara paramAtmAe kahyuM che. pU. zAMtisUri mahArAjA jIvavicAra prakaraNamAM bhavanA svarUpanuM sAdhya batAve che ke jIvane svabhAvanA prathama sAdhyanI ruci thavI ati durlabha che. jIvavicAra // 222
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAdibhava bhramaNamAM bhamavA acaramAvartakALa sauthI moTo che. nigodamAMthI nIkaLyA pachI anaMtA pudgala parAvartakALa AtmA svarUpanA bhAva vinA bhamyo che. anaMtIvAra manuSya bhava, jina kuLAdi puNyayoge maLyA paNa karmalaghutA na thavAnA kAraNe potAnA svarUpanI ruci na AvI ane karmakRta bAhya svarUpa gamyuM tethI jIve zarIra sukhanA lobhamAM anaMtIvAra cAritra svIkArI mahAkaSTapUrvakanuM cAritra dravyathI zuddha pALyuM paNa lakSa na baMdhANuM ane tenA phaLa rUpe nava praiveyaka devalokamAM sukhane mANavA anaMtIvAra tyAM jaI Avyo. nava traiveyakamAM jina liMge javAya, prathama saMghayaNa jarUrI, dravyathI niraticAra jevuM cAritra pALI puNya bAMdhI sAtA bhogavavA tyAM jAya. ahIM 318 vimAno AkAzane sparzIne rahelA hoya che. tyAM devIo nathI devo kAmavAsanA vinAnA hovA chatAM temane prAyaH durgati nizcita hoya. kAraNa mithyAtvanA kAraNe ruci viSaya sukhanI paDelI hoya che. jyAre samyagdaSTi devonI sadgati thAya. nava lokAMtika devo : pAMcamA brahmaloka devaloka je mAtra ghanavAta para pratiSThita che. jemAM cAra lAkha vimAno che. brahmaloka devalokanA cheDe je cAra dizA cAra vidizAmAM tathA eka madhyamAM rahelA vimAno te lokAMtika devo che. A devo laghukarmI hovAthI jaladI lokano aMta karanAra tethI teo lokAMtika devo kahevAya ane teono kalpa che ke tIrthaMkara paramAtmAnA dIkSAkALane jaNAvavAthe acUka teo Ave. ahi tridaMDIveze mithyAtvI parivrAjako upavAsa, brahmacaryAdinA prabhAve AvI zake. A devo ekAvatArI hoya che. matAMtare sAta athavA ATha bhava karanArA hoya che. pAMca anuttaramAM koNa utpanna thAya ? je AtmAone mokSa pratye tIvra ruci pragaTa thAya ane te mATe pramAdano tyAga karIne apramatapaNe saMyamanI sAdhanAnA prayatnavALA hoya temane AyuSya sAta lava ghaTI jAya athavA chaTThano tapa sAdhanAmAM khUTI jAya evA AtmAo jIvavicAra | 223
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ anurAradevalokamAM utpana thAya.ahIMsamyagadaSTijIvoja apramata saMyamanI sAdhanA vaDe AvI zake. anuttara eTale tenAthI uttara AgaLa koIdevalokana hoya arthAtu AmAthI adhika paudgalika sukhabIjA koIpaNa sthAnamAM nahoya. vijaya, jaya, jayaMta ane aparAjita ema cAra dizAmAM cAra ane sarvArthasiddha tenI vacce hoya tyAMthI siddhazIlA bAra yojana dUra che. navamA greveyaka ane pAMca anuttara vimAno AkAzamAM pratiSThita zveta raMganA che. sarvArthasiddha goLa bAkInA trikoNa che. sarvArthasiddhanAdevo ekAvatArI bAkInA be bhava paNa kare. eka hAtha pramANa zarIra ane zayyAmAMthI ubhA paNa na thAya. tattvavicAraNA rUpa ramaNatAmAM kALa pasAra kare. motIonATakarAvAthI divya saMgIta, nATako jovAmAM kALa pasAra kare che. A devone vItarAga prAyaH paNa kahevAya che. 2 devalokano vyavahAraH cAra nikAyanAdevamAMdasa prakAranAdevIvaDe devalokanuM taMtra suvyavasthita cAle che. kalpopana devonI vyavasthA IndrAdi dasa prakAranA devothI thAya. (1) Ina rAjA tarIke sarvadevo tenI AjJA mAne. (2) sAmAnikaH Indra samAna RddhivALo ane Indrane paNa te pUjya Indrane tenA kAryamAM sahAya salAha Ape. (mukhyamaMtrI rUpe) (3) trAyanTiMzataH 33nI saMkhyA hoya. IndranI mAlikInA vimAnonI ciMtA kare. zAMti kArya karavA vaDe purohitanuM kArya kare IndranA maMtrI kahevAya. (4) parSadA Indra mitra sarakhAdeva sabhAmAM bese. temane traNa parSadA hoya. (5) AtmarakSaka IndranI pAse zastra dhAraNa karIne ubhA rahe.(aMgarakSaka) () lokapAla Indra mahArAjAe pharamAvela Adeza pramANe vyavasthA karanAra jIvavicAra || rara4
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA zikSA karanAra. IndranA vimAnanI cAre dizAmAM tenA vimAno hoya. pUrvamAM soma, dakSiNamAM yama, pazcimamAM varuNa ane uttaramAM kUbera. dareka lokapAla paTTarANI ane eka hajAra parivArayukata hoya. (7) anika H (sainyarUpadevo) hAthI, ghoDA, ratha, mahiSa (pADo), pAyadaLa gaMdharva, nATaya ema sAta prakAre sainika deva hoya. (8) prakIrNaka : sAmAnya prajA jevA devo hoya. (9) Abhiyogika : nokara, cAkara, dAsa tarIke kArya karatA devo. (10) philmiSika : caMDALa, bhaMgI jevA kArya karanAra uparanA devo vaDe tiraskAra pAmanAra, bIjA, trIjA ane chaTThA devaloka nIce rahenArA. te aspRzya halakA devo gaNAya. pUrva bhavamAM dharmanI niMdA, utsUtranI prarUpaNA, AcArya, gurunI hilanA karanArAne A bhavanI prApti thAya. jamAlI ahIM utpanna thayo. devalokamAM zuM hoya ? AgamamAM varNana Ave che. sUryAbhadevanuM vimAna saudharma kalpamAM batrIsa lAkha vimAnonA vacce pAMca avataMsa temAM vacce sudharmA avataMsa (ratnamaya) tenI pUrva dizAmAM asaMkhyalAkha yojana sUryabhavimAna ane tenI pharato cAre bAju eka moTo gaDha 300 yojana uMco,pAMca ratnamaya raMgavALA vimAnanI cAre bAju cAra hajAra bAraNA, eka bAraNuM 500 yojana UMcuM, pahoLuM 250 yojana pravezamAM zikharo suvarNamaya, thAMbhalA ratnamaya, taLiyuM paMcaratnathI maDheluM hoya. vimAnamAM 168 gokhalA (bArIo) teTalI ja beThako pUtaLIo, 16-16 kamaLo para caMdana kaLazo. sugaMdhI pANIthI bharelA, eka bArI para 108 dhvajA ane vimAnanI cAre bAju cAra vanakhaMDo temAM nadI, taLAva, kUvA ane eka hajAra pAMkhaDIvALA kamaLo. jIvavicAra // 22pa
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ a devokanI sAmAjIka vyavasthA (1) upapAta sabhA jyA rahelI devazaiyAmAM pUNya bAMdhIne Avelo jIva yuvAna deva tarIke utpanna thAya. (2) abhiSeka sA: jyAre e deva AMkha kholIne cAre bAju najara kare ane kaIka vicAre e pahelA AjubAjumAM rahelA devo tene abhiSeka sabhAmAM laI jAya ane tyAM teno abhiSeka kare che. (3) alakAra sabhA vastro, alaMkAro tathA phUlanI mALA A sabhAmAM temane paherAvavAmAM Ave che. AyuSya pUrNa thavAnA cha mahinA bAkI hoya tyAre A phUlanI mALA karamAvA mAMDe che. je devo caramazarIrI hoya tathA cosaTha IndronI phUlanI mALA karamAtI nathI. (4) vyavasAya sabhA : A sabhAmAM temane temanuM sthAna, kArya vagerenI jANakArI ApavAmAM Ave che tathA ratnanuM eka pustaka ApavAmAM Ave che jemAMdevonA AcAro lakhyA hoya che. (5) sudhamAM sabhA tyArabAda temane naMdA sarovara (vAvaDI)mAM pharIthI navaDAve, vastro paherAve pachI temane zAzvatA caityamAM pUjA karavA mokale ane tyArabAda teo devalokanA sukho bhogave che. devomAM be prakAranI devIo hoya (1) parigRhItA-devanI (patnIrUpa) paTTarANI (2) aparigRhItA-sarvadeva pAse janArI (vezyA) devIo pahelA ane bIjA devaloka sudhI utpanna thAya pachI devIo utpanna na thAya paNa AThamAM devaloka sudhI aparigRhItA devIo jAya. In devone rahevAnAM nivAsa sthAno (bhavano)H jaghanya nAnAmAM nAnA eka lAkha yojana (jabUtIpa pramANa) ane utkRSTathI asaMkhyayojananA hoya che. devalokanI zayyA paradevo utpanna thAya, utpanna thatI vakhate temanA zarIranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamo bhAga jIvavicAra // raraka
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANa ane aMtamuhUrtamAM te sAta hAtha pramANa thaI jAya. potAnA devalokanI bahAra ticchalokamAM jAya tyAre te uttara vaikriya zarIra banAve ane te zarIra utkRSTa ekalAkhayojana sudhInI UMcAIvALuMvikurtIzake nAnuM zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM adazya paNa banAvI zake. bIjAnAM zarIramAM paNa pravezI zake ane bIjAnA zarIramAM pravezIne pUrvanA vairAdine yAda karIne bIjAne pIDA paNa ApI zake. vividha rUpa paNa dhAraNa karI zake ane vaikiya rUpa karI tIrthakaronA kalyANaka vakhate samovasaraNanI racanA karavA athavA naMdIzvara dvIpa AdimAM mahotsava karavA paNa jAya. paramAdhAmI devo vaikriya rUpa karI pahelI, bIjI ke trIjI narakamAM jaI tyAM nArakInA jIvone vividha rUpa karI vividha prakAranI vedanA ApavA vaDe bhavabhramaNa vadhAre. 000 jIvavicAra || rara7.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ kasiddhanA 15 bheda* cAA 25 silA panasa-bheyA, tityA-katityA- siha-bheguM ee sAM , jIva vigappA samakkhAyA. / rapa | tIrthasiddhA atIrthasiddhAdika bhede jANajo, mukata jIvanA bheda paMdara, hRdaya aMdara ANajo. 25 - siddhonA AtmAo pIstAlIsa lAkha yojana pramANa lokAMta para saMkhyAmAM pAMcame anate rahelAM che. siddhanA sarva AtmAo svarUpathI ane svabhAvathI ekasarakhA che temAM koIpaNa bheda raheto nathI. badhA ja AtmAo sarvakarma-kAyA ane kaSAyathI saMpUrNa mukta che. temanA asaMkhyAta Atma pradezo saMpUrNa zuddha arUpI-nirAkAra che ane sarva Atma pradezomAM anaMta jJAnAdi guNa pUrNa pragaTelA che. teo sarva sadAkALa tene bhogavavAmAM lIna che. sarva prakAranA saMgathI rahita, asaMgadazAvALA, zAzvatakALa sudhI avyAbAdha sukhanA bhoktA rUpe rahelA che. chatAM siddhanA paMdara bheda batAvavAnuM prayojana siddhanA AtmAo jyAre siddhapaNAne pAmyA te vakhate temanI pUrva avasthA je hatI teno tyAga karyo te apekSAe temanA bhedo ahIM kahyAM che. sihanA paMdara bhedoH 1) jinasiddha AtmAo tIrthakara nAmakarma bAMdhIne tIrthanI sthApanA karavA vaDe tIrthakara thayA ane pachI je siddha thayA teone jinasiddha kahyA. (mahAvIra paramAtmA) (2) ajina siddhaH je AtmAo tIrthaMkara thayA vinA kevalajJAna prApta karIne siddha thAya te atIrthaMkara siddha kahevAya. (gautamasvAmI vagere) jIvavicAra / rara8
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) tIrtha silaH tIrthanI sthApanA thayA pachI je AtmAo siddha thAya te tIrtha siddha kahevAya. (jabUsvAmI vagere) k) atIrtha siddha tIrthanI sthApanA thayA pUrve je AtmAo siddha thAya te atIrtha siddha kahevAya. (marudevI mAtA). (5) gRhaliMga siddha gRhastha vezamAM je kevalajJAna pAmI siddha thAya te. (bharata mahArAjA Adi) () svaliMga siddhaH jinasiMge siddha thAya te. (gajasukumAlAdi) (7) anyaliMga sita anyatApasAdivezamAM je kevalajJAna pAmI siddha thAya te anyaliMga siddha gaNAya. (valkalacIri.) (8) strIliMga strI paryAye siddha thAya che. (caMdanabALA Adi) (9) naraliMga sita puruSa paryAye siddha thAya che. (kUrmAputrAdi) (10) napusakaliMga sihaH napuMsaka paryAye siddha thAya che. je janmathI napuMsakana hoya ne pAchaLathI kRtrima rIte napuMsaka thayA hoya te siddha thaI zake. (gAMgeya)(janmathI napuMsaka hoya tevA AtmA siddha thaI zakatA nathI.) (11) pratyeka buddha siddha koI nimitta pAmIne je sAdhupaNuM svIkAre ne kevalajJAna pAmIne siddha thAya te (karakaMDa), kapila be bhASA suvarNa levA gayela pachI lobha vadhatA maryAdA vadhArI ane vicAra karatA vairAgya bhAva thayo ane tyAM ja sAdhupaNuM svIkArI lIdhuM. (12) svayabhutasihaH tIrthaMkara paramAtmA potAnI meLe ja bodha pAme che temanAM koI guru banI zake nahIM. teo janmatAM ja nirmaLa evA traNa jJAnane dhAraNa karanAra hoya che. jIvavicAra / rara9
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) buha boSita siha guru vaDe bodha pAmIne siddha thanArA. (1500 tApasI Adi). (14) Akasiddha vIra prabhu ekalA ja siddha thayAM. (15) anekasiddha ekI sAthe aneka AtmAo siddha thAya che. puMDarika svAmI pAMca kroDanI sAthe, pAMDavo vIsakroDa sAthe. siddhonuM sukha jagatamAM koIpaNa sukhanI tulanA ke upamAne pAmI zake tevuM nathI. navi atri mANasA sukha navi satra devAmAM ja sitAM sukha, avyAbAI uvagayANa. avyAbAdha sthitine pAmelA siddhone je sukha che te manuSyone ke sarva devone paNa nathI. * suranA sukha trikALanA anata guNA te kIdha. manata varga varNita karyA, to paNa sukha samidha jarA te sukhanI IcchA karo to, mUko pudgalasaMga. alpa sukhane kAraNe, duHkha bhogave parasaMga 4all (adhyAtma bAvanI) sarvadevonA traNe kALanA sukhane bheguM karavAmAM Ave ane anaMtavargathI tene guNavAmAM Ave to paNa te sukha siddhanA sukhanI tole aMza rUpa paNa na Ave. devanuM sukha pudgalanA saMgathI prApta thanAruM che. te sukha paNa apekSAe pIDArUpa ja che. jyAre siddhonuM sukha koIpaNa pudgalanA saMgathI rahita AtmAmAM raheluM svAbhAvika sukha che. te meLavavA pudgalanA sukhano tyAga avazya karavo ja paDe. jyAM sudhI AtmA sarva pudgala-saMgano tyAga karato nathI tyAM sudhI pugalanA saMga rUpadehamAM rahIne bIjAdehavALA jIvone arthAta karmanA udayathI je je zarIrAdi prApta thAya che te vaDe svayaM pIDA bhogave ane jIvavicAra || ra30
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 I bIjAne paNa pIDA bhogavavAmAM nimitta bane. kyA-kyA jIva paryAyamAM kevA kevA zarIra vaDe keTalo kALa te duHkha pAmaze tenI vAto graMthakAra have pachInI gAthAmAM jaNAvaze. CD mA5 re mApa traNa prakAreH (1) utsadha aMgula (2) pramANa aMgula (3) AtmAgula. utsava aMguladasvadeza, svakSetra, svakALe, potAnuM jevuM zarIra hoya tenA pramANathI svAMgula mApa athavA 8 java = 1aMgula - - 12 aMgula = 1rvata - - 2 vaita = 1hAtha = 24 aMgula = 1/4 dhanuSya 4 hAtha = 1 dhanuSya = 96aMgula 2000 dhanuSya = 1 gAu = 1,92,000 aMgula 1 gAu = 2 mAIla, 3 gAu = mAIla = 10kilomITara 4 gAu = 1yojana - - - dava, manuSyonAM zarIra tathA bIjI azAzvata vastuo A mApe mapAya) (2) pramANa azulaH utsadha aMgulathI 400 gaNuM pramANa aMgula thAya. (zAzvatI vastu vimAnAdiA mApe apAya) AtmAgulaH je kALa bharata, rAma Adi, manuSyonA zarIra pramANayukta hoya temanuM aMgulaAtmAgula gaNAya. (nadI, taLAvAdi A mApe apAya) bIjI rIte mApano koTho re 8 yavamadhya- 1 utsadhAMgula - 4 utsadhAMgula =1 muThI da utsadhAMgula = 1 pAda 3 muThI-1veta 2pAda= 1 vaita 2veta = 1hAtha (7) jIvavicAra | 231
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratana hAtha dasa hAtha = 1 vaMza 2 hAthanakuzI vIsa vaMza = 204 hAtha 2 kulI = 1 dhanuSya 204 hAtha = 1 kSetra 2hajAra dhanuSya = 1gAu 4gAunayojana * noMdhaH jIvonA zarIranI avagAhanA, AyuSya tathA kAyasthiti vagerenA kauThA A pustakanA pAchaLanA bhAgamAM ApelA che. pjIvonA zarIranI avagAhanA . graMthakAra pU. zAMtisUri mahArAja have je jIvoe potAnuM sattAgata zuddha svarUpa, sarvasaMgathI rahita, pUrNa siddhatva pragaTa karyuM nathI tevA saMsArI jIvo kaI rIte pIDA pAmaze athavA karma vaDe apAyela kaI sAmagrI vaDe pIDA pAmaze ane bIjA jIvone paNa pIDA ApavAmAM nimitta banaze te vAta jaNAve che. AyuSyakarmanA udaye zarIrAdidravya prANonI sAthe rahevA jeTalo kALa pasAra karavAno che tenA mATe zarIra audArikAdi) dhAraNa karavA jIve yoni rUpayaMtramAM palAvuM paDe. AtmAnA bhAva prANonI viruddha evA kayA dravya prANone jIve dhAraNa karavA paDaze, tathA kyA kyA dehamAM (bhavamAM) keTalA prANo dhAraNa karavAnA ane keTalo kALa tene jIva dhAraNa karaze? te vigata graMthakAra kahe che. prathama zarIranuM pramANa kahevAya che. gAthA rada eesiMchavAi, zarIra mAuThiI sakAyami pANA jori-pamA jesiM ja ati te bhakimo. . 26 saMkSepathI rUDI rIte, bhedo kahyA e jIvanA; have e jIvomAM jeTaluM che, teTaluM he bhavinA! zarIrane AyuSyanuM trIjuM svakAya sthititaNuM pramANa prANa ne yonionuM dAkhazuM teo taNuM. 20 jIvavicAra || ra3ra
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA : 27 aMgula-asaMkha-bhAgo, sarIrameciMdiyANa sarsi jayaNa-sahassAmahiya, navaraM pataya rUkakhANA 27 II asaMkhyAtamA aMgulanA, vibhAga jeTaluM bhAkhiyuM zarIra saviekendriyonuM, ATaluM vadhu dAkhiyuM, hajAra yojanathI adhika, pratyeka tarunuM bhAkhiyuM. 27 ekendriya jIvonA zarIranI avagAhanAH aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne sAdhika hajAra yojana sudhI hoya. temAM pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAyukAya ane sAdhAraNa vanaspatikAya, sUkSama ane bAdara sarvajIvanuM zarIra mApa (avagAhanA) jaghanya ke utkRSTathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI adhika na hoya. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM paNa tenA asaMkhya bhedo hovAthI temAM paNa darekanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM taratamatA hoya. AMgaLInA eka veDhA jeTalo bhAgate eka aMgula kahevAya. tenA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM eka zarIra hoya teTalA sUkSma mApe sthAvaronuM zarIra atyaMta sUkSama hoya. asaMkhyAtA zarIra ke anaMta zarIra bhegA thAya to paNa indriyono viSaya na bane. bAdara jIvo asaMkhyAtA bhegA thAya tyAre Indriyono viSaya bane. paryApta eka pRthvIkAya jIvanA zarIranI avagAhanAmAM (aMgulanA asaMkhyAta bhAgamAM) aparyApta pRthvIkAyanA jIvo asaMkhyAtA lokAkAzanA asaMkhya AkAza pradezo teTalA asaMkhyAtA 14 rAjalokanA je amuka saMkhyA pramANa eka bAdara pRthvIkAya jIvanI sAthe aparyApta avasthA rUpe rahelA hoya. AthI eka soyanA agrabhAga upara lIdhelA kAcA mIThAno kaNiyo je AkhethI joI zakAya che, temAM asaMkhyAtA zarIro bhegA thayelA che. te jIvo sAte nArakInA kula jIvo karatAM asaMkhyAta guNA adhika athavA cAre nikAyanA devonI saMkhyA karatA asaMkhyAtaguNA adhika rahelA hoya che. AthI kAcuM mIThuMAdi pRthvIkAyAdinI jIvavicAra | 233
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvaprakAra pavI vAyu vana. virAdhanAmAMATalI hiMsA thAya arthAta te jIvone ApaNA taraphathI pIDA thAya. jema zarIra sUvama tema komaLa vadhAre hoya ane temAM asaMkhyAta Atmapradezo saMkocAIne rahelAM hoya tethI te jIvone pIDA vadhAre thAya. azAtAnA udaya rUpa avyakta pIDA temane cAlu ja hoya che paNa ApaNe ApaNA sukha khAtara tenuM chedana, bhedana,dahana Adi karavAvaDe mahAvedanAmAMnimitta banIe chIe. sama taNA bAra sthAvarakAyanI avagAhanAnI taratamatA (bhagavatI zataka 197-3) pAca sthAvaronI avagAhanAnuM alpabaddhatva apa. | teu. pratyeka sAdhAraNa (nigoda) sUthama aparyA. jaghanyapa asa | 4 asaM. | 3 asaM. 2 asaM. sarvathI thoDA sUpa aparyA. utkRSTa pavize rara vize | 19vize. 16vize. 13vize. sUthama paryA. jaghanya ra4 asara asaM|18 asaM. 15 asaM. 1ra asaM. sUmi paryA. utkRSTa rAivize. 23vize. 20 vize |17vize. 14vize. bAdara aparyA. jaghanya apsa 7 asaM. | asaM. 11 tulya bAdara aparyA. utkRSTa 37 vize. 34 vize | 31 vize. 28 vize. | 43 esa. 40vize. bAdara paryA. jaghanya 36 asa33 asa30 asaM. 27 asa., 4ra asa/ 39 asaM. bAdara paryA. utkRSTa 38 vize. 3pa vize. 3ra vize. ra9vize. | 44 asa/ 41vize. kramAMka pramANe alpabadutva jANavuM. asaM asaMkhyAtaguNa vize vizeSAdhika sUthama nAmakarmanA udayathI jene sUkSma zarIra maLyuM hoya te sUkSma jIvo bAdarathI chedana bhedanAdi pAmatA nathI tethI temanI virAdhanAApaNAthI zakya nathI paNa bAdara jIvonI virAdhanA satata thavAnI zakyatA che. sauthI vadhAre komaLa zarIra ane sUthama avagAhanAbAdaramAM vAyukAya jIvonI che ane teno saMyoga satata zarIra sAthe cAlu hoya che tethI tenI virAdhanA vadhAre thavAnI zakyatA che. (8asa 10 tulya jIvavicAra || 234
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyukAyanA jIvonI virAdhanA kaI rIte thAya ? prANAditoDanuM pAtena, zvAsenaikena jantava H / hanyate zatazo brahmajJaLu mAtra akSara vAdinAm // (sAMkhyamata) he ! bamsana H eTalA mAtra akSarane bolanArAonI nAsikA ane mukhamAMthI nIkaLelA eka zvAsa vaDe seMkaDo vAyukAyanA jIvo haNAya che. AthI sAMkhya parivrAjako jyAre bole tyAre mukha tathA nAsikAnA vAyu dvArA jIvone vyAghAta na thAya te mATe teo mukha pAse lAkaDAnI pATalIne rAkhIne bole che. vaikriya zarIriNaH zakrasyaDapi anAvRttamukhatvena / bhASamANasya bhASA sAvadhA bhavita // tadA sutarANA manuSyANuM bhASA sAvadhA bhavati (bhagavatI--saMdehadohavalI TIkA) vaikriya zarIrane dhAraNa karanAra Indra paNa jo ughADA mukhe bole to vAyukAyanI virAdhanA thavA vaDe tenI bhASA sAvadha bane to pachI manuSyanI bhASA sutarA sAvadha ja bane. tethI bolatI vakhate muhapattino upayoga rAkhavo joIe, nahIM to asaMkhyAtA vAyukAyanA jIvonI virAdhanAnuM pApa lAge. tema agnikAya ane aTkAyanA jIvo paNa komaLa che tethI tenA upayogamAM paNa sAvadhAnI rAkhavI jarUrI. vadhAre anukULatA te jIvo taraphathI ja maLe che tethI tenI virAdhanAnI saMbhAvanA vizeSa che. te ja rIte suMvALI mATI (pRthvIkAya) paNa vadhAre komaLa hoya che. temanA sUkSma zarIranA samUhathI komaLatA prApta thAya. kALI, lAla, rAkhoDI, pILI, sapheda ane gopI caMdananI mATI atyaMta suMvALI hoya che tethI tenA upayoga vakhate virAdhanA na thAya te lakSamAM rAkhavuM jarUrI che. pratyeka vanaspatinA zarIranI avagAhanA : jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI ane utkRSTa sAdhika jIvavicAra | 235
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka hajAra yojana hoya che. svayaMbhUramaNa samudra eka hajAra yojana UMDo che tenA taLiye kAdavamAM kamaLanI utpatti thAya ane tenI dAMDI ekahajAra yojanA pANInA uparanA bhAganI sapATI sudhI lAMbI hoya. kamaLa puSpa rUpe upara phelAyeluM hoya tethI sAdhika eka hajAra yojana thayuM. vRkSa jeTaluM moTuM tema tenA mULiyA jamInamAM UMDA-UMDA AhAranI satata zodhamAM hoya, vanaspatiniraMtara AhAra grahaNa kare arthAtuAhAranI pIDA cAlu hoya. mULiyA rUpa zarIra mATI pANInuM zastra rUpa bane. Ama pAMce sthAvarakAya jIvone niraMtara vedanA jema koI duzmanAdine kaMTakAdinA mAra mAravAmAM Ave ane tenI upara mIThAnA ke maracAnA pANI chAMTavAmAM Ave tenAthI asaMkhyAta gaNI vedanA A jIvone hoya, chedana-bhedanAdi thI thatI vedanA to vadhArAnI che. gAthA : 28 bArasa joyaNa tinneva, gAuA joyaNaM ca aNukkamaso beIdiya teIdiya, cauridiya-dehamuccatta. . 28. zarIrayojanabAranuM, beIndriyonuM AkhiyuM; traNa gAunuM teIndriyanuM, caurindriyanuMyojana tanu. 28 vikasendriya jIvonI utkRSTa avagAhanA: beIndriyanI bAra yojana, te indriyanI traNa gAu ane caurindriyanI cAra gAu = eka yojana pramANa hoya che. utkRSTa avagAhanAvALA jIvo moTe bhAge aDhIdvIpanI bahAra hoya che. zaMkha vagere bAra yojanavistAravALA hoya, jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI hoya che. aDhIdvIpanI aMdara jyAre cakravartao vidyamAna hoya ane teonuM chaThThuM karoDanA pAyadaLanuM AyuSya eka sAthe pUrNa thavAnuM hoya tyAre bAra yojana vistAravALA AsAlika (beIndriya jIva) utpanna thAya. te aMtarmuhUrtanA AyuSyavALo hoya ane te maraNa pAme te vakhate khADo paDe temAM 96 karoDa jIvavicAra // 236
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyadaLa ekI sAthe daTAIne maraNa pAme. beIndriyanuM A utkRSTa zarIra aneka jIvonA maraNamAM nimittabhUta bane. teindriya jIvo kAnakhajUrA, kIDI vagere traNa gAunA zarIra dhAraNa karanArA prAyaH aDhIdvIpanI bahAra hoya. kIDIo sAmAnyathI 0.04 iMca jeTalI hoya che. utkRSTa avagAhanA traNa gAu hoya che. kIDIonI 84000 jAto vaijJAnikoe zodhI che. dhruvapradeza sahita sarvatra te patharAyelI che. kIDIo potAnAthI nAnA jaMtuone khorAka tarIke Aroge che. kIDInI eka evI jAta che jenAM zarIramAM rasAyaNika dravya bhareluM hoya che. jeno upayoga te zastra rUpe kare che. tenA samagra zarIramAM eka cheDethI bIje cheDe pahoMce tema viSa bharelI eka sUkSma pezI hoya che. pote maratAM-maratAM viSano varasAda kare che. vaLI sAthe--sAthe anya pezIomAMthI evuM paNa rasAyaNa choDe che je anya kIDIone duzmananA humalAno saMdezo pahoMcADe che. dakSiNa brAjhilamAM jalatI kIDIo (phAyaraenTa) hoya che. A kIDIo potAnAM sva bacAva mATe DaMkhe tyAre evuM viSa ThAlave che ke DaMkhanI jagyAe garamAgarama soya bhoMkAya tevI tIvra baLa tarA thAya che. A uparAMta AphrikA, agnieziyA, uttara osTreliyAnAM ghaTATopa jaMgalomAM vRkSonI chatramAM vasAhata UbhI karanArI kIDIonI eka jAta to vaNakara kahevAya che. tenI lALa dvArA utpanna thatA rezamanA suMdara tAMtaNAo dvArA seMkaDo ane hajAro pAMdaDAo ane DALIone bAMdhI AkAzI vasAhata UbhI kare che. kIDIo vIMchI, garoLI, sarpa jevAM jherI prANIo para ekI sAthe samUhamAM tUTI paDe che ne tene pholI khAya che. - kIDIonI aMdara saMpa - sahakAra pUrvaka vartavAnI zaktio rahelI hoya che. amerikA khaMDanA luIziyAnA - ArjenTinAmAM vasavATa karatI kIDIono khorAka moTe bhAge zAkAhAra hoya che. teo vanaspatinA pAMdaDA kApI tenA TukaDA karI, puSponA TukaDA karI tene bhegA karI temAMthI phUga banAvIne pachI tene khAya che. kIDIomAM cAre prakAranI saMjJA AhAra, bhaya, maithuna jIvavicAra | 237
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane parigraha jovA maLe che. A saMskAro laIne teo manuSyAdi bhavamAM AvI che ane tyAM paNa teo vizeSathI cAreya saMjJAone poSanArI bane che. utkRSTa pramANa zarIravALI kIDIo aDhIdvIpanI bahAra hoya che. zarindriya jIvonI avagAhanA : urindriya jIva : vIMchI, bhamarA, madhamAkhI, pataMgiyA, maccharAdinI utkRSTa avagAhanA eka yojana = cAra gAu sudhInI hoya che ane te moTA bhAge aDhIdvIpanI bahAra jaMgalomAM vizeSathI hoya che. jema zarIra moTuM tema temane AhAra mATe vadhAre bhamavuM paDe. narakanA jIvonI avagAhanA : gAthA:29 dhaNu-saya--paMga pamANA neraIyA sattamAI puDhavIe / tatto ataNA; neyA racaNa--pahA jAva II 29 // sAtamI narake jIvonuM, pAMcaso dhanunuM tanu; naraka chaThThImAMhi nArakanuM, aDhIso dhanuSyanuM, zarIra pAMcamI nArakamAMhi, savAso dhanuSyanuM. cothI nArakInA jIvonuM, sADI bAsaTha dhanuSyanuM, tanumAna trIjImAM savA, IgatIsa dhanuonuM gaNuM; sADI paMdara dhanuSya upara, bAra aMzula bIjImAM, dhanuSya poNAATha SaT aMgulanuM tanu pahelImAM. 29 sAtamI tamaH tamaprabhA pRthvImAM utkRSTa zarIranI UMcAI 500 dhanuSya pramANa che ane te ghaTatI--ghaTatI prathama narakamAM poNA ATha dhanuSya ane sAta aMzula jANavI. jIvavicAra // 238
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ naraka-pRthvI nAma I sAta pRthvIo D jADAI 1 lAkha 80 hajAra yojana 1 lAkha 32 hajAra yojana 1 lAkha 28 hajAra yojana 1 lAkha 20 hajAra yojana 1 lAkha 18 hajAra yojana 1 lAkha 16 hajAra yojana 1 lAkha 8 hajAra yojana pahoMLAI 1 rAja pahoLI 2 rAja pahoLI 3 rAja pahoLI |4 rAja pahoLI 5 rAja pahoLI nAma dhammA vaMzA zailA aMjanA riSTA mA 6 rAja pahoLI mAghavatI 7 rAja pahoLI 1. ratnaprabhA pRthvI 2. | zarkarAprabhA pRthvI 3. | vAlukAprabhA pRthvI 4. zaMkaprabhA pRthvI 5. | dhUmaprabhA pRthvI F. tamaHprabhA pRthvI 7. tamastamaH prabhA pRthvI dareka pRthvInI jADAImAM prataro (mALA) AvelAM che. be prataronI vacce AMtaruM che. dareka prataranI jADAI 3000 yojana hoya che. upara-nIcenA pratara gADha che. vaccenA prataromAM polANa che jemAM narakAvAso AvelA che. dareka narakAvAsanI UMcAI 1000 yojana che. paNa uparanA bhAgamAM zikharAkAre, ghummaTAkAre ke aNIvALA thatAM hovAthI saMkucita vistAre hoya che. -- prathama ratnaprabhA pRthvInA upara-nIcenA 1-1 hajAra yojana choDIne vaccenA 1 lAkha 78 hajAra yojana pramANa 13 prataro AvelAM che. te prataronI vacamAM AMtaruM-polANa hoya che temAM narakAvAsa AvelAM che. 13 prataromAM 30 lAkha narakAvAsa che. temAM keTalAMka saMkhyAta yojanavALA temAM saMkhyAta narakanAM jIvo ane keTalAMka asaMkhyAta yojanavALA temAM asaMkhyAta narakanAM jIvo rahelA hoya che. nAnAmAM nAno narakAvAsa jaMbudrIpanA bharatakSetra (6 khaMDa pramANa) 526 yojana upara cha kalA pramANano hoya che. prathama narakavAsa 45 lAkha yojana pramANa sImaMta nAme temAM saMkhyAtA narakanAM jIvo rahelAM che. eka narakavAsathI bIjA narakavAsanuM AMtaruM keTalAka saMkhyAta ane keTalAMka asaMkhyAta yojane hoya che. nArakIono janma jIvavicAra | 239
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 (upapAta) kuMbhamAM aMtarmuhUrtamAM svadeha-AyuSya pramANa thAya che. pahelAM sImaMta nAmanA prataramAM utpana thatI vakhate aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM zAyara aMtarmuhUrtamAM traNa hAthanuM thaI jAya che. prathama ratnA pUvInA narakAvAsanI 13utaranA narakonI zarIra avagAhanA 1lA pataramAM | 0 [ 3 hAtha rajA prataramAM | 1 dhanuSa | 1hAtha ane ! TA aMgula pataramAM | udhanuSa | 3hAtha ane | 17 aMgula jA pataramAM radhanuSa | hAtha ane nA aMgula pamA khataramAM 3 dhanuSa | 0 10 aMgula llA prataramAM 3 dhanuSa | pahAtha ane 18aaaa aMgula 7mA prataramAM ja dhanuSa | 1hAtha ane 3 aMgula 8mA prataramAM 4 dhanuSa 3hAtha ane 11aaaa aMgula 9mA prataramAM | 5 dhanuSa | 1hAtha ane 20 aMgula 10mA pataramAM | dhanuSa | 0 | 8aa aMgula 11mA prataramAM | dhanuSa | 2hAtha ane 13 aMgula 12mA prataramA | 7 dhanuSa | 0 21aaaa aMgula 13mA prataramAM | 7 dhanuSa | 3hAtha ane | aMgula 13khataronI vacce 1ra AMtarA che temAM pahelA - chellA choDInevacalA AMtarAmAM bhavanapati ane paramAdhAma devonA nivAsasthAno rahelAM che. bIjI zarkaraprabhA pRthvI eka lAkha 3ra hajAra yojana jADAI ane be rAja pahoLAI che temAM ekahajAranA ekaeka ema be aMtarA choDavAthI temAM 11utaro che. vaccenA ekarAjanA polANamAM nArakInAM jIvo rahelA che. eka lAkha 30hajAra yojanamAM 11 prataro che. jIvavicAra | 240
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ D bIjI zarkarAprabhA pRthvInA nArakonA zarIranI avagAhanA lA prataramAM 3 hAtha ne 6 aMgula rajA prataramAM 2 hAtha ne 9 aMgula rajA prataramAM 1 hAtha ne 12 aMgula 4thA prataramAM ne 15 aMgula pamA prataramAM ne 18 aMgula ThThA prataramAM ne 21 aMgula mA prataramAM ne O 8mA prataramAM ne 3 aMgula 9mA prataramAM ne 6 aMgula 10mA prataramAM ne 9 aMgula 11mA prataramAM ne 12 aMgula 7 dhanuSa 8 dhanuSa 9 dhanuSa 10 dhanuSa 10 dhanuSa 11 dhanuSa 12dhanuSa 13 dhanuSa 14 dhanuSa 14 dhanuSa 15 dhanuSa * 3 hAtha 2 hAtha 2 hAtha 1 hAtha 15 dhanuSa 17 dhanuSa 19 dhanuSa 21 dhanuSa 23 dhanuSa 0 3 hAtha 2 hAtha trIjI vAlukAyaprabhA pRthvI eka lAkha ra8 hajAra yojana jADAInI che. eka hajAranA eka--eka ema be AMtarA choDavAthI temAM nava prataro AvelI che. AMtarAnA polANamAM nArakInA jIvo rahelA che. trIjI vAlukAprabhA pRthvI eka lAkha 26 hajAra yojanamAM nava pratara che. D trIjI vAlukAprabhA pRthvInA nArakonI zarIra avagAhanA D lA prataramAM 12 aMgula rajA prataramAM gA aMgula rajA prataramAM 3 aMgula kathA prataramAM rA aMgula 5mA prataramAM 18 aMgula hAtha 2hAtha 2hAtha 1 hAtha 1 hAtha jIvavicAra // 241 '
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ dizA mAM | ra5 dhanuSa | 1hAtha | 13 aMgula 7mA pataramAM | 27 dhanuSa | 1hAtha aMgula 8mA prataramAM | ra9 dhanuSa | 1hAtha kA aMgula 9mA prataramAM : 31 dhanuSa | 1hAtha 0 | trIjI pRthvI pUrNa thaye tene vIMTaLAIne 20 hajAra yojanAno ghanodadhi Avelo che. te pachI asaMkhyAta yojana sudhI ghanavAta ane tenA pachI asaMkhyAta yojanatanavAta hoya che ane pachI asaMkhyAta yojana AkAza che. traNa rAja pahoLAInA vacalA eka rAjamAM nArako rahelA hoya che. dareka pRthvInA eka lAkha 20 hajAramAMthI upara-nIcenA 1-1 hajAra yojana choDIne vaccenA polANamAM nArakAvAso rahelAM che. cothI paMkaprabhA pRthvI eka lAkha 18 hajAra yojanamAM 7 pratara che. 13 cothI paMkakhabhA pRthvI nArakonA zarIranI avagAhanA - 1lA pataramAM | 31 dhanuSa | 1hAtha - 0 raja prataramAM 36dhanuSa 1 hAtha 20aMgula 34 pataramAM | 41 dhanuSa | 2hAtha | 16 aMgula 4thA pataramAM 46dhanuSa 3hAtha 1ra aMgula SamA pataramAM para dhanuSa - 0 8 aMgula phA pataramAM | pa7 dhanuSa | 1hAtha 4 aMgula 7mA prataramAM | dara dhanuSa | 2hAtha \. 0 ekalAkha 18 hajAramAMthI upara nIcenA 1-1hajAra yojana choDavAthI temAM sAta prataro AvelI che. vacalA AMtarAnA polANamAM nArakInA jIvo rahelA che. jIvavicAra | 242
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamI dhumaprabhApRthvI eka lAkha 16hajAra yojanamAM pAMca pratara che. a pAMcamI dhumaprabhA pRthvI nArakonA zarIranI avagAhanA ] 1lA prataramAM | gha dhanuSa | hAtha ! 0 rajA prataramAM | 78 dhanuSa | 0 | 12 | 3 prataramA | 93 dhanuSa | 3hAtha | 0. 4thA prataramAM | 109 dhanuSa | 1hAtha | 12 aMgula pamA prataramAM | 125 dhanuSa | 0 ekalAkha 16hajAramAMthI upara nIcenA 1-1hajAra yojana choDavAthI temAM pAMca prataro AvelA che. vacalA polANamAM nArakInA jIvo rahelA che. chaThThI tamaH prabhA pRthvI eka lAkha 14 hajAra yojanamAM traNa pratara che. (1 chakI tamambhA pRthvInA nArakonI zarIranI avagAhanA 1lA prataramAM 125 dhanuSa | rajA prataramAM | 187 dhanuSa | hAtha ) 0 3 prataramAM | 250dhanuSa | 0 | 0 sAtamI tamastamaH pRthvInA nArakonI zarIranI avagAhanA 1. sAtamI tamastamaH prabhA pRthvI eka lAkha dahajAra yojana eka ja pratara vaccenuM aMtaruM nathI tenI madhyamAM pAMca narakAvAsI che ane temAM pa00 dhanuSyanI UMcAIvALA nArako hoya che. eka lAkha-8 hajAramAMthI upara nIcenA 1-1 hajAra yojanA choDavAthI temAM traNa prataro AvelA che. tenA vacalA polANamAM nArakInA jIvo rahelA che. jIvavicAra | 243
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghajiya tivayanA zarIranI avagAhanA: gAA 30 joyA-sahassa-mAyA, mA uramA ya gambhayA hatA ghaNa- 5hatta paphabIsa, bhUmacArI gAue - 5hata 3nA uraga garbhaja jANa eka hajAra yojana mAnanA, garbhajasamUcchima maccha, jalacara teTalA hanumAnanA, pakSI garbhaja mAnavALA che dhanuSyapRthakatvanA bhuja garbhaja jANa, gAu-pRthakatva deha pramANanA. 30 pacendriya tiryaMco garbhaja ane samRdghima ema be prakAranA hoya che. garbhaja jIvo mAtAnA garbhamAM jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTa ATha varSa rahe che. (loka prakAza) aparyApta avasthAmAM zarIranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga ane paryApta avasthAmAM jalacara mAchalAlavaNa samudramAM 500 yojana pramANa ane kAlodadhi samudramAM 800 yojana pramANa ane varSabharamaNa samudramAM ekahajAra yojana pramANanA hoya che. sAmAnyathI traNa sImA havA, kAlodavi ane svayaMbhUramaNa samudramAM ja mAchalA ane mArA hoya che. 'p4 sakArAthI jalasvAda tathA matsya pramANanuM yaMtra B | nAma ] 2 svAda | havaNasara (ibA) pANI che | 500Sajana utkRSTa kAlodadhi samudranuM meghajalavatuM 700 yojana utkRSTa puSkaravara samudranuM meghajalavatuM nAnA nAnA pramANavALA vAhiyara samudranuM | madisa samAna svara samudranuM dUdha samAna pramA nAnA nAnA praznavALA vicAra | 244
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtavara samudranuM | gAyanA vRta samAna asaMkhyAtA samudranuM | sarva Izu rasa samAna judI judI jAtanA pramANavALA svayaMbhUramaNa samudranuM | varasAdanA vArivat 1000 yojana utkRSTa pramANavALA garbhaja patiya tiyayonI avagAhanAH eka hajAra yojanavALA utkRSTa prAyaH aDhIdviIpanI bahAra saMbhave. mahoraga - aDhI dvIpanI bahAra hoya. sthalamAM utpanna thAya paNa jalamAM utpana na ja thAya paNa pANImAM carI zake. te vividha avagAhanAvALA hoya 2 aMgulathI mAMDI aMgula sudhInI hoya, 2thI9ta, 2thI9hAtha, 2 thI 9 kukSI (behAtha eka kukSI) 2 thI 9 dhanuSya sudhI temaja2thI9gAu, yojana, sahastra yojana sudhInA paNa hoya. ekaso phUTa lAMbA DAyanosora ane sAropoDa nAmanA rAkSasI prANIonAM hADakAM vaijJAnikone maLI AvyA che. vajanamAM pAMca Tana ane eka koDa pUrvavarSanA haze tevI saMbhAvanA karAya che. pUrva jyorjiyAmAM dasa lAkha varSa jUnuM hAthInuM hADapiMjara paMdara phITa lAMbu ane beTana vajanavALuM maLI AvyuM che. garbhaja bhUjaparisarpa 2 thI 9 gAu zarIranI UMcAIhoya che. garbhaja catuSpada zarIranI UMcAI cha gAuM. garbhaja becara 02 thI 9 dhanuSya zarIranI UMcAIhoya che. 1 samarNima padaya tiyayonI avagAhanA; gAthAH 31. khayArA-viha-hAM, bhayagA uranA cariyANagAu-pura-pitA, saMchimA upayA bhaNiyA mAM 31 5. saMmUcchimaecara ne bhujaganuM che dhanuSya pRthakatvanuM, yojana-pRthakatva pramANanuM, tanumAna uraparisarpanuM 31 jIvavicAra | 25
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ a vabhUmi kriya tithI: - paryAptAnI jalacaranI avagAhanA eka hajAra yojananI UMcAI. ' - uraparisarpanI avagAhanArathI 9yojananI UMcAI. -bhujaparisarSanI avagAhanArathI 9 dhanuSanI UMcAI. - catuSpadanI avagAhanAra thI 9gAunI UMcAI. - khecaranI avagAhanArathI dhanuSyanI UMcAI. utkRSTa avagAhanAvALA prAyaH karIne aDhIdvIpanI bahAra hoya che chatAM koI vakhata teo jabUdvIpamAM pravezI paNa jAya. thoDA varSo pahelAM eka magaramaccha85phUTa lAMbo 30 phUTa UMco maLI Avela. saMjJI paMcendriya garbhaja tiryaMcone svAbhAvika ke nimittAdithI samyagdarzana pragaTa thAya tyAre pazcAtApa thAya ane te vicAre, jemapArzvaprabhuno AtmA hAthInA bhavamAMaraviMda maharSivaDe pratibodha pAmyo tyAre vicAre che ke A mArI vizALa kAyAthI jo huMjarApaNa pramAdakaruM to keTalA jIvono saMhAra karanAro banuM? AnA poSaNa mATe mAre keTalo AhAra A zarIrane Apavo paDe? tyAra pachI acitta pANI ane acitta ja AhAra grahaNa karavAno niyama kare che. paNabhAvamAM maLeluM zarIra jyAre choDe tyAre jayaNA pALavI keTalI duSkara thAya - caMDakoziyAno AtmA paNa pratibodha pAmyA pachI potAnA dehanuM halanacalana saMpUrNa baMdha karI mukhabilamAM nAMkhI ane anazana karIne rahyo have potAnI daSTi koInA para na paDe. Aja sudhI mAtra daSTi nAkhavA dvArA keTalAyanA prANonA bhoga lIdho, Ama pazcAttApanA kAraNe te ArAdhanA karIne AThamAMdevalokamAMgayo. jIvavicAra || 24s
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 catuSpada jIvonI avagAhanA: gAthAH 32 chacceva gAuAI, cappayA gabbayA sarayavA kosa-tigaM ca mAssA, ukAsa-zarIra-mANe 3rA catuSpada saMmUcchimanuM tanu gAu pRthakatva pramANa che garbhaja catuSpadanuM tana, nizca cha gAu pramANa che. garbhaja manuSyonuM tana, traNa gAunuM utkRSTa che. 3ra 3. manuSyonA zarIranI avagAhanA saMmUrchAima manuSyanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ja hoya che. teo aparyApta avasthAmAM ja kALa kare che. garbhaja manuSyamAM saMkhyAta varSavALA ane asaMkhyAta varSovALA yugalika manuSyo ema be prakAra che. cothA ArAmAM saMkhyAta varSavALA manuSyonI utkRSTa avagAhanA 500 dhanuSya pramANa hoya che. pAMcamAM ArAmAM sAta hAthanI kAyA ane chaThThA ArAmAM be hAthanI kAyA utkRSTa hoya che. 3. asakhyAta AyuSyavALA yugalikonA zarIranI avagAhanA: devakuru ane uttarakurunA manuSyonI avagAhanA traNa gAu ane tiryaMconI cha gAu hoya che.3-3divasane AMtare mAtra tuveranA dANA jeTalo AhAra kare che. temane ra5 pAMsaLIo hoya che ane strIo eka ja vakhata joDalAne janma Ape ane 49divasa sudhI tenuM pAlana-poSaNa kare. te yugala prathama sAta divasa cattA sUtA aMgUTho cUse che. pachInA sAta divasamAM pRthvI para jarA paga mAMDe pachInA sAta divasamAM kAMIka madhuravANI bole che. pachInA sAta divasamAM kaIka alanA pAmatA cAle che. pachInA sAta divasamAM sArI rIte sthiratA pUrvaka cAle che. pachInA sAta divasamAM samasta kaLAone jANanArA bane che. pachInA sAta divasamAM yauvana avasthAne pAmIne bhoga bhogavavAne samartha bane che. pachI keTalAMka samyakatvane yogya bane che ane keTalAka jIvavicAra | 247
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvabhavanuM samakita laIne AvelA hoya athavA navuM samyakatva pAme. paNa yugalikatiryaMca paMcendriya strI kSAyika samakita laIne na Ave. navuM samyakatva paNa upazama ke kSAyika tyAMna pAme. A jIvo potAne je icchita vastu joIe te kalpavRkSo pAsethI meLavI le che. badhAne paheluM saMghayaNa ane paheluM saMsthAna hoya che. maMda kaSAyavALA hoya che tethI marIne niyamA devalokamAM jAya. jAti varavALA siMhAdi prANIo paNa tyAM rodra svabhAvavALA hotA nathI ahiMsaka hoya che. tyAM catuSpada ne khecara pakSIo garbhaja hoya paNa saMmUcchima hotA nathI, teo paNa alpakaSAyavALA hovAnA kAraNe marIne vartamAna AyuSya pramANa devamAM ke tenAthI alpa AyuSya pramANa devamAM utpanna thAya. alpa kaSAyane kAraNe viSayanI tIvra Asakti hotI nathI. 0 hari varSa ane rakSetranA yugalika manuSyonA zarIranI avagAhanAH be gAunI ane tiryaMconI cAra gAunI hoya che. manuSyo be divasane AMtare bora jeTalo AhAra grahaNa kare che ane tiryaMco 1-1 divasane AMtare AhAra kare che. temane 128 pAMsaLIo hoya ane jadivasa (putra-putrI) joDalAnuM pAlana kare. himavata ane hiraNyavata kSetranA yugalika manuSyonA zarIranI avagAhanA : eka gAunI ane tiryaMconI be gAunI hoya che. manuSyo ekadivasane AMtare AmaLA jeTalo AhAra grahaNa kare ane tiryaMco covIsa kalAke dararoja eka vakhata AhAra grahaNa kare. temanI pAMsaLIo 64 ane joDalAnuM pAlana 79 divasa kare. 3 avasarpiNIkALanA cha ArAnuM svarUpa devaku- uttarakurumAM sadA pahelo suSama-suSamA nAmano Aro. jIvavicAra / 248
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ harivarSa ane ramyakSetramAM haMmezA bIjo suSamA nAmano Aro. himavaMta ne hiraNyavaMta kSetramAM haMmezAM trIjo suSamA--duSamA nAmano Aro hoya che. bharatakSetramAM te ArA krame karIne pharatAM rahe che. prathama Aro cAra koDAkoDI sAgaropamano, bIjo Aro traNa koDAkoDI sAgaropamano, trIjo Aro be koDAkoDI sAgaropamano teTalo kALa yugalika jIvo hoya. trIjA ArAnA 2/3 kALa sudhI yugalika bhAva rahe che. chellA bhAganI zarUAtamAM chae saMghayaNavALA, pAMca saMsthAnavALA seMkaDo dhanuSyanI kAyAvALA ane asaMkhya hajAra varSonAM AyuSyavALA jIvo hoya che. teo kALa karIne devalokamAM jAya. AhAranuM aMtara ghaTatuM jAya, pramANa vadhatuM jAya, rAgAdi kaSAyonI vRddhi thAya. apatya joDalAnuM pAlana paNa vadhatuM jAya ane jIvo maraNa pAmIne cAre gatimAM janArA thAya che. kalpavRkSono prabhAva ghaTato jAya, vRkSanA phaLAdinA rasa-kasa ghaTe, yugalikamAM saMgrahavRtti Ave, paraspara kalaha thAya, pAcana zakti maMda paDe, chellA palyopamano AThamo bhAga bAkI rahe tyAre kramasara sAta kulakaro thAya. teo hakAra, makAra, dhikkAra nItinuM pAlana karAve. keTalAMka kALe te nIti maryAdAno paNa bhaMga thAya, kalpavRkSo niSphaLa jAya. sADA A pramANe trIjA ArAnA 84 lAkha pUrvane 89 pakhavADiyA (3 varSa mAsa) bAkI rahe tyAre yugalika kulakarane tyAM prathama tIrthaMkara paramAtmAno janma thAya. pachI bAdara agni utpanna thAya. 64 prakAranI kaLA prarvatAve. asi--maSi ne kRSi Adi karma pravarte tyArathI te karmabhUmi bane. te vakhate utkRSTa 500 dhanuSyanI kAyA ane pUrvakroDa varSanuM AyuSya hoya. A ArAnA 89 pakhavADiyA bAkI rahe tyAre prathama tIrthaMkarano mokSa thAya. cotho Aro duSamA--suSamA nAmano 42 hajAra nyUna eka koDAkoDI sAgaropamanA kALavALo hoya. zarUAtamAM 500 dhanuSyanI kAyA pachI dhIme--dhIme zarIra ghaTatA jAya. 50 lAkha koDa sAgaropamano kALa vityA pachI bIjA tIrthaMkara bhagavaMtono janma thAya. A ArAmAM 23 tIrthaMkaro, 11cakravartIo, jIvavicAra || 249
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 prativAsudeva, 9 vAsudeva, 9 baLadeva e rIte 1 zalAkA puruSo thAya temaja nArada ane 11 rudro thAya che. A ArAmAM janmelAono pAMcamA ArAmAM mokSa thAya. pahelA saMghayaNavALA jIvo hoya te marIne sAtamI naraka sudhI paNa jaI zake che. A ArAnA 89 pakhavADiyA bAkI rahe tyAre 24mA tIrthakaranuM nirvANa thAyane 89 pakhavADiyA pUrNa thaye cotho Aro pUro thAya. pAMcamo AroduSamAnAmanora1hajAra varSano zarU thAya. zarUAtamAM avagAhanA sAta hAthanI ane AyuSya 130 varSanuM. pachI avagAhanA ne AyuSya ghaTatA jAya. rasakasa ghaTatA jAya, kaSAyo vRddhi pAmatA jAya. A ArAmAM janmelAno mokSa thato nathI. saMghayaNo nabaLA thatAM jAya ane chellune chevaTanuM saMghayaNa rahe. A saMghayaNavALA cothA devaloka sudhI ane bIjI naraka sudhI jaI zake che. dhIme-dhIme dharmanI hAni thAya. vacce vacce yugapradhAno thAya tyAre kAMIka dharmano prakAza thAya. matAMtaro vadhatA jAya, Rddhi, AyuSya, saMpa, saMpatti, nIti Adi ghaTatA jAya. chello chaThTho Aro duSama-duSamA nAmano 21 hajAra varSano thaze. be hAthanI kAyA ne vIsa varSanA AyuSyavALA jIvo thaze. tapamAM chaThTha (belo) utkRSTatapa gaNAze. dazavaikAlika Agama raheze. chelle AcAryaduppasahasUri yugapradhAna thavAnA che. bAra varSa gRhasthapaNe ane ATha varSa cAritra pALaze. cAra varSa sAmAnyaparyAya ane cAra varSaAcAryaparyAya pALaze. kSAyika samakti sAthe ja janmaze ane chelle amano tapa karIne kALadharma pAmaze. te sAthe caturvidha saMgha nAza pAmaze. dharmano viccheda thaze. madhyAhane vimalavAhana rAjA-sudharmamaMtrI mRtyu pAmaze ane sAMje bAdara agni paNaviccheda pAmaze ane kSAra, AmbaviSaya,viSAgni ane vajamaya jalanI vRSTiothaze. bhayaMkara vAyarA vAze. mAtra thoDA manuSyo gaMgA-siMdhu nadInA kinAre bilomAM raheze. gaMgA-siMdhu nadI gADAnAM cIlA pramANa vistAravALI thaze, RSabhakUTa ane lavaNasamudranI khADIA pAMca sivAya badhuMnAza pAmaze. zatruMjayagiri prAyaH sAta hAtha pramANa ane giranAra prAyaH 100 dhanuSa pramANa raheze. jIvavicAra | 250
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ devonA zarIranI avagAhanAH gAthA : 33 IsAta-surANa, raNIo sara huti uccata! duga-duga-yuga ca-gavijAraIkikakaparihANI I 33 bhavanapatithI mAMDIne, IzAnano jyAM aMta che; tyAM sudhI devanI UMcAI, sAta ja hAtha che, trIjA ja cothA devaloke, sura tanu Sa hAtha che. pAMcamA chaThThA ja svarge, pAMca hAtha pramANanuM hanumAna svarge sAtame, ne AThame kara cAranuM carama cAre svargamAM, traNa hAthanI ucAI che, raiveyake kara be, anuttaranuM tanu kara eka che. 33 bhavanapati devothI mAMDIne IzAna devaloka sudhInA devonA zarIranI UMcAI sAta hAthanI hoya che. pahelA bIjA devalokanI sAta hAthanI, trIjA cothA devalokanI cha hAthanI, pAMcamAM chaThThA devalokanI pAMca hAthanI, sAtamAM AThamAM devalokamAM cAra hAthanI, nava thI bAramAM devalokanI traNa hAthanI. navaraiveyakamAM be hAtha ane pAMca anuttaramAM eka hAthanI avagAhanA hoya che. ' saMsArI jIvone audArika ke vaikriya zarIramAM rahevA rUpa je samaya maryAdAkALa nakkI thAya tene AyuSya kahevAya, te dareka saMsArI jIvonuM juduM-juduM hoya che. siddha zuddhAtmA sarvathA dehakarma kaSAyAdithI rahita pUrNa avasthAvALA che. karma sahita jyAM sudhI jIva hoya tyAM sudhI tene sthAvara ke trasa A be kAyAmAM rahevuM paDe che. temAM sauthI dIrghakALa jIve sthAvarakAmAM rahevAnuM karyuM che. devAdi bhavanI avagAhanAnAvizeSa koThA pAchaLa ApavAmAM AvyA che. jIvavicAra || ra51
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ * . ? *jIvono AyuSyakALa | kALanuM savarUpa ]. samaya, AvalikA te kALanA paryAya che. kALano atisUkSama ke jenA kevalI paNa be bhAga kalpI na zake tevA nirvibhAjya kALAzane samaya kahevAya che. sauthI jaghanya samaya hRSTa-puSTa batrIsa varSanA yuvAnane atyaMta jIrNazIrNa eka vastrane phADatAM eka tatathI bIjA tata sudhI pahoMcatA asaMkhyAtA samaya pasAra thAya. asaMkhyAtA samaya = 1AvalikA ( rasamaya jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta - 48 miniTa = be ghaDImAM 1 samaya nyUna - (ocho) kALa te, madhyama aMtarmuhUrta- jaghanya ane utkRSTa vacceno kALa, 1 muhUrta- 48miniTa be ghaDI (kA muhUrta prahara). rapa Avalika = 1 kSullakabhava = nigodanA eka jIvanuM AyuSya 1LAzullaka bhavanaprANa. (hRSTa-puNyavAnano ekazvAsozvAsa) (saMkhyAtA ucchavAsano ekanizvAsa. ucchavAsa ane vizvAsa maLI eka prANa). 7 prANa eka stoka 7 sToka 1lava 77 lava 1muhUrta 2 ghaDI - (1 ghaDI = 24 mInITa) raghaDI 3773 prANa - 5,536 kSullaka bhava-1,7,77,216AvalikA 30 muhUrta 1divasa 15 divasa 1 pakSa 1 mAsa 2 mAsa 1tratu (zarada, vasaMta) 3d 1 ayana 1muhUrta 2 paza jIvavicAra || rapara
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 ayana 1 varSa 5 varSa 1 yuga 84 lAkha varSa 1 pUrvAMga eka pUrva eTale 84 lAkha varSa x84 lAkha varSa (70,560 abaja varSa) eka pUrvane pUrvAMga vaDe guNatA eka turitAMDava Ave tene pUrvAMga vaDe guNatA eka truTita Ave te rIte dareka saMkhyAne pUrvAMga vaDe guNatA chelle saMkhyAno AMkaDo eka zirSa prahelikA Ave. (A AMka mAthurI vAcanA pramANe nIce mujaba che.) 7582, 632, 530, 730, 102, 411, 579, 735, 699, 9756, 9640, 621,966, 8480801, 83296, enI upara 140mIMDA kula AMkaDAnI saMkhyA 194 thAya. 10,000,000x10,000,000=10,00,00,00,00,00,000=1 koTA koTI (eka kroDane kroDa thI guNIe tyAre eka koTAkoTI thAya) ArA 1 2 3 4 5 S asaMkhyAta kALa = asaMkhyavarSa = 1 palyopama 10 koTAkoTI palyopama = 1 sAgaropama 10 koTAkoTI sAgaropama = 1 utsarpiNI + 1 avasarpiNIkALa 20 koTAkoTI sAgaropama = 1 kALa cakra avasarpiNI kALa 4 koTAkoTI sAgaropama 3 koTAkoTI sAgaropama 2 koTAkoTI sAgaropama 1 koTAkoTI sAgaropama (nyUna 42 hajAra varSa) 21 hajAra varSa 21 hajAra varSa ArA 1 2 3 4 5 S jIvavicAra | 253 utsarpiNI kALa 21 hajAra varSa 21 hajAra varSa 1 koTAkoTI sAgaropama (nyUna 42 hajAra varSa) 2 koTAkoTI sAgaropama 3 koTAkoTI sAgaropama 4 koTAkoTI sAgaropama
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasarpiNInA 1 thI 6 ArA -10 koTAkoTI sAgaropama + 10 koTAkoTI sAgaropama (utsarpiNInA) utsarpiNI + avasarpiNIkALa = 12 ArA-20 koTAkoTI sAgaropama = 1 kALa cakra ane AvA anaMtA kALa cakra= 1 pudgala parAvartakALa anaMtA pudgalaparAvartakALa anaMtApudgala parAvartakALa eka samaya rUpa bhUtakALa bhaviSyakALa vartamAnakALa = = = palyopamanuM svarUpa : palyopama traNa prakAre. palya eTale kuvo ke khADo. tenI upamA vaDe samajAvatuM je mApa te palyopama. : (1) aA palyopama (2) udghAra palyopama ane (3) kSetra palyopama (1) annA palyopama H eka yojana UMDA, lAMbA, pahoLA ane goLAkAra khADAnA kurukSetranA sAta divasanA janmelA yugalika bALakanA eka vALanA 8-8 TukaDA karavAmAM Ave (ekavALanA 20,97, 1para khaMDa thAya tevA vALo vaDe) ane evA TukaDAthI Akho kUvo bharavAmAM AvatA temAM 330,762,104,246,52,542,166,609,753,00,000,000,0= 3.30x10 vALanA TukaDA samAya ane evA kUvA uparathI cakravartInuM sainya pasAra thAya to paNa te kUvAmAM vALa dabAya nahIM, game teTalo varasAda paDe to paNa bhIMjAya nahIM tathA agnithI baLe nahIM tevA nakkara kUvAmAMthI dara so varSe eka--eka vALa kADhatAM kUvAne khAlI thatA je samaya lAge tene eka bAdara ahvA - palyopama kahevAya. te ja kUvAne eka vALanA sAta vAra 8-8 TukaDAne badale have asaMkhyAta TukaDA karIne bharavAmAM Ave ane tenAthI pUrNa bharAyelA te ja kUvAmAMthI 100 varSe eka vALane kADhatA kUvAne khAlI thavAmAM je kALa pasAra thAya te kALane sUkSma ahvA palyopama kahevAya che. deva, naraka ane manuSyAdinA AyuSya A sUkSma ahvA palyopama vaDe gaNavAmAM Ave che. bAdara adghA palyopama mAtra sUkSma ahvA palyopama samajavA mATe ja samajavAno che. jIvavicAra || 254
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) ulAra palyopamaH uparokta saMkhyAta TukaDAvALA kUvAmAMthI eka TukaDAne samaye-samaye kADhavAmAM Ave ane kUvo khAlI thatAM je kALa pasAra thAya te bAdara uddhAra palyopama kahevAya ane te ja vALanA asaMkhyAta TukaDAvALA kUvAmAMthI samaye-samaye eka vALa kADhatA jeTalo samaya kUvAne khAlI thavAmAM lAge te sUkSma uddhAra palyopama kahevAya. (dvIpa, samudro A mApe mapAya che.) (3) zetra palyopamaH asaMkhyAtAbAdarakalpelA vAlAgre sparzelA AkAza pradezane samaye-samaye apaharaNa karatAM kUvo khAlI thatAM bAdara kSetra palyopama kahevAya che ane AkAza pradezane sparzelA ane nahIM sparzelA badhA AkAzapradezone samaye-samaye apaharaNa karatAM kUvo khAlI thAya tene sUkSama kSetra palyopama kahevAya. (pRthvI Adi jIvonI saMkhyA A mApa gaNAya.) 0 sthAvara jIvono AyuSya kALaH gAthA : 34 bAvIsA puTavIe, sattaya Aussa tini vAussA vAsa-sahassA dasa taru-gaNA teha tirAu II 34. AyuSya pRthvIkAyanuM, che varSa bAvI hajAranuM hajAra sAta akhAyanuM, ahorAtri traNa agni taNuM AyuSya vAyukAyanuM che varSa traNa hajAranuM, dazahajAra ja varSanuM, parama Ayutaru pratyekanuM 34 (1) pRthvIkAya jIvono AyuSyakALaH sUkSma nigodamAM ane sUkSma pRthvIkAyAdi pAMcamAM aMtarmuhUrta mAtra AyuSya dhAraNa karavA vaDe sUkSama pRthvIkAyAdi sAthe sUkSma jIvonA zarIrano saMyoga thavAnA kAraNe bhayaMkara avyakta pIDA bhogavatAM ane bAda kAyA vaDe pIDAnabhogavatA teo dIrghakALatyAMrakhaDI akAmanirjarA vaDe bAdara paryAyamAM jAya. bAdara kAyamAM pRthvI kAyanI paryApta zarIra avasthAmAM jIva utkRSTathI jIvavicAra | 255
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara,000 varSa rahI zake. te prAyaH vizeSathI khara pRthvI jemake ratno, parvatanI zilAdimAM vizeSathI rahe. tethI satata temane te zarIro vaDe pIDAnI prApti thAya. sacitta pRthvIkAyane pANIno saMyoga, agni, vAyukAya AdinA saMghaTTAthI pIDA thAya. khodelI mATI tAjI hoya tenA para cAlavAthI tene pIDA thAya. sacitmIThAno upayoga karavAthI tene pIDA ApavAnuM pApa lAge. pRthvIkAyanA banAvelA vAsaNa, ghara, makAna, divAla, ratno, AbhUSaNo, gavAkSa, havelIo A badhA para rAga, Asakti, mamatva, mUcha AvI jAya to jIva pRthvIkAyanA AyuSyano baMdha pADI pRthvIkAya rUpe thAya.bIjAnI havelI, ghara, AbhUSaNo, ghareNAdi gamI jAya, anumodanA thAya, kevA teo puNyazALI sukhI che? te vakhate AyuSyano baMdha paDe to paNa jIva pRthvIkAyamAM jAya. saMsAra bhAvanA prakaraNamAM jJAnI maharSio sthAvarakAya jIvonI vedanA varNavatA kahe che (1) keTalAka AtmAo haLa Adi zAstrothI phaDAya, TrekaTara, kodALI pAvaDA vagerethI khodAya (ra) keTalAka AtmAo ghoDA, hAthI, gadheDAdi pazuonI khurA vaDe mardana karAya. (3) keTalAka pANInA pravAhothI pallavita thAya (4) keTalAkadavAgnithI dahAya (5) keTalAka AtmAo, lavaNa, AcArlI, maLa-mUtrAdinAM pANIthI vyathita thAya (6) lavaNa--kSArapaNAne pAmelA pRthvIkAya uSNa pANImAM ukALAya (7) keTalAka AtmA kuMbhArAdi dvArA ghaDA, ITo, Adi thaIne pakAvAya (8) keTalAka mATI-retI-cUno Adi pRthvIkAya ne kAdava - gAro karI bhIMtanI aMdara coMTADe (9) keTalAka pRthvIkAya jIvone kSAra dvArA pakAvIne kArIgaro zaNa upara khUba ghase (10) keTalAka pRthvIkAya ArasAdi pattharone TAMkaNAMthI kotarAve. A pramANe pRthvIkAyanI aneka pIDA jANIne vivekI AtmAoe sarvathA temane pIDA ApavAnuM baMdha karavuM joIe athavA te mATe kaMIka maryAdA paNa bAMdhavI joIe. (2) apUkAya jIvono AyuSyakALaH pRthvIkAyathI komaLa zarIravALA, asaMkhyAtA samudro, vAvaDI, kUvA, jIvavicAra || ra56
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ taLAvAdimAM rahelAM che. manuSyo, tiryaMconAM jIvana nirvAha karavAmAM apUkAya jarUriyAta rUpe thAya che ane zarIra sukha mATe paNa te jIvonAM zarIra vaDe sAtA-anukULatA maLe che, tethI zarIrane svaccha karavAmAM, hAvAmAM, kapaDAdine dhovAmAM tenI virAdhanA thAya che. eka bAdara paryApta apUkAya jIvane Azraye e ja zarIra avagAhanAmAM asaMkhyAtA lokAkAzanA AkAza pradezonI saMkhyA jeTalA asaMkhyAtA bAdara aparyApta apUkAyanA jIvo rahelAM hoya che ane te cArenikAyanAdevonI saMkhyA karatAM asaMkhyAta guNA adhika che. athavA pANInA ekabiMdumAM sAta nArakInA jIvo karatAM asaMkhyAta guNA adhika che. pANImAM rahela zItaLatA, komaLatA, snigdhatAdinA kAraNe temAM sAtA rUpe sukha anubhavavAnA kAraNe temAM rahevAnuM mana thAya.unALAnI RtumAM bhayaMkara tApamAM jo zItala jaLAzaya, kuMDa, hoja maLI jAya to temAM rahevAnuM, DUbavAnuM, ramavAnuM mana thAya ane anumodanA thAya to alpakALa temAM rahIne dIrghakALa sudhI tyAM rahevAnuM karma bAMdhe. apUkAyanuM utkRSTa AyuSya sAta hajAra varSa che. moTA AyuSyavALA apUkAyanA jIvo lavaNa samudramAM rahelA pAtAla kaLazomAM nIcenA bhAgamAM rahelA hoya che. jyAM teone moTe bhAge koI pIDA na kare athavA khINo vageremAM je sthAnamAM khAbocIyA hoya che jyAM bIjA koI avara-javara na kare tevAM sthAnamAM pANI rUpe utpanna thAya che athavA devonI vAvaDInA nIcenA bhAgamAM, drahomAM pANI rUpeutpanna thAya che. adholokamAM rahelI 7pRthvIonevIMTaLAIne ghanodadhi (ghInI jema thIjelA pANI) apUkAya tarIke utpanna thAya. (3) teukAya jIvono AyuSyakALaH bAdara agnikAya jIvonI utpati A avasarpiNI kALanA trIjA ArAnA aMte jyAre RSabhadevanuM rAjya sthapAyuM na hatuM ane yugalika kALa pUrNa thayo te vakhate thAya che. tenuM kSetra khUba ja nAnuM che. mAtra aDhIdvIpa ane temAM paNa mAtra karmabhUmimAM ane te paNa pAMca airAvata ne pAMca bharatamAM hoya jIvavicAra // ra57
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. akarmabhUmi rUpa yugalika kSetromAM agnikAya nahoya. AthI mAtra pAMca mahAvidehamAM sadA hoya. avasarpiNInA trIjA ArAmAM tIrthakara paramAtmAnA janma pachI utpanna thAya ane pAMcamA ArAnA aMta sudhI hoya pachI te nAza pAme che. te ja pramANe utsarpiNInA trIjA ArAnA 89 pakhavADiyA pachI prathama zrI padmanAbha tIrthakarano janma thaze te pachI bAdara agni utpanna thaze. covIsamA tIrthaMkaranA nirvANa pachI saMghanA nAza pachI bAdara agni nAza pAme. Ama bAdara agninuM kSetra ane kALa alpa che ane eka bhavanuM utkRSTa AyuSya sthAvarakAya jIvomAM agnikAyanuM AyuSya sauthI alpa mAtra 3 ahorAtri che. chatAM bIjA badhA karatAM agnikAya tistRlokamAM dIrgha zastra rUpe AcArAMgamAM kahyo che. tenI hAjarImAM zakAya jIvonI virAdhanA sauthI vadhAre thAya, zastranA ghA karatAM zarIra baLavAnI vedanA mahAbhayaMkara che. sarva zastromAM agni e prabaLa zastra che. AkhA jaMgalano nAza karavo hoya to bIjA zastro vaDe ghaNo samaya jAya jyAre agnizastra vaDe baLatA vAra lAge nahIM. yuddhamAM paNa sauthI vadhAre vinAzakArI aNuboba, eTama bomba dArUgoLAno ja upayoga karavAmAM Ave che. agnikAyanuM vAraNa paNa ati duSkara che. samagra ilekaTrIsITI vIjaLI vaDe cAlatA tamAma yaMtro vaDe thatI agnikAya sahita cha kAyanI virAdhanAnuM mahApApa Aje puSkaLa pramANamAM anukULatA bhogavavAmAM thAya che. e.sI, paMkhA, liphaTa, TI.vI.vigere zarIra sukhanA moTA bhAganA sAdhano ilekaTrIsITInA AdhAre ja cAle che. tenAthI kAma jhaDapI ane ochI mahenate thavAnA kAraNe teno bahoLo upayoga thAya che paNa tenI pAchaLanI ghora hiMsA, jIvavirAdhanA najaramAM AvatI nathI ane temAM AnaMda, anumodanA bhaLatA jIva agnikAyamAM rahevAnuM karma bAMdhI le che. agnikAyamAMthI nIkaLIne jIva tarata ja deva, nAraka ke manuSyabhavamAM AvI zakato nathI. tiryaMca paMcendriyamAM javA chatAM tyAM paNa samakti pragaTa karI zakato nathI. jema kaSAyanA udayathI jIvane saMtApano tarata anubhava thAya tema agnino jIvavicAra || 258
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayoga sAvadhAnI pUrvaka karavAmAM na Ave to tarata zarIrane baLatarA thavA rUpa pIDA utpanna karanAro thAya arthAt pratikULatA vaDe ArtadhyAna ane anukULa tA vaDe paNa ArtadhyAna karAvaze. mATe alpa AyuSyavALA agnikAyathI vizeSa sAvadhAnI pUrvaka rahevAnuM che. agnikAyathI sarvavirati mAtra sAdhu ja svIkArI zake ane pALI zake. (4) vAyukAya jIvono AyuSyakALaH bAdara vAyukAyanA jIvonuM kSetra pAMce sthAvarakAyamAM sauthI vadhAre che. kAraNa bAdara vAyukAya ati kaThina (nakkara) pRthvIkAya sivAya 14 rAjalokamAM sarvatra jyAM-jyAM polANo che tyAM che ane sarva jIvo karatAM te ati komaLa che ane sarva jIvonA zarIrane sparzIne rahelo che. AthI sthAvarakAyamAM vAyukAyanA zarIro sAthe sauthI vadhAre kALa rahevAnuM che tenuM zarIra zItaLa ane komaLa hovAthI mAtAno anubhava vizeSa thavAthI temAM udAsIna bhAve rahevAnuM ati duSkara che ane vizeSamAM vAyukAya jIvonuM zarIra daSTigocara banatuM nathI te mAtra sparzanendriya dvArA anubhavAya tethI teno upayoga rahevo paNa duSkara che. AthI anukULa vAtAvaraNamAM gamo Ubho rahe, tenI apekSA UbhI rahe pachI te maLatAM AnaMdita thaI javAya. vAtAvaraNa bahu ja sAruM hatuM tethI ArAdhanA sArI thAya tevI mAnyatA thaI jAya ane AyuSyano baMdha paDI jAya to jIvane vAyukAyamAM javAnuM thAya. vAyukAyanuM utkRSTa AyuSya traNa hajAra varSanuM che. te jIvo sAmAnyathI ghanAdinA valayanI nIce ghanavAta ne tanavAta tarIke hoya che ane lavaNa samudranA pAtALa kaLazomAM nIcenA vAyu rUpe rahelA che. dariyAmAM bharatI, tophAnI mojAonuM uchaLavuM te badhuM vAyukAya-pANInA jIvo sAthe bhaLe tyAre thAya che. moTAM-moTAM vAvAjhoDA vagere vAyukAyanA vidurvelA zarIra rUpe che jenA kAraNe gAma-nagaramAM rahelAM gharo UDADI mUke, pazu, paMkhI jIvavicAra || 2pa9
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagereno mahAnAza thAya. vAyukAyamAMthI nIkaLelA jIvo sIdhA devamanuSya--nAramAM AvI zake nahIM ane tiryaMca paMcendriyamAM javA chatAM saMmati pragaTa karI zake nahIM. (5) vanaspatikAya jIvono AyuSyakALa : pAMca sUkSma pRthvIkAyAdinuM jaghanya ne utkRSTa AyuSya aMtarmuhUrtanuM che. sAdhAraNa vanaspatikAya sUkSma ane bAdara, paryApta ane aparyApta bannenuM AyuSya aMtarmuhUrtanuM che. pratyeka vanaspatikAyanuM jaghanya paryApta ane aparyApta bannenuM aMtarmuhUrta che ane utkRSTa dasa hajAra varSanuM che. sAdhAraNa vanaspatikAyanuM AyuSya alpa hovA chatAM vedanA sauthI vadhAre bhogave che. eka zvAsocchavAsamAM tenA 17NA bhava thAya che eka bhavamAM atyaMta alpa kALamAM tene zarIranI racanA- AhAra- zrvAsozvAsa pUrNa karavA paDe che ane be paryAptio anaMtA zarIroe sAthe rahIne karavI paDe che. anaMtA jIvo sAthe karma--kaSAya ane kAyAnA saMga sahita rahevAnA kAraNe jIvane mahApIDA utpanna thAya che, AtmA svayaM sAtamI narakathI anaMtagaNI vedanA bhogave che ane bIjA nigodanA jIvone paNa potAnuM zarIra vedanA ApavAmAM nimitta bane che. svayaMbhUramaNa samudramAM eka hajAra yojanathI adhika kAyA dharAvatuM kamaLa raheluM hoya che tyAM tene dasa hajAra varSa sudhI akAyanAM jIvonI sAthe rahevuM paDe che. tenuM zarIra akAyanA komaLa zarIra sAthe gharSaNa pAme ane paraspara kilAmaNA thAya. Ama pratyeka vanaspatikAyanA jIvo akAyanA komaLa zarIra vaDe pote paNa kilAmaNA pAme ane bIjAne paNa kilAmaNAmAM nimitta bane. AvA jIvo utkRSTa AyuSyamAM vadhAremAM vadhAre te ATha bhava karI zake pachI eka bhava badalavo paDe. Ama dIrghakALa AvI vedanA bhogavatAM akAma nirjarA karavA vaDe te manuSyAdi bhavamAM Ave che. jIvavicAra || 260
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ trasa kAya jIvono AyuSyakALa : gAthA : 35 vAsANi bArasAu, beIdiyANa teIdiyANuM tu, auNApanna--diNAI, cauriMdINuM tu chammAsA IIII be IndriyonuM bAra varSonuM, vaLI teIndriyonuM, divasa ogaNapacAsa, ane caurindriyanuM padmAsanuM. 35 beIndriya jIvono AyuSyakALa : beIndriya jIvonuM utkRSTa AyuSya bAra varSa, teindriya jIvonuM 49 divasa ane caurindriya jIvonuM cha mahinAnuM hoya che. jaghanya AyuSya aMtarmuhUrta hoya che. zAstramAM beIndriya jIvonI vedanAnuM varNana karatAM kahe che. dvindriyatvaM ca tApyante, pIyante pUtarAdaya: / cUrnantaM kazcamayaH pAdai bhakSyante caTakAdibhi : // zaMkhAdayo nikhayante, nikalayante jalaukasa : / muhupadIghA: pAtyo, nAvaupadhAvitri: || pANImAM rahelA porA utkRSTa AyuSya bAra varSanuM dharAve che. paNa te prAyaH aDhIdvIpanI bahAra hoya, sUryanA tApathI teone tapavuM paDe. tiryaMcAdi jIvo e pANI pIve enI sAthe teo paNa pIvAI jAya. kRmi jIvone pagathI cUrIne khAya che. pazu--pakSIo kRmione mukha dvArA bhojana karavA vaDe bhayaMkara trAsa pamADe. jaLo lohIthI puSTa banela hoya tenAM lohIne cUsavA dvArA dIrghakALa sudhI tene trAsa ApavAmAM Ave. (gu upada) kRmio peTamAM utpanna thAya che ane manuSyono AhAra khAvA vaDe zarIrane puSTa banAve che. peTamAM pIDA thavAthI manuSyo te kRmiono auSadha dvArA nAza kare che. jIvavicAra | 201
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ a teIndriya jIvono AyuSyakALaH teIndriya jIvonuM AyuSya dIrgha nathI. utkRSTa 49 divasanuM AyuSya che. AthI temane jaladI maraNa AvavAnuM nizcita che paNa teTalAAyuSyadaramyAna vividha kaDArUpe thAya jema ke dhaneDAnAM jIvo anAjamAM (ghauMmA) utpanna vizeSa thAya. ghauM, kaThoLAdimAM paDI tene saDAvavA-pholI khAvAvaDe tene trAsa ApavAnuM kAma kare che. moTA bhAganA kIDAo (mAMkaDa, jU, lIkha, kIDI) manuSyo, tiryaMco ke vanaspatinA zarIramAM rahIne tenuM lohI-mAMsanA rasane pIvA dvArA, caTakA bharavA vaDe trAsa ApavAnuM kAma kare che. Ama temanuM alpajIvana paNa mAtra AhAra saMjJAne poSavAmAM, rasanendriyane poSavAvaDe svAtmAne pIDA ApavAmAM ane bIjAnA zarIramAMthI lohI, mAMsanAM rasane pIvA ane sparzavA dvArA bIjAne pIDA ApavAmAM pasAra thaI jAya che. tApAdichedana-bhedana-vedarUpa bhayaMkara pIDA bhogavavAvaDe akAma nirjarA dvArA teo manuSyAdibhavone prApta kare che, paNa manuSyabhava pAmIne mokSa pAmI zakatA nathI. 1 caurindriya jIvono AyuSyakALaH teindriya karatAM adhika che eTale ke cha mAsa che, cha mAsanA AyuSyamAM janma dhAraNa karIne vadhAremAM vadhAre eka yojana jeTaluM zarIra dhAraNa karI zake. paNa saMmUcchima janma hovAnA kAraNe temane moTA zarIra dhAraNa karavAmAM lAMbo samaya pasAra na karavo paDe. janmatAM ja tarata teTalA-moTA zarIravALA banI jAya. bIjA jIvone trAsa ApavAnI zakti vikasendriyamAM sauthI vadhAre che. vIMchI DaMkha mAravAmAM sauthI vadhAre kuzaLa che ane DaMkha mAravA vaDe bIjAmAM jhera prasarAvI tenuM mRtyu paNa kare. DAMsa, macchara, mAkhI AdijIvo bIjA prANIone Dakha-sparza karavA vaDe khUba trAsa Ape che ane aprItinA kAraNa bane che. cha mAsa daramyAna teo satata mAtra AhAranI zodhamAM pharatAM hoya che, bhamatAM jIvavicAra || radara
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. bhamarA-mAkhI AdigaMdhanI zodhamAM satata bhaTake ane AhAra saMjJA, gaMdha saMjJAne puSTa karI hiMsaka vRttione puSTa banAvI AyuSya pUrNa kare che. manuSyAdi tenA trAsathI bacavA tene dUra karavA dhUmADAM jherI davAo chAMTavA Adi karavA dvArA te jIvo sAthe verAnubaMdha dveSAdi karI bhavanI paraMparA UbhI kare che. A badhA jIvonI A bhavanI avasthA vicArIne vizeSa sAvadhAna thavAnuM che. devo tathA nArakanA jIvono AyuSyakALaH gAthA : 3s sura-neraIyANa ThiI ukkosA sAgarAzi tittIsa, caupaya-tiriya-maNussA, tiniya paliovamAM huti || 36 .. utkRSTa tetrIza sAgaropama Ayu nAraka-devanuM, jaghanyathI teonuM to, che daza hajAra ja varSanuM. 36 deva tathA narakanA jIvonI utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI hoya che ane sAmAnyathI jaghanyasthiti dasa hajAra varSanI hoya che. paMcendriyatiryaMca tathA manuSyonI utkRSTa bhavasthiti traNa palyopamanI hoya che ane sAmAnyathI jaghanyasthiti aMtamUrhatanI jANavI. vyakta duHkha bhogavavAnuM kSetra naraka che. jIve pUrve bAMdhelA naraka AyuSyanA kAraNe te bhogavavA mATe vaikriya zarIranI prApti thAya che arthAt nikAcita karmanA udayarUpa te zarIramAM jeTaluM AyuSya karma bAMdhyuM hoya teTalo kALa pharajiyAta te zarIramAM rahIne pIDA bhogavavI paDe che. jIve zarIra mATe ane zarIra vaDe je jIvone pUrve pIDA ApI che tenI sajA rUpe karmasattA te jIvane tevA ja prakAranI pIDA Ape che. cauda rAjalokamAM cAre gatimAM rahelA sarvajIvomAM sauthI vadhAre vyaktapIDA sAtamI narakamAM rahelA narakajIvane hoya che. 33 sAgaropama sudhI eka sarakhI pIDA, vedanA ane duHkho bhogave che. jIvavicAra || 23
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre sauthI adhika audayika sukha bhogavavAnuM sthAna devaloka che, tyAM jIva pUrve karelAM sukRta vaDe arthAt zarIrane kaSTa ApI zarIranA sukhane choDIne je sukRta kare tenA vaDe baMdhAyelA nikAcita puNyathI zarIranA sukha bhogavavA mATe jIva devagatimAM jAya.devabhavamAMAyuSya karmanA kAraNe devabhavane yogya zarIra dhAraNa karavA devalokamAM utpana thAya teTalo kALa tyAM vaikriya zarIrathI sukha bhogave. pUrve bIjA jIvone jayaNAnA pAlanathI sAtA ApI athavA jIvonI rakSAdi mATe zarIranA kaSTa sahana karyA athavA prazasta bhAvathI deva bhakti Adi karavA vaDe je puNya baMdhAyuM tethI te sukha bhogavavA jIvone devagatinI prApti thAya.devabhavanuM puNya paNa nikAcita, eTale te avazya bhogavavuM paDe. teno paNa utkRSTa kALa 33 sAgaropamano che. anuttaravAsIdevane pUrvabhavamAM mAtra sAta lava jeTaluM AyuSya khUTavAnA kAraNe ke chaThThano tapa khUTavAnA kAraNe nirjarA ochI thAya che ane prazasta puNya baMdhAya che. te bhogavavA 33 sAgaropama sudhI tene eka hAthanA zarIramAM rahevuM paDe. paMcendriya manuSyo ane tiryaMcone paNa traNa palyopamanuM AyuSya prApta thAya che. yugalikanA bhavamAM te jIvane zArIrika duHkho nathI hotA, rogo thatAM nathI, AhAranI paNa alpa jarUra paDe che. zarIra vaDe karelAM tapa yAtrAdi karavA vaDe ane jayaNAnA pAlanathI bIjAne sAtA ApavAthI zarIranA sukha bhogavavA mATe yugalika bhava maLe. devabhava ane yugalika bhava sukha bhogavavA mATe che paNa AtmAnuM sukha bhogavI zakAtuM nathI. yugalikasivAya paMcendriyatiryaMco ane garbhaja manuSyono bhava sukha ane duHkha bhogavavA mATe hoya che. sukha-duHkha baMne bhogavavAnuM AtmA choDe to AtmA samatA sukhane mANI zake ane manuSya A deha vaDe dehathI dUra thavA dehamAM virakta bhAve rahIne jo AtmAmAM sthira eTale ke Atma svabhAvamAM lIna banI jAya to karmano kSaya karI zake. mATe sadA dehamAMthI nIkaLavAnuM karI zake che. diva-naraka ane tiryaMconuM AyuSyavigere vizeSavigata - koSTakamAM joI levI.) jIvavicAra | 24
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 jaLacara, uraparisarpa, bhuparisarpa ane becaranA jIvono AyuSyakALaH gAthAH 37 jalayara-ura-bhayagANa, paramAtuM hoI puva-koDIo, pI puNo bhavio, asaMkha-bhAgo ya paliyasa ll37 garbhaja manuSyonuM ane garbhaja catuSpada prANInuM utkRSTa traNa palyopamanuM, jaghanya aMtarmuhUrtanuM garbhajasamUcchima jalacaro, garbhaja uraga bhujaganuM utkRSTa Ayu pUrvakoDa varSanuM, traNeya taNuM. asaMkhyAtamo che bhAga, palyopamataNo pakSI taNuM 37 jalacara samUrchAima ane garbhaja te baMnenuM kroDa pUrva varSanuM AyuSya samajavuM. jalacara, uraparisarSa ane bhujaparisarpanuM utkRSTa AyuSya koDa pUrva varSanuM tathA pakSIonuM palyopamanA asaMkhyAtma bhAga jeTaluM che. samUrNima catuSpada 84,000 varSa pakSI-72,000 varSa, upara parisarpa-pa3,000 varSa ane bhujaparisarpa-42,000 varSa jaNAvela che. jalacara tarIke mAchalI AdinA bhavamAM (zarIramAM) AtmAne pUrva koDavarSa sudhI rahevAnuM AyuSya karma baMdhAyuM arthAt pUrva bhavamAM je zarIramAM rahevAno adhyavasAya karyo hoya jemake bAthamAM snAna karatAM pANImAM rahevAnuM sukharUpa lAge ane teno gamo thayo, tenI anumodanAdi vaDe nikAcita evuM karma bAMdhI lIdhuM, jenA udaye jIva manuSya maTI jyAM pANImAM dIrghakALa rahI zakAya evA samudra vigeremAM mAchalA tarIke utpanna thAya. tyAM teTalo kALa jIve mAchalAmAM ekahajAra yojana pramANa zarIrane poSavA keTalAya mAchalAnAM saMhAra karavA vaDe zarIrane poSavuM paDe ane temAM je Asakti AvI jAya to jIvavicAra || ra5
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * * * * * * phiza tevA ja bhAvomAM anubaMdha paDe ane jIva te bhavomAM bhaTakyA kare. AthI zarIranA sukhanA tyAganuM lakSa rAkhavuM jarUrI. zarIramAMthI nIkaLavAnA pariNAma pUrvaka sAvadhAnIpUrvaka rahevuM paDe. 0 sarva samajIvo tathA sAdhAraNa vanaspati tathA sarNima manuSya jIvono AyuSyakALaH gANAH 38 save samA sAhAragA ya, saMcchimA mAgasarA yA uphakora-jahane ata-muhUtaciya jiyaMti 38 utkRSTa Ayu che vaLI, ekendriya sUkSma sarvanuM saMmUcchima manuSyonuM ja, sAdhAraNa vanaspatikAyanuM jaghanyane utkRSTathI, AyuSya aMtarmuhUrtanuM 38 saghaLA ya sUthama jIvo tathA sAdhAraNa vanaspatikAyanA jIvonuM tathA saMmUrchAima manuSyonuM jaghanyathI tathA utkRSTathI eka aMtarmuhUrtanuM ja AyuSya hoya che teTalo kALa teo jIve che. gAthA : 39 ogAhaNA-haDakaM-mAra eva sakhevAo samakkhAyA je 5 IvisA, visesa sattAute neyA 39o. avagAhanAne Ayu ke, dvAra ema saMkSepathI, bhAkhiyuM paNa jANavuM bAkI vizeSa ja sUtrathI; 39 bA pramANe sopaNI avagAhanA tA AyuSya dvAranuM varNana karyuM temAM je koI vizeSa che te vihIpatrathI jANI levuM.avagAhanAno koTho pustakanA aMtabhAgamAM ApavAmAM Avyo che.) jIvavicAra // radda
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ekendriya jIvonI svakAyaritiH gAthA: 40 egidiyA ya save, asaba ussapirI sakAyami uvavajati cayaMti ya, Ata-kAyA AtA ! 40 nijakAryamAM upaje mare, jIvo niraMtara jyAM sudhI, svakArya sthiti dvAra che, kahIzuM have suNajo sudhI! anaMtakAyonI anatI, ne sakala ekendriyanI; asaMkhya che utsarpiNI, avasarpiNInA mAnanI 40 D kAyaditi : svakAyasthiti eTale judI-judI kAyAmAM gayA vinA ekaja kAyAmAM pharI-pharI utpanna thavuM, jema ke pRthvIkAyanA jIvo pRthvIkAya tarIke keTalo kALa pharI utpanna thaI zake? pRthvIkAyanA jIvonuM utkRSTa eka bhavanuM AyuSya bAvIsa hajAra varSa. evA eka pRthvIkAyanA koI cokkasa bhedamAM (dA.ta. ratna tarIke vadhAremAM vadhAre ATha bhava karI zake ane jaghanya aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA.badhA bhavo vadhAremAM vadhAre eka utkRSTa aMtarmuhUrta thAya teTalA kare) utkRSTa ATha bhava karIne eka bhava pRthvIkAyanA bhedano badalAve arthAt ratnane badale patthara, mATI Adi judA-judAM paryAyamAM jAya ane AvI rIte pRthvIkAyamAM sUkSma ane bAdara paryAyamAM asaMkhya utsarpiNI / avasarpiNI kALa sudhI paribhramaNa karyA kare. jIvanI kAyasthitinA paribhramaNa mATeno kALa samajyA, have kALanA svarUpane samajavuM jarUrI che. te kAyakAta : ' , cauda rAjalokanA jIvomAM mAtrasiddhanA jIvo kAyasthitivinAnA che. teoe potAnI mULadravyAtIta sarva para dravyonA saMgothI saMpUrNa rahita zuddha nirajananirAkAra avasthA pragaTa karI lIdhI che. tethI teo paradravyAtIta che. jIvavicAra | 27
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaja rUpathI pUrNa atIta je arUpI avasthA che te paNa temaNe pragaTa karI lIdhI che tathA sarva parakSetrathI atIta avasthA mAtra svAtma pradezomAM je rahelA pUrNa guNamAM pUrNa vIryaprarvatAvavA vaDe svakSetramAM ja rahIne temAM ja pUrNa ramI rahyAM che. temaja sarvakALathI paNa atIta avasthA che arthAt siddhone rAtri-divasAdino kALa lAgato nathI. temanI pragaTa thayelI zuddha, siddhAvasthA tejasvarUpe kAI paNa bAhya pheraphAra thayA vinA kAyamI anAdikALa sudhI raheze arthAt temano nAza nahIM thAya. AthI siddhone kAyasthiti nathI. temaja deva ane narakanA jIvo paNa e ja bhavamAM arthAt devano jIva marIne pharIdevapaNe utpanana thaI zake. eka bhava tiryaMca ke manuSyamAM javuM ja paDe. devano AtmA marIne narakamAM sIdho jaI zake nahIM. temaja narakanA jIvo paNa sIdhA pharI naraka tarIke utpanana thaI zake. eka bhavatiryaMca ke manuSyano karavo paDe. te ja pramANe yugalikonA jIvo paNa pharI marIne yugalika tarIke utpanna na thAya. temane mATe devalokamAM javuM pharajiyAta hoya che. yugalika pacejiyatiryaMco paNa devalokamAM jAya mATe temanI paNa kAyasthiti nathI. cauda rAjalokamAM rahelA saMsArI jIvo be rAzi (vibhAga)mAM vahecAyelA che. 1) avyavahAra rAzi (2) vyavahAra rAzi. avyavahAra rAzi ke jemAM rahelA jIvo anAdianaMta kALathI tyAM ja janma-maraNanI paraMparAne kare che. eka paNa vakhatanigodanA sUma paryAyamAMthI bIjA koIpaNa paryAyane haju sudhI prApta karyuM nathI. temanI kAyasthiti anaMtAnaMta pula parAvartakALanI che. temAM je jAti bhavya jIvo che teo koIpaNa kALamAM anAdi avyavahAra rAzinI nigodamAMthI bahAra nIkaLavAnA nathI. eka jIva jyAre siddhamAM jAya tyAre anAdinigodamAMthI eka bhavya ke abhavya jIva bahAra nIkaLe. paNa jAti bhavya ke jAti abhavya kyAre paNa bahAra nIkaLe nahIM.anAdiavyavahArarAzi nigodamAMthI bahAra nIkaLyA pachI teo pRthvIkAyAdi judA-judA paryAyane pAmavAnI yogyatAvALA bane. jIvavicAra | 28
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyavahAra rAzimAMthI nIkaLyA pachI prAyaH karIne sUkSma vanaspatikAya nigodamAM jIva bhame ane naraka karatAM anaMta gaNI vedanA bhogave pachI jIva pRthvIkAyAdi pAMca sUkSmamAM asaMkhyAta lokAkAzanA jeTalA AkAza pradezo che teTalI avasarpiNI kALa sudhI bhame che. bAdara pRthvIkAyAdi, bAdara vanaspatimAM oghathI jIva aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradeza pramANa avasarpiNI kALa utkRSTa bhame che. nigodamAMthI nIkaLyA pachI bAdarapaNAmAM jaghanya kAyasthiti cit aMtarmuhUrta paNa hoI zake. vyavahAra rAzimAM AvyA pachI (sUkSma--bAdara) nigodamAM pharI sUkSma nigodamAM eka thI mAMDI anaMtA jIvo jaI zake. anAdi nigodamAMthI bahAra AvyA pachI jo jIva (samakti pAmyA vinA) pharI nigodamAM jAya to vadhAremAM vadhAre kALa nigodamAM aDhI pudgala parAvarta kALa (utkRSTa kALa) rahI zake ane jo samakti pAmInekoIjIvanigodamAM jAya to ardha pudgala parAvartakALanI aMdara avazya bahAra nIkaLI mokSa pAme. bAdara pRthvIkAya Adi pAMca (darekamAM) keTalo kALa bhame ? sthAvarakAya bAdara pratyekanI kAyasthiti 70 koDAkoDI sAgaropama kALa sudhI pRthvIkAyanA jIva tarIke pRthvIkAyamAM vividha bheda rUpe vadhAremAM vadhAre utpanna thaI zake. pachI te jIva pRthvIkAyano paryAya badalAve ane adhUkAyAdi rUpe utpanna thAya tyAM paNa te adhUkAya tarIke vividha bheda rUpe 70 koDAkoDI sAgaropama kALa sudhI utkRSTa utpanna thAya pachI te agnikAya tarIke, te ja pramANe vanaspatikAyamAM utpanna thAya ane pAMce sthAvaramAM darekamAM vadhAremAM vadhAre 70 koDAkoDI sAgaropama kALa rahI zake ane pRthvIkAyAdimAM sUkSma ke bAdara paryAyamAM oghathI asaMkhya utsarpiNI kALa sudhI paribhramaNa kare. jIvavicAra | 269
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ g, viniyA chavonI sakAya sthiti. gayA ja kare , - : samAja-samAvigalA sATha bhavA pa itiri-mAmA, - uvavajati cakAma, nAraya-devA ya no ceva 41 svakAyasthiti varSa, saMkhyAtA taNI vikalejiyanI, * tiryaMca paki manuSyonI ja, bhava sAta AThanI. devatAne nArakI, nija kAyamAM na ja upaje, svakAyasthiti temanI, svAyu pramANe saMpaje41 vikalendriya jIvanI svakArya sthiti saMkhyAtA bhavo ane paMcendriya tiryaMca ane manuSyonI --bhavo ane deva-narakane svakIya sthiti nathI. vikasendriya jIvone pharI vikalejiyajIva tarIke utpanna thavAnuM hoya to teo saMkhyAtA bhavo ja karI zake arthAt saMkhyAtA hajAra varSa ke saMkhyAtA mAsa ke saMkhyAtA divasa. beIndriya jIva utkRSTa bAra varSanA saMkhyAtA bhava karI zake tendriya utkRSTa49divasanA saMkhyAtA bhava ane caurindriya utkRSTa cha mAsavALA saMkhyAtA bhavo karI zake, pachI te jIvo sthAvarakAyake pacendriyamAM jAya. deva-nArakanA jIvo pharI te ja bhavamAM jaI zakatA nathI. paNa eka bhava narakano karyA pachI pharajiyAta temane paMcejiyatiryaMcamAM ke manuSyamAM javuM paDe tyAMthI pAchI pharI narakamAM jaI zake. te ja pramANe devo paNa devapaNAmAMthI avI pakriya tiryaMca ke manuSyamAM Ave to te tyAMthI pharI devabhavane pAmI zake paNa devono AtmA ekendriyamAM (bAdara, sthAvara, pRthvI, apUkAya ke pratyeka vanaspatimAM) jAya to pharIthI tyAMthI devabhavamAM AvI zake nahIM. 1 garbhaja manuSyanI ane tiyaya parIjiyanI svAya sthiti garbhaja manuSyo ane pacejiyatiryaMco lagAtAra sAta bhava karI zake. ane jo AThamo bhava kare to yugalikano ja bhava thAya ane yugalika manuSya ke yugalika tiryaMca marIne niyamA devalokamAM ja jAya tethI teo sAta ke ATha jIvavicAra | 270
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavathI vadhAre bhava karI zake nahIM. saMsAramAM paribhramaNa karatAM durlabha evA manuSyanA lagAtAra sAta-sAta bhavo jIve prApta karyA haze paNa te bhavomAM bhamavA pratye udveganirveda pragaTa thayo nahIM ane sAthe AtmaramaNatA karavA rUpa saMvegano raMga lAgyo nahIM. tethI zuddha dharmanI sAdhanA thaI nahIM mATe ja manuSyabhavamAM rahevAno vAro Avyo. : puruSavede H 200 thI 900 sAgaropamathI adhika kALa rahI zakAya nahIM. strIvede : tiryaMca ke manuSya strI pUrvakoTInA pa/d bhava karI IzAna devalokamAM 55 palyopama AyuSyavALI aparigRhItA devI thAya. pharI pUrvakoTI manuSya ke tiryaMcanI strI tarIkenA bhava karI 55 palyopama AyuSyavALo devIno bhava kare. A pramANe 110 palyopama pUrAM thatA tene strIvedamAMthI parAvartana karavuM paDe. pharI puruSavedamAM utpanna thAya nahIM to napuMsakavedamAM utpanna thAya. jaghanya kAyasthiti strIvede eka samayanI che. koI strI upazama zreNImAM traNe vedane upazamAvI avedane anubhavI zreNIthI paDe to strIvedane eka samaya anubhavI bIjA samaye kALa karI devalokamAM utpanna thAya to tyAM puruSavede utpanna thAya. dravya ane bhAva prANonuM svarUpa gAthA 42 dasahA jiyANA pANA, Idiya--usAsaAu--balavA, megiMdiesa cauro, vigalesa cha satta aTThava // 42 II pAMca Indriyo ja, zvAsozvAsa ne AyuSya che, mana vacana ne kAyAnA baLa, rUpa dazavidha prANa che. uparokta dazavidha prANa paikI, cAra che ekendriyane cha sAta ATha ja prANa, kramathI hoya che vikalendriyane; 42 jIvavicAra // 201 -:
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvone karmanA saMbaMdhanA kAraNe AtmAnA pAMca bhAvaprANa anAdithI AvRtta thayAM, have jIvane jIvana jIvavA mATe dravyaprANanI sahAya levI paDe. jyAM sudhI karmano saMbaMdha AtmAnI sAthe raheze ane AtmAnA bhAva prANo jyAM sudhI pUrNatA nahIM pAme tyAM sudhI dravya prANonI sahAya levI paDe. samyagdarzana e AtmAno mukhya bhAva prANa che paNa te anAdithI mithyAtva mohanIya karmathI Avarita thayo ane tenA vikArarUpe mithyAtvano udaya thayo. tenA kAraNe AtmAne potAnA svabhAvamAM sadAjIvavAnuM hatuM tenA badale AtmA karmanA udayathI prAptadravya prANone ja potAnA prANa - jIvana mAnI tenA mATe ja jIve ane bhAva prANone bhUlavAthI bhAva prANonuM satata maraNa thayA kare. tethI dravya prANI ane bhAva prANonuM jJAna hovuM jarUrI che. pAMca bhAvaprANo jJAna, darzana, cAritra, tapa ane anaMtavIrya. te dasa vyaprANaH pAMca indriya, zvAsocchavAsa, AyuSya, kAyabaLa, vacanabaLa manobaLa ema kula dasadravyaprANo - pudgala dravyathI banelA che. 1) AyuSya prANa AyuSya karmarUpe kArmaNa vargaNAnA samUha rUpa banelA karmo ja AtmA sAthe baMdhAya ane baMdhAyelA AyuSya karmaja AtmAne zarIramAM rahevAnA kAraNarUpa bane che. bAdhelA AyuSya karmanA jeTalA daLiyA hoya ane te jyAM sudhI Atma pradezo sAthe rahe tyAM sudhI AtmAne audArika ke vaikriya zarIramAM rahevuM paDe. Ama AyuSya prANa e zarIramAM rahevAnuM mahAbaMdhana che. A AyuSya baMdhanarUpa hovA chatAM jJAnIoe manuSyanA AyuSyane mahAmaMgalakArI rahyuM che. jo AtmA jAgRta thaI bhavarUpa baMdhanane baMdhana rUpa jANI ane temAMthI chUTavAno nirNaya karI sarva kahelA muktinA upAyono svIkAra karI sAdhanA kare to sadA mATe AtmA bhavanA baMdhanathI mukta thaI jAya. mATe manuSyanA AyuSyane mahAmaMgalakArI kahevAya che ane jo A bhava gamI jAya to anaMtabhavonAM anubaMdhone bAMdhI saMsAramAM bhramaNa vadhAre. AthI viraparamAtmAe kahyuM che samaya no mAM pAyAmanuSya bhavamAM eka jIvavicAra || 272
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa samaya pramAdakaravA jevo nathI. prati samaya AtmAnI pUrNatA pragaTAvavA mATe upayoga hovo jarUrI che. (2) kAyabaLa AyuSyanA udaya pramANe je bhavamAM (zarIramAM) rahevAnuM che te pramANe jIva AhAranA pudgalo grahaNa karI temAMthI zarIranI racanA karaze. Ama te zarIra prANarUpa banI jaze. zarIra e audArika ke vaikriyA paramANu skaMdhothI baneluM che tethI te dravya prANa kahevAya. (3 thI 7) pAMca indriya prANaH jIva AhAranA pudgalomAMthI indriyonuM nirmANa kare ane te Indriyo vaDe AtmA have jJAna karavAnuM kAma karaze. jJAnanuM sAdhana banela indriya te rUpe prANa thAya te indriya paNa pudgalathI banelI che tethI dravya prANa rUpe kahevAya. pAMca Indriya Ama baMdhana rUpa che, chatAM jJAnanA sAdhanarUpa che. jo IndriyojJAnanI sAdhanAnA upayogamAM na Ave to te viSayonA kAraNarUpa banI bhavabhramaNa karAvanAra bane. (8) zvAsocchavAsa baLaH zvAsocchavAsa e paNa pugalavargaNA che. tene grahaNa ane choDavA rUpa je prakriyA karavI te dravya prANa che. AyuSya prANa sudhI te paNa rahe. (9) vacana prANaH potAnA AtmAne je jJAna pragaTa thAya te jJAnane samaja rUpe pragaTAvavA bIjAne vyakta karavA bhASA vargaNAnA pudgalo grahaNa karavA tevaDe tenevacana rUpe pariNamAvI visarjana karavA. vacana prANa paNa pudgaladravya rUpa hovAthI te dravya prANa che. (10) mana prANa AtmAmAM pragaTa thatA jJAnane potAnA bodharUpa anubhava thAya te mATe vicAra rUpe pragaTAvavA. manovargaNA grahaNa karI tene mana rUpe (vicAraNA karavA) pariNAvI visarjana kare tene mana prANa kahevAya. dasa dravyaprANo pudgalarUpe hovA chatAM jyAre temAM AtmavIrya rUpa bhAvaprANa joDAya tyAre ja te dravya prANI kAryarUpa bane che. AtmA pote anaMtazaktino dhaNI che. potAnI zaktione (guNone) pote anubhavavA samartha jIvavicAra || 273
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovA chatAM karmanI parAdhInatAthI tene have potAnI zaktione anubhavavA mATe dravyaprANonI sahAya levI paDe che. jeTalA dravya prANo jIvane vadhAre, teTalI te Atma zaktione vizeSa anubhave. jeTalA dravya prANo ochA, teTalI Atma zaktione ochI anubhave ane teTalI karmavedanA jIva vadhAre bhogave. AthI ekendriyone cAra prANa (AyuSya, zarIra, zrvAsocchvAsa ane sparzendriya) beindriyane cha prANa rasaneMdriya tathA vacanabaLa be vadhe, teindriyane sAta prANa ghrANendriya vadhe, caurindriyane ATha prANa cakSurindriya vadhe. ekendriyane mAtra eka indriya hovAthI sauthI alpajJAna ane sauthI vadhAre azAna. jeTaluM ajJAna vadhAre teTaluM duHkha vadhAre tathA jeTaluM jJAna vadhAre, teTaluM sukha vadhAre. zarIranuM paNa sukha bhogavavA zAnanI jarUra, AtmAnA sukha bhogavavA mATe samyagdarzana yukta jJAna hoya to ja AtmAnuM sukha bhogavI zakAya. gaNA 43 ani-sani--pacidiesa, nava-dasa krameNa bodhavA, tehi saha vippogA, jIvANa bhanae maraNa // 43 azi paMcendriyane, manabaLa vinA nava hoya che. daza prANa jANo saMzi, paMcendriyamAMhi hoya che. prANa sAthe je viyoga ja, te jIvonuM maraNa che. 43 asaMzI paMcendriyane nava prANa hoya che. (pAMca indriya + zarIra baLa + vacana baLa + zvAsocchvAsa + AyuSya). asaMzI paMcendriyane mana prANa nathI. tethI mAnasika sukha bhogavI zakatA nathI paNa pAMca indriyo dvArA pAMca indriyonA sukhane bhogave che. kaSTo sahana karI akAma nirjarA vaDe asuranikAya devaloka sudhI jaI zake che ane hiMsAdi pApa karI prathama naraka sudhI paNa jaI jIvavicAra || 274
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zake che. saMzI paMcendriyane dasamuM manaprANa prApta thAya che. mana prANa dvArA teone jJAna adhika maLavAthI zarIranA sukhane icchApUrvaka bhogavI zake che. mithyArdaSTi AtmAone mana dvArA je jJAna prApta thAya temAM zarIra sukhane upAdeya rUpe mAne ane te sukha bhogavavA mATe ja jIvana jIve tethI vadhu pApa karavAthI narakAdi durgatimAM jAya ane tyAM zArIrika, mAnasika duHkhone bhogave. saMzI jIvone jema-jema mithyAtva maMda thatuM jAya tema--tema teo zarIranA sukhane heya mAnatA jAya ane mokSasukha upAdeya lAgatuM jAya tematema teo pApathI udAsIna banatA jAya tema--tema teo duHkhothI bacatA jAya. je saMzI paMcendriya jIvo mithyAtvane dUra kare ane tIvra rAga-dveSanI gAMThane apUrva vIryollAsa dvArA bhede tyAre tenAmA samakti pragaTa thAya. have tene zarIra AtmAnA baMdhana rUpa lAge ane zarIranuM sukha pIDA rUpa lAge tethI zarIra ane zarIranA sukhomAMthI satata chUTavAno abhilASa thAya ane potAnA AtmAmAM rahelA anaMta sukhone bhogavavAno talasATa jAge. potAnA anaMtakALanA bhava paribhramaNano have nizcita aMta Avaze tevo dRDha nizcaya thavAthI apUrva AnaMda hoya, sAthe potAnA AtmAmAM rahelA anaMta sukhane pote vartamAnamAM bhogavI zakato nathI temaja viratino svIkAra karI zakato nathI ane AtmAne pIDA karanArA saMyogo sAthe pote rahelo che tenuM atyaMta duHkha hoya che. Ama saMzI paMcadriya jIvo mATe mana e mokSanI sAdhanAnuM parama sAdhana che ane mithyArdaSTi (zarIra sukhanA rAgIo) mATe mana e narakAdi durgatinuM parama sAdhana bane. mATe mana prANa e dravya prANa hovA chatAM mokSanuM parama sAdhana che. manuSyabhavanuM zarIra kAyabaLa, vacanabaLa, paMcendriyo, zrvAsocchvAsa vi. dravya prANo anaMta kevala jJAnAdi bhAvaprANone pragaTAvavA mATe parama sAdhano che mATe puNyodaye maLelA dravyaprANono upayoga bhAva prANonI pUrNatA karavAmAM thAya to puNya saphaLa thAya, nahIM to dravyaprANo dvArA bhAvaprANone gumAvavAno avasara Ave. jIvavicAra // 275
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAja avuM aNora--pAre, saMsAre sAyarazmi bhImammi, patto agrata--tto, jItehiM apatta-dharmohiM // 44 // dharmaneM pAmyA nathI, evA ja jIvo eha che; te anaMtIvAra pAmyA, che maraNa AvuM aho ! bhayaMkara apAra saMsAra-sAgarane viSe nizce kaho. 44 je pAra na karI zakAya tevo vizALa - gaMbhIra ane bhayaMkara che evA bhavasamudramAM anAdikALathI paribhramaNa karatAM jIvo sarvajJa kathita dharmane pAmyA vinA svayaM pote pIDA pAme che ane aneka jIvonI pIDAmAM nimitta bane che. bhavasamudra aNorapAra (jeno cheDo na dekhAya tevo) kayAre lAge ? jyAre jIvonI kAyasthitino vicAra karIe ane temAM sthAvarakAyamAM jIvo keTaluM paribhramaNa kare che te jo barobara samajAI jAya to A saMsAranA raudra svarUpano khyAla Ave. have saMsArane taravAno mAtra eka ja upAya che, sarvajJa kathita dharmano je AtmA svIkAra kare ane tene AtmasAt kare to ja te AtmA A bhavasamudrane sahelAIthI pAra pAmI jAya bAkInA badhA AtmA rakhaDayAM kare. jIvavicAra | 206
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ * yonikAraka gAthA : 45 taha caherAsI lAkha, sakhA jogINa hoI jIvANuM, puThavAI caunDa, pateya sattasatevA 45 jIvonI yoni kerI saMkhyA, lAkha corAzI ja che, pRthvI pANI agni vAyu, kerI sAta ja lAkha che;45 jIvonI yoninI saMkhyA coryAsI lAkha che. pRthvI vagere cAramAMdarekane sAta lAkha che. gAthAH 46 dasa pateya tarU, caudasa lakubA havaMti Iyaresa, vigaliMkiesa do do, cahero pacikitariyANA 4s. yonio daza lAkha che, pratyeka taruonI sahI; sAdhAraNa vanaspatikAya kerI, cauda lAkha ja che kahI. babbe lAkha vikasendriya taNI, vaLI deva ne nAraka taNI; cAra cAra ja lAkha che, tiryaMca paMcendriya taNI;46 nA pratyeka vanaspatinI yonio daza lAkha, sAdhAraNa vanaspatikAyanI cauda lAkha, vikalejiyanI babbe lAkha yoni ane tiryaMca pacejiyanI cAra lAkha yonio hoya che. gAthA : 47 cahero cahero nAraya, suresa mAguANa caudasa hati, sapiMDaA ya save, culasI lAkha u ogIrA 47 cauda lAkha ja mAnavonI, yonio kahevAya che, ema e sarve maLI, corAzI lAkha ja thAya che. 47 jIvavicAra | 277
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAraka ane devonI paNa cAra cAra lAkha yoni tathA manuSyane cauda lAkha yonio che. A rIte kula coryAzI lAkha yonio thAya che. 84 lAkha jIvayoninuM svarUpa yoni eTale jIvane utpanna thavAnuM sthAna arthAt AtmA-pUrvadhAraNa karela audArika ke vaikiya zarIrano tyAga karI taijasa-kAzmaNa zarIra sahita je sthAne jAya tyAM navA zarIrane yogya pugala vargaNA grahaNa kare tene takhaloDhAnA goLAnI jema pugalone ekameka kare te sthAnane yoni kahevAya. jema UkaLatA telanI kaDAImAM vaNelI pUrI taLavAmAM Ave ane te pUrI telanA paramANuone potAnI cAre taraphathI (korathI) pariNamAve, tema AtmA taijasa - kArpaNa pudgalothI vyApta-sarvaAtmapradezothI zarIra yogya pudgalone pariNAve. jyAre AtmA potAnA svabhAva ane svarUpaviruddha pravRtti kare arthAt pudgala grahaNa karavA arthe AtmavIrya temAM pravartamAna thAya te svabhAva viruddha pravRtti thaI. te pugala grahaNa karI potAnI arUpI avasthA DhAMkavAthI rUpa ane AkAra je jIvanI svarUpa viruddha avasthA thavAthI pIDA anubhave che. AthI janma dhAraNa karavo e jIva mATe mahAduHkharUpa che. AthI janma levo e pApa che. AthI ajanmA banavAnI sAdhanA karavAnI che. sarva jIvonI apekSAe yoninI kula saMkhyA 84 lAkha che. jIvone utpanna thavAnA sthAno asaMkhya che. paraMtu je sthAnonA sparza, rasa, gaMdha, varNa ane AkAra samAna hoya tevA badhA sthAnonI eka yoni gaNAya. tevI yonionI kula saMkhyA 84 lAkha che. have eka yonimAManekakula (jAti) hoya jemakechANano ekapodaLote eka yoni che. temAM judAM judAM jIvonI jAta utpanna thAya. kRmi, kula, koTaka kula, vRzcikakula vagere tene kula koTI kahevAya. AvI kula koTInI saMkhyA eka kroDa 97 lAkhanI che. jIvavicAra || 278
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoninA nava prakAraH sacitta, acitta, mizra, zIta, uSNa, zItoSNa, vivRtta, saMvRtta ane saMvRttavivRtta. 1. sacitta yoniH jIvanA pradezonI sAthe eka meka thaI gayelA evA jIvatA jIvano dehAdikabhAgane sacitta yoni kahevAya. dA.ta. jIvatI gAyanA zarIramAM utpana thatAM kRmi vagere jIvonI yoni sacitta yoni kahevAya. acitta yoniH jIvanA utpattisthAna rUpa sUkuM lAkaDuM vagere athavA jIvanA saMbaMdhathI sarvathA rahita evA utpatti sthAnane acitta yoni jANavI. deva nAraka utpatti kSetra bhAgamAM ekendriya jIvo hovA chatAM bIjA koI jIva pradezothI te parigRhita nathI tethI acitta yoni kahevAya. teo upapAta rUpI janma dhAraNa kare che. mitra yoniH uparyukata ubhaya svabhAvavALI yonine sacirAcitta (mizra) jANavI.garbhaja manuSya ane garbhaja tiryaMcanI yoni mizra che. kemake te sthAnamAM teo utpanna thAya che tyAM zukra zItoSNAdi acitta pugalo che tathA garbhAzaya sacitta che. ekendriyathI cauridriya jIvo temaja sarva saMmUcchima jIvonI yoni sacitta, acitta tathA mizra ema traNa prakAranI hoI zake che. zIta yoniH zIta sparzavALI yoni. anaMtakAyanI zIta yoni hoya che. 5. uSNa yoniH ugra uSNa sparzavALI yoni. (niMbhADAnA agnimAM sapheda uMdara utpanna thAya) da. zItoSNa yoniH zIta + uSNa sparzavALI yoni garbhaja tiryaMca pacejiya, garbhaja manuSya tathA devonA upapAtotrano sparza zItoSNa hovAthI devonI yoni zItoSNuyoni kahevAya. jIvavicAra | 279 3.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. vivRtta yoni jIvanI utpattinA AdhArabhUta temaja (jalAzayAdinI peThe) spaSTa rIte dekhAtA evA sthAna vizeSane vivRtta yoni jANavI. beIjiyathI cauridiya sudhInA prANIo tathA saMmUcchima tiryaMca paMcendriya tathAsaMmUcchima manuSyanI yoni vivRtta hoya che. saMvRta yoniH jIvanI utpattinA AdhArabhUta evA temaja adazya (spaSTa rIte joIna zakAya tevA) sthAnane arthAtu divya zayyA vagerenI mAphaka vastrAdikathI DhaMkAyelA utpatti sthAnane saMvRttayoni kahevAya che. cAre prakAranA devatA, nAraka ane ekendriyanI yoni saMvRtta che. savRttavivRtta yoniH (strInA garbhAzayanI peThe) jeno bahArano bhAgadekhAto hoya paraMtu aMdarano bhAga gUDha hoya evA jIvanA utpatti sthAnane saMvRttavivRtta eTale mizra yoni jANavI. garbhaja tiryaMca pacendriya ane garbhaja manuSyanI yoni mizra che. manuSyanI strInI yoninA AkArathI traNa bheda che. (1) kurmAnataH je yoni kAcabAnI pIThanI jema UMcI hoya. AvI yonimAM uttama naro utpanna thAya che. arihaMta, cakravartI, vAsudeva tathA baLadeva (3 zalAkA puruSomAM ativAsudeva sivAyanI) mAtAonI yoni kUrmonnata jANavI. zaMkhAvarta zaMkha jevA Avarta (cakaraDA) hoya tevI AvartavALI yoni. A yoni garbha vinAzaka che. atyaMta prabaLa kAmAgninA kAraNe garbha nAza pAme che mATe garbhavarjita che.cakravartInuM strIratna AvI yonivALuM che. (3) vazIpatra vAMsanA saMyukata be patro jevA AkAravALI yoni.bAkInI sarva strIonI yoni A prakAranI che. jIvavicAra | 280 6) CS1
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ a bIjI rIte ATha prakAranI yoniH sthAnAMga (a. 71.3sU. 543)mAMyoninA ATha prakAra batAvyAM che. eka ane ATha adhyayananA prathama uddezakamAM ATha prakAra upapAta sahita che. (1) sacchimaH saMmUrchAimathI banelAM kRmi, kIDA, mAkhI vagere. (2) aMDaja IMDAmAMthI utpanna thAyate. pakSI, kukaDA, kAgaDo, mora vagere (3) jarAyuja jarAyumAM rahelA koza je jarAyuthI vIMTaLAyelA hoya.jarAyu e ekajAtanuM jALa jevuM AvaraNa che ke je mAMsa ane lohIthI bhareluM hoya che. jemAM pedA thanAra bacce lapeTAIne raheluM hoya che. dA.ta. manuSya, gAya, bheMsa vagere. (4) ubhinaH bhUmine bhedIne utpana thatAM jIvo dA.ta. pataMgiyuM. (5) saMsledajaH sarveda eTale parasevo. parasevAthI utpanna thatA jIvo. dA.ta. mAMkaDa. ( papArika deva, nAraka vagere. A (7) potaja pota eTale vastra tenI jema utpanna thatAM jIvo potaja che. A jIvo khullA aMge pedA thAya che. temano prasava zuddha che. jarAyuthI lapeTAI ke IMDAmAMthI pedA thatA nathI. hAthI, sasaluM, uMdara, noLIyo, bhAraMDavagere tathA carmapakSIo potaja che. (8) rasajaH chAsa, dahIM, kAMjI vagere vize vAyu kRminA jevA AkAravALA atyaMta sUkSma jIvo rasaja che. gAthA : 48 - sihANa naci deho, na AukaMna pANa jogIo, sAI_AlA tesiM, kiI jirSidAgama bhakiA | 48. jIvavicAra // 281
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhane nathI deha tethI, Ayu ke karmo nathI, dravya-prANo tehathI nathI, yonio nathI tehathI, ekasiddha AzrayIne, siddhanI sthiti kahI; jirNadakerA Agame, sAdi anaMtI che sahI. 48 (saMsArI jIvonI jema) siddhanA jIvone zarIra, AyuSya, prANa, yoni, jevuM kAMIja nathI. jinAgamamAM teonI sthiti sAdi anaMta kahI che. siddha bhagavato sarvakarmathI rahita avasthAvALA che. arthAtu ATha karmono abhAva thavAthI karmanA udaya avasthA rUpa AyuSya karmano paNa abhAva hovAthI koIpaNa bhavamAM (zarIra) have rahevAnuM nathI ane ghAtI karmono saMpUrNa kSaya (abhAva) thavAthI AtmAnA potAnA jJAnAdisvabhAva rUpa bhAva prANo pUrNa pragaTI gayA che tethI have InDiyAdidravyaprANonI jarUra nathI. dravyaprANonA abhAvanA kAraNe janma maraNa rUpa avasthA cAlI gaI tethI have AtmAnI kayAre paNa janma thavA rUpa- arthAtu paranA saMga thavA rUpa avasthA thavAnI nathI. have AtmAnI potAnI zuddha niHsaMga, nirAkAra, nirvikAra, svAbhAvika avasthA sadA mATe (kAyamI - anAdikALa sudhI) emane ema ja rahevAnI che. jinavacana vinA jIvane pIDA bhogavavA vividha yonimAM bhamyA karavuM paDe. gAthA : 49 kAle AzAIniha, jovI-gaharabi bhIsa InDa, bhaNiyA bhamihiti cira, jIvA ji-vayamalA hatA jA ana ne Adi vinAnA A sakaLa kALe are! vikarALa yoni-bhramaNathI, bihAmaNA bhava-sAyare, jinavacana nava pAmatA, jIvo bhamyA bhamaze khare! cikarALa sudhI jANI evuM dharma kara cetana! are! 49 je jIvone jinezvara paramAtmAnuM vacana prApta thayuM nathI. arthAt potAnA zuddha svarUpano nirNaya thayo nathI tevA jIvo prApta thatA bhavomAMdehamAM jIvavicAra | 282
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja potAnuM astitvamAnI ane tenA sukha mATe tathA tenI rakSA mATe te jIvananI pUrNAhUti karI aneka bhavonA karmonuM sarjana karI tiryaMcagatirUpa gahanavana ane narakagati rUpa duHkhothI bhiSaNa evI bhavayonimAM anAdikALa sudhI bhamyA ane jyAM sudhI jina vacanane pAmIne tenI pUrNa ArAdhanA nahIM kare tyAM sudhI bhamyA karaze. gAthA 50 tA sapaI sapane, maare dulahevi sammare, siri-saMtisUriphike, kareha bho! ujajama dhakhe 50 moMghI mAnava jIMdagI A, parama durlabha ne vaLI; caMga samakita raMga pAmI, mukti-kusuma kerI kaLI; zrI zAntisUrirAja vacane, sAraje A jIvanane, kara te bhAvika! uttama puruSa, AcarelA dharmane 50 AvA bhayaMkara bhavagahanavanarUpa saMsAramAM jIvone manuSya bhava maLavo durlabha che. AvA durlabha evA manuSyabhavamAM paNa sauthI durlabha samyakatvanI prApti che. puNyanA yoge bIjI badhI saMpatti-saMbaMdho-saMyogo Adi sarvanI prApti thavI sulabha che paNa temAM AtmAnI saMpatti rUpa samyaktvanI prApti thavI ati durlabha che. samyakatvanI prApti pachI ja jIvanA anAdi paribhramaNa para aMkuza Ave che ane have sadA mATe bhavabhramaNathI chUTavAno kALa nizcita thAya che. AthI pU.zAMtisUri mahArAja bhavya jIvone kahI rahyA che ke tame A durlabha samyaktvanI prAptinA kAraNabhUta jIvavicArAdi zrata dharmane jANavAno pratyana karo. chavAI nava payatve jANaI tassa hoI sabhyatA je jIvAdi navatattvone jANIne tenI zraddhA karaze tene samyaktvanI prApti thaze. AthI jIvavicArAdisamyakazruta jJAnavaDe samyaktvanA mULabhUta svajIvAtmAnA svarUpano nirdhAra karI tenI ruci karI te pramANe cAritradharmamAM prayatna karavo joIe. jIvavicAra | 287
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 51 eso jIva-vicAro saMkheva-INa jANaNA heu, saMbitto uddhario, ruddAo suya-samuddAo pA alpamativALA jIvonA. bodha mATe hetuthI, gaMbhIra zAstrarUpI, mahAsAgara thakI saMkSepathI; upakArabuddhe A kIdho, uddhAra jIvavicArano, jIvazAstra je kahevAya che, te ura dharo he ! bhavijano ! 51 pU. zAMtisUri mahArAja jaNAve che ke saMkSepathI jIva vicAra jANavAnI rucivALA jijJAsu jIvo mATe meM vizALa evA zruta samudramAMthI A saMkSepa rUpa jIva vicAra prakaraNano uddhAra karyo che. tamo paNa A jIva vicAra prakaraNanA sArane jIvanamAM utArI tamArA AtmAno uddhAra karI maLela durlabha evuM mAnava bhava saphaLa karo. jIvavicAra || 284
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. AcArya gurudevazrIne jIva vicAranI vAMcanA ApatA pragaTelI Atma saMvedanAono rasathALa pU. zAMtisUri mahArAja vIra paramAtmAne bhAva vaMdana kare che. temane kSayopazamathI pragaTelA mati-zrutajJAna vaDe prabhunA kevalajJAnane vaMdana kare che. prabhunA guNanI prApti mATe guNathI guNane vaMdana karavuM. je guNavRddhi zuddhinuM kAraNa bane te bhAvavaMdana gaNAya. vaMdana vakhate upayogamAM (bhAvamAM) zuM hoya? huM kevalajJAna dhAraka prabhune vaMdana karuM chuM. ane mArAmAM kevalajJAnanA pragaTelA aMzarUpa mati-zrutajJAnathI vaMdana karuM chuM je jJAna dvArA mithyAtva nIkaLe te jJAna mati-zruta rupe bane, nahIM to mati ajJAna-zruta ajJAna kahevAya. nizcayathI sattAe badhA jIva guNathI pUrNa kevalI che mATe potAnA jIvanI sAthe badhA jIvono vicAra paNa AvI jAya ke huM sattAe kevalajJAnI chuM tema badhA jIva paNa sattAe kevalajJAnI che. te badhA vyavahAre bhinna bhinna hovA chatAM temane mati- zruta jJAnano upayoga che paNa alpa ane azuddha che tevuM jANIne temanA para karuNA dhAraNa karavAnI che. temanI pAse sattAe kevalajJAna hovA chatAM hAla mAtra aMza ja mati-zruta ajJAna khullo che. je khullo bhAga che te paNa ajJAna-azuddha rUpe che. tenA kAraNe te jIvo vadhAre duHkhI che kAraNa ke ajJAna e ja duHkhanuM kAraNa che. duHkhI ajJAnI jIvo upara vadhAre karuNA lAvI mAruM mati-zrutajJAna nirmaLa karavAnuM che. vaMdana karatI vakhate potAno AtmA jyAre vaMdanIya lAge tyAre e AtmA bhAvamAMthI svabhAvamAM Avyo kahevAya ane tyAra bAda bhAvavaMdanA thAya. guNamaya banavA mATenI bhUmikA e bhAva che ane bhAva pramANe e thAya tyAre te vartanamAM Ave ane guNamaya banI jAya tyAre svabhAvamaya banI jAya che. bIjA badhA mATe jIvoe anaMtIvAra dravyaprANo ApyA che paNa jIvanA bhAva prANonI rakSA mATe eNe eka paNa vAra pUrNa dravyaprANonuM balidAna nathI jIvavicAra || 285
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApyuM mATe siddha nathI banyA paNa jeoe bhAva prANanI rakSA mATe dravya prANa saMpUrNa arpaNa karyA teo pUrNatAne pAmI gayA. ajIvamaya banelA jIvane jIvamaya banavA mATe mokSamArganI sAdhanA karavAnI che. siddhanA jIvomAM koI bheda nathI. karmanA kAraNe jIvomAM bheda paDe che. tIrthakararUpe ke sAmAnya kevalIrUpe ke koI paNa rIte siddha thayelA jIvonI siddhakSetra rUpa lokAMta para sarvasiddhonI svarUpa sthiti samAna che. anicchan karma vaiSamyaM brahmAMzena samaM jagat AtmAbhedena ya : pazyedasau mokSagamI zamI // | (jJAna sAra : zama aSTa-thA-2) 0 maMgalAcaraNa zA mATe? maMgala arthAt pApathI nivRtta thavuM te. koIpaNa graMthanI zarUAtamAM maMgalAcaraNa karavAmAM Ave che. je AtmA potAnA pUrNa svabhAva rUpa nathI tene maMgalAcaraNa karavAnuM che. potAnA AtmAnuM maMgalamAM AcaraNa karavAnuM che. potAno svabhAva e maMgala che. naMdI sUtramAM paNa jJAnane parama maMgala kahyuM che. maMgalAcaraNa karavA dvArA potAnI bhAvanA vyakta kare che. amaMgalathI dUra thavA Icche che, eTale maMgala thavA Icche che. potAnA guNonI pUrNatA (potAnI siddha avasthAne) pAmI jAya pachI ene koI maMgala karavAnuM rahetuM nathI. ahIM vIra paramAtmAne (arihaMta paramAtmAne) maMgalarUpe vaMdanA karI che. kAraNa paramAtmA potAnA svabhAva pramANe varte che ane jagatane paNa teno ja bodha Ape che. parathI para thaIne sva svabhAvamAM ramaNatA karI rahyAM che eTale maMgala karI rahyAM che ane enuM ja AcaraNa karI rahyAM che. mATe huM paNa emane vaMdanA karavA dvArA kevalajJAnAdi guNovALo banI ja jAuM. amane A apUrva zraddhA che ke mane e avasthA maLI ja javAnI che. paramAtmA paNa niraMtara jIva rUpI zeyane enA svarUpane jANI rahyAM che, joI rahyA che ne potAnA svabhAvane mANI rahyA che. mATe mAre paNa potAnA jIvavicAra // 286
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane sarva jIvanA svarUpane jovAnuM che, jANavAnuM che ne mArAmAM ramavAnuM che enA mATeno upAya paNa e ja batAvyo ke tu jIvane jANa. Agama dvArA emaNe paNa A svarUpa jANyuM ne je jIvo A jANatA nathI teo paNa jANatA thAya tenA mATe pU. zAMtisUrIzvarajI ma. sA. e jIvavicAra prakaraNanI racanA karI.jIvo pratye emanAmAM karuNAno pariNAma pragaTa thayo mATe emaNe A jIvavicAranI racanA karI. je jIvo je guNasthAnaka para hoya tyAM te prakAre ucita vyavahAra kare. mATe ja jIvavicAra prakaraNanI racanA dvArA ucita vyavahAra batAve che. paramAtmAe prakAzyuM na hota to ane gaNadharoe ene jhIlyuM na hota ane AgaLanA mahApuruSoe te jJAnano pravAha na vahevaDAvyo hota to zuM thAta ? ema emano upakAra vicArIne mAre paNa A jIva vicAra bhaNIne mArAmAM karuNAno dhodha vahevaDAvavAno che. karuNAnA upacAra rUpe A graMthanI racanA karuM chuM ne A mArga chelle sudhI cAle te mATe e rIte jIvana jIvavAnuM che. jethI bIjAne paNa anumodanAno viSaya bane ane tethI zAsananI paraMparAmAM paNa upakAra thAya. tame nIce joIne cAlo to uttama jIvo enI anumodanA karaze, pUjA vagere paNa e rIte karo ke bIjA ene joIne khuza thAya ke A kevI suMdara rIte paramAtmAnI pUjA karI rahyAM che ane e AtmA paNa anumodanA karavA dvArA ane potAnI zakti vagere haze to te pramANe karavA prerAya tenA dvArA zAsananI paraMparA paNa cAle eTale sva ne para banne para mahA upakAranuM kAraNa bane che. A kArya cAra gatimAM mAtra manuSya gatimAM karI zakAya. te mATe naraka gati nakAmI che. tyAM jIva koI para paNa upakAra karI zakato nathI. tethI naraka gatithI bacavA tenuM svarUpa jANavuM jarUrI. jIvavicAra eTalA mATe ja che ke karmonI koTaDImAM ApaNA paramAtmA pUrAyelA che tene mukta karavAnA che ane te jIvadravya para karuNA lAvyA vinA thaI zakavAnuM nathI. paramAtmAe mahAkaruNA karI potAnA AtmAne tAryo e jIvavicAra || 287
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ karuNA evI viziSTa koTinI hatI ke svamAM na samANI paNa sarvamAM prasarI gaI. AvI mahAkaruNA thaIchatAM paNa varasAvI to potAnA para ja mATe pahelo udhdhAra to mArA AtmAno ja karavAno che ke je pIDAthI yukta che tene pIDAthI mukta karuM. pahelo mAro udhdhAra karI lauM to ja bIjAno udhdhAra karI zakIza. AtmAne jovA mATe ja Agama che. Agama rUpa ariso jovatAM, mokSa nagara dITho ati dUra jo cauda pUrve tenA mATe ja racAyA che. malina thayelAne kaI rIte zuddha karavo te ja AgamamAM batAvyuM che ane tenA mATe dRSTi paNa tevI ja hovI joIe to ja phaLe nahIM to Agama paNa na phaLe. pU. zAMtisUri ma.sA.e paNa e ja joyuM ke paramAtmAe 12aa varSa sudhI sAdhanA karI jagata sAthe nAto toDI nAMkhyo ane ApaNI be ghaDI paNa choDavAnI taiyArI nathI. jagata sAthe nAto toDI AtmA sAthe nAto joDe te ja kharo upAya, kAyA-karma-kaSAyathI mukta thavAnuM che. potAnI pIDA ApaNane dekhAtI nathI tethI jagatanA jIvonI pIDA paNa dekhAtI nathI. dekhAya che mAtra asAtAnI pIDA ne tene dUra karavA jagatanA jIvone pIDA ApyA vinA rahI zakatA nathI. pIDA ApavAno pariNAma na hoya to ya pIDA ApI rahyAM chIe. AnuM Ama karuM, tyAM tema karuM ema aneka vicAro, vikalponI gaDamathalamAM sAme cAlI prabhune choDyA ane pArakAne ghAlyA jenuM ApaNane bhAna paNa nathI. je pIDA pAmI rahyo che te bhayaMkara asAtA pAmI rahyo che ane tene aMdaramAM ghAlyA to azAMti ja thAya. zAMta evA prabhune bahAra kADhyA pachI zAMti kyAMthI maLe. sevakano nirNaya ke bIjo mana maMdira ANu nahIM e ama kulavaTa rIta, kAraNa sukhiyAne pakaDIe to sukhI thaIe, duHkhiyAne pakaDIe to duHkhI thaIe. bIjo pIDAvALo che te Avaze to pIDA ja UbhI karaze. duHkha dUra karavA duHkhIne aMdara ghAlyA ne sukhIne bahAra kADhyA to sukha maLe kema ? sAdhu jaMgalamAM-guphAmAM-vanamAM mastI anubhavatA kema ? kemake emaNe arihaMta siddhAdi je sukha anubhavI rahyAM che tevA sukhiyAne pakaDyA mATe, pIDita AtmAne mAtra yAda karAya ke have emane vadhAre pIDA ApavI nathI paNa manamAM to ghalAya ja nahIM. jIvavicAra || 288
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ je AtmA uttama haze te uttamatAne ja pakaDaze, halakA halakAne pakaDaze. mATe ja AtmAe sukha bhogavatA, anukULatA bhogavatA, bIjA pAsethI maLatAM Adara satkAra svIkAratAM so vAra vicAra karavo. duHkha-pratikULatA veThI levI, ahIM to thoDAmAM pataze tyAM adhika gaNuM thaIne Avaze. pApa emane ema na thAya e pahelAM keTalI badhI vicAraNAo thAya ke pakaDAI to nahIM jAuMne? pakaDAya to chUTI kaI rIte javuM, enA sAdhano kaI rIte meLavavA, enuM visarjana kaI rIte karavuM, jUThuM kaI rIte bolavuM, corI kaI rIte karavI, vastu maLI gaI pachI kaI rIte ene surakSita rAkhavI vagere. enI tIvra vicAraNA raudradhyAnapUrvaka cAlatI hoya. raudradhyAnanAM cAra prakAra che. hiMsAnuMbaMdhI, mRSAnubaMdhI, teyAnubaMdhI ane saMrakSaNAnubaMdhI. A badhAmAMthI hemakhema nIkaLI jAya tyArano AnaMda, AgaLa - pAchaLanA ghaNA badhA adhyavasAyo cAlatA ja hoya. je pUrve bhAvathI pApa karyA hoya arthAt pUrve rAcAmAcIne karyA hoya te pApa udayamAM Ave tyAre pharI pApa baMdhAve nahIM to karmabaMdhana ja thAya, IryApathika baMdhamAM rasa vagarano baMdha thAya che. bhAva vinAno che mATe rasa nathI mAtra pradezabaMdha Ave, coTe ja nahIM. vastunI IcchAna karI eTale citta rAgathI vyAkuLa nabaLyuM. 2 mokSane koNa pragaTa karI zake? je jagatamAM jIvonI karmakRta vividha bAhya avasthAne joto nathI, mAtra nizcayathI sattAe sarva jIvomAM rahelI zuddha-siddha avasthAne ja jue che ane teo sAthe tevo ja vyavahAra karavAno prayatna kare che te ja svanI mokSa avasthA pragaTa karI zake. paNa moTA bhAganA jIvo anAdikALathI mithyAtvane vaza thavAnA kAraNe jIvonI vividha bAhya avasthAne pakaDIne rAga-dveSanI vRddhi kare che ane ApaNe paNa ApaNuM nathI tene ApaNuM mAnIne pakaDIne beThAM chIe. jene tattvathI dharma samajAI jAya tene te choDavuM vAstavika sahaja che. kAraNa ke jIvavicAra // ra89
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArakI vastu saMyoga svabhAvavALI hovAthI te chUTI zake che. tattvanI samajaNa AvyA pachI choDavAmAM mahenata nahIM paDe mahenata to pakaDavAmAM ja che. jIvanI rakhaDapaTTI zA mATe thaI? sau prathama jIve e samajavAnI jarUra che ke eka mAtra manuSya bhava ja evo che ke tyAMthI sadAne mATe rakhaDapaTTI baMdha thaI zake. mokSa ane saMsAra eka vakhata sAcI rIte samajAI jAya pachI saMsAramAM te vyaktine rahevuM duSkara lAge. jema avaMti sukumAlane pU. AryasuhastisUrInA mukhAraviMdamAMthI nalinI gulma vimAnanA varNanavALuM adhyayana sAMbhaLavA mAtrathI jAtismaraNa jJAna thayuM ane jAtismaraNathI devalokane sAkSAt joyo ane tethI ahIMnA sukho temane tuccha lAgyA tethI te sthAne pahoMcavA mana utkaMThita thavA lAgyuM. temane ekakSaNa paNa ahIM rahevuM bhAre lAgyuM, tethI rAtanA samaye ja pU. AryasuhastisUri pAse AvIne dIkSAnI mAMgaNI karI. gItArtha gurue jJAnopayoga mUkI avaMta sukumAlanI yogyatA jANI mAtA-pitAnI rajAvinA paNa dIkSA mATe saMmati ApI. temaNe dIkSA grahaNa karIne te ja rAtre jaMgalamAM jaI anazana karyuM. ziyALe AkhI rAta upasarga karI temanA dehane phADI phADIne khAdho chatAM muni leza mAtra na DagyA ane samatAmAM rahyAM. temane nalinI gulmavimAnamAM javAnuM lakSa baMdhAI gayeluM tethI samatAthI sAdhanA karI to tarata ja te ja vimAnamAM utpanna thayAM. manuSyanA sukha karatAM devalokanuM sukha kiMmati lAgyuM to kevuM vIrya phoravI zakyA? upasargane sahana karavAnI zakti kyAMthI AvI ? manuSya jo nakkara nirNaya ka2e to badhuM ja karI zake che. to mokSa sukha mATe te zuM na karI zake. je jIva maLela zaktino sad upayoga karato nathI tene karma sattA pharI zakti ApatI nathI. AthI mokSa sukhanI prApti mATe jIve sarva-jIvonI AzAtanA TALavA mATe puruSArtha karavo joIe. AthI AtmAe zeyanA jJAtA banI sarva jIvonuM jJAna karI, sarva jIvomAM siddhapaNAnA darzana karavAno prayAsa karavAno che. jIvavicAra || 290
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ a manuSya bhavanI saphaLatA zemAM? pote jIva che ane bIjAne paNa jIva tarIke svIkArIne tene jIvavAno adhikAra jALavI rAkhe temAM bAdhA rUpa na thAya to ja pote pUrNarUpe jIvI zake. pote pUrNa sukharUpe jIvavuM hoya to bIjAnI pIDAmAM bAdhaka na banavuM te mukhya mArga che. te mATe joItA sAdhana manuSya bhava, prathama saMghayaNa ane dareka jIvomAM siddhapaNAno svIkAra ane te pramANe sarva jIvone pIDA na ApavAno daDha saMkalpa karI puruSArtha kare to manuSya janma saphaLa bane. tevA prakAranI pUrNa sAmagrI na maLe to paNa sAdhya nirNaya spaSTa daDha karIne, yathAzakti prayatna zarU kare, sarvajIvone siddha svarUpa mAnI zakya pIDA ApavAnuM TALe. pIDAmAM nimitta bane to pazcAtApa kheda rahyA kare, duHkhI jIvone joI jema-jema karuNA pragaTe tema tema samyagadarzana nirmaLa thAya. vartamAnamAM AtmA potAnA svabhAvathI viruddha vartana kare che, AtmAne badale zarIranA sukhano rAgI pakSapAtI bane che tyAre bIjAne pIDA ApyA vinA raheto nathI. navApha navapaltha no bAbarU tarU hodda samUttA mATe jIvAdinavatattvane jANavAthI jIvane jIvapaNAnI (jIvamAMsiddha paNAnI) zraddhA pratIti thaze ane ajIvamAM jaDa pudgala buddhi pragaTaze to zarIra sukhanI spRhA jaze ane AtmAnA sukhanI spRhA pragaTa thaze. AtmAnuM sukha samatA vinA na anubhavAya ane samatA samakti vinA na Ave. samakti jIvamAM jIvapaNAnI siddhi karavAthI ja pragaTa thAya. . jIva kayA kAraNe cAra gatimAM bhaTake che? jyAM pramAda tyAM pIDA ane jyAM apramatapaNe tyAM pramoda. jIvadravyamAM ja pIDA che, pramAda che ne pramoda che. jIva cAra gatinA cakkaramAM bhaTake che ane anya saMsArI jIvo paNa A cAra gatimAM pIDA pAmI rahyAM che tenuM mULa pramAda che mATe tuM temanuM paNa svarUpa jANa ane jANIne svaparane pIDA jIvavicAra // ra91
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavAnuM baMdha kara. vadhAremAM vadhAre bIjAne pIDA mana-vacana-kAyAthI paMcendriya jIvo ja karI zake che. manathI pIDA ApavAnA manoratho kare, vacanathI bolIne pIDA Ape ne kAyAthI pIDA Ape che te svecchAe Ape che. mATe pAchI vyakta pIDAo ene maLe che. manuSyabhavamAM pIDA ApavAnuM ane pIDA na ApavAnuM kArya svecchAe thaI zake che. manuSyabhavamAM ja jIva potAnA AtmAmAM rahelo pramoda mANI zake ane anAdino pramAda dUra karI zake. pramoda mANavA sva ane para pIDA ApavAnuM baMdha karavA apramatta banavuM paDaze. apramattapaNuM manuSya sivAya bIjA bhavamAM azakya che. tethI manuSya sivAyanA bhavamAM pramoda sahaja mANI zakato nathI ane tenA kAraNe pramAdI banI cAre gatimAM bhaTake che mATe manuSyabhavanI durlabhatA che. jo jIva svano pramoda nahIM mANe to te bahAra mANavA pramAdI banI bIjAne pIDA Apaze jema garamIthI kaMTALI e.sI. cAlu karyuM ne vAyukAyanA asaMkhya jIvone zItalatAnI pIDA ApI ne ApaNe AnaMda mANIe ane e dvArA ApaNe samAdhi meLavI ke pIDA? A vicAraNIya bAbata che ke vartamAnamAM dhyAnanA kalAsa paNa e.sI. mAM cAle che. samatAno pariNAma lAvavA mATe dayAno pariNAma prathama joIe. dayA prathama che. samatA (sama) e to pAMcamA sthAne che. Astikya, anukaMpA, nirveda, saMvega ne zama. eka zarIranA sukha mATe asaMkhya jIvonI virAdhanA Avo vicAra kema Avyo? jene paNa saMsAranI peDhI cAlu rAkhavI hoya te jananuM mAne ane saMsAranI peDhI baMdha karavI hoya te jinanuM mAne. zarIranuM sukha bhogavavAnI IcchA thaI eTale ApaNe svecchAe AtmAne pIDA ApavAnuM cAlu karyuM ane sAthe-sAthe asaMkhya jIvone pIDA ApavAnuM kAma karIe chIe. sarvArthasiddhamAM rahelA AtmAnuM eka hAthanuM zarIra che, audiyaka bhAvanuM anupama sukha che, nikAcita karmanA udayathI ene choDI zakato nathI paNa emAM udAsIna bhAva che, anubaMdha paDato nathI, saMsAranuM sarjana thatuM nathI ane e jIvavicAra | 292
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha bhogavavAno pariNAma paNa nathI. dehamAM e rIte rahe ke dehanI mamatA nahIM. tattvajJAnanI mastImAM masta che. sarvArtha siddhamAMthI AvelA AtmAo ahIM paNa parAkrama AvuM ja kare che. bAhubalI yuddhanA medAnamAM kAussagna dhyAnamAM rahI gayA. bharata mahArAjA arisA bhuvanamAM kevalajJAna pAmyA. pRthvIcaMdra-rAjasiMhAsana para beThAM-beThAM ane guNasAgara ATha patnIonA hAtha hAthamAM che ne mohanA gharamAM ghUsIne mohane parAsta karyo e AtmAne tyAM ja corImAM pherA pharatAM pharatAM kevalajJAna thayuM. narakagatithI pachI adhika duHkha AtmA tiryaMcagatimAM bhogave che. narakamAM kALa maryAdita che jyAre tiryaMcagatimAM kALa vadhAre che ne gati paNa vizALa che.jIva naraka ne devano eka ja bhava karI zake tyArabAda pharajiyAta manuSya ke tiryaMcagatimAM javuM ja paDe, jyAre tiryaMca marIne pharI tiryaMca banI zake che. devone sukha bhogavatA na AvaDe, sAvadhAna na rahe to AtmAnI durgati nizcita che mATe devatAo AyuSya pUrNa karIne tiryaMcagatimAM, ekendriya ke paMcendriyamAM Ave. devo vikalendriyamAM na Ave. naraka gativALo paMcendriyamAM ja jAya te sivAyanA dvArA temanA mATe baMdha, tyAM udAsIna rahe to kALa karIne manuSya bane ane sAdhanA karIne pAMcamI gatimAM paNa jaI zake che. samakitanI hAjarI sivAya tyAM udAsIna pariNAme rahevuM muzkela che. jIva mATe sAdhyaH jIvane pudgala dravyathI judo karavo. jene durgati na joItI hoya ane mokSagati ja joItI hoya te dareka mATe eka ja sAdhya, AtmAne pudgala dravyathI judo karavo. sAdhya badhA mATe eka ja AtmA pudgala dravyothI rahita thaI jAya ane potAnuM svarUpa pragaTa thAya pachI e enA svabhAva pramANe ja varte, bhaTakavAnuM enuM baMdha thaI jAya. paNa AtmA pudgalamaya banelo che mATe bhaTakavAnuM cAlu che. mATe ja sAdhanA pudgalathI chUTavA mATe karavAnI che. bhaNyA pachI jJAnane upayogamAM lAvavuM ja paDe to ja jJAnanuM kArya thAya.jene jIvo pratye zraddhA thAya te ja jIvadayAnuM pAlana jIvavicAra || ra93
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI zake. kAraNa vagara sAdhu aMgopAMga paNa halAve nahIM. sAdhyano nizcaya thAya eTale badhuM ja kArya thAya. AtmA potAnI tamAma zaktine tyAM kendrita karI de. AtmA kevo che? aciMtya zaktino svAmI che. ApaNI sAdhanA zarIra dvArA AtmAmAM thavI joIe te thatI nathI, zarIramAM ja thAya che mATe pragati thatI nathI ane zarIra sAthe rahelo che eTale AtmAArtadhyAnamAM gayo te tene tiryaMcagatimAM laI jAya. guNomAM nathI rahyo to doSomAM rahyo che. mohano pariNAma jyAre madhyama hoya tyAre ArtadhyAna ane tIvra cAlato hoya tyAre raudradhyAnamAM javA vaDe durgatimAM jAya che. jIvamAM guNo pratyenI prIti na Ave to tenuM sthAna irSA leze. mAyAlobha-rAgano pariNAma che. krodha-mAna dveSano pariNAma che. guNa joIne guNo para prema- AnaMda thavo ja joIe. AnaMdanathAya ne aprIti AvI to krodha dveSa rUpe IrSAno paDado AvI gayo, mithyAtva AvyuM. IrSA e ArtadhyAna che tenuM lakSaNa dInatA che. tenI pAse che ne mArI pAse nathI. tethI dInatA Ave che. ApaNane AvuM thAya to samajavuM ke dInatA AvI tethI ArtadhyAna cAlu che. jJAnanI sAthe AcAra ne kriyAno samanvaya thavo joIe. 3. IrSAbhAvathI gacchAdhipati sarSapaNAne pAmyA. rAjA vaDe mAna-sanmAnane pAmatA evA eka gacchAdhipatinA eka laghu ziSya prakAMDa vidvAna banyA. AcAra saMpanna che tethI loko mAna-sanmAna emane Ape che, praznonA samAdhAna tenI pAse meLave che. AthI gacchAdhipatine manamAM thAya che ke have badhA tene pUche che mane to koI pUchatuM paNa nathI, e ArtadhyAnamAM rahe che, kALa karIne bhoriMga sarpa bane che. nUtana AcArya gacchAdhipati banyA. ekavAra udyAnamAM gayA te vakhate te sarpa sAme ja Ave che temAM paNa te laghuziSya tarapha ja vAraMvAra jAya che tethI nUtana AcAryane khyAla Avyo ke kadAca A ApaNA guru to nahIM hoya ne? tethI badhAe bhegA thaIne temane prArthanA karI ke amAro koI paNa aparAdha thayo hoya to kSamA karazo. jIvavicAra // ra94
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama vAraMvAra thavAthI te sarpa uhApoha kare che ne jAtismaraNa jJAna thAya che. badhuM yAda Ave che ke huM gacchAdhipati hato ne AgamavettA kahevAto hato, te badhuM yAda AvyuM ne vartamAna sthitino khyAla Avyo ne tarata anazana svIkAryuM. zarIramAM sukha-duHkha rUpe tevede che te mohano udaya che. garamI lAge che te joya dvArA jANe kharo paNa temAM AkuLa-vyAkuLa na bane. ThaMDI kema lAge che? AtmA zarIranI mamatA sAthe joDAyelo che mATe ThaMDI lAgI to zAla oDhavAnuM mana thAya. paNa ThaMDI che mATe jJayano jJAtA bane ane AtmavIryane AtmAnA guNo sAthe joDI de tyAre pracaMDa vIryazakti utpanna thAya paNa jo mohane vede to pIDA anubhave che. vIraprabhune tripuSTa vAsudevanA bhavamAM khAvAnI lAlasA na hatI paNa sattAnuM baLa hatuM te batAvI devAnI lAlasA hatI. tethI tenA raudra pariNAmanA kAraNe sAtamI narake gayA. tyAM karmanakhapyuM tethI karme pharI siMhanA bhavamAM mUkyA tyAM paNa hiMsakavRttinA kAraNe pharI cothI narake gayA. svabhAvanI sAmyatA kevalImAM pUrNa thAya ane svarUpanI saMpUrNapUrNatA to mAtrasiddhomAM ja hoya. kevalImAM koI samuddaghAta kare ne koI na paNa kare. anaMtavIrya che chatAM tenA upayogamAM taratamatA Ave. jyAre siddhamAM koI taratamatA nahIM. cauda pUrvamAM paNa bhinnatA rahevAnI. dravyathI samAna, arthanI bhinnatA rahe. chadmastha jIvomAM karmonA kAraNe vividhatA rahe che. AtmAnI svarUpadazAnI vicAraNA karo to ja samAnatAno pariNAma Ave. jyAM sudhI jIva svarUpanI vicAraNA nahIM kare tyAM sudhI AtmAnA svarUpano ughADa nathI thato. A manuSyabhavane pAmIne jo vivekapUrvakano vyavahAra na kare to tene tiryaMcagatimAM javAno vAro Ave che paNa vivekapUrvaka vyavahAra kare to tene naraka-tiryaMcagati baMdha thaI jAya. mana-vacana-kAyA traNeno viveka kare tene durgatinA dvAra baMdha thAya. viveka vinAnuM jIvana eTale ja ArtadhyAna. mana dvArA viveka cUkyo, khAvAnA vikalpomAM rahyo ane jo AyuSyano baMdha paDe to tiryaMcagatimAM jAya. prathama to saMsArane choDavAno ja che paNa jo sAmarthya nathI to pachI te saMbaMdhone pheravavA paDe to te pheravAyeluM paNa choDAvavA samartha bane che. jIvavicAra // 295
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhanA mukhya be karavAnI. parama dhyeya svarUpa evA paramAtmAne pU. zAMtisUri mahArAjA vaMdanA karI rahyAM che. jJAnanA pariNAmathI te pariNata thayA che ne potAne sAdhaka tarIke jANI rahyAM che ne sAdhyanA svarUpanA upayogamAM paramAtmA che. sAdhanA siddhi meLavavA karavAnI che ane te sAdhake ja karavAnI che bahAra sAdhanA karavAnI nathI. je AtmAnuM nathI te karmakRta sarvene choDavA mATe ane je AtmAmAM guNavaibhava che tene pragaTa karavAnA ema be sAdhanA karavAnI che. parane jeTalo choDato jAya teTalo svane pakaDato jAya ane jema-jema svamaya banato jAya tematema siddhipragaTa thatI jAya che. badhuM ja aMdaramAM che to paNa paramAtmAnuM AlaMbana zA mATe levAnuM ? paramAtmAe paNa A ja kAma karyuM. svayaM sAdhaka banyA ne siddhine prApta karIne parathI para thaI gayA mATe paramAtmA kahevAyA. mATe ja temanuM AlaMbana levAnuM che. parathI para to ghaNAM thayA to pachI ahIM mahAvIra paramAtmAne ja kema vaMdanA kare che ? kAraNa ke ApaNane mArga emaNe batAvyo che. ApaNA najIkanA upakArI che mATe. AlaMbana e eka Teko che, Teko laIne pachI tene paNa choDI devAno che. paramAtmAnuM AlaMbana laIne pachI paramAtmAmAM paNa mAtra jJeya banI javAnuM che. (sva-paramAtmAmaya) paramAtmAne jovAthI - svarUpanuM jJAna thAya eTale sAdhakane potAnA svarUpanuM bhAna Ave tyAre ja ApaNuM sAdhakapaNuM sArthaka che. mithyAtva ApaNane ApaNe paramAtmA svarUpa chIe te svIkAravA deto nathI. paramAtmAnA darzana kharekhara ApaNane thayA te kyAre kahevAya ? jayAre ApaNane ApaNA sattAgata paramAtmAnA darzana thAya tyAre darzana thayA kahevAya. paramAtmA sivAyanA bIjA ochA gamatA thAya. AtmA sivAyanA saMbaMdho, sAmagrIo parathI prema ocho thAya tyAMthI haTI jAya ne paramAtmA pratye prIti AvI jAya to mithyAtva jIvavicAra || 296
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ haTayuM che ema kahevAya. pratikuLatAmAM paramAtmA yAda Ave che e mithyAtvano mahAudaya che, kAraNa duHkha nathI gamatuM mATe. paramAtmA gamyA arthAt AtmAnA guNo gamyA eTale paramAtmAnI AjJA game ja. duHkhamAM rAma ne sukhamAM ramA yAda Ave che te mithyAtva che. jyAM gayo tyAM mana masta banI jAya che. jo AtmAmAM samakitano pariNAma AvI jAya to koI paNa kriyA karatAM tene paramAtmA svarUpa yAda Ave. kriyA karavAnI che kAyA dvArA ne upayogamAMthI kAyA chUTI jAya ane jJAnanA upayogamAM bhaLI javAnuM che. ApaNI sAmAyikAdi tamAma kriyAo pAMcamA chaThThA guNaThANAnI che. samagra jIvarAzinuM jJAna hoya tenA pratyenI zraddhA pragaTa thaze ne sAmarthya Avaze to abhayadAna ApI zakAze ane dezavirati ke sarvavirati grahaNa karaze A vAta jinazAsana sivAya bIje kyAMya nathI.pIDA jevadravyane ja che. kAraNa ke te ajIvadravya sAthe joDAyelo che. siddhanA jIvone koI pIDA nathI kAraNa ke teo ajIvathI saMpUrNa chUTI gayA che. mATe arihaMta hoya ke guru hoya mokSa mArga badhA mATe eka ja che. jIvanA svarUpanuM jJAna paramAtmA vIra dvArA pU. zAMtisUri ma.sA.ne jIvonA svarUpanuM jJAna maLyuM te kaI rIte maLyuM? paramAtmAne prathama jJAna pragaTa thayuM ane pachI temaNe ApaNane kahyuM. sarvajJanA vacana para paramAtmAnA AtmAe zraddhA karI ane tenA kAraNe chadmastha avasthAmAM paramAtmAnA AtmAmAM paNa maicAdi bhAvo jIvo para pragaTa thayA. ApaNane tevA bhAvo nathI thatAM paNa bhavo vadhe tevA bhAvo jIvone joIne thAya che to samajavuM ke ApaNe jIvone sarvajJanI daSTi pramANe jANatA nathI. je pIDita hoya tenA para karuNA thAya ane sukhI hoya te pramodano viSaya bane che. je AtmA dharma karI rahyo che te prathama dharmathI ja prabhAvita thavo joIe to ja tenI pAse AvanAra paNa dharmanA bahumAnavALo banIne jIvavicAra // ra97
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya. jyAM tame rahyA cho tyAM jarA paNa jatu karavAnI taiyArI na hoya, sahana karavAnI taiyArI na hoya to tamArI karuNA kyAM ? sthAvarakAya para tamane dayA nathI karuNA nathI to AgaLanA jIvo para karuNA kaI rIte Avaze ? ja kALanA pravAhamAM je na taNAya te ja bacaze ane zAsananI sthApanA paNa tenA mATe ja che. jamAnA pramANe cAlazo to bhagavAnanI AjJA mujaba jIvI nahIM zako. vartamAnamAM tamAre sukha joIe che to bhagavAnanI AjJA mujaba jIvo. tamAre sukhI thavuM che ne ? to amAre kahevuM che ke tame samAdhimAM raho. anukULatAnuM jIvana bIjA jIvone pIDA ApyA vagara maLavAnuM nathI. tame bIjA jIvone jeTalI pIDA ApavAnuM baMdha karazo teTalA tame samAdhimAM rahI zakazo. game tevI parIsthiti hoya samakita daSTi samAdhimAM ja hoya. zreNika mahArAjA narakamAM hovA chatAM paNa tyAM te samAdhimAM che ane navA bhavonuM sarjana nahIM kare. 84,000 varSa sudhI te tyAM raheze ne tyAMthI nIkaLIne manuSya thaIne tIrthaMkara thaIne mokSe jaze. samakita temaNe ahIM manuSyanA bhavamAM ja meLavyuM che. temaNe paramAtmAnI vAtano svIkAra karI lIdho. ApaNe svIkArIe chIe chatAM samakita kema nathI ? rucino pariNAma nathI mATe. ruci che to te pramANe karyA vagara nahIM rahe ane viparIta kare to pazcAttApano pAra na hoya. rAtri bhojana na karavuM e vAta gamI gaI to te pramANe karaze ne nahIM thAya to pazcAttApa thaze eTale aMtarAya karma tUTatA jaze ane enuM rAtribhojana baMdha thaI ja jaze. narakamAM je paNa maLavAnuM che samAdhi ke duHkha te badhuM upArjana to ahIMja karIne javAnuM che. zreNika mahArAjAe garbhavatI haraNIno zikAra karyo ne AnaMda-anumodanA karI. te raudradhyAna hatuM tethI narakanuM nikAcita AyuSya baMdhAI gayuM ane samakitanI prApti thatAM pazcAttApa dvArA anubaMdha toDI nAkhyA paNa nikAcita karmanA kAraNe narakamAM javuM paDyuM. bIjAne pIDA na apAya to pachI potAnA AtmAne to pIDA na ja apAya. jyAre-jyAre ApaNane anukULatA bhogavavAno bhAva thayo tyAre jIvavicAra || 298
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre AtmAne pIDA maLI eTale bhAvimAM paNa pIDA - asAtA ja baMdhAI. ekendriya vikasendriya jIvo para karelI karuNA AgaLa jatAM bhayaMkara ane hiMsaka prANIo pratye paNa karuNAno pariNAma lAve. pU. ravicaMdrasUri ma.sA.nA saMsArI mAtuzrI maNIbene sarpane musalamAno pAsethI choDAvIne potAnI sADInA pAlavamAM AvI jA beTA kahIne laI lIdho ane thoDA AgaLa jaIne ene choDI dIdho, sarpa paNa upakAra samajIne emane namaskAra karIne cAlyo gayo. je AtmA potAne pIDA na ApI zake te bIjAne pIDA ApI zakato nathI. je svayaM samAdhimAM rahI zake te ja bIjAne samAdhi pamADI zake. koInuM bagADavAno vicAra ApaNane kyAre Ave? jyAre aMdaramAM dveSano pariNAma hoya ane mohanA pariNAmano udaya thAya tyAre AtmAne azAMti ja thAya che. rAganI agni ThaMDI che ne dveSanI agni garama che, ane bALanAra ja che. kaSAyonI agnimAM AtmAne azAMti ja hoya. te vakhate je karma baMdhAya te kevA baMdhAya? azubha karma baMdhAya. te udayamAM Ave tyAre karmasattA sAdhana-sAmagrI sArI Apaze mATe tame barAbara kArya karI zakazo. dA.ta. agnizarmA ne guNasenanA bhavo enuM daSTAMta che. agnizarmA marIne deva banyo ane guNasenane vairAgya thatAM gurunI zodhamAM nIkaLyA ane kAussagga dhyAnamAM UbhA rahyAMne agnizarmAe temanA para agninI varSA karI ane temanuM mRtyu thayuM. deva bhavamAM manuSya karatA zakti - sAmarthya vadhAre maLyAM. vAdivetAla pU.zAMtisUri mahArAje jIvavicAra prakaraNa graMthamAM jIvanuM svarUpa kahevA vaDe jIvana zuM che te jaNAvyuM che. jJAnAdi guNa rUpa bhAva prANa e jIvana che. te jANI te pramANe jIvana jIvatA zIkhavAnuM che. moTAbhAganA jIvo jIve che paNa karmanA udayathI dravyaprANarUpa jIvana jIvavA vaDe teo bahirAtma bhAvamAM jIvIne sva parane pIDA ApavApUrvaka jIve che. Indriyone sukha ApavA viSayonA sevana karavAmAM sukha mAnIne jIve che. viSayo AtmA mATe viSarUpa che ane jJAna-darzana-cAritra e AtmA mATe amRtarUpa che chatAM tenuM sevana badhAne gamatuM nathI. AthI jIve jIvano jIvavicAra || ra99
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra karavAno che. paramAM sukha mAnanArane jIvano vicAra nahIM paNa pudgalano (ajIva) ja vicAra Avaze. jJAnIoe ApaNA para karuNA karI A jIvavicAra prakaraNanI racanA karI che. jIvano vicAra eTale dayAno pariNAma. jIva jyAre jIvano vicAra karaze tyAre temAM dayAno pariNAma sahaja Avaze. mAtra dravyaprANanI dayA to puNyanAbaMdhanuM kAraNa che. samyagdarzananI hAjarImAM dravyadayAnI sAthe bhAvadayAnI pradhAnatA hoya che. bhAvadayAmAM bhAvaprANonI pradhAnatA hoya. jema bhAvadayA vRddhi pAme tema samyaktva nirmaLa thAya ane cAritra najIka Ave. je AtmA cAritra grahaNa karIne paNa bhAvadayAnI pradhAnatA vinA dravyadayAnI pradhAnatA karI sarvajJa vacana pramANe kriyA, tapa, tyAga, saMyama ane jayaNA pradhAna kaSTo sahana kare to te nimitte puNya ja baMdhAya ane te puNya udayathI devalokanI prApti thAya. devaloka e sAtAne bhogavavAnuM sthAna che. bhavyAtmA IzvarapaNAne kaI rIte pragaTa karI zake ? paramAtmAnA zAsanamAM koIpaNa kriyA karavAnI hoya te potAnI pUrNatA pragaTa karavA mATe karavAnI che. te mATeno upAya che, sau prathama potAnA jIvano vicAra karavo pachI paramAtmAno vicAra ane pachI sarva jIvono vicAra karavAno che. Ama saMpUrNa jIva dravyano vicAra karavo jarUrI, te ja sAcI rIte paramAtmAne bhakti-vaMdanAne yogya bane. vaMdana karIne pote paNa vaMdanIya banavAnuM che. jeTalA AtmAo siddha thayA te badhAe A ja prakriyA vaDe potAnuM siddhatva pragaTa karyuM. jevo siddhano svabhAva che tevo svabhAva ahIM manuSyabhavamAM pragaTa karavAno che. dareka bhavyAtmAmAM A zakti paDelI che. arthAt dareka AtmA sattAe izvara che. je Asannabhavya hoya te ja potAnA bhavonuM visarjana karavA samartha che arthAt sattAgata IzvarapaNAne pragaTa karavA samartha che. paramAtmA kevalajJAna rUpI sUryanA prakAzavALA che. traNa bhuvanamAM paramAtmA kevalajJAnano prakAza pAthare che. jIvo 14 rAjalokamAM ThAMsI ThAMsIne jIvavicAra || 300
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharelA che arthAt traNe bhuvana jIvothI bharelA che ane paramAtmA e badhAne jonAra che. eka paNa jIvanA upayoganA abhAvavALA nathI. jIvonuM darzana karavuM e tamAma jIvono paNa mULabhUta svabhAva che mATe jina darzana karavAno vyavahAra jJAnIoe mUkyo. jinano svabhAva che jIva mAtranA darzana karavA, ane ApaNe paNa A upayoga lAvavAno che. paramAtmA satata ApaNA darzana kare che ApaNe emanA darzana nathI karatAM mATe ApaNe paramAtmAnA darzana karavAnA che ane mAro paNa A ja svabhAva che, paramAtmAnI jema sattAe huM paNa kevalI chuM tema huM paNa samagra jIvarAzinA darzana karato thAuM. pU. zAMtisUri ma.sA. ne e upayoga ghaTe ke paramAtmA traNe bhuvanamAM rahelA jIvone joI rahyAM che mATe emaNe A rIte vaMdanA karI. jinezvara paramAtmA je rIte kahI gayA che te rIte mAre paNa samagra jIvarAzine enA svarUpane jANavAnuM che ane yogya jIvone jaNAvavAnuM che. jIva jyAre jANe ke mAro AtmA pUrvakRta karmanA udaye ATalI vedanA to bhogave che to huM have bIjA jIvone vadhAre vedanA kaI rIte ApuM ? to sAdhu mArga para ahobhAva thAya ane paramAtmA pratye ahobhAva thAya ke paramAtmA pApathI bacavA ane sukhane anubhavavA mATeno kevo suMdara mArga batAvI gayA che, to e mArga kaMTakamaya ke kaMTALAmaya nahIM lAge kAraNa ke sAme moTo jabaradasta lAbha dekhAya che mATe apUrva bahumAna Avaze. sthAvara jIvo paNa pIDA bhogave che. saMkhyAmAM paNa adhika ane kALa paNa emano adhika che. je jIvonigodamAMthI bahAra ja AvyA nathI te jIvo sauthI vadhAre duHkhI che, sUkSma nigodamAM rahelA jIvone ApaNe pIDA nathI ApI zakatA emane aMdaroaMdaranI vedanA che paNa jIvadravya pratye ApaNane dveSa AvI jAya to emanI hiMsAnuM pApa lAge. eka samAjanI vyaktie kaMIka guno karyo to ApaNe ema vicArIe ke te AkhI jJAtinI jAta ja AvI to te jJAtinA tamAma jJAtijano para dveSa Avyo ne bhAvahiMsAnuM pApa lAgI gayuM. jIvavicAra || 301
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArI tarIke ApaNe ApaNI jAtane mAnIe to sattAe siddha tarIke paNa ApaNane teno upayoga Avavo ja joIe, mATe have mAre saMsArI maTIne siddha banavAnuM che kAraNa ke huM sattAe siddha ja chuM ane e ja mArI avasthA che. vyavahAre karmakRta pariNAme saMsArI chuM A vicArathI samAdhinI zarUAta thAya che, mohano nAza thato jAya. siddhapaNAnI mane sparzanA thavI ja joIe. jema bhAvatI vastu najara sAme Ave ane ene meLavavAno - vAparavAno bhAva thAya che e ja rIte huM sattAe siddha chuM ane mAre have siddhapaNuM meLavI ja levuM che e bhAva Ave ane saMsAramAM kaMTALo Ave tyAre tattva sparphe kahevAya. anya jIvo sAthe ucita vyavahAra na karIe emAM raheluM sattAe siddhatvanadekhAya to saMsArIpaNuM ApaNe vadhAre majabUta karatAM jaIe chIe. samaja nathI, samajaNa paDyA pachI paNa ene svIkArI levuM enI mATe apUrvapuruSArtha mAMge che. trasa ne sthAvara te bemAM ApaNe sauthI vadhu vyavahAra sthAvara jIva sAthe karavAno che. dravya prANone bacAvavA ke bhAvaprANane bacAvavA, be mAMthI eka mATe jIvana jIvAya che. sAdhue dravyaprANane TekA mATe ane bhAvaprANanI rakSA mATe ja jIvana jIvavAnuM che. jyAre dravya prANo kAma ApavAnuM baMdha kare tyAre anazana karavAnI vAta zAstromAM kahI che. zarIrane sukha ApavuM che tevuM lakSa baMdhAya to keTalAyajIvonA balidAna levA paDe ane enAthI moha poSAya. sAdhupaNuM nathI laI zakatA to zrAvakapaNuM svIkAro ane prayojana vagaranuM koI kArya na karo. vagara maphatanA AraMbha samAraMbha na karo. AthI zrAvakone anarthadaMDanAM pApano niSedha che te kAraNe zrAvaka arthadaMDa paNa maryAdApUrvaka kare. cAra gati pIDA bhogavavAnA sthAna rUpa ane pAMcamI gati mAtra sukha bhogavavAnA sthAna rUpa che. mAro AtmAcAra gatimAM bhamyo che. emane ema ahIMnathI Avyo paNa anaMtI pIDA bhogavIne Avyo che. pIDA bhogavavA mATe ja cAra gati che. jene pIDA nathI bhogavavI tenI mATe paMcamIgati siddhagati-mokSagati che mATe jIvavicAra // 302
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirNaya karavAno che ke pIDA joIe che ke AtmAnuM sukha joIe che? devalokamAM sAtAnI pIDA che paNa samyagudRSTine jeTalA aMze guNono ughADa thayo che teTalA aMze saMtoSano anubhava kare che, saMtoSanuM sukha maLe che. sAtAnI paNa pIDA ja che mATe ene upAdeya nathI mAnI. paMcamIgati pIDAthI saMpUrNa rahita che. mohanA abhAve (upazama) jeTalA samaya mATe mohanI vyAkuLatA gaI teTalo ja samaya guNonA sukhano anubhava kare che. devanA sukhamAM je Asakta che tenI mATe e durgati ja che, paNa anukULatAmAM je Asakta nathI banato e devalokamAM sukhI che, anukULatAne choDI nathI zakato enuM ene duHkha che enA mATe devaloka sadgati banaze. jJAnI bhagavaMto e cAregatine saMsAra ja gaNyo che. manuSya bhavane mAtra eTalA mATe ja upAdeya gaNyo ke cAragatithI rahita AtmA ahIM ja mokSanI anubhUti karI zake che. bhavabhAvanA prakaraNamAM paNa cAra prakAranA bhava (gati) batAvyAM che. temAM paNa prathama narakanI ja vAta mUkI, vyakta duHkhanuM mahAsthAna naraka che. vyaktadazAmAM karmabaMdha vadhAre karI zake che mATe vadhAre sAvadhAna banavAnuM che. te jIve jIvamaya banavA jIvavicAra bhaNavAnuM che. sarvajJa banavA zuM karavuM? eno upAya paNa e ja che ke sarvajJa paramAtmAe je kahyuM te gaNadhara bhagavaMtoe jhIlyuM ane te pachInA mahApuruSoe paNa te ja pramANe je kahyuM che te pramANe huM kahIza-karIza. sarvajJa banavAno upAya eTale ja "jIvavicAra" bhaNIne jIvamaya banavuM che. jIve jIva dravya pratye karuNAno bhAva lAvavAno che mATe cAre gatinuM svarUpa jANavAnuM che. mahAvratadhArI hoya te sUkSma bAdara tamAma jIvonI hiMsA kare nahIM, karAve nahIM, karatAne anumode nahIM. mAdhukarI bhikSAvRttithI jIvanArA hoya. bhamarAnI jema bhikSA le, aneka gharomAMthI thoDI-thoDI le. gRhasthone paNa lAbha thAya ane potAne paNa ratnatrayIno lAbha thAya. sAdhue dharmalAbhasivAya jIvavicAra // 303
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAMI bolavAnuM nathI. je sadA sAmAyikamAM rahenAro hoya te dharma sivAya koI upadeza na Ape. samatA pragaTa thayA vinA kadI paNa sarvajJapaNuM pragaTa thAya nahIM. sauthI vadhAre duHkha ekendriyamAM che te avyakata che ane paMcendriyamAM narakamAM sauthI vadhu vyakata duHkha che. narakamAM mAtra paMcendriya jIva ja jAya ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya jIvo narakamAM jatAM nathI. devo marIne narakamAM na jAya ane nAka marIne pharI nAraka na thAya. 'nAyavvA' zabda dvArA jANavuM yogya che pramAda karavA yogya nathI ema kahyuM, kAraNa AtmAno svabhAva ja e che ane AtmAe AtmAne satata jaNAvavAnuM che eno upayoga rahevo joIe. bhaNIne bhUlavAnuM nathI. AvA duHkho kaI rIte Ave ? e jANIne evA dhaMdhA baMdha karavA paDe. jyAM tiryaMconuM pramANa vadhAre che tene tinloka kahevAya che. narakamAM samaye-samaye asaMkhyAtA jIvo Ave che ne jAya paNa che. manuSyo to saMkhyAtA che ne tene cAre gatimAM javAnI chUTa che mATe tiryaMcomAMthI asaMkhya narakamAM ne asaMkhya devalokamAM samaye samaye jIvo Ave ane jAya che. AtmAne bhava pratyeno atyaMta uga pragaTa thAya tyAre AtmAmAM bhAvanuM parAvartana thAya. saMsArano bhAva - sukhanI IcchA e ja bhavano bhAva che. AtmAne paramAtma tattvanuM bhAna AvI jAya to te paramAtmA banavA taiyAra thAya, nahIM Ave tyAM sudhI saMsArano bhAva to paDelo ja che bhavamAMthI chUTavAno bhAva caramAvartamAM jIva Ave pachI ja thAya tyAM sudhI nahIM thAya. caramAvartamAM kALanI paripakavatA ane karmalaghutA e bannenI mahattA che. kALanI paripakvatA e bhavyatvano paripAka che eTale have ene bhava na game. jina vacananI sparzanA e AtmAne parokSa rIte thaI zake ane pratyakSa rIte paNa thaI zake. potAnAmAM raheluM je jinapaNuM che te have ene game. tevA thavAnuM mana thAya paramAtmAne vaMdanA karI ne paramAtmA banavAnuM mana thAya to te bhAvavaMdanA. jinavANI para bahumAnano pariNAma Ave tyArathI AtmAnA jIvavicAra || 304
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavya vikAsanI zarUAta thAya che. kadAca e vakhate e vAtane svIkArI nahIM zake. choDI paNa nahIM zake. paNa mAtra aMdaramAM bahumAna AvavuM jarUrI che. jIvanA anaMtA pudgala parArvata kALa niSphaLa nathI jatA kAraNa emAM karmone ghasAro to lAge ja che. caramAvartamAM AvelA jIve bhavane choDavA pracaMDa puruSArtha karavAno che, have vAra nathI lagADavAnI. have puruSArtha saphaLa thaze. jIva vicAra prakaraNa dvArA AtmAe traNe- kALano nirNaya karavAno che. jo mAro AtmA jagatanA jIvo sAthe ucita vyavahArathI na cAle to mAruM bhAvi jIvana kevuM thaze ? anaMto bhUtakALa mArA AtmAe je pasAra karyo temAM jIvonA 563 bhedamAM anuttara deva, IndrapaNuM, tIrthaMkarapada, cakravartI ane bhAvasAdhu A paryAyo sivAyamAM anaMtIvAra jaI Avyo che. jo vartamAna bhava sudharI jAya to ja anaMto bhaviSyakALa sudharI zake, nahIM to pharI cAragati rUpa saMsAramAM ene bhaTakavAnuM ja che ne duHkhI thavAnuM che. 1 thI 7 narakanA tamAma paryAyo AtmA anaMtIvAra bhogavI Avyo che. devalokanA tamAma paryAyo AtmAe nathI bhogavyAM. apunarbaMdhakanA lakSaNo : (1) jijJAsA (2) AzaMsA vinAno dharma (3) mokSano abhilASa. yoga biMdu graMthamAM A mukhya lakSaNo tathA bIjA paNa traNa lakSaNo batAvAyA che. (1) pApa tIvra bhAve na kare (2) bhavano rAga na hoya (3) ucita sthiti seve. dharmabiMdumAM 3 vAta batAvI : zrutasya zakya pAlanam H paramAtmAe je-je AjJA batAvI tene evI rIte pALe ke pharI AjJA pAlana karavAno vAro na Ave. sarvavirati grahaNa na karI zakAya to zrAvaka dharmanuM pAlana utkRSTa karavuM. puNiyA zrAvaka jevuM ja jIvana jIve, e pramANe varte. te nathI thaI zakatuM to cha bAhya tapa huM keTalo karI zakuM chuM e pramANe yathAzakti samAdhi Take, teTalo tapAdi kare, pachI cha atyaMtara tapa zakti pramANe kare. jIvavicAra || 305 (1)
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ dikSA e mahAnadharma che e nathI laI zakato to have saMsArano rasatona ja joIe. have mAro AtmA ja mAro te sivAyanI tamAma bAhya pravRttine choDazo teTalo aMdaramAM rasa vadhaze ane bAhya rasa ogaLato jaze. azakya bhAva pratibaMdhaH je je AtmA jinAjJAnuM pAlana karavA zaktimAna na hoya te te jinAjJAnuM bhaviSyamAM pAlana karavAno bhAva rAkhe. (3) kaprazaMsopacAraH je je AtmAjinAjJAnuM pAlana karatA hoya tenI aMtarathI anumodanA kare. traNa daMDathI virAma nahIM pAmelo jIva cAra gatimAM bhaTake. jIve manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa A traNadaMDa dvArA jIvanI virAdhanA karI che, jIva dravyane pIDA ApI che enA kAraNe cAra gatimAM bhaTakI rahyo che. have e pIDAthI mukata thavuM che to jIva dravyane pIDA ApavAnI nathI, tenAthI mukta thavAnuM che. AgAmomAM paNa jIva kaI rIte pIDA pAme che ane bIjAne pIDA kaI rIte Ape che tenI ja vAto che. pIDAne kAraNe karmothI daMDAya che. narakanA jIvo sauthI vadhu pIDA bhogave che. jyAM mAtra paMcendriya jIvo ja jAya che. potAnA AtmAne sauthI vadhAre daMDa ApavAnuM ke daMDathI mUkAvavAnu e be kArya saMjJI paMcendriya ja karI zake che. manadaMDathI pApa sauthI vadhAre thAya che. anubaMdha paDe manathI, anumodanA paNa manathI ja thAya. vacana ane kAyAne kALanI maryAdA che, manane koI maryAdA nathI. traNe daMDano AtmAe cAra gatimAM bhaTakatAM durupayoga karyo che. have A manuSyabhavamAM sAvadhAna thaI jAya to kAryathaIjAya. - vartamAnakALamAM ApaNane A vedanAo sukharUpa lAge che ane tene meLavavAno ja ApaNo prayAsa che. sukha nathI chatAM sukha mAnyuM ne sukharUpe bhogavyuM, niraMtara na bhogavyuM hoya to paNa bhogavavAno bhAva niraMtara hato jIvavicAra || 306
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe narakamAM niraMtara bhogavavAnuM AvyuM. bharabapore javuM paDe ema hatuM mATe gayA ne rastAmAM hArabaMdha vRkSonI chAyA AvI jIva tarata tyAM vaLI ja jAya ne pAchI anumodanA cAle eTale manamAM to zItalatAnuM sukha paDeluM ja hatuM paNa ene niraMtara bhogavavA narakamAM javuM paDe. avadhijJAna paNa parimita kSetranuM hoya. ahIM badho ja pheraphAra thayA kare che paNa tyAM to garamI ke ThaMDInI DIgrImAM koI ja pharaka nahIM paDe. duHkhI dIna ane sukhalitu jIva che ja ne temAM vaLI paMcendriyapaNuM maLyuM ane puNya sAtha Apyo to te mahA karmabaMdhanuM kAraNa banI jAya. samyagdarzana Ave ne tattvanI vicAraNA kare to bhava saphaLa thaI jAya. zarIra saMbaMdhI jabadhI pIDAo che. zarIrane sukha ApavA mATe AtmAne pIDA ApI eTale ene pIDA udayamAM AvI, sukha e ja pApa. mohanA udaya vinA zarIramAM sukhano anubhava na thAya mATe e vakhate udAsInabhAva keLavavAno che to tamane zarIramAM sukhano anubhava nahIMthAya. cAritramohanIya e zarIramAM sukharUpa lagAve che ne mithyAtvamohanIya zarIramAM sukha che evI bhrAnti UbhI karAve che, mATe ja samAdhi zabdanI vAta che. zarIra pratye rAga nahIM ne zarIra pratye dveSa nahIM. zarIra e sAdhana che, sAdhanAmAM kAma Ape che. mithyAtvanI bhrAnti bhayAnaka rIte prasarI cUkI che eTale peTI peka che ne mAla gAyaba che acitta vAyu, acitta pANImAM jIvonI virAdhanA nathI to paNa zarIrane jo sukharUpa lAge, ThaMDaka maLe, e game to e bhAvapIDA che ane enI prazaMsA kare, emAM bhAna bhUlI jAya, emAM garakAva banI jAya to e jIvanI bhayaMkara pIDA che. girirAjanI yAtrA karIne dhoma taDakAmAM AvyA ne e.sI. rUmamAM ghUsyA ne tyAM hAza thAya. UtaratI vakhate paNa jaladI pahoMcavAnI ja lezyA hatI, kaSTa veThavAnI taiyArI na hatI. dharmanA marmane na samajyo mATe ja maryo che. dharama jinezvara caraNa grahyAM pachI koI na bAMdhe karma A vAta na samajAI. jyAM zarIramAM pratikULatA rUpaghaTanA banI tene choDIne anukULatAmAM gayA to bannemAM mAra khAdho. bannemAM hakIkatamAM to kamANI ja karI levAnI hatI. paramAM tRpta thavuM nahIM ane svamAM tRpta thavuM te ja tapa. kSudhA vedanIyano udaya thayo ne A jIvavicAra // 307
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAryuM to tapa thayo, paNa ApatI vakhate tRpta thayA to kSudhAvedanA baMdhANI. have thoDIvAra ene nathI ApavuM ne joyA karavuM ke zuM thAya che ? to kSudhAvedanIyanA karmo kharI jAya che, navA baMdhAtA nathI. nizcayavAdI kahe che ke kerI, gulAbajAMbu vagere Apo kAraNa ke pudgala pudgala ko khAtA hai. basa rAga dveSa na karo. jo tame ene khAvAnuM nahIM Apo to e aMdarathI carabI vagarene khAI jaze kacaro badho ja nIkaLI jaze, pachI mAtra hADakA ja dekhAya. kaMTALo lAvyA vinA A tattvone ghUMTavAnA che. sahanazIlatA ane dhIrajathI sakAma nirjarA thAya. koI game tevuM bole tenI sAme bole nahIM paNa manamAM vicAra cAlu hoya te dravyathI sahanazIlatA thaI jene zAstramAM akAma kahe che tyAM paNa baMdha sAthe cAlu ja che. bhAvathI kSamA e ja mAro svabhAva che mATe mAre tyAM kAMI vicAravAnuM ja nathI manamAM paNa eno vicAra na Ave to sakAma nirjarA thAya. sAmo gALo ApIne karmanirjarA karavAmAM sahAyaka banI rahyo che to tenI sAme mAre pratikAra kema karAya ? mAre mArA svabhAvamAM ja rahevuM to ekAMte nirjarA ja thAya ane jo sAmo uttama AtmA haze to vicAraze - pazcAtApa karaze to tene lAbha thaze to Dabala lAbha thAya, nahIM to ApaNuM to ekAMte hita che ja ane karmalaghutA mATeno A ja eka moTo upAya che. zakti sAmarthya hoya ane pratikAra na kare to Atmahita thAya ja, satyano prakAza thayA ja kare che. dera che paNa aMdhera nathI, paNa ApaNAmAM dhIraja nathI. AtmAmAM eka moTAmAM moTo durguNa che ke tene sArA thavAno bhAva che sAcA thAvano bhAva nathI. sAcA thavAno bhAva nathI. sAcA banavA mATe sahanazIlatAne keLavavAnI che mATe ja agnimAM paDeluM sonuM dIpe che, mAtra jarUra che sahanazIlatAnI ne dhIrajanI. saMsAramAM paribhramaNa karatAM karatAM karmalaghutA thAya. anicchAe paNa AtmAe kaSTo sahana karyA. jema nadImAM athaDAto- kUTAto- pachaDATa khAto paththara paNa goLa banI jAya tema jIva paNa sahanazIlatA keLavI le to karmalaghutA thAya. IcchA ke anicchAthI kaSTo sahana kare. jIvavicAra || 308
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva vartamAnamAM je bhogave te ja badhAya ane te khapAve nahIM to te ja udayamAM Ave. AtmA dravya ane bhAva pIDAne bhogave che tethI te ja baMdhAya che ne udayamAM Ave tyAre sAvadhAna na rahe to pharI karmo bAMdhe che. narakamAM AtmAne bhAna na hovAthI te navA karmonuM sarjana kare che. akAma nirjarAthI ja AgaLa Ave che. AtmA pIDAne to Icchato ja nathI, sukha ane AnaMda ja joIe che kAraNa ke teno te svabhAva che. tamane pIDA nathI joItI to tame cAra gatimAM pIDA pAmI rahelAne barAbara juo ane sarvajJanA vacanano nirNaya karo ke AtmA anAdithI karmonI jALamAM phasAyelo che, mATe ja zarIramAM pUrAyelo che ne pAcho AtmA to anutpanna che, to mAruM astitva to che ja. to mAro AtmA paNa anaMtA bhavo bhaTakyo to che ja kemake e sarvajJanuM vacana che to ene jIvavicAra bhaNavAnuM Avazyaka lAge, ene kaMTALo na Ave. davAo chaMTAya to nahIM, dhUmADo karavAnuM paNa kahevAya nahIM, koI kare to anumodanA paNa na karAya. dhUmADAthI maccharane gUMgaLAmaNa thAya tenuM pApa paNa ApaNane lAge. dhUmADo vadhAre thaIjAya to ApaNane paNa gUMgaLAmaNa thaI jAya. ghaNIvAra pravRtti alpa hoya paNa vRtti joradAra thaI jAya to raudra dhyAna thaI jAya to narakanuM AyuSya baMdhAya mATe khUba ja sAvadhAna rahevAnuM che. jyAM sudhI jIvo potAnA svarUpane jANaze nahIM tyAM sudhI te AtmA potAnA svabhAvamAM nahIM Ave. svabhAvamAM nahIM Ave tyAM sudhI te pIDAthI mukta nahIM bane. anAdikALathI AtmA pIDA ja bhogavI rahyo che. svabhAvanI sthiratAvinA bhAva pIDAthI mukta na bane ane svarUpanI pUrNasthiratA vinA paranI pIDAthI mukta banI zakAtuM nathI mATe sAdhanA karatI vakhate upayoga rAkhavAno ke mAro AtmA koInI pIDAmAM nimitta na bane. A lakSapUrvaka jo ArAdhanA thAya to bhavano aMta ane lakSavinA ArAdhanA karavAthI saMsAramAM DUbavAnuM bane che. paramAtmA pratye bahumAna te mATe ja thAya che ke teo pIDA pAmatA nathI ne koIne pIDA ApatA nathI ne jagatane te ja upadeza pharamAve che. jIvavicAra || 309 d
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAre paNa have AvA ja banavAnuM che. je AtmA jagatamAM pIDA pAme che te svabhAvamAM nathI rahyA mATe ja pIDA baMdhAya che ne pIDA udayamAM Ave che. jJAnAdiguNomAM naramyAne pudgalanA guNomAM ja ramyA mATe pIDA baMdhAya che. svamAM ramavAnuM che paramAM bhamavAnuM nathI chatAM vartamAnamAM kAyAmAM rahevuM paDe che. kAyAmAM rahevA chatAM svamAM ramavAmAM vAMdho nathI, naramI zake tene bhamavuM ja paDe kAraNa pugalano e ja svabhAva che. tenI sAthe ApaNe rahyA chIe mATe jema cakaraDAmAM bese te bhame tema ApaNe paNa bhamavuM ja paDe. devone bhamavAnuM che, devI sAthe bhogo bhogave, nATako cAra hajAra varSa sudhI cAle. avadhijJAnathI jyAre ahIM jue ane ahIM AvavAnuM mana kare tyAM sudhImAM to ahIM keTalIye peDhI badalAI gaI hoya. khAvAnuM choDI na zake. navakArazInuM paccakhANa paNa na karI zake. are!abhayadAnanI bhAvanA bhAvI zake paNa abhayadAna ApInazake. | devabhava ane narakabhava nikAcita karmanA udaya rUpa hovAthI devo navakArazI na karI zake ane tame navakArazI karI zako ne khAtAM khAtAM kevalajJAna paNa meLavI zako. anuttaravAsI devone 33 hajAra varSe mAtra ekavAra khAvAnI IcchA thAya paNa tene choDI na zake, paccakhkhANa paNa laI na zake. manuSyagatimAMthI vadhAremAM vadhAre jIvo tiryaMcagatimAM jAya tyAMthI narakamAM jAya pachI pharI tiryaMcamAM jAya. samasta jIvarAzimAM sauthI ochAM manuSya, tenAthI adhika devo, tenAthI adhika naraka ane tenAthI adhika tiryaMco che. aba hama amara bhaye nahIM mareMge, yA kAraNa mithyAtva diyo taja, kayuM kara deha dharege. jene dehamAM rahevAnuM mana che tene ja AyuSyano baMdha paDe che ane jene dehamAM rahevAnuM mana nathI te dehathI bhinna thaIne satata jAgRta sva-svarUpamAM rahe che tene AyuSyano baMdha paDato nathI. zarIra e ja huM evuM mithyAtva have je AtmAe tyajI dIdhuM mATe have ene deha maLavAno nathI. paNa ApaNane zarIranI yAda Ave ane tenA sukha mATe paNa zarIravALA ja yAda Ave. ThaMDI lAge to tApaNuM yAda Ave, garamI lAge to jIvavicAra // 310
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMkho yAda Ave, bhUkha, tarasa lAge tyAre paNa vanaspati, akAya e ja yAda Ave, zarIra meluM thayuM che to pANI yAda Ave paNa kyAreya paNa siddha bhagavaMto yAda Ave che? ke emane zarIra ja nathI to A kAMI upAdhi temane nathI ane sAdhu yAda Ave che? ke je siddha banavA mATe ja badhA prayatna karI rahyAM che. deha mATe dehavALA ja yAda Ave ne pachI sagA-saMbaMdhIo yAda Ave paNa niHsaMga dazA yAda na Ave. jene jIvana maLyuM paNa jIvavAno prayatna na karyo teNe pIDAonuM ja sarjana karyuM. A jagatamAM sAcAmAM sAcuM mAtra sarvajJa ja batAvI zakavAnA che. ApaNI pola khullI paDe mATe ApaNane vAMdho che, pApa DhaMkAIne paDyA hoya to vAMdho nathI. sAcI vAta ApaNane svIkAravI ja nathI. nAstikavAdane sarvajJanI vAtano ja moTAmAM moTo vAMdho che. kAraNa tene to khAvuM pIvuM ne moja ja karavI che ane je maLyuM che te bhogavavAnuM evI mAnyatAvALA che. gozAlAnI jema potAnI jAtane sarvajJa mAnI levI ane huM karuM te barAbara tevuM ja loko mAne che. manuSyabhavamAM jIva tIrthakara nAmakarma bAMdhatA bAMdhatA AyuSya puruM thaI jatAM 1 thI 3narakamAM jaIne nikAcita karI zake che. 1 thI 7narakamAM samakitanI prApti thaI zake che. | gozAlA para vira paramAtmAno aciMtya prabhAvaH paramAtmAno aciMtya prabhAva zuM?gozAlAe je bhayaMkara tejolezyA paramAtmA para choDI te paramAtmAne sparzIne gozAlAmAM pravezI. paramAtmAnA aciMtya prabhAvanAnA kAraNe tene aMte samakitanI prApti thaI. gozALAe choDelI tejolezyAnI tAkAta magadha jevA 16 dezone bALIne bhasmIbhUta kare tevI tejolezyA choDavArUpa ghora AzAtanAnA phaLa rUpe sAtamI narakanI prAptine badale paramAtmAnA prabhAvanA kAraNe gozAlAne samakitanI prApti thaI ane 1ramA devalokamAM gayo. jIvavicAra // 311
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ sauthI moTuM pApa sarvajJane na mAne ane potAnI jAtane sarvajJa jema mAne eTale enI pAse pApa paNa evuM ja karAve ane A vAta lokomAM manAvA mATe game tevA pApa karavA paNa taiyAra. gozAlo AnuM dRSTAMta che pUrve paNa gozAlAe Izvara zreSThInA bhavamAM gurunI vAta na mAnI ane navo paMtha sthApavAnA bhAvamAM marI dIrghakALa bhamIne gozAlo thayo. paramAtmA sarvajJajina che enI ene jANa che ane lokomAM e prazna carcAyo ke be sarvajJa (jina) kaI rIte ? eNe A jANyuM tethI te paramAtmAno nAza karavA mATe gayo ane paramAtmA pAsethI maLelI ja vidhAno upayoga pAcho paramAtmA para ja karyo pharI dIrghakALa sudhI bhamaze. upakArane kadI bhUlavo nahIM ne tenI mATe badhuM jatuM karavAnI taiyArI hovI joIe. paramAtmA paNa namo titthassa kahIne samavasaraNamAM bese che. jagatane Adarza Ape che. jyAre ApaNe to vAta vAtamAM deva-guru-vaDIlo, vidyAguruo samakSa paNa game tema bolatA thaI gayA chIe. abhavI aMgAramardaka AcArya chatAM durgatine pAmyA H aMgAramardaka AcAryano jIva avino hato. 499 ziSyone te abhavI che tevI spaSTa khAtarI thatAM emane choDI dIdhAM. pachInA bhavamAM badhA ziSyo rAjaputro banyA. svayaMvara maMDapamAM paraNavA mATe gayA che tyAM UMTane bhAra vahana karatAM joyo ne jAti smaraNa jJAna thayuM. UMTano jIva potAnA pUrvabhavamAM guru hatA te jANyuM. tene joIne teo upakArI hatA tethI paisA ApIne UMTane chUTo karAvyo paNa te abhavya hovAthI tene pratibodha na pamADyo. upakAra to yAda rAkhavAno ja che. game tevA hoya dveSa bhAva to nathI ja karavAno. mAtApitAno moha rakhAya nahIM paNa samAdhi na jAya tenI kALajI rAkhavAnI che tethI khoTI rIte ArttadhyAnamAM na caDI javAya te jovAnuM che. gozAlAnA pUrvabhavamAM paNa ene sarvajJanA mata para vizvAsa na hato, tethI teNe bIjo mata sthApI evo anubaMdha tyAM pADyo ne vijaLI paDI ne marI gayo tethI teNe gozAlAnA bhavamAM AjIvaka matanI sthApanA karI. jIvavicAra || 312
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA pariNAma nirmaLa thAya mATe A cAra gatinA jIvonuM svarUpa kahyuM che. jIvo prathama to potAnA astitvane ja jANatA nathI tethI te bhayaMkara pIDA pAmyA ja kare che ne cAra gatimAM bhaTakyA kare che. pAMca prakAranA pApo hiMsA, jUTha, corI, maithuna ane parigraha tenA dvArA te karelA pApo narakanA jIvone paramAdhAmI yAda devaDAve ke te A pApa kRtya karyuM hatuM tenA kAraNe tane A vedanA ApuM chuM. nArakano jIva vedanA sahana na karI zake, mane bacAvo ema kahe tyAre paramAdhAmI ene kahe ke have bacavAnI vAta kare che paNa jyAre te A pApa karyuM tyAre to te AnaMda mANyo, tyAre pApano Dara na lAgyo? bhayaMkaramAM bhayaMkara kharAba vakIlAtano dhaMdho, khoTAM ne sAco karavA te mATe chellAmAM chellA upAyo ajamAve. jajane paNa phoDI nAkhe, vizvAsaghAtanA moTAmAM moTA pApo karavA paDe che. lokamAM jajanyAyAdhIza mATe ghaNo vizvAsa hoya che. vasurAjA eka ja vAra khoTuM bolyA to siMhAsana parathI nIce paDyA ne sAtamI narake pahoMcyA. jeTaluM sthAna UMcu tyAMthI nIce paDe teTalA hADakAM vadhAre bhAMge. 33 sAgaropamanA AyuSyamAM samAdhi na rAkhe paNa ArtadhyAna - raudradhyAna kare, to sAtA je baMdhAyelI che te asAtAmAM pheravAI jAya. eka ja gunho eka sAmAnya mANasa kare ane eka moTo mANasa kare to bannenI sajAmAM-pApamAM pharaka paDe. jema sthAna UMcuM tema lAbha vadhAre tema daMDa paNa vadhAre, kAraNa ke lakomAM tame Adarza banyAM cho. dharmano vahIvaTa karanAre paNa A bAbatano khyAla rAkhavAno che ke jenA dvArA tIrthakara nAmakarma paNa bAMdhI zakAya che. tema paDavAno bhaya paNa vadhAre che. ghaNA AtmAo sevA khUba ja kare, ghAlamela na kare, vaphAdArI pUrepUrI hoya paNa svabhAvanA kAraNe e anAdara pAtra banI jAya to paNa nukazAna ghaNuM moTuM che. jIvavicAra // 313
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 jinAjJA pALavA chatAM paribhramaNa kema? jinanI AjJAnuM parama rahasya-svayaM pIDA pAmavI nahIM ane bIjAne pIDA ApavI nahIM. jinanI tamAma AjJAomAM mAtra be ja vAta dekhAze, svayaM pIDA pAme nahIM ne bIjAne paNa Ape nahIM. A rahasya na samajyA mATe jinAjJAnuM pAlana karIne paNa ApaNA bhavabhramaNa vadhe che. jinAjJA aciMtyA prabhAvavALI che, ene na samajyA mATe enuM AcaraNa na karI zakyA eTale eno prabhAva na pAmI zakyA. devabhavamAM sAtAnI pIDA ane narakamAM asAtAnI pIDA che jyAre paramAtmA sAtA ane asAtAnI pIDAthI mukta che. je svayaM pIDA bhogave te bIjAne pIDA Ape. paramAtmA sarvajJa che e ja pU.zAMtisUri ma.sA. mATe bahumAnanuM kAraNa che. vaMdanA prativaMdanAnuM kAraNa bane che. bhAva prazasta hoya ane te svabhAva sanmukha bane tyAre ja te bhAva kahevAya. AtmA anAdikALathI je pIDA bhogavI rahyo che ne jagatane je pIDA ApI rahyo che tenAthI mukta thavuM e ja mokSa ane enAthI viparIta te ja saMsAra. je jIva svayaM pIDA bhogave che te jagatane paNa pIDAnI ja bheTa Ape che ane je svayaM pIDA pAmato nathI te bIjAne pIDA ApavAnA pariNAmavALo banI zakato nathI. ApaNane mAtra dravya ja pIDA lAgI che paNa tenuM mULiyuM moha che e vAta samajANI nathI ane dharma karatAM paNa mohane ja vadhAravAnA dhaMdhA karyA che mATe e tagaDo thaIne beTho che. ApaNe dharmanI kAMI paNa ArAdhanA karIe eTale jagata pAsethI ApaNI kaMIka apekSA UbhI thAya. jagatamAM ApaNo koI bhAva na pUche to game? ema thAya ke lokoe prazaMsA paNa na karI !!! A apekSA koNe karAvI? aMdara rahelA mohanA pariNAme. prathama e vicAravAnuM hatuM ke meM dharma AjJA mujaba keTalo karyo ke lokonA dharmI tarIkenA sarTIphIkeTane vadhAvI lau chuM, ne prazaMsAne badale koI utArI pADe to zuM thAya? jyAM sudhI AtmA mohanI pIDAthI mukta na thAya tyAM sudhI e dharmapaNa kevo karaze? AtmA anaMta sukhanuM ja dhAma jIvavicAra // 314
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ che paNa jyAM sudhI e mohane AdhIna che tyAM sudhI e svayaM pIDA pAme che ane pIDA meLavavA mATe ja saMbaMdho bAMdhe che mATe anaMta sukhanA badale anaMta duHkhanuM ja dhAma bane che. tamArI jAte, tamArI pAse raheluM, tamAruM ja sukhatame bhogavo ema prabhue kahyuM che ane AnI siddhi mATe ja A jIvana jIvavAnuM hatuM tene badale ApaNe pIDA vadhAravAmAM ja jIvana jIvI rahyAM chIe. dharmano vyavahAra karIne dharmano ja anubhava karavAne badale AtmA mohanA sukhano ja anubhava kare che ke je sukha nathI paNa sukhano bhrama che. ahIM anaMta duHkhamaya saMsArano AtmAne anubhava thavo joIe, pratIti thavI joIe, to ja te saMsArano tyAga karavA taiyAra thaze. a AtmA karme Apela mAla (kaSAya) bhogave to karmabaMdha kare ane potAno mAla (guNa) bhogave to nirjarA kare. kareluM karma jIve avazya bhogavavuM ja paDe che e vAtanI zradhdhA thAya to AtmA karma bAMdhavAnuM baMdha kare.AtmA karme ApelA(kaSAya)mAlane bhogave to karmabaMdha kare ane potAnA (guNa rU5)mAlane bhogave to karmanirjarA kare. jUnA udayamAM AvelA karmo pradezodayathI ke vipAkodayathI bhogavAya ne kharI paDe paNa te vakhate jo AtmAne te bhogavatA na AvaDe to pharI navA karmo bAMdhe. kAM to AtmA karmoe ApelI vastune bhogave che ne kAM AtmA potAnI vastune bhogave che. udayamAM AvelA karmo bhogavatI vakhate AtmA jo sAvadhAna na rahe, potAnA svabhAvane bhogavavAnA puruSArthamAM na hoya to navA karmo baMdhAya kAraNa ke te mohane bhogavavAmAM ja che. je kALe je pIDA bhogavI te ja pIDA baMdhAya che te ja pIDA guNAkAra rUpe bhogavAya che. jeTalA aMze AtmAsvabhAvamAM rahe teTalA aMze karmona baMdhAya paNa nirjarA thAya ane jyAre pUrNa svabhAvamAM Ave tyAre tene baMdha nathI. jIvavicAra // 315
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhayaMkaramAM bhayaMkara vyakta pIDA bhogavavAnuM sthAna naraka ane avyakta pIDA bhogavavA mATe nigodanuM sthAna che. jema ghenanuM IMjekzana ApI dIdhuM hoya ne oparezana cAlu hoya te vakhate temane pIDAnuM bhAna nathI kAraNa jJAnendriya vyAghAta pAmI gaI che tema nigodamAM jJAnano mAtra akSarano anaMtamo bhAga khUllo che mATe tene pIDAnuM bhAna nathI A avasthA khUba ja bhayaMkara che. jyAre narakamAM AtmAne bhAna Ave, samakita pAme che to pIDAne samatAthI bhogavI le. ApaNA paramAtmAno kevo aciMtya prabhAva che ke AvI bhayaMkara pIDA pAmatA narakanA jIvone paramAtmAnA kalyANakanA divasomAM be ghaDI sudhI pIDA na maLe, sAte narakamAM ajavALA thAya ane tenA kAraNe narakanA jIvo zubha adhyavasAyamAM caDe ne samakitane prApta kare. narakamAMthI jIva 33 sAgaropamanA kALa pachI nIkaLI zake che paNa nigodamAMthI bahAra nIkaLavuM eTaluM saheluM nathI. akAma nirjarA dvArA te bahAra nIkaLe tyAre asaMkhyakALa vyatIta thAya che. rAtrinA kALamAM miSTAnanuM bhojana karato hato tyAre khuzI vyakta karato hato ane have jyAre tAruM mukha kIDIothI bharavAmAM Ave tyAre tuM pokAra kema kare che ! paradezamAM breDanI vacce jIvatA jIvo nAMkhIne khAI jAya che, ekendriya jIvonA pudgalo vAparo cho ne, ane te paNa rasapUrvaka vAparo, AnaMdathI vAparo, anumodanA karatAM vAparo, majethI-TesathI uDAvo, pArTI mANatA ho tyAre bhayaMkara anumodanA karo ne tyAre jo anubaMdha paDe ane AyuSyano baMdha paDe to narakamAM AvA prakAranI vedanA maLe. anaMtakAyamAM paNa svAda to zarIrano ja maLe che, kAraNa ke temAM varNa-gaMdha-rasa-sparza che ne anaMtakAyamAM jaththo (zarIra) vadhAre paNa maLe che pudgalono e svabhAva che. dAru pIne nAcato - kUdato hato tenA phaLa rUpe tAMbA - tela ne sIsAne pIvAmAM kema parAMgamukha bane che ? rAjasattA hatI tyAre zULa, baMdha, vadha, hanana vagere karyA to hamaNA tuM kema AkraMda kare che ? je AtmAe vana - jaMgala vagerene jIvavicAra || 316
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALyAM che, dAvAnaLa rUpa agni pragaTAvIne jIvone bALyAM che temane paramAdhAmI dAvAnaLamAM nAkhIne bALe che te pUrvanA karelA karmo yAda devaDAve che. rAjA vagere zikAra kare che tyAre nirdoSa jIvone mAre che ane tenA para te AnaMda mANe che, mAtra zokha khAtara ane zarIranI zaktinI samajaNa para bahAdurI mAne che. zikAraviMdhAyache tenA para AnaMda anumodanA kare che tevA AtmAone paramAdhAmI A vAta yAda apAve che ne soyanA agra bhAgamAM parove che, ne jvALAmAM zeke che, zastrothI kApe che, tene AkhAne AkhA zekI nAMkhe, vajamukhanA pakSIo vikrvIne cAMca vaDe AMkho ne mAthA phADe che. jeone zabda rUpa vageremAM Asakti hatI temane kAnamAM garama sIsAnAM rasa reDe che. cAra gatikarma satata jIvane baMdhAya ja che. AyuSya karma eka ja vAra baMdhAya ne je AyuSya karma baMdhAya te vakhate te gatinA badhA ja karmono saravALo udayamAM Ave ne bAkInA sattAmAM paDyA rahe. AyuSyane anusAra gati karma udayamAM AvI jAya mATe ja eka samayano paNa pramAda na kara. tame game teTalo dharma karyo paNa AyuSyanA baMdha vakhate kharAba gati baMdhAya to pahoMcI jAo narakamAM. moha vaza banelA AtmAe, AtmAnI pIDA rUpa ArtanAdane sAMbhaLavAno che. sattAgata AtmAe AtmAmAM rahelA anAhata nAdane sAMbhaLavAno hato te na sAMbhaLyo ne bahAranA zabdo - saMgIta sAMbhaLavAmAM masta bane che ke nahIM sAMbhaLavAnuM sAMbhaLe che ne sAMbhaLavAnuM sAMbhaLato nathI te be kArya kare che. paramAtmAnA AtmAe tripRSTha vAsudevanA bhavamAM mithyAtvanI hAjarImAM adhyApAlake AjJAna mAnI to tenA kAnamAM ghagadhagatuM sIsuM reDAvyuM. mArI AjJA na mAnI evA ahaMkAramAM AvIne vAsudeve zavyApAlakane sajA karI. A bhUla joIne jIve potAnI bhUla sudhAravAnI jarUra hatI paraMtu temanA karyuM. have karmasattA tenI sAthe tevo ja badho vyavahAra karavAnI ja che. paramAtmA jIvavicAra // 317
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAvALo AtmA paNa bhUlo kare che to karmasattAe emane paNa narakanA dvAra dekhADI dIdhAM. kAnano durupayoga karyo to narakamAM paramAdhAmIo dvArA garamAgarama sIsuM ane tela reDAya che ane AMkho dvArA je strIonAM aMgopAMgo jovA dvArA pApabAMdhyuM hoya temane paramAdhAmIo pUtaLIovikurtIne temAMthI taNakhA jhare ane te nArakanI AMkhamAM paDe ne bhayaMkara pIDA pAme che. rAvaNa-vAlInA yuddhamAM vAlI jItI jatAM temaNe vicAra karyo ke verano saMbaMdhana rahe te mATe potAnI putrI rAvaNane paraNAvI, sugrIvane rAjya ApIne rAvaNanI AjJAmAM mUkyo ane pote dIkSA lIdhI. OOO jIvavicAra || 318
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvavicAra // 319 jIva pRthvIkAya akAya agnikAya mULabheda 35042000 35042000 35042000 35042000 vAyukAya pratyeka vanaspatikAya 500x2000 sAdhAraNa vanaspatikAya 700X2000 beIndriya 10042000 10042000 teIndriya cauridriya 10042000 yoni 7 lAkha 7 lAkha 7 lAkha 7 lAkha phula koTi 12 lAkha 7 lAkha 3lAkha 7 lAkha 10 lAkha | 28 lAkha 14 lAkha 2lAkha 2lAkha 2lAkha 7 lAkha 8 lAkha 9 lAkha. 58 lAkha 81 lAkha yoni svarUpa jIva tiryaMca paMcendriya jalacara khecara ura parisarpa bhuja parisarpa pRthvIkAyanI 7 lAkha yoni kaI rIte thAya ? pRthvIkAyanA mULa bheda 350 x 2 hajArathI guNavAnA = 7 lAkha = (5 varNa x 5 rasa x 2 gaMdha x 8 sparza x 5 AkAra= 2 hajAra kula.) catuSpada nAraka deva manuSya mULa bheda 2004 2004 2004 2004 kula 2004 2004 2004 700x 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 ! - jayAM janma le te kula. yoni - 4 lAkha -- 4 lAkha 4 lAkha kula koTi 12.50 lAkha 12 lAkha 10 lAkha 9 lAkha 25 lAkha 26 lAkha 14 lAkha 12 lAkha 26 lAkha - 116.50 lAkha + + 58 lAkha 10 lAkha 81 lAkha 84 lAkha 197.50 lAkha kula yoni phulakoTi koTi = kulanI zreNI te, ekaja jAtimAM judA judA kulo hoya che. -
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'IFER- , '' ' ' - 1 | | ' e 1) niyama gatinA jIvonuM AyuSya ane avagAhanA yaMtra bhedanAma | bhavasthiti avagAhanA jaghanya - utkRSTa jaghanya - utkRSTa sUthama pRthvIkAyana zullakabhava attarmuhUrta | aMgulaasaMkhyAta aMgulaasaMkhyAtabhAra rapa AvalikA) sUthama apUkAya | zullakabhava " sUpa teukAya sUma vAyukAya sukama sA.vana. bAdara pRthvIkAya, attarmuhUrta rara havarSa bAdara apUkAya 7 hajAra varSa bAdara teukAya traNa divasa bAdara vAyukAya traNa hajAra varSa bAdara sA.vana.. anArmuhUrta bAdara pratyekavana, dasa hajAra varSa sAdhiksahasa yojanA beIndriya 12varSa 1ra yojanA | tejiya 49divasa 3 gAu, jiya | caurijiya cha mAsa 1 yojana saM. jalacara pUrvakoDavarSa 1Na yojanA garbhaja jalacara sa, catuSpada " 84 ha. varSa gAu pRthakatva N | garbhaja catuSpada - " 3palyopama cha gAu ca | sama urapasipI " pa3 varSa yo. pRthakatva | garbhaja urapari. pUrvakoDavarSa 17. yo. | saMdhU bhUjapari. " saraha. varSa dhanuM pRthakutva garbhaja bhujapari. pUrvakoDavarSa 2 thI 9 gAu saMbU khecara 72. varSa dhanu pRthakatva garbhaja khecara " palzaasa bhAga rathI nava dhanu. 2 5 Tgata jIvavicAra || 320
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) manuSyanI-avagAhanA ane AyuSyanuM yaMtra kSetra 49 4 avasarpiNI avagAhanA * AyuSya apaAro jaghanya utkRSTa AhAra |pramANa pAsaLI tyAM pAlana devakuru-utarakurya 1 loArI 3 gAu 3 palyopamamAM 3 palyopama 3 divase taveranA ra5da | kiMIka nyUnatama ghaNA harivarSa- raje Aro ra gAu 2 palyopamAM 2 palyopama ra divase bora 128 | ramyaka kSetra haimavata- 3jo Aro | gAu kaMIka nyUna | palyopama ekAMtare AmaLAja | 79 haiirayavaMta 1 palyopama mahAvideha kSetra 4tho Aro 500 dhanuSya aMtarmuhUrta koDa pUrva varSa ani- ani- ani-ani yamita yimita yamita yamita bhArata- poAro | hAtha aMtarmuhUrta 130 varSa airavata kSetra bhArata- cho Aro ra hAtha aMtarmuhUrta 20 varSa airavata kSetra pada antarkaMpa3jo Aro]oodhanuSya palyopamano palyopamano etare AmaLA ja 39 asaMkhyAtabhAga asaMkhyAtajUna bhAga 1 1 LI (3) sAte nArakInuM utkRSTa-jaghanya AyuSya tatha avagAhanAnuM yaMtra krama - nArakInuM nAma | utkRSTa sthiti | jaghanya sthiti avagAhanA dhanuhAtha-aMgula (1)| ratna prabhA pRthvI | 1 sAgaropama | 10000 varSa 7- u - 6 (2)| zarkarA prabhA pRthvI | 3 sAgaropama | 1 sAgaropama / 15- - 12 vAlukA prabhA pRthvI | 7 sAgaropama / 3 sAgaropama |31- - 0 (4) paMka prabhA pRthvI |10 sAgaropama | 7 sAgaropama |2- - 0. (pa) dhUmaprabhA pRthvI |17 sAgaropama / 10 sAgaropama 125-0- 0 ()] tamaH prabhA pRthvI |rara sAgaropama | 17 sAgaropama ra50-0- 0 tamaH tamA prabhA pRthvI 33 sAgaropama rara sAgaropama 500-0- 0 jIvavicAra | 321
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) bhavanapati vyaMtara devonA zarIranI avagAhanA ane AyuSya yaMtra bhavanapatideva | avagAhanA jaghanya | utkRSTa AyuSya AyuSya asura nikAya | 7 hAtha | 10 hajAra varSa | sAdhika1 sAgaropama bhavanapatinA nava devonuM 7hAtha 10 hajAra varSa | be palyopamamAM nyUna vyatara deva 7hAtha ! 10 hajAra varSa 1 palyopama bhavanapati devInuM | 7 hAtha | 10 hajAra varSa | 4 palyopama asuranikAya nava bhavanapati devInuM | hAtha | 10 hajAra varSa deva karatA aDadhu jyotiSIdeva-devIonA zarIranI avagAhanA tathAjavI ujUAyuSya yaMtra jyotiSI nAma | avagAhanA jaghanya AyuSya utkRSTa AyuSya candra deva | 7hAtha o palyopama 1 palyopama-upara 1 lAkha varSa candra IndrANInuM 7hAtha Oaa palyopama | 50 hajAra varSa (tethI adha) KI,50) Oaa palyopama candranI prA-devonuM '7 hAtha palyopama / 1palyopama upara 1 lAkha varSa (V,50). candranI prajA-devInuM 7 hAtha Oaa palyopama (tethI adhI-vA palyopama upara (4,50) 50 hajAra varSa sUrya IndranuM | 7 hAtha nathI | |1 palyopama uparAMta 1000 varSanuM sUryanI IndrANInuM 7 hAtha va palyopama |vA palyopama upara 500 varSa | sUryanI prajA-devanuM hAtha palyopama T1 palyopama upara 1000 varSa sUrya praja-devInuM 7hAtha - palyopama |LA palyopama upara 500 varSa graha adhipatinuM hAtha palyopama 1 palyopama grahAdhipatinI IndrANInuM) 7 hAtha Oaa palyopama bA palyopama grahapraja-devanuM 7hAtha Oaa palyopama ( 1 palyopama grahapraja-devInuM hAtha na palyopama nA palyopama nakSatra adhipatinuM 7 hAtha - palyopama Oaa palyopama nakSatrAdhipatinI devInuM hAtha palyopama Oaa palyopama nakSatra devanuM hAtha ga palyopama vinA palyopama nakSatra devInuM 7 hAtha Oaa palyopama. na palyopama sAdhika tArA adhipatinuM hAtha palyopamano palyopama AThamo bhAga (L) tArA adhipati devInuM 7i hAtha 158 palyopama tArA devanuM 7 hAtha. palyopama tArA devInuM hAtha 158 palyopama sAdhika jIvavicAra || 3rara
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 hAtha (5) vaimAnika devonuM jaghanya-utkRSTa AyuSya ane avagAhanAnuM yaMtra krama | devalokanA nAma | avagAhanA jaghanya AyuSya | utkRSTa AyuSya | | saudharmadevaloke | 7 hAtha | 1palyopama | rasAgaropama IzAna devaloke 1 palyopamathI adhika rasAgaropama sAdhika sanaskumAradevaloke. 6 hAtha 2 sAgaropama 7 sAgaropama mAhendradevaloke 6 hAtha 2sAgaropama adhika | 7sAgaropama sAdhike brahma devaloke 5 hAtha 10 sAgaropama lAMtakadevaloke 5 hAtha 10 " zuka 4 hAtha sahastrAra 1 41 @ 1 1 14 14 4 hAtha 17 Anata. 3 hAtha 19 prANata 3 hAtha 19 20 20 21 22 22. 23 14 23 24 24 25 16. T. 25 26 AraNa 3 hAtha azruta 3 hAtha sudarzana caiveyaka 2 hAtha supratibaddha raiveyaka | 2 hAtha 15. | manorama zaiveyaka 2 hAtha sarvabhadra raiveyaka | 2 hAtha suvizAla raiveyaka 2 hAtha sumanasa gaiveyaka [ 2 hAtha saumanasa raiveyaka 2 hAtha priyaMkara zaiveyaka ( 2 hAtha Aditya raiveyaka - 2 hAtha rara | vijaya vimAne 1hAtha 26 27. 27. 28 28 29 30 21 | 30 31 31. ra3 31 3ra matAMtare 33 sAgaropama 3ra -1 31 ". 31 " 3ra. -nathI [matAMtare 32] 33 24 T kara vaijayaMta vimAne 1 hAtha jayaMta vimAne 1 hAtha ripa aparAjitavimAne | 1 hAtha 26 | sarvArthasiddha vimAne | 1 hAtha che jIvavicAra | 3ra3
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanaspati It ( judA-judA jIvonI kAyasthiti tilaka | paryApta pratyakAthI vathI paryAptAnI sarvanI| mAya | sUthama pRthvIkAya mizrapaNe asaMkhya u.ava. | asaMkhya u.ava. | pratyeka pRthvI + asaMkhyalokAkAza | asaMkhyalokAkAza | mujaba sUma apAya | " I " , " | " sUthama teukAya sUNama sAdhAraNa anaMtau.ava. pratyekavat pratyekavatuM anaMtalokAkAza bAdara pRthvIkAya 70 koDAkoDI | 70 koTI.sAgaro. saM.saha.varSa- sAgaropama lAkha76 ha.varSa bAdara apukAya pada hajAra varSa bAdara teukAya 24 divasa bAdara vAyukAya 24 hajAra varSa bAdara sAvanaspati saM. sahasra varSa bAdara pratyekavana. 80 hajAra varSa beIjiya saMkhyAtA sahasavarSa saMkhyAtA sahasavarSa | saMkhyAtA varSa te Indriya saMkhyAtA divasa caurijiya saMkhyAtA mAsa saMmatiryacapace. sAtapUrvakoTI varSa ekahajAra sAgaropama garbhaja tiryaMca 3 palyopama saMkhyAtA varSa sAgaropama paMcendriya 7pUrvakoTI varSa | sa. manuSya attarmuhUrta teTalI ja garbhaja manuSya 3 palyopama 7pUrvakoTI kAyasthitinathI apekSAe bhavasthiti 1 x x deva naraka uH utsarpiNI avaH avasarpiNI a: asaMkhya jIvavicAra [ 324
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI 7) ekavI sAta narakanA khataro sahita mAruSano yaMtra bIjI IcapatipataranI mANapariniyana tara. jAnyaditi | umiti 1sAgaropama I hsA., bhAga 1 sA., bhAga 1 sA. *,, bhAga 1 sA. *,, bhAga 1 1sA.,, bhAga 1 sA., bhAga 1 1sA , bhAga 1 sA. ', bhAga 1 sA. ,, bhAga 1 sA. , bhAga | 2 sA., bhAga 2 sA... bhAga 2 sA., bhAga 2 sA.,, bhAga 1 2 sA.,, bhAga 2 sA... bhAga | 2 sA... bhAga 2 sA., bhAga 1 2 sA. 9, bhAga 11 | 2 sA.,, bhAga | 2 sA.", bhAga 1 pahelI ratnaprabhAtipatAjI ] mAdhyamitinuM yatra tarI janyariti | unnAiti dasa hajAra varSa | nevuM hajAra varSa dasa lAkha varSa nevuM lAkha varSa nevuM lAkha varSa pUrva koDa varSa pUrva koDa varSa | I,sAgaropama N,,sAgaropama , sAgaropama V, sAgaropama che, sAgaropama 1 sAgaropama | ",,sAgaropama *,, sAgaropama | ,, sAgaropama ", sAgaropama | A,, sAgaropama 1,, sAgaropama | A,, sAgaropama 11 ] , sAgaropama | 4,,sAgaropama 1, sAgaropama | , sAgaropama | 13 | , sAgaropama | ja, sAgaropama] trIjIvANAprabhAnI riti jaNAiita | unAliti 3 sAgaropama | 3 sA. *, bhAga 3 sA., bhAga 1 3 sA. , bhAga 1 3 sA. ', bhAga 1 4 sA., bhAga 4 sA.,bhAga | 4 sA., bhAga 4 sA.,bhAga 5 sA.,bhAga 5 sA., bhAga 1 5 sA., bhAga | 5 sA.,bhAga 1 sA.,bhAga sA.,bhAga | sA., bhAga dasA., bhAga 1 dasA.,bhAga 10 12. pitara | corI pakabhAnIditi janyariti | | uditi 7 sAgaropama | 7 sA., bhAga | 7 sA. 1, bhAga | 7 sA., bhAga 7 sA., bhAga 1 8 sA. 1, bhAga 8 sA., bhAga 8 sA. 1, bhAga 8 sA.", bhAga 9 sA.,,bhAga 9 sA.', bhAga T 9 sA.' , bhAga 9 sA.' , bhAga 1 9 sA., bhAga 7. T9 pANI apabhAnarakanI hiti | chaThThI tamawbhAnarakanIdi ti tara jAnyahiti | uhiti [ pratara! jAnyasthiti | upavita 10 sAgaropama | 11 sA., bhAga ]] 1 | 17 sAgaropama /18*|, sAgaropama 11 sA., bhAga | 12 sA. *, bhAga || 2 |18 sAgaropama, 201, garopama | 12 sA. *, bhAga | 14 sA., bhAga || 3 2015, sAgaropama varasAgaropama 4 | 14 sA., bhAga | 12 sA., bhAga Tii - sAtamI tamAma prabhAmAnaranIti - 5 | 12 sA. 1, bhAga 1 17 sAgaropama | . 1L rasAgaropama / sAgaropama | jIvavicAra /35
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyazrInA vAMcanA rUpe pragaTa thayelA kalpatarU samAna zrutajJAnanA pustakonA prakAzanamAM saMpUrNa lAbha lenAra bhAgyazALI parivAro... () che kama | SAko lAbhArthI (1) navatatva bhAga-1 (jIvatatva) | gurabhakato parivAra taraphathI (ra) | zAnasAra bhAga-1 zrImatI bhAvanAbena sudhIrabhAI zAha ha. pradipabhAI-surendranagara jJAnasAra bhAga-2 sva.kamaLAbena mayAbhAI mohanalAla parivAra tathA zrImatI mukatAbena khAMtIlAla vorA, amadAvAda nAnasAra bhAga-3 mAtuzrI kasturabena velajIbhAI haraNIyA ha. dhIrajabhAI zAha-jAmanagara jIvavicAra jhaverI kanakalAla suMdaralAla parivAra ha. sudhIrabhAI-a.sau. zobhAbena tathA vairya-jAmanagara jJAnasAra bhAga-1 mAtuzrI jayAlakSamI amRtalAlaviracaMda (punaH prakAzana) pArekha parivAraha.kirtIbhAI-mulunDa jIvavicAra STP Web Hosting-Rajkot (punaHprakAzana) ha. jIleza-jImIta pradipabhAI pATaDiyA navataqbhAga-1 pU. bhAgyodaya sAgarajI ma.sA. tathA (jIvata~). mahattarA sAdhvIzrI mRgAvatIzrIjI tathA sAdhvIzrI (punaH prakAzana). priyadarzanAnI preraNAthI temanA bhaktajano taraphathI jJAnasAra bhAga-2 (punaH pra.) | gurUbhakto parivAra taraphathI (10) namaskAra mahAmaMtra saMghamAtA vIrAbena tathA DAhIbena jeThAlAla bIda zrI vardhamAna parivAra prakAzita parivAra tathA mAtuzrI maMjulAbena bAntilAla zAha jJAnasAra bhAga-3 (punaH pra.) | gurUbhakta parivAra (bhavaDI) taraphathI (12) | navatatva bhAga-1 zrImatI binAbena dipakabhAIjhaverI, jAmanagara. (jIvatatva) (punaHprakAzana). ha. sAgara-dhAsa, bhAvika cArmA, parama-hiyA-deva navatattva bhAga-2 mAtuzrI prabhAbena maMgaLajIbhAI zAha (mahuvAvALA) (ajIvatatva) hAlaH muluMDa namaskAra mahAmaMtra mAtuzrI pAnIbena lakhamazI lAdhA gaDA-bhIvaMDI (punaH prakAzana) mAtuzrI maNIbena somacaMdanarazI hariyA-bhIvaMDI jAnasAra bhAga-1 gurUbhakta parivAra muluMDa taraphathI (punaH prakAzana) (11) , (13) jIvavicAra || 3ra6
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ (prakAzIta prakAzano ; jJAnasAra bhAga-1 jJAnasAra bhAga-2 jJAnasAra bhAga-3 jJAnasAra bhAga-4 jIvavicAra navatatva bhAga-1 (jIvatatva) navatattva bhAga-ra (ajIvatattva) namaskAra mahAmaMtrI AgAmI prakAzano - * jJAnasAra bhAga-5 (nispRha aSTaka) :: prakAzaka :: zrI jhAlAvADa jaina zvetAbaMra mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa ArAdhanA bhavana, mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara.