Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 3 mAM che. sUtrakRta-1 ) -: anuvAda-zreNInA sarjaka : 0 prAkRta" - aMgasUTa-2-nA.. -0- zrutaskaMdha-1-nA.. - adhyayana-1-thI muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa AraMbhIne Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 adhyayana-11 sudhI - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 [3/1]
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA [ ga = = = = = = = = Agama saTIka anuvAdanA A bhAga | 3 | nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI che devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. EAEAEAAAAAAAAAAAAAA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono eka-301 1- AgamasuttANi-mUlaM 49 prakAzano EUR A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 2 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, ApanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 40 prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. d zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa . pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. = = X = E G ma
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo namaH bhaO-3| (2) prakRtAMga-/1 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * bhUmikA : sUtrakRta" sUtrano krama bIjo che. bAra aMgasUtromAM paNa "sUtrakRta" e bIjuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te "sUyagaDa" nAme prasiddha che ane saMskRtamAM "sUtrakRta" nAme oLakhAya che. vyavahAramAM A Agama "sUyagaDAMga" sukhanA nAme prasiddha che. A aMgasUmanA be zrutaskaMdha che. jemAM pahelAM zrutaskaMdhamAM 16-adhyayano che ane bIjA zrutaskaMdhamAM--adhyayano che. A 16 + 9 e 23-adhyayanono saMkhyA ullekha AvazyakasUtranA pratikamaNa adhyayanamAM arthAt zramaNamUtramAM paNa jovA maLe ja che. 'sUyagaDa' sUtrano mukhya viSaya jJAna vinayAdi guNonuM varNana che ane bIjA dharmonA AcAra paNa batAvyA che. jainadarzana ane 363 kuvAdIonI mAnyatAnI tuvyatA ane bhinnatA che, jainadarzananI nikoTI zuddhatA Adi che. viziSTa vairAgyopadeza che, upasarga parijJA, strIparijJA Adi aneka viSayonuM jJAna maLe che mAtra mata-matAMtara ja nahIM, paNa uttama upadeza paNa che. jemake - vairAgya sAdhanA, samAdhi, mokSamArga, dharmasvarUpa, AhArasvarUpa Adi. e rIte dravyAnuyoga sAthe caraNakaraNAnuyogano subhaga samanvaya che. A AgamanA mULa sUrano pUrNa anuvAda ame noMdhela che, vivecana mATe ame "TIkAnusArI vivecana" zabda pasaMda karyo che. vRttinI mukhyatAthI vivecana karAyela A anuvAdamAM niyukti ane yatkiMcit cUrNinA aMzo paNa rajU karyA che. to sAme pakSe nyAya, vyAkaraNa, vAdo, paramatanuM viziSTa khaMDana jevI ghaNI vAto choDI paNa dIdhI che, to kayAMka kayAMka upayogI saMdarbhonI noMdho paNa TapakAvela che, Adhunika vidvAnoe A AgamanI bhUmikAmAM vidvatApUrNa kathano ke ullekho paNa karyA che, paNa amane e bAbate mauna rahevuM yogya lAgela che. [3/2] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 $ zrutaskaMdha-1 8 * vivecana :| jione sumonI ja TIkA jovI hoya teNe sIdhuM peja-15 jevuM. namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajhAyANaM, namo loe savva sAhUNaM. [A pAMca pado cUrNinA AraMbhe noMdhAyA che.) sva, para samaya sUcaka anaMtagama, paryAyA, guNothI zobhAyamAna, atulya evA sUtrakRtAMganuM vivaraNa jinone namaskAra karIne kahIza. jo ke A aMgasUtranuM vivaraNa bIjA AcArya pravare karela che, to paNa huM bhaktithI vivaraNa karavA yatna karIza. zuM garuDa koI sArA mArge gayela jANIne pataMgIya te ja mArge javAne na icache ? vizeSa bodhavALA jeo mArI kRtinI avajJA kare che, te kAMIka zAstra jANe che, temane choDIne jeo mArAthI paNa maMdabuddhivALA che, temanA upakAra mATe mAro A maMtra che.. A apAra saMsAramAM khUyelA bhavya jIvoe ati durlabha manuSyatva, uttama kuLamAM janma, samagra indriya sAmagrI Adi yukta ahaMdu darzana pAmIne samagra karmonA uccheda mATe yana karavo. kacchada samyaga viveka para AdhAra rAkhe che. te viveka Apta-upadeza vinA na thAya. saMpUrNa doSonA kSayathI arihaMta e ja Ata puraSa che. tethI temanA kahelA dvAdazAMgIrUpa AgamanA jJAna mATe yatna karavo. idaMyugIna puruSa AryarakSita mahArAje anugraha buddhithI dvAdazAMgIne caraNakaraNa, dravya, dharmakathA, gaNita e cAra anuyogamAM vyavasthAmAM karI. temAM AcArAMga caraNakaraNAnuyoganA prAdhAnyathI vyAkhyAta karyuM. have dravyAnuyoga prAdhAnyavALA 'sUtrakRta' nAmaka bIjA aMganI vyAkhyAno AraMbha kare che. prazna :- arthanuM zAsana karatuM hovAthI A zAstra che, zAstranA sarve vidano zAMta karavA mATe Adi maMgala, sthirasparicaya mATe madhya maMgala ane ziSya-praziyA paraMparAmAM aviccheda mATe atyamaMgala joIe te kema nathI ? uttara : tamArI vAta satya che, maMgala iSTa devatAnA namaskArAdi rUpa hoya, A sUtranA praNetA sarvajJa che, te hoya tyAre bIjA namaskAra yogya na hovAthI maMgala karaNanA prayojanano abhAva che, mATe maMgala abhidhAna nathI. gaNadharo paNa tIrthaMkara vacanano ja anuvAda karanArA hoya maMgalanI jarUra nathI. zrotAnI apekSAe to sarva zAstra ja maMgala che. niryuktikAra ja maMgala kahe che o ahIM suSakRriNa mUrSi khAsa jovA lAyaka che. temane 'maMga' zavadano ghaNo vistAra karyo che. [ni.1] ahIM pUrvanI aDadhI gAyA vaDe bhAvamaMgala kahyuM. pAchalI aDadhI gAthA vaDe prekSApUrvakAri pravRtti arthe traNa prayojana batAvyA che. kahyuM che ke - jANItA saMbaMdhanA kahevA prayojanane sAMbhaLavAne sAMbhaLanAra yatna kare. tethI zAstra Abhe prayojana sAthe saMbaMdha kahevo joIe. temAM 'sUtrakRta" e abhidheya pada che, niryukti
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruta-1, bhUmikA kahIza e prayojana pada che ane chevaTanuM prayojana mokSa prApti che, saMbaMdha to prayojanA pada vaDe karI anumAna karavA yogya che, mATe judo kahyo nathI. kemake zAstra ane prayojana baMne saMbaMdhanA AzrayamAM che - x * A samudAya artha kahyo. have avayava artha kahe che - dravya ane bhAvathI tIrthanA be bheda che. dravyatIrtha te nadI utaravAno mArga. bhAvatIrtha te samyak darzana, jJAna, cAstri A traNe saMsArasamudra pAra utAravAmAM samartha che athavA traNeno AdhAra te saMgha ke prathama gaNadhara che. tene karanArA tIrthakarone namIne kahIza temAM bIje paNa tIrthakaravane koI kahe teno vyavaccheda karavA kahe che . je rAga, dveSa, mohane jIte te jina. AvA jina sAmAnya kevali paNa hoya tevI spaSTatA mATe "vara" zabda mUkyo. 34 atizayayukta te jinavara. temane namIne, temane namaskAra karavAnuM kAraNa che temanuM AgamanA arcanA upadezavathI upakArIpaNuM. jita sAthe vara vizeSaNanuM kAraNa che zAstranuM gaurava. zAstra racanAranA prAdhAnyathI zAstranuM pradhAnapaNuM che. arthanuM sUcana kare te sUtra. tene karanAra te sUtrakAra. teo svayaMbhuddha-Adi paNa hoya, tethI ahIM gaNadharone namIne kahyuM. sAmAnya AcAryomAM gaNadharava hovA chatAM tIrthakara namaskAra pachI turaMta gaNadhara levAthI gautama Adi ja jANavA. gAthAmAM makela 2 siddhAdinA grahaNa mATe che. vava pratyayathI sva-para siddhAMtanuM sucana jenA vaDe karAyuM che te 'sUtrakRta'. tenA mahAarthavavI tene "bhagavAna" evuM vizeSaNa ApyuM ane enA vaDe A sUtra sarvajJanuM kaheluM che, te paNa batAvyuM. yojana eTale yukti-arthanI ghaTanA, nizcayathI ke adhikatAthI je yukti karAya te niyukti arthAt sabhya arthane pragaTa karavo te. athavA niyukta sUtramAM ja paraspara saMbaMdha rAkhanArA arthonuM rahasya pragaTa karavuM te yukta zabdanA lopathI niyukti, tene kahIMza. ahIM sUtrakRtAnI niyuktine kahIza enA vaDe upakrama dvAra kahyuM. te ja ahIM 'apasaMda' zabda vaDe thoDuM kahyuM. tyArapachI nipa. te traNa prakAre che, ogha niSpanna, nAma nipajJa, sUgAlApaka niSaa. temAM ogha nipajJa nikSepamAM A 'aMga' pote che, nAmaniSa nikSepamAM "sUtrakRta" che. have paryAya kahe che- [ni.2] aMgomAM sUtrakRtu bIju aMga che, tenA A yoka arthavALA nAmo che. (1) 'bhUta' eTale artharUpe tIrthakarothI utpanna, tene gaNadharoe graMtha canA vaDe karyuM - te sUtagaDa, (2) 'sUtrakRta' eTale strAnusAre jemAM tAvano avabodha karAya te 'suckaDa'. (3) 'sUcAmRta" eTale sva para siddhAMtanuM artha sUcana te sUcA. te jemAM karI che te. A traNe nAmo guNaniSpanna che. [ni.3-] sUjha ane kRta be padono nikSepa kahe che - nAma, sthApanA choDIne dravyasUtra batAve che - poMDaga eTale kAlAthI utpanna thayela kapAsanuM rU. Adi zabdathI aMDaja rizama, vAlaja [una Adi levA. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhAvamUtra-ahIM A adhikAramAM 'sUcaka jJAna' athatu "zrutajJAna' che. tenuM ja sva-paranA arthanuM sUkapaNuM che. te zrutajJAna sUjha cAra prakAre che - saMjJAsUtra, saMgrahama, vratanibaddha, jAtinibaddha. temAM saMjJA sUtra svasaMketapUrvaka nibaddha che. jemake - "je DAhyo che, te strI saMga na kare." ityAdi. tathA lokamAM paNa pudgalo, saMskAra, kSetrajJa ityAdi. saMgrahasUtra - je ghaNAM ane saMgraha kare che. jemake - 'dravya' kahetA sarva dharmaadharmAdi dravyano saMgraha levAya. athavA "utpAda thaya ghauvya yuktasatu". vRta nibaddha sUtra-aneka prakAre vRta jAti AdithI nibaddha. jemake - "jJAnasa", '' tineti" vagere. jAti nibaddha cAra prakA (1) kAnIya - jemake uttarAdhyayana, jJAtAsUtra Adi. (2) gadha - brahmacarya adhyayanAdi, (3) padha-chaMdovALuM, (4) gema-je svara saMcAra vaDe prAya gIti chaMda vaDe cela - jemake kApilIya adhyayana-gnapurva masaTo [ni.4-] have 'kRta padano nikSepa kahe che - kRta eTale karma bAMdhavuM. kemake akatani karma baMdhAtu nathI. * x * X - karaNa, kAka ane kRta e traNa zabda che, te traNenA pratyekanA nAma Adi cha nikSepA che, temAM pAchalI aDadhI gAthA vaDe saMkSepamAM kahevAnuM hoya karaNa zabdane choDIne kArakanA nikSepA kahe che - temAM nAma, sthApanA prasiddha che. have dravyanA viSayamAM kAka kahe che - te dravyano, dravya vaDe, dravya svarUpa kAraka te dravya kAka. "kSegakAraka" te bharata-gAdimAM je kAraka athavA je photramAM kArakanuM vyAkhyAna karAya te prakAka. e rIte kALa-kAka paNa samajI levuM. bhAvadvAramAM kAraka ciMtavatA jIva pote atre kAraka che. kAraNa ke sUjhanA kAraka gaNadhara bhagavaMta che. A vAta niyuktikAra pote ja kaheze. - x * have dravya karaNane kahe che | [ni.5-] dravyanA viSayamAM karaNane ciMtavIye. jemake - dravyanuM, dravya vaDe ane dravya nimite je karaNa-anuSThAna te dravyakaraNa. tenA be bheda-prayogakaraNa ane visasA karaNa. temAM prayogakaraNa-5 AdinA vyApAthI je thAya tene tenA be bhedamaLakaraNa ane uttarakaraNa. temAM uttakaraNa pAchalI aDadhI gAthAthI jaNAve che - uttaratra karaNa te uttarakaraNa - karNavidha Adi athavA mUlakaraNa - ghaTa Adi je ojAra-daMDa, cakAdi vaDe svarUpathI pragaTa karIe te uttakaraNa. kartAno upakArakasaMskaraNAdithI upakAraka karavAmAM samartha che te. pharIthI vistArI mUla ane uttarakaraNa batAve che- [ni.6-] mULakaraNa eTale audArikAdi pAMca zarIro, temAM audArika, vaikriya, AhAka traNemAM uttarakaraNa karNa, skaMdha Adi vidhamAna che. te ja pramANe - ATha aMga mukhya che. mAthuM, chAtI, peTa, pITha, be hAtha, be paga. A AThe aMga traNe zarIramAM banAvavA te mULa karaNa che. kAna, khabhA vagere aMgopAMga banAvavA te uttarakaraNa che. kAzmaNa, taijasa zarIra banAvavuM te mULakaraNa che, tenA aMgaupAMgano abhAva hovAthI tene uttarakaraNa nathI.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruta-1, bhUmikA athavA audArika karNavedhAdi uttarakaraNa che. vaikiyanuM uttarakaraNa te uttavaikiya che, athavA dAMta-keza Adi banAvavuM te uttakaraNa che. AhAkane gamanAdi kiyA uttarakaraNa che. athavA audAkinuM mUla-uttara karaNa pAchalI aDadhI gAthAthI bIjI rIte batAve che. dravyendriya mULakaraNa che tenuM viSa-auSadhAdithI suMdaratA vagere pamADavuM te uttarakaraNa che. [ni.] ajIva Azrita karaNa - (1) saMghAtakaraNa - laMbAI, pahoDAImAM tAMtaNA joDIne kapaDAnuM taiyAra karavuM, (2) parisATa karaNa - karavata vaDe zaMkha AdinuM niSpAdana. (3) saMghAta parisATakaraNa- gADA Adi kavA. (4) te baMnenuM niSedhakaraNa - ThuMThAdinuM udgha ke tichuM ApAdana karavuM. prayogakaraNa kahIne have visasAkaraNa kahe che- [ni.8-] viTAsAkaraNa Adi, anAdi be bhede che. temAM anAdi te dharma, adharma ane AkAzanuM paraspara anuvedha vaDe rahevuM te che. ekabIjA joDe samAdhAna ane Azraya levAthI anAdivane kAraNe karaNatvano virodha nathI. rUpIdravyomAM be aNu vagerenA prakama vaDe bheda ane saMghAtathI skaMdhapaNuM pAme che te sAdi karaNa che. pudgala dravyanA daza prakAre pariNAma che. te A rIte - baMdhana, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu ane zabda. temAM baMdha-snigdha, rakSA paramANunA maLavAthI thAya, gati pariNAma te dezAMtara javuM che. saMsthAnA pariNAma-parimaMDalAdi pAMca bhede che, bheda pariNAma-khaMDa, pratara, cUrNaka, anutaTika, ukArika e pAMca bhede che. A khaMDa AdinuM svarUpa batAvanArI A be gAyA che-- khaMDono bheda te khaMDabheda, pratarabheda te vAdaLanA samUhano che, cUrNa te kuTIkuTIne banAvela tathA anutarIkA eTale vaMzavakalikA ane sukA taLAvamAM samArohamAM bhedamAM utkaTikA utkIrNa che. viDhasA prayoga mizra, saMghAta ane viyogathI vividha gama thAya che. - varSa pariNAma-zetAdi pAMca varSonI pariNati che, temAM be vagerenA saMyogathI navo raMga bane tenuM svarUpa A pramANe - jyAre eka guNo kALo raMga ane sapheda raMga bahuguNa hoya to kALo raMga dhoLAmAM pariName che, jo dhoLo eka guNa hoya ane kALo bahu guNa hoya to dhoLo raMga bahu kALAnI sAthe te rUpe pariName. dhoLo ane kALo sarakhA guNa hoya to kApota raMgamAM pariName. e rIte pAMce raMga saMyoga vaDe je-je gamAM pariName tenA 31 bhAMgA thAya che. A pramANe gaMdha, rasa ane sparza tathA saMsthAnonA saMyoga vaDe bahuvikalpa pariNAma Ave. 31-maMgo A pramANe thAya - dvikasaMyogI-10, mikasaMyogI-10, catukasaMyogIpa, pAMca saMyogI-1, pratyeka raMganA judA judA-5. guralaghu pariNAma paramANuthI AraMbhIne anaMtAnaMtapadezI DhaMdha sudhI sUma hoya. zakada pariNAma tata, vitad, dhana, zuSira e cAra bhede che. tathA tAlu, oSTha, puTano vyApAra Adi abhinivRtti che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 A sivAya paNa pudgalonuM chAyA vagere pariNAma che, te A pramANe che chAyA, Atapa, udhota, aMdhakAra ane spaMdana, e pudgalonA pariNAma spaMdana che. chAyA ThaMDI ane ati prakAza nahIM tevI Aditya vagaranI che, uNapakAza te Atapa che. zIta ke uNa nahIM tevo sama prakAza e udhota che, kALo-malina tamaruM te aMdhakAra jANavo, dravyanuM calaNa, phakavuM te gati jANavI, te vizrA, prayoga tathA potAthI, pArakAthI ema baMne prakAre thAya che. A sivAya bha, indradhanuSa, vIjaLI Adi kAryomAM je pudgalo pariName che te visasAkaraNa che - dravyakaraNa samApta thayuM. [ni.9] fkSa dhAtu nivAsa ane gati arthaka che. tene adhikaraNamAM 'STra' pratyaya lAgI photra banyuM. te avagAhanA ApanAra lakSaNavALuM AkAza jANavuM. te avagAhanA dAnanI yogyatA vinA kaMI karavA zakitamAna nathI. tethI kSetramAM je karIe te phogakaraNa. nityatva hovA chatAM upacArathI phonanuM karaNa te phogakaraNa. jemake ghara Adi pADI khulluM medAna karyuM te AkAza karyuM ane bAMdhatA AkAza rokyuM kahevAya. zeraDInA kSetranuM karavuM, haLa Adi vaDe khetara kheDI sudhAre te thotrakaraNa jANavuM. - 4 - [ni.10-] kALanuM paNa mukhya kAraNa saMbhavatuM nathI. chatAM upacArathI dekhADe che, koI je kALa ghaDI vagere nalikAdi vaDe mApe che. te A rIte - 60 udakALanI eka ghaDI, be ghaDInuM muhUrta ityAdi kAlakaraNa athavA je kALamAM karIe te athavA kALamAM karaNanuM vyAkhyAna te kALakaraNa. e oghathI jANavuM. nAmathI pyAra karaNo che. te A pramANe [ni.11 thI 13-] bava, bAlava, kolava, tetila, gara, vaNi, viSTi, zakuni, catuSpada, nAga, kiMtuna e 11-karaNa che. chellA cAra dhruva, pUrvanA sAta cala che. sadA caudazanI rAtre zakunI karaNa levuM. pachI anukrame catuSada, nAma ane kiMtunA levA. have bhAvakaraNa kahe che [ni.14-] bhAvakaraNa be bhede che - prayoga ane visasA. temAM jIva Azrita prAyogika mULakaraNa pAMce zarIronI payakti che. te pati * nAma kamoMdayathI dayika bhAvamAM vartamAna jIva potAnA vIryathI utpanna thayela prayoga vaDe banAve che. uttarakaraNa pAchalI aDadhI gAthAthI kahe che. - uttarakaraNa te krama, zruta, cauvana, varNAdi cAra rUpe che. - temAM kramakaraNa zarIra nipatinA uttarakALamAM bAla, yuvA, vRddhAdi kramathI uttarottara avasthA vizeSa. zrutakaraNa te vyAkaraNAdi parijJAnarUpa avasthA vizeSa tathA apara kalA parijJAnarUpa che. cauvanakaraNa te kAlakRta vaya-avasthA vizeSa athavA rasAyaNa Adi prApta zakti che. tathA varNa, gaMdha, rasa, sparza karaNa, viziSTa bhojanAdi vAparatA je viziSTa vadi pheraphAra thAya te che. vaLI A pagala vipAkapaNAthI vaNadinuM ajIva AzritapaNuM samajI levuM. have bhAva visasA karaNa kahe che-- [ni.15-] vaNiida eTale rU5, sa, gaMdha, sparza te jyAre judA judA rUpAdimAM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruta-1, bhUmikA maLe che, te varNAdinuM maLavuM te visasAkaraNa, te asaMkhyeyakALa rahenAra hoya che. asthira te kSaNamAtra rahenAra-saMdhyAnA raMga, indradhanuSu vagere che. tathA chAyApaNe ane Ata55Ne pudgalonA visasApariNAmathI ja pariNAma che, te bhAvakaraNa che. dUdha Adi stanamAMthI nIkaLyA pachI kSaNe kSaNe kaThina ane khATuM vagere thAya che te bhAvakaraNa che. [ni.16-] have mULakaraNa kahe che - zrutagranthamAM A mUlakaraNa che. te mana, vacana, kAca lakSaNa pravRtti ane zubha azubha dhyAnamAM rahelA vaDe graMthacanA karAya che, temAM lokottaramAM zubha dhyAnamAM rahI graMtharacanA karAya che ane lokamAM azubha dhyAna Azrita graMtharacanA karAya che. laukika graMtha karmabaMdhano hetu hovAthI kartAnuM azubha dhyAna jANavuM. ahIM to 'sUtrakRt' to sva siddhAMta hovAthI zubha adhyavasAyathI raceluM che kemake zubha dhyAnAvasthita gaNadharoe celuM che. teo graMyaracanA vakhate zubha dhyAnI hovAthI karmadvAra vaDe avasthA vizeSane kahe che. 23 [ni.17-] temAM karmasthati vicAratA madhyama karmativALA gaNadharoe A sUtra racela che. tathA vipAkathI maMda anubhAvavALA, baMdhane AzrIne jJAnAvaraNIyAdi maMdAnubhAve bAMdhatA tathA anikAcita ane nidhata avasyA karatA, dIrgha sthitika karmone hrasva sthiti karIne tathA baMdhAtI uttaraprakRtine saMkrAmavA vaDe, udayamAM AvelA karmone udIraNA karavA vaDe apramattaguNa sthAne rahI, sAtA-asAtA-Ayune udIratA tathA manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika zarIra, aMgopAMga Adi karmanA udaye vartatA, puruSa vede rahIne kSAyopazamika bhAvamAM vartatA gaNadharAdi vaDe A sUtrakRtAMga racAyuM che. have svabuddhinA parihAra dvAra vaDe karaNanA prakArane kahe che- [ni.18-] tIrthaMkaranA matane sAMbhaLI mAtRkAdi padone indrabhUtigautama Adie graMtharacanAmAM kSayopazama karIne, tenA pratibaMdhaka karmanA kSayopazamathI upayoga rAkhIne zubha adhyavasAya vaDe sajjanoe A sUtra karyu, tethI "sUtrakR" nAma che. have tIrthaMkare kayA yogamAM vartI kahyuM ane gaNadhare kayA yogamAM racyuM te batAve che- [ni.19-] temAM kSAyika jJAnavartI tIrthaMkare vAkyoga vaDe artha prakarSayathI gaNadharone kahyo. te gaNadharo sAmAnya puruSa na hatA, paNa kSIrAzravalabdhi AdinA samUhanA yoganA dhAraka yogadhara hatA, temanI samakSa prakAzela, sUtrakRta aMganI apekSAe napuMsaka liMga che. sAdhu zabdathI ahIM gaNadharo lIdhA che, temane uddezIne bhagavaMte artha prakAzyo che, te. artha sAMbhaLIne gaNadharoe paNa vacanayoga vaDe racyuM. te jIvano svAbhAvika guNa eTale prakRta, te prAkRta bhASA vaDe racyuM. paNa saMskRta bhASAmAM na racyuM. saMskRta bhASA nAT, niTa, zat pratyayAdi vikAranI vikalpanAthI banelI che temAM na racyuM. have bIjI rIte sUtrakRtano nirukta artha kahe che- [ni.20-] akArAdi akSaranA guNa ke tenA anaMtagama paryAyavALuM uccAraNa levuM, anyathA arthanuM pratipAdana karavuM azakya che. akSaguNa vaDe matijJAnanI saMghaTanA eTale bhAvazruta, tene dravyazruta vaDe prakAzavuM te. athavA akSaraguNanI buddhi 24 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vaDe racanA karavI tenA vaDe tathA jJAnAvaraNa Adi karmone dUra karavA - jIvapradezothI pRthakkaraNa rUpa, parizATana karavuM te hetu vaDe 'sUtrakRtAMga' karyuM te saMbaMdha che. te ja kahyuM che jema jema gaNadharo sUtra racavAno udyama kare che, tema tema karmo ochA thAya che, jema jema karmo ochA thAya tema tema graMtha racanAno udhama thAya. e ja vAta pAchalI aDadhI gAthAthI batAve che te ubhaya yoga eTale akSara guNamati saMghaTanA yoga tathA karmaparizATanA yoga vaDe athavA vAkyoga ane manoyoga vaDe A sUtra karyuM eTale sUtrakRt evuM nAma che. sUtrakRtanuM nirukta kahyuM have sUtrapadanuM nirukta kahe che- [ni.21-] arthanA sUcanathI sUtra, te sUtra vaDe keTalAka artho sAkSAt svIkAryA, tathA bIjA artho apittithI samajAvyA. eTale sAkSAt na batAvyA hoya chatAM 'dahIM lAva' ema kahetA dahIMnuM vAsaNa lAvavAnuM paNa jANe. ema karIne caudapUrvIo paraspara cha sthAnamAM rahelA che. tathA kahyuM che-- akSara prApti vaDe samAna, paNa ochA-vadhatAM mati pramANe hoya che te matithI zrutajJAnamAM paNa ochA-vadhatAM jANI levA. temAM je sAkSAt artha batAvyA, temAM badhAM caudapUrvI samAna jANavA, paNa je sUcita che, tenI apekSAe koI caudapUrvI anaMta bhAga adhika arthane jANe, bIjA te ja kAraNathI asaMkhya bhAga adhika artha jANe, trIjA saMkhyeya bhAga adhika jANe, tathA bIjA saMkhyeya, asaMkhyeya, anaMtaguNa jANe. te badhAM yuktiyukta sUtramAM kahyA jevA samajavA. te ja kahyuM che ke - "mati vizeSa hoya - ityAdi." | prazna - zuM sUtramAM kahyA sivAyanA paNa artho che ke jethI cauda pUrvIo paT sthAna patita kaho cho ? [uttara] - hA, ghaNAM che. kahyuM che - je prajJApanIya bhAvavALA padArtho che te na kahI zakAya tevAno anaMtamo bhAga che ane kahI zakAya tevA padArthono anaMtamo bhAga sUtramAM guMtheyola che. Ama hovAthI te artho AgamamAM bahu prakAre goThavelA che, keTalAMka sUtromAM sAkSAt kahyA che, keTalAMka apittithI samajAya che athavA kyAMka dezathI ane kyAMka sarve padArtho lIdhA che. vaLI je pado vaDe artho batAvIe te pado prasiddha che, sAdhavA paDatAM nathI, te anAdinA che, hamaNAM utpanna karelA nathI tathA A dvAdazAMgI zabdArtha racanA vaDe mahAvidehamAM nitya che ane bharata aivata kSetramAM dareka tIrthaMkaramAM zabda racanA dvAra vaDe navI racAya che paNa padArtha apekSAe to nitya ja che. - x + X + have sUtrakRtanA zrutaskaMdha, adhyayanAdinuM nirupaNa kare che-- [ni.22-] A sUtramAM be zrutaskaMdha, 23-adhyayano, 33-uddezAkALa che. te A rIte - adhyayana-1mAM 4-uddezA, bIjAmAM 3, trIjAmAM 4, cothA-pAMcamAmAM 2-2, tathA bAkInA adhyayano ekasarA che. A rIte 33-uddezA che. A sUtra AcArAMgathI be gaNuM arthAt 36,000 pada parimANa che.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 yuta-1, bhUmikA have pahelA zrutaskaMdhanA nAma nikSepAne batAve che- [ni.23-] ahIM pahelA zrutaskaMdhanuM nAma "gAthASoDazaka' che. eTale 'gAthA' nAmaka soLamuM adhyayana A zrutaskaMdhamAM che. temAM 'gAthA'no nAma, sthApanA, dravya, bhAvarUpa cAra prakArano nikSepa che. nAma, sthApanA prasiddha che. dravyagAthA be prakAre che. - AgamathI, to AgamathI, AgamathI gAthAno jJAtA paNa upayogarahita ane no AgamathI traNa prakAre - jJazarIra dravyagAthA, bhavyazarIradravyagAthA, A be sivAyanI dravyagAthA - X - X - X - bhAvagAthA paNa be prakAre che - AgamathI, noAgamathI. AgamathI bhAva gAthAno jJAtA ane upayogavALo jANavo, noAgamathI A gAyA nAmaka adhyayana jANavuM. kemake temAM AgamanuM eka dezapaNuM che. 'poDazaka'nA paNa nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla, bhAva e cha nikSepa che. - temAM nAma, sthApanA saraLa che. dravya 'SoDazaka'mAM jJa zarIra, bhavya zarIra ane te baMne sivAyanA sacitAdi 15-dravya levA. kSetra poDazaka te 16-AkAza pradeza, kALa SoDazaka te 16-samaya ke teTalo kALa rahenAra dravya, bhAva poDazaka te A adhyayana ja jANavuM. kemake kSAyopathamika bhAvavRttitva che. zruta ane skaMdhano cAra prakAre niphopa che. je bIje vistAcI kahyo che. have pratyeka adhyayanano artha adhikAra batAvavA kahe che [ni.24 thI 28-] pahelA adhyayanamAM sva siddhAMta, para siddhAMta prarUpaNA che, bIjAmAM sva siddhAMtanA guNo ane bIjA matanA doSo jANIne sva siddhAMtano bodha jANavo. bIjAmAM tatvone jANIne upasarga sahevA samartha bane te jaNAvyuM, cothAmAM strI-doSanuM varjana, pAMcamAmAM upasarga na sahe ane strI vazavartI hoya teno avazya nake upapAta batAvyo che. - chaThThAmAM anukULa-pratikULa upasarga sahevAthI ane strIdoSa varjanathI bhagavaMta mahAvIre jItavA yogya karma ke saMsArano parAbhava karI jaya pAmyA tethI ziSyone paNa A upadeza Apyo. te adhikAra che. sAtamAmAM gRhastho, anyatIciMko ke pAzcasvAdi evAno saMga choDanAra parityakta niHzIlakuzIla tathA suzIla, saMvinane batAvyA. AThamAmAM be prakAranuM vIrya batAvI paMDitavIryamAM prayatna karavAnuM jaNAvyuM. - navamAmAM yathAvasthita dharma kahe che. dazamAmAM samAdhisvarUpa kahyuM, agyAramAmAM samyagadarzana jJAna cAsTiArUpa mokSamArganuM kathana che bAramAmAM - X - cAra matamAM rahelA-kiyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI evA matavALA 363 pAkhaMDIo pota-potAnA mata sAdhatAM jinezvara pAse Ave tyAre temanA vacanamAM rahelA sAdhanadoSone batAvIne tenuM nirAkaraNa karAya che. teramAmAM sarvavAdiomAM kapila, kaNAda, akSapAda, zoddhodana, jaiminI Adi matane anusaranAranuM kumArgapaNuM batAvyuM. caudamAmAM graMtha nAmanA adhyayanamAM ziSyonA guNa-doSanuM kathana che tathA ziSyanA guNa saMpadathI yukta ziSya gurukulavAsa sevavAno adhikAra che. paMdaramA 'AdAnIya' adhyayanamAM AdAnIya pada ke arthonuM grahaNa che te pUrve kahelA pada ane artho vaDe prAyaH ahIM goThavela che, tathA samyaka cAritra mokSamArganuM sAdhaka che, te ahIM vavila che. soLamAM gAthA adhyayanamAM paMdare adhyayanamAM kahela kArya saMkSepamAM pratipAdita karyo che. have * x * eka eka adhyayananuM ahIM varNana karIzuM- * zrutaskaMdha-1, adhyayana-1 "samaya" ka o paheluM 'samaya' nAmaka adhyayana che, tenA upakrama Adi cAra anuyoga che. temAM upakramaNa te upakama. athavA jenA vaDe zAstrane niphopa avasaramAM lAvIne sthApIe te upakrama. temAM laukika upakrama nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva bhede che prakAre AvazyakAdimAM vavila che. zAstrIya upakrama paNa AnupUrvI nAma pramANa vaktavyatAnA adhikAramAM samAvatAra rUpa cha prakArano jANavo. temAM AnupUrva vagere samAvatAra paryanta anuyogadvAra mujaba jANavo. te ja pramANe A adhyayana paNa AnupUrvI AdimAM jyAM jyAM utare tyAM tyAM utAvuM. temAM daza prakAre anupUrvamAM gaNanA anupUrvamAM utare che, te anupUrvI Adi traNa prakAre che - pUvanupUrvI, pazcAtupUrvI, anAnupUrvI. temAM A adhyayana pUrvanupUrvImAM paheluM, pazcAtupUrvImAM soLamuM, anAnupUrvI ciMtavatA ekAdikathI mAMDI soLa sudhImAM zreNImAM anyonyAbhyAsa dvipa nyUna saMkhyAbeda thAya che. anAnupUrvInA bhedanI saMkhyAnA parijJAnano A upAya che. te A pramANe - x *x * x * ahIM AkhI gaNita prakriyA che. tene jANavA mATe mULa vRtti jovI *X X - X -] zruta kSAyopathamika bhAvamAM avatare che. have pramANane batAve che, jenA vaDe mapAya te pramANa. te dravya, kSetra, kAla, bhAvathI cAra bhede che. temAM A adhyayana kSAyopathamika bhAvamAM vyavasthita thavAthI bhAva pramANamAM avatare che. A bhAva pramANa guNataya saMkhyAnA bhedathI traNa prakAre che. temAM paNa guNa pramANe samavatAra che. te paNa jIva-jIva bhedathI be prakAre che. samaya adhyayana kSAyopathamika bhAvarUpa hovAthI tenA jIvanA anyavane lIdhe jIvaguNa pramANamAM samavatAra che. jIvaguNa pramANa paNa jJAna, darzana, cA>>i bhedathI traNa prakAre che. temAM A bodharUpe hovAthI jJAnaguNa pramANamAM gaNavuM. - te paNa pratyaa1, jAnumAna, upamAna, Agama bhedathI cAra prakAre che. temAM A Agama pramANamAM levuM. te paNa laukika lokotara be bhede jaNavuM. temAM A samaya adhyayana lokotaramAM levuM. te paNa sUtra, artha, taMdubhayarUpa traNa prakAre che, te traNemAM gaNavuM athavA Atma, anaMtara, paraMpara bhedathI Agama traNa prakAre che. temAM tIrthakarone arthanI apekSAe AtmAgama, gaNadharonI apekSAe anaMtara tathA ziSyonI apekSAo paraMparAgama che. sUtranI apekSAe gaNadharone AtmAgama, tenA ziSyone anaMtarAgama ane tyArapachI ziSyone paraMparAgama jANavuM.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruta-1, adhya.1-bhUmikA 28 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 guNa pramANa pachI naya pramANa avasara che. teno A pRthakava anuyogamAM samavatAra nathI athavA purapanI apekSAe thAya che, te ja kahe che - mUDhamayika eTale naya zUnya kAlika zrata che, emAM gayo apRcakava samavatAra che paNa pRthakavamAM samavatAra thato nathI. sAMbhaLanAranI yogyatA joIne naya vizArada nayonuM varNana kare che . saMkhyA pramANa ATha prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, phoma, kAla, pariNAma, paryava ane bhAva. temAM parimANa, saMkhyAmAM avatAra che. te kAlika ane dRSTivAda e be bhedo che, temAM A sUtrane kAlika parimANa saMkhyAmAM gaNavuM. temAM paNa aMgapraviSTa, anaMgapraviSTamAM aMgapraviTamAM samavatAra che. paryava saMkhyAmAM anaMtA paryavo che. tathA saMgeya akSara, saMkhyaya saMghAta, saMgeya pado, saMgeya pAdo, saMkhyaya zloko, saMgeya gAthA, saMgeya veDhA, saMgeya anuyoga dvAro che. have vaktavyatAno samavatAra ciMtavIe. te sva samaya, para samaya, ubhayasamaya ema traNa bhede che. temAM A, adhyayanano traNemAM samAveza thAya che. adhikAra be prakAre che - adhyayana adhikAra ane uddeza adhikAra. ahIM adhyayana adhikAra kahyo che. uddezAno athiidhakAra to niyuktikAra svayaM kaheze. have nikSepAno avasara che. te traNa prakAre che. ogha niSpanna, nAma nipajJa, sUbAlApaka nipajJa. temAM ogha nipajJamAM A adhyayana che. teno nikSepo AvazyakAdi sUtramAM vistArathI kahyo che nAma nipajJamAM 'samaya' e nAma che, tenA nipAnA arthe niyuktikAra kahe che [ni.ra9-] samayano nikSepa bAra prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, phoga, kALa, kutIrtha, saMgAra, kula, gaNa, saMkara, gaMDI ane bhAva. temAM nAma, sthApanA prasiddha che vya samaya eTale dravyanI samyagu pariNati arthAta svabhAva. te A pramANe - jIvadravyano upayoga, pudgala dravyanuM mUrtava, dharma-adharma-AkAzanuM gati-sthitiavagAhanA lakSaNa athavA je dravyano upayogakALa. jemake vaSamAM lavaNa amRta samAna, zaradaRtumAM pANI, gAyanuM dUdha hemaMtamAM, ziziramAM AmaLAno sa, vasaMtamAM ghI, grImamAM goLa amRta samAna che. kSetra samaya - kSetra eTale AkAza, teno svabhAva. jemake - paramANuthI paNa pUrAya, be thI paNa pUrAya, so, so lAkha, koDI sahaya paNa samAI jAya. athavA devaku Adi phonano Avo anubhava che ke tyAM utpanna thatAM prANIo surUpavALA, nitya sukhI, nirvera hoya. kSetrano parikarmaNa avasara kSetrasamaya che. kALa samaya te suSamAdino anubhAva vizeSa che, athavA kamaLanA so komaLa pAMdaDA bhedAI jAya tevI paNa samaya bArIka che. ema dravya hogakALa samaya kahyo. kutIrtha samaya eTale pAkhaMDInA pota-potAnA mAnelA Agama vizeSa-jANavA ke temAM batAvelA anuSThAna che. saMgAra samaya saMketarUpa che. jemake pUrvabhavamAM siddhArtha sArathI deve pUrvakRta saMketa mujaba kRSNanA mRtakane laI jatAM baLadevane pratibodhita karyA. kula samaya te kulAcAra. jemake zaka lokonI pitRzuddhi Adi. gaNa samaya - jema mallono AcAra che ke - koI anAtha mala mare to tenI jAtivALA teno saMskAra kare, paDI gayo hoya teno uddhAra kare. saMkara samaya - bhinna jAtionuM maLavuM, temAM eka vAkyapaNuM jemake vAmamArgImAM anAcAra gupta che. gaMDasamaya - jema zAkyo bhojana avasare gaMDI-tADana kare che. bhAvasamaya te noAgamathI A adhyayana che. teno ja ahIM adhikAra che. bAkInA niphopA ziSyanI mati vikasAvavA batAvyA. have uddezA [ni.30 thI 3ra-] A adhyayananA cAra uddezA che. temAM pahelA uddezAnA che adhikAra pahelI gAthA vaDe batAvyA. jemake - paMcabhUto te pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza te pAMce sarvaloka vyApI hovAthI mahAna bhUto che tenuM varNana eka adhikAramAM che. cetana-acetana badhuM Atmavivarta che tethI AtmA advaitavAda che te bIjo adhikAra. te jIva kAyAkAramAM bhUtapariNAme rahyo hovAthI te jIve - te zarIra eka che te matano trIjo adhikAra. jIva akAraka- sarva punya, pApano kata che ema mAnavuM te coro adhikAra. pAMcabhUtathI AbhA judo che, tethI chaThTho bhUta mAnavo te pAMcamo adhikAra ane aphaLavAdI-koI kriyAnuM phaLa nathI te mAne che chaThTho adhikAra. bIja uddezAmAM cAra adhikAra A pramANe - niyativAda, ajJAnika mata, jJAnavAda ane karma upacaya cAra prakAre nathI te zAkyamata. e cAra adhikAra che. cAra prakAranuM karma avijJAna anAbhoge karela che. jema mAtAnA stanAdi AkramaNathI paganI vyApattimAM anAbhogathI karma baMdhAtuM nathI. tathA parijJAna - kevaLa mana vaDe paryAlocana karavuM. tenA vaDe koI prANIne mAravAnA abhAvathI karmano upayaya thato nathI. irSA-gamana vaDe paNa karma upacaya thato nathI. kemake temAM prANIno nAza thavAno abhAva che tathA svapramAM karma upacaya thato nathI. jema svapramAM bhojana karavAthI stuti thatI nathI. bIjA uddezAmAM AdhAkarma vicAra - te khAnAranA doSanuM darzana che, tathA kRtavAdI kahe che - A loka izvare banAvyo che athavA pradhAnAdi kRta che. jemake te pravAdIo pota-potAnA kRtavAdane laIne ubhA che te bIjo adhikAra. soyA uddezAmAM gRhasthomAM je anuSThAna che, te asaMyamathI praghAna kartavyo vaDe tene parapravAdI-paratIrthikanI upamA apAI che. have anugama kahe che - tenA be bheda-sUkAnugama ane niyukitaanugama. temAM niyuktianugama traNa prakAre - nikSepa, upoddhAta, sUtrasparzika. temAM nikSepa niryukti anugama anugata che. kemake te ogha nAma nipajJa nipAmAM che. have sUtranuM nikSepanA karAze. upodghAta niyukti anugama 26mAM dvAramAM pratipAdita be gAthAthI jANavo. te A pramANe - ka ni 5. vagere.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruta.-1, adhya.1-bhUmikA 0 sUtra pUrvanI AraMbhika 'cUrNi' khAsa jovI. pUrNimAM A samagra bhUmikAnA vivaraNamAM ukta vRtti-anuvAda karatA ghaNe sthAne bhinnatA jovA maLe che. adhyayana-1 samaya, uddezo-1 29 0 sUtra sparzika niryukti anugama sUtra hoya to saMbhave che. sUtra sUtrAnugamamAM che. te avasara Avyo ja che, tethI sUtra uccAraNa karIe- * sUtra-1 H bodha prApta karo, baMdhanane jANIne toDo, vIra prabhue baMdhana kone kahela che ? ane zuM jANIne baMdhana toDavuM joIe ? * vivecana : tenI saMhitAdi kramathI vyAkhyA - yudhyut vagere. A sUtra sUtrakRttAMgamAM paheluM che, teno AcArAMga sAthe saMbaMdha che. AcArAMgamAM kahyuM che jIva te chakAyanI prarUpaNA che. temano vadha karavo te karmanuM baMdhana che - ityAdi badhAMne samaje. athavA keTalAMka vAdI mAtra jJAnathI mukti mAne che, bIjA mAtra kriyA vaDe mAne che. jaino to baMne sAthe maLe to ja mokSa mAne che. te A zlokathI siddha kare che. temAM jJAnapUrvakanI kriyA ja phaLavatI thAya che, te vAta samajo eTale A vukSet vaDe jJAna kahyuM. oTayaMt thI kriyA batAvI. tenA A artha che - bodha pAme - dhAraNa kare e upadeza che. te bodha pAmavo eTale zuM ? yudhyet jIva pradezo sAthe anyonya vedharUpe vyavasthapAya te baMdhana - jJAnAvaraNAdi ATha prakAranA karmanA hetuo mithyAtva, avirati Adi ke parigraha AraMbhAdi che. bodha mAtrathI icchita arthanI prApti na thAya, tethI kriyA batAve che - te baMdhanane jANIne viziSTa kriyA-saMyama anuSThAnathI AtmA sAthenA karmabaMdhanane dUra kare, taje, toDe. Avu sudharmAsvAmI kahe tyAre jaMbUsvAmI Adi ziSyo viziSTa jijJAsAthI baMdhAdi svarUpa pUche che - tIrthaMkare baMdhana kone kahyuM ? kevI rIte jANIne te baMdhanano toDe ke tuTe ? baMdhananA svarUpane jaNAve che * sUtra-2 : sacitta tathA acita padArthomAM alpamAtra parigraha buddhi rAkhe che, ane bIjAne parigraha rAkhavA anujJA Ape che, te duHkhathI mukta thato nathI. * vivecana : ahIM baMdhana karma ke tenA hetuo kahe che. temAM nidAnano janma nidAna vinA na thAya, tethI nidAna batAve che - temAM paNa sarve AraMbho pahelAM batAve che, te AraMbho karmonA upAdAnarUpa ane prAyaH AtmAnA potAnA AgrahathI utpanna thayelA che, tethI pahelA parigrahane ja darzAvyo che. citta eTale jJAna ke upayoga, te jene hoya te sacitta - dvipada, catuSpada Adi, tenA sivAyanA kanaka, rajata Adi acita. te baMne rUpa parigraha grahaNa karIne sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ddeza arthAt ghAsa-sa Adi athavA krma eTale levAnI buddhithI jIvanA gamana pariNAma. te parigraha pote rAkhe ke bIjA pAse rakhAve ke rAkhanArane anumode; tethI duHkhI thAya - ATha prakAranA karma ke tenA phaLarUpa azAtA vedanIyanA udayathI mukta na thAya. parigrahano Agraha e ja paramArthathI anarthonuM mULa che. kahyuM che ke - mAruM, huM vagere jyAM sudhI jene abhimAnano dAhajvara che, tyAM sudhI te yamanA mukhamAM ja che paNa tene prazAMti thatI nathI. vaLI te anartharUpa evA yaza sukhanA icchukane chuTakAro kaI rIte thAya ? tathA dveSanuM ghara, dhRtinAzaka, kSAMtinAzaka, vyAkSepamitra, madabhavana, dhyAna zatru, duHkha utpAdaka, sukhanAzaka, pApagraha evo parigraha duSTagraha mAphaka buddhivAnane kalezane nAza mATe thAya che. vaLI parigraha prApta na thatA AkAMkSA rahe, naSTa thatA zoka thAya, rahe to rakSaNanI ciMtA, bhogavatA atRpti e rIte baMdhanathI mukAto nathI. parigrahavAnane avazya AraMbha thatA jIvahiMsA thavAnI te kahe che- 30 * sUtra-3 - je svayaM prANIono ghAta kare che, bIjA pAse ghAta karAve che ke ghAta karanAranuM anumodana kare che, te potAnuM vera vadhAre che. * vivecana : bIjI rIte baMdhanane batAve che. te parigrahavAn asaMtuSTa rahI vAraMvAra tene meLavavA tatpara rahI, kamAvavAmAM ane vighna karanArA pratidveSa karI pote mana, vacana, kAyA vaDe Ayu, bala, zarIrathI prANIne duHkha pamADe che athavA mArI nAMkhe che. prANo 10 che - 5 indriyo, 3-baLa, zvAsocchvAsa ane Ayu. A prANo bhagavaMte batAvyA che, tene judA karavA te hiMsA. . te parigrahAgrahI pote ja hiMsA kare che ema nahIM, bIjA pAse paNa hiMsA karAve che, hiMsA karanAranI anumodanA paNa kare che. e rIte karavA, karAvavA, anumodavA vaDe prANI hiMsAthI seMkaDo janma sudhInuM karma bAMdhIne potAnuM vaira vadhAre che, pachI duHkha paraMparArUpa baMdhanathI mukAto nathI. prANAtipAtanA upalakSaNathI mRSAvAdAdi baMdha-hetu paNa jANavA. pharI paNa baMdhane AzrIte kahe che-- * sUtra-4 : je manuSyamAM je kuLamAM janme che, jenI sAthe vase che, te ajJAnI mamatva karIne lepAya che ane anya-anyamAM mUrchA pAme che. * vivecana : je rASTrakUTAdi kULamAM janme athavA dhULamAM sAthe ramelA mitro ke patnI sAthe manuSya vase, te mAtA, pitA, bhAI, bena, patnI, mitra AdimAM A mArI che evA mamatva ane snehathI lepAya che, mamatvajanita karmathI nara, tiryaMca, manuSya, devarUpa saMsAramAM bhramaNa karato pIDAya che. te ajJAnI sa-asanA vivekarahita anyaanyamAM vRddha-mohita, mamatvabahula thAya che. pahelA mAtA, pitA pachI patnI-putrAdimAM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1/4 snehavALo thAya che. 31 have - "zuM jANIne toDe ?" enuM samAdhAna kare che. * sUtra-5 : dhana ane bhAI bahena rakSA na karI zake. jIvanane alpa jANIne karmanA baMdhanane toDI nAMkhe che. * vivecana : sacitta ke acitta dravya, bhAI-bahena Adi, sarva dhana Adi saMsAramAM bhamatA jIvane ati kaTu zarIra tathA mananI vedanA Ape che. tene dhana Adi rakSaNa mATe thatAM nathI, te jANIne tathA potAnuM Ayu alpa che te jJaparijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI sacitta-acita parigrahane prANIno upaghAta samajI svajanasnehAdi baMdhana sthAnanuM paccakkhANa karIne karmane toDe ja. athavA karma eTale kriyA - saMyama anuSThAna vaDe karmathI chUTe che. adhyayana adhikArathI svasiddhAMta kahyo. have para-matane kahe che-- - 6 : koI koI zramaNa-brAhmaNa paramArthane nahIM jANatA uparokata graMthano tyAga karIne, svasiddhAMtamAM baddha thaI mAnava kAmabhogamAM Asakta thAya che. * vivecana : ukta graMthone choDIne svarucithI racita graMthomAM Asakta, baddha keTalAMka uktArtha [jaina siddhAMta] ne choDIne svecchAe cAle che. - 4 - jaina siddhAMtamAM kahe che ke - jIvanuM astitatva hoya to ja jJAnAvaraNIyAdi karma baMdhana che, tenA hetu mithyAtva, avirati, pramAdAdi ane parigraha, AraMbha Adi che, tene samyak darzanAdi upAya vaDe toDe, mokSano sadbhAva che. e vAtane zAkyAdi zramaNa, bRhaspati matavALA, parivrAjaka Adi [na mAnI] arihaMta ukta graMthone ullaMghIne paramArthane na jANatAM aneka prakAre potAnA siddhAMtomAM AgrahI che. jemake bauddho kahe che - sukha, duHkha, icchA, dveSa, jJAnano AdhArabhUta AtmA koI nathI, kiMtu 'vijJAna' eka ja varte che, badhAM saMskAro kSaNika che ityAdi. sAMkhyo kahe che - satva, raja, tamanI sAmya avasthA prakRti che, prakRtithI mahAn ahaMkAra che, tenAthI soLa guNo, tenAthI pAMca bhUto [mahAna] che. caitanya puruSanuM A svarUpa che - vaizeSiko kahe che- dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa samavAya cha padArtho che. taiyAyika kahe che - pramANa, prameya Adi padArthonA anvaya vyatireka parijJAnathI mokSa prApti che. vaLI mImAMsako kahe che- preraNA lakSaNavALo dharma che, koI sarvajJa jagamAM vidhamAna nathI tathA muktino abhAva che ema mAne che. cArvAko kahe che-- koI paralokamAM janAra nathI, pAMca bhUtothI judo koI padArtha nathI, punya pApa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI ityAdi. AvI rIte A lokAyatika AvuM khoTuM mAnI pAMce indriyonA viSayomAM durAcArAdimAM rakta thaIne teo kahe che - ATalo ja loka indriyothI dekhAya che. - 4 - 4 - he suMdarI ! khA. pI. he vagAtri ! je vItI gayuM te tAruM nathI - 4 - ityAdi. A pramANe te jainetaro sva siddhAMta vAsita manavALA thaI arihaMta bhagavaMte kahela graMthanA arthane paramArthathI na jANatA tenuM ullaMghana karIne potAnA graMthomAM Asakta thaI, kAmAsakta thAya che. have sUtrakArazrI cArvAka matane ja kahe che- 32 * sUtra-7,8 : keTalAka kahe che A jagamAM paMca mahAbhUta che - pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza. A pAMca mahAbhUto che, teonA saMyogathI eka cetanA utpanna thAya che. te bhUtono nAza thatA tenAthI utpanna cetanA paNa nAza pAme che. * vivecana : pAMca moTA bhUta vidhamAna che. te sarva lokavyApI hovAthI mahat vizeSaNa mUkela che. A 'bhUta' pada vaDe tenA abhAvAdinuM nirAkaraNa karyu che. A lokamAM mAtra 'bhUta'ne mAnanArA bhUtavAdIno mata che. bhUtavAdI - bRhaspati matanA anuyAyI vaDe A mata pote svIkAryo che, bIjAne paNa batAve che. te A rIte pRthvI-kaThaNa che, pANI-dravarUpa che, agni-uSmarUpa che, vAyu-calita che. AkAza-polANavALuM che. A pAMca bhUta tathA tenA sAMgopAMga prasiddha che. te pAMce pratyakSa dekhAtA hovAthI koI teno abhAva mAnI na zake. prazna - sAMkhya Adie paNa A pAMca bhUta to mAnelA ja che. jemake sAMkhyo kahe che - satva, raja, tamorUpathI mahAna buddhi che, te moTAIthI ahaMkAra - "huM" evo bhAva. tenAthI 16 gaNa thAya che - pAMca sparzAdi buddhi indriyo, pAMca karmendriyo, mana, gaMdha-rasa-rUpa-sparza-zabda e pAMca "tatmAtra" che. temAM gaMdha tanmAtrA pRthvI che, te pRthvImAM gaMdha, rUpa, rasa, sparza che. rasamAtra pANI che, temAM rasa, rUpa, sparza che, rUpa mAtra agni che, temAM rUpa ane sparza che. sparza mAtra vAyu che. zabda mAtra AkAza che, te gaMdha, rasa, rUpa, sparzavarjita utpanna thAya che - vaizeSiko paNa bhUtone kahe che-- pRthvItva yogathI pRthvI, te paramANupaNe nitya che, be aNu Adi saMbaMdhathI kAryarUpe anitya che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza saMkhyA parimANa pRthakatva saMyoga vibhAga paratva aparatva gurutva dravatva vega e cauda guNothI yukta che tathA pANIpaNAnA yogathI pANI che te paNa rUpa, rasa Adi cauda guNa yukta che paNa tenuM dravyatva snigdha che, rUpa-zukala, rasa-madhura, sparza-zIta ja che. tejatva yogathI teja (agni], te rUpa, sparza, saMkhyA, parimANa, pRthakatva, saMyoga, vibhAga, paratva, aparatva, naimittika dravatva, vega e agiyAra guNa yukta che. temAM rUpa-zukla ane bhAsvara, sparza uSNa che. vAyutva yogathI vAyu, te anuSNa zItasparza, saMkhyA, parimANa, pRthakatva, saMyoga, vibhAga, paratva, aparatva, vega e nava guNavALo che. - 4 - 'AkAza' eka che, te saMkhyA, parimANa, pRthakatva, saMyoga, vibhAga, zabda e cha guNovALuM zabdaliMga che. te
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/1/1/3,8 ema bIjA vAdIoe paNa 'bhUta' mAnyA che, to paMcabhUta ja kema ? uttara - sAMkhya Adi e * x * AtmA Adi anya vastu paNa svIkArI che, lokAyatika to paMcabhUta sivAya AtmAdi kazuM mAnatA ja nathI. tethI sAMkhyamatane AzrIne ja sUkAryanI vyAkhyA karIe chIe - x - e pRthvI Adi pAMca mahAbhUtothI kAya AkAre pariNamIne koI rUpe bhata'thI avyatirikta AtmA che, paNa bhUtothI judo koIthI parikazita, paraloka janAro, sukha-du:kha bhokatA jIva nAme padArtha ja nathI evo temano mata che. * * * pRthvI Adi sivAya koI AtmA nathI. kemake tene grahaNa karanAra pramANano abhAva che. A loko pratyakSa pramANa ja mAne che, anamAtAdi nahIM. kemake anumAna AdimAM indriyo sAthe pratyakSa saMbaMdhanA abhAve vyabhicAra saMbhave che. vyabhicAravAnuM anumAna pramANa * * * * * vizvAsapAtra na thAya. - X - X - tethI pratyakSa pramANane ja mAnavuM sAruM, tethI bhUtathI judA AtmAnuM grahaNa karela nathI, paNa je caitanya bhUtomAM dekhAya che, te bhUto ja kAyA AkAre pariNamatAM pragaTa dekhAya che. - X - X * bhUtathI judo AtmA nathI. bhUtonA ekaThA thavAthI ja temAM temanI caitanya zakita che. jema pANImAM parapoTA thAya che temAM keTalAka lokAyatiko AkAzane bhUtapaNe mAne che tethI bhUtapaMcaka kahevAmAM doSa nathI. zaMkA - jo bhUtothI judo koI AtmA nathI to marI gayo kema bole ? uttara - e bhUto kAyAkAre pariNamatAM caitanya pragaTa thayuM pachI temAMthI koI bhUta-vAyu ke ani nIkaLI jatAM deha dhAraNa karanArano vinAza thAya che, tethI lokamAM "marI gayo" evuM bolAya che. paNa jIva gayo ema nathI. Avo "bhUtathI judo AtmA nathI" e pakSa che, tenuM khaMDana kare che- [ni.33-] pRthvI Adi bhUtonA kAyAkAra pariNAme caitanya, bhASA cAlavuM Adi guNo na thAya evI jaiina darzananI] pratijJA che. * X - ahIM cAvakane pUchavuM ke * pAMca bhUtonA saMyogathI caitanya pragaTa thAya che, to tenA saMyogamAM svataMtra che ke paraspara apekSAe parataMtra che ? te svataMtra nathI. kemake temAM caitanyathI anya guNo jevA ke - AdhAra kAThinyaguNA pRthvI, dravya guNa-pANI - X * Adi che ja. athavA pUrvokta gaMdha Adi pRthvI vageremAM ekaika guNa parihAni vaDe e badhAM guNo caitanyathI alaga che. * x * vaLI bIjI rIte jotAM - caitanya guNa sAdhya karatA pRthvI vagere anya guNo hovA chatAM caitanya guNa pRthvI Adi eka ekamAM judo nathI, tethI tenA samudAya vaDe caitanyaguNa siddha thAya nahIM. have vRttimAM je khaMDaLa-maMDI che teno sArAMza ja ahIM rajU kya che. akSaraza: jANavA vRtti joI, DrAtA pAse samajavuM.) bhUtono samudAya svataMtra hoya to dharmapaNe svIkArAya. teno caitanya guNa sAdhya dharma nathI. kemake pRthvI vagerenA guNothI te taddana judo che. jema retI pIlavAthI tela na nIkaLe ke ghaTa-paTa samudAyathI taMbha na thAya. kAcamAM cetanaguNa dekhAya che, [3/3] te cetanano guNa che bhUtono nahIM. vaLI acetanamAM acetana guNa ja pragaTe caitanya guNa nahIM. indrio paNa potAnA viSayathI anya viSaya jANI zakatI nathI, paNa caitanyarU5 deTA vaDe ja kArya siddha thAya che. tethI bhUtono samudAya caitanya nathI. indriyonA pratyeka viSaya grahaNa karavA chatAM saMkalanA pratyayano abhAva che. * * * * * ityAdi. lokAyatikano prazna - svataMtratA pakSe A doSa nathI. paraspara sApekSa saMyoganA paradbapaNAnA svIkArathI bhUtonA samudAyathI caitanyanAmaka dharma saMyogavazAtu utpanna thAya che. jema dAru banAvavAnA padArthamAM vidhamAna nahIM tevI mada zakti dAmAM utpanna thAya ja che ne ? jainAcAryano uttara - vRittimAM rajU thayela khaMDana-maMDana amArI kAryakSetramAM samAviSTa na hovAthI teno sArAMza ja ahIM rajU karyo che.] ame pUchIe chIe ke tamAro saMyoga saMyogI padArthathI bhinna che ke abhinna ? jo bhinna hoya to chaThTho bhUta ubho thAya. tame pAMca bhUta sivAya kaMI mAnatA nathI. tethI caitanya grahaNa na thAya. jo abhinna mAnatA ho to tyAM vicAro ke bhUto cetanAvALA ke cetanA vagaranA ? jo cetanAvALA mAno to ekendriya jIva siddha thaze, jo acetana mAno to pUrve kahelo doSa Avaze kemake je pratyekamAM nathI te samudAyamAM kema hoya ? - tame je dArunuM daSTAMta Apo cho te khoTuM che kemake tenA padArthamAM tevI-tevI zakti aMta"tuM ja che. vaLI bhUtomAM caitanya na mAnavAthI maraNano abhAva thaze. kemake mRtakAyamAM paNa pRthvI Adi bhUto to che ja. vaLI mRtakAmamAM paNa sojo dekhAya che mATe vAyuno abhAva nathI Adi. jo sUkSma vAyu ke agni che tema kahezo to jIvanI bIjA nAme svIkRti thaI jaze. tethI bhUta mAtranA samudAyathI caitanya utpanna na ja thAya. vaLI leya pratimAmAM badhAM bhUto ekaThAM thavA chatAM te jaDa ja che vaLI anvaya vyatirekathI A cetanaguNo bhUtomAM utpanna thavA yogya nathI. mATe tamAro kadAgraha mUkIne "jIva" judo che te mAnavAno pakSa svIkAro. vaLI pratyakSa pramANa ja mAnavuM che paNa bhrama che. anumAna pramANa vize paNa vicAravuM joIe. anumAna pramANa tamane pramANa che ke apamANa ? je pramANa hoya to tame anumAnane apramANa kaI rIte kahezo ? jo pramANa hoya to paranI khAmI kevI rIte karazo ? ityAdi - X - vaLI svarga, apavarga, devatAdino niSedha karatA tame kayA pramANathI niSedha karazo ? - X - X - svagadi niSedha karavA jatA cAvake avazya pratyakSa pramANa vinA bIjAM pramANa mAnI lIdhA. ityAdi * * * - pratyakSa sivAya bIjAM pramANo che tenA vaDe AtmAnI siddhi thaze. te kayA ? e praznano jaiinAcArya uttara Ape che-] 'AtmA che' tenAmAM asAdhAraNa guNonI prApti che. cakSu indriya sAkSAt dekhAtI nathI, paNa sparzana vagere indriyonA asAdhAraNa
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1/3,8 35 36 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rUpa vijJAnanI utpattinI zakti vaDe te cakSanuM paNa anumAna karAya ja che. te rIte pRthvI Adi asAdhAraNa caitanyaguNanI prApti vaDe AtmA paNa che, ema anumAna thAya che ane caitanya te asAdhAraNa guNa che. caitanya AtmAno ja guNa che. AtmA che. badhI indriyonA upalabdha arcanI saMkalanA pratyayano sadubhAva hovAthI, AtmA arthano daTA che, indriyo nathI. indriyo nAza pAme to paNa pUrve joyelA padArthonuM smaraNa kAyama rahe che. athapatithI AtmA siddha thAya che. jemake - pRthvI Adi pAMce bhUta samudAya hovA chatAM lepakarmathI banela mUrti AdimAM sukha, du:kha Adino sadbhAva nathI, e kAraNathI paNa jaNAya che ke - je vidhamAna che, bhUtathI judo che, koI paNa sukha du:kha icchAdi kriyAono samavAyI kAraNa padArtha che ane te ja AmAM che - X - X - A rIte pratyakSa, anumAna ane arthapatithI AtmA siddha thayo. have Agama pramANathI AtmAnuM astitva batAve che - jemake Agama vacana che ke - "mAro AtmA upapAtika che." AvuM AgamamAM pratyakSa vacana che, tyAM bIjA Agama pramANanI zI jarUra che ? vaLI jaiinAcArya kahe che - badhAM pramANamAM mukhya pratyakSa pramANa vaDe ja AtmA jaNAya che, tenA guNa jJAnanA pratyakSapaNAthI, jJAna guNa te guNathI ananyapaNe rahe che tethI pratyakSathI AtmA che ja. * x * huM sukhI, huM duHkhI evA huM pratyayathI grAhya AtmA pratyakSa che. zarIramyI bhinnatA Adi bIjA pramANo paNa jIvanI siddhi mATe vicArI levA. * * * AtmA bhUtothI judo tathA jJAnano AdhAra che. zaMkA - jJAna AdhAra bhUta AtmA vaDe jJAnathI bhinna Azrita vaDe zuM prayojana che ? kemake jJAnathI ja sarva saMkalanA pratyaya vagere siddha thAya che, vacce AtmAnI kalAnA zA mATe ? kemake jJAna ja cipa che. acetana bhUta je kAyAkAre pariNamyA che, tenI sAthe saMbaMdha thatAM sukha-duHkhAdi kriyA utpanna thAya che ityAdi, pachI AtmAnI kalAnA kema ? samAdhAna - AtmAne AdhArabhUta mAnyA vinA saMkalanA pratyaya na ghaTe. jema badhI indriyo judA viSayane jANe, paNa meM pAMca viSayane jAyA evA AtmAnA saMkalanA pratyayano ja abhAva thaI jAya. vaLI jJAnarUpa guNa guNI sivAya ekalo na hoya tethI avazya AtmArUpa gaNIne mAnavo joIe. vaLI AtmA sarvavyApI nathI. A AbhA zyAmAka taMdula ke aMguThAnA parva jeTalo nAno nathI. paNa je zarIra teNe prApta karyuM che, tenI vayA sudhI AtmA vyApelo che. karmanA saMbaMdha thakI sUphama-bAdara ekendriya, be-traNa-cAra-pAMca indriya paryApta-paryApta vagere bahu prakAranI avasthA pragaTa thAya che. AtmAne kSaNika mAnatA dhyAna, adhyayanAdino abhAva thAya ane ekAMta nitya mAnatA cAra gatinA pariNAmano abhAva thAya tethI AbhA kaMI aMze anitya, kaMI aMze nitya che. have AtmA eka ja che, evA advaitavAdane - x - batAve che- * sUtra-9 : jema eka ja pRthvI samUha vividharUpe dekhAya che, tema juo ! sakala lokamAM eka ja AtmA vividharUpe dekhAya che. * vivecana : deTAMta vaDe jaNAve che - x * x - 'eka'ne aMtara rahita samajavuM. pRthvI sUpa eTale pRthvInA samUha nAmano avayavI padArtha. te ekalo paNa nadI, samudra, parvata, nagara, saMniveza AdinA AdhArarUpe vicitra dekhAya che. vaLI te nIcI, uMcI, komaLa, kaThaNa Adi bhedavALI dekhAya che. AvA bhedothI pRthvItavamAM kaMI bheda gaNAto nathI. e rIte bIjAne AmaMtraNa karI (vAdI kahe che-] sakala loka cetana-acetanarUpa eka vidvAna varte che. arthAt eka ja AtmA vidvAn jJAnapiMDa pRthvI Adi bhUtAdi AkAre judo judo dekhAya che. te AtmAnA teTalA bheda nathI. tethI kahe che * niSe eka ja AtmA che, te judA judA bhUtomAM vaselo che, paNa jaLamAM dekhAtA caMdra mAphaka judo judo dekhAya che. ahIM veda-pada dvArA AtmAnA advaitavAdano pUrvapakSa batAvyo che. havenA sUra [gAthA dvArA A advaitavAdIne uttara Ape che. * sUtra-10 : koI kahe che. AtmA eka ja che, paNa AraMbhamAM Asakta rahenArA pApakarma karIne ekalo ja tIvra duHkha bhogave che. * vivecana : anaMtara sUtramAM advaitavAda batAvyo. keTalAka puruSakAraNa vAdIo - pratipAdana kare che. teo kevA che ? jaDa arthAt samyak parijJAnarahita. maMdava temanuM yutirahita AtmAno advaitapakSa grahaNa karavAthI siddha thAya che. have teno uttara Ape che-- jo AtmA eka ja hoya ane aneka na hoya to khetI Adi karanArA prANIo jIvono nAza karanArA vyApAramAM Asakta, saMbaddha, adhyapapa banI tenA saMrabha, samAraMbha, AraMbha vaDe AtmAthI azubhaprakRtirUpa asAtAnA phaLane denArA tIddu:khanA anubhava sthAnarUpa narakAdimAM jAya che. te AbhamAM Asakta jIvo nizayathI nakamAM jAya che. bIje nahIM. AtmA eka mAnIe to Ama banavuM zakya na bane. vaLI AtmA eka mAnIe to eka jIva azubha karma kare to bIjA zubha anuSThAna karanArane paNa narakamAM javuM paDe. paNa AvuM jovA maLatuM nathI. tethI kahe che ke * koI samajaNa vinAno ekalo ja tevI viDaMbanA anubhavato jovA maLe che, bIjI nahIM. tathA AtmA sarvagata mAnIe to AtmAnA baMdha ane mokSano abhAva thaze. *X - X - A ane Teko ApatI niyukti batAve che-
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1/10 pAMca pRthvI Adi bhUtomAM rojha kAyAkAre pariNamela caitanya dekhAya che, jo eka ja AtmA vyApta hoya, to ghaTAdimAM paNa caitanya hoya. paNa evuM thatuM nathI. tethI AtmA eka nathI. bhUtonA guNo judA judA che. kemake eka AtmAnuM abhipaNuM che. vaLI pAMca indriyo Azrita jJAnanI pravRtti hovAthI anyae jANeluM bIjo jANato nathI. tethI AtmA eka nathI. have te jIva-te zarIravAdInA matano pUrvapakSa batAve che * sUtra-11 - bALaka hoya ke paMDita pratyekano AtmA pUrNa che. teno AtmA dekhAya che ke nahIM - ema kahevAthI tenuM satva aupapAtika nathI. * vivecana : te jIva - te zarIravAdIonuM evuM kahevuM che ke - jema pAMcabhUtakAya AkAre pariNata thatAM caitanya udbhave che ke dekhAya che. te rIte eka eka zarIramAM rokaeka AtmA, e pramANe badhAM AtmA rahelA che. je ajJAnI hoya ke paMDita hoya, badhAM judA judA goThavAyelA che. tethI sarva vyApI evo eka AtmA che, tema nA mAnavuM. - X - zaMkA- pratyeka zarIrane AzrIne AtmAnuM anekapaNuM che, te vAta jainadarzanane paNa iSTa che. - A zaMkAnA nivAraNa mATe kahe che - caiitanya jyAM sudhI zarIra vidhamAna che, tyAM sudhI che, zarIranA abhAve te rahetuM nathI. kAyA AkAre pariNata bhUtomAM caitanya pragaTa thAya che, paNa bhUtono samudAya judo paDatA caitanya nAza pAme che, paNa caitanya bIje jatuM dekhAtuM nathI. tethI ja kahe che ke - fpaLyA hai ti paralokamAM AtmA hoto-jato nathI. athavuM zarIrathI judo ane sva karmaphaLano bhoktA AtmA nAmano koI padArtha nathI. AvuM zA mATe ? te kahe che - mULa gAthAmAM prati zabda bahuvacanamAM che, teno A artha che - prANIo ekamavamAMthI bIjA bhavamAM vidhamAna nathI. teonA Agama vida] mAM paNa kahe che - vinayana'' [A pUrva pakSa kahyo] ahIM ziSya pUche che ke * pUrve batAvela bhUtavAdI ane A te jIva - te zarIra vAdImAM zuM judApaNuM che ? teno uttara Ape che bhUtavAdInA mate bhUto ja kAyA AkAre pariNata thaI sarva kriyA kare che. jyAre A vAdInA mate kAyA AkAre pariNata bhUtomAMthI caitanya nAme omA utpanna thAya che ke pragaTa thAya che ane te abhinna che te judApaNuM che. A pramANe dhanA abhAve dharmano abhAva che te kahe che sUga-12 : punya nathI, pApa nathI, A loka sivAya koI loka nathI. zarIrano vinAza thatA dehI [AtmA no paNa vinAza thAya che. * vivecana - abhyadaya prApti lakSaNa te punya. tethI viparIta to pApa. te baMnemAMthI kazuM 38 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vidhamAna nathI. kemake AtmA-dharmIno abhAva che. tenA abhAvathI A lokathI para pUjya-pApanA anubhavarUpa bIjo loka nathI. A arthamAM sUtrakAra tenuM kAraNa kahe che - kAyAnA vinAzathI arthAt bhUtonA vighaTanathI AtmAno paNa abhAva thaze. zarIrano vinAza thatA AtmA paraloke jaIne pUnya ke pApa anubhavato nathI. tethI dharmIAtmAnA abhAve te pUnya-pAparUpa dharmano paNa abhAva thaze. tenA ghaNA deTAMta che. jemake jaLanA paspoTA jaLa sivAya dekhAtA nathI, tema bhUta sivAya koI AtmA nathI. keLanA thaLamAM tvacA judI karIe to tvacAnA paDa nIkaLe paNa temAM sAra kazo nathI, ema bhakta samudAyanuM vighaTana thatAM temAM AtmA nAmano sArabhUta koI padArtha maLato nathI. jema alAtanA bhamavAthI temAM cakanI buddhi thAya che, ema bhUta samudAya paNa viziSTa kriyAne prApta thatAM jIvanI bhrAMti utpanna kare che. jema svapnamAM bahirmukha AkArapaNe vijJAna anubhavAya che, tema AtmA na hovA chatAM tenuM vijJAna bhUta samudAyamAM pragaTa thAya che. jema arIsAmAM svacchapaNe pratibiMbita padArtha bahAra hovA chatAM aMdara rahelo dekhAya che, paNa tema hotuM nathI. jema unALAmAM pRthvInI garamIthI thatA kAraNo vaDe jalAkAra [mRgajaLa] jaNAya che ityAdi * x * te pramANe AtmA paNa bhUta samudAyathI kAyAkAre pariNamatAM AtmA che tevo bhAsa thAya che. zaMkA - jo bhUta sivAya koI AtmA na hoya to tenA karelA pUnya pApa paNa nathI, to A jagatamAM AvuM vaiciya kema dekhAya che ? jemake - koI dhanavAna - koI garIba, koI subhaga-koI durbhaga, sukhI-du:khI, surapa-kurUpa, rogI-nIrogI evA prakAranI vicitratA kema? - samAdhAna - A badhuM svAbhAvika che. jemake - pattharamAMthI koI pratimA banAvI tene pUje che to koI patthara upara paga dhue che to te patthara kaMI zubha-azubha karmavALA nathI ke jenA udaye te patthara tevI avasthA pAme che. e to jagatanA svabhAvanI vicitratA che, tethI kahe che ke - kAMTAnI tINatA, moranuM yimitapaNuM Adi svAbhAvika ja che. A pramANe 'te jIva-te zarIra' mata kahyo, have akArakavAdIne jaNAve che. * sukha-13 - AtmA svayaM kriyA karato nathI, bIjA pAse karAvato nathI. AtmA kata nathI - AtmA akAraka che. evuM te akArakavAdI kahe che. * vivecana 'vALuM' padathI svataMtra kadI kahe che. AtmAnuM amUrtava, nityatva ane sarva vyApItva hovAthI katRtva sAbita thatuM nathI. te ja hetuthI karAvavApaNuM paNa AtmAthI siddha na thAya. 'tra' zabdathI atIta, anAgata kaIvano niSedha kare che - X * tethI AtmA svayaM kriyAmAM pravartato nathI, bIjAne pravatavato nathI. - X - te bhogavavAnI kriyA kare che, paNa tene samagra kavRtva nathI, te batAve che - x * sarvavyApI ane
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1/13 amUrta hovAthI AkAzanI mAphaka tenuM niSkriyapaNuM che. tathA kahyuM che ke AtmA akartA, nirguNa, bhoktA che. ema sAMkhya matamAM kahyuM che. A pramANe AtmA akAska che. te sAMkhyamatavALA tenAthI paNa vizeSa dhRSTatA dharIne vAraMvAra kahe che. prakRti kare che te puruSa bhogave che. buddhithI nizcaya karAyelo artha puruSa samaje che. A akAkavAdIno mata che. have te jIva-te zarIra ane akAkavAdI matanuM khaMDana kare che-- 39 * sUtra-14 : je loko AtmAne akartA kahe che, temanA mate A loka kaI rIte siddha thaze ? te pramatta ane AraMbhamAM Asakta loko eka ajJAna aMdhakAramAMthI bIjA ajJAna-aMdhakAramAM jAya che. * vivecana : have pUrvokta te jIva - te zarIravAdI, bhUtothI avyatikti AtmA e matanuM nirAkaraNa kare che-- teo kahe che - "zarIsthI AtmA bhinna nathI' e ayogya che, kemake tenuM sAdhaka pramANa che, te A pramANe - [vRttino sAra rajU karela che- jeno AkAra pratiniyata che, teno kartA vidhamAna che. jemake ghaDo, teno kartA kuMbhAra che. jeno kartA avidhamAna che, teno AkAra pratiniyata nathI. jemake - AkAza, daMDa, cakra vagereno adhiSThAtA che ane adhiSThAtA sivAya karaNapaNAnI upapatti nathI. indriyono adhiSThAtA Atma che, te AtmA indriyothI judo che. vaLI jyAM jyAM AdAna-Adeya sadbhAva tyAM tyAM vidhamAna AdAtA [grAhaka] jaNAya che. jemake - sANaso ane loDhAno piMDa, e baMnethI judo 'luhAra' che. tema indriyo e karaNa che, tenA vaDe viSayono grAhaka te tenAthI bhinna AtmA che. vidhamAna bhogavavA yogya zarIra che. vaLI tame "satvo upapAtika nathI' ema kaho cho, te paNa ayukta che kemake te ja divase janmelo bALaka stanapAna karavAne icche che - 4 - te bALaka jyAM sudhI stanano nizcaya na kare tyAM sudhI rovAnuM choDato nathI, pachI stanamAM mukha lagADe che, tethI siddha thAya che ke bALakamAM vijJAna che, te anya vijJAnapUrvaka che ane te vijJAna e pUrvabhavanuM jJAna che. tethI satva upapAtika [janma lenAra che, vaLI tame kaho cho- vijJAna dhana va teyA no artha paNa Avo che. vijJAnanA samUharUpa AtmA, pUrvakarma vaza tevA kAya AkAra rUpe pariNata bhUta samudAyamAM pUrvakarma phaLa bhogavIne, pachI teno vinAza thatAM AtmA paNa te kAya AkAre vinAza pAmIne bIjA paryAya vaDe utpanna thAya che, paNa [zarIra nAza pAmatA] tenI sAthe AtmA vinAza pAmato nathI. vaLI tame kahyuM ke - dharmI [AtmA] nA abhAvathI dharma arthAt pUnya-pApano paNa abhAva che, te paNa ayogya che. kemake dharmI arthAt AtmA pUrve batAvyA pramANe siddha karyo che, te siddha thatAM tenA dharmo evA pUnya-pApa paNa siddha ja che, kemake 40 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jagamAM tevuM vaicitrya dekhAya ja che. vaLI tame svabhAvane AzrIne pattharanuM dRSTAMta ApyuM. te paNa tenA bhogavanAranA karmanA vazathI ja te te pramANe saMvRtta che tethI pUnya ane pApano sadbhAva nivArI zakAya tema nathI. [pUnya, pApa che.] - 4 - 4 - bhUtothI vyatikti ane paralokagAmI AtmA siddha karelo hovAthI tame je dRSTAMto Apo cho te vyartha bakavAsa ja che. bhUtothI alaga AtmA nathI tema kahenArA caturgatirUpa saMsAramAM bhava-bhramaNa karanArA che, te pUrve batAvyuM che - subhaga, durbhAga, surUpa kurUpa, dhanI, nirdhana Adi kAraNe jagat vicitra lakSaNo A loka che. AtmAne na svIkAravAthI Avo loka kaI rIte thAya? kaI rIte ghaTI zake ? te nAstiko paralokagAmI jIva na mAnavAthI pUnya-pApano abhAva mAnI vyartha ajJAnarUpa aMdhakAramAMthI bIjA aMdhakAramAM jAya che ane pharI paNa jJAnAvaraNIyAdi rUpa mahA aMdhakArane ekaTho kare che. athavA duHkhasamUha vaDe sat-asat viveka nAza thavAthI yAtanA sthAnathI vizeSa aMdhakAravALA sthAne arthAt sAtamI naskapRthvImAM rIva, mahAraurava, kAla, mahAkAla, apratiSThAna narakAvAsamAM jAya che. te jaDa-mUrSo, AtmA siddha hovA chatAM asaAgrahathI AtmAno abhAva mAnIne jene vivekIjano e niMdela che tevA jIva-ghAtaka AraMbhamAM nizcayathI-nitya saMbaddha thaIne pUnya-pApano abhAva mAnI, paralokano abhAva mAnI AraMbhamAM ati rakta bane che. tathA te jIva-te zarIravAdInA matanuM niryuktikAre paNa niryukti-33mAM khaMDana karyuM che. have akAravAdInA matane pharI kahe che- je A akAravAdI AtmAnA amUrtatva, nityatva, sarvavyApItva hetuothI niSkriyapaNuM mAnI beThA che teonA A jarA-maraNa-zokAdi lakSaNavALo, nakAdi cAra gatirUpa je loka che - x - 4 - te kaI rIte siddha thAya ? - X - tethI teo pUrvokta nakAdi yAtanA sthAnamAM jAya che. kemake te jaDa loko prANIne duHkha denArA AraMbhamAM rakta che. have niyuktikAra akAravAdI matanuM khaMDana karavA kahe che- [ni.34] AtmAnuM akatRtva hovAthI [AtmAe] karyuM nathI, tyAre na karelAnuM vedana koNa kare ? vaLI akriyapaNAmAM vedana kriyA paNa na ghaTe tathA na karelAnuM paNa anubhavela mAno to na karelAnuM AvavuM ane karelAno nAza evI Apatti Avaze. tenAthI eke karela pApane badhAM prANIe bhogavavAno vakhata Avaze ane pUnyathI sukha Avaze. paNa AvI vAta dekhAtI nathI tathA AtmAnA vyApitva ane nityatva cakI AtmAnI naka, tiryaMca, deva, manuSya, mokSa pAMca gati che, te paNa nahIM thAya. tethI tamArA sAMkhyamatIne kaSAya vastro, ziramuMDana, daMDadhAraNa, bhikSAbhojana Adi anuSThAna - 4 - 4 - ityAdi sarve niSphaLa thaze. vaLI - deva, manuSyAdi gati - Agati nahIM thAya kemake AtmAnuM tame
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1/14 41 sarvavyApItva mAno cho tathA nityavathI AtmAne vismaraNanA abhAve jAtismaraNAdi kriyA nahIM thAya. Adi grahaNathI "prakRti kare-puraSa bhogave" e bhoga kriyA tame mAnI che, te paNa nahIM thAya kemake akriyAvane tame mAno cho - 1 - vaLI tamArI AvI vAto tamArA mitro ja mAnaze. zaMkA-bhogavavAnI kriyA mAtrathI - x* AtmA sakriya che, to paNa ame teTaluM sakriyava icchatA nathI. samasta kriyA kare to ja AtmAne sakriya mAnIe. A zaMkAno uttara niyuktikAra Ape che. [ni.35] a-kuLapaNuM hovAthI vRkSano abhAva na manAya. arthAta phaLa Ape to ja te vRkSa nahIM to vRkSa nathI ema na manAya. e rIte AtmAmAM paNa suptAdi avasthAmAM jo ke koI aMze niSkriyatva hoya tethI AtmA sarvathA niSkriya che tema kahevuM yogya nathI. thoDAM phaLa Ape to paNa vRkSa vRkSa ja kahevAya che. e pramANe thoDI kriyA karanAra AtmA paNa kiyAvAna ja kahevAya. kadAca jema eka paisAvALo dhanika na kahevAya tema thoDI kriyAvALo AtmA niSkriya kahevAya tema tame mAno to yogya nathI. * * * * * sAmAnyanI apekSAe to apakriya paNa kriyAvAnuM ja gaNAya. * * * * * koI gAya dUdha na Ape ane koI gAya thoDuM dUdha Ape to paNa te baMne gAya to kahevAze ja. ityAdi. have "AbhASaThavAdImata' kahe che. * sUtra-15 - keTalAka pAMca mahAbhUta kahe che ane keTalAka AtmAne chaThTho bhUta kahe che. temanA mate AtmA ane loka zAzvata che. * vivecana : A saMsAramAM pRthvI Adi pAMca mahAbhUto che, tema vedavAdI, sAMkhyo ane vaizeSikono mata che. te vAdIonuM Ama kahevuM che - AtmA e chaThTho bhUta che, anya vAdImAM anitya bhUta hatA, te A matomAM nathI te kahe che - AtmA pRthvI AdirUpa avinAzI che. temAM AtmA sarvavyApItva amartatva hovAthI AkAza jevo zAzvata che, pRthvI AdinuM avinAzIpaNuM che. tenuM zAzvatapaNe pharI batAvavA kahe che- * sUtra-16 pAMca mahAbhUta ane chaTho AtmA sahetuka ke nirdetuka naSTa thatA nathI tathA asatu utANa thatAM nathI, sarve padArtho sarvathA niyatI bhAvane prApta thAya che. * vivecana : pRthvI Adi padArtho, chaThTho AtmA nirdetuka ke sahetuka vinAza pAmato nathI. paNa bauddho potAnI meLe ja nirdetaka vinAza mAne che. te bauddhono A mata che - nizcaye padArthono janma ja vinAzamAM hetu icche che. jo jamyo ane nAza na thayo to pachI konAthI nAza thaze ? jema vaizeSika lakuTAdi kAraNe vinAza sahetuka mAne che. tevA baMne prakAsnA nAza vaDe loka ane AtmAno nAza thato nathI. evo . 42 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tAtparya che. athavA baMne prakAre AtmAnA svabhAvathI cetana-acetanarUpathI vinAza thato nathI. tethI pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza potAnA rUpano parityAga na karavAthI nitya che, jagata AvuM kadI nathI ema nahIM, tethI AtmA paNa nitya che - x * tethI kahyuM che AtmAne zo chedatA nathI, agni bALato nathI ityAdi tathA AtmA nitya, sarvavyApI, acala ane purANo che. e rIte asatunI utpatti thatI nathI. kemake badhAno badhe sadabhAva che. * x - jo asatanI utpatti thAya to gadheDAnA sIMgaDAnI utpatti thAya. * x - x * e pramANe mATInA piMDamAM paNa ghaDo che, kemake tenA arthI mATIno piMDa le che. jo asat utpanna mAnIe to ghaDAno arthI mATIno piMDa zA mATe le? tethI sat kAraNamAM ja kArya utpanna thAya che. e rIte pRthvI Adi ane chaThTho AtmA nityatvane pAme che ane bhAvarUpane ja svIkAre che * x - 4 - asabhyI bhAva thato nathI ane satano abhAva thato nathI. - Ano uttara niyaMtikAre 34mI niryuktimAM Apela che ke - sarva padArthanuM nityasva mAnIe to kRtatva pariNAma ja na thAya. tethI AtmAnA akatRtvamAM karmabaMdhano abhAva thatA karmanuM vedana koNa kare ? arthAt koI sukhadu:kha Adi na anubhave. evuM mAnatA karelA kRtyano nAza thAya ane AtmAnI bIjA bhavamAM utpattirUpa pAMca prakAranI gati na thAya. mokSa gatino abhAva thatA dIkSAdi sarve anuSThAna nakAmAM thaI jaze. * * - X - vaLI tame kaho cho ke "sat hoya te ja utpanna thAya" te paNa khoTuM che kemake sarvadA sat utpanna kema thAya? utpAda hoya to te sarvadA sat kaI rIte siddha thAya ? * * sarve padArthonuM kaMIka aMze nityatva ane kaMIka aMze anityatva sa0asat kAryavAda che tema mAnavuM ema jainAcAryo kahe che. vaLI tame kaho cho sarve vyaktimAM kSaNe kSaNe judApaNuM dekhAya che, te vizeSa nathI, te vidhamAna evA jJAna ane jJAnAbhAvanA AkRti AdithI thAya che tathA jenAmAM bheda che, teno nize anvaya nathI tathA jemAM anvayanI vRtti che, tethI ja temAM bheda vidAyathI na kahevAya. - x - have bauddhamatano A pUrva pakSa niryuktikAre batAvyo te cAlavAda adhikAra pragaTa karavA sUkAra kahe che * sUtra-17 : [koI kahe che-] skaMdha pAMca ja che, sarve kSaNa mAtra rahenArA che, A skaMdhothI bhinna ke abhinna AtmA nAmano koI judo padArtha nathI. * vivecana - keTalAka bauddhavAdIo rU5, vedanA, vijJAna, saMjJA, saMskAra e pAMca aMghane ja mAne che, paNa te sivAya AtmA nAmano koI skaMdha nathI tema kahe che. temAM
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1/17 44 1-pRthvI, dhAtu Adi rUpo te rU5 skaMdha, rasukha, du:kha adukhasukha te vedanA aMdha, 3-35, rasa Adi vijJAna te vijJAna skaMdha, 4-saMjJA nimita uThThANA pratyaya te saMjJA skaMdha, 5-pUNya, apUNya Adi dharmasamudAya te saMskAra skaMdha. tenA sivAya AtmA nAmano padArtha AMkho vaDe pratyakSa jovAto nathI. te AtmA avyabhicArI liMga grahaNanA abhAve, anumAnathI paNa siddha thato nathI. vaLI pratyakSa ane anumAnathI juduM arthane batAvanAra avisaMvAdI bIju pramANa nathI. yathAvasthita arcanA aparijJAnathI bauddho bALaka jema pratipAdana kare che - vaLI kahe che ke A dho - x * kSaNa mAtra rahenArA che. vaLI kahe che ke - svakAraNathI utpanna thanAro padArtha vinAzanA svabhAvavALo che ke avinAzanA svabhAvavALo ? jo avinAzI svabhAvI hoya to temAM vyApelI kramazaH ke sAthe banatI kriyAnA abhAvathI padArthanA vyAyano abhAva thaze. tethI je artha kriyA karI te ja paramArthathI sata che. te nitya artha kriyAmAM -x * vartato kamathI na va. ityAdi ahIM vRttimAM keTalIka pra dalIlo che, je mAtra anuvAdathI samajAya tevI nathI. muLa vRttine joIne vidvAna pAse samajavI.] paNa badhI dalIla ane tarkono sArAMza e che ke - baghAM padArtho "kSaNika" che. [vizeSa jANakArI mATe mULa vRtti joIne samajaNa meLavavI.) mULa zlokamAM sUtrakAre 'rU' zabda pUrvanA vAdIothI A bauddhone judA batAvavA mATe che. te ja vAta pAchalA ardhazloka vaDe kahe che - 'matro no' e pramANe te ja bauddho-chaTho AtmA mAnanAra sAMkhya Adi bhUta vyatikti AtmAne mAnanAra, cArvAka-bhUtanI avyatikti caitanya nAmaka AtmA icchanAra, tevI ja rIte "na" evuM kahenArA tathA hetuthI utpanna hetuka ane kArya AkAra pariNata bhUtathI utpanna tyAM sudhI che evA AtmAne bauddho mAnatA nathI. have bIjA bauddhono "cAturdhAtuka" mata kahe che- * sUtra-18 - pRedI, jaLa, agina ane vAyu cAra dhAtuothI zarIra banela che, tenAthI judo AtmA nathI. * vivecana : pRthvI Adi cAra dhAtu che, dhAraka tathA poSakatatvathI emAM dhAtupaNa che. jyAre A cAra ekAkAre pariNAme ane kAyaAkAra dhAraNa kare tyAre jIva vyapadeza pAme che tathA te kahe che ke A zarIra caturdhAtuka che, te sivAya koI AtmA nathI. bIjA bauddho ame jJAnI chIe tevA abhimAna agnithI banelA che, te kahe che - cAphaLavAdI jagatuM che - te e rIte ke kata kriyAnI kSaNathI bIjI kSaNe sarvathA naSTa thavAthI kriyAnuM phaLa bhogavato nathI. athavA pUrvokta badhAM phaLavAdIne aphaLavAdI samajavA. kemake keTalAMka AtmAne nitya avikArI mAne che ane keTalAMka AtmA ja mAnatA nathI to pachI phaLa koNa bhogave ? A badhAMno uttara ApavA mATe pUrvokta niyukti gAthA-34 AdinuM vyAkhyAna sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karAya che. jo pAMca aMdha sivAya AtmA nAme koI bIjo padArtha na hoya to tenA abhAve sukha-du:kha koNa anubhave che? ityAdi gAthA pUrve jaNAvyA mujaba kahevI. - 4 - jo bauddho kahe ke - jJAna skaMdhano A anubhava che, to temane kahevuM ke te vAta ayogya che, kemake skaMdha to kSaNika che. jJAnakSaNa ati sUkSama hovAthI sukhadu:khanA anubhavano abhAva che. kriyA phaLavALA kSaNonI atyaMta asaMgati che. tethI karelAno nAza ane akarelAnI utpatti e baMnenI Apatti che. jJAnane eka saMtAna mAno to saMtAnanA abhAve te nakAmuM che. jo ema mAno ke pUrva kSaNa nAza pAmatA uttaranI kSaNamAM vAsanA mukato jAya che. jainAcAryo teone kahe che ke tamArI vAsanA kSaNothI bhinna che ke abhijJa? jo bhinna haze to vAsakapaNuM utpanna na thAya. jo abhinna hoya to kSaNa mAphaka tenuM kSaNa-kSayapaNe lAgu paDatA te vAsanAnuM te ja pramANe AtmAnA abhAvamAM sukha-du:khanA anubhavano abhAva thaze. tethI AbhA siddha thaze. jo AtmA na mAnIe to pAMca viSayanA anubhavanA uttarakALamAM indriyonA jJAnonuM sva viSayathI anyatra apavRtti hovAthI saMkalanA pratyaya na thAya. jo ema mAno ke Alaya vijJAnathI thAya to tame AlayanA nAme AtmAno svIkAra karo cho. vaLI bauddhagama paNa AtmAne svIkAre che- buddha kahe che - he bhikSuo ! A bhavathI 1mAM ka5mAM meM zakti vaDe koI puruSane mArela, te karmanA vipAkathI huM page viMdhAyo chuM. tathA je ati dAruNa kRtyo karyA hoya, te paNa AtmaniMdA karatA ochAM thAya che, te bhAvo AlocavAthI tathA saMvara karavAthI te pApono mULathI uddhAra thAya che. coma huM buiddha] kahuM chuM. vaLI haii bauddho !] tame kSaNikapaNuM sAdhavA kahyuM ke padArtha kAraNathI utpanna thato nitya utpanna thAya ke anitya ? ityAdi - x *x - te badhuM vyartha che. [ityAdi vRtti anusAra jANI levuM.]. jainAcAryo kahe che - kSaNa kSayitvathI anityapaNuM che ke pariNAmathI ? jo kSaNa kSayitva pakSa mAno to kAraNa kAryanA abhAvathI kAkono vyApAra ja utpanna thato nathI, to kaI rIte kSaNika anityano kAraNothI utpAda thAya? jo ema mAno ke pUrva kSaNathI uttara kSaNano utpAda thatA kArya kAraNa bhAva thAya che, to tamAruM A mAnavuM ayukta che kemake jo pUrva kSaNano nAza thAya che tema mAno to uttara kSaNane janma na ApI zake ane jo pUrvANano nAza thayelo nahIM mAno to tamAro "kSaNabhaMga''no siddhAMta khoTo Tharaze. jo pUrvekSaNanA nAzathI uttara kSaNa utpanna thAya che tevuM mAnazo to te be kSaNonI ekakAlatA spaSTa thaze. - X- jo te na svIkAro to tenA vinAza-utpAdanuM avasutva siddha thaze. [ityAdi vRttithI jANavuM.]. [vRttithI A badhAM te jANavA-samajavA. have sArAMza kahe che A pramANe AtmA pariNAmI jJAna AdhAra bhavAMtaramAM janArA bhUtothI kaMIka
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 1/1/1/18 aMze judo ja che tathA kaMIka aMze zarIra sAthe AtmA ekarUpa thato hovAthI bhego ja che. vaLI AtmA sahetuka paNa che kemake-nArakAdi bhavane ApanAra karmo vaDe vikAra thato hovAthI paryAyarUpe svIkAre che; tathA AtmA ahetukapaNa che kemake te AtmasvarUpathI apasyata ane nitya che. vaLI ame AtmAne zarIrathI judo siddha karelo hovAthI catughatika mAtra zarIrarUpa ja AtmA che te tamAro bakavAsa mAtra che. have paMcabhUtAtmA AdinA darzananuM phaLa kahe che. * sUtra-19 : gRhastha hoya, vanavAsI hoya ke padjita hoya; amArA darzanane aMgIkAra kare che, te sarve duHkhothI mukta thaI jAya che. * vivecana - gharamAM vasanAra-gRhastha, vanamAM rahenAra-tApasa Adi ane dIkSA lIdhelAzAkya Adi evuM kahe che ke amArA darzana-matamAM AvelA sarva duHkhothI mukta thAya che, te A rIte - "pAMcabhUta', "te jIva - te zarIra" - mAnanArA vAdIono Avo abhiprAya che ke amArA darzanano Azraya karanArA gRhasyo hoya to paNa mAthu ane dADhI mUcha muMDAve. daMDa rAkhe, jaTA rAkhe, kaSAyI vastro pahere, kezakuMcana kare, tapa kare ityAdithI kAya kalezarUpa duHkhothI mukta thAya che. tathA kahe che ke - tapa karavo te vividha yAtanA che, saMyama e bhoga-vaMcanA che, agnihotrAdi karma to bAlakriDA samAna che. sAMkhya Adi mokSavAdI A pramANe kahe che- jeo amAruM darzana, akatRtva Abha advaita, pAMcaskaMdha Adi mAnanArA ane dIkSA lenArA che, te badhAM janma; jarA, maraNa, garbha paraMparA. e aneka zArIrika, mAnasika tIvra azAtA udayarUpa duHkhothI mukta thAya che. sakala baMddhathI mukata evo mokSa meLave che. have sugakArazrI teonA aphalavAdItvane jaNAve che * sUjha-20 thI 25 - jJAnAvaraNa Adi karmonI saMdhine na jANanAra loko dhamavidda thaI jatAM nathI, jeo ema kahe che [mithyA siddhAMta parUpe che) - teo (20) - duHkhanA pravAhano pAra pAmI zakatA nathI. (21) - saMsArane pAra karI zakatA nathI. (22) - garbhano para pAmI zakadf nathI. (3) : janmano para pAmI zakatA nathI. (24) - duHkhano para pAmI zakatA nathI. (5) : mRtyuno para pAmI zakatA nathI. * vivecana :- [20 thI 5 te paMcabhUtavAdI Adi [sarve pUrvokta vAdIo] saMdhi arthAt chidra, A chidra be bhede che - (1) dravyathI - bhIMta AdinI, (2) bhAvathI-jJAnAvaraNAdi karma saMbaMdhI, tene na jANavAthI, du:kha mukti mATe udhama karavA chatAM AmA tathA karmanI saMdhi nA sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jANavAthI te bIyArA - mokSa pAmatA nathI] - x * athavA saMdhi eTale uttarottara padArtha parijJAna tene na jANIne udhama karanArA, sakhya dharma jANavAmAM te paMcabhUtavAdI, loko nipuNa nathI. kemake kSAMti Adi dazavidha dharmane jANatA na hovAthI bIjI-bIjI rIte dharmanuM pratipAdita kare che. phaLanA abhAvathI temanuM aphalavAdItva-je AgaLa kahevAze, tethI jaNAze ke bhava oghaNI arthAt saMsArathI ke ATha prakAranA karmothI te nAstikAdi tasvAnA nathI. tathA te vAdIo saMsAra, garbha, janma, du:kha, mRtyuno pAra pAmanAra thatA nathI. vaLI teo kevA phaLa bhogavaze te kahe che * sUtra-26,27 - pUivakta mithyA siddhAMta parapakavAdI] mRtyu, vyAdhi, jarAthI kula saMsAra cakramAM vAraMvAra vividha duHkhone bhogave che. jJAtaputra jinottama mahAvIra kahyuM che ke pUrvokta nAstikAdi uMcI-nIce gatiomAM bhramaNa karaze ane anaMta garbha prApta karaze - tema huM kahuM chuM. * vivecana : ghaNAM prakAranA sAtA udaya lakSaNa du:khone vAraMvAra anubhave che. jemake - narakamAM karavatathI verAvuM, kuMbhIpAka, garama loDhuM, zAlmalI vRkSAne samAliMgana Adi, tiryaMca yonimAM ThaMDI, tApa, damana, tADana Adi manuSyomAM ISTa viyoga, aniSTa saMyogAdi, devomAM Abhiyoga, irSyA, kibiSikatva Adi aneka du:kho A vAdIo vAraMvAra anubhave che . bAkI sugama che. adhama, uttama vividha prakAranA sthAne jAya che, e rIte bhamatA eka garbhathI bIjA garbhamAM jAya che ane anaMta duHkha bhogave che. e pramANe sudhamasviAmI jaMbUsvAmIne kahe che. arthAta tIrthakara AjJAthI kahe che, potAnI buddhithI nahIM. huM te kahuM chuM. je meM tIrthaMkara pAsethI sAMbhaLela che - A rIte kSaNikavAdanuM khaMDana karyuM. zruta.1nA adhyayana-1 'samaya'nA uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa rka adhyayana-1 uddezo-2 6 * uddezo-1 kahyo. have bIjo kahe che - teno saMbaMdha A pramANe che - uddezA1 mAM samaya, parasamaya prarUpaNA karI, A adhyayanamAM paNa te ja kahe che. athavA pUrva uddezAmAM bhUtavAdAdi matane jaNAvI tenuM nirAkaraNa karyuM, ahIM paNa evA ja bAkI rahelA niyativAda Adi mithyAdeSTi matone jaNAvI tenuM khaMDana kare che athavA pUrva uddezamAM kahela baMdhana niyativAdInA abhiprAya pramANe thatuM nathI te kahe che - e rIte aneka saMbaMdhe AvelA uddezAmAM - x - x * sUtra kahe che * ga-28 - koI kahe che - jIva pRthaka pRthaka utpanna thAya che, sukha duHkhano anubhava
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/1/ra/28 kare che ane potAnA sthAnathI lupta thAya che - mare che. * vivecana : ahIM anaMta-paraMpara sUtra saMbaMdha kahe che. anaMtara sUtrasaMbaMdha A pramANe - jema pAMca bhata skaMdha Adi vAdI mithyAtvathI haNAyela aMtara AtmAvALA, sid AgrahamAM lIna, paramArtha bodharahita thaI vyAdhi, mRtyu, jarAyI AkuLa saMsAra cakravAlamAM uMca-nIca sthAnamAM jaIne anaMtavAra garbhamAM jAya che. te ja pramANe ahIM paNa niyativAdI ajJAnI tathA jJAna caturvidha karma apacayavAdIone paNa te ja pramANe saMsAra cakravAlanuM bhramaNa tathA garbhamAM javAnuM batAve che. paraMpara sUtramAM to bodha pAme ityAdi che, tenI sAthe saMbaMdha che. ahIM paNa ema samajavuM ke niyativAdIe je kahyuM, tene he ziSyo ! tame samajo. A pramANe vaccenA sUtromAM paNa saMbaMdha joDavo. dhe te pramANe pUrva ane pachInA sUtra je saMbaMdhe joDAyelA che, teno artha kahe che - punaH zabda pUrvavAdIothI A vAdInuM vizeSapaNuM sUcave che. keTalAka niyativAdI kahe che ke - avivakSita karmavALA paNa akarmaka thAya che - X - 'ta' zabdano artha yuktithI utpanna karyo che. tenA vaDe paMcabhUta ane te jIva-zarIravAdI mata dara karyo. yukti pUrve paNa batAvI che ane have pachI paNa batAvIzuM ke - judA judA nArakAdi bhavonA zarIromAM jIvone utpanna thavAnuM yuktithI ghaTe che. Ama kahI AtmAne advaita mAnanAranuM paNa khaMDana karyuM. pRthaka utpanna te koNa che ? sukha-du:kha bhogI prANIo. Ama kahI paMcaskaMdha sivAyanA jIvano abhAva pratipAdaka bauddhamatano apakSepa karyo jaNAya che. tathA te jIvo pota-potAnA zarIramAM pRca rahIne sukha-du:khane vede che, e vAtane ame gopavI zakatA nathI. A kathanathI akagvAdImatanuM khaMDana karyuM. kemake akartA avikArI AtmAmAM sukha-du:kha anubhava thato nathI. tene ame uDAvatA nathI. 'nutpatti' Ayu pUrNa thatAM eka sthAnathI bIje sthAne jAya che, tyAM navo janma le che, ane teno niSedha karatAM nathI. A pramANe paMcabhUta astitva Adi vAdI matanuM khaMDana karIne have te niyativAdIo zuM mAne che ? te havenA be zlokamAM kahe che- * sUtra-29,30 : te duHkha svakRta nathI ke acakRta nathI. sarve sukha-du:kha siddhi saMbaMdhI hoya ke saMsArI; te niyatikRta che. jIva na to svayaMkRtane vede che, na anyakRt. te niyatikRtva hoya che tema koI kahe che. * vivecana : te prANI je sukha-du:khane anubhave che ke sthAnabhramaNa kare che, te AtmAe pote kareluM du:kha nathI, kAraNamAM kAryanA upacAcI du:kha kAraNane kahyuM che, tenA upalakSaNathI sukhAdi paNa levuM. tethI kahe che ke - je A sukha-duHkha anubhava che te puruSakAra kAraNajanya nathI. tathA kALa, izvara, svabhAva, kamadi vaDe paNa kyAMthI hoya ? jo ema mAnIe ke puruSe karela sukha-du:kha te anubhave to sevaka, vaNika, kheDUta AdinA samAna puruSAkAra chatAM phaLa prAptimAM judApaNuM che tathA koIkane phaLa maLatuM paNa nathI. vaLI koIkane sevAdi vyApAranA abhAve paNa viziSTa phaLa prApti dekhAya che. tethI puruSa udhamathI kaMI siddha thatuM nathI. to zenAthI maLe che ? niyatithI ja maLe. kALa paNa kartA nathI. kemake tenA ekarUpatvathI jagatamAM phaLanuM vaividhya na thAya. kAraNa bhede ja kAryabheda thAya, abhedamAM na thAya. tathA izvara katamAM paNa sukhadu:kha na thAya. kemake izvara mUrta che ke amUrta ? jo mUrta hoya to sAmAnyapuruSa mAphaka sarvakatRtva abhAva hoya, jo te amUrta hoya to AkAza mAphaka tenuM akriyapaNuM che. vaLI te rAgAdivALo hoya to ApaNAthI judo nathI, tethI vizakatAM nathI, jo vItaraNa hoya to teNe karela - x - jagatanuM vaiciya yukitayukta nathI. svabhAva paNa sukhadu:khanuM kAraNa nathI, kemake A svabhAva puruSathI bhinna che ke abhijJa? jo bhinna che to purapAzrita sukhadu:kha karavA samartha nathI, kemake tenAthI judo che. jo abhinna che, to svabhAva te ja puruSa che. tenuM ekatapaNuM pUrve kahyuM che. vaLI karmanuM paNa sukhadu:khamAM katapaNuM ghaTatuM nathI. kemake karma purapathI bhinna che ke abhinna ? jo abhinna mAno to purapa te ja karma thatA ukata doSa lAge. jo bhinna mAno to karma sacetana ke acetana ? jo sacetana mAno to eka kAmamAM be caitanya thAya, jo acetana mAno to temAM - x * sukha duHkhanI utpatti kema thAya ? A badhAM tarkonuM jainAcArya AgaLa khaMDana karaze. te ja pramANe mokSa saMbaMdhI sukha ke asAtA udayathI sAMsArika duHkha athavA A sukhaduHkha baMne jemake zrIvilAsamAM sukha ane mAra AdimAM du:kha * * * * * ityAdi sukha-du:kha A baMne svayaM puruSe karyA nathI ke koI kALa Adie karyA nathI. ke tene bhogave. to zAthI bhogave ? niyativAdI potAno abhiprAya kahe che ke - prANIo samyaka sva pariNAma gati arthAta saMgati eTale ke niyatithI ja bhogave che. tethI te sAMgatika kahevAya. - x - x - A niyativAdIno mata che. teo kahe che ke - je artha niyatinA baLathI prApta karavA yogya che. te manuSyane avazya zubha ke azubha thAya. bhUtonA karelA moTA prayatnathI abhAvya thatuM nathI ke bhAvino nAza nathI. uparokta niyativAdInA matano uttara jainAcArya Ape che* sUga-31,32 - A pramANe kahenArA niyativAdI ajJAnI hovA chatAM, potAne paMDita mAne che, sukhandu:kha niyata ane aniyata baMne prakAre che, te A buddhihIna ajJAnI jANatA nathI. A pramANe keTalAMka pakvastha-niyativAdI niyatine ja kata batAvavAnI dhRSTatA kare che. teo pAralaukika kriyAmAM pravRtta thavA chatAM paNa svayaMne duHkha mukta karI zakatA nathI.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/2/31,32 5o sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana : pUrve kahelAM niyativAdanA vacano bolanArA sa-asano viveka na jANanAra ajJAnI potAne paMDita mAnanArA bole che ke sukha-du:kha je kaMI che, te niyatinuM kareluM che. eTale je thavAnuM che te udayamAM Avela che. tathA aniyata te AtmapuruSAkAra, izvarAdi thakI maLela, te badhuM paNa niyatinuM kareluM jANavuM. AvuM ekAMta mAne che, tethI teo sukhadu:khanA kAraNothI ajANa che, buddhihIna che. jo ke jaiina AI matamAM kiMcit sukha-duHkhAdi niyatithI ja thAya che, tenuM kAraNa karmano koIpaNa avasare avazya thanAra udayanA sadbhAvathI niyati kahevAya che. tathA kiMcit aniyati kRta te puruSArtha, kALa, izvara, svabhAva, kamadinuM kareluM che. temAM kaMIka aMze sukha-duHkhanuM puruSAkAracI sAdhyapaNuM paNa svIkArela che. kAraNa ke kriyAthI phaLa thAya che ane kriyA te puruSakAra sAdhana che. tethI kahyuM che ke - nasIbane vicArI potAno udhama na choDavo. udhama vinA talamAMthI tela kevI rIte maLaze? vaLI samAna puraSa vyApAramAM phaLanuM vaivica paNa purUSakAranA vaicirAthI thAya che. samAna purapAkAramAM phaLano abhAva adaiTakRta jANavuM. te aTane paNa ame kAraNarUpe ja mAnela che. kALa paNa kata che, kemake bakula, caMpaka Adi vRkSo ropavA chatAM amuka kALe ja tene kula-phaLa thAya che, sarvadA nahIM. kALanA ekarUpapaNAthI jagatanuM vaicipaNuM na ghaTe tema tame kaho cho, te duSaNa amane lAgyuM na paDe kemake ame ekalA kALane kartA mAnatA nathI, paNa karma sAthe laIe chIe. tethI jagatuM vaividhyano doSa nathI. - tathA izvara paNa kata che, izvara eTale AtmA, utpatidvAra vaDe sakala jagatmAM vyApavAthI te izvara che. tenuM sukha-du:khanuM utpatti katRtva sarvavAdIonA kahyA vinA ja siddha che. * x - svabhAvanuM paNa kaMI aMze katapaNuM che ja. jemake - jIvanuM upayoga lakSaNa ane asaMkhyayapadezapaNuM, pudgalonuM mUrtava, dhamastikAyanuM gati, adhamastikAyanuM sthiti vagere svabhAvapaNuM che. tame AtmAnuM vyatikti, atyatiriktapaNAnuM paNa kahyuM te paNa khoTuM che, kemake svabhAva AtmAthI avyatikti che. AtmAnuM katapaNuM ame pUrve svIkAryuM che, te paNa svabhAvathI ja che. tathA karmanuM paNa katapaNuM che. kemake te karma jIvapadeza sAthe ekamekapaNe raheluM che, te kaMIka aMze AtmAthI abhinna che, tene vaza thaI AtmA nakAdi cAre gatimAM bhramaNa karI sukha-duHkha anubhave che. A rIte niyati-aniyatinuM kartRtva yuktithI jANyA pachI niyatinuM ja katapaNuM svIkAranAra buddhirahita ja che. A pramANe niyativAdanuM khaMDana karI vAdIne thatAM du:kha batAve che. * x - sarva vastumAM niyata-aniyata chatAM keTalAMka vAdI -x * nirdetukapaNe niyativAdane mAne che. te niyativAdI - x - pArthasthA athavA paraloka mATe thatI kriyAthI dUra che. [3/4]. athavA niyatine ja mAnavAthI temanI paraloka AzrI kriyA vyartha che athavA pAza eTale karmabaMdhana, yutirahita niyativAda prarUpaNAmAM sthita te pAzasthA che. anya paNa kALa, izvara Adine mAnanArA ekAMtavAdI pArthasthA ke pAzasthA jANavA. punaH niyativAdIne AzrIne kahe che - teo paralokasAghaka kriyAmAM pravarte che, te temanuM dhRSTapaNuM che. kemake niyativAdIne to thavAnuM hoya te ja thAya che pachI saMyamAdi kaSTa kriyA zA mATe karavI? asakhya kriyAmAM pravartavAthI teo AtmAne du:khathI mUkAvI zakatA nathI. niyativAdanuM khaMDana karyuM, have ajJAnavAdInuM daSTAMta * sUtra-33 thI 36 : jevI rIte traNahIna, saMcaLa maga zaMkAnI ayogya sthAnamAM zaMkA kare che ane zaMkAyukata sthAnamAM zaMkA karatAM nathI...tema rakSita sthAnamAM zaMkita ane pAzanA sthAnamAM ni:zaMka, ajJAna ane bhayathI udvigna thayela te mRga pAzayukta sthAnamAM kyAya che... te samaye te maga kadI te baMdhanane ullaMghI jAya athavA baMdhananI nIcethI nIkaLI jAya to te bacI zake che, paNa te mUrkha mRga A jANatA nathI...te ahitAtmA ane ahitaprajJA mRgo te vinAza baMdhanavALA sthAne jaI vinAzane prApta thAya che. * vivecana-33 thI 36 : [33] jema doDatA mRgo rANarahita hoya athavA pakaDavAnI jALa vaDe bhayabhIta thayA hoya, te bhayabhAMta loyanavALA, AkuLa aMta:karaNavALA, vivekazUnya banI pAzarahita evA zaMkAnA sthAnamAM zaMkA karI tyAM jatA nathI ane jyAM zaMkA yogya evA phasAvavAnA sthAnamAM zaMkArahita jaI pAzAdimAM phasAI du:kha pAme che. [34] ati mUDhapaNAthI ane buddhirahita banI te mRga rakSaNa ApanAra prati zaMkA lAvI, bhaya pAmI dUra bhAgI je pakaDavAnI jALavALA che, temanAmAM zaMkArahita banI ajJAna ane bhayathI temane vaza thAya che. zaMkanIya ke azakanIya tathA rakSaNA dAtA ke pAzAdi anarthayAnA sakhyaNa vivekathI ajJAna mugo zikArI jALanA baMdhanamAM phasAI jAya che. A ja deTAMta niyativAdAdi ekAMta ajJAnavAdI mATe ghaTAve che. te A rIte - rakSaNa ApanAra evA anekAMtavAdane choDIne ekAMtavAdI banI sarvadoSarahita evA jainadarzana zaMkanIya na hovA chatAM temAM zaMkA karIne potAnA mAnelA ekAMtavAdamAM zaMkA lAvatA nathI. e rIte teo rakSaNa sthAna anekAMtavAdane tyAgIne yuktithI asiddha, anabahula evA ekAMtavAdane pakaDavAthI mRganI mAphaka karmabaMdha sthAnomAM phasAya che. jainAcAryo AgaLa kahe che [35] have te pAza-jALa baMdhana pAse Avela mRga upara kude ke nIcethI nIkaLI jAya to paNa te vAgurAdi baMdhanathI bacI jAya. koI para pAra pATha kahe che, tyAM marfka zabdathI vadha, tADana, mAraNathI paNa bacI jAya. paNa te jaDa-ajJAnamRga anartharUpa baMdhanathI bacavAno upAya joto nathI. - te mRga kevI avasthA pAme? te kahe che
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/2/33 thI 36 | [36] ahita AtmA ane ahita prajJAnavALo te mRga kuTapAtha yukta pradezamAM Ave che athavA kUTapAzAdimAM potAne pADe che tyAM paDelo te baMdhAIne ghaNI du:khI avasthAne pAme che. baMdhanamAM vinAza pAme che. A daTAMta kahI sUtrakAra ajJAna vipAka kahe che. ga-3 thI 40 : A pramANe koI miyArdaSTi, anArya zramaNa azakanIyamAM zaMkA kare che ane zaMkanIyamAM zaMkA karatA nathI...te mUDha, vivekavikala, ajJAnI dharmapajJApanAmAM zaMkA kare che, paNa AraMbha kAryomAM zaMkA karatA nathI...samasta lobha, mAna, mAyA, krodhano nAza karIne jIvakarmarahita thAya che, paNa mRga samAna ajJAnI A arthano svIkAra karatA nathI...je mithyAESTi anAryo A mane nathI jANatA teo pAza-baddha mRganI mAphaka anaMtavara naSTa thaze. * vivecana-30 thI 40 : [3] jema ajJAnathI AvRta mRgo aneka anarthane pAme che, tema ja pAkhaMDane Azrita koI mithyArdaSTi-ajJAnavAdI ke niyativAdI tathA *x* ajJAnatAthI cAlatuM anuSThAna karanArA anAryo azakanIya evA sudharmanA anuSThAnAdimAM zaMkA lAve, tathA bahu duHkha ApanArA ekAMta pakSane mAne che te azakI mRgonI mAphaka mUDha cittavALA thaI evo AraMbha kare che je anarthane mATe thAya che. have zaMkanIya-azaMkanIyano viparyAya batAve che. [38] kSAMti Adi daza lakSaNayukta dharmanI je prajJApanA temAM A asatuM dharmaprarUpaNA che tevI zaMkA lAve ane je pApa upAdAnarUpa samAraMbha che temAM zaMkA nA lAve. te kevA ? sahaja sat vivekarahita ane satu zAstranA bodhathI rahita. A ajJAnAvRta zuM prApta kare ? [39] jeno AtmA sarvAtmaka che te lobha, vyutkarSa eTale mAna, nUma eTale mAyA, apAtika te krodha e cAre kaSAyone dUra karIne mohanIya karmarahita thaI chevaTe badhAM karma tyAgI akamazi bane che. te akamazi viziSTa jJAnathI thAya che, paNa ajJAnathI na thAya te ja kahe che ke jANyA vinA te mRga jevo ajJAnI mokSane je che athavA vibhakti pariNAmathI mokSArtha thakI bhraSTa thAya che - ajJAnavAdInA do [40] je jJAna pakSano Azraya karIne karmakSayano upAya jANatA nathI paNa potAnA asahu Agrahagrasta thaI mithyArdaSTi anAryo evA te mRga mAphaka pAzamAM baMdhAI vinAza pAme che. anaMtavAra janma-maraNanA du:kha pAme che. ajJAnavAda pUrNa thayo. potAnA vacanathI baMdhAyelA vAdIo na caLe-teno mata kahe che- * sUtra-41 : keTalAMka brAhmaNa tathA parivrAjaka-zramaNa potAnA jJAnane satya kahe che. temanA mate saMpUrNa lokamAM temanA matathI bhinna prANI che, te kaMIpaNa jANatA nathI. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana : keTalAMka brAhmaNa tathA parivrAjako, teo badhA paraspara virodha vaDe rahela che, te pota-potAnuM bole che. temanA mAtelA jJAnarUpa tatvo paraspara virodha vaDe satya na hoya, tethI ajJAna ja sAruM che. jJAnanI kalpanA vaDe zuM vizeSa che ? tethI batAve che ke - badhAM lokamAM je prANI che, te kaMIpaNa samyaka jANatA nathI - jo ke teomAM guru paraMparAthI jJAna Avela che, to paNa chinnamUlavavI te sAcuM thatuM nathI te kahe che * sUTama-42,43 : jema koI sveccha, amlecchanI vAta kare che, paNa tenA hetune jANatA nathI. mAtra te kathitanuM anukathana kare che...e rIte ajJAnI potapotAnA jJAnane kahevA chatAM paNa nizayAni nathI jANatAM. teo plecchonI mAphaka AbodhikaajJAnI hoya che.. * vivecana-42,43 - [42] jema AryabhASAthI ajANa-pleccha, mleccha bhASAne na jANatAM AryanuM je boleluM che, te bole che paNa tenA samyapha abhiprAyane nathI jANatA ke kaI apekSAe te kahela che. tenA hetune na jANe, paNa kevaLa paramArtha zUnya bolavAnI nakala kare che. te rIte [43] jema mleccha amlecchanA paramArthane na jANe phakta tenuM boleluM bole, tema jJAnI-samyagRjJAna rahita zramaNa brAhmaNo bolavA chatAM pota-potAnA jJAnane pramANapaNe paraspara viraddha artha bolavAthI nizcayAne jANatA nathI. tethI potAnA tIrthakarane sarvajJapaNe jANIne temanA upadeza vaDe kriyAmAM pravarte paNa sarvajJanI vivA ava dazanavALAthI grahaNa karavI zakya nathI. tethI kahyuM che ke A sarvajJa che te x x - oya padArthonA vijJAnathIrahita evA puruSo kaI rIte jANe ? e pramANe - X - X - nizcaya ane na jANanAra plecchanI mAka bIjAnuM boleluM bole che, paNa teo bodharahita che. tethI ajJAna ja zreya che. A pramANe jema jema jJAnanI prApti thAya tema tema vadhu-vadhu doSa saMbhave che. tethI kahe che jema jANIne koI bIjAnA mAthAne paga aDADe to te mahA aparAdha che, paNa bhUlathI paNa aDe to aparAdha nathI. e pramANe ajJAna ja mukhya che, jJAna nahIM. - have ajJAnavAdInA dUSaNa kahe che * sUga-44 thI 46 - ajJAnikonI mImAMsA ajJAnamAM nizcaya karAvI zakatI nathI. te potAne zia devA samartha nathI, to bIjAne zikSA kaI rIte ApI zake ? vanamAM koI dizAmUDha manuSya, dizAmUDha netAne anusare to te baMne sto nahIM jANavAthI asaha zokane pAme che... jema aMdha bIja AMdhane mArge dore to mArgathI dUra ke utAthamAM laI jaze athavA ax jaze.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/2/44 thI 46 54 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana : jenAmAM jJAna nathI te ajJAnI. -x- ajJAnIomAM jJAna ja zreya che evuM bolanArA te vAdIno A vicAra ke mimAMsA -x - ajJAna viSayamAM avataratI nathI, yojatI nathI. AvI mimAMsA satya che ke asatya ? "jema jJAna ja zreya che. jema jema jJAnAtizaya tema tema doSano atireka" evI jenI mimAMsA che teo bodha pAmatA nathI. kemake AvI vicAraNA te jJAnarUpa che vaLI te ajJAnavAdI potAnA pradhAna ajJAnavAdane bIjAne batAvavA samartha nathI. kemake pote ajJAnano pakSa lIdho che, pote ajJAna hoya to bIjAne jJAnamArga kaI rIte batAve? vaLI tame chinnamUlava tathA mleccha anubhASaNa Adi dRSTAMto Apo cho te paNa nakAmA che. kemake anubhASaNa paNa jJAna vinA na thAya. vaLI pArakAnI yitavRtti samajavI durlabha hovAthI ajJAna ja zreya che, te bolavuM paNa khoTuM che kemake tame ajJAnane ja zreya mAnIne pano upadeza Apo tyAre paranA jJAnane svIkAro ja cho. * * * * * A rIte ajJAnI AtmAne ane parane bodha ApavA samartha nathI. vanamAM jema koI mUDha prANI dizA bhUlI jAya, te bIjA evA ja mUDha netAne anusare tyAre baMne samyagu jJAnamAM nipuNa na hovAthI nizcayathI asahya gahana zokamAM Dube che. kemake baMne ajJAnI che. A pramANe te ajJAnavAdI potAnAM mAni sAro ane para matane kharAba mAnIne pote mUDha hovA chatAM bIjAne paNa phasAve che. jema aMdha pote bIjA aMdhane raste laI jatAM bIje raste caDI jAya, vaLe raste dore athavA utpathe caDI jAya paNa yogya sthAna na pAme. * sUtra-47,48 : A pramANe koI mokSArthI kahe che . ame dhamarAdhaka chIe, paNa teo adharmana ja AcaraNa kare che. teo saraLa mArge cAlatA nathI...koI koI vitakane lIdhe jJAnavAdInI sevA karatA nathI, teo potAnA vitarkone laIne ajJAnavAda ja saraLa mArga che tevuM mAne che. * vivecana - e pramANe bhAvamUDha-bhAva aMdha AjIvikA matavALA vagere mokSa ke saddharmanA arthI pote sArA dharmanA ArAdhaka thavA dIkSA levA chatAM pRthvI, pANI, vanaspati Adi kAyonuM upamardana karI pacana-pAyanAdi kriyAmAM pravRtta thaI pote tevA anuSThAna kare che ane bIjAne paNa upadeza Ape che. jenAthI mokSa prAptithI bhraSTa thAya che. athavA mokSano abhAva to dUra rahyo paNa AraMbha karIne pApa upArjana kare che. -x - teone bIjA anartho saMbhave che. - x - A pramANe asat anuSThAnathI AjIvikAdi gozAlaka matAnusAra ajJAnavAdamAM pravRtta teo sarva prakAre vivakSita mokSa gamanamAM haju eTale saraLa mArga evA saMyama ke saddharmane pAmatA nathI athavA sarvaka te satya, tene te ajJAnathI aMdha jJAnanA virodhI na batAve. A jJAnavAdInA 63 bhedo kahe che - jIva, ajIva Adi nava dvo. sat, asata, sadasata, avaktavyasadavaktavya, asaravaktavya, sadasaravaktavya te sAta bhedo vaDe navatatvane jANavAnuM zakya nathI ane jANavAthI kaMI lAbha nathI - te A pramANe bhAvavA-jIva che e koNa jANe che ? te jANavAthI zuM lAbha ? jIvanathI e koNa jANe che ? te jANavAthI zo lAbha? e pramANe ajIvAdImAM paNa levuM. ityAdi pUrvanA 63 bhedamAM pAchalA cAra umeravAthI 63 bheda thAya che. te cAra bhAva A pramANe - vidhamAna bhAvanI utpatti koNa jANe che ? te jANavAthI zuM lAbha ? e pramANe asatI sadgatya vaktavyA bhAvonI utpattine koNa jANe che ? athavA te jANavAthI zuM lAbha che ? temAM "jIva che tema koNa jANe che ?' eno paramArtha A che - koIne evuM viziSTa jJAna nathI ke je atIndriya jIvAdi padArthone sAkSAta jANe - X - X - ityAdi. tethI ajJAna ja zreSTha che. eima teo kahe che.] A pramANe parvokta ajJAnavAdIo vitarko vaDe potAnI mAnelI asatuM kalAnA vaDe anya AraMtu Adi jJAnavAdIone mAnatA nathI ane potAnA maMtavyamAM lIna banIne ame ja tavajJAnI chIe bIjA koI nathI, e rIte bIjAne mAnatA nathI tathA potAnA vitarkothI amAro ajJAnamArga ja zreSTha che, nirdoSa hovAthI spaSTa che, bIjA dvArA khaMDana na thAya tevo che, guNakAraka che evA vacano bole che. kemake teo dumativALA che - have jJAnavAdI A ajJAnavAdanA anartho kahe che * sUtra-49 : A pramANe tarka dvArA A matane mokSapada siddha karadf dharma, adharmane na jaNanAra ajJAnavAdI pAMjarAnA pakSI mAphaka duHkhane nivArI zakatA nathI. * vivecana : e pramANe potAnA vikalpo vaDe kSAMti Adi dharma ane jIvanA upamadanarUpa pApane jANavAmAM anipuNa du:kha athavA du:khanA heturUpa mithyAtvAdi vaDe baMdhAtuM kamI toDavA asamartha che. ahIM daSTAMta kahe che. jema pAMjarAmAM rahela pakSI pAMjaru toDavAmAM * pAMjarAnA baMdhanathI potAne mukta karavAmAM samartha nathI, tema ajJAnavAdI paNa saMsArarUpI pAMjarAmAMthI potAne mukta karavA samartha nathI. have sAmAnyathI ekAMtavAdI matanA dUSaNo kahe che* sUma-50 - pota-potAnA matanI prazaMsA ane bIjAnA vacanonI niMdA karatAM je anyatIrthiko potAnuM pAMDitya dekhADe che, te saMsAre ja bhame che. vivecana : pota-potAnA darzana-matane prazaMsatA ke samarthana karatA tathA paramatane niMdatA sAMkhyamatavALA badhAMno pragaTa ke chupo bhAva kahe che, te kSaNika vAda tathA niravayA vinazvara mAnanAra bauddha matanuM khaMDana kare che. bauddho paNa sAMkhyavAdInI - x - nityatAmAM doSa kADhe che. e pramANe bIjA vAdI paNa kare che. e rIte ekAMtavAdIo
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/2/5o 55 potAnA matanI prazaMsA ane bIjAnA matanI niMdA karatA pote vidvAnuM hoya tema visare che. athavA svazAstramAM viziSTa yukti batAve che. te A pramANe bolanAra cAra gatirUpa saMsAranA bhramaNamAM aneka prakAre baddha thaI saMsAramAM bhame che. have "caturvidha karmabaMdha bhikSu na kare" tema boddhanA saMbaMdhamAM kahevAyela vAtanuM nirAkaraNa sUgakAra kare che- * sUtra-pa1 - have bIjuM darzana kriyAvAdInuM che. karma ciMtAthI rahita te darzana saMsArane vadhAranAruM che. - vivecana : ajJAnavAdIno mata kahyA pachI pUrvokta kriyAvAdI matacaitya karma vagere pradhAna mokSAMga che evuM jemanuM darzana che te kriyAvAdI kevA che ? te batAve che - jJAnAvaraNAdi karmamAM ciMtA te kamaciMtAne mUkI dIdhelA che eTale teo vijJAnAdithI cAra prakAre karmabaMdha thAya che tevuM icchatA nathI, temanA A matathI sAtA udayanI paraMparA vadhe che. koI sthAne saMsAra vadhe che, evo pATha che, eTale ekalI kriyA mAnanArane saMsAra vadhe che, uccheda thato nathI. have te karma ciMtAthI je rIte naSTa thayA tene batAve che* sUtra-pa2 - je paNa jANIne kAyA thakI koIne mArato nathI, ajANatA kAyAthI koIne haNe che, te avyakta sAvadha karmanuM sparzamAtra saMvedana kare che. * vivecana : je jANIne manathI prANIne tame paNa kAyA vaDe na haNe te anAkuTTI che - je chede te AdI ane na chede te anAkuTI - arthAt koI krodhAdI kAraNe mAtra manathI, prANIne haNe, paNa kAyAthI prANInA avayavanuM chedana-bhedana na kare, to tene pApa na lAge, te navA karmo na bAMdhe tathA ajANatA kAyAthI prANIne haNe tyAM mano vyApAra abhAve karmabaMdha nathI. A zlokArdha vaDe niryuktikAre je kahyuM che te mujaba cAra prakAre karma upayaya na thAya evuM bhikSu samaya kahe che - temAM parijJA upayita ane avijJa upacita e be bheda sAkSAta kahyA che. bAkInA be bheda iyapiya ane svapnAMtika che. temAM i-gamana saMbaMdhI patha te iryApatha, tenA saMbaMdhI karma te iyapicakarma athati te cAlatA ajANatA koI prANI mare to tethI karmabaMdha na thAya. te rIte svapnamAM paNa karmabaMdha na thAya, jema svanAmAM jame to peTa na bharAya, tema svapnamAM haze to karmano caya na thAya. kemake biauddhavAdI kahe che ke-]. jo haNanAra jIva hoya, haNatA tene A prANI che ema jJAna hoya, huM tene mAruM e buddhi hoya, pachI kAyAthI tene mATe ane te prANI mare to hiMsA kahevAya ane tethI karmano saMcaya thAya. * x - A pAMca padanA 32 bhedo thayA, temAM prathama bhede hiMsaka che, bAkInA 31 56 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhedamAM ahiMsaka che. te A pramANe - (1) maranAra prANI, (2) mAranArane prANInuM jJAna, (3) mAravAnI buddhi, (4) kAyAthI pravRtti ane (5) prANothI viyoga. e pAMca bhaMga purA hoya to hiMsA jANavI. koI pUche che ke - zuM ekAMte parijJA upavitAdithI karmabaMdha na thAya? jarA nAma mAtra hiMsA thAya te pAchalI ardhI gAthA vaDe kahe che - kevala manovyApArarU5 parijJAcI ke kevala kAyakriyAthI athavA ajANatA iyapicathI ke svaMAMtika e cAra prakAre karmano kaMIka sparza thAya, teno sparza mAtra anubhava kare, tethI adhika vipAka na thAya. bhIMta para nAMkhelI muThIbhara dhULanI mAphaka te karma kharI jAya, tethI karmanA cayano abhAva jANavo paNa atyaMta abhAva na jANavo. A pramANe avyakta hovAthI spaSTa anubhavano abhAva che. te avyakta avadha sAthe varte che, te parijJA upayita karma jANavuM. to kamano upacaya kaI rIte thAya? te zaMkA mATe vAdI kahe che ke* sUtra-pa3,54 - kamabaMdhanA traNa kAraNo che, jenA vaDe pApakarmano upacaya thAya. (1) svayaMkRta prayana-AkramaNa, (2) pezvakarAvavuM, (3) manathI anujJaa. A traNa AdAna che, jenA vaDe pApakarma karAya che. paNa jyAM bhAvanI vizuddhi che tyAM [kamabaMdha na thAya], mokSa prApti thAya. * vivecana : jenA vaDe papa thAya che, te traNa kamadAna A che - (1) abhikamya-sAme bAMghela prANIne tene mAstAnI buddhithI jAte prANIne haNe che. (2) nokarane prANIghAta mATe mokalIne prANIne haNAve, (3) koI haNato hoya tenI manathI anumodanA kare. parijJA upayitathI A bheda che ke temAM mAtra manathI mAsvAnuM ciMtave che, ahIM bIjo mArato hoya tenuM manathI anumodana kare che. tethI A pramANe hiMsA kare, karAve, anumode temAM prANIghAta karatA prANAtipAtanA kliSTa adhyavasAyathI karmano upacaya thAya, paNa bIje na thAya te batAve che pUrvokta traNe kamadiAna je duSTa adhyavasAyathI thatAM pApakarma baMdhAya paNa jemanI vRtti hiMsA karavA, karAvavA, anumodavAnI na hoya tathA saMga hepa vinA varte chatAM jIvahiMsA thAya. to paNa kevaLa manathI ke kAyAthI ke baMnethI thAya to paNa vizuddha buddhivALAne karmabaMdha na thatA mokSa pAme che. bhAvazuddhithI pravartatAne karmabaMdha thato nathI tenuM daTAM* sUtra-pa5 : asaMyata pitA AhArane mATe putranI hiMsA kare che, paNa medhAvI puruSa teno AhAra karavA chatAM karmathI lipta thato nathI. * vivecana :jema koI mahAnuM kacchamAM Avela pitA temAMthI bacavA mane mArIne rAma
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/2/55 dveSarahita khAvA chatAM te saMyata che [karmathI lepAto nathI tema gRhastha ke bhikSu zuddha AzayathI mAMsa khAvA chatAM pApakarmothI lepAto nathI. jema pitA putrane rAgadveSarahita mAre to karmabaMdha na thAya tema rAgadveSarahita manathI prANivadha thavA chatAM bIjAne karmabaMdha na thAya. * sUtra-56 thI 59 : [anyatIrthInuM ukata pzana khoTuM che kemake je manathI rAga-dveSa kare che, tenuM mana zuddha nathI hotuM ane azuddha manavALA saMvaramAM pravRtti na kare. pUrvokta anya darzanIo sukhabhoga ane moTAImAM Asakta thaI rahyA che tathA potAnA darzanane ja zaraNarUpa mAnI pApakarmane seve che. 57 jema koI janmAMdha puruSa chidravALI naukA para ArUDha thaIne pAra javA icche to paNa te vacce ja DUbI jAya che...tema mithyArdaSTi, anArya zramaNa saMsAra pAra javAne icche to paNa te saMsAramAM bhame che . tema huM kahuM chuM. * vivecana : je kaMIka nimittathI manathI dveSa kare te vadha pariNatane zuddha citta hotuM nathI, tethI pUrvavAdI je kahe che ke mAtra mananA dveSathI karmabaMdha na thAya te asatya che. mana azuddha hovAthI te saMvRttayArI nathI. vaLI temaNe je kahyuM che ke karmabaMdhamAM mana pradhAna kAraNa che ane temaNe ja manarahita kevala kAyAthI karmabaMdha kahyo. paNa jenA chatAM paNAmAM siddha thAya te pradhAna kAraNa hovAthI tenA abhAvamAM siddha na thAya. - 4 - x - vaLI teo ja kahe che ke bhAvazuddhithI nirvANa thAya, tenAthI mananuM ekalAnuM ja pradhAnapaNuM siddha thAya che. bIje paNa kahyuM che ke - rAga Adi kalezathI vAsita mana che, te ja saMsAra che, tenAthI mukta [AtmA] te bhavAMta kahevAya che. bIjA paNa kahe che ke - "he vaibhavI mana ! tane namaskAra che, kemake samAna puruSapaNAmAM ekamAM tuM zubha aMze, bIjAmAM azubha aMze tuM pariName che. tAre lIdhe keTalAMka nakamAM gayA ane keTalAMka - x - mokSamAM gayA. tethI jainAcArya kahe che ke tamArA mate ja kliSTa mana pravRtti karmabaMdhane mATe thAya che. vaLI iryApathamAM anupayoga thatAM vyagra cittathI karmabaMdha thAya ja ane upayogapUrvaka apramatta rahetA karmabaMdha na thAya. tethI ja kahyuM che ke cAlavA mATe isimitivALo paga uMco kare, te samaye potAnA mote Avela koI jIva mare, to te munine te nimitte sUkSma paNa karmabaMdha thato nathI tema siddhAMtamAM kahyuM che, kemake te zuddha bhAve cAlanAra che. svapna saMbaMdhI paNa azuddha cittavALAne alpa baMdha thAya che evuM tame avyakta sAvadhathI svIkAryuM che, te ja pramANe ekalA kliSTa manathI karmabaMdhano sadbhAva hovAthI tame kahela prANI, prANIjJAna badhuM rada thAya che. vaLI tame "pitA-putrane haNe' ityAdi kahyuM, te paNa vaNavicAryu ja che. kemake "mAruM" evA cita pariNAma vinA koI mAratuM nathI, AvI cittanI pariNati chatAM akliSTatA kaI rIte mAno cho? sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 citaklezathI avazya karmabaMdha che. te ApaNe baMnene saMmata che. vaLI bIjAnuM mAreluM mAMsa - 4 - khAtAM paNa anumodana to thAya ja che, tethI karmabaMdha thavAno che. anyamatavALA paNa A viSayamAM kahe che ke - anumodaka, mAraka, kahenAra Adi ghAtaka che. pa vaLI kRta, kArita, anumodita rUpa AdAna traya che tema temanuM kahevuM jaina matanA aMzanA AsvAdarUpa ja che. A rIte karma catuSTayanuM upayaya na thAya, evuM kahenArA vAdI karma ciMtAthI naSTa thAya che. have te kriyAvAdInI anartha paraMparA batAve che - "pUrvokta cArathI karma na baMdhAya' ema mAnanArA vAdIo sukhazIlatAmAM Asakta, je maLe te khAnArA, amAro mata saMsAra tavAmAM samartha zaraNa che tema mAnatA viparIta anuSThAna karI pApa kare che. e pramANe vratone grahaNa karavA chatAM te sAmAnya gRhastha jevA ja che. A artha batAvanAra dRSTAMta kahe che - chidravALI nAvamAM besanAra aMdha pAra javAne icche to te nAvanA kANAmAMthI pANI AvatA madhye ja DUbI jAya che ane maraNa pAme che, have dRSTAMtano artha kahe che jema aMdha kANI nAvamAM besI pAra pAmato nathI, tema zAkyAdi zramaNo, mithyArdaSTio tathA mAMsa bhojana anumodaka anAryo svadarzananA rAgathI mokSe javA icche to paNa caturvidha karmacayano abhAva svIkAravA saMsAranI cAra gatimAM bhramaNa kare che. vAraMvAra temAM ja janma, jarAdi kaleza bhogavatA anaMtakALa raheze, paNa mokSa nahIM pAme. tema huM kahuM chuM. adhyayana-1 'samaya'nA uddezA-no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa adhyayana-1 uddezo-3 0 bIjA uddezA pachI trIjAno AraMbha kare che. teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana adhikAra jaina siddhAMta ane paramatanI prarUpaNA che. pahelA be uddezAmAM te karyu, ahIM paNa e ja kare che athavA pahelA be uddezAmAM kudRSTio ane tenA doSa batAvyA, ahIM paNa temano AcAradoSa batAve che. A saMbaMdhe AvelA uddezAnuM sUtra kahe che. * sUtra-60 thI 63 zraddhALu gRhasthe AgaMtuka munine mATe banAvela AhAra-AdhAkarmI AhArasAdhu hajAra gharanA AMtarethI lAvIne khAya, to te gRhastha ane sAdhu e baMne pakSonuM sevana kare che... te ekovida bhikSu A viSamatAne nathI jANatA pANInA pUramAM vizALa matsya paNa taNAIne kinAre AvI jAya che...pANInA prabhAvathI kinAre AvelA te pUra osarI jatAM mAMsabhakSI DhaMka-kaiMka pakSI dvArA duHkhI thAya
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/60 thI 3 che... e pramANe vartamAna sukhanI icchaka keTalAMka zramaNo vizALakAya matsyanI mAphaka anaMtavAra mRtyune prApta karaze. * vivecana-60 thI 63 : A sUtrano pUrva sUtra sAtheno saMbaMdha A pramANe - chellA sUtramAM kahyuM ke - "e pramANe keTalAMka zramaNo" vagere. teno ahIM saMbaMdha che - keTalAMka zramaNo sAdhu mATe banela AhAra karI saMsAra bhramaNa kare che ane pahelAM sUtramAM kahyuM "bodha pAme" Adi ati "sAdhu mATe karela...ema samajavuM. - x * have sUtrArtha kahe che - thoDo paNa banAvela AhAra, AdhAkamadinA dANAthI paNa upalipta hoya, te paNa pote karelA nahIM paNa koI bhaktivAnuM zrAvake bIjA sAdhune AzrIne karela hoya, te paNa hajAra ghara dUra hoya to paNa je sAdhu khAya te gRhastha ane sAdhu baMne pakSane seve che. - x * AdhAkamadi AhArano koI avayava-kaNa mAtra spaSTa hoya tevo AhAra karanAra paNa baMne pakSa seve che to pachI zAkyAdi potAnA mATe ja banAvela AhAra vApare te to pUrNapaNe baMne pakSanuM sevana karanArA ja thAya che. athavA be pakSa eTale IyapiyA ane sAMparAyika athavA pUrvabaddha ane nikAcitAdi avasthAvALI karmaprakRti bAMdhe che. AgamamAM kahyuM che ke - AdhAkarma khAnAra sAdhu keTalI karma prakRti bAMdhe? gautama! ATha. zithila baMdhanavALIne gADha baMdhanavALI kare che ityAdi * x + arthAta A zAkyAdi paratIrthiko ke svajavavALA AdhAkarmI vAparatA be pakSonuM sevana kare che. A sukheccha AdhAkarmabhojI zuM du:kha bhogavaze te kahe che tame AdhAkarma doSane na jANanArAne ATha prakAranA karmano baMdha thAya, karoDo bhave paNa te akovidane mokSa durlabha che athavA caturgati saMsAra bhramaNa thAya. A karmabaMdha kema thAya ? kema na thAya? kayA upAyathI A akuzalo saMsAra samudra tare ? te ja saMsAramAM karmacI duHkhI thAya che. - ahIM daSTAMta Ape che . jema vizALa samudramAM utpanna athavA vizALa nAmaka jAtimAM udbhavela te vaizAlika athavA moTA mAchalA-moTa zarIravALA, te evA mahAmatya samudramAM bharatI AvatA prabaLa vegane lIdhe kinAre AvI jAya che * x * punaH oTa AvatA zuka kinArAmAM pANInA abhAve - x - taraphaDatA mAMsa lolupI DhaMka, kaMka pakSI ke bIjA mAchI vagerethI jIvatAM jIvata mahA du:kha pAmIne azaraNa banI vinAza pAme che. have daSTAMta batAvI sAdhune samajAve che ke - pUrvokta matsyanI jema zAya, pAzupatAdi zramaNo ke svacUthanA kevA che ? te batAve che - vartamAna sukha mATe AdhAkama bhogavavAnA AcAravALA, samadrI kAgaDA jevA, kSaNika sukhamAM Asakata citathI anAloyita AdhAkamapabhoga janita tIvra du:kha anubhavatA vaizAlikamasya mAphaka vinAza pAme che, vAraMvAra saMsAra sAgaramAM DUbatAM teo saMsArasamudrathI pAgAmI thatA nathI. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 have apara AjJA abhimatane batAvavA mATe kahe che sUtra-64 thI 66 - A eka bIjuM jJAna che - koI kahe che A loka devatAo banAvela che, koI kahe che. A loka bahAe banAvela che...koI kahe che ke - jIva ane jIvathI yukata, sundu:khathI yukta A loka Izvare banAvela che, koI kahe che * A loka pradhAnakRta che...maharSi kahe che : A loka vayakRta che teNe mAyA vistArI che, tethI loka AzAzvata che. * vivecana-64 thI 66 : ajJAna eTale mohano uchALo. A lokamAM keTalAka kahe che ke-kheDUta jema dANo vAve tema deve [Izvare A loka utpanna karyo che. athavA deve rakSaNa karyuM che athavA devanA putrarUpa A loka che, evuM ajJAna phelAyuM che tathA koI kahe che A loka brAhmAe celo che. teo kahe che brahmA jagatanA pitAmaha che, te eka ja pahelA jagatamAM hatA. teNe prajApatine saryA ane prajApatie AkhuM jagata racyuM. - tathA IzvaravAdI kahe che - A loka Izvare banAvyo che. pramANathI siddha karatA kahe che . A sarva jagat buddhimAne kareluM che. zarIrarUpI ghaDo karavAnuM ghamapaNe upAdAna karAya, te buddhimAnanuM kareluM tevuM kAraNapUrvaka dareka vastumAM dharma sAdhya che, saMsthAna vizeSapaNuM temAM hetu che jema ghaDA AdimAM navA-navA AkAro che, tema zarIrAdimAM paNa che. - X - X - e rIte buddhimAne karela A jagat che, Avo kartA koI sAmAnya puruSa na hoya, mATe Izvare ja A jagatane banAveluM che. * * * * * bIjA kahe che - A loka praghAnAdikRta che, sava-ja-tamayanI sAmya avasthA prakRti che, te puruSArtha sAthe pravarte che. Adi zabdathI prakRtithI prakRti mahAnuM che, tenAthI ahaMkAra, tenAthI 16-gaNa, tenAthI pAMcabhUta e pramANe prakriyAthI sRSTi thAya che athavA Adi grahaNathI svabhAvAdi grahaNa karAya che - atui jema kAMTAne aNI che tema svabhAvathI ja loka thayo che. vaLI koI A lokane niyatIkRtu mAne che. jema moranA pIMchA yimita hoya che ema jIva-upayoga lakSaNa, ajIvamAM dharma, adharma, AkAza, pudgalAdithI yukta samudra Adi che. vaLI sukha-du:khayukta A loka che. vaLI koI kahe che : svayaMbhU arthAta ApameLe utpanna viSNu ke anya koI te ekalA hatA. ramatA-ramatA tene joDIAnI IcchA thaI. tema vicAratA bIjI zakti utpanna thaI, tenAthI sRSTi sAI ema maharSi kahe che. ema bolanAra lokano katAM svayaMbhU batAve che. teNe lokane ramyA pachI ghaNAM bhAranA bhayathI 'cama' nAme mAraka saryo. teNe mAyA sAdhI, te mAyA vaDe loko mare che, paramArthathI jIvanA upayoga lakSaNanI vyApati nathI, ethI e mAyA che. jema A maryo tema loka anityavinAzI che. * sUtra-67 - koI jAhaNa ane zramaNa kahe che jagatu iMDAmAMthI banyuM che, tenAthI ja
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 1/1/3/67 drLonI syanA thaI che, te ajJAnIo mRSA bole che. * vivecana-67 : brAhmaNa-dhigujAti, zramaNa-tridaMDI Adi. keTalAka paurANiko ema kahe che ke * A cara, acara jagatu iMDAthI thayela che. teo kahe che - pahelA kaMI na hatuM. A saMsAra padAryazanya hato. tyAre brahmAe pANImAM iMDAne utpaNa karyuM, vRddhi thatAM iMDAnA be phADacAM thayAM - 1. urvabhAga, 2. adhobhAga. tenI madhye sarva prakRti thaI. e pramANe pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza Adi utpanna thayA. kahe che ke - pahelAM badhuM aMdhakAramaya, ajJAtu lakSaNa hatuM. na jANI-vicArI zakAya tema badhI tarapha suptavatuM hatuM. AvA jagamAM brahmA hato, iMDAnA kramathI padArtho thayA. te brAhmaNAdi paramArcane jANatA na hovAthI jUThuM bole che - dva viruddha bole che. have jainAcArya kahe che-- * sUtra-68 : loka vAyayathI banelo che" tema te vAdIo kahe che teo tatvane jaNA nathI. A loka kadI vinAzI nathI. * vivecana-68 : potAnA paryAya-abhiprAya ke yukti vizeSathI A loka banyo che, ema te vAdIo kahe che. deva-brahmA-Izva-pradhAnAdithI niSpAdita ke svayaMbhU racita Adi A loka che. e rIte potAnuM kahevuM ja satya che, bIjuM jUThuM che, tema kahenArA te sarve yathAvasthita loka svabhAvane jANatA nathI. jainadarzana mujaba A loka dravyothI vinAzI nathI, pUrve na hato tevuM nathI ke koIe banAvyo paNa nathI. A loka hato, che ane raheze. A loka deve vAvyo che, tema kahevuM taddana khoTuM che, kemake tevuM koI pramANa nathI. apamANa vacanathI vidvAno khuza na thAya, temane pUchIe ke deva utpanna thaIne loka banAve ke utpanna thayA vinA ? utpanna thayA vinA "khara viSANa mAphaka banI. na zake. utpanna thaIne banAve to jAte upanyo ke bIjA vaDe? ja svayaM utpanna thayo to loka paNa svayaM kema utpa na thAya? jo lokane savA bIjA vaDe utpanna thayo to te pramANe anya anya karatAM anavasthA doSa lAge. jo devane anAdi mAno to lokane paNa anAdi mAnavAmAM zo doSa che ? vaLI te anAdi che to nitya che ke aniya? jo nitya hoya to -x- kartApaNuM siddha na thAya. je anitya hoya to utpanna thaI mRtyu pAme, je potAnuM rakSaNa na kare temAM bIjAnuM karavApaNuM kaI rIte vicArI zakAya? vaLI te amUrta che ke mUrta? jo amUrta hoya to AkAza mAphaka cakata che, jo mUrta hoya to - x - tenuM akatRtva siddha che. devagupta, devaputra paNa ayakitavALA hoI sAMbhaLavA yogya ja nathI. e rIte brahmAe banAvyo e pakSamAM paNa dUSaNa jANI levuM. have zarIrarUpa bhavananuM karavuM gere sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * x * viziSTa buddhivALAnuM kAma che ityAdi bolavuM paNa ayukta che, kemake temAM viziSTa kAraNapUrvakapaNe vyAptinI asiddhi che kemake kArya vizeSa upalabdhi kAraNa vizeSathI che -x- x * paNa ati adaSTa padArthamAM tenI pratitI na thAya. ahIM vAdI kahe che ke ame tethI ja ghaTa pUrve karelo che tema kahIe chIe, jainAcArya kahe che ke temAM gharanuM kArya vizeSapaNe svIkArIe to paNa nadI, parvata AdimAM kAraNarUpa na ghaTI zake ityAdi * x * x * vaLI mATIno jema ghaDo che tema mATIno rAphaDo che, tene joIne ema na kahevAya ke te kuMbhAre banAvyo che. paNa tame te svIkAratA nathI, tethI parvatAdino katAM Izvara ta manAya. vaLI vAdI kahe che ke ghaTa AdinA saMsthAna vizeSapaNA mAphaka parvata AdimAM paNa viziSTa saMsthAna dekhavAthI ame tene kAraNapUrvaka kahyuM. jainAcArya kahe che - te ayukta che. - x-x* ghaTAdi saMsthAnano kartA kuMbhAra dekhAya che, Izvara nahIM. jo Izvara kare che ema mAno to kuMbhAre zuM karyuM? * x - A rIte dekhAtA kuMbhArane badale na dekhAtA IzvaranI khoTI kalAnA thAya. * x * A rIte adeTanI kalAnA ayukta che. vaLI jo devakulAdino kartA vyApI, anitya dekhelo che, te daSTAMtathI Izvara sAdhIe to Izvara paNa tevo thaI jAya, anyathA dhArIe to deTAMtanA abhAve vyApti siddha na thatAM anumAna na thAya. * * * * * vaLI praghAnAdithI karAyela A loka che, te paNa asaMgata che, te pradhAna mUta che ke amUrta? jo amUrta hoya to samudrAdi mUrta padArthano udbhava na ghaTI zake - x * x * jo mUrta che to kyAMthI utpanna thayuM ? jo ApameLe utpanna thayuM mAno to loka paNa ApameLe utpanna thayo kema na mAno ? ityAdi. jo anAdi mAno to lokane anAdi kema nathI mAnatA? - X - X - pradhAnathI mahada AdinI utpatti na saMbhave, acetana prakRtinI pravRtti puruSArtha tarapha kaI rIte hoya? - X - jo prakRtino A svabhAva mAno to 'svabhAva' baLavAna thayo, to loka paNa svabhAvathI banelo mAno. adeTa pradhAnanI kakSAnA zA mATe karavI ? AdinA grahaNathI keTalAMka 'svabhAva'nuM kAraNapaNuM icche che, to tenAthI amArA matanuM khaMDana thatuM nathI. jemake svano bhAva-svabhAva svakIya utpatti, te ame padArthomAM icchIe chIe ja. koI niyatita loka kahe che. "je jevuM thavAnuM hoya te niyatI." tema vicAratA te svabhAvathI judI nathI. jo tame svayaMbhU A loka banAvyo kaho, to te paNa asuMdara ja che. kemake svayaMbhU eTale tame zuM kaho cho ? jyAre te thAya tyAre anyathI nirapekSa svataMtra thAya che ? jo anAdi kALano banela svayaMbhU mAno to - x - lokane anAdi mAnavAmAM zuM vAMdho cho? - X - svayaMbhU anAdi che, to temAM nityapaNuM che, nityanuM ekarUpapaNuM hovAthI katapaNuM na ghaTe. vaLI te vItarAga hovAthI saMsAranI vicitratA na saMbhave. jo sarANI mAno to amArA jevo sahelAIthI vizvano akata thayo. ityAdi * x* lokanA nAza mATe yama utpanna karyo, tema kahevuM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/3/68 pralApamAtra che. iMDAmAMthI loka utpanna thayo tema kahevuM paNa ayogya che, kemake jo pANImAMthI iMDu utpanna thayuM to pANI iMDA vinA utpanna thayuM, e rIte loka utpatti paNa mAno to zo vAMdho ? jo brahmA iMDu ce to loka kema na race ? AvI kaSTavALI ayuktithI iMDAnI kalpanA zA mATe karavI ? jo ema ja hoya to keTalAMka kahe che - brahmAnA mukhathI brAhmaNa upajyA, bhujAmAMthI kSatriya ityAdi, e paNa ayukti ja che. kemake mukhAdithI koInI utpatti saMbhavanI nathI. kadAca thAya to paNa ekamAMthI utpanna thayelamAM varNono bheda na saMbhave tathA brAhmaNonA peTA bhedo na thAya, janoIno sadbhAva na thAya, bhAI-bahenane paraNe tevuM nakkI thAya. AvI asat kalpanA na mAnavI. 63 jainadarzana pramANe loka-anAdi, anaMta, urdhva-adho 14 rAja pramANa, vaizAkha saMsthAna-keDe be hAtha daI, paga pahoLA karI ubhelA puruSa jevo, adho mukha mallakAkAra sAta pRthvImaya, thALI AkAre asaMkhya dvIpasamudrAtmaka madhyaloka, upara-nIce be dAbaDAnA AkAre urdhva loka che. te dharmAdi dravyArcathI nitya ane paryAyathI kSaNakSI, utpAda-vyaya-dhrauvyarUpe rAt, anAdi jIva-karma saMbaMdhathI aneka bhavaprapaMcathI vistAravALo ane AThakarmarahita lokAMta yukta che, paNa tatvathI ajANavAdI jUThuM bole che - have temanA ajJAnanuM phaLa kahe che- * sUtra-69 : azubha anuSThAnathI duHkha utpanna thAya che, tema jANavuM. je du:khanI utpatti nathI jANatA te nivAravAno upAya kaI rIte jANe ? * vivecana-69 : manane anukULa te manojJa-zobhana anuSThAna. amanojJa-asat anuSThAna, je duHkhano utpAda che tene na jANatAM teo Izvara Adi upara duHkhanI utpatti muke che. kahyuM che ke - svakRt asat anuSThAnathI ja duHkhano udbhava thAya che, bIjAthI nahIM, chatAM uktavAdIo IzvarAdithI duHkhanuM utpAdana batAve che, teo kaI rIte duHkha nivAraNano hetu jANe ? nidAnanA uccheda vinA nidAnIno uccheda na thAya. teo nidAnane ja jANatA nathI, to duHkhanA uccheda mATe kaI rIte prayatna kare? kare to paNa duHkha dUra na thAya paNa janma-jarA-maraNarUpa duHkhadAyI saMsAramAM vAraMvAra bhaTake che. have bIjI rIte kRtavAdImatane batAve che- * sUtra-70,71 : koI vAdI kahe che - AtmA zuddha ane pAparahita che, paNa krIDA ane padveSane kAraNe te ja aparAdha kare che...A manuSyabhavamAM je munI saMvRtta rahe che, pachI pAparahita thAya che, jema vikaTa jaLa niraja, saraja thAya che. * vivecana-30,71 3 A kRtavAdInA prastAvamAM airAzika-gozAlakanA matAnusAra jeomAM 21 64 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sUtro pUrvagata trirAzika sUtra paripATIe mAnelA che, te kahe che ke - A AtmA manuSyabhavamAM ja zuddhAcArI thaI, badho mela choDIne akalaMka thaI mokSamAM sarva karmarahita thAya che. evuM gozAlakamatIo kahe che. vaLI A AtmA zuddhatva tathA akarmakatva e be avasthAvALo thaI krIDA ke dveSathI te mokSamAM rahelo pharI rajathI lepAya che. kahyuM ce ke - potAnA zAsananI pUjA ane bIjAno parAbhava joIne harSa thAya che, ulaTuM thatAM dveSa thAya che. A krIDA ane dveSathI kta thayela AtmA jema rajarahita vastra meluM thAya tema A jIva mokSamAM malIna thaIne karmanA bhArathI pharI saMsAramAM avatare che, A avasthAmAM te sakarmaka thaI trIjI rAzi avasthAvALo thAya che. vaLI A manuSyabhAva pAmIne dIkSA laI saMvRtta AtmA thaI pachI apApaka thAya che - sarva karmakalaMkarahita thAya che. pharI - 4 - muktimAM jAya che. pharI - 4 - rAgadveSano udaya thatAM malInAtmA banI jema rajarahita pANI rajamukta bane tema A AtmA anaMtakALe saMsAranA udvegathI zuddhAcAra banIne mokSa pAmI karmarahita thAya che. pharI navA karmothI baMdhAya che. A trirAzika mata thayo. karmarahita-karmasahitakarmarahita traNa avasthA che. kahyuM che ke - baLela lAkaDuM pAchuM saLage, tema bhavane pramathana karIne nirvANane paNa anizcita - 4 - mAne che, mukta thaIne parArthamAM zUra banI tAruM zAsana tyajanAra mATe A moharAjya che. * sUtra-72,73 - medhAvI puruSa A vAdono vicAra karIne brahmacaryamAM vAsa kare. badhAM vAdIo pota-potAnA darzanonuM AkhyAna kare che...manuSyane potapotAnA anuSThAnathI ja siddhi maLe che, anyathA nahIM, vazendriyane A lokamAM sarva iSTa kAmabhoganI prApti thAya che. * vivecana-72,73 : ukta vAdIone vicArIne buddhimAna ke maryAdA vyavasthita sAdhu ema ciMtave ke A trirAzika ane IzvarakRt lokavAdI brahmacarya ke saMyama anuSThAnamAM na rahe kemake temano A abhiprAya che ke svadarzana pUjA ke tiraskArathI karmabaMdha thAya che. - 4 - rAgadveSa thatAM zuddhino abhAva thatAM mokSano abhAva thAya che. [vAstavika rIte A vAta khoTI che] kemake sarvathA karmakalaMkarahita, yathAvasthita vastu tattvanA jJAtA, stuti ke niMdAmAM samabhAva rAkhI, rAga-dveSanA anusaMganA abhAve karmabaMdha thAya kaI rIte? karmabaMdhanA abhAve saMsAramAM avataraNa kema thAya? teo kaMIka aMze dravya brahmacarya pALe chatAM samyag jJAna abhAve samyag anuSThAna na kare. vaLI te badhAM vAdIo pota-potAnA darzananA anurAgathI vakhANanArA hoya, temAM vivekIe AsthA na karavI. have bIjI rIte kRtavAdIno mata kahe che - te zaiva, ekadaMDI Adi kRtavAdI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/3/72,73 65 potAnA anuSThAna-dIkSA, gUcaraNa sevAdimAM ja sarvathA saMsAra prapaMcarahita thavAnuM bolanArA kahe che ke anya koI rIte siddhi na thAya. zaivadIkSAthI ja mokSa thAya, eka daMDI 25-tatvanA jJAnathI mokSa mAne che, vedAMtiko dhyAnAdithI mokSa mAne che. bIjA paNa potAnA maMtavyathI mokSa mAne che - x - jyAM sudhI siddhi prApti na thAya tyAM sudhI ahIM ja saMsAramAM amArA mata mujabanA anuSThAna karavAthI aizvaryano sadbhAva thAya che te kahe che - indriya kabjo rAkhanAra te vazavartI. te saMsArI zobhA vaDe parAbhava na pAme. - X - tenA sarve manoratho siddha thAya che. - 4 - 4 - e rIte ukta ATha guNa aizvaryavALI siddhi amArA anuSThAnathI A lokamAM thAya ane mokSarUpa siddhi parabhave thAya te batAve che- * sUtra-74,75 H koI vAdI kahe che - [amArA matanuM anuSThAna karanAra) siddha ane nirogI thaI jAya che, teo siddhine mukhya mAnIne potAnA darzanamAM grathita che. te asaMvRtta manuSya anAdi saMsAramAM vAraMvAra bhame che ane lAMbA kALa sudhI Asura ane kilbirSika sthAnomAM jAya che - tema huM kahuM chuM. * vivecana : ukta vAdIonuM anuSThAna karanArane A janmamAM aizvaryarUpa siddhi pAmIne pachI viziSTa samAdhiyogathI zarIra tyAga karIne sarvadvaMdvarahita thaI rogarahita thAya che. zarIra-mananA abhAve koI duHkha pAmatA nathI. A lokamAM ke siddhinA vicAramAM zaiva Adie kaheluM che, te zaiva Adi muktine ja AgaLa karIne potAnA matamAM kta banIne anukULa yuktinuM pratipAdana kare che. te zAstrabodharahita sAmAnya puruSa potAnuM icchita sAdhavAne yukti batAve che. e rIte potAne paMDita mAnatA, paramArthathI ajJAna svaAgraha sAdhaka yukti batAve che. - X - X - have temanA anarthane batAvavA sAthe dUSaNo kahe che - te pAkhaMDIo mokSanI vAMchAvALA chatAM indriya ane manathI asaMyata banI, temAM paNa lAbha che ema batAvI viSaya bhoga kare che. e rIte mukti batAve che. A rIte bhoLA lokone ThagIne anAdi saMsAra kAMtAramAM bhamaze. sva duzrcayastrithI karma jALamAM baMdhAIne nakAdi pIDA sthAnamAM utpanna thaze. indriya kAbU rahitatAthI azeSa dvandva vinAzarUpa siddhi nahIM pAme. je aNimAdi siddhi batAvI che, te paNa - 4 - daMbha mAtra che. teonI bAlatapa-anuSThAnAdithI svarga prApti batAvI te paNa evI ja che, teo dIrdhakALa sudhI asurakumAra AdimAM - 4 - tathA kilbiSika-nokara jevA alpa Rddhi, alpabhogavALA - 4 - deva thAyache. - tema huM kahuM chuM. 3/5 adhyayana-1 samaya'' uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 66 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 adhyayana-1, uddezo-4 0 trIjo uddezo kahyo, have cotho kahe che, teno saMbaMdha-pUrva uddezAmAM svasamayaparasamaya adhikAra kahyo, ahIM paNa te ja kahe che. athavA pUrve anyatIrthikanA kutsita AcAra kahyA, te ja kahe che. - 4 - x + * sUtra-76,77 : he ziSya ! [parISaha-upasargathI jitAyelA A jJAnI potAne paMDita mAne che, te [vAre] zaraNarUpa nathI. te pUrva saMyogane choDyA pachI paNa gRhastha kartavyanA upadezaka che..vidvAna bhikSu temane jANIne temAM mUrchA na kare. paNa abhimAna ane Asakti rahita thaI muni mAdhyasthabhAvathI vicare. * vivecana : anaMtara sUtra sAtheno saMbaMdha - pUrva sUtramAM kahyuM ke - anyatIrthiko asurasthAnamAM kilbirSika thAya. zA mATe ? kemake teo parISaha-upasargothI jitAyelA che. paraMpara sUtra saMbaMdha - AraMbhe kahyuM ke karma kema baMdhAya ane tuTe te jANe, jemake - A paMcabhUtAdi vAdIo ane gozAlakamatAnuyAyI parISaha-upasargathI ane kAma, krodha, lobha, mAna, moha, mada e cha zatruthI jitAyelA che, ityAdi. A sUtranI vyAkhyA - paMcabhUta Adi - 4 - vAdIo rAgadveSathI haNAyelA, zabdAdi viSayamAM kta, prabaLa-mahAmohotya ajJAnathI he ziSya! teo bALaka jevA, vivekahIna, vyartha bolanArA A anyatIrthiko asamyag upadezathI koIne zaraNa yogya thavA samartha nathI. tathA teo svayaM ajJAnI hovAthI bIjAne paNa mugdha kare che. teo potAne paMDita mAne che. bIjA pATha mujaba ajJAnamAM rAcI sIdAya che. duHkhamAM rahelA te bIjAnA rakSaNane mATe thatAM nathI. - 4 - pUrvanA dhana, dhAnya, svajanAdi gRhastha saMyogono tyAga karIne ame niHsaMga thaI dIkSA lIdhI che ema kahenArA pharI AraMbha, parIgrahamAM Asakta banI gRhasthanA pacana-pAyana Adi jIvaghAtanA kRtyo kare che ane teno ja upadeza Ape che athavA sAvadha anuSThAnarUpa saMraMbha, samAraMbha, AraMbhano upadeza ApI; dIkSita hovA chatAM gRhasthI judA paDatA nathI. - 4 - 4 - AvA tIrthiko prati bhikSunuM kartavya batAve che - te pAkhaMDikane asat upadezadAnAbhirata jANIne samajavuM ke A mithyAtvathI haNAyelA cittavALA, vivekazUnya potAnuM ke bIjAnuM hita paNa karavA samartha nathI, ema vicArIne bhAvabhikSu, saMyata vidita vedha temanAmAM ArAkti na kare. teonI sAthe saMparka paNa na kare. - 4 - ATha madanA sthAnamAM kyAMya ahaMkAra na kare. atIrthika, gRhastha ke pAsasthAdi sAthe saMbaMdha choDIne rAgadveSanA madhyamAM rahIne muni traNa jagA jJAtA thaI AtmAno nirvAha kare arthAt tevA sAthe saMbaMdha thAya to ahaMkAra tyAgI - 4 - temanI niMdA na karIne potAnI prazaMsA tyAgI munie AtmAmAM sthira thavuM. te anyatIrthio rakSaNane mATe kema thatAM nathI, te kahe che
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/4/8,79 68 * sUtra-38,79 : koI vAdI kahe che - parigrahI ane AraMbhI mokSa meLave che. paNa bhAvabhikSa parigraha ane AraMbharahitane zaraNe jAya...vidvAna muni zuddha AhAranI gaveSaNA kare ane Apela AhAra ja grahaNa kare. AhAramAM amRddha ane nilabhI banIne apamAnanuM varjana kare * vivecana-78,39 : teo parigraha - dhana, dhAnya, dvipada, catuSpadAdi sahita varte che, tenA bhAve paNa zarIra, upakaraNAdimAM mUchavALA rahI jIvone du:kha denArA vyApAramAM varte che. tenA abhAve paNa ozikAdi khAIne anyatIciMka Adi parigraha ane AraMbha vaDe ja mokSamArgane batAve che - paraloka ciMtAmAM koI kahe che - A zira ke mukha maMDanAdithI zo lAbha? garanA anugrahathI parama akSanI prApti ke dIkSA prApti thAya to mokSa thAya evuM bolanAra rakSaNa mATe thatAM nathI. * x * dhamapakaraNa paNa zarIranA upabhogane mATe ja rAkhanAra svalA parigrahI tathA sAvadha AraMbhathI rahita, karmabojathI lakA, utama nAva samAna, saMsAra mahodadhicI prANIone tAravAmAM samartha che. ozika AdinA aparibhojI te bhikSane zaraNe jA. have parigraha - AraMbharahita kema rahevuM te batAve che - gRhastha * x * potA mATe ja bhAta vagere rAMdhe che te paraskRta - x - te udgama doSarahita AhArane yAce. tathA saMyamakaraNamAM nipuNa, bIjAnI AzaMsAnA doSathI rahita, niHzreyasa buddhi vaDe apAyela - x * utpAdana doSarahita - dUti, dhabI Adi doSa hita AhAra le te bhikSA grahaNapaNA vaDe rahe - arthAt eSaNA doSa paNa parihare. tathA te AhAramAM mUrSita thayA vinA rAga-doSathI mukta thaI - gaucarInA pAMca doSarahita vApare. te bhiThThA bIjAnuM apamAna na kare tathA tapa ane jJAna mada na kare, uddezAno arvAdhikAra kahyo, have paravAdI matane batAve che- * sUtra-80,81 - koI vAdI kahe che - lokavAdane sAMbhaLo joIe, paNa lokavAda viparIta buddhithI utpanna thayela che, temAM bIjAnI vAtanuM anusaraNa mAtra che...loka anaMta, nitya, zAzvata, avinAzI che dhIrapuraSo nitya lokane aMtatAnuM jue che. * vivecana-80,81 - lokavAda-pAkhaMDI ke paurANikono mata cayArUM abhiprAyathI ke anyathA batAve te jANe, e batAve che - A saMsAramAM koI ema kahe che - paramArthathI ulaTI prajJAthI utpanna-dva viparyasta buddhi vaDe celuM che te sivAya bIjA avivekIoe kaheluM tathA tenI pAchaLa dorAvuM. jema artha hoya tethI viparIta cAlanArAnuM je maMtavya che, tenI pAchaLa javuM. have te viparyasta buddhi vaDe cela lokavAda batAve che . jeno aMta nathI te anaMta, anvayarahita nAza vaDe nAza na thAya evuM je kaheluM che te batAve che . je sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jevo A bhavamAM hoya tevo pabhavamAM thAya che, puruSa puruSa ja thAya ityAdi. athavA anaMta eTale aparimita avadhirahita. nitya eTale capaTuta-anutpanna-sthira eka svabhAvI loka che. tathA niraMtara che mATe zAzvata che - te be aNu Adi kAryadravya apekSA vaDe azAzvata chatAM kAraNa dravya paramANuvano tyAga karato nathI tathA dizAdi apekSAo vinAza pAmato nathI. vaLI teno aMta hovAthI te aMtavAnuM loka che, teo tene sAtadvIpa parimANa kahe che te parimANavALo nitya che, evuM koI sAhasika bIjI rIte arthanuM pratipAdana karavAthI ulaTuM dekhe che. A pramANe aneka bheda bhinna lokavAdane sAMbhaLe. tathA ane loka nathI, brAhmaNa devatA che ityAdi niyuktika lokavAdane jANe. - vaLI - * sUma-82,83 - koI kahe che - loka aparimita jANI zakAya che, paNa pIyuSa tene sarvatra parimita jue che. zAstrakAra kahe che-] A lokamAM traNa ke sthAvara jeTalA paNa prANI che, te temano paryAya che. jethI te trasa ke sthAvarapaNe [acAnya) utpanna thAya che.. * vivecana-82,83 - kSetrathI ke kALathI jenuM parimANa nathI te 'aparimANa' koI tIrthika evuM mAne che. aAthavui aparimitajJa evo atIndriya daiTA, te sarvajJa nathI. athavA abhipreta artha atIndriyadarzI. teo kahe che - badhuM juo ke na juo, paNa iSTa arthane jarUra juo kemake kIDAnI saMkhyAnuM parijJAna ApaNe zA kAmanuM ? A lokamAM sarvajJAne uDAvanAra vAdIno A mata che tathA sarva kSetra ane kALane AzrIne jANavA yogya kamapaNAne pAmela parimANanI sAthe saparimANa thAya te sapariccheda buddhi. tenA vaDe zobhe te dhIra, * * * * * ityAdi aneka prakAre lokavAda pravaryo che. teno uttara jainAcAryo Ape che - trAsa pAme te basa-beindriyAdi. prANI te sava, trasavane pAme che. sthAvasthAvara nAmakarmanA udayathI pRthvIkAya Adi che. jo temano lokavAda satya hoya, to je A janmamAM manuSyAdi hoya te anya janmamAM paNa tevo ja thAya. tethI sthAvara ane basanA tAEzavane lIdhe dAna, adhyayana, japa, tapa Adi sarve anarthaka che. lokamAM paNa anyathApaNuM kahyuM che. jemake - viSTA sahita bALela, marIne ziyALa thAya che. tethI siddha thayuM ke sthAvara ke basanuM potAnA karma anusAra paraspara saMkramaNAdi anivArita che. tathA anaMta ane nitya loka che, tema kahyuM te jo potAnI jAtine na ucchedavA vaDe nityatA kaho to amArA icchA mujaba pariNAmanuM anityatva siddha thayuM, paNa apaTutva, anutpanna AdithI nityasva mAno to te na ghaTe. kemake je pratyakSa che tene bAghA pahoMce ityAdi * * * * * tamAruM kahevuM asatu che. kemake badhuM ja utpAda
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/4/82,83 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vyaya-dhrauvya yuktatvathI nirvibhAga ja pravarte che. anyathA AkAzanA kamaLa mAphaka vastu potAnuM vastupaNuM choDI de. tathA aMtavALo loka sAtadvIpavALo mAnelo che, * x * te vyartha che. tenA grAhaka pramANanA abhAve prekSApUrvaka vicAranArA tamArI vAta nahIM mAne. punIyAne loka nathI te kathana paNa khoTuM che, zuM paNa hovA mAtrathI viziSTa lokanI prApti thAya ? ke te jIvanA uttama kRtyothI thAya? jo saMtAnathI ja svarga mAno to bhUMDa mAtra svarge jAya. * * be putra hoya, temAM eke sAruM anuSThAna karyuM ane bIjAne kharAba karyuM to te bApanI zI dazA thAya? - 4 - tathA 'zAna' yakSa che, te yuti-virodhI vacana che. 'aparimANane jANe' kahyuM, te paNa khoTuM che. jo aparimita jJAna chatAM te sarvajJa na hoya to heya-upAdeya upadeza dAnanA vikalapaNAthI tene buddhivAno na svIkAre. vaLI kITaka saMkhyA parijJAna anyatra paNa ajJAna haze tevI zaMkA janmAve che. * x - e sarva rIte sarvApaNuM icchavA yogya che. tathA tame kahyuM svApa-bbodha-vibhAgathI parimita jANe, A bAbata sarvajana sAmAnya hovAthI kaMI vizeSa nathI. * x - sarvacA badhA jagatanI utpatti ane pAcho vinAza thAya tevuM nathI. kemake "AvuM gata kadApI na hatuM" e vacana prasiddha che. A pramANe anaMta Adi lokavAdane pariharIne jevuM hoya tevo loka pAchalI aDadhI gAthA vaDe kahe che- je koI basa ke sthAvara A saMsAramAM svakarma pariNati anusAra rahe che, te paryAya ane vyabhicArI paryAya vaDe svakarma pariNatithI trasa jIva sthAvararUpe, sthAvara jIvo trasarUpe paNa utpanna thAya che, to koI traNa trasarUpe ja ane sthAvara-sthAvararUpe ja utpanna thAya che, paNa jevo A bhavamAM che, tevo ja bIjA bhavamAM thAya evo niyama nathI. - dRSTAMta kahe che * sUtra-84,85 - dArika zarIravALA prANI garbha Adi avasthAothI bhinna bhAla, kumAra Adi avasthA prApta kare che. badhAMne duHkha apiya che, mATe koInI hiMsA na karavI. jJAnI hovAno sAra e che ke koInI hiMsA na kare ane samatA e ja ahiMsA che, te jANavuM joIe. * vivecana-84,85 - audArika prANI samUhanI ceSTA te 'kAna nAta no.' dArika zarIrI prANInI pUrvAvasthA garbha-kalala-abudarUpa hoya, tethI viparyAyabhUta te bALa-kumAracauvanAdi che arthAt audArika zarIrI manuSyAdi bALa, kumAra Adi kAlAdi kRta avasthA vizeSa judI judI rIte pratyakSa dekhAya che. paNa pUrve hoya tevo sarvadA na rahe. ema badhAM sthAvara, basa mATe jANavuM. vaLI badhAM prANIo zarIra, mana AdinA duHkhathI AkrAMta thaIne judI judI avasthAne pAme che, tethI sarve prANIo na mare tema manuSya AcaravuM athavA badhAM prANIne du:kha apriya ane sukha priya che, tethI badhAne du:kha na devuM e pramANe upadeza paNa Ayo. zA mATe jIvone na haNavA ? - jJAnI arthAt viziSTa vivekavAno nyAya che ke koI sthAvara ke basa prANIne du:kha na devuM. upalakSaNathI jANavuM ke - jUThuM na bolavuM, corI na karavI, annA na sevavuM, parigraha na rAkhavo, rAtribhojana na karavuM. A badhuM jJAnInuM kartavya samajIne AzravakarmamAM na pravarte. vaLI ahiMsA vaDe samatAne A rIte jANe - jema mane mAruM maraNa ane du:kha apriya che, tema bIjA prANIne paNa che, tethI jJAnI sAdhuo prANimAne paritApanA apadrAvaNAdi du:kha na devuM. - mUlaguNa kahyA have uttaguNa kahe che- * sUtra-86 thI 88 - te sAdhu samAcArImAM sthita rahe, gRddhi rahita bane, AtmAnuM saMrakSaNa kare. caya, Asana, zayyA, AhAra, pANImAM sadA upayoga rAkhe. I-AdAnanikSepa-eSA samiti, A traNe sthAnomAM muni satata saMyama rAkhe krodha-mAna-mAyA-lobhano tyAga kare. sAdhu samitithI yukata, pAMca saMvarathI saMvRtta, gRhasthomAM Asakti na rAkhanAra; mokSaprApti sudhI saMyamanuM pAlana kare - ema huM kahuM chuM. * vivecana-86 thI 88 : aneka prakAre dazavidha cakavAla sAmAcArImAM sthita, AhArAdimAM vRddhi na rAkhanAra sAdhu -x - mokSa pAme che. tenA kAraNa jJAna, darzana, cAritra e traNene sArI rIte rakSe - pALe, te traNenI vRddhi thAya tema kare. te cAritra kaI rIte pALe - te kahe che : carcA arthAt gamana-prayojana hoya to ja yuga mAtra daiSTie cAle tathA supacupekSita supamArjita Asane besavuM tathA zayyA eTale vasati ke saMthAro joIpUjIne sthAnAdi kare tathA gocarI, pANImAM samyak upayogavALA thavuM arthAtu - Iya, bhASA, eSaNA, AdAnanikSepa, pAriThApanA samitimAM upayogapaNe rahevuM. * * * vaLI cAAinI zuddhi mATe guNono adhikAra kahe che - ukta traNa sthAna - 1, irSA samiti, 2. Asana, zasyA vaDe AdAna-bhAMDa mama nikSepaNA samiti, 3, bhakta pAna eSaNA samiti, tathA gaucarI jatA bolavAnI saMbhAvanAthI bhASA samiti kahI. AhAra karatA uccAra-prasavaNa saMbhava hovAthI pAriThApanA samiti lIdhI. A traNe sthAne samyagu cAlanAra te saMyata, mokSane mATe varte tathA niraMtara samyaka yathAvasthita traNa jagatano jANakAra hoya. AtmAne ahaMkAra thAya te mAna, AtmA ke cAgnine bALe te krodha, gahana-mAyA, * x * saMsAramAM jIvone madhyamAM Ave te lobha. A cAre kaSAyonA vipAkone muni jANe, AtmAthI tene judo kare. AgamamAM - x * krodha pahelAM che, ahIM mAna kema pahelA lIdhuM ?- mAna hoya
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/4/86 thI 8 to krodha avazya thAya, paNa krodhamAM mAna hoya ke na paNa hoya, mATe. A pramANe mULa-uttara guNa banAvI teno sAra kahe che - pAMca samitithI samita sAdhu, paMca mahAvratayukata, pAMca saMvarayukta, guptiyukta, gRhasthothI nirlepa - X - X * bhikSa zepakarmakSaya karI mokSa mATe saMyamAnuSThAna rata rahe. A pramANe gura bhagavaMta ziSyane upadeza Ape che. adhyayana-1 "samaya" - uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa jUti - adhyayana samApti, avani - gaNadhara kahe che ke jema tIrthakaroe kahyuM che, te ja pramANe huM kahuM chuM, mArI buddhithI tahIM. anugama pUro thayo. have tayono upasaMhAra kahe che - "badhAM nayonuM aneka prakAre vakatavya che, te sAMbhaLIne sarvanayothI vizuddha je caraNa guNa che, temAM sAdhu rahe." - X - X - X - X - X - X - 5 zrutaskaMdha-1 - adhyayana-1 "samaya" TIkAnuvAda pUrNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che zrutaskaMdha-1 - adhyayana-2 "veyAliya' che * bhUmikA : 'samaya' nAmaka paheluM adhyayana kahyuM. have bIjuM "vaitAlIya" adhyayana kahe che. teno saMbaMdha-adhyayana-1-mAM jainadarzananA guNo ane anya matanA doSo kahyA, te jANIne jema karmo nAza thAya tema bodha karavo A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakramAdi cAra anuyogadvAra kahevA. upakramamAM adhikAra be prakAre-adhyayana ane uddezAno adhikAra adhyayana adhikAra pUrve niryuktikAre kahyo che - 4 - uddezAno arthAdhikAra niyuktikAra kaheze. nAmanipajJa nikSepAmAM niyuktikAra kahe che- [ni.36-] veyAliya e prAkRta nAma che, bhAvarUpe 'vidAraka' evuM kriyAvAcaka nAma che, badhe kriyAmAM kartA-karma-karaNa e traNanuM joDuM che. ethI te batAve che - vidAraka, vidAraNa, vidAraNIya. A traNenA nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAra prakAre nikSepa gaNatA traNa catuka thAya. nAma, sthApanA sugama che. dravya-vidAraka che lAkaDAM cIre che, bhAva vidAraka to karmane vicAravA yogya hovAthI noAgamathI jIva vizeSa te sAdhu che - have karaNa - [ni.3] nAma, sthApanA sugama che. dravya vidAraNa te kuhADo Adi che, bhAvavidAraNa-darzana, jJAna, tapa, saMyama. teonuM ja karma vidAraNamAM sAmarthya che, dravya vidAraNIya te lAkaDuM Adi bhAvamAM ATha prakAranA karma che. [ni.38-] A adhyayanamAM aneka rIte karmonuM vidAraNa kahyuM che, tethI nirukti vazathI "vidAraka" thAya. athavA "vaitAlIya' evuM nAma che. ahIM pravRttimAM nimita vaitAlIya' nAme chaMda che te ja chaMdamAM A adhyayana racyuM che mATe "vaitAlIya' nAma che. chaMdonuzAsana adhyayana-3nA zloka-53mAM tenuM svarUpa batAvela che. te tyAMthI jANI-samajI levuM. have upodghAta [ni.39] 'kAma' zabda ahIM svIkAra arthamAM che. jo ke badhA Agamo zAkAta che, temAM rahela adhyayana paNa zAzvata che. to paNa bhagavaMta AdinAthe kevaLajJAna sahita aSTApada upara hatA, tyAM-jyAre bharata cakravartIe potAnA 98 bhAIone kADhyA tyAre teoe bhagavaMtane pUchayuM ke -x- amAre zuM karavuM? tyAre bhagavaMte teone 'gAradAhaka'nuM dehAMta jaNAvI kahyuM ke, prANInI icchA bhogathI tRpta thatI nathI - evA artha gati A adhyayana kahevAyuM che te putroe A sAMbhaLI saMsAranI asAratA ane viSayonA kaTu vipAka ane niHsAratA jANI, Ayu ane yauvananI caMcaLatA jANIne bhagavaMtanI AjJA ja zreyaskara mAnI temanI pAse badhAM bhAIoe dIkSA lIdhI. ahIM badho upodghAta kahevo. * have uddezAyadhikAra [ni.40,41-] uddezA-pahelAmAM hitanI prApti, ahitano tyAgarUpa bodha ane anityatA batAvI. bIjAmAM mAna tyAga ane zabdAdimAM anityatA Adi adhikAra che. bIjAmAM ajJAnathI upacita karmanA apacayarUpa adhikAra kahyo tathA sAdhue sukha - X - X - X - X - X - 4 -
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/1/bhUmikA 4 pramAda varjana karavo te batAvyuM. * adhyayana-2 "vetAliya' uddezo-1 6 o have sUkAtugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahe che* sUtra-89,0 - he bhavyo, samyaga bodha pAmo, kema bodha pAmatA nathI ? paralokamAM saMbodhi durlabha che. vItela rAtri pAchI nathI AvatI, saMyamI jIvana pharIthI maLavuM sulabha nathI...jema bAja pakSI vitarane upADI jAya che, tema A kSaya thatAM [jIva-] tUTI jAya che. juo bAhya-vRddha ke gabhavisthAmAM ja jIvana suta thaI jAya che. * vivecana-89,90 : bhagavaMta AdinAtha bharate tiraskArelA potAnA 98 putrone uddezIne kahe che athavA sura, asura, manuSya, tiryayane uddezIne bolyA ke - tame jJAna-darzana-cAritra lakSaNa dharmamAM bodha pAmo kemake Avo maLelo avasara pharI maLavo durlabha che. manuSya janma, karmabhUmi, Aryadeza, sATukULa, badhI indriyonI kuzaLatA, zravaNa zraddhAdi maLavA chatAM potAnI buddhithI kema bodha pAmatA nathI ? ATalI sAmagrI maLyA pachI tu bhogo tyAgI saddharmamAM bodha pAmavo. nirvANAdi sukha denAra manuSyabhavamAM jainadharma pAmIne, viSaya indriyonuM kSaNika-azobhana kAmasukha bhogavavuM ucita nathI. jema vaiDUryAdi ratno maLe to kAcanA kakaDA levA ucita nathI. jemaNe pUrvabhave cA inathI ArAdhyatemane samyagudarzanAdi prAptirUpa bodhi paralokamAM nize durlabha che. kemake viSayapramAda vaza eka vAra dharma AcaraNathI bhraSTa ne anaMtakALa saMsAra bhramaNa thAya che. je samio gaI che, te pAchI AvavAnI nathI, gayela juvAnI pAchI AvatI nathI. karoDo bhave durlabha manuSyava pAmIne mAre pramAda kema thAya? kemake indranuM paNa gayela Ayu pharI AvatuM nathI...saMsAramAM saMyamapradhAna jIvita sulabha nathI. athavA tUTela Ayu pharI saMdhAvuM zakya nathI. saMbodha [jAgavuM) sutelAnuM thAya che. suvAnuM nidrAnA udayathI thAya. nidrA ane jAgavuM tenA cAra nikSepa che. temAM nAma, sthApanAne choDIne dravya-bhAva nikSepane niryuktikAra kahe che [nira-] A gALAmAM dravyanidrA ane bhAva saMbodha batAvyo che. Adhatta grahaNathI bhAvanidrA, dravyabodha paNa samajI levA. temAM dravyanidrA te te nidrAno anubhava che, te darzanAvaraNIya karmodaya che. bhAvanidrA te jJAna, darzana, cAritra zUnyatA che. dravya bodha te dravyanidrAmAM sutelAnuM jAgavuM ane bhAvabodha te darzana, jJAna, cAstri, tapa, saMyama jANavA. ahIM bhAva bodha adhikAra che. * x - | (sUpkArazrI kahe che-] bhagavaMta sarva saMsArInuM sopakamavathI aniyata Ayu batAvatA kahe che - tame juo ke keTalAMkanuM bALapaNamAM ja mRtyu thAya che e rIte keTalAMka vRddhatvamAM, keTalAMka garbhamAM mare che. - X - X * badhI avasthAmAM prANI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 prANone taje che. jemake - traNa palyopama AyuvALA paNa pati pAmI aMtarmuhUrtamAM koI maraNa pAme che. - x - jema bAja pakSI titarane mArI nAMkhe che ema mRtyu prANInA prANone hare che. upakramanA kAraNe Ayuno upakrama thAya che tenA abhAve AyuSyano kSaya thatAM jIvonuM jIvana tuTe che. - tathA - sUjha-1,2 - koI mAtA-pitAnA mohamAM paDI saMsAramAM bhame che, tevA jIvone paralokamAM sugati sulabha nathI, mATe suvatI A bhayo joIne AbhathI virame. saMsAramAM judA judA sthAne rahela prANIo karmo vaDe nakAdi gatimAM jAya che, potAnA karmonuM phaLa bhogavyA vinA chUTako nathI. * vivecana - koI mAtA-pitAnA moha ane svajananA snehathI dharmamAM udhama karatA nathI, te te ja mAtApitAne kAraNe saMsAramAM bhame che. kahyuM che ke- Azcarya che ke khala evA vidhAtAe jIvone loDhA vinAnI mAtA, pitA, jha, panI, baMdhunAmaka snehanI moTI sAMkaLe bAMdhyA che tenA snehAkulita mAnasathI sa-rasa vivekarahita thaI svajananA poSaNa mATe game tevuM kRtya karavAthI ahIM sajjano vaDe niMdAya che, janmAMtare sadgati sulabha thatI nathI. mAtApitAmAM mohita manavALAne temanA mATe kaleza karatAM ane viSayasukha lAlasAthI durgati ja thAya che. A pramANe durgatinA kAraNo jANIne sAvadha anuSThAnathI aTakI zobhana vratavALA thavuM athavA pAThAMtarathI samAdhivALA rahevuM. tema na kare to potAnA kallA sAvadha anuSThAnothI pRthvI para judA judA sthAne teo nakAdimAM potAnA karela karmothI ane IzvarAdinI preraNAthI nahIM, te rIte bhamaze. athavA du:khanA heturUpa karmo je nakAdimAM javA yogya che, tene ahIM ekaThAM kare che. Ama kahIne karmano hetu tathA kartAnuM svarUpa batAvyuM. A bAMdhelA karmonA vipAka bhogavyA vinA te chUTato nathI. eTale karmanA udaye prANI tene bhogavIne ke tapa dvArA athavA dIkSA laI khapAve che, te sivAya ka dUra thatAM nathI. - have badhAM sthAnonI anityatA batAve che* sUma-63,64 - deva, gaMdharva, rAkSasa, asura, bhUmicara, sarisRpa ane rAja, manuSya, zreSThI, brAhmaNa, te sarve duHkhI thaIne potAnA sthAnothI maTe che. jema tAla-phaLa baMdhana tUTatAM nIce paDe che, tema kAmabhoga ane saMbaMdhamAM vRddha prANIo Ayuno aMta thatAM mRtyu pAmI karmasahita jAya che. * vivecana-93,94 : devo-jyotika, saudharmAdi, gaMdharva ane rAkSasathI AThe prakAranA vyaMtaro, asura-daza prakAranA bhavanapatio, bhUmicara ane sarisRpAdi tiryayo, rAjA-cakravartI, baladeva, vAsudevAdi, sAmAnya manuSyo, zreSThIo, brAhmaNo A baghAM potAnA sthAnone
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/1/93,94 e6 du:khI thaIne taje che. kemake badhAM prANIne prANa tyAgatA mahAduHkha utpanna thAya che. - vaLI - IcchA-madanarUpa kAma tathA pUrvanA ke pachInA saMbaMdhImAM Asakta thaI karmavipAkone karmavipAka kALe sahetA prANIo hoya che. kahyuM che ke - bhoganI IcchAthI viSayanA sevana thakI ahIM-tahIM kevaLa kleza thAya che paNa upazama thato nathI. jema potAnI chAyA savAra-sAMja vadhe che, tema viSaya tRSNAne upabhogathI zamana karavA icchanAranI tRSNA zAMta thatI nathI. vaLI te bhogo ke saMbaMdhIo tene rakSaNarUpa thatAM nathI. jema tAlaphaLa bIMTaDAthI tuTI jatAM avazya paDe che, tema A paNa potAnA AyuSya kSaye mRtyu pAme che. * sUjha-5,96 : je koI bhahuyuta hoya, dhArmika bAhANa ke bhinna hoya, paNa je te mAyAkRvuM anuSThAnomAM mUrchAita hoya te potAnA karmothI duHkhI thAya che. juo ! koI anyatIrthi parigraha tyAgI, dIkSA che, paNa saMyamanuM samyaka pAlana na karatA mokSanI vAto to kare che, paNa mokSa prAptino upAya karatA nathI. tenA zaraNathI A bhava ke parabhavane kema jANI zakAya ? (kemake teo potAnA ja karmothI pIDAya che. * vivecana-5,96 : jeo zAstrArthanA pAragAmI che, dharma AcaraNa karanArA che, brAhmaNa ke bhikSu che, teo mukhyatAe karma ke mAyA vaDe karela asat anuSThAnomAM ati gRddha banIne evA karmo vaDe pIDAya che...have jJAna-darzanacAtri sivAya bIjo koI mokSamArga nathI evA trikALaviSayI sUtrathI anyatIrthikanA dharmano pratiSedha karavA kahe che - - x - tuM jo ke koI anyatIrci parigrahano tyAga karIne ke parigrahanuM jJAna meLavIne dIkSA levA taiyAra thAya che, paNa samyagu jJAnanA abhAve saMsAra samudrane tarato nathI, kevala A saMsAre bhame che. kadAca zAzvatapaNAthI mokSanA upAya ke saMyama vize bole paNa samyak jJAnAbhAve tene AcarI zakato nathI. he ziSyA! tuM te mArge javA taiyAra thayo che, paNa A bhava ke paralokane kaI rIte jANIza? athavA Aram te gRhastha ke saMsAra ane param te pradjyA paryAya ke mokSa. samyak jJAna vinA anyadarzanI te baMnethI bhraSTa thAya che. *x - svakRta karmathI pIDAya che. keTalAMka anya tIrthio niparigrahI tathA tapathI durbaLa che, teno mokSa kema na thAya? * sUjha-97,98 : che ke koI nagna ane kRza thaIne vicare ke mAsakSamaNa kare, paNa je te mArA AdithI yukta che, to anaMtakALa garbhanA du:kha bhogavaze. he puruSa ! tuM pApakarmathI nivRtta thA, manuSyanuM jIvana saMtavALuM che. ahIM manuSyabhavamAM Asakta tathA kAmamAM mUrzita evA asaMvRta puraSo mohane prApta sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thAya che. * vivecana-97,98 - jo ke anyatIrthi-tApasAdi bAhya gRhavAsAdi parigraha tyAgI nikiMcanatAthI nagna banI, durbala thaIne, potAnA mata mujaba dIkSA anuSThAna kare, jo ke te tapa vizeSa karIne khAya to paNa AMtara kaSAya parityAga na karavAthI mokSa pAmato nathI. je anyatIthi mAyA vaDe - kaSAyo vaDe yukta hoya. te anaMtakALa garbhamAM rakhaDaze - teno sAra e che ke akiMcana hoya, taponiSTha hoya paNa kaSAyano tyAga karyA vinA nakAdi sthAnathI laI tiryaMcAdi sthAnamAM - x - anaMta kAla - x * bhamaze. je kAraNathI miyArdaSTi upadiTa tapa vaDe gati mArga nirodha thato nathI, tethI jaina mArgamAM sthira thavA upadeza Ape che - he puruSa! je pApa anuSThAna vaDe du:kha maLavAnuM che, te karmathI nivRta thA. kemake puruSonuM jIvita vadhumAM vadhu traNa palyopama che. saMyamajIvita palyopamanI aMdara pUrva koDI varSa hoI zake. athavA - x * sAMta tavALuM che. * * * e rIte manuSyonuM apa Ayu jANI, te vItI na jAya tyAM sudhI dharmAnuSThAnathI saphaLa karavuM. paNa jeo bhoga tathA neharUpa kAdavamAM phasAyA che, manuSyabhavamAM ke saMsAramAM kAma-bhogamAM mUrSita thaI te manuSyo moha pAme che - x * athavA mohanIya karma bAMdhe che hiMsAdi sthAnathI nivRta, indriyothI saMyata loko AvuM kare che, to [bhavyAtmA e zuM karavuM ? te kahe che * sUtra-9,100 : he yogI! tuM yatanA sahita samiti ane gupti yukta banIne vicara kAraNa ke sUma pANIyukta mArga upayoga vinA pAra karavo dura che. tuM mahAvIra dvArA samyak prarUpita anuzAsanamAM parAkrama kara..je virata, vIra, saMyama udhata, krodhAdi kaSAyanAzaka, pApavirad, abhinivRtta che, te koIpaNa pANIno ghAta karatAM nathI. vivecanae,100 : jIvana thoDuM che te jANIne ane viSayone kalezapAyA samajIne gharanA phaoNsArUpa baMdhanane chedIne prANIonA rakSaNano yatna karato udhAvihArI bana - saMyama yogavAnuM, gupti samitithI rakSita bana. zA mATe ? mArgamAM sUkSma prANIo hoya che, tethI anupayoge cAlatA jIvone bacAvavA durgama che. A rIte isamiti batAvI, upalakSANathI badhI samitimAM satata upayogavALA thavuM. Agama sUtrAnusAra saMyamamAM vartavuM. AvuM badhAM arihaMtoe samyak rIte prakathI kaheluM che. - vIra puruSo kyA che ? - jeo hiMsA, jUTha Adi pApathI je virata che, vizeSathI karma dUra karavA prere che, te vIra che. samyagratayA AraMbhonA parityAga vaDe usthita che, temaNe krodha, mAna, mAyA, lobha tathA Adi zabdathI bIjI mohanIya karma prakRti dUra karanAra tathA sUkSma, bAdara jIvone mana, vacana, kAyAthI haNatA nathI. sarvathA sAvadha anuSThAnathI virata
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/1/99,100 ane krodhAdinA upazama vaDe zAMta ke mukta jevA jANavA - pAcho upadeza Ape che. - sUtra-101,102 - [buddhimAna sAdhu vicAre ke-] parISahothI huM ekalo ja pIDAto nathI paNa lokamAM bIjA aneka pANI vyathA pAmI rahyA che. e rIte sAdhaka Atmaupamya sahita jue, pIDAnA sparze Dare nahIM, paNa sahana kare. bhIMtano lepa kADhI tene kSINa karI devAmAM Ave tema sAdhu anazana Adi tapa vaDe zarIrane kRza karI de, tathA ahiMsA dharmanuM pAlana kare, bhagavaMte A ja dharmanI prarUpaNA karI che. 99 * vivecana-101,102 - parISaha upasargo A bhAvanA bhAvI sahevA - huM eka ja ThaMDI, tApa Adi duHkha vizeSathI pIDAto nathI, bIjA paNa prANIo A lokamAM ati dusaha duHkhathI pIDAya che. teo paNa samyag vivekanA abhAve nirjarA phaLa pAmatA nathI. kahyuM che ke - duHkho meM sahyA nahIM, sukhane meM choDyA nahIM, duHsaha tApa Adi duHkho sahyA paNa tapa na karyo, rAta-dina dhanane ciMtavyu paNa parama tatvane na jANyuM, saMsAranA sukhanA arthI banI je je kRtyo karyA tenA tenA phaLothI vaMcita thayA. jo gRhastha je kaSTa sahe che, tevA kaleza saMyama svIkArI vivekIo sahe to ghaNo guNa thAya che. kahyuM che ke bhUkhathI kRzatA, tuccha bhojana, ThaMDI-tApa, rUkSavALa, pRthvIzayana A duHkha ghera sahe to patana thAya, saMyamamAM sahe to unnati thAya. doSa paNa guNa thAya. A pramANe sahe to jJAnAdi vaDe svahita-AtmahitavALo thaI tIkSNa buddhi vaDe vicArI, haNe nahIM arthAt krodhAdithI AtmAne na pIDato, mahAsatvavALo banI, parISahone samyak rIte sahe, manoduHkhI na thAya athavA ni eTale tapa, saMyamamAM ke parISaha sahevAmAM baLa-vIrya na gopave. bAkI pUrvavat...jema - x - chANa AdithI lepela-jADI karela bhItanA lepanAM paDa ukhaDatA pAtaLI paDe, tema anazanAdi vaDe dehanA lohI-mAMsa sukava. te cukavatA tArA karmo paNa ghaTaze. tathA vividha hiMsArahita banI ahiMsAne dhAraNa kara. - X - A mokSane anukULa dharma ahiMsA lakSaNavALo che ane parISahaupasarga sahana karavA rUpa dharma che. je sarvajJa bhagavaMte kahyo che - vaLI - * sUtra-103,104 - jema dhULathI bharelI pakSiNI potAnuM zarIra kaMpAvI dhULane uDADI de che, tema dravya upadhAnavAna tapasvI sAdhu karmone khapAvI de che. aNagAratvanI eSaNA mATe upasthita, zramaNocita sthAnasthita tapavIne bALaka ane vRddha prArthe to paNa sAdhu temane Adhina na thAya. * vivecana : jema pakSiNI rajathI kharaDAyelA aMgane kaMpAvIne te coMTelI rajane kheravI nAMkhe che, ema muktigamana yogya bhavya te mokSa samIpa laI janArA anazana Adi tapathI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 upadhAnavAna banI, te sAdhu "koIne na haNavAnI' pravRtti karI jJAnAvaraNIyAdi karmone dUra kare che have anukULa upasargo kahe che-- ara eTale ghara, te na hovAthI aNagAra. te saMyama sthAnamAM rahIne [gaucarI] eSaNArthe pravRtta thAya, zrama pAme te zramaNa, tathA uttarottara viziSTa saMyama sthAne caDelA, viziSTa taponiSTa evAne paNa kadAca putra-pautrAdi ke pitA, dAdA Adi dIkSA choDavA prArthanA kare - teo kahe ke - tamAre amane pALavA joIe, amAruM koI nathI athavA kahe ke amane to tuM eka ja pALavA yogya che, Ama bolatA teo zrama pAmaze, paNa paramArtha jANatA te sAdhue A badhI vAto dhyAnamAM levI nahIM [gRhastha banavuM nahIM] - vaLI - st sUtra-105,106 H kadAca teo te zramaNa samakSa karuNa vilApa karI AkarSita karavA icche to paNa te sAdhanAmAM udhata bhikSune samajAvIne gRhastha na banAvI zake. kadAca teo kAmabhoga mATe pralobhana Ape ke tene bAMdhIne ghera laI jAya paNa jo te sAdhu asaMyamI jIvana na IcchatA hoya, to gRhastha banAvI na zake. * vivecana : hai kadAca te mAtA, pitA, putra, strI Adi temanI pAse jaIne karuNApradhAna vacano kahe ke kRtyo kare. jemake - he nAtha-priya-kAMta-svAmI ! tuM ati vallabha gharane vize durlabha che, he nirdaya! tArA virahamAM badhuM zUnya lAge che. tuM zreNI-gAma-goSThIgaNamAM jyAM hato tyAM dIpato hato, he supuruSa ! tArA ghara-bAra vize zuM kahevuM ? vaLI putra mATe koI sagAM to raDatA kahe che ke he putra ! kuLavardhaka eka putrane utpanna karIne dIkSA le. A rIte - 4 - kahe tyAre te bhikSu rAga-dveSa rahitatAthI ke muktinI yogyatAthI samyak saMyama kriyA mATe utthita te sAdhune [tenA sAM] dIkSAthI bhraSTa karavA mATe samartha nathI, tene sAdhuveza tyajAvI gRhastha banAvavA zaktimAna thatAM nathI. jo ke te samAM saMyamapravRtta sAdhune suMdara bhogothI lobhAve che eTale ke anukULa upasarga kare athavA bAMdhIne ghera lAve. e rIte anukULa-pratikULa upasargothI pIDe, to paNa te sAdhu jIvitano abhilASI na thAya, tema asaMyata jIvitane na prazaMse, te kAraNathI tenAM sagAM tene potAno karavA samartha na thAya ke gRhasthabhAve sthApI na zake - paraMtu - * sUtra-107,108 : mamatva dekhADanArA mAtA, pitA, putra, patnI te sAdhune zikSA Ape che ke tame duradarzI cho, amAruM poSaNa karo, jethI tamAro paraloka na bagaDe. koI asaMvRtta puruSa anya-anyamAM mUrchita thaI, moha pAme che, teo asaMyamane grahaNa karIne punaH pApakArya karavAmAM lajjiAta thatA nathI. * vivecana-107,108 : kadAca mAtA-pitAdi te navadIkSitane zIkhave ke - - ame tArAM snehI chIe,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/1/107,108 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ame tArA mATe athavA poSakanA abhAve atyaMta du:khI chIe. tuM to barobara jonAro-sUmadarzI che, hoMzIyAra che. mATe amAruM poSaNa kara anyathA pravajayA laIne teM A loka bagADyo che, amAruM pAlana na karIne tuM paraloka paNa bagADIza. du:khI snehIne pALavAthI tane puNya thaze. * xx * e rIte temanA dvArA upasarga pAmIne keTalAka kAyara AvuM kare keTalAMka alA satvavALA sAdhu mAtApitAdithI bharamAIne samyaggadarzanAdi sivAya zarIrAdi baduM juduM che te na jANavAthI asaMvRta thaI sArA anuSThAnamAM muMjhAya che ane saMsAgamananA eka mAtra hetubhUta asaMyama, tene asaMyato unmArgamAM pravRtta thaI - x + Adare che * x * anAdi bhava abhyAsathI duSedha evA viSamayaasaMyamamAM varte che teo AvA karmomAM punaH pravRtta thaI dhRSTa banI pApakarma karatA lajAtA nathI. * sUtra-109,110 - he paMDitA tethI tame rAgadveSarahita banI vicAro, pApathI viramo, zAMta thAo. vIra puruSo ja dhuva evA mahAmArUpa mokSamArgane pAme che. mana, vacana, kAyANI saMvRtta karmavidAraNa mArge praveze che. dhana, vajana ane AraMbhano tyAga karI, susaMvRtta thaI vicare * tema huM kahuM chuM. * vivecana-109,110 - je mAtA-pitAdinA mohathI pApakarmamAM pravRta thAya, te karmanA vipAka vicArIne tuM muktigamana yogya bhavya banIne ke rAgadveSarahita thaI che. tathA sata vivekayukta banIne asata anuSThAnarUpa pApakarmathI nivRtta thaI krodhAdityAgI zAMta thA tathA vinayavAna, karmavidAraNa samartha banI mahAmArga evA jJAnAdi mokSamArga tathA mokSa prati dhava-nirdoSa jANIne te ja mArga Adara, paNa asatu anuSThAnavALA nirlaja na thavuM. have upadezadAna pUrvaka upasaMhAra kare che - karma vidAraNa mArgamAM AvIne - x - mana-vacana-kAyAthI saMvRta thaI, dravya ane svajano arthe thatAM sAvadha AraMbha tyAgIne, indriyone saMvarI, saMyama anuSThAnamAM varte. - x * adhyayana-2 "veyAlIya" uddezA-1no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * sUjha-111,112 - sarSa potAnI kAMcaLI choDI de, tema sAdhu kamarUpI rajane choDI de. ema jANIne muni mada na kare, bIjAnI niMdA na kare kemake parAniMdA azeyara che. je bIjAnI avajJA kare che, te saMsAramAM ghaNuM paribhramaNa kare che, paNa siMgha pApanuM kAraNa che, evuM jANIne muni mada na kare. * vivecana-111,112 : jema sApa avazya tyAjya kAMcaLIne taje che, tema sAdhu ATha prakAranI karmaja akaSAyI banI taje che. A rIte kapAyano abhAva ja karma abhAvanuM kAraNa che, AvuM jANIne kAlarAya vedI muni mada na kare. madanA kAraNa kahe che - jemake kAzyapa gogAdi. goganI mAphaka bIjA madasthAno grahaNa karavA. vidvAnu-vivekI sAdhu jAti, kula, lAbhAdithI mada na kare. pote mAtra mada ja na kare paNa bIjAnI duzaMchA paNa na kare te kahe che - pApakArI paraniMdA paNa na karavI, muni mada na kare - te niyuktinI be gALAmAM kahe che. [ni.43,44-] tapa, saMyama, jJAnamAM potAne uttama mAnatA mAna utpanna thAya, te paNa mahAmunioe tyAgavA yogya che, to paraniMdAne tyAgavAnuM to pUchavuM zuM ? mokSagamana eka hetu te nirjarAno mada paNa arihaMtoe niSedhyo che, tethI jAti, kuLa Adi madone khAsa tajavA. have paraviMdAnA doSa batAve che . je koI avivekI potAnA sivAya bIjA mANasanuM apamAna kare che, te te kRtyathI bAMdhela kamoM vaDe cAra gatirUpa saMsAramAM * x- atyartha mahAMta kALa bhame che. pAThAMtaramAM uttara zabda paNa che. * x * paraniMdAthI saMsAra vadhe che, paraniMdA doSarUpa ja che. athavA svasthAnathI adhama sthAne pADanArI che. temAM A janmamAM sudharanuM dRSTAMta che, paraloka saMbaMdhamAM purohitanuM dRSTAMta che, jenAthI zvAnAdimAM tenI utpatti thaI. * x-x - parijhaMdA doSavALI jANI munioe jAti Adi mada na karavo. * x * madanA abhAve zuM karavuM ? te kahe che- * sUjha-113,114 : bhale koI cakravartI hoya ke dAsano dAsa, paNa dIein dhAraNa karI che, teNe lajAno tyAga karI sadA samabhAvathI vyavahAra karavo. zramaNa saMyamamAM sthita rahI samatAmAM ughukta thAya, samAhita paMDita mRtyukALa patta yAvata kathA mujaba saMyamArAdhana kare. * vivecana-113,114 : sAmAnya purapa to ThIka, paNa jeno koI nAyaka nathI evA svayaM prabhu cakravartI Adi hoya ane nokarano nokara hoya, A baMne jeNe saMyama-dIkSA aMgIkAra karela hoya, teo lajjA na dharatAM, garva karyA vinA paraspara vaMdana - prativaMdanAdi kriyA kare ati cakravartI paNa sAdhu thayA pachI potAnA dAsa evA sAdhune vaMdana karatA lajjA na pAme, paNa samabhAve viyare-saMyamamAM udhuta bane - have kayA lajjA-mada na adhyayana-2 uddezo-2 o pahelA pachI have bIjo uddezo kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezAmAM bhagavaMte potAnA putrane dhamadizanA kahI, ahIM paNa te ja adhyayana adhikAra che. sUrano sUtra sAthe saMbaMdha-chellA sUtramAM bAhya dravya, svajana, AraMbhano tyAga kahyo. ahIM paNa "mAna tyAga' adhikAra che. have sUga
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/113,114 82 karavo te batAve che samabhAvayukta sAmAyika AdimAM saMyama ke saMcamasthAnamAM chamAMnA koIpaNa sthAnamAM rahelA ke chedoSasthAnIyAdimAM pote rahe te batAve che - samyak zuddhimAM ke svayaM sabhya zuddha tapasvI lajjAmadanA tyAgathI ke samAna manavALA thaI saMyamamAM udhama kare - keTalo kALa ? - jema devadata, yajJadad, kathA mujaba. jJAnAdi ke zubha adhyavasAya vaDe samAhita ke samAdhiyukta, rAgadveSAdirahita athavA munigamananI yogyatA vaDe bhavya banIne paMDita sAdhu sadrasidgA vivekathI bhUSita banI -x* maraNa paryata lajjAmada tyAga karIne saMyamAnuSThAnamAM pravarte - zuM AlaMbIne A karavuM ? - te kahe che * sUtra-115,116 - mokSane jANanAra muni jIvanA atIta, anAgata vicArIne -mada dhAraNa na kare kaThora vacanothI Ahata thAya to paNa samatA rAkhe. prajJAvAna muni sadA kaSAyone jIte, sUkSmadarza jJAnI kadI kodha ke mAna na kare paNa avirAdhaka rahe. * vivecana : dUra eTale mokSa, tene joIne athavA dUra eTale dIrdhakALa, tene vicArIne kAla traNane jANanAro muni atIta dharma eTale jIvano ucca-nIca sthAnamAM javAno svabhAva. anAmatadharma-bhAvi gati, tene vicArIne lajjA ane mada na kare. tathA te munine daMDathI mAre ke kaDavA vacana kahe ke khaMdhakakaSinA ziSyonI jema mAre, to paNa saMyamamAM kahelA mArge jAya athavA pAThAMtarathI samatAbhAve saddha kare. bIjI rIte upadeza ApatA kahe che prajJAmAM pUrNa te paTapaDa, pAThAMtarathI praznano uttara devAmAM samartha, te sarvakALA kaSAyone jIte tathA samatA vaDe ahiMsAdi lakSaNa dharma kahe. tathA sUkSma saMyamamAM paNa je kriyA hoya temAM avirAdhaka rahe ane bIjAthI haNAtA ke pUjAtA te krodhI ke mAnI na thAya te ja mAhaNa-sAdhu che. * sUjha-117,118 - ghaNAM loko dvArA namanamAM je sarva arthothI anizcita che, sarovaranI jema sadA svaccha che te [kAcaN] arihaMtano dhamati prakAzita kare. saMsAramAM ghaNAM prANIo bhinna bhinna avasthAmAM sthita che. te darekane samabhAvathI jonAra, saMyamamAM sthita paMDita para teonI hiMsAthI aTake. * vivecana-117,118 - ghaNAM mANasone potA tarapha namAve ke teo name te "bahujana namana dharma' che te dharmane ghaNAM lokoe pota-potAnA Azayo vaDe pote mAnelA tavonI prazaMsA kare che. [rAMta rAjagRhImAM zreNika rAjA hato. tene potAnA caturvidha buddhipradhAna putra sAthe vAto thatI. koI vakhate vAta thaI ke A lokamAM dharmI vadhAre ke adharmI ? [3/6] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 parSadA bolI ke ahIM adharmI ghaNAM che, dharma to so mAM ekAda karato haze. tyAre abhayakumAre kahyuM ke - prAyaH badhAM loko dharmI che, chatAM zaMkA hoya to parIkSA karo. * x* tyAre abhayakumAre eka dhoLo - eka kALo, be mahela banAvyA. dAMDI pITAvI ke dharmAe pUjAno sAmAna laI dhoLA mahele javuM, adharmIe kALA mahelamAM javuM. badhAM dhoLA mahele pravezyA. - abhayakumAre temane pUchayuM ke tame kaI rIte dhArmika cho? huM kheDUta chuM. aneka pakSI mArA khetaranA dANA khAya che, vaLI huM dAna ApuM chuM. bIjAe kahyuM ke huM brAhANa che. pakarma karuM chuM, ghaNAM zauca-snAnapUrvaka pitRone tarpaNa karuM chuM. ityAdi - X - X - dareke potAnI rIte sva-sva kRtyane dharmamAM niyojyo. bIjI tarapha kALA mahelamAM be zrAvakone joyA. temane pUchyuM tame zuM adharma kayoM? eka kahe meM madhapAna karela, bIjo kahe huM jUThuM bolela. mATe paramArthathI to sAdhu ja dhArmika che, je svIkArelI pratijJAnA pAlanamAM samartha che, ame to manuSya janma pAmI, jainazAsana pAmIne paNa lIdhela niyama pALI na zakyA mATe ame adharmI chIe. adhamAdhama chIe mATe kALA mahelamAM AvyA chIe. * * * * * * * ityAdi - X - uttara Apyo. A pramANe badhAM potAne dhArmika mAnIne dharmI banatA "bahujana namana dharma'' ema kahyuM. temAM samAdhivALA banIne sAdhu puruSe bAhya atyaMtara dhana-dhAnya-strImamatva AdimAM apratibaddha thaI dharmane prakAzavo. tene mATe eka TAMta Ape che - jema svaccha pANIthI bharelA kuMDamAM aneka jaLacaro doDAdoDa kare, to paNa te anALa-amalina rahe, tema sAdhu kSAMti Adi lakSaNa dharma pragaTa kare athavA tIrthaMkara kahela dharma prakAze ane aneka kaSTo vacce paNa anAkuLa-amalina rahe.] have bahujana namana yogya dharmamAM rahIne kevo dharma prarUpe te kahe che - athavA bIjI rIte upadeza Ape che daza prakAranA prANone AzrIne jIvanuM abhedapaNuM hovA chatAM prANIomAM aneka bhedo che, te kahe che - pRthvIkAya Adi bhede, temAM sUma-bAMdara, patiapati athavA nakAdi cAre gatithI saMsAramAM rahelA che te bhinna bhinna pratyeka jIvo pratye samatA-du:khano hepa ane sukha piyatva-joIne athavA mAdhyasthatA dharIne saMyamamAM rahela te sAdhu aneka bheda bhinna prANIgaNamAM du:khano dveSa ane sukhanI icchA samajIne jIva hatyAthI virati kare. te pApa anuSThAnathI dUra rahenAra eTale paMDita che - vaLI - * sUtra-119,120 : dhamanA pagAmI tathA AraMbhathI dUra rahenAra che muni che. paNa mamatvayukata para zoka kare che chatAM potA mATe parigraha prApta karI zakatA nathI. - parigraha A loka ane paraloka baMnemAM duHkhadAyI che, te vidadaNa dharma che, evuM jANIne kayo vivekI gRhavAsamAM rahe?
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/2/119,120 23 vivecana-119,120 1 zruta ane cAstri dharmano pAra pAmanAro-siddhAMta pAragAmI ke samyak cAritra anuSThAyI che. cAstrine AzrIne kahe che - sAvadha anuSThAnanA abhAvarUpe sthita te muni che. je pApAraMbhane nathI choDatA te adharmI che. teo maraNa samaye ke duHkha AvatA zoka kare che. athavA iSTa vyaktinA maraNamAM ke dhana nAza thatAM te mArA hatA ke huM te dhanano mAlika hato ema zoka kare che. AvI rIte vilApa karavA chatAM potAnA AtmA samAna gaNI grahaNa karela parigraha-sonuM, cAMdI Adi ke iSTa svajanAdi naSTa ke mRta thatAM pAchA maLatA nathI. athavA dharmanA pAraMga muni AraMbhathI dUra thayela hoya, tene mAtA-pitAdi maLatA snehALu banIne tene pAcho meLavavA vilApa kare che, to paNa te AtmArthI sAdhune gRhasthapaNe banAvI zakatA nathI. ahIM nAgArjunIyA kahe che - te munine AvelA sAMbhalI keTalAMka saMsArI samAM tene uttama dharmamAM vighna karavA taiyAra thAya to paNa paMDita sAdhu temanA phaMdAmAM na phasAya. A ja lokamAM suvarNa, svajanAdi duHkhadAyI che te vidvAne jANavuM joIe. te kahe che - dhana meLavavAmAM duHkha, pachI rakSaNamAM duHkha, Avaka ane kharcamAM duHkha che AvA duHkhabhAjana dhanane dhikkAra che. vaLI kahe che - nirmaLa pANI, komaLa ghAsa ane aTavI samIpa zAMta jhADImAM rahevAnuM chatAM svakuLane choDIne hAthaNInA vazamAM jaI duHkha AvatA zA mATe raDe che ? kemake sneha e anartha paraMparAnuM mukhya baMdhana che. A loka mAphka paralokamAM paNa duHkha che, parigraha-mamatvathI baMdhAyela karmathI duHkha bhogave che - X * kadAca dhana-svajana maLI jAya to paNa te nAza thavAnA svabhAvavALuM che, ema jANIne kayo vidvAn gRhavAsamAM rahe athavA gRha pAsamAM baMdhAya ? kahyuM che ke - strI paribhavakArA che, baMdhujana baMdhana che, viSayo viSa che. chatAM lokone A kevo moha che? zatrune mitra mAne che. * sUtra-121,122 - saMsArI sAtheno paricaya mahAt kIcaDa che, tema jANIne vaMdana-pUjana prApta thatAM duraddhara evA sUkSma zalyarUpa garva na karatA te vidvAnlR muni gRhastha pasciyano tyAga kare...sAdhu ekalA vicare, ekalA kAryotsarga kare, ekalA zayyA seve ane dharmadhyAna kare, tapamAM parAkrama kare temaja mana-vacananuM gopana kare. * vivecana-121,122 - saMsArIone duHkhathI tyajAya tevA hovAthI mahAna athavA saMraMbhathI parigopaNa thAya te parigopa-dravyathI kAdava Adi ane bhAvathI rAga che. tenuM svarUpa ke vipAka jANIne je dIkSA le, tene rAjA Adi kAyA vaDe vaMdana ane vastra, pAtrAdithI pUjana kare to paNa A lokamAM ke bhagavaMtanI AjJAmAM rahela muni tene karma upazamanuM phaLa che tema jANI garva na kare. kemake garva e sUkSma zalya che, je duHkhethI uddharI zakAya che. mATe sat-asat vivekano jJAtA gRhasthanA paricayano tyAga kare. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ahIM nAgArjunIyA kahe che ke - svAdhyAya, dhyAna tatpara, ekAMtaspRhA rahita sAdhune je bIjA vaDe vaMdana, pUjanAdi thAya te sadanuSThAna ke sugatimAM mahAn vighna che - x - te jANIne tathA sUkSma zalya duruddhara hovAthI tene paNa paMDita sAdhu dUra kare. te dUra karavAno upAya batAve che 84 ekalA-dravyathI ekalavihArI, bhAvathI rAgadveSarahita thaI vicare. tathA ekalA ja kAyotsarga kare, rAgadveSarahita thaI Asane bese - suve, dharmadhyAnAdi yukta rahe arthAt badhI avasthAmAM - cAritrapAlana, sthAna, Asana, zayanAdimAM rAgadveSarahita samatAvALo ja thAya. tathA bhikSAthI nirvAha karanAra tathA yayAzakti tapa karanAro thAya. sArI rIte vicArIne bolanAro tathA [adhyAtma] mana vaDe saMvRtta bhikSu thAya. - vaLI - - sUtra-123,124 -- sAdhu zUnya gharanuM dvAra na khole, na baMdha kare, koI pUche to uttara Ape nahIM, gharanuM parimArjana na kare, na tRNa saMthAro kare...jyAM sUryAsta thAya tyAM rokAI jAya, sama-viSama parISaho sahana kare. tyAM rahela muni "caka ke bhairava' ke "sarIsRpa" [nA parISaha sahana karatA] tyAM ja rahe. * vivecana-123,124 : koI sAdhu zayanAdi nimitte zUnyagRhamAM rahe to tyAM bAraNAne na khole - na baMdha kare - na halAve. tyAM rahetA ke bIje sthAne, koI dharma ke mArga pUche to sAvadha bhASA na bole ane Abhigrahika jinakalpikAdi niravadha bhASA paNa na bole. tRNa ke kacaro bahAra na kADhe, Abhigrahika hoya to sUvA mATe ghAsano saMthAro paNa na kare, to kaMbalAdinI vAta ja kyAM rahI? bIjA sAdhu poluM ghAsa paNa na pAthare. vihAra karatA jyAM sUryAsta thAya tyAM ja kAyAtsarge rahe. samudramAMthI magara Adi upasarga kare to AkULa na thAya, anukULa-pratikULa zayana, Asana hoya to yathAvasthita saMsAra svabhAva jANanAra muni tene rAgadveSarahita thaI sahana kare. te zUnyagRhAdimAM rahela sAdhu dezamazakAdi ke siMhArdi ke sarIsRpa hoya to tenA upasargo paNa sArI rIte sahana kare. have traNa prakAranA uparArgo sahana karavAnuM batAve che- * sUtra-125,126 H zUnyagRhamAM sthita mahAmuni tiryaMca, manuSya, devasaMbaMdhI trividha upasargo sahana kare, paNa bhayathI romAMcita na thAya...te bhikSu jIvananI AkAMkSA na kare, pUjanano prArthI na bane. zUnyagRhamAM rahetA bhikSu bhayaMkara upasarga sahana karavAne abhyasta thaI jAya che. vivecana-125,126 : siMha, vAgha Adi tiryaMca, manuSyakRt, anukULa-pratikULa arthAt satkAra puraskAra-daMDa zAtanAdi janita, vyaMtarAdi e hAsya-dveSathI karela e traNe prakAranA upasargo sAdhu nirvikArapaNe sahe, te batAve che - bhayathI ruMvADuM paNa na pharake athavA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/J125,126 86 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 traNe prakAranA upasargo teNe sahana karelA jANavA. - x - Adi zabdathI daSTi ke mukhavikAra paNa na kare. zUnyagRhamAM rahela tenAthI zmazAnamAM rahela jinakabhI Adi paNa levA. - vaLI - te bhayaMkara upasargothI pIDAyelo jIvitano AkAMkSI na bane, arthAt jIvananuM mamatva mUkI upasargo sahe. pUjAno vAMchaka na bane. A rIte jIvita ane pUjAthI nipekSa banIne vAraMvAra ziyALa, pizAyAdinA bhayaMkara upasarga samyakatayA sahetA te Atma samIpa Ave che arthAt zUnyAgAramAM AvA upasargo sahevAthI zIta-uNa Adi upasargo sukhethI rahe che. * sUtra-127,128 - Atmarata, samyaphapAlaka, ekAMtasthAna sevana karanAra; tene bhagavaMta sAmAyika kahyuM che, evA muni upasarga AvatA bhayabhIta na thAya. uSNa jaLa pInAra, dharmasthita, asaMyamathI lajita thanAra munine rAjI Adino saMsarga anucita che, kemake te saMsarga teva sAdhune samAdhibhaMga kare che. * vivecana-127,128 : AtmAne samIpamAM lIdhela ke jJAnAdithI AtmAne pAmanAra te upanIhatara che. tathA 'tArUna' para AtmAne upakArI ke rakSA karanAra athavA sagava pAlaka che, tathA strI, pazu, paMDaka varjita sthAna athavA jyAM sthAna thAya te Asana ke vasati Adi yukata munine samabhAvarUpa sAmAyikAdi cAritra sarvajJoe kahyuM che, tethI cAstriIe ukta niyamavALA thavuM. tathA parisaha-upasarga janita bhayathI Darapoka na bane tene sAmAyika che. vaLI muni traNa ukALAnuM pANI pInAra athavA uNa pANIne ThaMDu na karIne tapeluM pANI lenAra tathA zruta cAstri nAmaka dharmasthita, asaMyama prati lajjAvAnuM banI asaMyamanI jugupsA kare. AvA munino rAjAdi sAthe je saMbaMdha che anarthanA heturUpa hovAthI asAdhu che. jayota anuSThAna karavA chatAM rAjAdinA saMsargathI duSyani ja thAya che. svAdhyAyAdi barAbara thatA nathI. - parihArya doSa batAvIne have upadeza Ape che. * sUjha-129,130 - kalaha karanAra, tiraskArapUrNa ane kaThora vacana bolanAra bhikSunA saMyama tathA mokSa naSTa thAya che, mATe vivekI sAdhu kalaha na kare. zItodakanI jugupsA karanAra, apatijJa, niSkAma pravRttithI dura tathA gRhasthanA pAtramAM bhojana na karanArane bhagavaMte sAmAyika kahela che. * vivecana-129,130 : adhikaraNa eTale kalaha, te karanAra te adhikaraNakara. Avo bhikSu kalaha karanArI bhASA bole te mokSa ke mokSanA kAraNarUpa saMyamano dhvaMsa kare che. athagi ghaNAM kALe tapa vaDe arjita mahApuNya, kalaha karatA ke paropaghAtI vANI bolatAM takSaNa nAza pAme che. kahyuM che ke, je puca mahAkaTe tapa, niyama, brAhmacaryathI bAMdhyuM hoya te kalaha karatAM thoDIvAramAM naSTa thAya che - x-x- mATe AvuM jANIne vivekI puruSa jarApaNa kalaha na kare. apAsu-siyid] pANInI gupsA karanA-choDanAra sAdhune niyANArUpa pratijJA na hoya, tathA nava* te karma, teno tyAgI arthAt karmabaMdhanA kAraNono tyAga karanAra sAghane, je gRhasthanA kAMsyapadAdimAM na jame tene sarvajJa bhagavaMte samabhAvarUpa sAmAyika kahela che. * sUtra-131,13ra : tuTela Aya pharI saMdhAtu nathI, chatAM ajJAnI jana pApa karavAnI dhRSTatA kare che, mATe munie bIjA pApI che, huM dharmI chuM tevo mada na karavo joIe. ghaNI mAyA ane mohathI AcchAdita prajA svachaMdatAthI naSTa thAya che. paNa muni saMyamamAM pravRtti kare, ane zItoSNAdi parISaho sahana kare. * vivecana-131,13ra : kALanA paryAyathI tuTeluM jIvita pharI saMdhAvuM zakya nathI, -x * AvuM jANavA chatAM ajJAnI jana pApa karavAmAM dhRSTa thAya che, asadanuSThAnathI paNa lajAto nathI, evo ajJAnI tevA asadanuSThAnathI ajita karmocI bharAya che athavA dhAnyAdi mAphaka mapAya che. ema jANIne yathAvasthita padArthano vetA muni mada na kare arthAt tevA pApakRtyomAM huM sAruM karuM chuM evo khoTo mada na kare. upadezAMtarane kahe che pota-potAnA abhiprAya pramANe kugatigamananA eka hetu vaDe keTalAka loka te gatimAM lIna thAya che. jema koI bakarAdinA vadhane potAnA mate dharmasAdhana che tema kahe che, keTalAMka saMghAdine AzrIne dAsI-dAsa-dhana-dhAnyAdi parigraha kare che. vaLI keTalAMka kapaTIo - x * mugdha puruSone phasAve che, teo kahe che - kurkaTathI A loka sAdhya che, kurkaTa vinA kaMI pravartatuM nathI, tethI lokane arthe pitRne kukuTa dAna karavuM. A rIte prA kapaTa pradhAna che. zA mATe ? moha-ajJAnathI AcchAdita, sArA-mAThAnA vivekathI rahita che. AvuM jANIne te sAdhu pragaTa amArI kRtya vaDe mokSa athavA saMyamamAM prakAthiI lIna thAya atha zobhana bhAvayukta thAya. tathA anukULa-pratikULa parISahone mana-vacana-kAyAthI sahe. * sUtra-133,134 . je rIte aparAjita jugArI, kuzaLa pAsAthI jugAra ramato tuM dAvane ja svIkAre che, kali-dvApara ke tretAne nahIM..tema sAdhu A lokamAM rakSA karanArA savajJa je anuttara dharma kahyo che, tene kalyANakArI ane uttama samajI grahaNa kare. paMDita puruSa zeSane choDIne kRtane ja grahaNa kare. * vivecana-133,134 : kujaya eTale jugArI, jugAramAM ghaNuM jIte, to paNa sajjanoe anarthano hetu jANIne niMdho che. koI jugArI pAse ke koDIthI ramatAM kuzaLa hovAthI pote bIjAthI
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/J133,34 na jItAya, paNa pote jIte ane jItyA pachI te eka-kali, be-dvApara, baNa-gika nA letAM cokaDA-kaDa vaDe rame che te rIte - jema jugArI jItyA pachI sarvottama dIvya catukane ja grahaNa kare che, tema manuSyalokamAM gAyI arthAt sarvajJa kahela A kSAMti Adi lakSaNa ke zruta-cAritra nAmaka dharmathI uttara [adhika] koI na hovAthI anuttara dharma che. tene ekAMta hitakArI ane sarvottama mAnIne AkAMkSA rahita svIkAre. vaLI nigamana mATe te ja dRSTAMta batAve che . jema koI jugArI ekAdi choDIne kRtayugacatuka le che, tema paMDita sAdhu paNa gRhastha, kupavAnI, pAsAdino bhAva choDIne sarvottama ghamane grahaNa kare, * sama-135,136 : grAmaghama-maithunasevana manuSyo mATe durbhaya che, evuM meM sAMbhaLela che. tenAthI nivRtta ane saMyamamAM pravRtta ja bhagavaMta RSabhanA anuyAyI che. je mahAna, maharSi, jJAtA mahAvIra dvArA kathita dharmanuM AcaraNa kare che teo ja usthita, samusthita che, eka-bIjAne dharmamAM pravRtta kare che. * vivecana-135,136 - du:khe karIne jItAya tethI pradhAna che. konAthI ? badhAthI, paNa upadeza yogya mAtra manuSyo hovAthI temane lIdhA. - x* zuM durjaya che? grAmadharmazadAdi viSaya ke maithuna, evuM sarvajJa kahyuM ke je meM pachI sAMbhaLyuM che. A badhuM pUrve kahela ke have kahevAnAra badhuM Adi tIrthakara RSabhadeve potAnA putrone kahyuM je paraMparAe sudhamasviAmI gaNadhara sudhI kahevAyuM, te meM paNa sAMbhaLyuM. mATe anavadha che. tethI A indriyonA durjaya viSayothI virata banI samyaka saMyama pALavA taiyAra thayelA che. teo kahaSabhadeva ke vardhamAnasvAmInA dharmane anusaranArA che, te ja tIrthaMkarapraNIta dharmanA anuSThAyI thAya che . vaLI . je manuSyo-grAmadharma virati ke jene jJAtaputra, jJAna vaDe mahAnuM che teNe tathA anukULa-pratikULa upasargane sahenAra maharSi vardhamAna svAmIe kahyo che - te dharmane Adaraze, te ja saMyamamArgamAM udhata thayelA, kutIrthI ane nikUvAdine tyAgIne tathA kumArga-dezanA tyAga vaDe utthita jANavA. paNa kupAvacanika jamAli Adine na levA. upara batAvelA caNoddha dharma anuSThAthI parasparathI dharma AzrIne athavA dharmathI patita thato hoya tene preraNA karIne sArA dharmamAM joDe. * satra-13,138 - pahelAM bhogavelAM zabdAdi viSayonuM smaraNa na karavuM. karmone nivAraNa icchA karavI, je viSayo pati Asakta nathI, te samAdhine jANe che. saMyata puraSa 'kAthika', "prAnika' ane 'saMpasAka' na bane, anuttara dharmane jANIne koI vastu para mamatA na kare. * vivecana-13,138 :durgati ke saMsAra prati jIvone je namAve che te praNAmaka zabdAdi viSayo je 88 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pUrve bhogavela che, tenuM smaraNa na kara, te smaraNa mahA anarthane mATe thAya che, tathA na bhogavelA viSayanI AkAMkSA na kara. vAraMvAra cAritrane yogya anuSThAna kara. zA mATe ? durgati tarapha jIvane laI jAya te upadhi eTale mAyA ke ATha prakAranA karma, tene haNavA taiyAra thaje. tathA je duSTa dharma prati lIna che, kumArga anuSThAyI che, te anyatIthi athavA upatApakArI je zabdAdi viSayo che, temAM mahAsatvavALI sAdhu namI jatA nathI. tenuM AcaraNa karanArA thatAM nathI, paNa sanmArga anuSThAyI, dharmadhyAna rata rahe che. dIkSita-sAdhue gaucarI vakhate kathA na karavI athavA dharmaviruddha, niMdA karanArI ke strI Adi kathA na karavI tathA rAjAdinA nimitiyA rUpe ke darpaNAdi prazna nimittarUpa prAnika na thavuM tathA vRSTi, dhana Adi kathAnA saMpasAska na thavuM. anuttara zruta, cAmi dharma samajIne vikathA ane nimittano tyAga karI samyak kriyAvAnuM banete batAve che-saMyama anuSThAnanI kriyA karanAra te kRtakriya che, tevo sAdhu-A mAruM che ane huM teno svAmI chuM evo parigraha-AgrahI na bane. * sUtra-139,14o - muni mAyA, lobha, mAna ane krodha na kare jeNe karmono nAza karI, saMyamanuM sArI rIte sevana karela che, temano ja suviveka jagatamAM prasiddha che. muni anAsakata, svahita, susaMvRta, dhamathiI, tapamAM parAkramI ane saMyata Indriya thaIne vicare kemake Atmahita duHkhathI prApta thAya che. * vivecana-139,14o : 'chatra' eTale mAyA, kemake potAnA abhiprAyane DhAMke che, te mAyA na karavI badhAthI prazaMsAya-badhA teno eka sarakho Adara kare te prazasya eTale lobha, te na karavo jAti Adi mada sthAnothI kheMce te utkarSa eTale mAna, te na karavuM. - x - mukha, dRSTi, bhrakuTI vikArathI prakAzamAM Ave te krodha, te sAdhu na kare. te kaSAyono je mahAtmAe tyAga karyo che, te ja dharma prati praNata che. athavA te ja satpayono viveka parijJAnarUpe prasiddhi pAmyo che. teo ja dharmamAM praNata che ke je mahAsavI puraSoe ATha prakAranAM karma dhonAra saMyamAnuSThAnane sevela che athavA je sadanuSThAyIe -x - karmano nAza karyo che temane dharmamAM praNata jANavA. jenAthI lepAya te sneha, te sneharahita arthAt sarvatra mamavarahita. athavA parISaha-upasargathI na haNAya te aniha arthAtu upasargothI aparAjita. pAThAMtaramAM 'aUTda' che. eTale 'anagha'-niravadha anuSThAyI. hita sAthe varte te sahita athavA jJAnAdi yukta. svahita ke Atmahita sadanuSThAna pravRtithI thAya, te batAve che - susaMvRtta te indriya ane manathI AkAMkSA rahita bane. * x - zruta cAstrirUpa - X * dharmano arthI bane kemake sajjano te dharmane ja vAMche che tathA tapamAM parAkramI banI saMyamAnuSThAna kare, te saMyata indriya che. kemake Atmahita to saMsAramAM bhaTakatA dharma
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/139,140 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karyA vinAnA ananyAsIne du:khathI prApta thAya che. kahe che A manuSyabhava daza daSTAMta durlabha kahyo che, tenAthI AIphogAdinI prApti durlabha che, mATe Atmahita du:khethI prApta thAya che, ema jANavuM. jemake - pRthvIkAyAdithI basapaNuM ane temAM paMcendriyava utkRSTa che. tethI paNa manuSyatva ane temAM Adiza, dezamAM kuLa, kuLamAM jAti, jAtithI rU5, rUpathI baLa zreSTha che. baLathI Ayu, AyuthI vijJAna, tethI samyakatva ane temAM zIla prApti durlabha che. ukata yogyatA mokSasAdhanano upAya che, he sAdhu! AmAMnu te ghaNuM meLavyuM che, have thoDuM ja bAkI che. mATe jinota mArge samAdhi rAkhIne tuM udhama kara. anAryano saMga choDIne uttama sAdhuno saMga karavo te zreyaskara che - have kahe che - * sUtra-141,142 - sarva jagadarzI jJAtaputra mahAvIre sAmAyika kahyuM che, nizcayathI jIve te pahelAM sAMbhaLela nathI athavA tenuM anuSThAna karyuM nathI. A rIte Atmahitane durlabha jANI, dhamoMmAM mahad aMtara jANIne gara upadiSTa mArge cAlatA, ghaNAM virata manuSyoe A saMsArasamudrane pAra karyo che * tema huM kahuM chuM - * vivecana-141,142 : jagatanA sarvabhAvadarzI jJAtapune sAmAyikAdi prarUpyuM che, te nakkI pUrve manuSyae sAMbhaLela nathI athavA sAMbhaLela haze to te sAmAyikAdi yathAvasthita ArAdhyA nahIM hoya. athavA vitaruM pATha che arthAta viparIta ArAdhela haze. tethI jIvone Atmahita durlabha kahyuM. vaLI kahe che ukta rIte Atmahitane ati durlabha jANIne, jainetara tathA jainadharmamAM ghaNuM catara mAnIne athavA karmanA vivarane jANIne athavA manuSyatva AryonAdine sadanuSThAnanA avasara jANIne zruta cAstriAtmaka jainadharma, hita saha varte te sahita, jJAnAdi yukta ghaNAM loko laghukarmI che, te tIrthakara ke AcAryanA kahela mAganiSThAyI che, pApakarmothI virata thaIne apAra saMsAsAgarane taryA che. ema tIrthakare - x - kahyuM che. - x - adhyayana-2 'veyAlIya' . uddezA-2no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa adhyayana-2, uddezo-3 % o bIjo uddezo kahI have trIjo AraMbhe che. teno saMbaMdha A pramANe pUrvenA uddezAne aMte 'virata'ne kahyA. teone kadAca parISaha Ave to sahevA joIe, niryuktikAre paNa pUrve A kahyuM che. ajJAnathI upayita karmano apacaya parISaha sahevAthI thAya, mATe parISaho sahevA joIe. A saMbaMdhathI AvelA A uddezAnuM paheluM sUtra kahe che * sUtra-143,144 : saMvRttakarma bhiAne ajJAnavaza je du:kha RSTa thAya che, te saMyama thakI flNa thAya che, te paMDita puruSa maraNane lAMghIne mokSa pAme che. je puruSo strIothI sevita nathI, teo mukta puruSa jevA che, jeNe kAmabhogone roga samAna jANI lIdhA che, te puruSanI ja mukti thAya che. * vivecana-143,144 : jeNe kamane rokyA che -x- athavA mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya, yogarUpa kRtyone rokanAra sAdhune asAtA vedanIya ke tenA kAraNarUpa ATha prakAranuM karma baddha, pRSTa, nikAcita che, te karma ajJAna vaDe upacita hoya, tene bhagavaMte kahela sattara prakArano saMyama AdaravAthI pratikSaNe kSaya pAme che teno sAra e ke * jema taLAvamAM pANI hoya, bahAranA pANIne temAM Avatu rokI daIe, to aMdaranuM pANI sUryanA tApathI sUkAya che, e pramANe AzravahAra rokIne sAdhu indriya yoga ane kapAya prati salInatA karavAthI saMvRtAtmA thaI saMyamAnuSThAna vaDe aneka bhavanA jJAnopacita karmo kSaya pAme che. jeo saMvRtAtmana tathA sadanuSThAyI vivekI paMDita janma-jarA-maraNa-zokAdine tajIne mokSe jAya che ema sarvajJo kahe che.. kadAca koI te ja bhavamAM mokSa na pAme, tene mATe kahe che - je mahAsatvavALA che, kAmArthI strIo dvArA prArthanA karAyA chatAM, temaNe tene bhogavI nathI athavA avasAya-kSaya lakSaNathI dUra thayA che, tevAne mokSe gayelA samAna kahyA che. bhava pAra na gayA hovA chatAM te nikiMcanapaNe zabdAdi viSayamAM apratibaddha hovAthI saMsArasamudranA taTe pahoMcelA che, tethI strInA bhAgathI je uMce jAya che, te tame vicAro. jeo bhogane roga sama jue che, tene saMtIrNa samA kahyA che. tathA kahyuM che ke - kUla, phaLonA sane, dAru mAMsa strI bhogane jANIne tenAthI je dUra thayA che, te dukarakArakane huM vaMdu chuM. athavA bIjA pATha mujaba urva-saudharmAdi, tiryakratIrthAloka, adha:bhavanapatyAdi, temAM je bhoga che, tene roga mAphaka jANI tyAkhyA che, tene tarelA samAna ja jANavA. - pharI paNa upadeza Ape che* sutra-145,146 - jema vaNika dvArA lAvela uttama vastune rAja grahaNa kare che. tema sAdhu, AcArya dvArA upadiSTa rAtribhojana tyAga sahita mahAvato grahe che. A lokamAM je manuSyo sukhIla, atyAsakta, kAmamUrzita ane kRpaNa samAna dhRSTa che, te kahevA chatAM paNa samAdhine jANatA nathI. * vivecana-145,146 : jema pradhAna ratna, vastra, AbharaNAdi dezAMtarathI kamAI lAvela vaNika rAjAne arpaNa kare, te teo dhAraNa kare che, tema A rana sama pAMca mahAvrato ane kahyuM
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1//3/145,146 satribhojana viramaNa vrata AcAryoe arpaNa karatA sAdhu dhAraNa kare che. pUrvanA rano karatA paNa A mahAprataratna vizeSa kiMmatI che. arthAt ranonuM bhAjana jema rAjA che, tema mahAvratonuM bhAjana sAdhuo ja che. je manuSyo laghumatI che, A manuSyalokamAM sukhazIlIyA che, te Aloka, paralokanA apAyothI na DaratA sAtagauravamAM vRddha thayelA tathA icchA madanarUpa kAmamAM utkaTa tRNAvALA, dIna mAphaka indriyothI parAjita thaI tevA bhogone sevatA iTa banelA jevA che. athavA aA doSathI jemake samyak paDilehaNAdi na karatA kaI saMyama virAdhanA thavAnI ? e rIte pramAdathI kriyAmAM sIdAtA samasta saMyamane kapaDAnI mAphaka melo kare che, teo dharmadhyAnAdino upadeza ApavA chatAM jANatA nathI - pharI upadeza ApatA kahe che* sUga-143,148 - jema vyAdhithI vikSipta ane pratADita baLada baLahIna thaI jatAM durbaLatA kAraNe bhAra vahana karI zakato nathI ane kaleza pAme che...tema kAmaiSaNAno jJAtA AjakAlamAM kAmabhoga choDI daIza kahe, paNa choDI zakato nathI, mATe kAmabhoganI icchA ja na karavI. maLyA chatAM tene na maLela jANavA * vivecana-147, 148 : zikArI jema vividha mRgAdi pazune aneka prakAre kUTapAzAdithI paravaza kare ke thakAvI de, cAbakathI nirbaLa thAya eTale thAkavAthI doDI na zake athavA vahana karanAra gADAvALo ja baLada barAbara na cAle to paroNAdithI mAratA te baLada nirbaLa banI marI jAya to paNa bhAra vahana na karI zake, viSama pathe jaI na zake ane tyAM ja kAdava AdimAM kheda pAme. A daTAMtathI bodha Ape che A rIte zabdAdi viSayonI prArthanA karavAmAM nipuNa te kAma prArthanAsakta zabdAdi kAdavamAM magna banIne te Aje ke kAle kAmasaMbaMdha-pazciya tajIza jovA adhyavasAyathI rahe che, paNa te bhogone nirbaLa baLada jema viSama mArgane choDavA samartha na thAya tema choDavA samartha thato nathI. paNa DAhyo sAdhu kAmI thAya to paNa Aloka-paralokanA apAyo guru pAse jANavAthI zabdAdi viSayone vajasvAmI ke jaMbusvAmI mAphaka icchatA nathI tathA kSullakakumAra mAphaka koI nimitta * X * maLatA bodha pAmIne prApta bhogone na maLelA jANIne mahAsattapaNe tenAthI nispRha thAyakAmabhoga zA mATe choDavA? * sUga-149,150 : pachI asAdhutA na thAya te mATe sAdhu svayaMne anausita kare - he AtmA asAdhu durgatimAM gayA bAda zoka, hAyahAya ane vilApa kare che. - a lokamAM jIvanane juo, so varSanuM Ayu yuvAvasthAmAM ja naSTa thaI jAya che. A jIvanane thoDA divasono nivAsa samaje, vRddha manuSyo ja kAmabhogomAM mUrzita bane che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana-149,15o : pachI maraNakALe ke bhavAMtare kAmanA saMbaMdhathI kugatizamanAdi asAdhatA prApta thaze mATe AtmAne viSayasaMgathI dUra rAkha tathA AtmAne samajAva ke he jIva! je sAdhukarmakArI hiMsA, jUTha, corI AdimAM pravRtta thaI durgatimAM jAya pachI ati zoka kare che, te paramAdhAmIthI pIDA pAmI, tiryaMcamAM bhUkha-tarasathI pIDAI barADA pADato niHzAsA nAMkhe che, ghaNo vilApa kare che, De che - he mA ! huM maruM chuM, mane koI bacAvanAra nathI. dukRta karanArA pApIne mane kayuM zaraNa che ? A rIte asAdhukArIne du:kha prApta thAya che, tethI viSaya saMga na karavo e pramANe AbhAne anuzAsita kare. vaLI-A saMsAramAM bIjo bhava to dUra raho, paNa A bhavamAM ja sarva sukhamAM anityatA rahI che tathA AvI cimaraNa vaDe pratikSaNa Ayu nAza pAme che athavA sarva Ayu kSaya thAya che. so varSanuM Ayu paNa koIpaNa nimittarUpa upakrama AvatAM nAza pAme che athavA lAMbu Ayu hoya to paNa so varSanA aMte to tUTe ja che, A Ayu paNa sAgaropamanI apekSAe AMkhanA palakArA jevuM thoDA kALanA nivAsa jevuM che, tema jANa. AvuM apAyu chatAM hInapuNya jIva zabdAdi viSayomAM vRddha thaI mUcha pAmI, tyAM ja Asakta cita thaIne nakAdi cAtanA sthAnamAM jAya che. - paNa - * sUtra-151,15ra : A lokamAM jeo AraMbhamAM Asakta che, AtmadaMDI, ekAMta hiMsaka che, teo citkALa mATe nakAdi pAyalokamAM jAya che ke asura deva thAya che. jIvana tUTyA pachI saMdhAtu nathI, to paNa ajJAnI manuSyo dhRSTatA karatA kahe che . amane vartamAna sukhanuM prayojana che, paraloka koNe joyo che ? * vivecana-151,15ra : je koIka mahAmohAkalita citavALA banIne A manuSyalokamAM sAvadha anuSThAnarUpa hiMsAdimAM nizcayathI Asakta che, teo AtmAne daMDe che, mATe AdaMDaka che tathA ekAMte pANInA hiMsaka athavA sadanuSThAna hiMsaka che. te pApakarmakArInA sthAna evA nakAdimAM dIrdhakALa rahevA javAnA che. tathA bALatapathI AsurIMgatimAM dAsa jevA devatA athavA kilbiSika jevA adhama devatA thAya che. vaLI tUTeluM Ayu sAMghavu zakya nathI, ema sarvajJo kahe che. jemake - DaMkA vagADIne satri-divasa vIte che, Ayu ghaTatuM jAya che, paNa gayelo samaya pAcho Avato nathI, A rIte jIvonuM Ayu kSaya pAme che. chatAM ajJAnI loko nivivekathI asadanuSThAnamAM pravRtti karatA pRSTatA dhare che athagi pApakarma karatAM lajAto nathI. ajJajanane pApakarma karatI veLA koI hitavacana kahe to paNa jUThI paMDitAInA garvathI kahe che - vartamAnamAM jIvavuM, bhUta gayuM ane bhAvi AvyuM nathI, mATe buddhimAne vartamAna vaDe prayojana sAdhavuM. teo kahe che-] A loka ja vidhamAna che, paraloka nahIM -x * x - teo kahe che - he suMdarI! - X * khA, pI, vItI gayuM te tAruM nathI,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/3/151,152 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 he bIkaNa ! gayeluM pAchuM nathI AvatuM. A zarIra pudgala samUha mAtra che; jeTalo indriyothI anubhavAya teTalo ja loka puruSa che, he bhadre ! bAkI badhAM zAstro mithyA che. * x * A pramANe A lokanA sukhAbhilASI ane paralokane gopavanArA nAstikane uttara Ape che sUtra-153,154 - he dhatulya puraNa / tuM sarvokata siddhAMtamAM zraddhA kara, mohanIya karmanA prabhAvathI aMdha thayela daSTivA ja siddhAMtanI zraddhA na kare. du:khIjana vAraMvAra mohane vaza thAya che, tethI sAdhu niMdA ane stutithI dUra rahe, jJAnAdi saMpanna sAdhu badhAM pANine Atma sama jue. * vivecana-153,154 : dekhe te dekhato, na dekhe te aMdha. A aMdha samAna arthAta kArya-anAryanA vivekathI rahita te dhaturA jANavo. tene uddezIne kahe che - he saMghatucI! tuM pratyakSa ekalAne ja mAne che, tethI kArya-anAryanA vivekathI ajANa che. mATe tuM sarvAnA AgamamAM kahelane pramANa kara. kemake ekalA pratyakSane mAnatA samasta vyavahAra vilopavAthI haNAyelo che, e rIte pitAno vyavahAra paNa siddha thaze. he asarvajJanA darzanane mAnanAra vAdI ! tuM, svayaM avagudarzI che, tevA darzanane pramANa karavAthI kArya-kAryanA vivekarahitapaNAthI sarvajJa vacanane nahIM Adare to aMdhavat banIza. - athavA tuM adakSa-anipuNa ho ke dakSa-nipuNa ho, jevo-tevA ho ke aca darzanavALo ho; to paNa kevaLa-sarvajJathI prApta hita vayanane mAna. teno sAra e ke - nipuNa ke anipuNe sarvajJanA vacanane mAnavuM athavA he adaTa-ava darzanavALA ! tuM atIta, anAmata, sUkSmapadArthone dekhanArA jJAnInuM Agama vacana mAna. he pradarzana ! asarvajJa ukta zAsana anuyAyI ! potAno dAgraha choDI sarvajJokata mArganI zraddhA kara. AvA jIvonuM darzana atizayathI viruddha che, teno bodha TaMkAI gayo che mATe te sarvajJanA mArgamAM zraddhA karato nathI. teno bodha zAthI DhaMkAyela che ? moha karAve te mohanIya-mithyA darzanAdi ke jJAnAvaraNIyAdi svakRta karmo vaDe DhaMkAyelA darzanavALA prANI sarvajJa kathita mArganI zraddhA karatA nathI, tethI tevAne preraNA kare che. o asAtA vedanIyanA udayathI ke tenA kAraNothI du:khI thaI prANI vAraMvAra moha pAme che - sad sid vivekahita bane che. arthAta du:khane anubhavato mUDha banIne pharI pApa karI vAraMvAra saMsArasAgaramAM anaMtakALa bhame che. tethI moha choDIne samyaga rIte utthita thaI, tirUpa AtmazlAghA ane vastrAdi lAmarUpa pujanane parihare, e rIte vartato sahita ke jJAnAdiyukta thaIne dIkSA laI; bIjA jIvone sukhanA vAMchaka tathA du:khanA hepI jANIne-darekane potAnA Atmavatu mAnI te prANIne bacAve. * sUjha-155,156 : gRhasthapaNe rahIne, zrAvakadharma pALIne kramazaH prANI hiMsAthI je puruSa nivRtta thAya che, sarva prANImAM samabhAva rAkhe che, te suvatI svarge jAya che. bhagavaMtanA Agamane sAMbhaLIne, temAM kahela satya-saMyamamAM udhamI thavuM. koInA para matsara na karavo ane vizuddha bhikSA lAvI vicaravuM. * vivecana-155,156 :| gRhavAsamAM rahela manuSya paNa AnupUrvIe guru pAse dharma zravaNa kare, yathAzakti Adara, samyakratayA yatanAthI vartI jIva-upamardanathI dUra rahe - zA mATe ? je kAraNathI potAne ane bIjAne samAna mAnI yati ane gRhasthamAM samabhAva rAkhe athavA jinapravacanAnusAra ekendriyAdimAM samabhAva sakhe, A samatA vaDe gRhastha paNa suvatI thaI devaloke jAya, to pachI mahAsattapaNe paMcamahAvratadhArI sAdhu mATe to kahevuM ja zuM ? vaLI jJAna-aizvaryayukta sarvajJanI AjJA ke Agamane sAMbhaLIne temanA AgamamAM ke temanA kahela saMtapurane hitakArI saMyamamAM laghukarmI banI, tene pALavAmAM udhama kare. te mATe sarvatra masara tyAgI, rAga-dveSa choDI, phoma-vAstu-upadhi-zarIranuM mamatva makI sAdhu banIne 42-doSarahita AhAra laI bhikSA vaDe potAno nirvAha kare. - vaLI * sUjha-153,158 : dhama dhAdhuM zaNIne baLa-vIrya gaupavyA vinA saMvara kare gupta ane jJAnAdi yukata banI sadA yatanA kare, mokSano abhilASI thaI vicare. ajJAnI jana dhana, pazu ane jJAtijanone zaraNa mAne che. te mAne che ke teo mAtra che, huM temano chuM, paNa vastuta: te gANa ane zaraNa nathI. * vivecana-153,158 : A heya che - upAdeya che, ema jANIne sarvajJokta sarvasaMvararUpa mArgano Azraya le. x * paramArcathI bIjA artho anartharUpa jANIne dharmane ja prayojanarUpa mAne te dhamaryAM. te baLa-vIryane gopave nahIM. tathA mana-vacana-kAyAthI gupta arthAt supaNihita yogavALA bane. jJAnAdithI yukta banI sarvakALa AtmA tathA paramAM samabhAve varte - kevo banIne ? parama eTale utkRSTa ane upAyata eTale dIrdha. pasma Ayata eTale mokSa. teno arthI-abhilASI banIne pUrvokta vizeSaNathI viziSTa bane - bIjI rIte kahe che - dhana, dhAnya, suvarNAdi-vita. hAthI, ghoDA, gAya Adi pazu. mAtA, pitA, putra Adi svajana. A badhAnuM zaraNa ajJAnI mAne che - te batAve che - A vita, pazu, jJAti mArA upayogamAM Avaze, huM tenA arjana-pAlana ane saMrakSaNAdi vaDe bIjA upadrava dara karIza, evuM te jJAnI mAne che paNa te jANato nathI ke jene mATe dhanane icche che, te zarIra azAzvata che. vaLI - 8ddhi svabhAvathI ja caMcaLa che, roga ane vRddhatvathI zarIra haNAyeluM che, baMne javAnA svabhAvavALA che, teno saMbaMdha keTalo kALa
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/3/15,158 96 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rahevAno ? tathA hajAro mAtApitA ane seMkaDo putra-panIo pUrva janmomAM karyA. koNa mAtA ane koNa pitA? dhana Adi kazuM narakamAM paDatA zaraNa ke rANarUpa thatA nathI, rAga karanArAne pIDA thatAM, tene koI bacAvanAra nathI. te ja kahe che * sUjha-159,160 : duHkha AvatA jIva ekalo ja te bhogave che, upakramathI Ayu naSTa thatAM ekalo ja paraloke jAya che. tethI vidvAno koIne zaraNa mAnatA nathI. badhA prANI svayaMkRta karmothI 'kalpita' che. avyakata duHkhathI pIDita che. te zaTha jIvo janma-rA-maraNanA duHkho bhogave che ane bhayAkULa thaI saMsAra cakamAM paribhramaNa kare che. * vivecana-159,160 : pUrve bAMdhela asAtA vedanIyanA udayathI duHkha Ave tyAre jIva ekalo ja du:kha bhogave che. jJAti ke dhana kaMI kAma AvatA nathI. kahyuM che ke - svajana maLe rahela rogI ekalo ja roga bhogave che, svajano teno roga ocho ke nirmULa karI zakatA nathI. athavA upakramathI ke Ayu kSaya thatAM maraNa AvatA jIva ekalo ja jAya che athavA bIjethI Ave che. tethI vivekI-yathAvasthita saMsAra svabhAvano jJAdi, teonuM jarApaNa zaraNa mAnato nathI. - zA mATe ? - AtmA pote ja potAnA rakSaka che. ekane ja janma, maraNa, zubhAzubha gati bhavAvartamAM thAya che, tethI AbhArI haMmezAne mATe Atmahita karavuM. jIva ekalo ja karma kare che, tenA phaLa paNa ekalo ja bhogave che, ekalo ja janme che - mare che ane paralokamAM jAya che. vaLI sarve saMsAra udaranA vivaramAM rahenArA prANIo saMsAramAM bhaTakatAM svakRta jJAnAvaraNIyAdi karma vaDe sUma-pnAdara paryAptaka - aparyAptaka ekendriyAdi bhede rahelA che. te ja karmo vaDe ekendriyAdi avasthAmAM avyaka-mastaka zULAdi, vyaktakoDha vagere rogonA duHkhothI yukta svabhAvathI ja prANIo - x * te ja yonimAM bhayAkULa banIne zakkarma karIne - x - garbhAdhAnAdi du:khothI pIDAya che. * sUtra-161,162 - medhAvI, A kSaNane jANe, bodhinI prApti sulabha nathI, ema vicAre. e pramANe bhagavaMta RSabhadeva ane anya tIrthakaroe paNa kahyuM che. he bhikSuo ! je tIkaro pUrve thaI gayA ane have thaze, te badhA suvata paraSoe tathA bhagavata RSabhanA anuyAyIoe paNa A guNone mokSAnuM sAdhana batAvela che. A pratyakSa, sAme dekhAvAthI kahe che - A dravya, kSetra, kALa, bhAva, lakSaNa kSaNane jANIne tene ucita kara. dravya eTale basapaNe, paMcendriyava, sukula utpati, manuSyatva. jha te sADA pacIza Acadaza. avasarpiNI kALano cotho Aro vagere - dharma prApti lakSaNa. bhAva-te dharmazravaNa, tenI zraddhA, cAstriAvaka karmanA kSayopazamathI ekAMta hitakAraka virati levAno utsAha che. AvI kSaNa-avasara jANIne dharma kara, vaLI samyagadarzana prAptirUpa bodhi sulabha nathI. evuM jinezvare kaheluM jANIne tenI prApti mATe tene anurUpa kArya kara. jeNe dharma karyo nathI tevAne bodhi durlabha che. kahyuM che ke . maLela bodhimAM dharma na karatAM bhAvi bodhinI prArthanA kare che, to tane pUchuM chuM ke bIjI bodhi kayA mUrAthI mUlavIza? A pramANe utkRSTathI ardha pudgala parAvarta pramANa kALe pharI bodhi maLe che, AvuM jANIne jJAnAdi sahita thaI bodhinuM durlabhatva vicAraje. athavA mathAmaNa pATha che . tethI - udayamAM AvelA parISahone samatAthI sahana karaje. AvuM rAgadveSane jitanAra jina RSabhadeve potAnA putrone uddezIne kahyuM, tathA anya tIrthakaroe paNa kahyuM che, te kahe che he sAdhuo ! sarvajJa bhagavaMta potAnA ziSyone kahe che te pUrve je jinezvaro thayA ane bhAvimAM thaze. teo zobhanavatI che, tethI temanAmAM suvatapaNAthI ja jinava AvyuM che, te badhAM jinezvaro. ukta guNone kahenArA che, sarvajJomAM A vize koI matabheda nathI - te batAvyuM che. RSabhadeva ke vardhamAnasvAmInA dharmanuM AcaranArA che, tethI kahyuM ke - samyagdarzana jJAna cAstriAtmaka eka ja mokSamArga che. * * * sUl-164,164 - trividha yogathI pANInI hiMsA na kare. AtmahitamAM rahI anidAna banIne saMvRtta rahe. e rIte anaMta jIva siddha thayA che - thAya che - thaze. pramANe anuttara jJAnI, anuttaradaza, anuttara jJAnadazanadhara, ahaMta, jJAtaputra, vaizAlika, bhagavaMta mahAvIre kahyuM - te huM kahuM chuM. * vivecana-164,164 : mana, vacana, kAyAthI athavA karavA, karAvavA, anumodavA vaDe dazavidha prANane dhAraNa kata prANIne na haNo. A prathama mahAvata che, upalakSaNathI bIjA mahAvato paNa levA tathA AtmAnuM hita che, jene svaNadinI prAptirUpa icchA nathI, te anidAna che. tathA indriya ane manathI athavA mana, vacana, kAyAthI saMvRtta, traNa gupti vaDe gupta che. AvA guNavALA avazya siddhi-mokSane pAme che, te dazavi che pUrvokta mArganA anuSThAnathI anaMtA manuSyo sarvakarmakSaya karI siddha thayA che athavA saMvRtta thaI viziSTa sthAnanA bhAgI thayA che tathA vartamAnakALe yogya samaye siddha thAya che, bhAvimAM A mArge cAlanArA ja siddha thaze. bIjo koI siddhi mArganathI. AvuM sudhamasviAmI jaMbUsvAmI Adi potAnA ziSyone kahe che - te RSabhasvAmIe potAnA putrone uddezIne batAvyuM. AthI pradhAna bIjuM koI nathI mATe anutara che. tevA anutara jJAnI, anuttaradarzI-sAmAnya vizeSa paricchedaka avabodha svabhAva, A rIte bauddha matanA nirAsa dvArA jJAnAdhAra rUpa jIva batAvavA kahe che * anutara jJAnadarzana dhara - kaMIka aMze bhinna jJAna darzana AdhAra, mana surendrAdithI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/3/163,164 pUjAne yogya jJAtaputra vardhamAnasvAmI ke RSabhasvAmI. mAvAn - aizvarya Adi guNa yukta prabhue vizAlA nagarImAM amane kahyuM athavA vizAla kulamAM jagyA mATe 28Sabhadeva vaizAlika kahevAyA. kahyuM che ke jenI mAtA vizALa punyavatI che, jenuM mULa vizALa che, jenuM vacana vizALa che, tethI jinane vaizAlika kahe che. - adhyayana-2 "veyAliya' uddezA-2no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa tti zabda parisamApti sUcaka che, huM tamane kahuM chuM, nayo pUrvavat. " zrutaskaMdha-1, adhyayana-2, TIkAnuvAda pUrNa 5 - X - X - X - X - X - 4 - sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che zrutaskaMdha-1, adhyayana-3 upasarga parijJA che * bhUmikA : bIjuM adhyayana kahyuM, have trIjuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM jainadarzana-jainetara mata kaho. jainetara matanA doSo ane jainadarzananA gaNo jANIne jainadarzanamAM bodha meLavavA kahyuM. te pratibodha pAmI dIkSita thayelAne kadAca - * upasargo Ave to samabhAve sahevA te mATe A adhyayana kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA anuyoga dvAro cAra che. temAM adhyayana ane uddezAnA be adhikAro che, * x* temAM uddezAno adhikAra niyuktikAra kaheze. nAma niSpanna nikSepo kahe che [ni.45-] upasargo nAma sthApanA dravya kSetra kAla ane bhAva bhedathI cha prakAre che. nAma, sthApanAne choDIne dravya upasarga kahe che - dravya upasarga be prakAre che. upasargakata dravya cetana, acetana be bhede che. temAM tiryaca, manuSya Adi potAnA avyava vaDe ghAta kare te sacitadravya upasarga che. lAkaDAM vagere ayita dravya upasarga che. *x - temAM upasarga-upatApa eTale zarIramAM pIDA karavI vagere che. tirmaya-manuSya upasAdi ke nAmAdi tenA bhedo che. tacvanI vyAkhyA pAchalI aDadhI gAthAthI kahe che. divyAdi-bIjA taraphathI je pIDA thAya te AgaMtuka upasarga che, te deha athavA saMyamane pIDA karanAra che. have kSetra upasarga kahe che [ni.46- je kSetramAM sAmAnyathI kUTa, cora Adi upasarga sthAno hoya te phona "bahu oghapada" che. pAThAMtaramAM "bahu oghabhaya" pATha che. eTale jyAM ghaNAM bhayasthAno che, te lADha Adi kSetro jANavA. kALa upasarga te ekAMta da:mAdi Aro Adi zabdathI je kSetramAM zrIma Adi ati du:khadAyI kALa levo - bhAva upasarga te jJAnAvaraNIyAdi karmo. A badhAM upasargo sAmAnyathI dhika, upakamika be bhede che temAM azubha karma nita te audhika bhAva upasarga, daMDAdi zAthI asAtA vedanIya udayathI thatI pIDA te aupakramika upasarga che, tene have varNave che [ni.4] upakramaNa te upakama. udayamAM na Avela karmo udayamAM AvavA te. te je dravyanA upayogathI ke dravya vaDe asAtA vedanIyAdi azubha karma udIrAya ane jenA udayathI apasavIne saMyamamAM vighAta thAya che tethI te aupakramika upasarga saMyamavighAtakArI che. ahIM mokSa prati pravRta yatine mokSanA aMgarUpa saMyamamAM je vinahetu che te banAve che. temAM audhika ane aupakamikamAM aupakramikano ahIM adhikAra che. te dravya viSaya ciMtavatA cAra prakAre che - devatAno, manuSyano, tiryaMcano, AtmasaMvedanano. [ni.48] ukata devatAdi upasarga pratyeka cAra-cAra bhede che. temAM devatAsaMbaMdhI - hAsyacI, dveSathI, vimarzathI, pRthavimAtrAcI. manuSyano - hAsya, dveSa, vimarza, [37]
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/1/bhUmikA kuzIla sevanathI. tiryacano - bhaya, dveSa, AhAra, saMtAna kSaNathI. AtmasaMvedana - ghanathI, lezathI; te AMgaLI vagerenA sparzarU5, tathA staMbhana ane prapAtanathI. athavA vAta, pita, glema, saMnipAtaLI. A divyAdi cAre ne cAre vaDe guNatAM 16bheda thAya. prApta thatAM - x - A upasargo samyak prakAre sahevA aMge - x - pachI kaheze. [ni.49,50-] pahelA uddezAmAM pratikULa upasargonuM varNana che, bIjAmAM svajanAdie karelA anukULa upasargo che, trIjAmAM AtmAnuM viSIdana ane paravAdInuM vacana che...cothAmAM hetvAbhAsa vaDe anyatIrthiko jaina sAdhune bahekAve ane vyAmohita kare to temane yathAvasthita arthaprarUpaNA thakI svasamaya pratIta nipUNa hetuo vaDe bodha Apela che. | adhyayana-3 - upasargaparijJA - uddezo-1 . o have sAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahe che* sUjha-165,166 - koI vijetAnuM darzana na thAya tyAM sudhI kAyara potAne zUravIra samaje che. jema zizupALa Dhaghama mahAratha kRSNane yuddhamAM AvatA jaIne kSobha pAmyo...saMgrAmamAM upasthita, potAne zUra mAnanAra yuddhanA agrabhAge to jAya che, paNa jema mAtA yuddha vikSipta putranuM bhAna bhUlI jAya che, tema te puruSa vijayI paraSa dvArA chedana-bhedana thatAM dIna bane che. vivecana-165,166 - koI alabuddhi saMgrAmamAM jatAM potAne zUravIra mAne che, pANI vinAnAM kosa vAdaLa mAphaka AtmaprazaMsAmAM tatpara banI vayana garjanA kare che. jemake - bu sainyamAM mArA jevo koI laDavaiyo nathI. sAme koI khullI talavAre laDavAvALo na Ave tyAM sudhI ja bole che. kahyuM che - siMhanI guphAmAMthI pUchaDuM pachADavAno avAja na sAMbhaLe, tyAM sudhI ja hAthInA mada jhare che ane akALa vRSTi mAphaka gAje che. - x - tethI dehAMta kahe che mAdrI puga zizupALa, vAsudevanA darzana pUrve baDAza hAMkato hato pachI jyAre zastro calAvato, gusenA bhaMga karavAmAM samartha, mahArathI nArAyaNane laDavA Avato joyo tyAre bolavAmAM bahAdura evo zizupAla paNa kSobha pAmyo. A daiTAMtano sAra samajavo-yojavo. bhAvArtha mATe kathAno sAra kahe che - damaghoSa rAjA ane vasudevanI bahena mAdrIno putra zizupAla, adbhuta baLavALo ane kalakapriya hato. AvA naI putrane joIne bhaya-hAthiI vilakhA mukhavALI mAtA jozIne pUche che tyAre jozIe vicArIne. kahyuM ke - x " tAro putra laDAImAM durjaya ane mahAbalI thaze. A tArA caturbhuja putrane, jenA jovAthI be bhujA ja raheze, tenAthI tArA putrane bhaya thaze. *x mAtAe 100 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kRNane dekhADyA tyAre zizupAlane be ja bhUjAo rahI. tethI kRSNanI phoIe zizupAlane kRSNanA page pADyo. kRSNa so aparAdha kSamA karIza tema vacana ApyuM * x * x * jyAre zizupAlanA so aparAdha thayA tyAre zizupAlanuM mastaka sudarzana caka varDa chedI nAMkhyuM. have vartamAna daSTAMta kahe che jema vayana vaDe gAjatA-zUra banIne laDAInA agra bhAge ane potAne zUravIra mAnatA subhaTo, te saMgrAmamAM upasthita zatru sainyanA talavAranA ghA AvatAM bhayathI sarvatra AkaLa-vyAkaLa thatAM hoya tyAre kamarethI paDI gayelA bALakane paNa mAtA bhUlI jAya che. e rIte bhAlA ke tIrathI ghAyala thaI koI zUra banela subhaTa nIce paDe che ane koI ja satvavALo dIna banIne palAyana thaI jAya che. - have bodha Ape che-- * saba-164,168 - e ja rIte upayagoMthI pRSTa na thayelo, bhikSAcayamAM kuzala ziSya potAne zuravIra mAne paNa rakSa saMyamane pALI zakato nathI. jema hemaMtaRtumAM ThaMDI badhA aMgone sparze tyAre maMda sAdhuo rAjya bhraSTa kSatriyanI mAphaka viSAdane pAme che. * vivecana-167,168 : upara kahyA mujaba potAne zUra mAnato siMhanAda karato saMgrAmanA mokhare ubho rahelo, pachI vAsadeva ke tevo bIjo jItanArane laDato joIne dInatA dhAraNa kare che, e rIte nava dIkSitane parISaho AvyA na hoya tyAre bole ke dIkSAmAM zuM duSkara che ? te akuzala bhikSArthe ke anyatra jatAM sAdhunA AcAramAM pravINa hovAthI potAne zizupAlanI jema tyAM sudhI ja zUra mAne che, jayAM sudhI rakSa saMyama na sparze-azubha karma udayamAM na Ave, paNa tema thatA te ghaNA bhArekarmI aA savavALA dIkSA choDI de che - have saMyamanI rakSatA kahe che hemaMta Rtu - poSa ane mahAmAM hima jevo vAyu lAge, te asahya zIta sparza lAge tyAre te jas, bhAre karmI sAdhu rAjyabhraSTa kSatriyanI mAphaka dIna-bhAvane dhAraNa kare che - have uSNa parISaha kahe che. * sUtra-169,170 - grISmaRtunA tIvra tApathI navadIkSita sAdhu vimanaska ane tRSAtura thAya che, tyAre jaLarahita matsyanI jema te maMda viSAda pAme che. dad-eSaNA sadA du:kharUpa che, yAcanA duHkhethI thAya che, sAdhAraNa jana ema kahe che ke dubhAMgI pApakarmanuM phaLa bhogavI rahela che. * vivecana-169,130 : grISma Rtu - jeTha Adi mAsanA tApathI tapelo vimanaska, tasavI abhibhUta thaI ghaNI dInatAne pAme che - te batAve che - te uNa parISahanA udayathI jaDa, azakta sAdhu viSAda pAme che. jema pANInA abhAve matsya viSAda pAme che, bIje
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/1/169,130 101 102 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 na jaI zakatA maraNa pAme che, tema satvanA abhAve sAdhu saMyamathI bhraSTa thAya che ati grImanA tApathI alA udakane kAraNe tApathI mAchalA taraDe che, tema alAsavavALA cAri laIne parasevo, mela AdithI gaMdhAtA gAtrayI, bAhya uNatAthI tapta thaI, zItaLa jaLanI jaladhArA ke caMdanAdi vilepanarUpa uNa pratikAraka vastune yAda kare che ane vyAkuLa cittathI saMyama anuSThAnamAM kheda pAme che. Q yAcanA parISaha kahe che - sAdhue sarvadA dAMtakhotaraNI Adi paNa bIjA dvArA Apela levAnuM che. utpAdAdi eSaNA doSarahita bhogavavuM joIe, tethI kSudhAdi vedanAthI pIDAyelane jIvanaparyanta bIjAe Apela vastunI eSaNAnuM du:kha hoya che. yAyanA parISaha a5satvI dakhecI tajI zake che - kahyuM che - "mane Apo' ema bIjAne kahetA mukhanuM lAvaNya kSaya pAme che, kaMTha madhye vAyA lathaDe che, hRdaya tharathare che. gati-bhraMza-mukhanI dInatA-zarIre parasevo-raMga phIko paDavo Adi maraNa samaye jIvanA je cinho thAya, te cinho yAcakanA thAya che. A rIte du:khe karIne tyAjya evo yAcanA parISaha jItIne, abhimAna rahita, mahAsatvI, jJAnAdi vRddhi mATe, mahApuruSa sevita mArge cAle. pAchalA ardhazlokathI Akroza parISaha kahyo - anArya - sAdhAraNa na A pramANe kahe che - A sAdhuo parasevAthI melA zarIravALA, muMDIyA, zughA Adi vedanAthI pIDAyelA, pUrvakRta karmathI duHkhI thAya che. athavA khetI AdithI kaMTALIne sAdhu banyA che, athavA A abhAgIyAne strI, putroe gharamAMthI kADhI mUkyo mATe sAdhu banI gayo che. * sUga-101,172 - jema kAyara puruSa saMgrAmamAM viSAda pAme che, tema gAma ke nagaramAM pUvakta zabdone sahana karavAmAM asamartha maMdamati sAdhu paNa viSAda pAme che. koI kUra kUtaro sudhita bhikSune karaDe to te maMdamati sAdhu agnithI daDla * gabharAyelA pANInI jema duHkhI thAya che - viSAda pAme che. * vivecana-101,13ra : pUrvokta AkrozarUpa tathA caura-cArikAdi rUpa zabdone sahana karavAne asamartha sAdhu gAma, nagara ke mArgamAM vicaratA te Akroza thatAM ajJa, maMdasavavALA sAdhu vilakhA thaI saMyamathI bhraSTa thAya che. jema saMgrAmamAM gayela kAyara puraSa zagunA caka, bhAlA, talavAra, tIra AdithI vyAkuLa tathA paha, zaMkha, jhallarInA nAdathI samAkula thaI, paurava tyAgIne apayazano DAgha laIne bhAge che. AkodAdi zabda sAMbhaLIne alAsavavALA sAdhu saMyamamAM viSAda pAme che - have vadhu parISaha kahe che - x * bhikSA mATe pharatA bhikSune koI kUtaro dAMta vaDe tenA aMgane vidAre tyAre * x - jJAna, apasavathI dinatA pAme che jema agni vaDe baLatA prANI pIDAthI pIDAya che, ArtadhyAnathI upahata thAya che, tema sAdhu paNa krUra prANIthI karaDAtAM saMyamathI bhraSTa thAya che. * sUtra-173,174 : koI koI sAdhunA pIo sAdhune joIne kahe che ke * bhikSA mAgIne jIvananirvAha karanArA A loko potAnA pUrva karmonuM phaLa bhogave che. koI koI paraSa jinakathI Adine jaIne kahe che . A nagna che, parapiMDayAtha, muMDI, lukhasanA rogathI saDI gayelA aMgavALA, gaMdA, azobhanIya che. * vivecana-13,174 - keTalAMka dharmahIna, puNyaka, sAdhudharmanA niMdako, anAryo mArgamAM sAdhune joIne ema bole che ke A sAdhuoe pUrve azubha AcaryuM che ke te karmanA phaLa have bhogave che, ghera ghera bhaTake che, lukhu sUkuM khAya che, koIne dAna ApatA nathI, mAro loca karIne, sarva bhoga sukhathI rahita thaI du:khI thaIne jIve che - vaLI - keTalAMka kugatimAM janArA anAryo bole che - A jinakabhi Adi muni nAgA che, bIjAnA bhojanane mAMganAra, adhama, melathI malina, mAthuM muMDAvelA che tathA kharaja AvatA khaNavAthI zarIra para rekhA paDatAM ke khaMDita aMgathI virUpa zarIravALA ke roganI davA na karavAthI vinaSTa aMgavALA, parasevAthI bharelA tathA bIbhatsa ke duSTa bIjA lokone paNa asamAdhi utpanna kare che. have AvuM bolanAranA vipAka kahe che* sUga-15 : A pramANe vipatipa ane svayaM ajJAnI, mohathI veSTita mUrmo aMdhakArathI nIkaLI aMdhakAramAM jAya che - kumArgagAmI thAya che. * vivecana - ukta puNahIno, sAdhunA sakhtAmArganA veSI, pote ajJAna chatAM, bIjA vivekI purapanuM kahyuM na mAnIne ajJAnarUpI aMdhakArathI gahana aMdhakAramAM jAya che athavA nIcethI paNa nIcI gatimAM jAya che. jemake jJAnAvaraNIyathI vaka-jaDa banelA ane mithyAdarzanathI AcchAdita thaI khijJa prAya, sAdhunA vidveSathI kumArge janArA thAya che. kahyuM che ke - sahaja, nirmala viveka e eka cakSu che, tevA guNajJAnI saMgati e bIjuM cakSu che. A baMne jene nathI, te tatvathI aMdha che, te avaLe mArge cAle, temAM teno zuM doSa ? * sUtra-16,17 : daMza, maccharathI pIDita tathA tRNAspati sahana karavAmAM asamartha sAdhu vicAre che ke meM paraloka to joyo nathI, paNa A kaSTathI maraNa pratyakSa che. kezalocathI satata ane bahAcaryathI parAjita mUrNa manuSya jALamAM phasAyelI mAchalInI jema viSAda pAme che. * vivecana-16,173 :siMdha, tAmalita, koMkaNAdi dezamAM adhika DAMsa, maccharo hoya che, tyAM sAdhu
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/1/136,173 103 104 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kaThora ane dusaha parISahothI pIDita sAdhu saMyamabhraSTa thAya - te huM kahuM chuM. * vivecana : upasaMhArA kahe che - he ziSya! A uddezAmAM AdithI aMta sudhI daMzamasaka Adi pIDA utpAdaka parISaho ja upasargo che. te saMpUrNa sparze che. sparzendriyathI anubhavAya mATe sparza kahe che. ukata anAryakata upadravo pIDAkArI che. abhasavavALA sAdhu du:khethI rahe che, keTalAMka te sahana na thavAthI puNyahIta keTalAMka sAdhu apayaza pAmIne raNa moce tIronA mArathI AkuLa banela hAthI jema bhAge tema nirbaLa sAdhu paravaza banI bhAre kamoMthI pAchA ghera jAya che. athavA tIvra upasargothI saMyama tajI ghera jAya che. - x - adhyayana-3 "upasarga parijJA" uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa rka adhyayana-3 uddezo-2 rka 0 uddezo pahelo kahyo, have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - A upasarga pariA adhyayanamAM upasargo batAvyA. te anukULa ane pratikULa be bhede che. uddezA-1 mAM pratikULa kahyA. ahIM anukULa upasarga kahe che. vihAra karatA jAya tyAre DAMsAdithI karaDAtAM tathA nikiMcana hovAthI ghAsamAM sutA tenA sparzane sahana karavAmAM asamartha thaI pIDAto evo kadAca vicAre ke paralokArthe A kukara anuSThAna karIe chIe, meM paraloka pratyakSa joyo nathI. anumAnathI paNa jaNAto nathI, tethI AvA duHkho sahana karatAM kadI mAruM maraNa thaze, to paralokamAM bIjuM kazuM phaLa nathI. - keza locacI badhI bAjue tapelA tathA vALa kheMcAtA nIkaLela lohIthI ghaNI pIDA thAya che, tyAre alAsavI khedane pAme che tathA strIsaMga vimukha thatAM gabharAI jAya che. te vALa kheMcAtA ke ati durjaya kAmapIDAthI mukhajaDa sAdhu saMyamAnuSThAnamAM zIthIla thAya che ke saMyamathI sarvathA bhraSTa thAya che jema mAchalAM naLamAM pakaDAIne mRtyu pAme che, tema te rAMkaDA badhAne pIDanAra kAmathI hArIne saMyama jIvitathI bhraSTa thAya che. * sUtra-178 thI 180 : AtmA daMDAya tevuM AcaraNa karanAra viparIta cittavRttivALA tathA rAgadveSathI yukta, koI anArya puraSa sAdhune pIDA pahoMcADe che...anArya dezanI sImA para vicaratA suvatI sAdhune - A jAsusa che, cora che; ema kahIne ajJAnI temane dorIthI bAMdhe che ane kaThora vacanathI bharsanA kare che..daMDa, muSTi ke phalakathI mare che, tyAre te sAdhu potAnA jJAtijanone krodhita thaI gherathI nIkaLI janAra strInI mAphaka yAda karavA lAge che. * vivecana-138 thI 180 : AtmA jenA vaDe daMDAya-hitI bhraSTa thAya te AtmadaMDa, je anAryonuM anuSThAna che tathA teo viparIta AgrahamAM ArUDha, aMta:karaNa vRttivALA che te mithyAvathI upahata daSTivALA che. tathA te harSa-dveSathI yukta thatu rAga-dveSathI AkuLa che, AvA anAryo, sadAcArI sAdhune krIDA ke dveSathI krUra karma karIne daMDa AdithI ke vacanathI saMtApe che. te ja batAve che- pUvakta anAryo AtmAnuM ahita karanArA, mithyAtvathI haNAyela buddhivALA, gadveSayukata che. anArya dezamAM AvatA sAdhune kahe che ke A jAsUsa che, cora che, ema mAnIne suvatI sAdhune pIDe che, doraDA vaDe bAMdhe che. satu-asat vivekarahita te ajJAnI krodha vacanathI sAdhune tiraskAre che. te anAdeizanI sImAo vartatA sAdhune anAryo daMDa ke muThThIthI mAre che athavA bIjorA Adi phaLayI ke talavArathI karthanA kare che tyAre koI apariNata, ajJAna sAdhu svajanone yAda kare che. jemake - je ahIM mArA saMbaMdhI hoya to mane AvI kadarzanA na thAta. jema koI strI krodhathI gharacI nIkaLI gayela, nirAdhAra banI, mArgamAM saune vahAlI lAgatI hovAthI coro dvArA pIDAtAM potAnA sagAne yAda kare, tema sAdhu sagAne yAda kare che. * sUtra-181 - jema bANothI viddha hAthI saMgrAmamAMthI bhAge, tema he ziSyo ! pUvakta * sU-182 : nehAdi saMbaMdharUpa anukULa upasargo sUkSma che, sAdhu mATe te dudhyi che. ahIM je koI sAdhu viSAda kare che, te saMyama pAlanamAM samartha thatAM nathI. * vivecana : have pratikULa upasarga pachI anukULa upasargo kahe che. * x * have * x * kahevAtA anukULa upasargo sUkSma che. kemake te prAyaH citamAM vikAra karanArA hovAthI aMdara rahelA che, pratikULa upasargo ghaNe bhAge zarIrane pIDAkArI hovAthI pragaTarUpe bAdara che. saMga eTale mAtA-pitAdino saMbaMdha je sAdhune paNa choDavo muzkela che, prAya jIvitano nAza kare tevA pratikULa upasargomAM mAdhyasthatA rAkhavI mahApuruSa mATe zakya che, paNa anukULa upasargo tevA mahAt sAdhune paNa dharmathI patita kare che, mATe Datara che. AvA upasargo AvatA keTalAMka alAsavI sat anuSThAnamAM zIthIla bane che athavA sarvathA saMyamane taje che. paNa potAne saMyamAnuSThAnamAM prarvatAvavA ke sthApavA samartha thatA nathI. have sUkSma saMgone kahe che. * sUtra-183 thI 185 : sAdhune joIne tenA svajana tenI pAse jaI rahe che ane kahe che ke - he tAtAM tuM amAruM pAlana kare. ame tane khosela che, te amane kema choDe che? [sAdhune kahe che) he tAta! tArA pitA vRddha che, tArI bahena nAnI che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/2/183 thI 185 105 he tAtA tAro AjJAkArI sahodara-bhAI che, to paNa tuM mane kema choDe che ? he mA mAtA-pitAnuM pAlana kara, tethI tAro paraloka sudharaze. potAnA mAtA-pitAnuM pAlana karavuM e laukika AcAra che. * vivecana-183 thI 185 - mAtA-pitAdi svajana dIkSA letA ke dIkSA lIdhelAne maLatAM tene vIMTIne raDe che ke raDatA dInavacano bole che ke ame tane bALapaNathI posyo hato jethI buDhApAmAM tuM amArI sevA kare, mATe have tuM amAruM poSaNa kara athavA kayA kAraNathI ke konA dabANathI tuM amane choDIne jAya che ? tArA vinA amAruM koI rAka nathI. hai paNA ja A tArA pitA so varSathI adhika vRddha che, tArI bahena apAta cauvanA-nAnI che, jo A tArA sahodara bhAIo che; tuM amane zA mATe choDe che ?... A tArI mAtA che, pitA che, tenuM tuM bharapoSaNa kara. ema karavAthI tAruM A loka ane paralokamAM bhaluM thaze. he putra! A ja loke AcareluM che, A ja laukika mArga che ke - vRddha mAtA-pitAnuM pAlana karavuM. kahyuM che ke jyAM vaDIlo pUjAya che - 4 - X - tyAM ja huM vasu chuM. * sUtra-186 thI 189 : he mAM uttarottara utpanna A tArA madhurabhASI, nAnA putro che. tArI panI navayauvanA che, te kyAMka parapuruSa pAse cAlI na jAya ? he pumA ghera cAla. gharanuM koI kAma na karazo, ame karI laIzuM. tame eka vakhata gherathI nIkaLI gayA, have pharIthI ghera AvI jAo. he putra ! ghera AvIne pharI pAcho jo tethI kaMI tuM azramaNa nahIM thaI jaya. gRhakAryomAM icchArahita rahetA tamane koNa rokI zake che ? he ! tAruM je kaMI detuM hatuM, te badhuM ame utArI dIdhuM che, vyavahAra mATe tAre jeTaluM suvarNa-dhana joIze, te ame tane ApIzuM. - vivecana-186 thI 189 : zreSTha, anukrame janmelA, madhura vacana bolatA evA tArA nAnA putro che. tathA A tArI navayauvanA athavA abhinavoDhA patnI che. he putra! teno tuM tyAga karIza to unmArge janArI thaze, lokamAM tAro apavAda thaze. - he mA ame jANIe chIe ke tuM kAmacora che. chatAM cAla ApaNe ghera jaIe, hAla tuM kaMI kAma na karato, pachI tAre kaMI kAma haze, to paNa ame tArA sahAyaka thaIzuM. eka vakhata tuM gRhakAryathI kaMTALI bhAgI gayo. ame tane pharIvAra joIzuM, ame tane banatI madada karazuM mATe cAla, ApaNe ghera jaIe, amAruM ATaluM mAna. he putra ! ghera jaIne vajana vargane joIne, pAcho Avato raheje. ATalI vAra mAtra ghera AvavAthI tuM azramaNa nahIM thaI jAya. vaLI tuM gharanuM kAma karavA icchato nathI, to tArI icchA mujaba karatAM tane koNa rokI zake che ? athavA vRddhAvasthAmAM madanaicchA - kAmarahita thaIne saMyama anuSThAnamAM udhama karatAM yogya avasare koNa 106 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rokavAnuM che ? he putra ! te je kaMI paNa devuM karela che, te badhuM ja ame sarakhe bhAge vaheMcI lIdhuM che athavA utkaTa evuM devuM thoDuM-thoDuM ApavAnuM kahIne goThavI dIdhela che. vaLI je kaMI dhana hatuM te vyApAramAM lagADela che. tathA bIjA prakAre jema tane upayogamAM Avaze tema ame tane ApIzuM. huM nidhana chuM, evo bhaya tAre na rAkhavo. upasaMhArArthe kahe che- * sUga-10 : A pramANe tenA svajano karuNa banIne vyagrAhita kare che. tyAre jJAtijananA saMgathI baMdhAyelo sAdhu pAcho ghera cAlI jAya che. vivecana : pUrvokta rIte mAtA-pitAdinA karuNa vayanothI karaNa banIne athavA teo dIna banIne ubhA rahetA, dIkSA lIdhela ke dIkSA letA ne sujJAhita kare che, te apariNatadharmI, apasavI, bhAre karmI mAtA, pitA, putra, panI AdithI mohita thaI ghara tarapha doDe che arthAt dIkSA choDIne gRha-pAzamAM baMdhAI jAya che. * sUtra-191 thI 193 : jema jaMgalamAM utpanna vRkSane latA bAMdhI le che, tema sAdhune svajano citamAM azAMti utpanna karI kunehapAzamAM) bAMdhI le che. - svajananA nehamAM baddha sAdhune navA pakaDelA hAthInI jema sArI rIte rAkhe che. navapasUtA gAya vAchaDA pAse rahe tema svajano pAse rahe che. svajanasaMga manuSya mATe sAgaranI jema hustara che. jJAtijananA saMgamAM mUrzita asamartha puruSa kalezane pAme che. * vivecana-191 thI 193 : jema vRkSa aTavImAM utpanna thAya, tene velaDIo vITe che, tema te svajano sAdhune asamAdhi vaDe bAMdhe che. teo evuM kaMI kare che, jethI sAdhune asamAdhi thAya che. kahyuM che ke - amitra mitranA vezamAM kaMThe bajhI De che ane kahe che - he mitra ! sugatimAM na jA, sAthe durgatimAM jaIzuM. mAtA-pitAdi saMbaMdha vaDe baddha-paravaza thayelane temanA svajano te avasare tene anukULa vartIne dhairya upajAve che. jema navA pakaDelA hAthInI dhRti upajAvavA zeraDInA kakaDA khavaDAve che, tema svajano paNa sAdhune sarve anukULa upAyo vaDe lalacAve che athavA jema navI vayAelI gAya potAnA dUdha pItA vAchaDAnI najIka rahetI pAchaLa kare che, ema svajano paNa dIkSA choDAvavAnuM ke choDelAne navA janmelA mAphaka mAnIne tenI pAchaLa paDe che. have saMga-doSa batAvavA kahe che pUrvokta saMgI-mAtA pitAdi saMbaMdho karmabaMdhanA hetao che. kemake - jema taLIyuM na dekhAtuM hovAthI samudrane dura kahyo che, tema A sagAno moha alAsavavALA du:khe karIne choDI zake che. kAyara sAdhuo te saMgathI asamartha banI kaleza pAme che
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/2/191 thI 193 103 arthAt pharI saMsAramAM paDe che. kevA banIne? putrAdi saMbaMdhathI gRddha-Asakta banIne te sAdhu AtmAnI paryAlocanA na karatA saMsAramAM paDIne duHkhI thAya che. * sUtra-194,15 - te sAdhu badhAM saMgone mA Azrava jANIne tathA anuttara dharmane sAMbhaLIne asaMyamI jIvananI icchA na kare. kAyamahAvIrasavAmIe A saMgone Avarta kahela che. jJAnI puruSa to tethI dUra thaI jAya, ajJAnI temAM Asakta thaI duHkhI thAya che. * vivecana-194,15 - sAdhu jJa-parijJA vaDe sagAMnA saMgane saMsArano eka hetu jANIne pratyAkhyAna parijJAthI parihare, kAraNa ke saMsAranA sarve saMgo karmanA moTA AzraddvAro che. tethI anukala upasargo AvatAM asaMyama jIvitagRha AvAsanA phAMsAne na icche ane pratikuLa upasargamAM jIvitano abhilASI na thAya. tathA kaMTALIne anucita jIvana na vAMche. - zuM karIne? zruta-cAri dharma sAMbhaLI-samajIne. kemake tenAthI pradhAna koI dharma nathI, tethI maunIndra dharma anuttara che. matha - pachIno adhikAra dazavi che pAThAMtarathI mo - vismayArce che. rU - badhAM janone jANItuM hovAthI pratyakSa che. prANIne bhamADanAra hovAthI Avarta che. temAM dravyAvarta nadI AdinA che. bhAva-AvatuM te ukaTa mohodayathI thatI viSaya abhilASathI karAtI prArthanA vizeSa. A Avarta mahAvIra vardhamAnasvAmIe kevaLajJAna pAmIne kahela che. tethI tAva pAmelA baddho AvatanA vipAka jANIne apamatapaNe tenAthI dUra rahe che. abuddho nivivekapaNe Asakti kare che. te AvartAne batAvavA kahe che * sUtra-196 thI 200 - rAja, rAjamaMtrI, brAhmaNa ke kSatriya, uttama AcArathI jIvatA sAdhune bhoga mATe nimaMtrita kare che... te kahe che-he maharSi! tame A hAthI, ghoDA, aa, ratha, yAnamAM beso, udhAnAdimAM vicaro, A prazasta bhogo bhogavo, ame tamAro satkAra karIe chIe... vastra, gaMdha, alaMkAra, strI, zayyA-A bhogone bhogavo, ame tamAro sakAra karIe chIe... tame je niyamonuM anuSThAna mibhAvathI karyuM che, te suvatI ! gRhavArAmAM rahIne, paNa, tame saMcamanuM anuSThAna karI zako cho...dIdha kALathI saMyamAnuSThAnamAM vicaratA tamane have kayo doSa lAgavAno che? A pramANe suvarane lalacAve, tema bhoganA nimaMtraNathI sAdhune phasAve che. * vivecana-196 thI 200 + - cakavartI Adi rAjA, rAjAnA maMtrI, purohita Adi, brAhmaNo athavA 108 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ikvAkuvaMzaja Adi kSatriyo; A badhAM zabdAdi viSaya - bhogopabhoga mATe sAdhune nimaMtraNa kare che te bhikSa sAdhu AyAra vaDe jIvanArA che. jema brAdayakIe vividha bhoga vaDe citra sAdhune nimaMtryA, tema bIjA paNa koI saMbaMdhI, yauvanarapAdi guNayukta sAdhune viSayasukha vaDe - nimaMtraNA kare che. A ja batAvavA mATe kahe che- - hAthI, azva, ratha, yAna vaDe tathA krIDA yogya vikArasthAna - udhAna AdimAM kIDArge javA mATe, va zabdathI anya indriya anukuLa viSayo vaDe nimaMtre che. jemake - zabdAdi viSayone bhogavo. amArA dvArA paNa pratyakSa, nIkaTa, prazasta, siMdha bhogone he sAdhu! ame ApanI pAse rajU karIne Apano satkAra karIe chIe. - cInAMzunAdi vastra, koTapuTapAkAdi gaMdha, te baMne maLI vasyagaMdha thayuM tathA kaTaka, keyurAdi alaMkAra, yuvAna suMdara strI, palaMga-gAdalA Adi te tame indriyamanonukUla amArA ApelA bhogo bhogavI manuSyajanma saphaLa karo. he AyuSyamAnuM ! ame tamAro satkAra karIe chIe. - je tame pUrve pravajyA avasare mahAvratAdi rUpa je niyama lIdho che, indriya ane manane vaza karavAthI he suvata! hamaNAM gharamAM gRhasthabhAvane samyaka rIte pALavAthI tevI ja rIte vrato kAyama che. tame pUrve Acarela sukRta-dukRtano nAza thato nathI. - ghaNA kALa saMyama anuSThAna pALavAthI have tamane zuM doSa che ? arthAt jarA paNa nathI. A pramANe hAthI, azva, ratha Adi tathA vastra, gaMdha, alaMkArAdi vaDe, vividha upabhoga upakaraNa vaDe te sArA sAdhune paNa bhoga viSayamAM buddhi karAve che. daSTAMta-jema vrIhi vagerenA dANA vaDe varAhane phAMsAmAM phasAve e rIte te sAdhune phasAve che. * sUtra-201 thI 203 - sAdhu sAmAcArInA pAlana mATe AcArya dvAra pati te zikSita sAdhu jema caDhANavALA mArgamAM durbaLa baLada paDI jAya tema te sIdAya che. caDhANavALA mArgamAM gharaDo baLada kaSTa pAme che, tema saMyamapAlanamAM asamartha ane tapathI pIDita maMda sAdhu saMyamamArgamAM kA~za pAme che. A rIte bhoganuM AmaMtraNa maLatAM, bhogamAM mUrzita; strImAM Asakata kAmamAM dattapitta sAdhu saMta verA chatAM gRhastha bane che. te huM kahuM chuM. * vivecana-201 thI 03 : ukta kathanano upasaMhAra karatA kahe che - uktavihArI sAdhuone caryA te icachA, micchAdika dazavidha cakvAla sAmAcArI che, tenA vaDe prerita athavA bhikSucaryAmAM sIdAtAne preraNA karIne AcAyadi ke vAraMvAra samajAvavA chatAM, saMyama anuSThAnamAM AtmAne pravatavivAmAM asamartha thatAM mokSa gamananA eka khetarUpa saMyama, je karoDo bhave maLe tene meLavIne paNa temAM mUrNa-jaDa zIthila bane che ane aciMtya ciMtAmaNi sama ane maharSie AcarelA saMyamane choDI de che. jema mArganA unnata bhAga-Tekaro
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/2/201 thI 203 109 caDatA ghaNAM bhAra vALA gADAne kheMcatA dUbaLA baLado kheda pAmIne Doka DhALIne besI jAya che, paNa bhAra kheMcI zakatA nathI, e rIte te bhAva-maMda svIkRta evA pAMca mahAvatano bhAra uThAvavA samartha na hovAthI pUrvokta bhAva AvartamAM paDIne viSAda pAme che - vaLI - saMyama vaDe AtmAne pALavA azakta banI, tathA anazanAdi bAhya-atyaMtara tapa vaDe hArIne saMyamamAM maMda (sAdhu) viSAda pAme che jema UMcANamAM caDatA vRddhagaLIyA baLada mAphaka ke yuvAna baLada paNa jyAM kheda pAme tyAM gaLIyA baLadanuM pUchavuM zuM? A pramANe Avarta vinA paNa dhairya ane baLa yukta vivekI paNa sadAya tevo saMbhava che. to maMdonuM kahevuM ja zuM? chelle badhAMno upasaMhAra kare che - pUrvokta rIte viSaya upabhoga vastunA dAnapUrvaka viSaya upabhoganI prArthanA prApta thatA viSaya upakaraNamAM - hAthI, ghoDA, ratha AdimAM ati Asakta tathA strImAM vRddha - maNI-rAmamohita tathA icchA madanarUpamAM kAmI banela citavALA saMyamamAM sIdAtA tamane bIjA udhukta vihArIe saMyama prati protsAhita karavA chatAM saMyama pALavA asamartha banIne bhAre karmothI dIkSA choDI apasavI gRhastha banI jAya che. adhyayana-3 'upasapirijJA' - uddezA-2no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 110 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thaze? kemake kAryasiddhi bhAgyAdhIna che vakhate thoDA mANaso ghaNAMne jItI le che. vaLI eka muhartathI bIju muhUrta-avasara evo hoya che, jemAM jaya ke parAjaya saMbhave che. te vakhate ApaNe parAjaya pAmIe to nAsavuM paDe, tema vicArI bIkaNa pAchaLa muzkelI nivAravA zaraNa zodhI rAkhe che. A be zloka vaDe daSTAMta batAvI have bodha Ape che- * sUtra-206 thI 208 : A pramANe keTalAMka zramaNo potAne nirbaLa samajIne, anAmata bhayane joIne-vicArIne [vividha kRtano abhyAsa kare che. koNa jANe patana prIthI thaze ke sacitta jaLathI ? mArI pAse dravya nathI tethI bIja kaMI pUchaze tyAre dhanurviAdi batAvI AjIvikA calAvIza. A pramANe vicikitsA samam, akuzaLa zramaNa AjIvikAnA sAdhanono vicAra karatA rahe che. * vivecana-206 thI 208 : je rIte yuddhamAM jato subhaTa pAchaLa jue che - ke zuM mAre parAjayathI pAchaLa bhAgatA valayAdi zaraNa ke rakSaNa che? e pramANe keTalAMka zramaNo aDhamati, apasavI thaI potAne AjIvana saMyamabhAra vahanamAM sakSama jANIne bhAvibhayane vicAre che. jemake - huM nidhana chuM. mAre vRddhatva ke rogAdi avasthAmAM ke dukALamAM zuM AdhAra che ? e rIte AjIvikA bhayathI mAne che ke - A vyAkaraNa, gaNita, jyotiSa, vaidhaka, horAzAstra, maMtrAdi zAstra zIkhIza, te mArA kharAba vakhatamAM rakSaNa mATe thaze. teo A pramANe kalAnA kare che - asatvavALA prANIo che, ane karmanI gati vicitra che. pramAdanAM ghaNAM sthAno che, koNa jANe che ke saMyamajIvitathI bhraMza thaze ? konAthI parAjita thaI mAro saMyama bhraSTa thaze? strInA kAraNe ke snAnArthe pANInI icchAthI ? AvI kalpanA te bicArA kare che. mArI pAse koI pUrvopArjita dravya nathI ke je te sthitimAM kAma Ave? tethI bIjA kaMI pUche tyAre hastizikSA, dhanurveda Adi * x* kahIza. evuM te hInatatvI vicArIne vyAkaraNAdi zrutamAM yatna kare che. to paNa te maMdabhAgI sAdhune icchita arthanI prApti thatI nathI. kahyuM che ke upazamanA phaLathI vidhAbIjI dhananA phaLane icchatAM jo teno prayAsa niSphaLa jAya to Azcarya zuM ? niyata phaLavALAne katano bhAva phaLAMtara karavA samartha nathI. jema ghauM vAvIne javanA kurA na maLe. upasaMhAra karatA kahe che - jema bIkaNa subhaTa saMgrAmamAM pravezatA ja nAsavA mATe valayAdi zodhatA rahe che, tema dIkSA lIdhelA maMdabhAgyatAthI apasavI banI AjIvikA bhayathI vyAkaraNa Adi jIvana upAyapaNe vicAre che - kevA banIne ? zaMkita citavALA thaI - zuM A lIdhela saMyamane pALavA huM samartha chuM ke nahIM ? tathA adhyayana-3 uddezo-3 trIjo uddezo kahyo, have cotho kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA uddezAmAM anukULa-pratikULa bhede upasoM kahyA. tenAthI AtmA viSAda pAme te A uddezAmAM kahe che. e saMbaMdhe AvelA uddezAnuM sUtra kahe che- * sUtra-204,205 - jema bhIru puraSa yuddhamAM kono parAjaya thaze ke koNa jANe che? ema vicArI pAchaLanI bAju khADo, gahana rasthAna ke chAnuM sthAna joI zakhe che. muhUrtAmAM muhUrtamAM evuM paNa muhUrta Ave che, jemAM parAjita thaI pAchaLa bhAgavuM paDe, te mATe bhIru puruSa pAchaLa joI rAkhe che. * vivecana-204,205 - maMdabuddhinA jIvo daSTAMta vaDe ja sahelAIthI bodha pAme che, tethI pahelA daSTAMta kahe che - jema koI bIkaNa - 4 - zatru sAthe yuddha avasare pahelAthI ja Apatti pratikAra mATe durga Adi sthAno joI rAkhe che. te ja batAve che anan - jemAM pANI valaya AkAre hoya ke pANI na hoya tevo duHkhe praveza thAya tevo khADo. Tdana - keDa samANA dhava Adi vRkSo. pracchanna evI parvatIya guphA. tene te bhI joI rAkhe che. kemake te mAne che ke AvA bhayaMkara yuddhamAM - x * koNa jANe ke ahIM kono parAjaya
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 1/|3|206 thI 208 kahyuM che ke lakhuM, ThaMDa, aniyata, kAlAtikAMta, virasa bhojana, bhUmi zayana, loca, asnAna ane brahmacarya [A badhuM kema thaze ?] jema mArgano ajANyo vicAre che ke A mArga icchita sthAne jAya che ke nahIM? evI zaMkAmAM paDe che, tema A bIkaNa sAdhu, saMyamabhAnA vahanamAM zaMkita thaIne nimitta, gaNita Adi AjIvikA mATe zIkhI rAkhe che. have mahApuruSanuM vartana batAve che- * sUtra-209,10 - jeo jagaprasiddha ane vIromAM agragaNya che, teo yuddhanA samaye pAchaLa jotAM nathI, [teo samaje che] maraNathI vizeSa zuM thaze ? A pramANe je bhinna gRhastha baMdhana choDIne, sAvadha kriyA tyAgIne saMyamamAM udhata thayA che, te mokSa mATe zuddha saMyamamAM sthira rahe che. * vivecana-209,210 : je mahAsatvI che, zatru sAme laDatAM prakhyAta thayA che, teo zUravIromAM mukhya che, yuddha samaye lazkaranA mokhare rahe che. teo yuddhamAM pravezIne nAsIne javAne durga Adi rakSaNa zodhatA nathI. teo abhaMgakRta buddhivALA che, te evuM mAne che ke - ahIM ApaNe bIjuM zuM thavAnuM che ? bahu-bahu to maraNa thaze. te maraNa paNa zAzvata cazanA pravAhavAnuM che, tenuM du:kha ApaNane a5 madhya che. kahyuM che ke - nAzavaMta capaLa prANo vaDe avinazcara yaza vAMchatA kadAca zUronuM maraNa thAya to paNa tene zuM nathI maLyuM? A deTAMtathI bodha Ape che - jema subhaTa nAma-kuLa-zaurya-zikSA vaDe vikhyAta che, teo bAvara paherelA, talavAra lIdhelA, zagune bhedI nAMkhanArA pAchaLa jotAM nathI, tema mahAsavI sAdhu paNa paraloka pratispardhI indriya, kaSAyAdi zatru vargane jItavA saMyamamAM usthita che. kahyuM che - krodha, mAna, mAyA, lobha, pAMca indriyo AtmAne jItavA muzkela che, paNa AtmA jItatA badhuM jItAyuM che. kaI rIte dIkSA levA taiyAra thayo ? gRhapAzane tyAgIne, sAvadha anuSThAna choDIne, AtmAne kalaMkarUpa sarvakarmathI nirmaLa karavA taiyAra thayela athavA AtmA eTale mokSa ke saMyama, tenA bhAva mATe saMyama kriyAmAM barobara lakSa rAkhanAra thAya. * sUtra-211 - saMyamajIvI sAdhunI keTalAMka niMdA kare che, paNa jeo A pramANe niMdA kare che te samAdhithI dUra rahe che. * vivecana-211 - - X - te sAdhane keTalAka paraspara upakArahita dazanavALA loDhAnI saLI samAna che, tevA gozAlaka matAnuyAyI AjIvika ke digaMbaro je kahe che, te AgaLa 112 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kaheze, paNa A sAdhuAcAra e paropakArapUrvaka zobhana jIvana che. te adharmIo sAdhuAcAranI niMdA kare che, tethI samAdhithI thatu mokSathI - samyak dhyAnathI - sadanuSThAnathI dUra rahe che. have sAdhunA niMdako zuM bole che ? te kahe che* sUtra-212,213 : tamAro vyavahAra gRhastha samAna che, paraspara mUrzita cho, bImAra sAdhu mATe AhAra lAvIne Apo cho...A pramANe tame sarANI cho, eka bIjAne AdhIna cho, sAtha ane sanmAgarahita cho, saMsAranA apAga cho. * vivecana-212,213 : ekIbhAva vaDe paraspara upakAra vaDe paga, prI Adi snehapAza vaDe baddha, samAna vyavahAra-anuSThAna jenuM che te samakakSa, saMbaMdha samakakSa eTale gRhasthanA jevuM anuSThAna karanArA. jema gRhastho paraspara upakAra vaDe mAtA pugamAM ke putra mAtAmAM marthita rahe, tema tame paNa guru-ziSya Adi upakAra kriyA kalpanAthI paraspara murzita cho. gRhasthamAM paraspara dAnAdi upakArano nyAya che, paNa sAdhuono nathI. kema pasAra mUrNita cho ? e dazavi che - jyAre koI sAdhu bImAra hoya tyAre guru bIjA sAdhane glAna yogya AhAra zodhI te glAnanA upakAra mATe ApavA tathA AcAryAdinI vaiyAvRtya Adi upakAra mATe vartavA kahe che. tethI sAdhu gRhastha jevA ja che. te vAdIo kahe che - A rIte paraspara upakAra AdithI tame gRhastha jevA sarANI ja cho, paraspara vaza vartI cho. yatio niHsaMgapaNAthI koIne AdhIna hotA nathI, kemake te gRhasthono AcAra che. tethI tamAro sadbhAva ane paramArtha nAza pAmyA che, caturgati saMsAra bhramaNathI tame pAra javAnA nathI. A pramANe pUrvapakSa kaho, have jainAcArya teno uttara Ape che- * sUga-214 thI 16 : A pramANe anyatIthrie kahetA mokSa vizArada muni temane kahe che ke - A pramANe bolatA tame je pAnuM sevana karo cho...tame dhAtunA pAtramAM bhojana karo che, rogI sAdhu mATe bhojana maMgAvo cho, sacitta bIja ane pANInuM sevana karo cho ane auzika AhAra vAparo cho...tame kamabaMdhanarUpa tIna abhitApI lipta cho, vivekazUnya ane samAhita cho, ghAvane ati khaMjavALavo zreyaskara tarI. ema karavAthI vikAra gdhe che. * vivecana-214 thI 216 : e rIte pratikULapaNe upasthita vAdIne sakhya darzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamArga prarUpaka jaina sAdhu kahe che - tame pUrve je kahyuM te be pAnuM sevana che - 1. asat pratijJAno svIkAra athavA rAgadveSAtmaka be pakSa. kAraNa ke tamAro pakSa doSita chatAM tenA samarthanathI tame sagI cho, amArA nikalaMka mArgane niMdavAthI tame teNI cho, mATe tame be pakSane sevo cho. A pramANe bIja, pANI, uddiSTa kRta bhojanathI gRhastha jevA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/3/214 thI 216 chatAM veSadhArI sAdhu kahevAo cho mATe tame be pakSanuM sevana karo cho athavA tamAruM asat anuSThAna che ane tame sadanuSThAna karanArane niMdo cho. have AjIvikAdi paratIrthi ane digaMbaronA asadAcArane kahe che - "ame aparigrahatAthI niSkiMcana chIe'' ema mAnI, tame kAMsAnA pAtrAdi gRhastha bhAjanomAM khAo cho, tethI tamane avazya parigraha thaze. tathA tame AhArAdimAM mUrchA karo cho, to tamArI niparigrahatvanI pratijJA nirdoSa kaI rIte che ? bhikSA aTana mATe asamartha glAnane mATe bIjA gRhastha pAse bhikSA maMgAvo cho to sAdhu dvArA lAvavAnA abhAve gRhastha dvArA lAvavAnI je doSa saMbhave che, te tamane avazya lAgaze. te batAve che- 113 gRhasyoe bIja, sacita pANI AdinA upamardanathI banAvela AhAra mAMdAne uddezIne hovA chatAM vadheluM tamArA pabhiogamA Avaze. e rIte gRhasthanA ghera, temanA vAsaNamAM khAtAM tathA glAnanI vaiyAvacca gRhastha pAse karAvatAM tame avazya bIja, pANI Adi bhojI cho. vaLI cha jIvanikAya virAdhanAthI banAvela uddiSTa bhojana khAvAthI ane abhigRhIta mithyASTi vaDe sAdhunI niMdA karavAthI karmabaMdhanarUpa abhitApathI lepAyelA cho. sadviveka zUnya cho kemake bhikSApAtrAdi tyAgIne gRhasthanA ghera jamavAthIuddezika bhojanathI tathA zubha adhyavasAyarahita thaI sAdhunA dveSathI asamAhita cho. have dRSTAMta dvArA pharI te doSone batAve che - jemake - ghA ne ati khaNaja Ave to nakho vaDe khaNavAthI sAruM thatuM nathI, paNa tema khaNavAthI ghA vadhAre che, tethI tame sadviveka rahita cho. "ame niSkiMcana hovAthI niSparigrahI thaI cha jIvanikAyanA rakSaNabhUta bhikSA pAtrAdi saMyamopakaraNa rAkhatA nathI'' tema tame mAno cho, paNa azuddha AhAra khAvAthI te avazya thaze. dravya, kSetra, kALa, bhAvane na vicAravAthI khaNaja mAphaka sAruM nahIM thAya. * sUtra-217 thI 219 : satyArtha nirUpaka tathA tattvajJAtA muni teone zikSA Ape che ke - tamAro mArga yukti saMgata nathI, tamArI kathanI ane karanI asamIkSya che. "gRhastha dvArA lAvela AhAra karavo sAro, paNa bhikSu dvArA lAvela AhAra na karavo" evuM tamAruM kathana vAMsanA agrabhAga jevuM durbaLa che. "dAnadharmanI prajJApanA gRhastho mATe che, sAdhu mATe nahIM" ema tame kaho cho paNa pUrvavartI tIrthaMkaroe Avo dharma prarUpela nathI. * vivecana-217 thI 219 : paramArthathI jinezvaranA vacana vaDe yathAvasthita artha prarUpaNAthI gozALAnA matavALA ke boTikone temanA matanA doSadarzanathI bodha Ape che - koNa ? "asaddhe samarthana karavuM" evI pratijJA rahita te apratijJa arthAta rAgadveSarahita - sAdhu, hera upAdeyano paricchedaka - kevI rIte bodha Ape ? te kahe che - tamAro mAnelo A mArga che ke - "sAdhuone niSkiMcanatA thakI upakaraNa na hovAthI paraspara upakAra karavo 3/8 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ayukta che.'' te vayana yuktisaMgata nathI. vaLI tame kaho cho ke - "mAMdA sAdhu mATe AhAra lAve te gRhastha jevA che." - A vacana vicAryA vinAnuM che. tathA tamAruM karaNa paNa vicAryA vinAnuM che. - 4 - 4 - dRSTAMta sahita A vAta batAve che- "sAdhue mAMdA mATe na lAvI ApavuM' e tamAruM vacana vAMsanI mAphaka kheMcatA tuTI javAthI durbaLa che - te batAve che. - 4 - gRhastha je lAvIne Apaze te jIvonA upamardanathI thaze, sAdhu udgamAdi doSarahita lAvaze mATe "gRhasthe lAvela sAdhu vApare" te tamAruM vacana durbala che. 114 vaLI tame kaho cho ke - "sAdhuone dAnAdithI upakAra karavo e gRhasthanI vizodhikA [pApathI bacAva che ane sAdhuo to potAnA anuSThAnathI ja vizuddhi pAme che, temane dAna ApavAno adhikAra nathI' - tenA dUSaNo jaina AcArya batAve che - gRhasthe bImAranI cAkarI karavI, sAdhue nahIM AvI dharmaprarUpaNA pUrve sarvajJoe karI evuM tamAruM kahevuM nirarthaka che, kemake sarvajJo AvuM parikSNuprAyaH [nakAmuM] vacana prarUpe nahIM ke eSaNAdoSathI ajANa gRhastho glAnAdinI vaiyAvacca kare, paNa eSaNA doSanA jJAta sAdhu na kare. vaLI tame paNa glAnano upakAra svIkAryo che ja, kemake tame gRhasthane preraNA ane anumodanA karo ja cho. chatAM nirdoSa rIte mAMdAnI sevA karanArA amArI tame niMdA karo cho, mATe sAdhu dharmanA dveSI cho. - sUtra-220,221 : samagra yuktithI potAno mata sthApana karavAmAM asamartha lAgatA lokavAdane choDIne dhRSTatA kare che...rAgadveSathI abhibhUta AtmA mithyAtvathI abhivruta thaI AkrozanA zaraNe jAya che, jema mleccho parvatane * vivecana-220,221 : te gozAlaka matAnusArI ke digaMbaro sarve anukULa yuktio, sarve hetu dRSTAMta vaDe svapakSamAM AtmAne sthApavA mATe asamartha che, tethI A sAmarthya abhAve samyak hetu dRSTAMto vaDe vAdane tyAgIne te anyatIrthivAda tyAgavA chatAM dhRSTatA dhAraNa karIne A pramANe kahe che - mAnava dharma jUno che, aMgasahita veda niHzaMkapaNe mAnavAno che, te cAre veda AjJAsiddha che, tenuM hetu vaDe khaMDana na karavuM. vaLI A bahAranI anumAna AdinI yukti vaDe dharmaparIkSA karavAmAM zuM karavuM che ? kemake bahujanasaMmata pratyakSa rAjA Adie Azraya ApavAthI amAro dharma zreSTha che, bIjo nahIM. upara mujaba vedavAdIe kahetA jainAcAryo uttara Ape che - ahIM jJAnAdi sAra rahita evA ghaNAM vaDe prayojana nathI. kahyuM che ke - eraMDAnA lAkaDAnI bhArI hoya ane gozIrSasaMdana palabhAra hoya, to paNa game teTaluM gaNatA baMne mUlyamAM samAna na thAya. jema gaNanAthI caMdananI tole eraMDA na Ave tema vijJAnarahita mahAjana paNa mUlyamAM gaNavAmAM na Ave. jema eka dekhato ane seMkaDo aMdhAmAM ghaNAM aMdha na letA eka dekhato levo. ema gatine na jANatAM ghaNAM mUDho paNa pramANa nathI,
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pratikULa upasargone sahana kare, paNa kaMTALIne virUpa na Acare e rIte sarvakama phAya thAya tyAM sudhI saMyama anuSThAnamAM tatpara rahe. * x * adhyayana-3 "upasargaparijJA" uddezA-3no munI dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 1/3/3/220,221 15 saMsAragamanamAM vaka ane baMdha mokSamAM nipuNa evo eka jaNanAro pramANabhUta che. A pramANe rAga-prIti lakSaNa, dveSa apIti lakSaNa che. te baMnethI haNAyela sAmAvALA aAdazInIo tA viparIta bodhaDe adva ayavasAyarUpa mithyAtvanI vyApta satayuti vaDe vAda kasvA asamarsa kodhavaza thaIne asaMkhya vacatarUpa koza tathA daMDa, muSTi Adi vaDe mAravA taiyAra thAya che. te mATe daSTAMta kahe che - jema sveccha TaMkaNo durjaya che chatAM baLavAna bu vaDe yuddhamAM hArI jAya to parvatanuM zaraNa le che, tema vAdamAM parAjita kutIciMko vAdamAM hAratA AkozanuM zaraNa le che. paNa tethI jaina sAdhue sAme Akroza na karavo. kahyuM che ke - Akoza, hanana, mAraNa e dharmabhaTa bALakane sulabha che paNa dhIrapuruSa maunamAM vadhu lAbha mAne che. * sUtra-222 thI 224 - vAda karatI vakhate muni potAnI cittavRttine prasanna rAkhe ane bIjA manuSyo tenA virodhI na bane tevA AcaraNathI potAno pakSa rajU kare. kAzyapa mahAvIrasvAmIe kahela A dhamane grahaNa karIne prasanna cite, aplAnabhAve muni zvAna sAdhunI sevA kare.. samyagurdaSTi, zAMtamuni moddAyI evA uttama dhamani jANIne upasargone sahana karIne mokSa prAti paryanta saMyama anuSThAna kare. * te huM kahuM chuM. * vivecana-222 thI 224 : vadhe TUT; svapakSa siddhi ane paradoSa batAvavA vageremAM ke mAdhyacya Adino AbhAmAM prAdubhavi je anuSThAnamAM thAya te bahu guNa kahe che - pratijJA, hetu, daSTAMta, upanaya, nigamana Adi ke mAdhyastha vayanavALA anuSThAno sAdhue vAda karatA ke anyadA yojavA joIe. te ja kahe che cita svAcya rUpa samAdhi jene che te AtmasamAdhika che, kahyuM che keje je hetu TAMta sthApavA vaDe AtmasamAdhi thAya athati mAdhyastha vayana vaDe svapakSa siddhi ke para anupaghAta thAya tema vAda kare tathA je anuSThAna ke vacanathI dharmazravaNa Adi ke anya pravRttimAM anyatIrcei virodha na kare tema vartavuM. bIjAne virodha na thAya tevuM anuSThAna ke vacana sAdhue karavuM. A pramANe paramatanuM nirAkaraNa karI upasaMhAra vaDe svamata sthApanArthe kahe che - durgatimAM ghAvAthI gharma che, te zrI mahAvIra svAmIe kevaLa jJAna thayA pachI deva, manuSyonI sabhAmAM yayAvasthita arya nirUpaNa karIne kahyo che ane paramatanuM nirAkaraNa karyuM che te samajIne sAdhu bIjA mAMgha sAdhunI vaiyAvacca kare. kaI rIte kare ? potAnI zakita mujaba samAdhi rahe te rIte ati je rIte AtmAne samAdhi rahe ane potAnA yogo na sIdAya te rIte te glAnane samAdhi upaje te mATe gaucarI Adi lAvIne Ape. zuM kasvAthI A caI zake? A dharma sarvajJapaNIta, zrutAmi nAmaka bhedavALo, prANIonI ahiMsArUpa saMdara, prItinA kAraNarUpa che tema jANIne. - sabhUta padArthamAM rahela deSTi te samyagdarzana jete che te yathArtha vastune jANanAra tathA saga-dveSa dUra thavAthI zAMtirUpa che, te dharmane suMdara samajI anukULa * adhyayana-3 uddezo-4 ka 0 trIjo uddezo kahyo, have cotho kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA uddezAmAM anukULa-pratikULa upasargo kahyA. te upasargothI kadAca koI sAdhu zIlathI bhraSTa thAya, tevA sAdhune A uddezAmAM bodha Ape che. * x * have sU * sUtra-225 thI 228 : pUrve ugra tapasvI mahApuruSoe siyid] jaLathI siddhi prApta karI che, e sAMbhaLI maMda sAdhu viSAda pAme che...vaidehI namirAja AhAra na karIne rAmagupta bhojana karatA, bAhuke saciva jaLathI, nArAyaNe aciva jaLanI siddhi prApta karI che...maharSi-Asila, devila, dvaipAyana ane dhArAsare sacita jaLa-bIja ane vanaspatino upabhoga karIne siddhi prApta karI che... pUrve A mahAparo prakhyAta ane mAnya hatA. teoe sAita jaLa ane bIjano upayoga karI siddhi prApta karI evuM meM paraMparAe sAMbhaLela che. - vivecana-25 thI 228 : [225-] keTalAka paramArthane na jANanArA kahe che ke - mahAtu puraSo evA vakalagIrI, tArAgaNa kaSi vagere pUrvakALe tapa kaQAthI tapodhana hatA * temaNe paMcAgni Adi tapa vizeSathI kAyAne ghaNI tapAvelI, teo kANuM pANI pIne, upalakSaNathI kaMda-mUla-klAdi upabhogavI kAyA pANInA paribhogavI siddhimAM gayA. AvuM sAMbhaLIne, temAM sadbhAvanA AvezathI ajJAnI sAdhu asnAnano tyAga karIne, kAcA pANInA paribhogamAM magna banI saMyamAnuSThAnamAM viSAda pAme che athavA te kAyuM pANI pIevApare-tahAya vagere upayoga kare che, paNa te bicAro ema na vicAre ke te tApasa Adi vratavALA koIka jAtismaraNa Adi nimitathI samyagudarzana pAmIne jina kathita bhAva saMyama svIkArI jJAnAvaraNIya Adi karma dUra karIne bharatAdi mAphaka moTTo gayA che. * * * rira6] keTalAMka kutIrthi sAdhune ThagavA Ama kahe che athavA zIthIla evA jaina sAdhu AvuM kahe che ke, videha janapadamAM yurola namI sajA *x* phakta bhojana na karavAthI mokSe gayA. tathA samagupta rAjarSi AhAradi vAparIne mokSe gayA. bAhuka kAyuM pANI vAparIne ane nArAyaNamaharSi pariNatajaLanA paribhogathI siddha thayA. rira maharSi evA Asila, devila, dvaipAyana tathA pArAzara sayita pANI, bIja, vanaspatinA pasmiogathI siddha thayA evuM saMbhaLAya che.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/4/225 thI 228 113 118 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 | [228] A namI Adi maharSio pUrvakALamAM mahApuraSa tarIke prakhyAta hatA, rAjarSiye prasiddha thayelA, tathA ahIM jainadarzanamAM SibhASita Adi AgamamAM paNa keTalAMka saMmata manAelA che. A pramANe anyatIrthiko ke zithila jaina sAdhu bole che ke - A badhA sayita pANI, bIja Adi khAIne siddha thayA che, evuM meM bhArata Adi purANomAM sAMbhaLela che - have upasaMhAramAM teno parihAra kare che- * sUtra-229 - [ukata kathano sAMbhaLI) ajJAna sAdhu, bhArathI pIDAtA gadheDAnI mAphaka saMyamamAM kheda pAme che. aninA saMbhramathI doDato pAMgaLo asAmarthyathI jema nAza pAme, tema saMyamanA bhArathI duHkhI pAchaLa ja cAle che, mokSe jatAM nathI. - vivecana-229 : A pramANe kuzruti-upasarganA udayathI ajJAnI sAdhu ukta vividha upAya sAdhya siddhi gamanane avadhArIne saMyamAnuSThAnamAM sIdAya che paNa te ajJAnI ema vicAratA nathI ke te maharSionuM siddhigamana koI nimitta cakI thayuM che. jemake jAtismaraNAdi jJAnathI ke anya rIte sakhya darzana-jJAna-cAri vaDe vakalagIrI Adi moho gayA che paNa sarvaviratinA pariNAmarUpa bhAvaliMga vinA phakta kAcuM pANI, bIjAdi upabhogathI jIva hiMsAthI karmakSayane pAmyA nathI. have kheda pAmavAnuM daSTAMta kahe che bhAra vahanathI chia gadheDAnI jema sIdAya che. jema gadheDA bhAra halako thatA cAlavAnA mArgamAM ja ALoTe che, tema DhIlA sAdhu saMyamano bhAra mUkI zItalavihArI banI jAya che. bIjuM dRSTAMta kahe che - jema pAMgaLo mANasa Aga vagerenA bhayathI * x " nAsatA lokonI pAchaLa doDe chatAM tenAthI AgaLa nIkaLatA nathI, paNa teo tyAM ja AgamAM sapaDAI nAza pAme che, tema zItalavihArI mokSa pratipavRta thavA chatAM mokSe pahoMcatA nathI, paNa te saMsAramAM anaMtakALa sudhI rahe che. * sUjha-230 + keTalaka ema kahe che ke - sukhathI ja sukha maLe che, Ama kahI jinezvara dvArA prarUpita zreSTha ane kalyANakArI mAgano tyAga kare che. * vivecana-230 : anyamatanA nivAraNa mATe pUrvapakSa kahe che : mokSagamananA vicAramAM zAkyAdio ke loca AdithI kaMTALelA jaina sAdhuo - x - evuM bole che ke mAne che - sukhathI ja sukha maLe che. kahyuM che ke - badhAM jIvo sukhamAM rata che ane du:khathI kaMTALelA che, mATe sukhanA arthIe bIjAne sukha ApavuM, sukha ApanAro sukha pAme che. vaLI -x* kAraNa ne maLatuM kArya ja utpanna thAya. jemake - zAlibIjathI zAlino jAMkuro phUTe, javano na phUTe. tema kAyAne sukha ApatA mukti sukha maLe, loca Adi du:kha ApIne sukha na maLe. zAstramAM paNa kahyuM che ke - manojJa bhojana, manojJa zayana - Asana, manojJA gharamAM besI muni manojJa dhyAna kare. vaLI zAkyaputra buddha paNa komaLa zayyA, prAta:kALe pAna, bapore bhojana, sAMje pINuM AdimAM mokSa joyo che. e rIte manojJa AhArAdi cita svAthyathI samAdhi Ape che, tenAthI mukti maLe che mATe siddha thAya che ke sukhathI ja sukha maLe loyAdi kAya kaSTathI mokSa na maLe. mUDha mativALA * x * AvuM mAnIne mokSanA vicAramAM sarva devadharmathI dUra evA jainendra zAsana pratipAdita mokSa mArgano tyAga kare che. jJAnAdi samAdhi tajIne saMsAre bhame che. [have jainAcAryo kahe che-] "kAraNa anurUpa kArya" evuM je kahyuM te ekAMta nathI. kemake zIMgaDAmAMthI zara thAya che, chANamAMthI vIMchI thAya che, ityAdi. jo ke manojJa AhArAdi sukhanuM kAraNa kahyuM, paNa temAMthI vicikAdino saMbhava che. vaLI A vaiSayika sukha du:kha pratikAra hetupaNe hovAthI sukhano AbhAsa mAtra che, sukha nathI. kahyuM che ke - du:kharUpa viSayomAM sukhanuM abhimAna thAya che, sukharUpa niyamAdimAM du:kha buddhi thAya che. kotarelA akSaronI paMkti avaLI dekhAya che, tema viparIta gatinA prayogathI sArA lAge che. te kaI rIte parama AnaMdarU5 AtyaMtika kAMtika moDhA sukhanuM kAraNa thAya? jo ke loca, bhUmizacyA, bhikSA aTana, papabhiva, bhUkha-tassa Adi du:khanA kAraNarUpe tame batAvyA. te atyaMta asatvI, paramArthanI daSTi vinAnAne du:kha lAge che. paNa mahApuruSone, svArtha mATe apavartelA tathA paramArtha ciMtAmAM eka tAnane mahAsatvapaNe A du:kho paNa sukharUpe thAya che kahyuM che - ghAsanA saMthAre beThelA, rAgamada-mohane nAza karanAra muni je mukti-sukha pAme, tevuM sukha cakravartIne paNa kyAMthI ? tathA "du:kha dukRtanA kSayane mATe che, kSamA vairInA verano nAza kare che, kAyAmAM azuci vairAgya mATe, vRddhava saMvega mATe, maraNa sarva tyAganA mahotsava mATe, janma vahAlAnI prIti mATe che. A rIte AkhuM jagatu saMpadA yukta che, temAM vipatti kayAMthI hoya ?' vaLI ekAMte sukhathI ja sukha mAnatA saMsAranI vicitratAno abhAva thaze. svargamAM rahelA nitya sukhIne pharI sukhano anubhava levA tyAMja utpanna thavuM paDe. nArakone pharI du:kha bhogavavA nAztImAM utpanna thavuM paDe. * x * paNa evuM thatuM nathI - x - tethI kahe che- * sUtra-231 : jinazAsananI avagaNanA karIne, viSaya sukhathI mokSasukhano nAza na karo. Asava pakSane nahIM choDo to lohavaNikanI jema pastAzo.. * vivecana-231 - A jainendrapravacana samyagudarzana-jJAna-cAritrAtmaka mokSamArga pratipAdaka che. tene "sukhathI sukha maLe" Adi kahI mohathI mohita banI tene tajatAM vaiSayika sakhathI paramArtha sukha evA mokSano nAza na karo. manojJa hAthI kAmodvega, tethI citamAM azAMtithI samAdhi thatI nathI. asatu pakSanA svIkArathI - X - tame mAma AtmAnI kadarzanA karo cho jema loDhAne upADanAra mArgamAM cAMdI vagereno lAbha
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/4/31 119 maLavA chatAM kadAgrahathI ema mAne ke dUrathI lAvela loTuM kyAM mUkI dauM ? pachI alpa lAbha thatA pastAvo kare. tema tame paNa tamAro kadAgraha nahIM mUko to pastAzo. - zAkyAdinA doSo kahe che-- * sUtra-232 thI 236 : suikhathI sukha maLe evuM mAnanArA] jIvahiMsA kare che, mRSAvAda seve che, adad vastu le che, maithuna seve che ane parigrahamAM varte che. jinazAsanathI vimukha, strIvazavartI, ajJAnI, anArya karma karanAra, pANyiA A pramANe prarUpaNA kare che - ... jema gumaDA ke phollAne dabAvI paru kADhatA turaMta pIDA dUra thAya che. tema samAgamapArthI AI sAthe samAgamamAM zuM doSa che ?...jema gheTe pANIne halAvyA vinA pI le che. tema samAgamapArthI strI sAthe samAgamamAM zo doSa che ...jema piMga pakSiNI pANIne halAvyA vinA pI le che, tema samAgama pArTI AI sAthe samAgamamAM zo doSa che? * vivecana-232 thI 236 : he vAdIo ! tame sukhathI sukha iccho cho, tethI hiMsA, jUTha, corI, maithuna, parigrahamAM vartI asaMyata bano cho, tame vartamAna sukhanI eSaNAmAM aA vaipayika sukhanA AbhAsathI pAramArthika ekAMta atyaMta mokSasukhane gumAvo cho, kemake pacanapAcanAdi kriyAmAM vatatA sAvadha anuSThAnanA AraMbha vaDe jIvahiMsA karo cho tathA je jIvonA zarIrano upabhoga tame karo cho, teonA svAmIe te zarIra arpaNa karyA na hovAthI adattAdAna lAge che, tathA gAya, bheMsa, bakarI, uMTa AdinA saMgrahathI tenA maithananuM anumodana karatA abrAhma che ane gRhastha AcaraNa karavA chatAM ame pravajita chIe tema bolatA mRSAvAda lAge che. vaLI dhana, dhAnyAdi parigrahathI parigraha doSa lAge. matAMtara mATe pUrva pakSa kahe che - X- ukta rIte prANAtipAtAdimAM vartatA bauddha vizeSa ke nAyavAdI maMDalamAM raklA zaivamatavALA, sad anuSThAnathI bAjumAM rahelA pArthasthA ke jaina matanA pAsasthAdi kuzIlo strI parIpahathI hArelA ane anArya karma karavAthI anArya evA te A pramANe kahe che piyAnuM darzana ja amane thAo, anya darzananuM zuM prayojana che ? jenA vaDe sarANI yita hovA chatAM nirvANa maLe che - teo AvuM zA mATe kahe che ? teo strIne vaza varte che, ajJAna che, rAgadveSathI haNAyela citavALA che, rAgadveSane jivanArA jinanI AjJA je kaSAya, mohanA upazamanA hetubhUta che, tenAthI parogamukha banI saMsArAsakta, jaina mArga dveSI che mATe kahe che. jema koI gumaDAvALo rogI gumaDA ke phoDalAnI pIDA zAMta karavAne lohIpara kADhIne muharta mAtramAM sukhI thAya che, te doSita gaNAto nathI e pramANe strIe karela prArthanAmAM - strI saMbaMdhamAM gumaDuM dAbavA mAphaka kayo doSa che? A rIte samAgamamAM koI doSa nathI je koIne kaMI pIDA thatI hoya to doSa lAge, paNa ahIM 120 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 evuM nathI, tenuM dRSTAMta kahe che- jema peTe pANIne halAvyA vinA pANIthI potAne tRpta kare che temAM koInA upaghAta thato nathI, tema A saMbaMdhamAM koIne pIDA thatI nathI ane potAne saMtoSa thAya che, to temAM doSa kyAMthI hoya? A ja viSayamAM bIjuM dRSTAMta kahe che - AkAzamAM uDatuM evuM kapila pakSI AkAzamAM raheluM evuM bhareluM pANI pIe temAM doSa nathI. tema ahIM paNa darbhadAnapUrvaka rAgadveSa vinA gAdi mATe strI saMbaMdha karatA tene doSa nathI. A rIte gumaDuM dabAvavA mAphaka * * * gheTA athavA kapiMjalanA pANI pIvAnI kriyA mAphaka - X - X - X - strI saMgamAM doSa nathI tema kahyuM. tathA kahe che ke - dharma mATe putranI utpati karavA potAnI strImAM adhikArI tenA patine jema RtukALe zAstrokta vidhie saMga karatA doSa nathI, tema udAsInapaNe kAma bhogavatA doSa nathI. - teno uttara niyuktikAra Ape che- [ni.53-] koI puruSa zastrathI koInuM mastaka chedIne avaLe moDhe ubho rahe, tevI rIte udAsIna puraSa zastrathI ghA karavAno aparAdhI na thAya ? [ni.54-] koI jherano kogaLo pIne mauna rahe ke chAno pIe ane koI na dekhe tethI zuM te puruSa marato bacI jaze? [ni.55-] koI rAjAnA bhaMDAramAMthI mahAmUlya ratnone corIne avaLe mukhe ubho rahe, to zuM tene koI nahIM pakaDa? A rIte koI zaThatA ke ajJa banI khUna kare - jhera pIe - ratna core ane temAM mAdhyacya dhAraNa kare, tethI tenI nirdoSatA gaNAya ? e pramANe ahIM maithunamAM avazya rAga thavAno che ane badhA doSonuM kAraNa che, saMsAra vadhAranAra che, to nirdoSatA kyAMthI ? kahyuM che ke - prANIonA bAghaka A zAstramAM maharSioe kaheluM che ke - jema rU nI bharelI naLImAM tapAvelo loDhAno saLIyo ghAlatAM rU baLe tema strInA saMgamAM yonimAM rahelA jIvono nAza thAya che. A dharmanuM mULa che, bhava-bhramaNa vadhAsnAra che, mATe pApane vadhAravA na icchatA puro viSamizrita anna mAphaka te tyAgavA yogya che ema niyuktikAra kahe che. * sUtra-237 : ukata prakAre maithuna sevanane niravadha batAvanAra pAzu, mizrAdeSTi, anArya che, bALakomAM Asakta rahetI pUtanA mAphaka teo kAmAsakta rahe che. * vivecana-237 : A rIte gumaDuM pIlavA Adi daSTAMta mujaba maithunane nirdoSa mAnanArA, strI parISahathI parAjita, sad anuSThAnanI bAjumAM rahelA nAyavAdi vagere tathA patita jaina sAdhu viparIta darzanavALA tathA duSTa karma AdaravAthI ke dharma viruddha anuSThAnathI anArya evA icchA madanarUpa kAmabhogamAM ke kAmabhoga vaDe sAvadha anuSThAnamAM kata rahe che. ahIM laukika daSTAMta che - jema pUtanA DAkaNa dUdha pItA bALakamAM Asakta rahetI, tema A anAryo kAmAsakta rahe che athavA pUyaNa eTale gheTI potAnA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/4/ra33 121 1rara sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 baccAne vaLage che tema teo paNa che ahIM kathAnaka batAve che- jema badhA pazunA baccAne sUkA kUvAmAM sneha parIkSArthe pheMkyA tyAre bIjI pazu strI kUvAnA kAMThe raDatI ubhI rahe che, paNa gheTI saMtAnanA snehamAM aMdha banIne pariNAmane vicAryA vinA pote kUvAmAM paDe che, mATe bIjA karatA gheTI potAnA saMtAnamAM vadhu sneha dharAve che. * x - kAma Asaktane doSo batAvavA kahe che- * sUjha-238,239 jeo bhaviSya tarapha na jotAM, vartamAna sukhanI ja zodhamAM Asakata rahe che, te yauvana ane Ayu kSINa thatAM pazcAttApa kare che. jemaNe dhamapArjananA samaye dhamapArjana karyuM che, te pachIthI pastAvo karatA nathI, te baMdhanamukta dhIra puruSo asaMyamI jIvananI icchA na kare. * vivecana-238,239 : bhAvi kAma-bhogecchAthI anivRtane nakAdi yAtanA sthAnomAM ghaNuM du:kha paDe che te na vicAratA tathA vartamAna vaiSayika sukhAbhAsane jotAM vividha upAyothI bhogonI prArthanA karatA teo potAnuM AyuSya kSINa thatAM saMvega pAmIne athavA cauvana dUra thatAM viSayatRSNA zAMta na thavAthI zoka kare che kahyuM che ke - [te zoka kare che ke-] muThThIo vaDe meM phakta AkAzane haNyuM ane photarAM ja khAMDyA che, kemake meM manuSya janma pAmIne sat artha mATe Adara na karyo tathA saMsArano vaibhava ane cauvananA madathI sukRto na karyA hoya, te badhAM vRddhAvasthAmAM yAda AvatA hadayamAM khaTake che. - paraMtu jeo uttama satvathI pahelethI ja ta5 ane cAtrimAM udhama kare che, temane pachIthI pastAvo thato nathI - te batAve che - Atmahita karanArA dharma prAptinA avasare jeNe indriyo tathA kaSAyono parAjaya karavAmAM udhama karyo che, teo maraNa kALe ke vRddhAvasthAmAM zokAkula thatA nathI. dharma prApta karavAno avasara vivekIone prAyaH sadAne mATe hoya che. te ja puruSArtha pradhAna che. prAye te ja karavo ucita che. tethI teo bALapaNAthI samajIne viSaya abhilASa choDIne, tapa ane saMyama AcarIne karmanA vidAraNamAM samartha snehAtmaka baMdhanathI sarvathA mukta thaIne asaMyama jIvita icchatA nathI athavA jIvana-maraNamAM nispRha banI saMyamamAM udhama kare che. * sUtra-240,241 jema tIvra vegathI vahetI ane viSama taTavALI vaitaraNI duttara che, tema vivekahIna puruSo mATe lokamAM strIo dura che. jemaNe zrI saMsarga ane kAmazRMgara choDyA che, te sarve upasargone jItI saMvararUpa samAdhimAM sthita thAya che. * vivecana-240,241 - udAharaNa - jema vaitaraNI nadI madhya bhAge ghaNAM vegavALI ane viSamataTa hovAthI dustara che tema A lokamAM nArIone vivekarahita ane hIna savavALA parapo duHkhethI choDI zake che. teNI hAvabhAvothI vidvAn puruSone paNa vaza kare che. kahyuM che ke - jyAM sudhI lIlAvALI strInA nIla pAMkhavALA kaTAkSa bANo - x * puruSanA hRdayanI dhIrajane coranArAM che, te lAgyA nathI, tyAM sudhI te sanmArgamAM rahe che, lajjA ane vinayane sAcave che ane indriyone vazamAM rAkhe che, mATe ja vaitaraNI nadI mAphaka nArInA phaMdAmAMthI chUTavuM muzkela che - vaLI - je strI saMganA vipAkane jANanArA uttama puraSoe aMta sudhI nArInA saMyogane tajela che. tathA tenI sAthe ja vasa, alaMkAra, mALAthI potAnI kAma vibhUSAne tajelA che tathA strInA saMga saMbaMdhI sarve kRtyo tathA bhUkha, tarasa vagere pratikULa upasargonA samUhane choDIne, je mahApuruSa sevita mArga prati pravRtta thayA che, te ja svastha cittavRtirUpe rahelA che teo anukULa-pratikULa upasargocI kSobha pAmatA nathI, paNa viSayAsakta, strI Adi parISahathI parAjita, aMgArA upara paDelA mINa mAphaka rAgarUpa agni vaDe baLatA asamAdhie rahe che - have strI Adi parISaha parAjitanA kula kahe che- * sUtra-242,243,244 [adhuruM-) : jyAM prANI svakamanuisAra viSaPNasIna kRtya kare che, te duHkhI thAya che ane kAmajayI puruSa samudrane pAra karatA vepArI mAphaka saMsAra tarI jAya che. satatI bhikSa ukta kathanane jANIne samiti pUrvaka vicare, mRSAvAdano tyAga kare, adattAdAnanuM paNa visarjana kare. udad, adho, tirthI dizAmAM je traNa-sthAvara jIvo che, tenI viratI kare, * vivecana-242,243,244 [adhuruM-1 - ukta anukUla-pratikULa upasargane jitanArA sarve dura saMsAra taraze. dravya oghadaSTAMta-jema lavaNasamudrane vepArIo yAna pAtra vaDe tare che. tema bhAva ogharUpa saMsAra saMyamarUpI nAva vaDe sAdhuo tare che, taryA che, taraze. have bhAva ogha je saMsAra che, temAM strI saMgathI kheda pAmI, strI saMgathI bIjA jIvone pIDe che, teo potAnA pApathI asAtA vedanIya bAMdhe che. have upasaMhAra karatA upadeza Ape che - upara kahyuM ke jema nArIo vaitaraNI nadI mAphaka durastara che, te jeNe parityAgI che, teo samAdhipUrvaka saMsAra tare che, strIsaMgI saMsAramAM svakRta karmothI ja duHkha pAmaze. bhikSuo A badhuM jANIne, heyaupAdeyapaNe oLakhI zobhana vratavALo banI, pAMya samitie samita thaI vicare Ama kahI mULa-uttaraguNa kahyA. Avo banI saMyamAnuSThAna kare. asatya vacana vizeSathI varSe. daMtazodhana mAtra paNa adatta na le. Adi grahaNathI maithuna, parigraha levA. te maithuna Adi cAvajIvana Atmahita mAnato parihare. - ukta vratomAM ahiMsAnI vRtti hovAthI tenuM prAdhAnya batAvavA kahe che - ud, agho, ticha levAthI homa prANAtipAta lIdho. temAM je koI trAsa pAme te rasa - be,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/4/242,243,244 traNa, cAra, pAMca indriyavALA paryApta - aparyApta bhedavALA jIvo levA - A rIte dravya prANAtipAta lIdho. badhI avasthAmAM - sarvatra kAle kALa-bhAva bheda bhinna prANAtipAta svIkAryo. A rIte caude jIva sthAnomAM karavuM - karAvavuM - anumodavuM vaDe ane mana-vacana-kAyAthI prANAtipAtanI virati kare. A rIte eka pAda uNa be zloka vaDe jIvahiMsA virati Adi mUlaguNo batAvyA. have mUla-uttara guNonA phaLane batAvavA kahe che * sUtra-244 [adhurethI-], 245,246 : [ukata hiMsAdinA tyAgathI zAMti ane nirvANanI prApti thAya che. 123 kAzyapa mahAvIra svAmI dvArA kahela A dharmane svIkArIne bhikSu aglAna bhAve, samAdhiyukta thaIne rogI sAdhunI sevA kare. samyagdaSTi, zAMta muni, mokSa ApavAmAM kuzaLa evA A dharmane jANIne upasargo sahe, mokSa prApti sudhI saMyama pALe - tema huM kahuM chuM. * vivecana-ra44 [adhurethI-] 245,246 : zAMti eTale karma dAhano upazama. nirvANa eTale mokSapada. te rAga-dveSanA dvandvanA nivAraNarUpa pratipAdita karyuM che, te avazya caraNakaraNanA anuSThAyI sAdhune hoya che. have samasta adhyayanano upasaMhAra karatA kahe che - pUrvokta mULa, uttaraguNarUpa athavA zruta-cAstrirUpa durgatine aTakAvavAthI dharma che. tene AcAryAdi pAse upadeza vaDe grahaNa kare che. te zrI mahAvIra vardhamAna svAmIe kevaLajJAna thayA bAda bhavya jIvonA uddhArane mATe kahela che. tene samajIne sAdhue parISaha-upasargathI kaMTALyA vinA mAMdA sAdhunI vaiyAvacca karavI. - kevI rIte? - pote mAMdo na paDe te rIte yathAzakti samAdhi rAkhIne kare. arthAt mAruM jIvana saphaLa thayuM ema mAnato vaiyAvacca-mAMdA sAdhunI sevA kare. A pramANe samyak rIte jANIne, potAnI matithI ke bIjA pAse sAMbhaLI mokSe javAmAM anukULa evA zruta-cAtri dharmane AdarI te samyagdarzanI tathA kaSAyanA upazamathI zItIbhUta thaI athavA parinivRta kalpavALo thaI anukULa-pratikULa upasargone sahIne mokSe jatAM sudhI saMyamAnuSThAna vaDe nirvAha karo. adhyayana-3 'upasargaparijJA' uddezA-4no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa = kRti - adhyayana pUrNa thavA mATe che. vrImi - pUrvavat, nayacarcA temaja. zrutaskaMdha-1, adhyayana-3, TIkAnuvAda pUrNa - * - * - * - * - * - X - 124 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 adhyayana-4 "strI parijJA' cha * bhUmikA : trIjuM adhyayana kahyuM, have cothuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA adhyayanamAM upasargo kahyA. temAM prAye anukULa upasargo duHsahya che. temAM paNa mukhya strIkRta che tene jItavA A adhyayana kahyuM che e saMbaMdhe Avela A adhyayananA upakrama Adi cAra anuyogadvAra che. temAM upakrama aMtargat arthAdhikAra be che. (1) adhyayanano, (2) uddezAno. temAM adhyayanano arthAdhikAra niryuktikAre pUrve batAvela che uddezAno arthAdhikAra niryuktikAra have kaheze. have nikSepa - te ogha, nAma, sUmAlApaka e traNa bhede che temAM oghaniSpanna e adhyayana, nAma niSpanna-strI parijJA che. temAM nAma, sthApanAne choDIne strI zabdanA dravyAdi nikSepa kahe che. [ni.56-] dravya strI be prakAre - AgamathI, no AgamathI. AgamathI strI padArthane jANanAra paNa upayoga rahita. - x - noAgamathI jJazarIra, bhavyazarIra, vyatirikta traNa bheda, vyatiriktanA traNa bheda - ekabhavikA, badghAyuSkA, abhimukhanAmagotrA. jenA vaDe oLakhAya te cinha - ratana, veza, Adi. cinhamAtrathI strI te cinha strI - jeno veda nAza pAmyo che te chadmastha kevalI athavA strI vezadhArI, koI paNa. veda strI - puruSa abhilASarUpa vedodaya. abhilApa - 4 - bolAya te. strI liMgI nAmo; jemake - zALA, mALA Adi. bhAva strI be prakAre - AgamathI, no AgamathI - strI padArthajJAtA ane temAM upayoga hoya. - 4 - no AgamathI bhAva viSayanA nikSepamAM strI vedarUpa vastunA upayogayukta. tenA upayogathI ananyapaNe hovAthI te ja bhAva strI che. jema agninA upayogavALo mANavaka agni thAya che athavA strIvedanA nirvakanA udayamAM Avela karmone anubhave te bhAva strI A pramANe strIno nikSepa che. parijJA nikSepa "zastraparijJA' mujaba jANavo. have puruSa nikSepa [ni.57-] nAma eTale saMjJA. saMjJA mAtrathI puruSa te nAma puruSa. jemake ghaDo, vastra Adi. athavA jenuM nAma 'puruSa' hoya. sthApanA puruSa - kASThAdinI pratimArUpe che. dravya puruSa noAgamathI jJazarIra, bhavyazarIra, vyatikti-temAM ekabhavika, badghAyuSya, abhimukhanAmagotra. athavA dravya pradhAna te mammaNa zeTha Adi kSetrane AzrIne te kSetrapuruSa - saurASTrika Adi athavA je kSetrane AzrIne puruSapaNuM maLe te kSetrapuruSa. je jeTalo kALa puruSaveda vede te kAlapuruSa. jemake- he bhagavan ! puruSa e kALathI puruSapaNe kyAM sudhI hoya? he gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI je kALe puruSapaNuM anubhave. jemake koI eka pakSamAM puruSapaNuM bhogave, bIjA pakSamAM napuMsakapaNuM. jenA vaDe prajA utpanna thAya te puruSa cinha, tenAthI pradhAna te prajanana puruSa - 4 - karma eTale anuSThAnathI pradhAna te
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/bhUmikA 125 karmapurapa-karmakara, bhogathI pradhAna te bhoga-puraSacakravartI Adi. kasarata, baLa, vairya, sava AdithI pradhAna te guNapuruSa. bhAvapuruSa te puruSa vedanA udaye vartato te vedavA yogya karmone anubhave che. A pramANe prapa zabdanA 10-nikSepa che. have pUrve batAvelA uddezAnA adhikAne kahe che [ni.58] pahelA uddezAmAM kahyuM che - strI sAthe pazciyathI, bhinna kathA Adi AlApathI, strInA aMgopAMganI kAma abhilASa ceSTAne jovAthI alpa savavALA puruSane cAstrinI khalanA ke bhaMga thAya che. bIja uddezAmAM kahyuM che - zIlathI bhraSTa sAdhune A janmamAM svapakSa ane parapakSa taraphathI tiraskArAdi ane te saMbaMdhI karmabaMdha thAya che. tethI saMsAsAgaramAM bhamaNa thAya che. zuM strIoe koIne zIlabhraSTa karI potAne vaza karyo che, ke tamAre Avo bodha Apavo paDe che ? - hA, - te kahe che. [ni.59-] abhayakumAra, caMDaudhota, phUlavAlaka Adi potAne zUra mAnatA puraSone sadabhAvarahita strIoe mAyA-kapaTa vaDe potAne vaza karyA che, koIka rAjaya bhraSTa thayA. A traNanA daSTAMta levAnuM kAraNa - abhayamAM buddhi, pradhotamAM zUravIratA ane kUlavAlakamAM tapasvItva hatuM. [ni.60] strIone sugatinA mArgamAM argalA samAna tathA kapaTamAM nipuNa jANIne teno kadApI vizvAsa na karavo. tenA doSo pahelA uddezAmAM tathA bIjAmAM paNa kahyA che. te vicArI Atmahitecchuoe vizvAsa na karavo. [ni61-] zatrane jItavAmAM sArI rIte samartha chatAM strIoe puruSone svavaza karyA che, netra kaTAkSathI bIkaNa banAvyA che. aA savavALA teo strIonA page paDIne, khuzAmata karI niHsAra bane che tathA potAne zara mAnatA puruSo paNa strIne vaza thaI dInatAvALA thatAM pratyakSa dekhAya che, te kharekhara zUra nathI. tethI siddha thayuM ke strIo avizvAsya che. kahyuM che - kapaTathI bharelI, du:khe samajAvAya tevI, kSaNamAM rakta ke virakta banatI strImAM koNa vizvAsa kare. strInA hadayane dhikkAra thAo. anya sAthe vAta kare, anya sAthe bese, anyane hRdayamAM sakhe ane je manamAM dhAre te kare. te koNa jANI zake ke vebanI latAnA gucchAthI gADha hRdayavALI strInA bhAva zuM che ? ke je bhAva bhagna AzAvALIne bole. strI jyAM Asakta thAya to tenI vANI zeraDInA kakaDA ke sAkaranA gAMgaDA jevI mIThI hoya, paNa jo rIsAya to tenI vANI lIMmaDAnA aMkarA jevI kaDavI thAya che. badhuM ApI de, kAma karI Ape, mArI nAMkhe, sthAne sthApI de, prasanna thAya to jIvADe ke rUThe to Thage. sukRtanuM rakSaNa nA kare, sneha na kare, dAna-sanmAna na kare kULa, pUrvaja, bhAvi, zIla e badhuM strInA sahavAsamAM nAza pAme che. kapaTathI bharela, sneha ane dayAvIrahita, jUThuM bolanArI, evI strIono hadayathI vizvAsa na karavo. jIvatA patine mArI nAMkhe, lokamAM vakhaNAvA koI pati 126 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pAchaLa marI jAya, sAMpanI mAphaka strIonuM caritra vAMkAthI paNa vAMku che. gaMgAnI retI, samudranuM jala ane himavatanuM parimANa buddhimAno jANe che, paNa tevA buddhivALA, strInA hRdayane jANatA nathI. rovaDAve tathA rUve, khoTuM bole, pratIti karAve, kapaTathI viSabhakSaNa karI marI jAya paNa tenA aMdaranA sAcA bhAvane koI jANatuM nathI. manamAM anya kArya ciMtave bahArathI anya kAma sthApe, anya bole, AraMbha judo kare - kArya judu kare, mATe strIo mAyAno samUha ane nikRtino sAra che. lokamAM niMdanIka evA asatano AraMbha karanArI tathA paralokamAM vairI samAna kAraNarUpa strI ja che. athavA svabhAvathI kuTila evA yuvAna strIonA caaine koNa jANe che ? doSonI khANa jevI teNInA zarIramAM kAmadeva vase che - ema jANa. vaLI teNI duSTa AcaraNonuM mULa che, narakanI vipula vatanI che, mokSamAM vinA che, badhI rIte varjavA yogya che. te zreSTha puruSone dhanyavAda che, jemaNe potAnI strIo tyAgI, dIkSA laIne vratAdi pALI acaLa, anuttara evA ziva sthAne pahoMcyA che. have zUra puruSa kevo hoya ? te batAve che [ni.62- zruta-cA>>i dharmamAM jenI nizcala mati che, tevo indriyo ane mananA zagune jItavAthI zUra che, te ja mahAsatvayukta che, svakarmanA vidAraNamAM samartha che. kemake - sadanuSThAnamAM nirudhamI jo sapuruSa AcarIta mArgathI bhraSTa thAya to te game tevo baLavAna hoya paNa zUra na kahevAya. have puruSanA saMbaMdhathI strIne thatAM doSa kahe che- [ni.63-] pUrve je zIlanAza Adi doSo strI paricaya AdithI puruSone batAvyA, eTalA ja doSo purapathI strIone paNa thAya che. tethI virAgamArge pravRtta strIoe puruSa paricayAdi parihAra lakSaNa apamAda ja zreSTha che. A rIte 'zrIparijJA' zabda puruSottama dharma pratipAdanArthe che. anyathA puruSaparijJA ema kahyuM hota. * adhyayana-4 "IparijJA" uddezo-1 rka o have sUkAnugamamAM akhalitAdi guNavALuM sUtra kahe che* sUtra-24,248 : [je ema vicAre che ke-] huM mAtA, pitAdi pUrva saMbaMdhane choDIne tathA maithunathI virata thaI, ekalo ekAMtamAM vicarIza...avivekI o chaLathI te sAdhu pAse AvI kapaTapUrvaka evA upAyo jANe che * kare che, ke jethI koIka sAdhuo teNIno saMga karI le che. * vivecana-24,248 :Ano pUrvanA sUtra sAthe A saMbaMdha che - pUrva sUtramAM kahyuM ke - mokSa mATe
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/24,248 123 AjIvana dIkSA pALe. te mokSa saMpUrNa Asakti tyAre tene hoya che. tethI A adhyayanamAM Asakti varjavAnuM kahe che - je koI uttama satvazALI mAtA-pitA, bhAI-yuga Adi pUrva saMyoga tathA sAsu-sasarAdi paDyA saMbaMdhIne choDIne mAtA, pitAdi saMbaMdharahita ke kapAyarahita tathA jJAna, darzana cAritra sahita athavA potAnA hitanAM paramArthanA anuSThAna karanAra thaI, saMyamamAM rahIza evI pratijJA karelo che, te pratijJA sarvottama che, te thoDAmAM batAve che . jenI kAmavAsanA dUra thaI che, strIpazu-napuMsakAdi varjita sthAnamAM rahIza, A pramANe samyagu utthAnathI vicAre che athavA strI-pazu-paMDavarjita sthAnamAM nirmaLa zIla pALanAra banI vicarIza. evI pratijJA karanAra sAdhune avivekI strI zuM kare ? te kahe che- te sAdhune bIjA kAryanA bahAne kapaTa jALa vaDe tenI pAse AvIne athavA temanuM brAhacarya bhaMga karavA tatpara thaI mAgadha gaNikAdi kulavAla tapasvI Adine bhraSTa karavA jema vividha seMkaDo kapaTa karavAmAM catura banIne, judA judA bhAvathI kAmanA udvegane jagADanArI, sArA-mAThAnA vivekarahita, samIpamAM AvIne sAdhune zIlathI bhraSTa kare che. arthAt bhAI, putra Adi bahAnu karI sAdhu pAse AvIne saMyamabhraSTa kare. kahyuM che ke - priya putra, bhAI Adi svajananA premane bahAne AvIne saMsArI saMbaMdha sthApI A strIo pracchanna pati karI de che. athavA teNI gupta nAma vaDe kapaTa jALa ye che. - x * x * x * te strIo mAyAthI bharelI che, ThagavAnA upAyo paNa jANe che. * x * vivekI sAdhu paNa tevA azubha karmonA udayathI temanI sAthe saMga kare che. have teNInA sUma ThagavAnA upAyo batAve che- * sUtra-249 thI ra5ra : te strIo sAthanI ghaNI nikaTa bese che. kAmotpAdaka vaDe DhIlA karI. pharI pahere che. adhokAya khullI kare che, hAtha uMco karI kAMkha batAve che. kyAreka te rIo ekAMtamAM zayana, Asana para besavA nimaMtre che paNa sAdhue tene vividha prakAranA pAza-baMdhana jaNAvA. - sAdhu te strI tarapha daSTi na kare, tenA A sAhasanuM samarthana na kare, sAthe vicaraNa na kare; A rIte sAdhuno AtmA surakSita rahe. ruzIo sAdhune saMketa karIne, vizvAsamAM laIne bhoga bhogavavA svayaM nimaMtre che, sAdhu te zabdone vividha prakAranA baMdhana samaje.. * vivecana-249 thI 252 : pAse besI, sAcaLane atizaya dabAvI, ati sneha batAvatI, vizvAsa pamADe che. tathA purayane kAmavikAra utpanna thAya tevA suMdara vastrone gupta bhAga tarapha daSTi kheMcavA DhIlA kare che * sarakhA kare che arthAtu potAno kAma abhilASa batAvavA, sAdhune phasAvavA vastrone DhIlA karI, pharI bAMdhe che tathA puruSanA kAmane jagADavA 128 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sAthaLo khullA kare che, bagala dekhADatI sAdhunI sAme jAya che . vaLI - jemAM suvAya te palaMgAdi zayyA, besAya te mAMgI Adi Asana tene upabhoga mATe yogya kALe strIo ekAMtamAM vAparavA nimaMtraNa Ape che. arthAtu zayana, AsanAdino upabhoga karavA kahe che. te samaye paramArtha jonAra sAdhu vicAre - jANe ke A badhAM strIsaMbaMdha karAvanAra vividha baMdhano-phaMdAo che ati strIo AsannagAminI hoya che. kahyuM che ke - AMbo hoya ke lIMbaDo, abhyAsanA kAraNe velaDI tyAM caDI jAya che, e pramANe strIo paNa je najIka hoya tene icche che. A pramANe strIone jANIne, teNI sAthe sAdhae saMga na karavo. tethI vadhAre bhakti paNa tajavA yogya che. kahyuM che - tuM tenI pAse je levA icche che te vicArIne le, jo AmiSanA pAsamAM phasAIza to kArya-akArya karIza. strIo pAzamAM phasAvavA tane zayana, Asana ApavA nimaMtraNa kare, to tAre cakSathI na jovuM, tenI daSTi sAthe daSTi na meLavavI, prayojanathI jovuM paDe to avajJAthI jovuM. kahyuM che. buddhimAna puruSa strIthI kAma paDatAM asthiratAthI, snehavinA, avajJA vaDe jarA jue ane akrodhita hovA chatAM krodhathI jue. tathA teNInA kAryakaraNa prArthanA paNa na svIkAre. kemake saMgrAmamAM utaravA mAphaka nakanA vipAkane jANanAro sAdhu strI sAthe saMbaMdha kare te atisAhasa che tathA strI sAthe gAma AdimAM na vicare. vaLI teNI sAthe ekAMtamAM na bese kemake strI sAthe saMgati rAkhavI e sAdhuone mahA pApasthAna che. kahyuM che mA, bena, dIkarI sAthe paNa ekAMtamAM na besavuM. kemake indriyasamUha baLavAnuM che, paMDita paNa temAM mohAya che. A pramANe strIsaMga tajIne AtmA badhA apAyasthAnothI rakSita thAya che. kemake sarve apAyonuM kAraNa strIsaMga che, tethI svahitArthI te saMgane dUrathI ja taje. te strIo phaMdA-phAMsArUpa kevI rIte che? te kahe che - strIo svabhAva thakI ja anAcAra tatpara thaIne sAdhune AmaMtrIne kahe che - huM amuka samaye tamArI pAse AvIza, evo saMketa karIne tathA uMcA-nIcA vacana vaDe vizvAsamAM pADIne pote ja akArya karavA nimaMtre che. potAno upabhoga karAvI sAdhune svIkAra karAve che. athavA sAdhuno bhaya dUra karavA pote kahe che - jemake - huM mArA patine pUchIne ahIM AvI chuM ke tene jamADI, paga dhoI, sUvaDAvIne, saMtoSIne tamArI pAse AvI che, tethI tame mArA pati saMbaMdhI badhI zaMkA choDIne nirbhayatAthI raho. A pramANe vizvAsa pamADIne sAdhune potA pAse bolAve ane kahe ke - A mAruM zarIra tamArA nAnA-moTA kArya mATe samartha che. mATe tame teno upayoga karo, ema kahI lobhAve. paramArthane jANato sAdhu A vividha zabdAdi viSayanA svarUpane jJa parijJAthI jANe, A strI saMsargajanya viSayo durgatino hetu ane sanmArgamAM vinarUpa che. tathA pratyAkhyAna parijJAthI tenA vipAko jANIne tyAga kare.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/1/253 thI 256 129 130 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * sUtra-253 thI 256 : strIo sAdhunA cittane haravA aneka upAya kare che, pAse AvIne karuNa, vinIta, maMjula bhASA bole che. bhoga vaza jANI hukamo calAve che. jema zikArI ekAkI, nirbhaya vicaratA siMhane mAMsanA pralobhanathI phasAve che, tema strIo saMvRtta ekalA sAdhune mohajALamAM phasAve che. jema rathakAra anukrame paiDAnI pUrIne namAve, tema chIo sAdhune jhukAve che. pAzamAM baMdhAyela mRganI mAphaka phUdavA chatAM mukta thato nathI. viSa mizrita khIra khAnAra manuSya mAphaka pachI te sAdhu pastAya che. A rIte viveka prApta karI dravya sAdhu zrI sahavAsa na kare. - vivecana-253 thI 56 ; jenA vaDe mana baMdhAya tevA maMjula vacano bolavA, tehadaiSTithI jovuM, cAMgopAMga pragaTa kasvA. te ja kahyuM che - he nAtha ! priya kAMta svAmI dayita ! tame mArA jIvitathI paNa vahAlA cho, tame mArA zarIranA mAlika cho. ityAdi aneka prapaMco vaDe karuNAlApa ane vinayapUrvaka samIpa AvIne manohara vayanA vizvAsa pamADavA ke kAma vikAra jagADavA bole che. kahyuM che . mita madhura ribhita vacanothI, thoDA kaTAkSathI hasatI, vikAro vaDe mRganenA strInuM hadaya DhaMkAyeluM che. tathA rahasyAtApa vaDe maithuna saMbaMdhI, vacano vaDe sAdhunuM citta vaza karI kArya karavA pravarte che ane sva vaza jANI, nokaranI mAphaka AjJA kare che - vaLI - jema baMdhana-vidhijJa siMhane mAMsapezInA pralobhanathI nirbhaya banelA, ekalA vicaratAne galacaMgAdithI bAMdhe, pachI ghaNI rIte pajave tema strIo vividha upAyothI madhura vayanAdithI koI tevA mana-vacana-kAyAthI saMskRta sAdhune svavaza kare che. saMskRta zabda strInA sAmarthyane batAve che. jo saMvRta paNa baMdhAya to asaMvRtanuM zuM ? vaLI potAne vaza karyA pachI te strI, sAdhune potAnI icchita vastu tarapha namAve che. jema sutAra cakranA bAhya bhAgane namAve che, ema strIo paNa sAdhune potAnA anukULa kAryamAM pravatavi che. te sAdhu mRganI jema pAzAmAM baMdhAI mokSa mATe varte, paNa mukta thato nathI. pachI mRganI jema baddha te sAdhu strInA phaMdAmAM phasAI kuTuMba mATe rAta-divasa kaleza pAmato pachI pastAya che. gRhasthanA ghera ATalI bAbato avazya saMbhave che. jemake - koNa krodhI ke samacita che? konuM dhana lauM, kone ApuM ? koNe ughADyuM - koNa laI gayuM? koNa paraNelo ke kuMvAro che? A pramANe ciMtAmAM paDI jIva pApano bhAro bAMdhe che. tathA meM kuTuMba mATe dAruNa karmo karyo, tenAthI huM ekalo baLuM chuM. phaLa bhogavanArA jatA rahyA. A rIte ghaNAM prakAre mahA mohathI kuTuMba pheMdAmAM paDI pastAya che. A vAta deTAMtathI spaSTa kare che - jema koI viSamizrita bhojana jamIne pachI tenA AvegathI AkuLa thaIne pastAya che ke - meM pApIe vinA vicAre, vartamAna sukha [3/9] mATe rasika banIne kaDavA phaLavALuM bhojana khAdhuM, tema te sAdhu putra pautra dohitra jamAI AdinA bhojana, vastra, pariNayana, alaMkAra, janma-maraNakarma, roga cikitsAnI ciMtAmAM AkuLa banI, potAnA zarIra kartavya vIsarIne, Aloka-paralokanA hitanA anuSThAnano nAza karIne, roja te pravRttimAM AkuLa banI pastAya che. e rIte ukata rIte potAnA anuSThAnanA vipAkane pAmIne athavA viveka grahaNa karI, cAstrimAM vidanakArI strIo sAthe eka vasati kAtI nathI. koI muktigamata yogya ke rAgadveSarahita sAdhune paNa strIo sAtheno sahavAsa sadanuSThAna vighAtakArI che. strI saMbaMdhI doSo batAvI have upasaMhAra kare che- * sUga-253,58 : A saMsarga vizvalita kAMTA jevo jANIne sAdhu teno tyAga kare, strIne vaNa, gRhasthanA gharamAM ekalA upadeza dAtA, tyAgane TakAvI na zake. je sAdhu zrI saMsarUpa niMdanIya karmamAM Asakata che, te kuzIla che tethI te uttama tapasvI sAdhu hoya to paNa strI sAthe na vicare. * vivecana-53,258 : strI sAthe saMparka rAkhavAthI je kaTu vipAka thAya che, te kAraNathI strIo varjavI. tenI sAthe vAto paNa na karavI. jema viSa lagAvela kAMTo zarIramAM bhAMgelo hoya to pIDA utpanna kare che, tema strInuM smaraNa paNa pIDA Ape che. tethI strIone viSalipta kaMTaka samAna jANI tyAga karavo. kahyuM che - viSa ane viSayomAM ghaNuM aMtara che. viSa khAvAthI mAre che. viSaya maraNa mAtrathI mAre che. viSa khAvuM sAruM paraMtu viSaya bhoga eka vakhata paNa sAro nahIM. kemake viSathI ekavAra mare paNa viSayanA AsvAdu narakamAM paDe che. tathA ekalo gRhasthane ghera jaIne strIno vazavartI teNe bolAvelA samaye jaI tene anukaLa vartatA dharma kahe to te samyaka sAdhu nathI. kemake niSiddha AcaraNanA sevanathI avazya tyAM apAya saMbhave che. vaLI koI nimittathI koI vRddhA AvavA samartha na hoya, tyAre bIjA sAdhunI sahAya vinA ekalo jaIne bIjI strIo hoya athavA koI puruSa sAthe hoya tyAre strI-niMdA ane viSaya-jugupsA pradhAna vairAgyajanaka upadeza vidhipUrvaka kahevo - vidhipUrvaka dharmakathana karavuM. * x * have kahe che - je maMdabuddhivALA che, sad anuSThAna vicArIne vartamAna sukhane jonArA che, teo pUrve dharma kahI, pachI temAM gRddha banIne pAsatthA kuzIlIyA avasA saMsakta ke yathAzcaMda mAMnA kaMIpaNa thaI A saMbaMdhathI ke ekAkI ane dharmakathanAdi vaDe - niMdanIka kathAthI AhAra le che. athavA strI sAthe kathA karanAra, daSTi meLavanAra, paricaya rAkhanAra ke bhakta mAnanAra rUpa kuzIlIyA bane che - durAcArI bane che. terI vikRSTa tapa karI kAyA gALI nAkhI hoya, tevA sAdhu paNa Atmahitane mATe samAdhimAM gurUpa strIo sAthe vicare nahIM - rahe nahIM baLatA aMgArAnA samUha
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/1/rapa7,258 131 jevI mAnIne strIne dUrathI ja varjavI. kevI strIo sAthe na vicaravuM? te zaMkAno khulAso kare che- * sUtra-259 thI 262 : bhale potAnI putrI, putravadhu dhAbI ke dAsI hoya, moTI uMmaranI ke kuMvArI hoya, paNa sAdhu tenI sAthe paricaya na kare. - strI sAthe ekAMtamAM besela sAdhune joIne teNInA jJAtijano ke mitrone kadI du:kha thAya che ke A sAdhu paNa strImAM vRddhA ane Asakta che, [pachI kodhathI teo kahe che-] tuM ja A strIno rakSaNa ane bharaNa-poSaNa karanAra manuSya ho tema lAge che. udAsIna zramaNane AvI sthitimAM joIne koI krodhita thaI jAya che. teo rumImAM doSa hovAnI zaMkA kare che ke - A strI sAdhune bhojana Ape che. samAdhi bhraSTa zramaNa ja te strIo sAthe pazciya kare che. tethI sAdhu Atmahita mATe strInI zayyA najIka na jAya. * vivecana-59 thI 262 : - dIkarI hoya, putravadhU hoya, dUdha pAnArI Adi pAMca dhAvamAtAo mAMnI koIpaNa eka dhAvamAtA hoya ke je mAtA tulya che, bIjI strIo to dUra rahI, pANI lAvanAra dAsI hoya to paNa A badhI strIothI dUra rahe, tethI sAthe na vicare, na ekalo bese ke na saMparka kare. te moTI hoya ke nAnI, tenI sAthe paricaya paNa na kare, bhale sAdhune dIkarI, putravadhU AdimAM kuvAsanAdi nathI thavAnA paNa ekAMtamAM sAthe rahetA bIjAne zaMkA utpanna thAya che, te na thAya mATe strI saMparkano tyAga karavo. - have bIjAne kevI zaMkA thAya ? te kahe che - ekalI strI sAthe sAdhune joIne bIjI strIo athavA te strInA ravajanAdine manamAM du:kha thAya ane teo zaMkA kare che ke jema prANIo icchA-madana-kAmathI gRddha che, tema Avo A zramaNa strInA mukhane jovAmAM Asakta cita thaIne potAno saMyama vyApAra choDIne A sAthe nirlajja thaIne rahe che. kahyuM che ke - mAthuM muMDAvela che, moTuM gaMdhAya che, bhIkha mAgIne peTa bharavuM che, zarIra meluM ane zobhArahita che, chatAM Azcarya che ke tenA manamAM jI kAmavAMchA rahelI che. tathA ati krodhathI baLelA teo bole che ke - he sAdhu! tuM eno dhaNI thaIne beTho che, mATe teNInuM rakSaNa, poSaNa kara athavA Aja sudhI ame teNInA bharaNapoSaNanI ciMtA karI. have tuM ja teno dhaNI che, jethI tArI sAthe mokalI satadina paDI rahe che. - vaLI te tapa karanAra sAdhu, rAgadveSarahita udAsIna jANIne, tapathI gALelI kAyAvALo, viSayavhepI sAva hoya ane strI sAthe ekAMtamAM dharmanI vAto karato hoya, to paNa keTalAMka puraSo tenA para kope che athavA sAdhunI potAnI dharmapravatimAM udAsIna ane grI sAthe vAta karato jANI keTalAMka puraSo kope che. to vikAravALA bhAva joIne kema na kope ? athavA teo sIdoSanI zaMkAvALA thAya che, te A 132 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pramANe A strI sAdhu mATe vividha AhAra banAve che - x - mATe A sAdhu roja ahIM gaucarI mATe Ave che athavA sasarAne bhojana pIrasatA jyAre sAdhune AvatA jue che tyAre sasarAne aDadhuM ApIne AkuLa vyAkuLa thatI ekane badale bIjI vastu Ape che tyAre sasaro vagere te strIne kulaTA mAne che. daSTAMta Ape che. - koI vahU gAmamAM naTanA khelamAM yAtavALA hatI. teNe dhaNI ane sasarAne cokhAne badale rAIkA gAMdhIne pIsyA tyAre dhaNIe krodhita thaI teNIne ghaNI mArI, kulaTA mAnI gherathI kADhI mUkI. - samArgamAM vinarUpa strIo sAthe parIcaya rAkhavo - tenA ghera vAraMvAra javuM, vAto karavI, dhArIne jovuM vagere mohanA udaye sAdhu kare che. te sAdhu prakarSathI bhraSTa che, dharmadhyAna mATe nA mana-vacana-kAyAnI pravRtti thakI bhraSTa che, zIthIla che, tethI ja strI saMstava karI samAdhi yogathI bhraSTa thAya che. uttama sAdhuo tevA kumArge jatA nathI. * x * strIe karela mAyA ke strInI vasatimAM AtmahitArthI sAdhu jatA nathI. te strIo paNa A lokamAM niMdA, pazloke durgatimAMthI bace che, tethI teNInuM paNa hita che. athavA strI saMsarga anartha mATe che, mATe he zramaNa ! strInI vasati ke teNIe karela bhaktirUpa mAyAne Atmahita mATe tuM tyaja. zuM dIkSA laIne paNa koIka sAdhu strIsaMbaMdha kare che ? hA. te kahe che- * sutra-263 thI 266 : keTalAka sAdhu gRhatyAga karavA chatAM mizra mAnuM sevana kare che ane tene ja mokSano mArga kahe che, kemake kuzIlo bolave zUrA hoya che. kuzIla sAdhu sabhAmAM potAne zuddha batAve che, paNa chUpI rIte pApa kare che, jJAtA paNa jANI le che ke A mAyAvI ane mahAzaTha che. dravyaliMgI jJAnI pUchavA chatAM potAnA dutane kaheto nathI. paNa AtmaprazaMsA kare che, maithuna icchA na karo tema kahetA kheda pAme che. jeo strIonuM poSaNa karI cUkyA che, strI-veda * khedanA jJAtA che. temAM keTalAka buddhizALI hovA chatAM strIone vazIbhUta thaI jAya che. * vivecana-263 thI 266 : - keTalAMka ghara choDIne pharI tevA mohodayathI dravyaliMga mAtra rAkhIne bhAvathI gRhastha samAna evA mizrabhAva rAkhe che. teo ekAMte gRhastha nathI ke ekAMte sAdhu nathI, AvA adharmI chatAM mokSa ke saMyamanA mArgane bole che, te kahe che ke ame AraMbhela madhyama mArga ja zreSTha che. kemake Ama vartavAthI dIkSAno nivahi thAya che. A te kuzIlonuM mAtra vacana-vIrya che, anuSThAna kRta nathI arthAt teo vAcA mAtrathI ja sAdhu che, paNa teo sAtA gaurava-viSaya sukhAsakta zItalavihArI che, temane sadanuSThAna karaNazakti hotI nathI. - vaLI te kuzIla vacanamAtrathI vIrya pragaTa karI, dharma dezanA avasare potAne
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/1/ra63 thI 266 133 134 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 doSarahita ke nirdoSa anuSThAnavALA kahe che ane ekAMtamAM pApa ke asat anuSThAna kare che, te tenA dukRtyone chUpAvavA chatAM, tenI ceSTA AdinA jJAtA-nipuNo athavA sarvajJo te jANI le che arthAta tenA akartavyane kadAca sAmAnyajana na jANe paNa sarvajJo to jANe ja che, * x * athavA vidvAno jANe che ke A mAyAvI, mahAzaTha che, te rAgAMgha evuM mAne che ke mArA pracchanna kAryo koI jANatuM nathI, paNa te pApane paNa vicakSaNo jANI le che. kahyuM che ke - lavaNa khAruM nathI ke ghI-tela coLAtuM nathI tema koI bole to paNa anubhavanArane chetarI na zake, tema kalyANa anubhavatA AtmAne kaI rIte chetarI zakAya? - vaLI pote karelA chUpA pApo saMbaMdhI AcAryAdi pUche to te bolato nathI ke meM akArya karyuM che. kadAca te mAyAvI potAnA pApa na kahe tyAre bIjA koI preraNA kare to te ajJAnI ke rAgadveSathI bharelo potAnI prazaMsA karI pApane chUpAve che ane dhRSTatAthI kahe che ke - huM AvuM akArya kaI rIte karI zakuM ? vaLI koI punaH preraNA kare ke- Avo puraSa vedodayane anukULa maithuna abhilASa na karIza, tyAre te glAni pAmI AMkha ADA kAna kare che athavA marmaviddha thaI khedathI kahe che ke - huM pApI chuM te ThIka che, huM jo apApI houM to mArAthI zuM thAya ? kemake viSarahita sApane loko paNa pIDA kare che. - strIne poSe te strI poSaka - anuSThAna vizeSamAM rahelA arthAt bhutabhogI manuSyo tathA strIveda-mAyAthI bharelI strI che, tevuM potAnI autpAtikI Adi buddhithI jANanAra nipuNo paNa, koIka mahAmohAMdha cittathI, saMsAramAM avatarAvanAra mAgI samAna strIone vaza thaI, teNInI nikaTa jAya che ane teNI - X - je kaMI kAryaakArya kahe, te-te kare che, paNa ema jANatA nathI ke A kArya karAvanAra AvI che. jemake - [potAnuM kAma kaDhAvavA] A hase che, De che, vizvAsa pamADe che, paNa pote puruSano vizvAsa karatI nathI. mATe kuzIlayukta puruSe strIone zmazAnamAM laI gayelA ghaDA mAphaka tajI devI. strIo samudranA taraMga jevI caMcaLa che, saMdhyAnA vAdaLa sama kSaNika rAgavALI che. kArya pUrNa thatAM alatAnA raMgane dhoI nAMkhe tema puruSane nirarthaka pANI choDI de che. strI svabhAvanuM daTAM yuvaka kAmazAstra bhaNavA pATalI putra gayo. rastAmAM bIjA koI gAmamAM koI strIe kahyuM - he sukumAra sohAmaNA puruSa! tuM kyAM jAya che ? yuvake kharI vAta kahI, te strI bolI-bhaNIne mArI pAse Avaje. pachI bhaNIne te tyAM Avyo. te strIe tene snAnAdithI tRpta karI, tene vaza karatAM, te pakSe strIne hAtha vaDe grahaNa karI. te strI cIso pADavA lAgI, loko AvatA puraSa para pANIno ghaDo pheMkyo. pachI lokone game te samajAvI dUra karyA. pachI e yuvakane pUchayuM ke teM kAmazAstramAM strI svabhAvanuM jJAna meLavyuM che ? - [A rIte upadeza Ape che ke-] strInuM catri durvijJoya che mATe temAM AsthA na kaQI. kahyuM che ke - hadayamAM anya, vayanamAM anya, karmamAM anya AgaLa anya, pAchaLa anya ityAdi strIone badhuM anya che [mATe te avizvAsya che.] have A lokamAM ja strIsaMbaMdhI vipAkane batAve che- * sUtra-267,268 , parI sevana karanAranA hAtha, paNa chedIne AgamAM seke che, athavA mAMsa, cAmaDI kApIne, tenA zarIrane kSArathI siMce che. pApathI saMtapta paraSo A lokamAM kAna, nAka ane kaMThanuM chedana sahana kare che, paNa evo nizcaya nathI karatAM ke have A pApa nahIM karIe. * vivecana-267,268 : strIno saMga ja sagIne hAtha-paganA chedana mATe thAya che. arthAt A mohAturane A saMbaMdhathI hAtha-paganuM chedanAdi thAya che. athavA te paradAdA sevInA mAMsAdine kApIne agnithI temane jIvatA roke che, rInA saMbaMdhIonA kahevAthI rAjapuraSo te paradAsa sevIne trAsa Ape che, vAMsaDAthI cholIne tenA upara kSAravALuM pANI nAMkhe che. vaLI te pApIo svakRta doSathI kAna, nAka tathA kaMThanuM chedana sahana kare che. A pramANe ghaNI viDaMbaNA manuSya janmamAM pApakarmathI pAmIne narakathI adhika vedanAne anubhave che. "have ame AvA pApa karI nahIM karIe" evuM bole che - vicAre che. A loka-paraloka saMbaMdhI ghaNI du:kha viDaMbanA sahe che, paNa te pApathI nivRta thatA nathI. sUtra-29,2eo - A loka kRti che ane strI-vedamAM paNa sukathita che ke strIo kahelI vAtanuM kArya dvArA pAlana karatI nathI...strIo manamAM kaMIka judu vicAre che, vANIthI judu kahe che ane kArya kaMIka judu ja kare che, tethI sAdhu strIone ghaNI mAyAvI jANI teNIno vizvAsa na kare. * vivecana-266,230 : guru pAsethI athavA lokathI sAMbhaLeluM che ke strIonuM cita ghaNuM gUDha che, teno saMga kaDavA vipAkavALo che, strIo cala svabhAvavALI che, duSpaciArA ane TUMkI daSTivALI che, svabhAve tuccha ane ahaMkArI che evuM koIe sArI rIte kahyuM che athavA ghaNA kALathI lokazruti paraMparA thakI jANeluM che tathA strI svabhAva jaNAvanAra zAstramAMthI ke strInA A svabhAvane tenA saMbaMdhanA vipAkathI A vAta jaNAya che. kahyuM che ke - strInuM hRdaya ghaNuM gUDha che. teNInuM mukha darpaNamAM raheluM che. tenA bhAva jANavA parvata mArgamAM rahela durga jevA viSama che. teNInuM citta kamaLa x upara pANI jevuM caMcaLa che, sthira rahetuM nathI. strIo velaDI mAphaka viSanA aMkurA jevA doSo vaDe vadhelI che. sArI rIte jItelI, prIta karelI, asara karelI hoya, to paNa strIno vizvAsa na karavo. strInI kAmanA karatA jeNe duHkha na bhogavyA hoya tevo koI puruSa
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/1/266,230 15 jIvalokamAM hoya to AMgaLI UMcI kare. strInI A prakRti che ke, te badhA puraSanuM mana vihaLa karI de che, paNa kAmathI nivRtta thayo hoya to, tenuM mana bI caMcaLa karI zakatI nathI. have akArya karIzuM nahIM ema kahevA chatAM kAyAthI virupa AcaraNa ja kare che. athavA pApakarma nahIM karuM evuM bUla karIne paNa pharI kukarmo kare che. - have sUtrakAra strIno svabhAva pragaTa karatA kahe che - pAtALanA udara jevA gaMbhIra mana vaDe strIo manathI judu ciMtave che, mAtra kAnane game paNa pariNAme bhayaMkara evI vANIthI juduM ja bole che, vartanamAM kaMI judu ja kare che. A rIte strIo ghaNI mAyAvI che. AvuM jANIne sAdhu, strIno vizvAsa na kare, tenI mAyA jALamAM nA phasAya. TAMta kahe che dattane koI gaNikAe aneka prakAre ThagavA chatAM teNe vezyAne vAMchI nahIM, tethI teNI bolI ke dhe mAre daubhagyathI laMkti evIne jIvIne zuM prayojana che? have huM agni praveza karIza. tyAre dave kahyuM ke vaizyA mAyAthI AvuM paNa kare che. vezyA pUrve khodAvelI suraMgamAM thaI, agni saLagAvI, ghera jatI rahI. datte teNInA kapaTane vicAryuM to paNa dhUtae tene agnimAM pheMkI dIdho. mATe strIono vizvAsa karavo nahIM. * sUtra-271 thI 234 - vividha vastro ane alaMkArayukta koI yuvatI zramaNane kahe che ke he bhayathI bacAvanAra / mane dharma kaho, huM virata banI saMyama pALIza. athavA zrAvikA hovAthI huM sAdhunI sAdharmiNI chuM. paNa jema ninA sahavAsathI lAkhano ghaDo pIgaLe tema strI saMsargathI vidvAna viSAda pAme che. jema lAkhano ghaDo agnithI tapta thaI zIgha nAza pAme che, tema mInA saMsargathiI sAdhu zIgha saMyamathI bhraSTa thAya che. koI sAdhu pApakarma kare che, paNa pUchIe to jaldI kahe che ke huM pApakarma karato nathI, strI to bALapaNathI mArA khoLe melI che. * vivecana-201 thI 274 : abhinava yauvanA strI vividha vaya alaMkArathI vibhUSita zarIra banIne kapaTathI sAdhune kahe che - huM gharanA phaMdAthI virata chuM, mAro pati mane anukULa nathI, mane te gamato nathI athavA teNe mane tyAgI che. mATe have huM saMyamane AvarIza athavA bIjA pATha mujaba mauna arthAta muninuM vartana eTale saMyamane AdarIza. mATe he bhayakAta! mane dharma kaho, jethI huM tame kahelA dharmane sAMbhaLIne du:khonuM bhAjana na banuM. athavA AvA bahAne strIo sAdhu pAse AvIne kahe che ke - huM zrAvikA chuM, tethI sAdhanI sAgharmiNI chuM, AvI mAyAthI najIka AvIne kulavAluka mAphaka sAdhune dharmathI bhraSTa kare che arthAta nuM sAMnidhya brahmacArIne mahA anartha mATe thAya che. kahyuM che ke - te ja jJAna, te ja vijJAna, te tapa ane te saMyama - badhuM ja strInA eka pagalAMthI bhraSTa thaI jAya che. A ja vAta mATe dauTAMta Ape che - lAkhano ghaDo. jema agni pAse rAkhatA jaldI pIgaLI jAya che, tema strIo pAse besatA bIjA to 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ThIka paNa vidita vedha-vidvAna paNa dharmAnuSThAnamAM DhIlo banI jAya che. A pramANe strIsaMsarganA doSa batAvI have tenA saMparzajanya doSo batAve che. jema agni upara rahelo lAkhano ghaDo agnino sparza thatAM zIgha nAza pAme che, te ja pramANe strIonI sAthe vasanArA nAzane pAme che. lAkhanA ghaDAnI mAphaka kaThaNa vrata-niyamono tyAga karIne saMyamarUpI zarIra thakI bhraSTa thAya che - vaLI - - ukta saMsAranI saMgINImAM Asakta puraSo Aloka-paralokane visArIne maithuna sevanAdi pApakarma kare che samyaka anuSThAnathI bhraSTa thaIne ukaTa mohavALAne jyAre AcAryAdi preraNA kare tyAre teo kahe che ke - AvA uttamakULamAM janmelo huM AvuM pApanA upAdAnarUpa kArya na karuM. A strI to mArI pUrvanI bI samAna che, khoLAmAM besanAra hatI, pUrvanA abhyAsathI ja mArI sAthe Avo bhAva rAkhe che. saMsAranA svabhAvano jJAtA prANano nAza thatAM paNa AvuM vratabhaMganuM kArya na karuM. * sUtra-275 thI 237 - te ajJAnInI bIjI ajJatA e che ke - te pApakarma karIne pharI inkAra kare che. e rIte te bamaNuM pApa kare che. te pUjA-kAmI asaMyamane icche che. dekhAvamAM suMdara, AtmajJAnI sAdhune AmaMtraNa ApIne teNI kahe che ke he bhavatAraka! Apa A vastra, patra, AkSa ke pAna grahaNa karo. bhikSu Ane pralobhana samaje. ghare javAnI icchA na kareviSayapAzamAM baMdhAnAra maMdaparaya pharI mohamAM paDe che - ema huM kahuM chuM. * vivecana-275 thI 237 : te ajJAnI, rAgadveSathI AkuLa ane paramArthane na jonArAnuM A bIjuM ajJAnapaNuM che eka to akAryakaraNathI cothuM vrata bhAMgyu, bIjuM te vAtano apalApa karIne mRSAvAda seve che, te batAve che ke - je asatanuM AcaraNa kare che ane bIjA koI preraNA kare to kahe che - e pApa meM nathI karyuM. tene AvA asad anuSThAna ane jUThuM bolavAthI bamaNuM pApa thAya che - te zA mATe jUThuM bole che ? te sakAra ane puraskArano abhilASI, mAro lokamAM avarNavAda na thAo, ema vicArI kAryane chUpAve che tethI te asaMyamano sevanAro "viSaSI bane che. suMdara cahesavALA AtmajJa sAdhune joIne keTalIka durAcAriNI strIo nimaMtraNa karIne kahe che ke - he rakSaNahAra sAdhu! vastra, patra, khAna, pAna Adi vastunuM Apane prayojana hoya to tamane huM badhuM ApIza, tame mAre ghera AvIne te grahaNa karo. have upasaMhArArthe kahe che A strIonuM vastrAdinuM AmaMtraNa sAdhue "nIvArakA" jANavuM. jema koI bhavizeSathI bhUMDa vagere vazamAM Ave che, tema sAdhu paNa AvA koI AmaMtraNathI vaza thAya che. tethI teNInA ghera jaI, vastrAdi na Icche athavA gRha ja AvatarUpa che, tema mAnIne te gRhabhramanI icchA na kare - zA mATe ? - te vazIkRta zabdAdi viSayo ja doraDA baMdhana che, tenAthI baMdhAI paravaza karelo neharUpa pAzAne toDavA
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/275 thI 277 13 138 asamartha thaI cittanI vyAkuLatA pAme che, have huM zuM karuM ? ema te jaDa vAraMvAra muMjhAya che. - X - X - adhyayana-4 "strIparijJA'' uddezA-1no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa ka adhyayana-4 "strIparijJA" uddezo-2 o pahelo uddezo kahyo. have bIjo AraMbha kare che - teno saMbaMdha A pramANe - A pUrvokta uddezAmAM "zrInA paricayathI cAritra khalana" me kahyuM. khalita zIlavALAnI je avasthA ahIM thAya che. tenA dvArA thatAM karmabaMdhane ahIM jaNAve che. A saMbaMdhe AvelA A uddezAnuM sUtra A pramANe * satra-238 - sAdhu, mImAM rAga na kare, bhoganI IcchA thAya to pharI virakata bane. chatAM keTalAMka sAdhu bhoga bhogave che, te zramaNonA bhoga tame sAMbhaLo. * vivecana-238 - A sUtrano pUrvanA sUtra sAthe A saMbaMdha che - viSayapAzathI baMdhAyelo moha pAme che, jethI eka-rAgadveSarahita banIne strImAM rAma na kare ane paraMpara sUga saMbaMdha che ke . jovAlAyaka sAghane joIne koI strI sArA azanAdi nIvAkalAnA bahAne sAdhune Thage, to temAM paDIne rAgI na thAya. have mona nuM svarUpa kahe che - dravya oja te paramANu che ane bhAvaoja te rAgadveSa rahitatA che. strIomAM saga karavAthI A lokamAM ja have kahevAnAra nIti pramANe vividha viDaMbanAo thAya che, te saMbaMdhI karmabaMdha thAya che ane tenA vipAkathI narakAdimAM tIvra vedanA thAya che. tethI A pramANe samajIne 'bhAvaoja' banIne sarvakALa te anarthanI khANarUpa mAM ga na pAme. kadAca mohanA udaye bhogano abhilASI thAya to paNa Aloka-paralokanA apAyone vicArIne punaH te bhogothI virakta bane. ukta kathanano sAra e ke - karmodayathI yita temAM pravRta thAya, to paNa heyaupAdeyanA paryAlocanathI jJAnAMkuza vaDe tenAthI dUra thAya. tathA [tapa vaDe zramaNa seve tethI zramaNa che, temanA bhoga paNa tame sAMbhaLo. kahe che ke - gRhasthone paNa bhogo prAyaH viDaMbanArUpa che, to sAdhune to viDaMbanA rUpa ja che. to pachI te bhogavavAthI kevI dazA thAya? te pUrve kahyuM che - je koI veSa viDaMbaka dharmarahita sAdhu viDaMbanA prAyaH bhogone bhogave che, te ja uddezAnA sUtrathI have pachI batAvaze, bIjA paNa kahe che - dubaLo, kANo, khaMja, kAnarahita, pUMchaDA vagarano, bhUkhathI thAkelo, vRddha, hAMDalAmAM khAvA moTuM ghAlatA teno kAMThalo gaLAmAM rahelo che, ghAmAMthI nIkaLatA para ane zarIramAM hajAro kIDAthI pIDA pAmato chatAM kUtarI AvatI jANIne tenI pAse doDe che - ema kAma haNAyelAne paNa haNe che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 have bhogIonI viDaMbanA batAvavA kahe che- * sUtra-239 thI 281 - cAthiI bhaSTa, strImAM mUrSi, kAmamAM ati pravRtta sAdhune potAnA vazamAM jANIne chI paNa vaDe sAdhunA mastaka para strI prahAra kare che. mI kahe che . che mArA vALane kAraNe tame mArI sAthe viharaNa na karatA ho to huM loca karI daIza, paNa tame mane choDIne bIje na jazo. jyAre te sAdhu vazamAM AvI jAya tyAre te strI tene ahIM-tahIM kAma karavA mokale che, kahe che ke - tuMbaDI kApavA charI lAvo, phaLa lAvo. - vivecana-279 thI 281 - - strInA saMstava pachI te sAdhu zIlabheda-vyAtri khalana pAmIne strImAM vRddha bane che, te ja vAtane vizeSa jaNAve che . jenI icchA-madanarUpa kAmamAM baddhi ke mananI pravRtti che te kAmano abhilASaka che, tene Avo kAmI jANIne, dhoLAmAM kALu svIkAranAra che ema samajIne, potAne vaza thayo jANIne, potAnuM tathA tenuM kareluM kahI batAve che, te kahe che he sAdhu! tAruM mAthuM muMDAveluM che, parasevAnA melathI durgadha nIkaLe che, tArA bagala-chAtI-gupta bhAga guptanIya che, chatAM meM tane kuLa, zIla, mayadA, lajjA, dharmAdi tajIne mAruM zarIra ApyuM, paNa tuM to gaNatarI vinAno che, A pramANe kopAyamAna thaIne te strI A viSayamUrSita sAdhune manAvavA tenA pagamAM paDe che. kahyuM che - kesarA phUlAvelA, moTA mAthAvALA siMho, dAna madanA pANIthI jenA kapola upara pAtaLI rekhA paDelI che tevA hAthIo tathA medhAvI puraSo, zUravIro strI pAse kApuraSa banI jAya che tethI viSayamAM ekAMta vRddha jANIne pachI potAnA DAbA pagane uMco karIne te strI, tenA mAthAmAM lAta mAre che, A pramANe te viDaMbaNA pAme che. - have te strI kahe che - he sAdhu! jo vALavALI evI patnI sAthe tuM na viyare, vALavALI strI sAthe bhoga bhogavatA tane zarama AvatI hoya to tArA saMgane icchatI evI huM vALano paNa loya karI dUra karI daIza. pachI bIjA alaMkArAdinI to vAta ja kyAM rahI ? upalakSaNathI bIjuM paNa je kaMI dukara videzagamana AdimAM hoya, te badhuM ja huM karIza. paNa mane choDIne bIje kyAMya na jaIza. arthAta mArA vinA tamAre eka kSaNa paNa na rahevuM. e ja tamane mArI prArthanA che. huM paNa tame je AjJA karazo, te-te karIza. - A pramANe ati manohara, vizvAsya, akALa mATe suMdara vacano vaDe vizvAsa pamADIne pachI te strI zuM kare che, te kahe che - vizvAsanA vayano jyAre A sAdhu mAre vaza thayo che, tema AkRtithI ke ceSTA lakSaNathI strIo jANI le che, pachI te kapaTanATakanI nAyikA strIo sAdhano abhiprAya jANIne pachI anacita karma vyApAramAM te sAdhune yoje che. athavA tevA sAdhunA veSamAM ja tenI pAse je kAma karAve che, te batAve che-
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/239 thI 281 139 140 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jenA vaDe tuMbaDu chedAya tevI charI Adi laI Ava ! eTale tuMbaDAnuM moTuM vagere banAvIe - pAgAdinI mukhAdi karIe tathA suMdara nALiyera vagerenA phaLo, tuMbaDA Adi tame laI Avo athavA vAphaLa eTale dharmakathArUpa vyAkaraNa ke vyAkhyAnarUpa vAcAnuM phaLa - vastrAdi lAva. * sUtra-282 thI 285 - ke sAdhu zAka pakAvavA lAkaDA lAvo, tenAthI be prakAza paNa thaze. [kahe che ke-] mArA paga raMgI do, mArI pITha coLI do...mAre mATe navA vastra lAvo athavA A vastra sApha karI do. anna-pANI lAvo, gaMdha ane raja-haraNa lAvo, mAre mATe vANaMda bolAvo...mArA mATe aMjanapama, ahaMkAra ane vIrA lAvo, loulounA phUla, vAMsaLI ane guTikA lAvo...uzIramAM pIsela koSTha, tagara, agara lAvo. mukha upara lagADavAnuM tela ane vAMsanI peTI lAvo. * vivecana-282 thI 285 - - tathA zAka, Takka, vastula Adi, pAMdaDA vagere rAMdhavA mATe lAkaDA lAvo, kyAMka anna-bhAta vagere rAMdhavA mATe evo pATha che athavA so prakAza karavA kAma lAgaze mATe aTavImAMthI lAkaDAM lAvavA kahe che. tathA pAtarA raMga, jethI huM [sAvI banI sukhethI bhikSA lAvuM athavA mArA paga alatA AdithI raMga athavA bIjuM kAma choDIne ahIM Ave ane jaldI mAro vAMso coLa, mAruM aMga du:khe che, tethI dabAva, pachI bIjuM kAma karaje. - mArA vo jIrNa thayA che, tethI bIjA lAvI Apa athavA melAM vastro dhobIne Apa athavA mArA vastro uMdara Adi khAya na jAya tenuM dhyAna rAkha. ajJa, pANI laI Ava. gaMdha-puSTAdi, hiraNya tathA zobhana joharaNa lAva. huM loca karAvI zakuM tema nathI mATe mAruM mAthuM muMDavA vANaMda lAva. he zramaNa ! mane AjJA Apa, jethI huM mArA lAMbA vALa dUra karI zakuM. - 3atha zabda adhikAra aMtara pradarzana mATe che. pUrve veza-upakaraNa Adine AzrIne varNana karyuM, have gRhasthanA upakaraNane AzrIne kahe che. jemake - sAMjaNIkAjala rAkhavAnI naLI mane lAvI Apa, kaTaka-keyurAdi alaMkAra lAvI Apa. puMkhaNaka mane Apa. jethI huM savaliMkArathI vibhUSita thaIne vINAnA vinoda vaDe tamane prasaE kare. tathA lou, loNanA phUla, komaLa chAlavALI vAMsanI vAMsaLI lAva, te dAMta ke DAbA hAtha vaDe pakaDIne jamaNA hAtha vaDe vINA mAphaka vagADAya che, evI goLI lAva, je khAIne huM naSTa na thanAra cauvanavALI banuM. - utpalakuSTha tathA agara, tagara A baMne gaMdha dravyo che. A kuSTha Adi vIraNInA mULa sAthe vATavAthI jema sugaMdhI thAya tema kara tathA logha kuMkuma Adi vaDe saMskArIta tela mArA mukha mATe ane atyaMgana mATe lAva. evA telane lagADavAthI mAruM mukha kAMtivAnuM thAya tathA veNuM-vAMsanI banelI peTI, karaMDaka Adi lAva, jethI temAM vastrAdi rAkhuM. * sUtra-286 thI 289 : naMdI sUrNakAdi lAvo, chatra-pagarakhAM lAvo, sUpa chedana mATe zastra lAvo, gaLI AdithI vA raMgAvI Apo...zAka banAvavA tapelI lAvo, abaLA Adi, ghaNI lAvavAnuM pAtra lAvo, cAMdalA tathA AMjaNa mATenI saLI lAto, have khAvAne vINo lAvo...saMdazaka, kAMsakI, aMboDA para bAMdhavAnI jALI, darpaNa, data praHIlaka e badhuM lAvI Apo...sopArI, pAna, soya-dorA lAvo. mUtra-papx, sUpaDuM khAMDaNI-gALavAnuM pAtra lAvo. - vivecana-286 thI 289 : naMdImUrNa eTale ghaNAM dravya-bhegA karIne hoTha para lagADavA banAvela cUrNa. AvuM cUrNa koIpaNa rIte lAvo. taDakA ane vassAdanA rakSaNa mATe chatarI tathA pagarakhAMnI mane AjJA Apo, tenA vinA cAle tema nathI. tathA zAka, pAna samAvI charI Adi lAvo, paheravA mATe galikAdithI vastrane raMgI do jethI te kaMIka ke parNa nIluM thAya. upalakSaNathI lAla ke bIjA koI varNanuM bane. sArI rIte ke sukhethI jemAM chAsa vagere ukaLe suphaNI, athati thALI ke kaDAI nAmaka vAsaNa te zAka rAMdhavA lAvo. snAna ke pittanA upazamana mATe AMbaLA lAvI Apo. pANI lAvavA mATe ghaDo lAvI do. upalakSaNathI ghI, tela Adi lAvavAnA badhAM vAsaNa lAvI do. cAMdalo karavA hAthI dAMta ke sonAnI saLI lAvo, jenAthI gorAcaMdanAdi yukata tilaka karuM. athavA jenA vaDe tala pisAya te tilaka karaNI kahevAya. sauvIraka Adi aMjana tathA AMkha AMjavAnI saLI lAvo. unALAmAM tApa zAMta karavAno viMjhaNo lAvo. nAkanA vALa cUMTavAno cIpIyo, vALa saMvAravAnI kAMsakI, aMboLAne sarakho karavAne unanI jALI, AkhuM zarIra jemAM dekhAya tevuM darpaNa tathA dAMtane sApha karavA daMtapakSAlana mArI pAse lAvIne mUko. sopArI, pAna khAvA lAvo, sAMdhavA soya-doro lAva. pezAba karavAnI kuMDI lAvo kemake rAtre bahAra jaIne pezAba huM karI zakuM nahIM mane bIka lAge che jo AvI kuMDI hoya to mAre bahAra na javuM paDe. AnA dvArA bIjA adhama kartavya paNa upalakSaNathI jANavA. tathA cokhA vagere jhATakavA supaDuM lAvo, sAjIkhAra Adi gALavAnA badhAM sAdhano lAvI Apo. * satra-20 thI 293 - devapUjAnuM patra, madirA pAtra lAvo, zaucAlayanuM che AyuSyamAna ! khanana karo, putra mATe dAnajamaNera-tamArA putra mATe eka baLada lAvo... ghaTiA tathA DiDima lAvo, kumArane ramavA mATe kApaDano daDo lAvo. vaSawtu najIka che, makAna ane aglno prabaMdha karo...navI sutaLIthI banela mAMcI ane cAlavA mATe pAdukA lAvo. dohadanI pUrti mATe amuka vastu lAvo, A rIte nokara mAphaka puraNa para hukama kare che...putra janma thatA mI kahe che - A mane lo athavA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/ra90 thI ra93 141 142 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tyAgI do. A rIte koI putrapoSaka uMTanI jema bhAravAhI banI jAya che. * vivecana-290 thI 93 - - devatAnI pUjA mATe tAMbAnuM vAsaNa mathurAmAM caMdAlaka nAme prasiddha che. # - jaLanA AdhArarUpa ke madirAnuM vAsaNa, te lAva. he AyuSyamAna ! mAre mATe zaucAlaya banAva, jenA vaDe tIra pheMkAya tevuM dhatu mArA putra mATe lAva. traNa varSano baLada lAvo. jethI zramaNapurA-tamArA putra mATe gADIe joDI zakAya. - divA-mATInI kUlaDI tathA DiDima-nagAru Adi vAlmivizeSa tathA kapaDAno daDo mArA nAnA rAjakumArarUpa putrane ramavA mATe lAvo. have comAsu AvI rahyuM che, mATe vaSakALamAM rahI zakAya tevuM ghara banAva tathA te kALane yogya cokhA lAvo ke pakAvo, jethI sukhethI AvatA comAsAmAM sukhethI rahI zakIe. kahyuM che ke - ATha mAsamAM ane yuvAnI ke pUrvakALamAM manuSya evuM kartavya karavuM joIe jethI te sukhethI rahI zakAya. - besavA mATe yogya mAMcI,tene navI sUtra-pATIthI bharAvI lAva upalakSaNathI vyAghacarmathI maDhAvI lAva ane paganA mojA ke lAkaDAnI cAkhaDI cAlavAne mATe lAva kemake khullA page huM jamIna upara cAlavA mATe samartha nathI. athavA garbhamAM rahelA putranA dohada-manoratha te pugadahada. aAvartI phalAdi abhilASa vizeSa. tene pUrNa karavA puruSo strIonA kahevAthI kharIdelA nokara mAphaka AjJA karavA yogya thaI jAya che. jema nokaro pAse lAja rAkhyA vinA badhAM kArya karAve che. tema te praSo snehapAzathI baMdhAyela, viSayanA arthIone saMsAramAM avataravA vIthI jevI strI varDa Adeza karAya che. [nokaranI jema kAma karAve che.]. - putrano janma e gRhasthInuM phaLa che eTale puruSonuM phaLa kAmabhoga che ane tenuM phaLa-pradhAna kArya putrajanma che. te kahyuM che - A tenA snehanuM sarvasva garIba ane dhanikane samAna che, caMdana ane zIra vinA ja hadayanuM anulapana che. jethI tene 'zapanikA' ema kahyuM che. e bALaka avyakta vANI bole che. tenAthI AkaSaI sAMkhya ke yoga matAnuyAyI kahe che] sAMkhya ane yoga-mata choDIne teno pitA thAuM] te mane khUba priya lAge che. vaLI kahe che - A lokamAM putra sukha paheluM che, bIju sukha potAnuM che ityAdi. A pramANe putra puruSone amyudayanuM kAraNa che. tenA jamaNI, tene AzrIne je viDaMbaNA puruSone thAya che te batAve che- A bALakane tame sAcavo, mAre ghaNuM kAma hovAthI kSaNa mAga paNa tene sAcavavAnI kurasada nathI. strI krodhIta thaI kahe che - have teno tyAga karI do, huM enA samAcAra paNa nahIM pUchuM. meM tene nava mAsa peTamAM upADyo. tame thoDI vAra tene khoLAmAM besADavA paNa rAjI nathI. ahIM nokaranA deTAMte purUSonI tulanA kare che. nokara to bhayano mAryo kArya kare che, jyAre puruSa to strIne vaza thaI anugraha mAnato khuza thaIne teNInI AjJA pALe che. te kahe che puruSa mAne che ke mane je rUce che, te kArya mArI strI mane batAve che, paNa te jANato nathI ke strI teNIne priya hoya te karAve che. strIo prArthanA kare to puruSa prANo tajI de, mAtAne kADhI mUke, strIe mAMgeluM puraSa zuM na Ape ? zuM na kare ? maLa sApha karavA pANI Ape, paNa paNa dhoI Ape, teNIno baLakho paNa jhIlI le, strIne vaza thaI puruSa badhuM ja kare. A pramANe paNa nimite ke bIjA koI nimitane AzrIne dAsanI mAphaka strI tene AjJA kare che ane te paNa putranA poSavAnA svabhAvavALA te strInI sarva AjJA kare che ane te paNa puganA poSavAnA svabhAvavALA te strInI sarva AjJA pALanArA keTalAMka mohodhyamAM vartatA nA nirdezavartI banI Aloka paralokanA apAyo visarI uMTanI jema bhAra vahenArA bane che. * sUtra-294,ra5 - [ii vaza puro e uThIne paNa putrane dhAvamAtA mAphaka khoLAmAM suvADe che, lAzIla banavA chatAM paNa dhobInI mAphaka kapaDAM dhuve che. A pramANe pUrve ghaNAM priI-vazI paraSoe AvuM karyuM che, je bhogAsakad che, te dAsa-pazu ke mRga jevo thaI jAya che athavA tenAthI paNa adhama che. * vivecana-294,ra5 - raNe paNa jAge to dhAvamAtA mAphaka setA bALakane aneka prakAre gAIne ke bolIne zAMta kare che. jemake - he putra! "tuM nakapura, hasta kSagiri, pATaNa, sIhapura, zaurIpara nagarano rAjA che." AvA asaMbaddha krIDA vayano vaDe strInA yitane anuvatatA puraSo je kare che, tenAthI sarvatra upahAsa pAme che. jenA aMtaHkaraNamAM sArI rIte lajja che, tevA lajjALu puruSo, te paNa lajjA choDIne strInA vacanathI sarve halakAM kAryo kare che, te kAryone sUtramAM batAve che - vastra dhonAra dhobI jevA thAya che. upalakSaNathI bIjuM paNa pANI bharavAnuM Adi kAryo kare che. zuM koI puruSa AvA kAryo kare che ? jethI tame batAvo cho ? - - hA, ghaNAM puruSo AvA kAryo kare che, te batAve che - pUrvokta kAryo strInI AjJAthI kare che . putrane poSavo, vastro dhovA Adi kAryo saMsAranA saMgIoe pUrve karyA che, hAla kare che ane bhAvimAM karaze. jeo kAmabhoga mATe Aloka paralokanA apAyo bhUlIne bhoga bhogavavAmAM rAyelA che teo sAvadha anuSThAnamAM rahelA che. tathA jeo rAgAMdha che, strI dvArA vaza karAyelA che, teo dAsanI mAphaka bIjAM paNa kAryo karavAmAM niyojAya che. jema phAMsAmAM phaselo mRga paravaza che, tema Atmavaza na hoya tevo puruSa bhojanAdi kAryo paNa karI Ape che. tathA nokara mAphaka, gulAma mAphaka maLa sApha karavA Adi kAryo paNa kare che. tathA kartavya-akartavyatA viveka hitatAthI, hitaahita prApti-parihAranA zUnyatvathI pazu jevo (puruSa strI banAvI de che.] jema pazune AhAra-bhaya-maithuna-parigrahanuM jJAna mAtra che, tema A paNa sadanuSThAna rahitatAthI pazu
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/2/294,295 jevo ja che. athavA strIne vaza thayelo dAsa-mRga-noka-pazuthI paNa adhamapaNe hovAthI kaMI nathI - arthAt sarva adhamapaNAthI te puruSa jevuM bIjuM koI nathI, jenI tene upamA ApI zakAya. athavA ubhayathI bhraSTa hovAthI te kaMI gaNatarImAM nathI. 143 tethI ja kahe che - sad anuSThAna rahita hovAthI tene sAdhu na kahevAya. vaLI pAna-soparI Adi pabhioganA rahitapaNAthI te gRhastha paNa nathI. mAtra muMDela mastakadhArI che, mATe [te ubhayathI bhraSTa che.] athavA Aloka paralokanA anuSThAna madhye te kaMI gaNatarImAM nathI. have upasaMhAra karatAM strI-saMgano parihAra kahe che- * sUtra-296,297 3'' A pramANe mInA viSayamAM kahyuM che, mATe sAdhu strI sAthe paricaya ke sahavAsa na kare. A kAmabhogo pApotpAdaka che, tema tIrthaMkare kahyuM che. strI saMsarga bhayotpAdaka che, kalyANakArI nathI, tethI sAdhu Atmanirodha karI, strI ane pazune svayaM hAthathI sparza na kare. * vivecana-296,297 : pUrvokta strIsaMbaMdhI je kaMI kahevAyu, te mujaba - [strI kahe che ke] vALa - vALI - [coTalAvALI] evI huM tamane na gamatI houM to mAthu muMDAvI dauM ityAdi tathA strI sAthe paricaya ane strI sAthe saMvAsa - ekatra nivAsa. AtmahitamAM vartanAro, sarva apAya bhIru sAdhu na kare. kAraNa ke te strIthI jenI utpatti che te kAmabhogo - strI saMparkothI thatAM pApa vajra jevA bhAre hovAthI naskamAM laI jAya che. mATe kAmabhogo avadhakara ke vajrakara che. evuM tIrthaMkara, gaNakara Adie pratipAdita karela che. have upasaMhAra karavA kahe che - A pramANe bhayano hetu hovAthI strI vaDe bolAtA vacano tathA saMstava ane saMvAsa paNa bhayakArI che, tethI strI sAthe saMparka kalyANakArI nathI. kemake te asat anuSThAnano hetu che, ema jANIne te bhikSu kAmabhoganA viSAkane samajIne potAne strI saMparkathI rokIne sanmArgamAM sthApIne je kare te batAve che - nakavIthI prAyaH strIo sAthe ke pazu sAtheno sahavAsa choDe. kemake - strI-pazu-napuMsaka varjita sthAnamAM rahevuM tevuM zAstra vacana che. tathA potAnA hAya vaDe - 4 - strI-pazune na eDe. kemake te paNa cAtrine malina kare che. * sUtra-298,299 : vizuddha lezyAvAt, medhAvI jJAnI sAdhu mana-vAna-kAyAthI parakriyAno tyAga kare ane sAdhu zItAdi sarva sparza sahana kare. "rAga ane mohane dUra karanAra te sAdhu che" evuM vIra bhagavaMte kahyuM che. tethI adhyAtma vizuddha, suvimukta sAdhu mokSa anuSThAnamAM pravRtta rahe. tema huM kahuM chuM. - - 144 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vivecana-298,299 ! - vizeSathI zuddha evA strI saMparkanA parihArarUpa niSkalaMka lezmAvALA arthAt aMtaHkaraNa vRttivALA tathA AvA te maryAdAvartI medhAvI sAdhu; payiA - strI Adi para padArtho mATenI kriyA arthAt viSayabhoga dvArA paropakArakaraNa athavA bIjA dvArA potAnA paga dabAvavA Adi kriyA te para kriyA che. tene jJAnI parihare. kahyuM che ke - viSaya bhoganI upAdhi vaDe na bIjAnuM kArya karavuM ke paga dhovaDAvavA Adi potAnuM kArya strI pAse na karAvavuM. A parakriyA varjana mana-vacana-kAyAthI kare. tethI kahe che-- audArika kAmabhoga mATe manathI paNa na jAya, bIjAne na mokale ke bIjA janAranI anumodanA na kare. te pramANe vacana ane kAyAthI tyAga kare. A pramANe traNa karaNa ane traNa yogathI audAki zarIranA nava bhedo thayA. A pramANe devatA saMbaMdhI nava bheda gaNatAM aDhAra bhedathI brahmacarya pALe. jema strI parISaha sahana kare tema zIta, uSNa, daMza, mazaka, tRNa Adi sarve sparza - parISahone sahana kare. AvA sarva sparzasahe te sAdhu che. ukta vAta koNe karI? te kahe che - pUrve kahyuM te badhu bhagavaMta mahAvIre kevaLajJAna utpanna thayA pachI eka mAtra parahitamAM rakta banIne kahyuM. strI saMparka Adi saMbaMdhI karmaja dUra karanAra evA dhRtaratna tathA rAga-dveSarUpa moha dUra karavAthI bhUtamoda evA [vIra bhagavaMte kahyuM che.] pAThAMtarathI - jemAM rAgamArga-rAgapantha dUra karAyela che te strI saMstavAdi parihAra, te badhuM bhagavaMta mahAvIre kahyuM che. tethI te sAdhu suvizuddha aMtaHkaraNathI rAgadveSAtmaka strIsaMparkathI mukta thaIne sarva karmakSaya thatAM sudhI sarva prakAre saMyama anuSThAnamAM varte - saMyamamAM udhamavALo bane. adhyayana-4 'strIparijJA' uddezAno muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa kRti - zabda adhyayananI parisamApti batAve che. bAkI pUrvavat. adhyayana-4 TIkAsahitano anuvAda pUrNa - * - * - * - * - * - X -
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/bhUmikA 145 O zrutaskaMdha-1, adhyayana-5 "narayavibhaktti" bhUmikA : cothuM adhyayana kahyuM, have pAMcamuM kahe che, teno saMbaMdha A pramANe che - pahelA adhyayanamAM svasamaya-parasamaya prarUpaNA kahI. bIjA adhyayanamAM svasamayamAM bodha pAmavAnuM kahyuM. bodha pAmIne anukULa ke pratikULa upasarga sArI rIte sahana karavAnuM trIjA adhyayanamAM kahyuM. bodha pAmelAe strI parISahane samyak sahevAnuM cothA adhyayanamAM kahyuM. A adhyayanamAM batAvaze ke upasargabhIru strIne vaza thatAM avazya nake jAya, tyAM je vedanA thAya che te. A saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAra upakrama Adi kahevA. temAM upakrama aMtargat adhyayana ane uddezAno arthAdhikAra che. adhyayana arthAdhikAra niryuktikAre pUrve kahyo che. jemake - upasargabhIru strI-vazano narakamAM upapAta thAya. uddezArthAdhikAra to niryuktakAre kahyo nathI. kemake te adhyayanArthAdhikAramAM AvI gayo che. have nikSepa kahe che, te traNa prakAre che - oghaniSpanna, nAmaniSpanna ane sUtrAlApakaniSpanna. temAM oghamAM 'adhyayana' zabda che, nAmamAM nakavibhakti nAma che. te be padavALuM che - naka, vibhakti. temAM 'napada'ne jaNAve che. [ni.64,65] naraka zabdanA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla, bhAva bhede cha nikSepA che. nAma sthApanA sugama che. dravyanaka Agama ane noAgamathI che. temAM AgamathI jJAtA paNa upayoga na hoya, noAgamathI jJazarIra-bhavyazarIra-vyatikti traNa bheda. A ja manuSya ke tiryaMca bhavamAM je koI azubhakarma karavAthI azubha jIvo "kALasauki" Adi che athavA je koI azubha sthAno kedakhAnA Adi che ane naraka jevI vedanA che, te badhAM dravyanaska che. athavA karmadravya nokarmadravya bhedathI dravyanaska be prakAre che. temAM narakamAM vedavA yogya je karmo bAMdhyA te ekabhavika bAMdhelA AyuvALo abhimukha nAmagotravALo e dravya naraka che. nokarmadravya naska to ahIM ja che. te azubha rUpa rasa gaMdha varNa sparza che. "kSetranaska" te kALa, mahAkALa, raurava, mahAraurava, apratiSThAnAdi 84 lAkhanI saMkhyAvALo viziSTa bhU-bhAga che. *kALanaka' jeTalo kALa narakanI vedanA sahe te che. 'bhAvanaka' te je jIvo naskanuM Ayu bhogave te tathA nakamAM bhogavavA yogya karmano udaya che arthAt narakamAM rahela jIvono nArakInA AyunA udayathI prApta azAtAvedanIyAdi kahRdaya te paNa bhAvanaraka che. A pramANe asahya duHkha - karavatathI vaherAvuM, kuMbhIpAka Adi paramAdhAmI kRt ane paraspara udIraNAmRt tathA svAbhAvika e traNa duHkha che. A badhuM jANIne tapa ane cAstrinA anuSThAnamAM rakta rahevuM, kemake te baMne narakanA zatru che, tathA svarga-pavargano eka hetu che. tethI Atmahitane icchatA sAdhue bIju choDIne A bene sAdhavA. 3/10 146 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 have vibhakti padanA nikSepAne kahe che-- [ni.66-] vibhaktinA nAma sthApanA dravya kSetra kAla bhAva ema cha prakAre nikSepa che. (1) koI sacitAdi dravyanuM nAma 'vibhakti' hoya te nAma vibhakti jemake - maiM Adi ATha vibhakti [saMskRtamAM] che. (2) sthApanA vibhakti - pada ke dhAtune aMte sthapAya che athavA pustaka-pAnAmAM chApelI che. (3) dravyavibhakti jIva, ajIvabhedathI be prakAre che. temAM jIva vibhakti saMsArI ane siddha be bhede, siddha jIva vibhakti dravya ane kALathI be bhede che. temAM dravyathI tIrthasiddha, atIrthasiddhAdi 15 bhede che. kALathI prathama samaya siddhAdi bhede aneka prakAre che. sAMsArika jIva vibhakti indriya-jAti-bhavabhedathI traNa prakAre che. temAM indriyavibhakti eka indriyAdi pAMca prakAre che. jAti vibhakti pRthvIkAyAdi cha bhede che ane bhava vibhakti nArAdi cAra bhede che. - ajIva dravya vibhaktirUpI, arUpI ema be bhede che. temAM rUpI dravya vibhakti skaMdha, skaMdhadeza, skaMdhapradeza ane paramANu pudgala cAra bhede che. arUpI dravya vibhakti daza bhede - dharmAstikAya, dharmAstikAya deza ane dharmAstikAya pradeza, e pramANe adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA traNa-traNa bhedo tathA dazamuM addhA samaya. (4) kSetra vibhakti cAra prakAre - sthAna, dizA, dravya, svAmIne AzrIne. temAM sthAnathI urdhva, adho, tIchuM ema loka vaizAkha sthAna puruSa mAphaka keDe hAtha daI ubhela jevo jANavo. temAM paNa adholokavibhakti ratnaprabhAdi sAta naraka pRthvI, temAM paNa sImaMtaka Adi naindraka AvalikApraviSTa puSpAvakIrNa, vRtta, trikoNa, catuSkoNa Adi nakanuM svarUpa kahevuM. tiryazrlokavibhakti jaMbudvIpa, lavaNasamudra Adi bamaNAbamaNA vadhatA svayaMbhUramaNa parvata dvIpa-samudro jANavA, urdhvalokavibhakti saudharmAdi upara upara rahelA bAra devaloka Adi jANavA. temAM paNa vimAnendvaka AvalikA praviSTa puSpAvakIdi vimAna svarUpa jANavuM. dizAne AzrIne pUrvAdi dizAmAM rahela kSetra che. dravyAzrayI zAlyAdinA khetara, svAmI AzrayI amukanuM kSetra che te athavA kSetra vibhakti Arya-anArya bhedathI be prakAre che. temAM paNa Arya kSetra sADA pacIza deza [janapada] ne AzrIne A pramANe - magadhamAM rAjagRha, aMgadezamAM caMpA, baMgamAM tAmraliptI, kaliMgamAM kAMcanapura, kAzI dezamAM vANArasI, kozalamAM sAketa, kurumAM gajapura, kuzArtAmAM sauripura, paMcAle kaMpilapura, jaMgalAmAM ahichatrA, saurASTramAM dvArasvatI, videhamAM mithilA, vatsamAM kausAMbI, sAMDilyamAM naMdIpura, malayamAM ddipura, vacchamAM vairATa, varaNamAM acchA, darzArNamAM mRtikAvatI, cedIkamAM zuktimatI, siMdhusauvIramAM vItabhaya, zUrasenamAM mathurA, pApAmAM bhaMganagarI, purImAM mAsA, kuNAlamAM zrAvastI, lADhamAM koTivarSa, kaikayInA ardhabhAgamAM zvetAbiMkA nagarI ukta sADA pacIza deza te AryakSetra che. [nagarImAM nAma mAhitI mATe jaNAvelA che.] A dezomAM tIrthaMkara, cakravartI, baladeva, vAsudevano janma thAya che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/bhUmikA - zaka, anArya kSetra dharmasaMjJArahita che, te aneka prakAre che. te A pramANe yavana, zabara, barbara, kAya, muruDa, du, gauDa, pakkaNikA, AkhyAka, hUNa, roma, pArasa, khasa, khAsikA, dvibala, cala, osa, bukkasa, bhilla, aMdha, puliMdra, krauMca, bhramara, rUka, kaMboja, cIna, caMcaka, mAlava, dramila, kulAkhya, kaikaya, kirAta, hayamukha, kharamukha, gajamukha, tumukha, meDhamukha Adi aneka anAryo che. te dezanA loko pApI caMDadaMDa karanArA, nirlaja, nirdaya che, jeo dharma evA akSaro svapne paNa jANatA nathI. kALa vibhakti atIta-anAgata-vartamAnakALa traNa bhede che. athavA ekAMta suSama AdinA kramathI avasarpiNI - utsarpiNI bAra ArAvALuM kAlacakra che athavA samaya, AvalikA, muhUrta, divasa, ahorAtra, pakSa, mAsa, varasa, yuga, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, pudgala parAvarta che. 143 bhAvavibhakti - jIva, ajIva bhAva bhede be prakAre che. temAM jIvabhAva vibhakti audayikAdi cha bhede che. temAM audayika - gati kaSAya liMga mithyAdarzana ajJAna asaMyata asiddha lezmA che, tenA anukrame 4-4-3-1-1-1-1-6 e 21-bheda che. aupazamika samyakatva ane cAstri bhedathI be prakAre che. kSAyika-samyaktva ane cAritra, jJAna, darzana, dAna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIrya ema nava bhede che. tathA kSAyopazamika :- jJAna-4, ajJAna-3, darzana-3, dAnAdi labdhi-5 e paMdara bhede che ane samyakatva, cAstri, saMcamAsaMyama maLI 18-bhede che. pAriNAmika bhAva jIva, bhavya, abhavyanA bhedathI traNa prakAre che. sAMnipAtika be thI chavvIsa bhede che. teno saMbhava cha prakAre che ane gatibhedathI te paMdara prakAre che. ajIva bhAva vibhakti mUrvapadArthanA varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAna, pariNAmarUpe che ane amUrtonA gati, sthiti, avagAhanA, vartanAdi che. have samasta pada apekSAe nakonA vibhAgarUpa che tene kahe che-- [ni.67-] zIta, uSNarUpa je tIvra vedanA utpAdaka sparza-saMparka, pRthvI A saMsparzane anubhave che, tene vizeSathI kahe che - devAdi vaDe upazAMta thavuM zakya na hoya te anyAn upakrama che. Avo aparAsAdhya pRthvI sparza nArako anubhave che. upalakSaNathI rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda paNa ekAMte azubha hoya che, tene nAsko anubhave che. tathA 15-prakAranA paramAdhAmIe karela mudgara, asi, kuMtaka, cakra, kuMbhIpAka Adi vedanA pahelI traNa narakamAM nArako svakRt karmo udayamAM AvatA azaraNa thaIne ghaNo kALa bhogave che. bAkInI cAra nakamAM svAbhAvika duHkho che. paramAdhAmI abhAve paNa potAnI meLe ja tIvratara vedanA potAnA karmanA phaLarUpe anubhave che ane paraspara udIti duHkho hoya che. pahelAnI traNa nArakomAM je paramAdhAmI je duHkha de che, te kahe che- [ni.68,6-] aMba, aMbariSa, sAma, sabala, raudra, uparaudra, kAla, mahAkAla, asipatra, ghaNu, kuMbha, vAlu, vaitaraNI, kharasvara, mahAghoSa A paMdara jAtinA paramAdhAmI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 potAnA nAma pramANe duHkha denArA che. teo je je vedanAo nArakInA jIvone Ape che, te kahe che-- 148 [ni.70 thI 83-] temAM aMba nAmaka paramAdhAmI potAnA bhavanathI narakAvAsamAM jaIne krIDA mATe ja nAskone anAtha kUtarA mAphaka zUlAdinA prahArathI eka sthAnethI bIjA sthAne kADhe che, tathA te potAnI icchA mujaba te bicArAne bhamAve che. tathA AkAzamAM uchALIne nIce paDatAM mudgara AdithI haNe che tathA zUlAdithI viMdhe che. kRkATikAmAM grahaNa karIne bhUmi upara uMdhA mukhe paTake che. tyAMthI pAchA AkAzamAM uchALIne nIce pheMke che A rIte viMDabanA pamADIne narakamAM nAskone pIDe che. vaLI te mudgarAdithI haNelA, pharI talavAra AdithI haNelA naka pRthvI upara mUrchita thayelAne karpaNIothI chedIne Amatema cIre che tathA cIratA maganI dALa mAphaka be phADIyA kare che. vacce pachADIne TukaDe TukaDA kare che. A pramANe aMbarSi paramAdhAmI duHkha de che. tIvra asAtA udayamAM vartatA nAskone zyAma nAme paramAdhAmI AvuM duHkha Ape che. jemake - aMgopAMganuM chedana, niSThuTathI - nIce vajrabhUmimAM pheMkavA, zULa Adi vaDe vIMdhavA, soya AdithI nAka vageremAM kANAM pADe, krukarma karanArAne doDA vaDe bAMdhavA tathA tevA ja prakAranA latA-prahAra vaDe tADana kare che. A pramANe dAruNa duHkha ApIne zAtana, pAtana, vedhana, baMdhanAdi ghaNuM kaSTa Ape che. zabala nAme paramAdhAmI tevA prakAranA karmodayathI utpanna krIDA pariNAma mAtrathI punyahIna nAskone je kare che, te batAve che. jemake - phephasA - AMtaraDAMmAM rahela mAMsa vizeSa tathA hRdayane cIre che temAM raheLa kALajAnA mAMsa khaMDane tathA peTamAM rahelA AMtaraDAnA bhAgane kheMce che, vAdha-[aMtastvacA] ne kheMce che. vividha upAyothI azaraNa nArakone tIvra vedanA pahoMcADe che. nAma pramANe artha dharAvatA raudra nAmaka paramAdhAmIo vividha talavAra zakti Adi zastrothI azubha udayavALA nAskone parove che. uparudra nAmanA paramAdhAmI nArakonA aMga pratyaMga-mastaka, bAhu Adi tathA hAtha-pagane maraDe che. te pApI jIvone kataraNIthI cIre che. tathA evuM koI duHkha nathI ke je te nArakIone na ApatA hoya. kAla nAmanA asura paramAdhAmI moTA cUlA, zaMka, kaMduka, pracaMDakomAM tIvra tApamAM nArakone pakAve che tathA uMTaDI AkAranI kuMbhImAM tathA loDhAnI kaDAImAM nArakone mUkIne mAchalAnI mAphaka oke che. mahAkAla nAmaka paramAdhAmI pApakarma nita nArakone vividha upAyothI pIDe che. jemake - nAskone jhINA mAMsanA TukaDA jevA kare che. pIThamAMthI temanA cAmaDAne chede che, je pUrve mAMsa khAtA hatA tevA nAka jIvone tenuM potAnuM mAMsa khavaDAve che. asi nAmaka paramAdhAmI azubha karmodayavALA nArakone pIDe che, jemake - tenA hAtha-paga uru bAhu mastaka paDakhAM Adi aMga upAMgone chede che, ghaNAM TukaDAM kare
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/bhUmikA 149 15o sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che, ghaNuM duHkha Ape che. asipradhAna patradhanu nAmanA paramAdhAmI bIbhatsa asipatravana karIne tyAM chAyA mATe AvelA bIyArasa nAskone talavAra AdithI kApe che. tathA kAna, nAka, oTha, hAtha, paga, dAMta, chAtI, kamara, uru, bAhUne chedana, bhedana, zAtana Adi karavA pote vikRdla pavana vaDe jhADa halAvI, talavAra jevA pAMdaDA Adi kare che. te kahe che - paga, hAtha, khabhA, kAna, oTha, nAkane chede che. tALavu, mastaka, puM-liMga, AMkha, hRdaya ane peTane bhedI nAMkhe che. kuMbhI nAmaka paramAghAmI nAka jIvone pIDe che . pakAve che. uMTanI ke kaDillaka AkAranI kuMbhamAM - loDhAnA vAsaNamAM - x * x * pakAve che. vAlaka nAmaka paramAdhAmI anAtha nAskIne tapelImAM - MInA bharelA vAsaNamAM caNAnI jema taDataDa muMje che. kadaMbanA phUlanA AkAra jevI retImAM uparanA bhAgamAM nAskI jIvone pADIne khullA AkAza nIce zeke che. vaitaraNI nAmaka paramAdhAmI vaitaraNI nadI vikarSe che. te paru, lohI, vALa, hADakAM vahenArI mahAbhayaMkara kalakala karatA avAja vALI che. temAM khAruM garama pANI ati bIbhatsa dekhAvavALuM che temAM nAkone vahAve che. kharasvara nAmaka paramAdhAmI nAkone A rIte pIDe che - jemake karavatathI verAtA pATIyA mAphaka tene vere che - cIre che, parazu vaDe tenA zarIranA kakaDA kare che, cholI-cholIne pAtaLA kare che. vaja jevI bhayaMkara zULovALA zAbhalI vRkSa upara khara svare rotA nArakIne caDAvIne pAchA nIce kheMce che. mahAghoSa nAmaka paramAdhAmI je adhama asura bhavanapati che te zikArI mAphaka parapIDA utpAdanathI atula harSa pAmanArA, krIDA khAtara vividha upAyo vaDe nArakone pIDanArA che. teo DasthI bhAgatA mRganI mAphaka nArakone cAre tarapha pIDA utpAdana sthAne bAMdhe che. bakarA Adino homa karatA kasAI mAphaka te nArakone bAMdhIne mAre che. tyAre harSa pAme che - nAma nikSepa pUrNa - che adhyayana-5 "narayavibhatti' - uddezo-1 che. o have sUkAnugamamAM akhalitAdi guNavALuM sUtra kahevuM joIe-- * sUtra-300,301 - meM kevalI maharSine pUchyuM ke nakamAM kevI pIDA bhogavavI paDe che? he munIza! Apa jJAna dvArA jANo cho mATe ajJAnI evA mane batAvo ke jJAnI jIvo nakamAM kevI rIte utpanna thAya che ?.. meM AvuM pUchayuM tyAre mahAnubhAva, kAzyapa, AzupajJa bhagavaMte ema kahyuM ke - te ghaNuM viSama che, chaTAstha mATe teno artha durgama che. tyAM pANI ane dIna jIvo rahe che te have huM kahIza * vivecana-300,301 - jaMbUsvAmIe sudhamasviAmIne pUchyuM ke he bhagavan ! nAsko kevA che ? kevA karmothI jIvo tyAM utpanna thAya che ? tyAM kevI vedanAo che? AvuM pUchatAM sudharmAsvAmIe kahyuM tame je mane A pUchyuM te - atIta, anAmata, vartamAna sUkSma - padArthone kahenArA kevalI, ugra tapa ane cAstrikArI, anukULa-pratikULa upasarga sahiSNu zrImana mahAvIra vardhamAnasvAmIne pUrve pUcheluM ke narakAvAso kevI vedanAthI yukta hoya che te huM jANato nathI, he mune ! Apa kevalajJAna vaDe A badhuM jANo che, te mane kaho tathA batAvo ke ajJAnI jIvo, hitA-hitanA vivekathI rahita, kevA kevA karmo bAMdhIne narake utpanna thAya che ? tyAM kevI vedanA bhogave che? A pramANe meM vinayathI pUchatA 34 atizayonA mahA anubhAvarUpa mAhAbhyA yukata bhagavaMte praznonA uttara kevalajJAna vaDe jANIne kahelA. - koNe ? AzupajJa vIra vardhamAnasvAmIe sarvatra sadA upayogathI ApyA. meM pUchatA bhagavaMte kahyuM ke - teM je pUchayuM tene huM jaNAvIza, tuM upayoga rAkhIne sAMbhaLa. asad anuSThAnathI prApta naka du:khano hetu che. athavA nakAvAsa duHkha Ape che. mATe du:kha ja che, athavA asAtA vedanIyanA udayathI tIvapIDAtmaka du:kha che. A paramArthathI vicAratA te asarvajJa mATe gahana-viSama-durviya che. kemake tenA pratipAdaka pramANano abhAva che. athavA te du:kha te ja padArtha che ke jemAM du:khanI nimitta ke du:khanuM prayojana che. te du:khArtha pote narakasthAna che te duratara hovAthI viSama che te huM kahuM chuM te sarva prakAre dIna hovAthI AdInika che. tyAM atyaMta dIna jIvo rahe che. tyAM pUrve karela dukRta, pApa ke asat anuSThAnanA phaLarUpa azAtA vedanIyano udaya hoya che. tethI te dukRtika che. je huM AgaLa kahIza. arthAt nAraka jIvonA pUrva janmamAM je narakagatiyogya kRtya che te kahIza. * sUtra-302 thI 304 : A saMsAramAM keTalAka ajJAnI, asaMyamI jIvananA a[, raudra pApakarma kare che. teo poTa, saghana aMdhakAramaya, tIvra saMtapta narakamAM jAya che... teo potAnA sukhane mATe basa ane sthAvara jIvonI krUratAthI hiMsA kare che, bhedana kare che, adatta le che ane sevanIya saMyamanuM sevana karatA nathI...te ghaNAM jIvonI hiMsA kare che, dhRSTatApUrvaka vacana bole che, te ajJAnI marIne nIce aMdhakAramaya narakamAM jAya che, tyAM uMdhe mAthe mahAkaSTa bhogave che. * vivecana-302 thI 304 - - je koI mahAraMbha, parigraha, paMcendriyavadha, mAMsabhakSaNAdi sAvadha anuSThAnamAM pravRtta che, sagaDheSathI bharelA tiryaMca ke manuSya che, A saMsAramAM asaMyama jIvitanA arthI che, pApanA upAdAnarUpa anuSThAna-prANIone bhaya upajAvIne bhayaMkara evA hiMsA, jUTha Adi karmo kare che. AvA te jIvone tIvra pApodayavartIne atyaMta bhayAnaka, ghaNAM gADha aMdhakAramAM jyAM AMkha vaDe potAne paNa joI na zake, mAtra avadhi [vibhaMga] jJAnathI ghuvaDo jema jarA-jA divasane jue, tema te nArakInA jIvo jue che. AgamamAM kahyuM che - he bhagavan ! kRSNalezyAvALo nAskI jIva avadhijJAnanA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/302 thI 304 151 upayoga thakI cAre dizAmAM jotAM keTalA kSetrane jANe - jue ? he gautama ! ghaNuM kSetra na jANe, na jue. potAnI AsapAsanA thoDA phogane jANe, thoDuM kSetra jue ityAdi tathA dusaha - kheranA aMgArAnA moTA DhagalAnA tApathI anaMtaguNo saMtApa jemAM che, te tIvra tApavALA narakamAM bahu vedanAvALA sthAnamAM pUrve viSayarAga na choDavAthI, potAnA karela karmanA bhArathI paDe che. tyAM vividha vedanA anubhave che. kahyuM che- jeNe viSayasukha choDela nathI, saMsAra samudranA vilayanA mukha sama du:khanA samUhavALI narakamAM paDI, tyAM na bujhAvelA agninI javALAmAM baLe che. tyAM paramAdhAmInA paganI vAtothI chAtI ane mukhamAMthI lohI okato te nArakI jIva karavatathI be bhAgamAM vaheMcAya che. caMdramAM bhedAtA pIDAIne tenA barADAthI dizAo gAjI uThe che ane tApathI baLatAM phATatAM mAthAnA hADakAMno samUha uchaLa che. tathA kaDAyAmAM dUdhanI mAphaka kaDhAtAM nAcchI jIvo AkraMda kare che, tyAre pUrvakRta dukRtyonuM phaLa bhogavatA zULothI bhedAyela, uMce pheMkaila urthakAya samUhAdi duHkha sahe che. tyAM bhayaMkara zabda, aMdhakAra, durgAnuM baMdhanAgAra, durdhara kaleza tathA bhadelA hAtha, pagamAMthI nIkaLato lohI ane carabIno moTo pravAha vahe che. gIdhanA jevI cAMcolI, nirdayatA vaDe mAthAno bhAga ukheDatAM [nAkI jIva] AkaMda kare che. tathA tapelA sANasA vaDe deDha pakaDIne jIbhane kheMcI kADhe che. tINa aMkuzanA agra bhAgathI kheMcelA kAMTAnA jhADanA agra jevA jarjarIta zarIravALA kSaNamAtra paNa sukha thavuM durlabha che ane du:kha to sadA cAlu che. A pramANe judA judA prANIne mAravAmAM tatpara, satyathI bhaSTa, pApasamUha ekatra karelA jIvo A jagatamAM hoya, te bhayaMkara narakamAM paDe che [ane nakamAM uparokta vividha pIDA bhogave che.] - je jIvo ati nirdayapaNe raudrapariNAmathI hiMsAmAM pravRtta che. be indriyAdi basa jIvone tathA pRthvIkAyAdi sthAvara jIvone koI mahA mohodayavartI haNe che, tathA je jIva svazarIra sukhArthe vividha upAyo vaDe prANInuM upamardana kare che tathA paradravyane coranAra evo adadhArI che tathA AtmanA hitane mATe sevanIya evA kaMI paNa sadanuSThAna ke saMyamano abhyAsa karatAM nathI arthAt papanA udayathI kAgaDAnA mAMsanA tyAgarUpa evA virati pariNAma paNa karato nathI evo jIva narakamAM utpanna thaI duHkhI thAya che. - jenAmAM dhRSTatA che, te "prAgabhI" che. ghaNAM prANInA prANone atipAta karavAnA svabhAvavALo te atipAtI che. arthAtu prANIne mArIne ke ghAta karIne je ema kahe ke - vedamAM kahelI hiMsA hiMsA nathI. rAjAno A dharma che ke zikArathI vinoda kriyA kare. athavA mAne ke - mAMsabhakSaNamAM doSa nathI, dAru ane maithunamAM doSa nathI. A jIvonI pravRtti che - X - ityAdi. A pramANe kRra siMha ke kALAnANa upara sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mA svabhAvathI ja jIvahiMsA kare che, kadI hiMsAthI zAMta thato nathI, krodhAgnithI. baLato rahe che. athavA matyAdi vadha vaDe AjIvikA meLavato ke temAM lubdha thaI sarvadA vadhanA pariNAmathI yukta thaI prANIne haNe che, te svakRtakarma vipAkathI te narakamAM jAya che. koNa ? je ajJa che - rAgadveSano udayavartI che, te maraNakALe nIce aMdhakAramAM jAya che. tathA potAnA duzcatrithI nIcuM mAthuM karIne viSama yAtanA sthAnamAM jAya che. arthAt uMdhe mAthe narakamAM paDe che. have narakamAM rahela nArako je anubhave che, te batAvavA kahe che* sUtra-305 : haNo, chedo, bhedo, bALo." AvA paramAdhAmInA zabdo sAMbhaLIne te nArako bhayathI saMjJAhIna bane che. vicAre che ke kaI dizAmAM jaIe ? * vivecana-305 : tici ke manuSyabhavathI jIvo narakamAM utpanna thaIne tamuhUrtamAM pAMkho kApI lIdhelA pakSInI mAphaka navA zarIro meLave che. paryAptibhAva prApta kare tyAM paramAdhAmInA karelA ati bhayAnaka zabdone sAMbhaLe che. jemake - murgAra Adi vaDe haNo, khaga AdithI chaMdo, zUla AdithI bhedo, agninA taNakhAthI bALo. A pramANe kAnane asukhakArI bhayaMkara zabdone sAMbhaLIne tenArako bhayathI udbhrAnta loyanavALA thaI, bhayathI DarIne jenI saMjJAaMta:karaNavRtti naSTa thaI che, tevA naSTasaMjJaka, ame kaI dizAmAM jaIe ke jethI amane A mahAghora zabdothI utpanna dAruNa du:khamAM rakSaNa maLe evI teo AkAMkSA kare che.. have bhayathI dizAomAM nAsatA te zuM anubhave ? te kahe che - * sUtra-306 : prajavalita agninI sazi samAna, jyotimaya bhUmi samAna narakabhUmi upara cAlatA teo dajhe che tyAre karuNa rUdana karatA tyAM cikkALa rahe che. * vivecana : kheranA gAmanA puMja, jvAlAthI Akula tathA agnithI baLatI evI bhUminI jene upamA apAI che, tevI ''sArasannapUfSa'' para cAlatA te nArako ati baLatAM dIna svare AkraMda kare che. tyAM bAdara agninA abhAve tevI upamAthI bhUmi batAvI. A paNa mAtra jANavAne kahyuM che. bAkI narakanA tApanI upamA ahIMnA agnithI na thAya. te nArako mahAnagaranA dAthI adhika tApa vaDe baLatAM pragaTa svare mahAzabdo karI te narakAvAsamAM ghaNo kALa rahe che. kemake narakAyu utkRSTathI 33-sAgaropama, jaghanyathI 10,000 varSa rahe che. - vaLI - -300 - aA jevI teja dhAravALI durgama, vaitaraNI nadI vize tame sAMbhaLela haze ? bANothI chedatA ane zaktithI haNAtA teo dumi vaitaraNImAM paDe che.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/1/303 153 * vivecana : sudhamasviAmI jaMbusvAmIne A kahe che - jema bhagavaMte A kahyuM. te tame sAMbhaLyuM. vaitaraNI nAme kSAra, uNa lohInA raMgavALuM pANI vahAvatI nadI che te du:kha utpAdaka che. tathA jema astro tIkSNa che, tema te nadIno pravAha zarIranA avayavone kApanAro che. te nAsko tapela aMgArA jevI bhUmimAM jaLatRSAthI abhipta thaI, tApane dUra karavA - X* te vaitaraNI nadImAM tare che - kevA thayelA ? bANa ke paroNAthI prerita, bhAlAthI haNAyelA te ja bhayaMkara nadImAM paDe che. * sUtra-308,309 - te nArako nAvanI najIka Ave tyAre mAdhAmI temane khIlIthI vIMdhe che. teo mRtivihIna bane che. bIjA paNa tene trizalAdithI vIMdhe che. koI paramAdhAmI gaLAmAM zilA bAMdhIne nArakane uMDA pANImAM DUbADe che. koI kadaMba puSa samAna lAla garama retI ane mumura agnimAM Amatema pheravIne pakAve che. * vivecana-308,309 - te nAko vaitaraNI nadInA ati uSNa, kSArayukta, durgadhI jaLathI kaMTALIne loDhAnA khIlAvALI nAva para caDavA jatAM pUrve caDelA paramAdhAmIo gaLAmAM temane vIMdhe che, vIMdhAvAyI kalakalAyamAna sarvota vaDe vaitaraNI jaLa vaDe saMjJA naSTa thavA chatAM potAnA kartavyano viveka bhUlelA bane che. bIjA paramAdhAmI nAsko sAthe krIDA karatA, nAsatA evA nArakane trizUla ane zUla vaDe vistArathI vIMdhIne nIce bhUmimAM laTakAve che. vaLI keTalAMka nAkonA gaLAmAM paramAdhAmIo moTI zilA bAMdhIne uMDA pANImAM DUbADe che, pharI pAchA temane kheMcIne vaitaraNI nadImAM kalaMbukA vAlukA tathA mamra agnimAM ghaNI tapelI retImAM caNA mAphaka cAre bAjuthI sake che. tathA bIjA narakAvAsamAM, svakarma kAMsAmAM phaselA jIvone suMThaka parovelA mAMsanI pezI mAphaka pakAve che. * sUtra-310 thI 312 : mahAsaMtApakArI, aMdhakAra AcchAdita, duwAra tathA suvizAla asurya naka che, tyAM uddha, Adho, ticha dizAomAM pracaMDa Aga jalatI rahe che. pApakarmane na jANanAra, buddhihIna nAraka, je guphAmAM rahela nimAM paDe che ane baLe che, te nacchabhUmi karuNAjanaka temaja duHkhanuM sthAna-du:khapada che. jema jIvatI mAchalI AgamAM paDatAM saMtapta thAya che, tema chatAM bIje jaI zakatI nathI. tema paramAdhAmI cotarapha agni jalAvIne ajJAnIne bhALe che. * vivecana-310 thI 312 : je sUrya vidyamAna nathI te asUrya-naka, te ghaNAM aMdhakAravALI, kuMbikA AkAre che. tyAM badhAM ja nakAvAso asUrya nAme oLakhAya che. te AvA mahAtApa, 154 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 aMdhatamasa, darAra, vizALa narakamAM mahApApanA udayathI jIvo jAya che. te narakamAM uMca-nIce-tIkhuM sarva dizAmAM sthApelo agni baLe che. kahe che ke - jyAM nArakImAM barobara uMce rahelo agni baLe che, tyAM tevA nakamAM bicArA jIvo jAya che. - vaLI - je narakamAM gayelo jIva uMTaLInA AkAravALI nakamAM pravezIne agnimAM ati vedanAthI pIDAto svakRta duzcaaine na jANato, avadhi viveka cAlI javAthI baLe che. tathA sarvakALa karuNaprAya ke sakala uNasthAna che, te sthAne pApa karelA nArakIone te laI jAya che. te ja vAta vizeSathI kahe che . jyAM ati du:kharUpa svabhAva che, nimiSa mAtra paNa du:khano vizrAma nathI. kahyuM che - AMkha pharakavA mAtra paNa kALa sukha nathI, paNa mAtra du:kha ja che tethI nAraDImAM naka jIvo rAta-divasa pIDAtAM hoya che. cAre dizAmAM agni saLagAvIne je nakAvAsamAM paramAdhAmIo mukhyatve tapAve che - pakAve che, kione ?] pUrvakRta duzamivALA ajJAnI nArakone. A rIte pIDAtA, svakama beDIthI baMdhAyelA, ghaNo kALa mahAduHkhathI AkuLa thaIne narakamAM rahe che, tenuM daTAMta kahe che - jema jIvatA mAchalA agni samIpa hoya tyAre paravaza thaIne bIje javAM asamartha thaI tyAM ja rahe che, tema nAko paNa paravazapaNe du:kha bhogave che. * * * * * sUtra-313,314 - saMtatNa nAmaka eka mahAbhitapta nakka che. tyAM paramAdhAmIo hAthamAM kuhADI laI, nArakanA hAtha-paga bAMdhI lAkaDAMnI jema chole che...lohI kADhIne loDhAnI gama kaDAImAM nAMkhI jIvatI mAchalI mAphaka taLe che, nArakone uMcAnIcA karI pakAve che, pachI tenA zarIrane maLe che, mastakanA cUrecUrA kare che. * vivecana-313,314 - ekI bhAvathI cholavuM te 'sattakSA', nAma zabda saMbhAvanA arthe che. A saMtakSaNa badhAM prANIne mahAduHkha ApanAra saMbhave che. paramAdhAmIo sva bhavanathI nakAvAsamAM AvIne, te kukarmI, anukaMpArahita, hAthamAM kuhADo laIne bANa evA nArakonA hAtha-paga bAMdhIne lAkaDAnA TukaDA mAphaka cholIne pAtaLA kare che. - vaLI - paramAdhAmIo te nAkonA lohI kADhIne tapelI kaDAImAM nAMkhIne pakAve che. vaLI maLapadhAna evAM AMtaraDA ke upaselAM aMgone tathA tenA mastakano curo karIne pakAve che - kevI rIte? uMcA ke nIcA mukhavALA karI Ama tema taraDatA AtmAne jema jIvatA mAchalAne kaDAImAM taLe tema te nArakIjIvone taLe che - pakAve che. * sUtra-315 thI 317 :te nAkIjIvo tyAM rAkha thatA nathI ke tIvra vedanANI maratA nathI. paNa
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/1/315 thI 313 . 155 A lokamAM vakRta duSkRtyothI duHkhI thaI nakanI vedanA bhogave che. tyAM ThaMDIthI saMprasta thaIne gADha sutapta agni pAse jAya che. tyAM te durgama sthAnamAM paNa zAtA pAmatA nathI. tyAM sadA tata sthAne tape che. tyAM duHkhopanIta zabda nagaravadha mAphaka saMbhaLAya che. udIefkama paramAdhAmI udIfkarmI nArakone punaH punaH utsAhathI duHkha Ape che. vivecana-315 thI 317 : A pramANe nAkInA jIvo ghaNuM pakAvavA chatAM nakamAM teo rANarUpe thatA nathI, tethI tenI tIvra vedanAnI tulanA agnimAM pakAvAtA matsya joDe na thAya arthAtu ananya saMdeza evI A tIvra vedanA vANIthI jU thaI na zake, tevI hoya che athavA tIvra vedanA bhogavavA chatAM paNa bAkI rahelA kamane kAraNe tAraka jIvo maratA nathI. ghaNAM kALa sudhI ukata zIta-uNa vedanA-janita tathA dahana, chedana, bhedana, takSaNa, trizUlAropaNa, kuMbhIpAka, zAbhalI-vRkSArohaNa Adi paramAdhAmI janita ane paraspara udIraNAthI utpanna duHkha karmonA vipAkathI anubhavatA rahe che. tathA svakRta hiMsAdi aDhAra pApasthAnarUpa dukRtathI niraMtara udayamAM AvelA du:khathI du:khI thaI pIDAya che. AMkhanA palakArA jeTalo kALa paNa du:khamukta thatAM nathI. te mahAyAtanA naska sthAna nAkajIvonA 'lolana'thI sArI rIte vyApta che, te narakamAM ati ThaMDIthI pIDAyelA, nAko ghaNAM tapelA agni tarapha jAya che, tyAM paNa anithAne vaghAre baLatA jarApaNa sakhane pAmatA nathI, vaLI niraMtara mahAdAha hovAthI te rahita abhitApavALA che, chatAM tenArakone paramAdhAmIo ati tapelA tailAgni thakI bALe che. te nAcchIone paramAghAmIo dvArA ghaNAM du:kha apAtA teo bhayAnaka hAhAkArapUrvaka AkaMda kare che, je avAja nagaranA vadha jevo saMbhaLAya che. teo du:khathI karuNApradhAna pokAro kare che - he mAta!, he tAta! kaSTathI anAtha evo huM tamArA zaraNe Avyo chuM, mane bacAvo. AvA zabdo tyAM saMbhaLAya che. tathA te nArakIne svakRta karmano kaTavipAka prApta thatA teone mithyAtva, hAsya, rati AdinA udayavALA paramAdhAmIo vAraMvAra utsAhapUrvaka ati asahya evA duHkha vividha upAyothI karI asAtA vedanIya udIre che. * sUga-318,319 paramAdhAmI nAkonA prANonuM viyojana kare che, tenuM yathArtha kAraNa huM tamane kahuM chuM. teNe pUrve jevo daMDa bIjAne Apyo, te ajJAnIne paramAdhAmIo daMDa ApIne pUrva pAponuM smaraNa karAve che...nakapALothI tADita te nAko viSTA-mUkavALA sthAnamAM paDe che, tyAM tenuM bhakSaNa karatAM rahe che ane karmane vaza thaI tyAM kIDAo dvArA khavAya che. * vivecana-318,319 : - pApakarmI paramAdhAmIo nArakonA zarIrane indriyAdi prANothI juduM pADe che. 156 sUtrakRtAMgasUtra saTIka anuvAda/1 zarIranA avayavone vaherIne-kApIne judA pADe che. teo AvuM kema kare che ? tenuM yathArtha kAraNa huM tamane kahuM chuM. pIDAne utpanna kare che mATe te daMDa che. te nirvivekI paramAdhAmIo te nAjIvone pUrvabhavonA kRtyo yAda karAve che. jemake-tuM jayAre prANIonA mAMsane kApI-kApIne khAto hasato hato, teno rasa ane dArU pItA, parastrIgamana karato hato. have te karmathI pIDAto, tenA vipAka bhogavato zA mATe barADA pADe che. A pramANe pUrvakRta badhAM du:kha vizeSane yAda karAvIne tevA prakAranA ja du:khavizeSa paramAdhAmIo temane ApIne pIDe che. - te bIcArA nAsko paramAdhAmI vaDe tADita thaIne nAsatA bIjA ghoratara nakanA koI bhAgamAM jAya che - te naraka bhAga kevo che? tyAM bIbhatsa dekhAtA viTA, lohI, mAMsa Adi maLathI bharelA ati saMtApayukta sthAnamAM te nArajIvo svakamathI baddha AvA narakamAM azuci Adi bhakSako ghaNo kALa rahe che. tatA paramAdhAmIe vikarvelA kRmiothI pIDAya che. paraspara pIDA karelA te nArako potAnA azubhakRtyothI pIDAya che. AgamamAM kahyuM che - chaThThI ane sAtamI nArakImAM jIvo ghaNAM sUkSma lAla kuMthuA jevA jhINAM rUpa karI eka-bIjAne zarIrane - x - x - pIDe che. * sUl-320,321 - naka sthAna sadA uNa rahe che. svabhAva ati duHkhapada che. paramAdhAmI nAskone beDInA baMdhanamAM nAMkhI, zarIra ane mastakamAM chidra karI pIDe che. paramAdhAmIo te jJAnInA nAka, hoTha, kAna aAthI chede che, jIbha bahAra khecIne tIkSNa zULa bhoMkI nAskone pIDe che. * vivecana-320,321 : tyAM narakamAM sarvakALa saMpUrNa uNapadhAna sthiti hoya che. kemake tyAM pralaya kALathI vadhu agnithI vAyu Adi atyaMta uNarUpa hoya che. tenuM kAraNa pUrve te nArakoe nidhad, nikAcita avasthAvALAM karmo bAMdhela hoya che. vaLI vizeSathI kahe che - ati du:kha - asAtA vedanIyavALo jyAM svabhAva che, tevA sthAnamAM rahelA jIvane beDImAM bAMdhIne-nAMkhIne pachI te nAkanA mastakamAM khIlAthI kANAM pADIne du:kha Ape che ane badhAM aMgone cAmaDAnI mAphaka pahoLA karI pIDe che. vaLI te paramAdhAmIo pUrvanA duzagni yAda karAvIne te nirviveka nAskone prAyaH sarvadA vedanA Ape che. astrAthI nAka, baMne hoTha ane kAnone chede che. tathA dAru, mAMsanA svAdane tathA mRSAvAdInI jIbhane veMta mAtra kheMcIne tIkSaNa zUla vaDe kApI nAMkhe che. * sUtra-32 thI 3ra4 : nArakonA zarIrathI lohI-paru karatA rahe che, teo tALa mAphaka zabda karatAM rAta-dina rahe che. baLatA ane kSAra prakSipta aMgathI lohI Adi gaNe che. lohI-paru pakAvanAra, navA saLagAvela agni jevI tata, puraSathI adhika
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5//322 thI 324 153 158 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pramANavALI, lohI-paruthI bharelI kuMbhI vize tame sAMbhaLela haze. paramadhamI te kuMbhamAM Atare karuNa kraMdana karatA ajJAnI nArakone nAkhI pakAve che, temane tarasa lAgatA sIsuM-tAMbu hatA te Atasvara kare che. * vivecana-322 thI 324 - te nAsko nAka-oTha-jIbha chedAvAthI lohI jharatAM je pradeze rAtadina kADhe che, tyAM te ajJAnI pavanathI prerita sukA tADamanA saMcaya mAphaka sadA moTA svare raDatAM rahe che. tathA agnithI bALelA ane kSArathI siMcelA aMgathI lohI-mAMsa sadA gaLatA rahe che. vaLI sudhamasviAmI jaMbUsvAmI pAse vIra bhagavaMtanA vacano pragaTa kare che. tame sAMbhaLela che ke tyAM lohI tathA paru baMnene pakavanArI kuMbhI che tyAM navo saLagAvela agni che, teno tApa jemAM che, tevI ati tapela kuMbhI che, vaLI te kuMbhI puruSa pramANathI adhika moTI che. ubhI uMTaDInA AkAravALI lohI-paruthI pUrNa che. te cotarapha agni saLagAvela ane bIbhatsa dekhAya che. te cotarapha aniyI baLatI, lohI-paru ane kApelA aMgothI pUrNa, durgAvALI kuMbhamAM te zaraNarahita, Artasvara karatA nArakone pheMkIne pakAve che. te nArako te rIte pIDA pAmatA, tApathI baLatA, rotA-rotA tarasa zAMta karavA pANI mAMge che. tyAre tane dAru bahu priya hatone ?" ema yAda karAvI tapela tAMbu pAya che, tethI te Amasvare barADA pADe che. have uddezAnA upasaMhAra mATe kahe che* satra-225,326 - pUrve Adhama bhAvomAM hajAro vakhata pote potAne ThagIne te ghaNAM phUrakama tyAM rahe che. jevA kUtakarma hoya tevA ja tenA phaLa hoya. anApuraSa pApa upArjana karIne aniSTa, apiya, dudhI, azubha wALI, mAMsa-lohIthI pUrNa nakabhUmimAM karmavaza thaI vase che. - tema huM kahuM chuM. * vivecana-35,326 - - A manuSya bhavamAM bIjAne ThagavA jatAM kharI rIte potAnA AtmAne ja Thage che. bIjAne pIDA ApavAmAM jarA sukha mAnIne potAne ThagatAM ghaNAM bhavomAM adhama bhavamAM-mAchImAra, kasAI AdinA bhavomAM pUrvajanmomAM lAkho bhavone anubhavatA temAM viSayamAM skata ane sukRtamAM vimukha banIne ukta mahAghora, atidAyaNa nakAvAsa pAmIne te manuSyo paraspara du:kha pamADatA ghaNo kALa rahe che. tenuM kAraNa kahe che pUrvajanmamAM jevA adhyavasAyathI jaghanya, jaghanyatAdi bhAve karmo karyA hoya, te ja pramANe te nArakIjIvone vedanA-bhAra svathI, parathI ke ubhayathI bhogave che. te kahe che - mAMsa khAnArane tenuM ja mAMsa kApI, tapAvIne khavaDAve che. tathA mAMsa-rasa pInArane tenA lohI-paru ane tapAvela tAMbu pIvaDAve che tathA mAchImAra ane zikArIne te ja pramANe chedI, bhedIne mAre che. tathA jUThuM bolanArane, te yAda karAvIne tenI jIbhane chede che. pUrva janme bIjAnuM dravya haranAranA aMgopAMga chede che. tathA paradArANamakanA vRSaNa chedI, zAbhalIvRkSa sAthe upagRhanAdi karAve che. mahAparigrahImahAraMbhIne ane krodha-mAna-mAyI-lobhIne temanA pUrvakRta dukRta yAda karAvIne tevAM ja du:kho pamADe che. jevA jenA karma tevo te karmanA phaLano bhAra hoya che. - vaLI anAryakarma karavAthI anAryo hiMsA, jUTha, corI Adi Azrava dvAro sevIne, azubha karmo upArjana karIne te jhukarma karanArA narakamAM AvIne vase che - kevA banIne ?- zabdAdi iSTa ane kAMta viSayothI vividha prakAre hIna banI narakamAM vase che. athavA jene mATe pApa bAMdhe che, te mAtA, putra, patnI Adi tathA manohara viSayothI chUTA paDIne ekalA ja maDadAM gaMdhAtA hoya tevA narakamAM saMpUrNa atyaMta azubha sArzamAM ekAMta du:khadAyI sthAne azubhakarma udayamAM AvatAM mAMsapezI, lohI, paru, AMtaraDA, phephasAMnA kAdava vaDe vyApta badhI viSTAothI adhama bIbhatsa dekhAvavALA, hAhAkAra AkaMdapUrvaka kaSTa che tathA "have basa, na mAro" Adi pokAracI dizAone baherI banAve tevA parama adhama nArakAvAsamAM cotapha duHkhavALA utkRSTa 33 sAgaropamanA Ayu bhogavatA narakamRthvImAM rahe che. * * * * * rAdhyayana-5 "narayavibhatti'' : uddezA-1-no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa che adhyayana-5 narayavibhatti - uddezo-2 che. 0 pahelo uddezo kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe * pUrvanA uddezAmAM je kamoM vaDe jIvo narakamAM utpanna thAya che ane jevI avasthA bhogave che, te batAvyuM, tene ja have vizeSa prakAre ahIM batAvaze. A saMbaMdhe AvelA uddezakanuM sUvAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra uccAravuM joIe * sUtra-327,328 : have huM zaad duHkhadAyI naka sthAna vize yathArtha vAta tamane kahIza pApakarma karanAra ajJAnI jIvo pUvakRta karmone kaI rIte vede che- paramAdhAmIo hAtha, paga bAMdhIne nAkInA peTane charI, talavArathI kApe che. te ajJAnInA zarIrane pakaDIne cIrI-phADIne, tenI pIThanI cAmaDI utaraDe che. * vivecana-323,328 : pUrve kahyA sivAyanuM bIjuM huM tamane kahuM chuM - te saMbaMdha che. jyAM sudhI Ayu hoya tyAM sudhI du:kha hovuM te zAzvata du:kha che. evo jeno ke jemAM svabhAva che te naka. tyAM Avo nitya duHkha svabhAva che, AMkhanA palakArA mAtra paNa sukha tyAM hotuM nathI. A vAta jevI che tevI huM tamane batAvIza. ahIM upacAra ke arthavAda nathI. je jIvo paramAne jANatA nathI, viSayasukhanA lAlacu banIne vartamAna sukhane jonArA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/32,328 159 16o sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ane karmanA vipAkane na jonArA che. teo je rIte duSTakRtya kare che, dukarma vaDe jJAnAvaraNIyAdi karmo bAMdhavAnA svabhAvavALA che tevA duSkarmakArI pUrva janmonA saMcita karmo je rIte vede che te kahIza. * x* paramAdhAmIo tathAvidha karmodayathI krIDA karavAne ja tenArakonA hAthapaga bAMdhIne vividha zo vaDe temanAM peTane cIre che tathA kazI gaNanAmAM nahIM evA bIyArA nAkone lAkaDI Adi vaDe haNIne, pIDAyelA dehane cAmaDAnA TukaDA vaDe majabUta bAMdhIne pITha ane paDakhAmAMthI kApe che. * sUtra-36,390 - paramAdhAmIo nAskonA hAthane mULathI kApI nAMkhe che, moDhAmAM tapelA loDhAnA goLA nAMkhI bALe che. ekAMtamAM laI jaI tenA pUvakRta pApa yAda karAvI temaja kozcita banIne pITha para cAbuka mAre che... tapelA loDhAnI gom jevI baLatI Aga jevI bhUmi para cAlatAM nAsko baLavAthI karuNa rUdana re che. tene tapta dhoMsarAmAM che ane paroNAnI tIkSNa aNI mArI tene prerita kare che.. * vivecana-329,330 : te nArakone traNa nakabhUmi sudhI paramAdhAmI ane bIjA nAsko tathA cothIthI sAtamI nAkI sudhI phakta bIjA nAko bAhune mULamAMthI chedI nAMkhe che. tathA moDhAM phADIne moTA tapelA goLA nAMkhIne bALe che. eka eka nArakIne - x * svakRta vedanAnuM rUpa pUrva janme karelA anuSThAna te ajJAnIne yAda karAve che. jemake - tapeluM tAMbu pAtAM kahe che, tuM dAru pIto hato ne? tenuM ja mAMsa khavaDAvatA kahe ke - tane mAMsa priya hatuM ne? Ama pApa saMbhArIne kadarthanA kare che tathA nikAraNa kopa karIne paroNA AdithI te paravaza nAkajIvanI pIThamAM mAre che - vIMdhe che. tathA tapelA loDhAnA goLA samAna baLatI AganI jamIna para cAlatAM baLavAthI dInasvare te rAMka jIvo barADA pADe che tathA tapAvela ghUMsarAmAM joDIne gaLIyA baLadanI jevA na cAlavAthI tIra ke paroNAthI viMdhAtA nArako raDAroDa kare che. * sUtra-336,332 - paramAdhAmIo ajJAnI-nArakone tapelA lohapatha jevI ane paruyukta bhUmi para calAve che. koI durgama sthAne cAlatAM rokAI jAya to baLadanI mAphaka paroNA mArI AgaLa dhakele che...bahu vedanAmaya mArga para cAlatA te nAkane moTI zilAthI mATe che, saMtApanI nAmaka cirasthita kuMbhImAM gayela nArakajIva lAMbA kALa sudhI du:kha bhogave che. * vivecana-331,332 : te nirvivekI-nArakIo baLatA loDhAnA mArga jevI tapta bhUmi, je lohI ane para AdithI yukata che, temanA para baLAtkAre calAvAtA teo karuNa rUdana kare che. tathA abhiga te kuMbhI-zAbhalI Adi tapha gayelAne paramAdhAmIe preravA chatAM koI na jAya, to kopelA paramAdhAmI majUra ke baLada gaNIne temane daMDathI haNIne ke paroNA ghoMcIne AgaLa calAve che. paNa teo svecchAe cAlavA ke ubhA rahevA paNa pAmatA nathI. te nArako bahu asahya vedanAvALA naraka mArgamAM cAlatA javA ke ubhA rahevA asamartha bane te mATe sanmukha pheMkAtI zilA vaDe asuro mAre che. tathA saMtApanArI kuMbhI je ghaNAM kALanI che, temAM gayela jIva lAMbAkALa sudhI vedanA grasta thaI tyAM rahe che - pUrvakRta azubha anuSThAnathI pIDAto rahe che. * saba-333,334 - tyAM nAkone bhaThImAM nAMkhI pakAve che, pachI jyAre te upara uchaLe che tyAre kAka pakSI ke hiMsaka pazu TocI khAya che...tyAM eka uMcu niki ani sthAna che tyAM gayelA te zokathI tapIne karuNa rUdana kare che tyAM tenuM mAthuM nIcuM karIne loDhAnA zothI tenA TukaDe TukaDA karI devAya che. * vivecana-333,334 - te bIcArA nAthvIne bhaThThImAM nAMkhIne paramAdhAmIo pakAve che. tyAM baLatA evA te caNAnI mAphaka bhuMjAtA uMce uchaLe che, uMce uchaLatA temane vikarvita kAka pakSIo khAtA te bIjI dizAmAM nAse che, tyAM bIjA vikalA siMha-vAgha Adi temane phALI khAya che. vaLI tyAM kaMIka uMcA citikA AkAranA naraka yAtanA sthAno che. * * * tyAM niIma agninA sthAnane pAmIne zokathI tapelA dIna svare rahe che. tathA nAraDInuM mAthuM nIcuM karI chINIthI chedAtA loDhAnI jema TukaDA kare che. * sUtra-335,336 : adhomukha karAyelA tathA zarIranI cAmaDI ukheDI nakhAyelA nAraka jIvone vajanI cAMcavALA pakSIo khAya che. jyAM pApayetA prajA pIDavAmAM Ave che. te narakanI bhUmi saMjIvanI, cirasthitivALI che...jaMgalI pazune mAratA zikArI mAphaka paramAdhAmI nAskone tINa zULathI mAre che. zULathI viMdhAyelA che bAhya tathA AMtarika du:khathI duHkhI nArako karuNAjanaka rUdana kare che. * vivecana-335,336 : te nakamAM thAMbhalA vagere para uMcA hAtha ke nIcuM mAthuM karIne, caMDALe zULIe laTakAve tema laTakAvIne, tenA zarIra chedIne, cAmaDI cholIne vaja jevI cAMcavALA kAgaLA, gIdha Adi pakSI vagerethI khavAya che. A pramANe nAko paramAdhAmIthI, parasparathI ke svAbhAvika chinna-bhinna thaI, mUcha pAmIne vedanA pAmavA chatAM maratA nathI, mATe narakabhUmi saMjIvanI mAphaka jIvanadanI bhUmi che. tyAM TukaDe TukaDA karAyA chatAM nAko maratAM nathI. tyAM Ayu nikAcita hoya che, utkRSTAyu 33-sAgaropama che. teTalo kALa tyAM janmela prajA-nAsko-pApanA citavALA pANI mudgarAdithI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/0335,336 161 162 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 haNAya che. narakanA prabhAvathI mUccha pAmIne vAraMvAra pIsAvA chatAM maratA nathI, paNa pArAnI jema maLI jAya che. pUrve dukRta karanAra-nAkane loDhAnI tIkSNa zULo vaDe paramAdhAmI nakamAM vIMdhe che. jema vazamAM Avela mRga ke suvara Adi jaMgalI pazane zikArI pIDe, tema nArakone zULAdithI viMdhe che, chatAM te maratA nathI mAga karuNa rUdana kare che. temane bacAvavA koI samartha nathI, teo ekAMta aMdara bahAthI harSarahita thaIne sadA duHkhane anubhave che. * sUtra-337 thI 340 : nakamAM sadA vALatuM rahetuM eka vAta sthAna che. jemAM kASTha vinA agni bhaLe che. bahu phuskamAM tyAM baMdhAya che, teo citkALa tyAM rUdana kare che. paramAdhAmI moTI citA banAvI, temAM rotA nArakane pheMke che. AgamAM paDela vI pIgaLe tema te AgamAM paDela kApI dravIbhUta thaI jAya che. tyAM niraMtara tapta eka garama sthAna che. gADha kamoMthI prApta che ati duHkhadAyI che. tyAM hAtha, paga bAMdhIne zatrunI jema daMDa vaDe tene mAre che. ajJAnI-nAskonI pITha mArIne toDI nAMkhe che, loDhAnA ghaNathI mAthuM paNa bhAMgI nAMkhe che. te bhinna dehIne lAkaDAthI chole che. tapta sIsu pAya che. * vivecana-337 thI 340 : tyAM haMmezA dedIpyamAna uNarUpa sthAna che. jemAM karmavaza nAraka jIvo haNAya che. arthAt te AghAtasthAna che. tyAM lAkaDA vinAno agni baLato hoya che. vistIrNa evA A sthAnamAM pUrvabhave bahu karma karela hovAthI te karmonA vipAkanA udayathI AvatAM te pApathI baMdhAyelA tyAM rahe che - kevA banIne ? barADA pADatA tyAM ghaNo kALa rahe che. moTI citA saLagAvIne paramAdhAmIo te raDatA ane dInatAthI barADatA nArakone temAM pheMke che. te asAdhukama-nArakI te yitAmAM jaIne pIgaLI jAya che. jema agnimAM paDela ghI pIgaLI jAya che. tema nAkanI dazA thAya che. to paNa bhavAnubhAva-jIvanathI mukta thatAM nathI. dhe nakka yAtanAnA bIjA prakAro kahe che vaLI sadAkALa saMpUrNa bIjuM uNasthAna che. dRDha nidhatta, nikAcita avasthAvALA kamoM vaDe AveluM ati du:kharUpa svabhAvavALe che. AvA yAtanA sthAnamAM te azaNa nAkone hAtha-paga bAMdhIne pheMke che tathA temAM nAMkhIne zatru mAphaka daMDa vaDe mAre che. vaLI te bIyArA nAphone lAkaDI AdinA prahArathI mArI temanI pITha bhAMgI nAMkhe che, tathA lokhaMDanA ghaNathI temanuM mAthuM chuMdI nAMkhe che. upa zabdathI tenA bIjAbIjA aMgopAMgane ghaNanA ghAthI cUrNa karI nAMkhe che. pATIyAnI mAphaka nArakInA paDakhAnA karavatathI cholI nAMkhe che, pachI tapelA ArAthI pIDIne garama karela sIsa pIvaDAvavA pravRtta thAya che. * sUtra-341 thI 344 - te asAdhukama nAskone ramAdhAmIo pUrvakRta pApa yAda karAvI bhANonA prahAra dvArA hAthInI jema bhAra vahana karAve che. eka nAskInI pITha upara eka, be, traNa dine besADIne calAve che. krodhathI marmasthAne mAre che. paramAdhAmI te ajJAnI-nArakone kIcaDa ane kAMTAvALI vizALa bhUmi upara calAve che. aneka prakAre bAMdhe che, mUrzita thAya tyAre tenA zarIranA TukaDA karIne balinI mAphaka cotarapha pheMkI de che. tyAM aMtarIkSamAM mahAbhitapta vaitAlika nAmaka eka lAMbo parvata che. bahukkama-nArako tyAM hAro muhUrvothI adhika kAla haNAya che. rA-dina paritApa pAmatAM te niraMtara pIDita, pApI jIvo phaMdana kare che. teo ekAMta kUTa, moTA ane viSama narakamAM bAMdhavAmAM Ave che. * vivecana-341 thI 344 - vaLI te rauddhakarmI bIja nAskone haNavA AdimAM joDIne athavA pUrvabhave karela jIvahiMsAnA kAryane yAda karAvIne pUrvabhave karelA azubha karmavALA nAkone tIra mArIne preraNA karIne, jema mahAvata hAthIne doDAve te rIte paramAdhAmI nArakone doDAve che athavA hAthInI jema te nAko mahAbhAra vahe che. upalakSaNathI uMTasavAra thaIne uMTa mAphaka doDAve che - kevI rIte? - nArakanI upara eka, be, traNa caDIne tene doDAve che, ghaNo bhAra lAgavAthI te nAka na cAlI zake to krodha karIne paroNA AdithI mAre che ane te nArakInA komaLa bhAgane viMdhe che - vaLI - te bALaka jevA parataMga nArakI jIvo lohI Adi yukta tathA kAMTAvALI bhUmi para na cAle, dhIme cAle to paramAdhAmI tene baLAkAre calAve che, tathA bIjA machita thayelA * X * ne aneka prakAre bAMdhIne paramAdhAmIo pApakarmathI prerita te nAkonA TukaDA karI nagarabali mAphaka Amatema pheMke che athavA kombali kare che - vaLI - * x * saMbhava che ke A naskonA aMtarIkSamAM paramAdhAmIe karelo mahAduHkha eka hetuvALo eka zIlAthI racelo dIdha vaitAlika parvata che, tyAM aMdhakArarUpathI eka hAthanA sparzathI caDatAM nAskI jIvo pIDAya che. pUrva janmanA karelA ghaNAM kUra karmovALA nAsko hajAro varSo sudhI pIDAya che. ekIbhAve pIDAyelA nAsko, duSTa kRtyo karanArA mahApApI rAta-dina ati du:khathI pIDAtA karuNa svare AkraMda kare che. tathA ekAMta du:khadAyI vistAravALA nakamAM paDelA prANIo te galacaMganA phAMsAdi ke pASANasamUha lakSaNavALA te viSamasthAne haNAI phakta raDyA kare che. * sUtra-34pa thI 348 : paramAdhAmIo roSathI mugara ane mUsaLanA prahArathI nAkanA dehane toDI nAMkhe che, te bidehI lohI vamatA adhomukha thaI pRthvI para paDe che. te nakkamAM sadA krodhita, bhUkhyA, vRSTa, vizALakAya ziyALo rahe che. 3i/11]
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/ 34pa thI 348 163 teo sAMkaLathI bAMdhAyelA, nikaTa sthita bahukU4mane khAI jAya che. ati durga lohIthI malina, aninA tApathI pIgaLatA loDhA jevI garama pANI vALI saEAjavalA nAmaka eka nadI che, temAM nArako rakSaNa rahita ekalA tare che ane duHkha bhogave che. narakamAM dIrdhakALathI rahelA ajJAnI nArako niraMtara duHkha bhogave che haNAtA evA temane koI rakSaNa nathI, ekalA rahaya duHkha anubhave che. * vivecana-345 thI 348 : pUrvabhavanA gu jevA vairI samAna paramAdhAmIo athavA pUrvabhavanA apakArI evA nAsko bIjAnA aMgone krodha karIne mudgara-musala laIne gADhaprahAra karIne bhAMgI nAMkhe che. te nAho azaraNa banIne zonA ghA thakI bhAMgelA zarIre lohI vamatA uMdhe mAthe pRthvI para paDe che. vaLI paramAdhAmIe vidurvelA vizALa dehavALA ziyALo bhUkhyA hoya che. saMbhava che ke te ativRSTo, raudrarUpA, nirbhaya thaIne, nityakupita hoya che. AvA ziyALo dvArA tyAM rahelA, pUrvajanma bahu dUrakarma karelA, sAMkaLo vaDe baMdhAyelA, loDhAnI beDImAM paDelA, paraspara nIkaTa rahelA nAko TukaDe TukaDA karI bhakSaNa karAya che * vaLI - sadA jaLathI bharela sadAjanA nAme nadI che. te ativiSama, prakarSathI-ati uSNa, kSApaTa-lohIthI bharelA jaLavALI athavA lohIthI bharela hovAthI 'pizkila' athavA uMDA pANIvALI moTI ke pradIptakalA nadI che. A ja vAta kahe che - je rIte agnithI tapela loDha pIgaLe che tevA loDhAnA sa jevI ati uSNa jaLavAnI che. te abhirNa sadAkalA nadImAM paDelA nAsko ekAkI, azaraNa banI temAM gamana kare che. o have uddezAno upasaMhAra karatA pharI nArakInA du:kha vizeSa kahe che. A pramANe anaMtarota baMne uddezAmAM kahela du:kha vizeSa paramAdhAmI kRd, paraspara prApta ke svAbhAvika udayamAM Avela ati kaTu rUpa-rasa-gaMdha-sparza-zabdonAM du:kho atyaMta dusaha che, te bALa, azaraNa nArakI niraMtara, kSaNamANanA vizrAma vinA - x * bhogave che. tyAM te nArakonI cira sthiti A pramANe che - utkRSTa sthiti pahelI ratnaprabhAmAM eka sAgaropama, bIjI zarkarApabhAmAM traNa, bIjI vAlukAmAM sAta, cothI paMkaprabhAmAM daza, pAMcamI dhUmaprabhAmAM sattara, chaThThI tamaprabhAmAM-bAvIsa, sAtamI mahAprabhAmAM tenIza che. tyAM svakarmavaza janArUM - X * duHkha pAmatAM potAnA kamane bhogavatA koI rakSaka thatuM nathI. jo ke sItendra lamaNane naSkanA du:khamAM bacAvavA pravRta thayA, paNa rakSaNa karI na zakyA evuM sAMbhaLela che. te rIte dareka nAraka ekalo, jene mATe pApa karyA te badhAMthI hita thaIne karmavipAka janmaya du:kha anubhave che. tenA du:khamAM koI bhAga paDAvatuM nathI. kahyuM che . meM pazvina arthe dAruNa karmo karyA, tenuM phaLa bhogavanArA gayA, paNa huM ekalo ja te karmathI baLuM chuM. * sUtra-349 thI 351 - je jIve pUrvabhave jevuM karma karyuM che, tevuM ja AgAmI bhave Ave che. jeNe sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ekAMta duHkharUpa bhavonuM sarjana karyuM te du:khI anaMta duHkhane vede che. vIrapara A naraka kathana sAMbhaLIne sarva lokamAM koInI hiMsA na kare. ekAMta daiSTi, aparigrahI thaI lokano bodha pAmI tene vaza na thAya. A rIte tici, manuSya ane devanA paNa catugatika, anaMta tad anurUpa vipAka che, te sarvene A rIte jANIne buddhimAna maraNakALa paryata saMyamanuM pAlana kare. - tema huM kahuM chuM. * vivecana-349 thI 351 - je kamano jevo anubhAva ke jeTalI sthitinuM karma pUrva janmamAM karyuM hoya, te pramANe ja jaghanya-madhyama-utkRSTa sthitinA anubhAva bhede saMsAramAM te ja prakAre anusare che. kahyuM che ke - tIvra, maMda, madhyama adhyavasAya sthAno vaDe jevA hRddhathI bAMdhela hoya te ja pramANe tIvra, maMda, madhyama vipAka udayamAM Ave che. avazya leza sukha rahita ane duHkha ja narakAdi bhave (udayamAM Ave. te tevuM ekAMta du:kha nakabhave bhogavavA yogya karmo upArjana karIne ekAMta duHkhI - x - asAtA vedanIya rU5, ananya upazama apratikAra arthAt jeno koI upAya nathI, tene vede che. pharI upasaMhAra arthe upadeza ApatA kahe che upara kahelA - x - nakonA du:kha vizeSane sAMbhaLIne buddhi vaDe zobhato evo dhIra-buddhimAna-prAjJa A pramANe kare te dazavi che - A gasa-sthAvara bheTavALA sarvalokamAM - pANigaNamAM koIpaNa prANInI hiMsA na kare. tathA ekAMtathI nizcala jIvAdi tatvomAM daSTi-samyagdarzana jevuM che. te ekAMta daiSTi arthAta niprakaMpa samyakavI bane. tathA cotaraphathI sukhane arthe grahaNa karAya te parigraha evo parigraha jene nathI tevA aparigrahI bane. 'tuM' zabda thI AdhattanA upAdAna thakI mRSAvAda, adattAdAna ane maithunanuM paNa varjana kare tathA azubhakarmakArI lokane ke tenA vipAka phaLane bhogavanArAne athavA kaSAyalokanA svarUpane jANe. paNa lokane vaza na thAya. A pramANe pUrve kahelA du:khavizeSane anyatra paNa jaNAvatA kahe che - A rIte azubhakarmakArI jIvo-tica, manuSya, devatAmAM paNa cAragativALA anaMtakALa karelA kRtyonA anurUpa vipAkone te buddhimAna pUrvokta rIte badhuM jANIne saMyamane Acare ane mRtyukALanI AkAMkSA kare. kahevA ema mAMge che ke cAragativALA saMsAramAM jIvone kevaLa du:kha ja che. tethI dhruva evA mokSa ke saMyama anuSThAnamAM jIvanaparyata rata rahI mRtyukALanI pratikSA kare. adhyayana-5 "nayavibhatti" uddezA-2 no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa | tti zabda parisamApti sUcave che. jIvana - pUrvavat jANavuM. zrutaskaMdha-1nuM adhyayana-5 TIkAsahita anuvAda pUrNa
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/6/bhUmikA - 165 * adhyayana-6 vIrastuti karI 0 pAMcamuM adhyayana kahyuM. dhe chaTahu kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana-5mAM naka vibhakti kahI. te zrImana mahAvIra vardhamAnasvAmIe kahI che, tethI temanA guNonuM kIrtana karavA temanuM astri kahe che. zArA kahenAranI mahAnatAthI ja zAstrAnI mahAnatA che. e saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakrama Adi cAra anuyoga dvAro che. temAM upakamamAM artha adhikAra bhagavaMta mahAvIranA guNa samUhanA kItanA che. niphopa be prakAre - ogha nipanna ane nAma nipajJa. temAM oghaniSajJa nikSepa adhyayana che, nAma niSamAM 'mahAvIrastava' che. tethI mahatu, vIra, tava e traNeno niphopo kahevo joIe. temAM paNa 'yathA uddeza tathA nirdeza' ema karIne pahelA mahatuM zabdanuM nirUpaNa karIe chIe. ahIM mahatu zabda bahurva sUcaka che. jemake 'mahAjana'mAM bRhatva che. jema 'mahApoSa'mAM 'ati' artha che. 'mahAbhaya'mAM prAdhAnya sUcave che. ityAdi * x * temAM ahIM 'mahatu' zabda prAdhAnya arthamAM che, te kahe che [ni.83-] 'mahAvIra stava'mAM ahIM je mahatu zabada che, te prAdhAnya arthamAM che, te nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva ema cha bhede che nAma, sthApanAne choDIne dravyapAghAnya kahe che te jJa zarIra, bhavyazarIra, tavyatirikta bhede che. vyatikita saciva, acita, mizra traNa bhede che. saciva paNa dvipada, catuSada. mApada traNa bhede che, temAM dvipadamAM tIrthakara, cakavartI Adi che. catuSadamAM hAthI, ghoDA Adi che, apadamAM kalAvRkSAdi che. athavA je pratyakSa rUpa-rasa-gaMdha-sparzathI utkRSTa kamaLa Adi padArtho che, ayitamAM vaiDUrya Adi vividha jAtinA maNio che. mizrapAdhAnyamAM vibhUSita tIrthakara che. homa prAdhAnyamAM siddhi loga che, dharmacAritranA AzrayathI mahAvideha che ane upabhogane AzrIne devakura Adi hoya che. kALathI prAdhAnya ekAMta suSama-suSamAdi kALa che athavA dharma ane caraNanA svIkArane yogya je kALa hoya te levo. bhAva prAdhAnya te kSAyika bhAva che athavA tIrthakara zarIranI apekSAe audayika che. ahIM A baMneno adhikAra che. 'vIra' zabdanA dravya, kSotra, kALa, bhAva bhede cAra nikSepA che. temAM jJa zarIra, bhavya zarIra, vyatiriktamAM dravyavIra te dravyAyeM saMgrAma AdimAM abhUta karma karavAthI zUra che, athavA je kaMI vIryavALuM dravya che, te dravyavIramAM gaNAya che. jemake - tIrthaMkara anaMta balavIryavALA che, lokane DAM mAphaka alokamAM pheMkavA samartha che. mera parvatano daMDa karIne ranapabhA pRthvIne chatra mAphaka dhAraNa kare tayA cakavartI karatA paNa vadhu baLavAnuM che. tathA viSa Adi, mohana AdimAM sAmarthya che. phojha vIra te je zojhamAM abhUta karma karanAro athavA vIra tarIke je varNavAya 166 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che te jANavo...A pramANe kALane AzrIne jANavuM. bhAva vIra te jeno AtmA krodha, mAna, mAyA, lobhathI ane parISaha AdithI jItAyo nathI te che. kahyuM che. krodha, mAna, mAyA, lobha ane pAMca indriyo AtmAne jItavA muzkela che. AtmA jItatA badhuM jItyuM jANavuM. je saMgrAmamAM hajAronA hajAro durjayone jIte, te karatAM eka AtmAne jIte te teno parama jaya che. vikaTa jagamAM paribhramaNa karatAM eka jinakesarI che, jeNe kaMdarpanI duSTa dADhovALA kAmadevane lIlAmAgamAM cIrI nAMkhyo che. A pramANe vardhamAnasvAmI ja anukULa-pratikULa parISahaupasargothI aparAjita thaI adabhUta karmo karIne guNanipajJavathI bhAva vaDe mahAvIra kahevAyA athavA dravyavIra vyatikita ekalavikAdi che. phomavIra jyAM rahe athavA jyAM tenuM varNana thAya che. kALathI paNa temaja jANavuM. bhAvavIra noAgamathI vIranAmagotra kamanuM vedana che. te zrI vIsvamAnasvAmI ja che - stava nipArve kahe che [ni.84] stavanA nAmAdi cAra niphlopa che. temAM nAma sthApano pUrvavat che. dravyastava te jJazarIra, bhavyazarIra, vyatirikta che. vyatirita je kaTaka, keyUra, mALA, caMdanAdi sacita-ayita dravyothI karAya che, bhAva stava te kyAM je guNo vidhamAna hoya tenuM kIrtana karavuM che. have prathama satra saMsparzathI saMpUrNa adhyayana saMbaMdhI gAthA kahe che [ni.85-] jaMbUsvAmIe Arya sudhamasviAmIne zrI mahAvIrasvAmInA gaNo paDyA. sudhamasviAmIe bhagavaMta mahAvIrane AvA guNavALA kahyA che ane e ja pramANe bhagavaMte saMsAnA jayano upAya kahyo che. tema tame paNa bhaNavaMtanI jema saMsArane jItavA yatna karo. have nikSepa pachI sUgAnugamamAM * x * sUtra kahevuM joIe. * x * * sUp-352,353 : zramaNa, brAhmaNa, gRhastha ane paratIrthioe pUchayuM ke jemaNe uttama rIte vicArIne ekAMta hitakara ane anupama dharma kaho te koNa che? pUjyA jJAtapuexnuM jJAna-darzana-cADhi kevuM hatuM ke bhikSo ! Apa jANo cho mATe Ape jevuM sAMbhaLela che, jeno nizcaya karyo che te kaho. * vivecana-352,353 : - A sUjhano anaMtara saba sAthe A saMbaMdha che - tIrthakaropadiSTa mArge saMyama pALato mRtyukALanI upekSA kare. jemaNe A mArga upadezyo te tIrthakara kevA che, ema sAdhu Adie pUchayuM. paraspara sUtra saMbaMdha to "bodha pAme tema pUrve kahyuM che. AgaLa paNa je praznottara thaze te paNa jANe-bodha pAme. A saMbaMdhathI Avela suratI saMhitAdi krame vyAkhyA kahe che. te A pramANe - anaMtara sUtramAM ghaNAM prakAre kahela naka vibhakti sAMbhaLIne saMsAcI udvigna mata vaDe pUche che, A koNe kahI che ? ema sudhamasviAmIne pUche che. athavA jaMbUsvAmI sudhamasviAmIne kahe che * saMsAne
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/6/-/352,353 167 pAra utAravAmAM samartha evo A dharma koNe kahyo che. evuM mane nigraMnyAdi zramaNo, brahmacaryAdi anuSThAna rata brAhmaNo, kSatriyAdi gRhastho ane zAkyAdi paratIrthikoe pUNya che - te koNa che ? jeNe durgatimAM paDatA jIvone dhAranAro ekAMtahitakArI anupama dharma batAvyo che tathA zreSTha samIkSA - yathAvasthita tava parIkSA vaDe athavA sAdhusamIkSA vaDe samabhAvathI kahyo che. - tathA te ja jJAnAdi guNo jANavA mATe prazna pUchyo - kevI rIte bhagavaMte jJAna prApta karyuM? athavA te bhagavaMtanuM jJAna kevA vizeSa bodhavALuM che ? temanuM sAmAnya arthaparicchedaka darzana kevuM che ? yama-niyamarUpa zIla kevuM che ? jJAta kSatriyanA putra bhagavAna vardhamAnasvAmI hatA. temanuM caDhi pUchyuM che, te he sudharmAsvAmI ! tame jevuM jANatA ho te badhuM jema sAMbhaLela hoya ane sAMbhaLIne avaghAryuM hoya, joyuM hoya te sarve kaho. A pramANe pUchavAthI sudharmAsvAmI bhagavaMta mahAvIranA guNo kahe che * sUtra-354,35 - - teo khedajJa, kuzaLa, AzupajJa, maharSi, anaMtajJAnI, anaMtadarza hatA. evA yazasvI, cakSauthamAM sthita bhagavaMtanA dharma ane jaine jaNo. ukd, Adho, tichI dizAmAM je trasa ane sthAvara prANI che, tene nitya, anitya daiSTithI samIkSA karI prajJae dvIpa tulya dharma kahyo. * vivecana-354,355 - te bhagavaMta cotrIza atizayayukta, khedajJa-saMsAramAM rahelA jIvonA karmavipAka janya du:khane jANe che kemake du:kha muktino samartha upadeza Ape che athavA photrajJayathAvasthita AtmasvarUpa parijJAnathI AtmajJa che athavA kSetra eTale AkAzanelokAlokanA svarUpane jANe che. tathA bhAvakuza te ATha prakAranA karmone chede che. mATe kuzaLa che. arthAt prANInA karmone chaMdavAmAM nipUNa che. AzupajJa - sarvatra sad upayogathI zIdhra prajJAvALA che. temane chAsthanI jema vicArIne uttara ApavAno nathI. pAThAMtaramAM maharSi pATha che. atyaMta ugra tapa-sAtrine Adare che ane atula upasarga-parISahone sahe che tethI mahAna evA RSi che. tathA avinAzI anaMta padArthanA paricchedaka che athavA jJAnanA vizeSathI grAhaka che. mATe anaMtajJAnI che. ane sAmAnya artha paricchedakava thakI anaMtadarzI che. AvA bhagavaMtano yaza manuSya-sura-asurathI vizeSa hovAthI yazasvI che. lokonA locanamArgamAM bhavasthA kevalIpaNe sthita che athavA lokonA sUkSma, dUra rahelA na dekhAtA padArtho kahe che saMsArane udbharavAnA svabhAvavALA ke zrutacAritra nAmaka dharma kahe che. temane upasarga thayA chatAM nizcala, cAstrithI calita na thanArA, athavA temaNe batAvelI saMyamamAM rati jANa - sabhya kuzAgra buddhithI vicAra athavA zramaNAdi vaDe sudhamasviAmIne pUchAyuM - tame te bhagavaMtanA yazasvI cakSupamAM rahelA cho, temanA 168 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 dharma-dhairyane - x - kaho. have sudharmAsvAmI bhagavaMtanA guNone kahe che - uddha, adho, tichuM ema sarvatra cauda rAja pramANa lokamAM je koI trAsa pAme te kasa - teu - vAyu, vikalaeNndriya, paMcendriya ema traNa bhede che tathA je sthAvaro - pRthvI, apa, vanaspati e traNa bhede che. tathA jemane ucchavAsa Adi prANo che te prANI che. ema kahI zAkyAdi matanuM khaMDana karIne pRthvI Adi ekendriyonuM jIvavA kahyuM. te bhagavaMta te pANIne kevalajJAnI hovAthI prakarSathI jANe che mATe te prAjJa che. dravyathI nitya ane paryAyathI anitya che evuM kevaLajJAnathI jANIne prajJApanA yogya padArthane kahe che. te prANIonI pAse padArtho prakAzavANI "dIpa' samAna che athavA saMsAra samadramAM paDatAne sadupadeza ApIne AzvAsa heta hovAthI dvIpa samAna che evA bhagavaMta saMsAra pAra utAravA samartha che te zruta-cAstri dharmane kahe che sadanuSThAnathI athavA rAgadveSa rahitatAthI samabhAve kahe che mATe samita che, kahyuM che ke jema puNyavAnane upadeza Ape che, tema kane paNa Ape che athavA sama dharmane prAbalyathI kahyo che - prANIonA anugrahathI dharma kahyo che, pUjA sakAra arthe kahyo nathI. * sUma-356,353 : teo sarvadazI, patietajJAnI, nirAmagaMdha, dhairyavAna sthitAtmA, sarva jagatamAM anuttara, vidvAna, graMthirahita, nirbhaya ane nAyu hatA. teo bhUtipA, aniketayArI, saMsAra pANAmI, dhIra, anaMtayajJa, tapta sUrya samAna anupama, pradIpta agni samAna aMdhakAramAM prakAza karanAra hatA. * vivecana-356,353 : te bhagavaMta A carAcara jagatamAM sarva padArthane sAmAnyathI jonArA che mATe sarvadarzI che. tathA mati Adi cAra jJAnone choDIne kevalajJAnacI yukta jJAnI che, A vizeSaNa thakI bIjA tIrthAdhipothI adhikapaNuM sUcavyuM che. vaLI "jJAna-kriyAthI mokSa che'' tethI te bhagavaMtanuM jJAna darzAvI kriyA batAve che. 'nirAmagaMdha' - avizodhi koTi ane vizodhikoTirUpa doSa jenA dUra thayA che, mULa-uttaguNa bhedayukta yAtrikriyAne bhagavaMte karI tathA asahya parISaha, upasargo AvyA to paNa nizcalapaNe cAritramAM vairya rAkhyuM mATe dhRtimAna che. sarva karmo dUra thavAthI AtmasvarUpamAM AmAM sthira hovAthI sviAtmA che. A jJAna-kriyA phaLadvAranuM vizeSa che tathA jenAthI sarva jagatamAM zreSTha bIjuM koI nathI mATe anuttara che hAthamAM rahelA AmaLA mAphaka sarva padArthane jANe mATe vidvAnuM che. sacita Adi bAhya graMtha ane kamarUpa atyaMtara graMthane atikramavAthI graMthAtita-nirmantha che. sAta prakAranA bhayathI hita hovAthI nirbhayasamasta bhayarahita che. caturvidha Ayu dUra thavAthI anAyuM che. kemake karmabIja baLI javANI pharI janmano abhAva che. 'pUti' zabda vRddhi, maMgala ane rakSA arthamAM varte che. temAM bhUtipA ahIM pravRddha prajJa-anaMtajJAtavAna arthamAM che; vaLI jaganI rakSA karavAnI prajJAvALA che
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/6/-/356,353 169 130 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ane sarvamaMgalarUpa prajJAvALA che. tathA apratibaddha vihArI - parINaharahita vicaranArA hovAthI aniyatacArI che. saMsAra samudrane taranArA che, buddhi vaDe rAjanA hovAthI ke parISaha-upasargothI kSobhita na thatA hovAthI dhIra che. prati - anaMtatA ke nityatAthI jANe. anaMta-kevalajJAnathI ke lokanA padArthane prakAzaka hovAthI je cArUpa che, mATe anaMtacakSu che jema sUrya sarvAdhika tape che. tethI vizeSa tapa koIno nathI, tema bhagavaMta jJAna vaDe sarvottama che. vaLI jAjavalyamAna agni mAphaka prakAze che te aMdhakArane dUra kare che, tema bhagavaMta paNa jJAnarUpI aMdhakArane dUra karI yathAvasthita padArthane prakAze che. * sUjha-358,359 A jinono dharma anuttara che, AzupajJa kAzyapa muni tenA netA che. jema svargamAM Indra mahApabhAvazALI ane hajAro devomAM viziSTa netA che. teo samudra samAna akSaya prajJAvAna, mahodadhi samAna anaMtajAra, vizuddha, akaSAyI, mukta, devAdhipati zaka samAna dhutimAna che. * vivecana-358,359 : RSabhAdi tIrthakaro saMbaMdhI A dharmathI zreSTha bIjo koI dharma na hovAthI A anuttara dharma che. je kAzyapagotrIya, kevaLajJAnI, utpanna divyajJAnathI praNetA che. * X - X * jema indra svargamAM hajAro devono mahApabhAvavAnuM nAyaka ane rU5, bala, vaNiida vaDe pradhAna che, te pramANe bhagavaMta paNa badhAMthI viziSTa pra-nAyaka ane mahAnubhAva che . vaLI - jenA vaDe jaNAya te prajJA. A bhagavaMta te prajJA vaDe - jANavA yogya padArthomAM buddhi kSINa thatI nathI - haNAtI nathI mATe akSaya che. kemake temanI buddhi kevaLajJAna rUpe che, te kALamI sAdi-aparyavasAnA che, dravya-kSetra-bhAvathI paNa anaMta che. temanA guNo mATe sAmya dRSTAMtano abhAva che. tenA eka dezathI 'sAgara' jevA kahyA. jo ke sAgara paNa sAmAnya hovAthI vizeSaNa kahe che. svayaMbhUramaNa mAphaka anaMtapAra che. jevo te mahodadhi vistIrNa, gaMbhIra jaLavALo ane akSobhya che, tema te bhagavaMtanI prajJA paNa vizALa, anaMtaguNayukta ane akSobhyA che jema te samudramAM nirmaLa jaLa che, tema bhagavaMta paNa tevA karmaThalezanA abhAvathI kaluSajJAnI che. tathA bhagavaMta kaSAyarahita hovAthI kaSAyI che ane jJAnAvaraNIyAdi karmanA baMdhanathI mukta che. koIka pratamAM bhikSu evo pATha che. teno artha che - saMpUrNa aMtarAyakarma kSaya thavAthI temane sarvalokamAM pUjyapaNuM che, to paNa te bhikSAmAtrathI jIvana jIve che mATe teo bhikSa che. paNa kSINa mahAvasAdi labdhithI jIvatA nathI. zaka mAka bhagavaMta devAdhipati-dhutimAna che. * sUtra-360,361 - jema mera parvata sarva pArvatomAM zreSTha che, svargavAsI mATe harSadAtA che. tema bhagavaMta vIthiI patipUrNa vIrya ane aneka guNothI zobhe che. meru parvata eka lAkha yojana che, tenA traNa kaMDaka che. paMDakavana patAkA jevuM zobhe che. parvata 99ooo yojana UMco che, jamInamAM 1ooo yojana che. vivecana-360,371 - te bhagavaMta vIrya baLathI ane dhRti-saMghayaNathI ane vIAirAyanA saMpUrNa kSayathI pratipUrNa vIryavALA che. jema jaMbUdvIpano nAbhibhUta meru sarve parvatomAM zreSTha parvata che. tema mahAvIra prabhu paNa vIrya ane anyaguNothI sarvazreSTha che. tathA jema svarganivAsI devo mATe harSajanaka che, kemake te prazasta varNa-rasa-gaMdha-sparza-prabhAvAdi guNothI zobhe che, tema bhagavaMta paNa anekagaNo vaDe zobhe che. athavA jema devAlaya anekaguNothI zobhita hovAthI harSadAyI che tema bhagavaMta paNa meru mAphaka AnaMda ApanAra che. vaLI deTAMtabhUta meru parvatanuM varNana kare che - te meru eka lAkha yojana uMco che, tenA traNa kAMDa che, jemake mATI-suvarNa-vaiDUcamaca. temAM upara rahela paMDakavana patAkA jevuM che. meru jamInamAM 1000 yojana, bahAra 99,000 yojana che. * sUtra-363,363 - mera upara AkAzane spazo, nIce bhUmisthita che, sUrya tenI parikramA kare che. tema hemavaNIya ane naMdanavanothI yukta che, tyAM mahendro AnaMda pAme che. parvata aneka nAmothI oLakhAya che, kaMcanavarNathI suzobhIta che. parvatomAM zreSTha che, mekhalAthI viSama che, teno bhUbhAga maNi AdithI zobhe che. * vivecana-362,363 : AkAza paryanta te vyApIne rahelo che, bhUmine avagAhIne sthita che. utddho-tI lokane sparzIne rahyo che, tene saMyadi jyotiko pradakSiNA kare che. te khUba tapAvelA sonA jevo che, cAra naMdanavanothI yukta che - te A rIte - jamInamAM bhadrazAlavana che, tyAMthI 500 yojana uMce naMdanavana, tyAMthI 62,5oo yojana uMce jatA saumanasavana, tyAMthI 36,000 yojana uMce zikhare paMDakavana che. A rIte cAra naMdanavanothI yukta vicitra krIDA sthAnovALo che. jyAM mahAindro paNa svargethI AvIne ramaNIyatara guNothI AnaMda anubhave che. te mera nAmaka parvata maMdara, meTa, sadarzana, saragiri vagere nAmothI mahA prasiddhivALo zobhe che. teno kAMcana jevo nirmaLa ke zuddha varNa che. badhAmAM zreSTha hovAthI te parvata anuttara che. temaja mekhalA Adi ke dADhAothI viSama che. arthAt sAmAnya prANI mATe caDavo kaThaNa che. parvatomAM pradhAna che. tathA maNi ane auSadhio vaDe dedIpyamAna thaI caLakI rahyo che. * sUtra-364,365 : te nagendra pRetI maLe sthita che. sUryanI mAphaka tejayukta jaNAya che. anekavaNIya anupama zobhAthI yukta, manohara che. sUrya sama prakAzita che. jema sarve vAtomAM sudana parvatano yaza zreSTha kahevAya che. tema zramaNa
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/6/-/364,365 171 jJAtapuTama mahAvIra jAti, yaza, darzana, jJAna, zIlathI badhAmAM zreSTha che. * vivecana-364,365 - ratnaprabhA pRthvInA madhyabhAge jaMbudvIpa, tenA bahu madhya bhAge saumanasa, vidhaprabha, gaMdhamAdana, mAlyavaMta evA cAra dADhA parvatothI zobhita sama bhU bhAgamAM 10,000 yojana vistAravALo, upara 1000 yojanAno ane prati 90 yojanane yojananA 11mAM bhAge ghaTato jato - x - che. meru parvata upara 4 yojananI cUDA zobhe che. parvatomAM pradhAna evo A mera lokamAM vikhyAta che. te sUrya samAna tejavALo che, pUrvokta prakAre zobhita che. -x * anekavaNa ratnothI zobhato hovAthI aMta:karaNane rocaka evo manorama che. sUrya mAphaka sva tejathI daze dizAne prakAzita karI rahyo che. have meru parvatanA TAMtathI bhagavaMtane oLakhAve che. hamaNAM kahela meru girisudarzana-mahAparvatanuM kIrtana-yaza dAntikamAM yoje che - zrama pAme te zramaNa, je taponiSTha tapta dehI che. jJAta-kSatriyanA putra-zrImad mahAvIra vardhamAnasvAmI. teo jati vaDe badhI jAtiothI, badhAM yazasvI puraSothI, badhAM darzana-jJAnavALAothI, badhA zIlavAnothI zreSTha che - X - X - pharI paNa daSTAMta dvArA bhagavaMtanuM varNana karatA kahe che- * sUtra-366,367 - jema parvatomAM niSadha sauthI lAMbo che, valayAkAra parvatomAM rUcaka zreSTha che, tema jagatanA badhAM muni madhye mahAvIra zreSTha che, tema jJAnI kahe che. temaNe anuttara dharma batAvI anuttara evuM zreSTha dhyAna karyuM. te zukala phINa jevuM caMdramAM ane zaMkha jevuM ekAMta zukala ke zubha dhyAna hatuM. - vivecana-36,367 - jema niSadha parvata bIjA parvatonI laMbAI karatA jaMbUdvIpa ke anya dvIpomAM dIdhatAmAM zreSTha che, valayAkAramAM cakaparvata valayAkArapaNe zreSTha che. te ja rUcakadvIpanI aMdara rahelo mAnuSotara parvata jevo vRta Ayata che parikSepathI saMkhyaya yojana che. te ja rIte te bhagavaMta paNa * x * saMsAramAM prabhUta jJAnavALA arthAt prajJA vaDe zreSTha che. tathA bIjA munio karatAM prakarSathI jANe che mATe prajJa che. evuM temanuM svarUpa jANanArAo kahe che. vaLI jenAthI bIjo koI zreSTha dharma nathI mATe anuttara, evA dharmane utkRSTathI kahIne - prakAzIne svayaM zreSTha-pradhAna yAtane dhyAve che. jemake - kevaLajJAna pachI bhagavaMta yoganirodha samaye sUkSma kAyayogane rUMdhatA zukladhyAnanA bIjA bheda "sUkSmakriyA ApatipAtI" tathA "yogatirodha karIne zukladhyAnano cotho bheda - "cuparata kriyA anivRta" mAve che. te batAve che - suppa zuklava - zukala dhyAna tathA malinatA dUra thaI hoya tevuM nirdoSa, arjuna svarNa mAphaka zukla athavA pANInA phINa samAna zukala tathA zaMkha-caMdra jevuM ekAMta nirmaLa zukaladhyAna, tenA chellA be 12 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhedono dhyAve che. * sUtra-368,369 : maharSi mahAvIre jJAna, darzana, cAstrinA prabhAvathI sarve karmono kSaya karIne anuttara, sAdi anaMta evI parama siddhi gatine prApta karI. jema vRkSomAM zAbhalIvRkSa zreSTha che, jyAM suvarNakumAra rati anubhave che. vanomAM naMdanavana zreSTha che, tema jJAna ane zIlathI bhUtiprajJa zreSTha che. * vivecana-368,369 : A bhagavaMta zailezI avasthAmAM zukladhyAnano cotho bheda pAmIne sAdi anaMtakALanI siddhigati nAme pAMcamI gati pAmyA che, te siddhigatine oLakhAve che. te sarvottama hovAthI anuttara che, lokanA agrabhAge hovAthI agyA che. tevI parama gatine A maharSi pAmyA che. temaNe ugra tapa vaDe dehane tapAvI jJAnAvaraNAdi sarve karmone dUra karI viziSTa jJAna-darzana-zIla vaDe kSAyika bhAve siddhigati prApta karI mATe maharSi kahyA. pharI daSTAMta dvArA bhagavaMtanI stuti kare che - vRkSo maNa jema devakarasthita zAbhalI vRkSa, je bhavanapati krIDA sthAna che, te prasiddha che. tyAM AvIne bhavanapati * suvarNakumAra maNakIDAne anubhave che. vanomAM jema naMdanavana devonuM pradhAna krIDAsthAna che, tema bhagavaMta paNa kevalajJAna vaDe sarva padArthonA prakAzaka ane yathAvAta cAstri vaDe pradhAna che, pravRddhajJAnavALA che. * sUma-390,391 : jema zabdomAM meghagarjanA anuttara che, tArAgaNamAM caMdramAM pradhAna che, gaMdhomAM caMdana zreSTha che, tema muniomAM ApatijJa bhagavaMta zreSTha che. jema samudromAM svayaMbhUramaNa zreSTha che, nAgakumAromAM dharaNendra zreSTha che, somAM izurasa zreSTha che, tema tapasvIomAM bhagavaMta sarvoparI che. * vivecana-300,371 - jema zabdomAM zreSTha meghagarjanA che, - x - namo maLe caMdramA mahA anubhAvavALo che, sarve lokone nivRtti ApanAra, kAMti vaDe manoma lAge che * x * sugaMdhI vastuomAM gozISa caMdana ke malayacaMdanane tenA jJAtA zreSTha kahe che. e rIte maharSi madhya bhagavaMta zreSTha che, kemake prabhunI pratijJA Aloka paralokanAM sukhanI icchA nathI hotI. tethI pratijJa che. vaLI - x - svayaMbhUmaNa, tyAM AvIne devo ramaNa kare che. te samudro maLe zreSTha che, jema sarve dvIpa samudrone aMte rahela svayaMbhUramaNa zreSTha che. bhavanapati maLe jema dharaNendra zreSTha kahyo che. ikSanA sa jevuM pANI jenuM che te izusodaka che, te rasane AzrIne pradhAna che eTale potAnA guNone lIdhe bIjA samudromAM patAkA mAphaka che. te pramANe viziSTa tapa vaDe bhagavaMta jagatanI trikAla avasthAmAM zreSTha che, mahAtapathI lokamAM patAkArUpa che.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/6/-/38,393 13 sUga-332,333 : jema hAthIomAM airAvata, mRgomAM siMha, nadImAM gaMgA, pakSIomAM veNudeva garUDa zreSTha che, te rIte nivaNavAdIomAM jJAtaputra vIra zreSTha che. jema yoddhAomAM vizvana, puSpomAM kamaLa, kSatriyomAM daMtavakka zreSTha hatA, tema RSiomAM bhagavaMta vadhamAna zreSTha che. * vivecana-32,333 - jema uttama hAthI maLe zakendranuM vAhana airAvaNa prasiddha dAMtabhUta athavA pradhAna che, tema tajajJa kahe che. zvApado maLe kesarIsiMha pradhAna che. bharata kSetranI apekSAe pANImAM gaMgAnadInuM pANI zreSTha che, pakSImAM veNudeva-garuDa zreSTha che, A pramANe nirvANa-siddhiotra-karmakSaya lakSaNa che - tenuM svarUpa batAvanAra ke te meLavavAno upAya kahenArAmAM jJAta kSatriya putra - zrImana mahAvIra vardhamAna svAmI mukhya che, kemake teo yathAvasthita nivaNa padArthanA batAvanArA che. yoddhAomAM jema vizvasena - hAthI, ghoDA, ratha, padAti e caturaMga sainya sameta je cakravartI che, te daSTAMtabhUta che - zreSTha che. puSpomAM jema cAraviMda * kamaLa zreSTha che tathA kSatta - mArathI bacAve te kSatriya, teomAM jenA vAkya vaDe zaNuo upazAMta thayA che, te dAMtavAkya - cakravartI che te zreSTha che. A pramANe ghaNAM prazasta deTAMto batAvIne have bhagavaMtane temanA nAmapUrvaka prazaMsatA kahe che ke - RSio madhye zrImAna vardhamAna svAmI - mahAvIra zreSTha che - tathA - * sUtra-394,335 * jema dAnomAM abhayadAna zreSTha che, satyamAM niraddha satya che, tapomAM bahAragarya uttama che, tema lokamAM jJAtaputra zramaNa uttama che. jema sthitimAM lavasaptama deva zreSTha che, sabhAomAM sudhamAM sabhA zreSTha che, sarvadhAmoMmAM nivaNa zreSTha che, tema jJAtaputrathI parama koI jJAnI nathI. * vivecana-394,35 : - potAnA ane pArakAnA anugraha mATe yAcakone je apAya te dAna aneka prakAre che, te badhAmAM jIvitanA arthI jIvomAM rakSaNa ApanAra hovAthI abhayadAnA zreSTha che. kahyuM che ke - maranArAne koI karoDa (rUpiyA Ape ane bIjo jIvita ja Ape, te vakhate maranAro dhanane nahIM paNa jIvitane icachaze. A vAta govALa, strI Adi sukhethI samaje, te mATe abhayadAnanuM prAdhAnya batAvavA mATe daSTAMta kahe che. - te A pramANe vasaMtapura nagaramAM aridamana nAme rAjA hato. te koI vakhate cAre rANI sahita jharakhAmAM krIDA karato rahelo che, koI vakhate satA kaNeranI mALA mastaka para laTakAvelo, lAla vastra paherelo, lAla caMdanathI lepa karelo mAravAnA kAraNanI DAMDI pITAtA rAjamArgethI laI javAto cora rANIsahita rAjAe joyo. rANIoe pUchyuM ke A core zuM aparAdha karyo che? tyAre eka rAjapuruSe kahyuM ke - teNe corI karIne 134 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rAjaviruddha kRtya karyuM che. tethI eka laNIe rAjAne kahyuM, Ape pUrve mane vacana Apela che, te have pALo. jethI huM tene kaMI upakAra karuM. rAjAnI AjJAthI te gaNIe te corane snAnAdi karAvI, alaMkAra paherAvI, hajAra suvarNamahora kharcI pAMca prakAranA zabdAdi viSayothI eka divasa khuza karyo, e rIte bIje divase bIjI rANIe lAkha dinAra vyaya karI khuza karyo. bIje divase trIjI saNIe karoDa dinAra vyaya karI satkAryo, cothI abhayadAna ApI maraNathI bacAvyo. tyAre traNa gaNIe cothInI majAka karI ke te kaMI na ApyuM. A pramANe paraspara pote karelA upakAra vize vivAda thatAM, rAjAe corane bolAvI pUchyuM, tArA upara koNe vadhu upakAra karyo? core kahyuM - maraNanA bhayathI mane nAnAdimAM koI sukha na lAgyuM. paNa abhayadAta sAMbhaLatAM navo janma mane maLyo romAM AtmAne AnaMda thayo. e rIte sarva dAnomAM abhayadAna zreSTha che, te siddha thayuM. tathA satya vAkyomAM je parane pIDA na Ape te zreSTha vacana che. paNa pIDotpAdaka satya vacana nahIM. puruSonuM hita kare te ja satya che. lokamAM paNa saMbhaLAya che ke kauzika nAmano koI anucita satya bolatA haNAI tIvra vedanAvALA nakamAM gayo. anyatra paNa kahyuM che - kANAne kANo, paMDakane paMDaka, rogIne rogI, ane cote cora na kahevo.. tapamAM uttama navavidha gupti sameta brahmacarya pradhAna che. tevI ja rIte sarva lokothI uttama rUpa-saMpadA ane sarva atizayayukta zakti ane kSAyika jJAna-darzana tathA zIla [cA]i vaDe zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAdhuomAM zreSTha che. - AyuSyamAnomAM jema lavasaptama - pAMcamAM anutara vimAnavAsI devo sarvotkRSTa sthiti [Ayu vALA hovAthI pradhAna che. jo temanA manuSya janmamAM dharma ArAdhatAM sAta lava jeTalo kALa vadhAre Ayu hota to teo kevaLajJAna pAmI mokSAmAM jAta. tethI teo lavasatama kahevAya che. vaLI pArSadAmAM jema saudhama indranI parSadA zreSTha che kemake tyAM aneka krIDA sthAno che. jema badhAM dharmo mokSAthI pradhAna che. kupAvacaniko paNa svadarzananuM phaLa mokSa ja batAve che. te ja rIte zrI vardhamAnasvAmInuM sarvApaNuM che, temanA kevaLajJAnathI vizeSa koI vijJAna nathI arthAt bhagavaMta sarvathA bIjI jJAnIthI adhika jJAnI che. * sUtra-396,398 bhagavaMta AsaprajJa, pravItarA, kamavidAranAra, Asatirahita, vastuno saMcaya na karanAra, abhaya karanAra, vIra, anaMtacakSu mahAbhavasAgara pAra pAmyA. arahaMta, maharSi, bhagavaMta krodha-mAna-mAyA ane lobha e cAra adhyAtmadoSono tyAga karIne koI pApa karatA na hatA, karAvatA na hatA. * vivecana-396,398 :pRthvI jema sarvanA AdhArarUpe varte che tema bhagavaMta mahAvIra badhA jIvone
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/6/-/36,377 15 abhaya dAna devAyI ane sadupadezanA dAnathI jIvonA AdhArarUpa che. athavA jema pRthvI badhAM sparzIne sahe che tema bhagavaMta parISaha-upagane samyaka sahe che. tathA AThe prakAranA karmone dUra kare che. bAhya-atyaMtara vastumAM vRddhiabhilASA rahita hovAthI vigayagehI che, pAse rAkhavuM te saMnidhi. temAM dravya saMnidhi - dhana, dhAnya, suvarNa, dvipada, catuSpadarUpa che. bhAva saMnidhi-mAyA, krodhAdi kaSAyo che. te baMne saMnidhi bhagavaMte karela nathI. tathA sarvatra, sadA upayogavALA hovAthI, chAstha mAphaka manathI vicArIne padArtha pariccheda karatA nathI. evA bhagavaMta samudra taravA mAphaka caturgatika saMsArasAgara, je bahu vyasanothI bharela che, tene tarIne sarvottama nivaNane pAmyA che. vaLI te bhagavaMta prANIonA prANanI rakSArUpa, pote ke bIjAne sadupadeza dAna Ape che mATe abhayaMkara che. AThe prakAranA karmo vizeSathI dUra kare che mATe vIra che. tathA anaMta zeya padArtho ane anaMtajJAnanI nityatAthI anaMtagaNuM samAna kevaLajJAnanA dhAka che - vaLI - nidAnanA ucchedathI nidAnIno uccheda thAya che" e nyAye saMsAramAM sthitinA kAraNarUpa krodhAdi kaSAyo che. tethI adhyAtma doSorUpa cAre kaSAyone sarvathA tajIne A bhagavaMta arahaMta-tIrthaMkara thayA. tathA maharSi banyA. kemake jenA adhyAtma doSo dUra thAya te ja maharSi che, anyathA nahIM tathA svayaM te pApa-sAvadha anuSThAna karatA nathI ke bIjA pAse karAvatA nathI. * suga-338 thI 380 - kriAvAdI, akriyAvAdI, vinayavAdI ane ajJAnavAdInA pakSanI pratIti karI e sarva vAdone zaNIne bhagavaMta AjIvana saMyamamAM sthira rahail. te bhagavate du:khanA kSayane mATe strIsaMga tathA bhojanano tyAga karyo hato. tapamAM pravRtta hatA. Aloka-paraloka jANIne sarve pApone sarvathA tajelA. samAhita artha ane padathI vizuddha arahaMta bhArSita dharma sAMbhaLI, zraddhA karI darad mokSa maLe che athavA IndrasamAna devAdhipati bane - tema huM kahuM chuM. * vivecana-338 thI 380 : - bhagavaMte kriyAvAdI, akriyAvAdI, vaitayika ane ajJAnavAdInA pAne jamyo che athavA jemAM sthiratA thAya te durgatigamanAdi sthAnane samyaka rIte jANIne - jenuM svarUpa have batAvIzuM, te ahIM saMkSepamAM kahIe chIe paralokanA hitane mATe kriyA ja pradhAna che, evuM je mAne te kiyAvAdI che, temanA mata mujaba dIkSAgI - dIkSAnI kriyAthI ja mokSa thAya che. akriyAvAdI te jJAnavAdI che. teo kahe che - yathAvasthita vastunA parijJAnathI ja mokSa che. teo kahe che - zAe batAvelA-25 tatvono jJAtA, game te AzramamAM rahe, te coTI rAkhe, muMDAve ke jaTA rAkhe to paNa te mokSe jaze temAM koI saMzaya nathI. - tathA vinayathI ja mokSa che, tevuM gozAlaka matAnusAra mAnanAra vinayathI vicAre che mATe vaiyika che. tathA jJAna ja Aloka-pazlokanA hitane mATe sAruM che 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tema mAnanAra ajJAnavAdI che. A pramANe teonA maMtavyo potAnA nirmaLa bodhathI jANIne tathA te vardhamAnasvAmIe bauddhAdika anya paNa badhAM vAdo jANIne jIvone yathAvasthita tava upadeza vaDe bodha ApIne pote paNa samyaka rIte saMyamamAM rahyA, bIjAo bole che chatAM pALatA nathI, te ja kahe che - he prabho ! tamArA kathanamAM te doSa nathI, je anyamAM che, bIjAne mAtra bodha devAmAM kuzaLa teo zAstro racIne laghutA pAmyA che. kemake teo pote sabhya vartana rAkhatA nathI. Ape to cAvajIva saMyama pAlana karyuM che. - vaLI bhagavaMte A paribhoga - maithuna ane rAtribhojanane tyAgIne upalANathI prANAtipAta Adino niSedha jANavo. upadhAna-tapa, tevo tapane pote Adaryo-kAyAne tapAvI. - zA mATe? du:kha arthAt ATha prakAranA karmano kSaya karavA mATe. vaLI lokane jANIne tathA Aloka-paraloka athavA manuSya loka ane nArakAdi; tenuM svarUpa tathA te prApta thavAnA kAraNo jANIne tene nivAravAnA upAyo ghaNI rIte batAvyA. sArAMza e ke prANAtipAtAdino niSedha jAte paNa karyo ane bIjAne paNa aTakAvyA. kemake pote aTake nahIM tyAM sudhI bIjAne aTakAvavA samartha na thAya. kahyuM che ke - nyAyanI vAto karI, sva vayana viruddha vartato, pote dAMta na hoya te bIjAnuM damana karavA samartha na thAya. Ape evo nizcaya manamAM karI potAnA dAMta AtmAne saMpUrNa rIte damavAno udhama karyo. vaLI - tIrthakara cAra jJAnavALA, devatA pajita, tize siddha thanArA che, to paNa potAnA baLa ane vIryane gopavyAM vinA badhI rIte tapa-dharmamAM udhama karanArA hoya che. - sudhamasviAmIe vIprabhunA guNo svaziSyone kahIne jaNAvyuM ke - durgatine ghAravAthI dharma che, te zruta-cArUipa, ahaMkmASita, samyak rIte kahevAyela, yukitahetuthI zuddha - X - X - nirdoSa che. te sAMbhaLI, zraddhA karIne te rIte vartanArA Ayukama dUra thavAthI siddha thAya che, jo Ayu bAkI raheto indrAdi devAdhipati thAya che. A pramANe meM sAMbhaLyuM ke tamane kahyuM che. zrutaskaMdha-1, adhyayana-6 "vIrastuti"no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137. //bhUmikA che zruta0 1-adhyayana-7 "kuzIlaparibhASita" che. * bhUmikA : chaThuM adhyayana kahyuM, have sAtamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM bhagavaMta mahAvIranA guNanA kIrtanathI suzIla-paribhASA kahI. have tenAthI viparIta kuzIlonuM varNana kare che. e saMbaMdhathI Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAro kahevA. temAM upakamamAM adhikAra A pramANe che - kuzIla eTale paratIrthika ke pArthasthAdi, svajUthanA ane gRhasyo che, temanuM varNana karIe chIe. temanA anuSThAna tathA durgatizamanarUpa tenA vipAkanuM nirUpaNa karIe chIe. tenAthI viparIta kavayita suzIla varNana paNa che. nikSepa traNa prakAre - ogha, nAma, sUjhAlAyaka bhedathI. temAM ogha nipajJa niopAmAM adhyayana, nAmaniSamAM kuzIla paribhASA che - tene kahe che [ni.86] 'zIla'nA viSayamAM niphopA karatA tenA nAmAdi cAra nikSepa che. nAma-sthApanA sugama hovAthI tene choDIne 'dravyazIla' te pAvaNa, bhojana, abhaNa AdimAM jANavuM. tenA A artha che . je koI phalanI apekSA vinA tenA svabhAvathI ja kriyAmAM pravarte che, te tenuM zIla che, temAM ahIM prAvaraNazIla te prAvaraNanA prayojananA abhAve paNa tenA svabhAvathI cAdara Adi oDhe che athavA te pAvaraNamAM ja dhyAna Ape che, e rIte AbharaNa, bhojanAdi viSayamAM paNa jANavuM. athavA je cetana-cAyetanAdino svabhAva te dravyazIla kahevAya che, "bhAvazIla" be bhedeoghazIla, AbhISya sevanAzIla, temAM pahelA zIlanI vyAkhyA karatA kahe che- [ni.8] opa eTale sAmAnya, sAmAnyathI sAvaghayogathI virata ke viratAvirata zIlavAnuM kahevAya. tethI viparIta asIlavAnuM kahevAya. AbhISya sevA te vAraMvAra sevanAmAM zIla hoya . jemake dharmanA viSayamAM prazasta zIla te vAraMvAra pUrvajJAna meLavavA ke viziSTa tapa karavAnI IcachA Adi zabadathI vAraMvAra abhigraho grahaNa kasvA. pazasta bhAvazIla te adharmamAM bAhya pravRtti athavA aMtaHkaraNamAM kopAdinI pravRtti. 'Adi' zabdathI bIja kaSAyo, corI, abhyAkhyAna, kalaha Adi levA. have kuzIla paribhASA nAmaka adhyayananI anvayetA kahe che [ni.88-] jeo sarva prakAre kutsita zIlavALA kahevAyA che, te paratIrthiko ane pAsyAdi che, 'ya' zabdathI je koI avista che, te badhAMne A adhyatanamAM che, tethI 'kuzIla paribhASA' evuM nAma che kuzIlate azuddha kaI rIte gaNo cho ? *' ahIM prazaMsA ke zuddha viSayamAM che. jemake - surAjya. te rIte 'gu' zabda jugupsA ke azuddha viSayamAM varte che. jemake kutIrtha, kugrAma. jo kutsila zIlavALA 'kuzIla' che, to pastIrcikAdi kuzIla kaI rIte che? [ni.89-] A 'zIla' zabda tenA svabhAva arthamAM che. jemake - koI phaLanipekSa 3i/12] 138 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kriyAmAM AmaraNAdimAM pravarte che. te upara dravyazIlapaNe batAvyuM. upazama pradhAna cAtrimAM che, te ja kahe che - te upazama guNathI pradhAna A tapasvI zIlavAnuM che. tethI viparIta te du:zIla che. A baMne bhAvazIlapaNe lIdhA che. ahIM sAdhuone dhyAnaadhyayanAdi choDIne ane dharmanA AdhArarUpa zarIranA pAlana mATe gaucarIne choDIne bIjI koI pravRtti nathI; tene AzrIne ja ahIM suzIlatva ke duHzIlatva ciMtavIe chIe temAM kutIrthika, pArthasthAdi sayitanuM sevana karatA hovAthI apAtuka pratisevI che. saMbhava che ke A kuzIlo pote dhRSTatAthI potAne zIlavALA mAnI zIlavAnuM kahe. zA mATe ? kemake - x * je koI prAsuka tathA udgamAdi doSarahita AhAra vApare tene vidvAno zIlavaMta kahe che. tethI ja sAdhuo pAsuka, udgama Adi doSayukta AhAra na karIne zIlavaMta gaNAya che, te sivAyanA nahIM. * x * apAtuka khAvuM te kuzIlapaNuM che, te daTAMta dvArA batAve che. [ni.0] jema gautama, te zIkhavI rAkhelA, nAnA baLadane laIne ghAjyAdi arthe ghera-ghera bhaTake che, te gauvatika kahevAya che. tathA caMDidevaga te cakadharaprAyaH che, vAribhadraka te pANI bhakSaka che. athavA zevALa khAnArA, nitya snAna-paga dhovA vageremAM te hoya, tathA je bIja agnihotrathI ja svagamana mAne che, je bhAgavatAdi matavALA jaLazauca icche che, te badhAM pAsuka AhAbhojI hovAthI kuzIla che, tathA je vamatanA pANyiAdi che, udgamAdi azuddha AhAra khAya che, te paNa kuzIla che. A rItenAmaniSag vikSepa kahyo. have mAlApaka nipajJa nikope akhalitAdi guNayukata sUtra uccAravuM joIe * te A pramANe * sUp-381,382 :| pRSI, , duM, vAyu, vRkSa, vRkSa, bIja tathA masa, prANa-Daja, jarAyuja, saMsvedaja, saja badhAM jIvasamUhane...bhagavate ivanikAya kahela che. te jIvone sukhanA abhilASI jANavA. A jIvono nAza karanArA potAnA AtmAne daDe che ane vAraMvAra yoniomAM utpanna thAya che. * vivecana-381,38ra : - pRthvI te pRthvIkAyika jIvo che. 'gha' thI tenA bhedo sUcave che te A che * pRthvIkAyanA sUma ane bAdara be bheda, pratyekanA pati ane apayati e be bheda. e rIte akAya, agnikAya ane vAyukAyate paNa jANavA. dhe vanaspatikAyanA bhedo kahe che : kuza Adi ghAsa, pIpaLo vagere vRkSa, zAli Adi bIja, valI, guma Adi vanaspatinA bhede che. trAsa pAme te basa-be iyiAdi, prANa-prANIo, je iMDAmAMthI jame te aMDaja * zakuni, sApa vagere. jarAcI vITAyelA janme te jarAyuja * gAya, bheMsa, gheTA, bakarA, manuSyAdi. parasevAthI utpanna te saMvedaja-ju mAMkaDa, kRmi Adi. rasaja-dahIM, sauvIra AdimAM utpanna rUnI pAMkha jevA jIvo. A rIte vividha bhede jIva samUha batAvI tenI hiMsAmAM doSa kahe che -
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-381,382 139 - pRthvI Adi jIvalikAya bhagavaMte kahyA che -x - A pRthvIkAyAdi prANImAM sukha jANa arthAt A sarve jIvo sukhanA icchuka ane du:khanA hepI che. tema jANIne kuzAgra buddhithI vicAra ke A jIva-kAyanA AraMbhamAM, pIDavAmAM AtmA daMDAya che arthAt AvA samAraMbhathI AtmadaMDa thAya che athavA AvA kAryothI A tavaMtuM thAya che. matalaba ke ukta jIva-kAyone je dIrdhakALa pIDe che, temane zuM phaLa maLe te batAve che - A pRthvI Adi kAyomAM aneka prakAre sarva prakAre zIgha jAya che - te ja pRthvI Adi kAyomAM aneka prakAre vAraMvAra utpanna thAya che - athavA - jIvo potAnA sukhane mATe pRthvIkAyAdino samAraMbha kare che, te samAraMbhathI du:kha ja pAme che paNa sukha pAmatA nathI. athavA kadIrthiko mokSArge AvA kAryo vaDe je kriyA kare che, tenAthI saMsAra ja vadhe che. have AmatadaMDa mokSArthI te AraMbhathI saMsAra vadhAre che, te kahe che* sUtra-383,384 - pUrvokta basa ane sthAvara jIvonI hiMw karanAra jIva vAraMvAra te ja jAtimAM bhramaNa kare che, vAraMvAra janma laIne kuSkarma karanAra ajJAnI jIva je karma kare che, tenAthI ja mRtyu pAme che...pANI AlokamAM ke paralokamAM te rUpe ke anyarUpe saMsAramAM AgaLa-AgaLa paribhramaNa karatA dukRtonuM baMdhana ane vedana kare che. * vivecana-383,384 - - ekendriyAdino je paMtha te jAtipaMtha che athavA jAti eTale janma ane vadha eTale maraNa. te jAtivadhamAM vAraMvAra vatato arthAt ekendriyAdimAM bhaTakato vAraMvAra janma-jarA-maraNane anubhavato gasa-teu, vAya, beIndriya AdimAM ane sthAvara - pRthvI, apa, vanaspatimAM utpanna thaIne bIjA kAyone duHkha devAthI baMdhAyelA kama vaDe vAraMvAra vinAza pAme che. tevo 'AyatadaMDa' jIva pharI janmI janmIne dAruNa anuSThAna karato bahu kukarmI bane che. te Avo nirvivekasaasa vivekarahita hovAthI bALa jevo che. te ekendriyAdimAM janmIne je prANi-upamaEkArI karmo kare che, te te ja karmo vaDe mare che ke pUrAya che. athavA te hiMsA kare che athavA bahu kukarmI hoya, te "A cora che, A laMpaTa che" ema potAnA karmothI mapAya che. - kayA sthAne karmo vaDe mapAya che ? te kahe che - je zIghaphaLa denArA karmo che, te to ja janmamAM phaLa Ape che athavA bIjA janme narakAdimAM te kamoM phaLa Ape che. eTale eka ja janmamAM tIvra phaLa Ape che athavA ghaNA janmomAM Ape che. jevA prakAre azubhane Acare tevA ja prakAre phaLa udayamAM Ave che athavA bIjI rIte. eTale koI karma te bhave phaLa Ape, koI bIjA bhave. jema mRgAputranuM duHkha vipAkazruta nAmaka AgamasUtramAM kahyuM che. - jo dIrdhakALanI sthitinuM karma hoya to bIjA janmomAM vedAya che. te paNa ekavAra ke anekavAra bhogave che athavA anya prakAre rokavAra ke hajAra vAra 180 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ziraccheda Adi ane hAtha-paganuM chedanAdi anubhave che. A pramANe te kuzIla puraSo AyatadaMDavALA cAra gativALA saMsAramAM vAraMvAra * x * bhaTakatA prakRTa-prakRSTa du:kha anubhave che. pUrvajanmomAM karelA karmonA phaLa anubhavatA ArtadhyAnathI upahata thaI, bIjA karmo bAMdhe che ane vede che duSTatAthI karela te dukRta. AvA pote karelA dukRto janya karmono vinAza thato nathI. te ja kahe che- he jIva! tuM kheda na kara, tuM vimanaska durmanaka dIna zA mATe thAya che? kAraNa ke ciMtA karavA mAtrathI pUrve karelA karmo nAza thatA nathI. kadAca tuM pAtALamAM pezIza, jaMgalamAM -darimAM - guphAmAM ke samudramAM chUpAIza. to paNa pUrve karelA karmo nAza nahIM pAme, vyartha tArA AtmAno ghAta karIza. A pramANe oghathI kuzIlonuM varNana karyuM, have pAkhaMDI-vize kahe che. * sUtra-385,386 - je mAtA-pitAne choDIne mauta laIne anikAyano AraMbha kare che, potAnA sukha mATe je jIvonI hiMsA kare che, te lokamAM kuzIladharmI kahevAya che...ani saLagAvanAra aneka jIvono ghAta kare che, agni bujhAvanAra ani jIvono ghAta kare che. tethI medhAvI paMDita puraSa dharmane jANIne anikAyano AraMbha-hiMsa na kare. * vivecana-385,386 : - je koI paramAIne na jANanArA dhamaryane mATe usthita thaI mAtA, pitAne tyAgIne, kemake mAtA-pitAno tyAga kukara che. temanA grahaNathI bhAI, pugAdine paNa tyAge ema jANavuM. ema zramaNavrata grahaNa karyuM che, evuM svIkArIne agnikAyano AraMbha kare, saMghe-raMdhAve e rIte karavA-karAvavAanumodavA thakI zikAdi doSita AhAra vAparI agnikAya samAraMbha kare. tIrthakara, gaNadharAdie evuM kahyuM che ke - A pAkhaMDI ke gRhastha loka agnikAya samAraMbha karavAthI teo kuzIla dharmI che. te kevA che ? te kahe che je thayA che, thAya che ane caze, mATe te bhUta che - arthAtu prANI che, tene Atma sukhArthe haNe che - pIDe che. te batAve che ke - paMcAgni tapakarI dehane tapAve tathA agnihotrAdi kriyA vaDe pAkhaMDIo svarga prAptine icche che tathA laukikadharmI pacana-pAyanAdi vaDe agnikAyanI hiMsA karIne sukhanI icchA kare che. agnikAyanA AraMbhathI thatI hiMsAne kahe che - tapana, tApana, prakAzAdi hetu kAThAdi bALIne je agnikAyano samAraMbha kare che, te agnikAya tathA pRthvI Adi Azrita sthAvara ane trasa jIvone haNe che. athavA mana-vacana-kAyathI ke Ayu-baLa-indriyothI hIna banAve - haze. tathA anikAyane pANI AdithI jhAvA jatAM te pANInA jIvone tathA tenA Azrita jIvone haNe che. have te Aga saLagAvanAra tathA bujhAvanAra baMne AraMbhaka che, paNa saLagAvanAra vadhu hiMsaka che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/ga-385,386 181 182 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 Agama pATha - he bhagavaMta! be puruSo ekabIjA sAthe agnikAyano samAraMbha kare che, temAM eka puraSa agnikAya saLagAve che, bIjo agnikAya bujhAve che. te baMnemAM kayo puruSa mahAkarmI che ? kayo puruSa ane karmI? he gautama ! je puraSa agnikAya saLagAve che, te puruSa bahatara pRthvIkAya, akAya, vAyukAya, vanaspatikAya, trasakAyano ane aAtara agnikAyano AraMbha kare che. je puraSa agnikAyane bujhAve che, te pRthvIkAyAdino AraMbha akA kare che ane agnikAyano ghaNo AraMbha kare che. mATe ema - X - kahyuM. vaLI kahyuM che ke - A agnino samAraMbha jIvono nAzaka che, temAM saMzaya nathI. AvuM jANIne sArA-narasAno vivekavALo medhAvI, sakRtika, dharmane samajI pApathI dUra rahe te paMDita agnikAyano AraMbha karato nathI, te ja paramArthathI paMDita che je agnikAyanA samAraMbhathI thatA pApathI dUra rahe che. - anikAyanA samAmathI prANIvadha kaI rIte thAya? * sUtra-387 thI 390 - pRdI jIva che, pANI paNa jIva che. agni saLagAvatA A pRthvI, pANI, saMpAtima, saMvedaja ane kASTha Azrita jIvo baLe che. haritakAya AkAra dhAraNa kare che, pRthapha hoya che, AhArathI deha vadhe che [mATe te jIva che) je va sukha mATe tene chede che, te dhRSTa ghaNAM jIvo haNe che. je bIjano, bIja dvArA utpanna ke vRddhigata jIvono nAza kare che te asaMyata AtmadaMDI che, Atmasukharce bIjano hiMsaka lokamAM anAdhima kahyo che. teo garbhamAM, bolavA-na bolavAnI sthitimAM, paMcazikhIkumArapaNe, ke yuvAnI, pauDha, vRddhAvasthAmAM game tyAre AyuSNayathI mRtyu pAme che. * vivecana-387 thI 30 : - kevala pRthvI Azrita beindriyo ja jIva nathI, paNa mATI vagere pRthvI paNa jIva che, pravAhI lakSaNa pANI paNa jIva che. tene Azrita paNa jIva che. zalabha Adi saMpAtima-uDatA jIvo temAM paDe che, tathA iMdhaNamAM rahelA sarveda ja jIvo - dhuNa, kIDI, kRmi Adi ane kASThAdi Azrita je koI sthAvara, jaMgama jIvo che, te badhAMne anikAyano samAraMbhaka bALe che. tethI kahyuM che ke agnikAyano samAraMbha mahAdoSane mATe thAya che. - A pramANe agnikAyanA samAraMbhaka tApaso tathA pAkathI anivRtta zAkyAdine batAvyA. have teo ane bIjA vanaspati samAraMbhathI anivRtane batAvatA kahe che - KvaniA aMkurA dine paNa yogya AhAra maLatAM vadhatA dekhAya che, tethI te jIva che tathA te jIvano AkAra dhAraNa kare che, jemake - kalala, arbuda, mAMsapezI. jema manuSya garbha, prasava, bAla, kumAra, yuvA, madhyama, sthavira avasthA pAme che. tema zAli Adi vanaspati paNa janme che, abhinavarUpa pAme che, rasavALI bane che, cauvanavALI, paripakva, jIrNa, parizuddha ane mRta sthiti pAme che. vRkSo paNa kurA avasthAthI utpanna thaIne mULa, skaMdha, zAkhA, prazAkhA Adi vizeSarUpe vadhatA yuvAna thAya che. e rIte bIjI avasthA paNa jANavI. A rIte vanaspati Adi paNa jIvAkAra dhAraNa kare che. vaLI e vRkSanA mULa, skaMdha, zAkhA, patra, puSpAdi sthAnomAM pratyekanA judA judA jIvo che, te vRkSAno samudita eka ja jIva nathI. temAM saMkhyaya-asaMkhyayA ke anaMta jIvo rakSA che. vanaspatikAya Azrita A jIvono AhAra mATe, dehanI vRddhi mATe, dehanA ghAvane rUjhavavA mATe ke Atmasukha mATe je chede che, te dhRSTatAne dhAraNa karI ghaNAM prANIonI hiMsA kare che. A jIvahiMsAcI dayA-anukaMpA na rahevAthI tene dharma ane [cAdhima] Atmasukhano lAbha thato nathI. - vanaspatinI utpati te teno janma che aMkura, paga, mUla, skaMdha, zAkhA, prazAkhA bheda vaDe tenI vRddhi che. tenA bIjono vinAza karIne, tenA phaLono vinAza karato te lIlI vanaspatine chede che, te asaMyata-gRhastha hoya ke pravajita-sAdhu hoya, to paNa baMne samAna kRtya karavAthI gRhastha ja che. te harita-cheda karanAro AtmAne daMDe che mATe te AtmadaMDI che. paramArthathI to te bIjAno upaghAta karatA AtmAne ja haNe che. tevuM jJAnIo kahe che - zuM kahe che ? te dazavi che . je haritAdino chedaka nirdaya che, te A lokamAM anAryadharmI - kukarmI che - evo koNa che? je dharmopadeza vaDe ke AtmasukhArthe bIjone ane upalakSaNathI vanaspatine haNe che, te pAkhaMDIloka ke anya anAryadharmI jANavo. have haritadanA krama-vipAkane kahe che - A vanaspatikAyanA pramardako ghaNAM janmo sudhI gabhadi avasthAmAM kalala, arbuda, mAMsapezIrUpe ja mRtyu pAme che, tathA koIka bolatA zIkhyA pahelA ke pachI maTe che. keTalAka paMcazikhAvALA kumArapaNe mare che, to koI yuvAna, madhyama ke sthavira vayamAM mare che. koI pratamAM na rAmapAsAya evo pATha che, teno artha che - madhyamavayavALA, caramAvasthA prApta puruSa arthAt atyaMta vRddha, e rIte badhI ja avasthAmAM bIja AdinA ghAtako rava-Ayu kSaya thatA palIna banIne dehane taje che. A pramANe ja sthAvara-jaMgamanA haNanArAonuM aniyata Ayu hoya che, te samajI levuM. - vaLI - * sUtra-31 thI 394 : he jIvo! tame bodha pAmo, manuSyatva ati durlabha che. bhayane joIne ajJAna choDo. A oka vaDI ekAMta du:kharUpa che, jIva svakamaNI viSayasi pAme che. A lokamAM koI muDha AhAramAM namaka bhAgathI mokSa mAne che, koI ThaMDA pANInA sevanathI, to koI homa karavAthI mokSanI prApti mAne che. prAtaHkALe snAnAdithI mokSa nathI ke kSAra-mIThAnA na khAvAthI mokSa nathI, teo madha, mAMsa, lasaNa khAIne mokSane badale saMsAramAM bhramaNa kare che. koIka savAra-sAMja jaLano sparza karI jaLathI siddhi thAya tema batAve che, paNa che jaLasparzathI siddhi maLe to aneka jaLacaro mokSe jatA hoya.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/ga-/391 thI 394 183 * vivecana-31 thI 394 : - he prANIo ! tame samyak bodha pAmo. kuzIla ke pAkhaMDI loka tamArA mATe thavAnA nathI ane dharmanA durlabhatvane samajo. tethI kahyuM che ke - manuNava, [uttama evA] jAti, kuLa, rUpa, Arogya, Ayu, buddhi, dharma-zravaNa yoga, tenI zraddhA ane saMyama - A badhuM lokamAM durlabha che. A rIte dharma na karelA jIvo mATe manuSyava ati durlabha che, ema jANI ane temAM janma, jarA, maraNa, roga, zokAdi tathA narakatiryaMca yoninA ghaNA du:khono bhaya che, tema tuM jANa. tathA sAsazno viveka bhUlIne ajJAnIo saMsAra pAmyA che. nizcayanayanA mate ekAMta du:kharUpa tAvavALAnI mAphaka A saMsArI prANigaNa che. kahyuM che ke - janma duHkha che, vRddhatva duHkha che, roga ane maraNa paNa duHkha che. aho ! A saMsAra ja duHkharUpa che, jemAM prANIo kaleza pAme che tathA tarasathI pIDAtAne pANI ane bhUkhathI pIDAtAne bhAtathI vRddhi thAya che. A jagatamAM jIvo seMkaDo du:khothI duHkhI che ane tAvathI babaDatA mAphaka kakaLATa kare che. AvA du:khI lokamAM paNa anAryakarma karanAro, sukhano arthI, prANInuM mardana karato svakarmathI du:khane ja pAme che. athavA mokSano arthI chatAM saMsAre bhame che. - kuzIlanA kaDavA vipAko batAvyA. dhe teonA darzana-matane kahe che. manuSyalokamAM athavA mokSa-gamana adhikAramAM keTalAMka ajJAnathI DhaMkAyelA mativALA mUDho, bIjAthI mohita thayelA AvuM pratipAdana kare che ke mokSa A pramANe maLe che. kevI rIte maLe che ? te kahe che-- khavAya te AhAra, * odana Adi. tenA rasanI puSTi jenAthI thAya tene lavaNa-mIThuM kahe che. lavaNathI bhojananI sa puSTi thAya che. tenuM varjana thatu lavaNanA tyAgathI mokSa maLe che. pAThAMtaramAM ArasapaMghatharvano pATha che. arthAt AhAra sAthe lavaNapaMcaka te AhArasapaMcaka che. temAM seMdhava, saMcaLa, biDa, gema ane sAmaDha che, te lavaNathI ja badhAM rasonA svAda Ave che, te ja kahyuM che - lavaNa vinAnA raso, cakSarahita indriyasamUha, dayArahita dharma, saMtoSa rahita sukha nathI. tathA rasomAM lavaNa, snigdhatAmAM tela, yajJamAM ghI mukhya che. A pramANe lavaNanA varjanathI ja rasaparityAga karyo kahevAya. tenA tyArathI ja mokSanI prApti che, tema keTalAMka mUDho mAne che athavA pAThAMtarathI mahAramo paMrakSa yAne kahyuM. arthAt lasaNa, DuMgaLI, uMTaDInuM dUdha, gAyanuM mAMsa ane madha, e pAMcanA varjanathI mokSa batAve che. keTalAka bhAgavatamatavALA vAribhadrakAdi sacitta pANInA paribhogathI mokSa batAve che. te mATe teo kahe che ke - jema pANI bAhya malane dUra kare che. tema aMtaramalane paNa dUra kare che. jema vAdinI zuddhi jaLathI thAya che, tema bAhya zuddhi mAphaka aMtasnI zuddhi paNa jaLa vaDe mAnelI che. tathA keTalAka tApasa, brAhmaNAdi havanathI mokSa mAne che. jeo svagiida phaLane icchatA nathI teo samidha ane ghI 184 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 AdithI homa karI agnine tRpta kare che, te mokSa mATe agnihotra kare che. bIjA potAnA aspRdaya mATe homa kare che, teo kahe che ke - jema agni suvaNiidanA melano nAza kare che, tema homa karavAthI AtmAnA aMdano mela-pApa paNa nAza pAme che. - ukta asaMbaddha bolanArAne uttara ApavA kahe che - zIla vagaranAne prAta: snAna AdithI mokSa maLato nathI, A zabdathI hAtha-paga dhovAthI paNa mokSa maLato nathI. te ja kahe che - pANInA paribhogavI, tenA Azrita jIvono nAza thAya che ane jIvonA upamardanathI mokSa prApta na thAya. vaLI pANI paNa ekAMte bAhyamela dUra karavA samartha nathI. kadAya thAya to paNa aMtara malane dhotuM nathI, bhAvazuddhithI ja tenI zuddhi thAya che. jo bhAvarahita paNa tenI zaddhi mAno to mAchImAro AdinI paNa jaLanA abhiSekacI mukti thaI jAya. te ja rIte pAMca prakAranA lavaNanA apasmiogathI paNa mokSa na thAya. kemake lavaNa na khAvAthI mokSa thavAnI vAta yukti yukta nathI. lavaNa rasa ja puSTijanaka che, tevuM ekAMte nathI. kSIra-sAkara AdimAM paNa te rasa che. vaLI mokSanI prApti dravyathI lavaNa varjana vaDe che ke bhAvathI ? je dravyathI thAya to lavaNarahita dezamAM badhAMno mokSa thaI jAya. paNa AvuM joyuM ke jANyuM nathI. jo bhAvathI mokSa che, to bhAva ja pradhAna che, to lavaNanuM varjana zA mATe ? vaLI mUDha banIne koI madha, mAMsa, lasaNa Adi khAIne mokSAthI anyatra saMsAramAM vase che kemake teo ukta anuSThAna kare che, paNa samyam darzana-jJAna-cAritrarUpa mokSa mArganA anuSThAnane na AdarIne saMsAramAM vase che. - have vizeSathI tyAgavAnuM batAve che - tathA je koI maDha sacita pANIthI siddhinuM pratipAdana kare che, madhyAhe - sAMje ke savAre ema trikALa saMdhyAmAM paNa pANIno sparza karI nAnAdika kriyA jaLa vaDe karatA prANIonI viziSTa gati-prApti mAne che, te paNa asamyaka che. kemake jo jaLanA sparza mAtrathI siddhi thatI hoya to jaLane AzrIne rahetA mAchImAra Adi kukarma karanArA, nirdaya-niranukaMpa ghaNAM prANIo mokSAmAM jAya che. vaLI teo kahe che ke - bAhya mala dUra karavAnA sAmarthya jalamAM sAkSAt dekhAya che te paNa vicAravAthI yukta dekhAtuM nathI. kemake jema pANI aniSTa malane dUra kare che tema icchita aMge lagAvela kuMkuma Adi paNa dUra kare che, tethI to [pApane jema dUra kare tema puNyane paNa dUra karaze, je iSTa phaLane vina karanAruM siddha thaze. vaLI sAdhune - brahmacArIne pANIthI snAna karavuM te doSane mATe ja thAya che - kahyuM che ke - snAna, mada ane kAmadevane uttejaka che, te kAmavikAranuM paheluM aMga che, mATe kAmano tyAga karIne, indriya manamAM rata puruSo snAna karatA nathI. pANIthI zarIra bhInuM karavAthI snAta nathI kahevAto, paNa kharo nAta to te ja che, ke jeNe vrata laIne te pramANe pADyA che ane te ja bAhya tathA aMdaranI zaci che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/395 thI 398 185 * sUtra-35 thI 398 : je jaLathI mukti maLatI hoya to mAchalA, kAcabA, jaLasa, bataka, uMTa, jaLa rAkSasa baghAM pahelA mokSa pAme, vidvAno kahe che tevuM banatuM nathI. je jaLa kamarUpI melane dhoI nAkhe to puNyane kema na dhoI nAkhe tethI A kalAnA mAtra che. ajJAnI, AMdha mAphaka netAne anusarI prANa nAza kare che. je sacita pANI pApakarmonA pApa harI le to jalajIvonA hatyArA paNa mukti pAme che, paNa te khoTuM che. mATe jaLasiddhi kahenAra mRSAvAdI che. je sAMje ane savAre anino sparza karatA, homa-havanathI siddhi mAne che, je A rIte siddhi maLatI hoya to agnisparza kukarmI paNa siddha thAya. * vivecana-35 thI 38 ; - jo jaLasaMparkathI ja mokSa thato hoya, to je satata pANImAM avagAhe che, te matsya, kUrma, sarIsRpa, madbhava, jalauMTa tathA jaLa manuSya AkRtivALA jaLarAkSAsa vizeSa, A badhAM pahelA mokSe jaze. paNa tevuM dekhAtuM nathI. iSTa paNa nathI. mATe je jaLathI mokSa batAve che, te ayukta che. evuM mokSa mArgane jANanAra nipuNo kahe che. - vaLI jo pANI karmamalane hare to puNyano paNa nAza kare che, jo puNyano nAza na kare, to karma-malano paNa nAza na kare. mATe marajImAM Ave tema bolo cho ke - "jala pApano nAza kare che" te yogya nathI. A pramANe siddha thavAthI je mArtamArgane anusaratA je nAnAdi kriyA kare che, te jema eka jAtiaMdha, bIjA jAtibaMdha netAne anusarIne jatAM kupathanA AzrayI bane che, icchita sthAne pahoMcatA nathI. ema mAd mamane anusanArA jala-zaucaparAyaNA, ajJAnI, kartavya-akartavya vivekarahita thaIne pANI tathA tene AzrIne rahelA pUrA vagere jIvono paNa ghAta kare che kemake jalakriyAthI avazya prANanI hAnI saMbhave che. - vaLI pApanA upAdAnabhUta je prANIone du:kha denArAM kRtyo karanAro jIva je karmo ekaThAM kare che, te karma-pApane jo pANI dUra karatuM hoya to ema siddha thAya ke prANInA upamadanathI je kamoM baMdhAya te jaLanA avagAhanathI dUra thAya che. tethI jaLanA jIvonA ghAtako pApathI ghaNAM bhAre thayA hoya te paNa momAM jAya. paNa tevuM kadI joyuM ke jANyuM nathI. tethI jaLanA avagAhanathI siddhi mAnanArA jUThuM bole che. - jeo agnihotra-homa vaDe svarganI vAMchA kare che te kahe che - keTalAMka maDho agnimAM homa karIne sugatigamana Adi svarga prAptirUpa kRtya batAve che - kevA ? sAMje ke vikAle ane prabhAtakALe agnimAM, je iSTa hoya tevI vastu homIne agnine tRpta karatA iSTa gatinI abhilASA kare che teo A pramANe bole che - aninA A kAryathI ja siddhi maLaze. jo temanA kahevA pramANe agninA sparzathI ja siddhi thatI hoya, to agnino sparza karanArA kukarmIo - aMgAra dAhaka, kuMbhAra, lUhAra AdinI siddhi thAya. jo teo ema kahe ke maMtro vaDe pavitra karIne homIe chIe, to te paNa te vAta mAtra temanAM mitro ja mAnaze. 186 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kemake te kukarmIone paNa agninA kAryamAM aMte rAkha bane che ane agni hogikAdione paNa agni vaDe rAkha ja bane che, temAM koI bheda paDato nathI. tethI kukarmIo karatA agnihotrInA karmakAMDamAM koI vizeSatA nathI. vaLI je kahe che ke - "agnimukhA devo che''. te paNa yukti yukta nathI, kahevAnuM ja mAtra che viSThAdinuM paNa agni bhakSaNa kare che. tethI jo agnine deva mAno to ghaNAM doSo utpanna thaze. A pramANe kuzIla darzano batAvyA, have teone sAmAnya Thapako Ape che. * sUtra-39 thI 402 : [jaLa ke anithI mokSa kahenAre] parIkSA karIne joyuM nathI. e rIte siddhi maLatI nathI. AvA bodha nahIM pAmelA jIvo ghAta pAme che. basa ane sthAvara jIvo sukhane che che, tevuM jANIne bodha pAma. pApakarmI De che, lupta thAya che, trAsa pAme che. tethI vidvAna, virata ane Atmagupta bhig, basa-sthAvara pANInA svarUpane jANIne tenI hiMsA na kare. je dhamathI prApta AhArano saMcaya karIne bhojana kare che, zarIra saMkocIne paNa snAna kare che, vastro dhuve che athavA masaLe che, te saMyamathI dUra kahevAya che. dhIra paNa jaLa-snAnathI karmabaMdha jANIne mokSa paryanta acitta jaLa vaDe jIvanayApana kare, bIjakaMdAdinuM bhojana na kare, snAna ane maithunane taje. * vivecana-39 thI 402 : - je mumukSo pANInA saMparkathI ke agnihotrathI siddhi kahI che te yutirahita kaheluM che - zA mATe ? kemake A rIte jaLamAM avagAhana ke agnihotra vaDe prANIonA upamardanathI siddhi thatI nathI. te paramArthane na jANanArA prANInA upaghAta vaDe dharmabuddhithI pApa ja karatA judA judA prakAre jemAM prANIne haNe che - ghAta kare che, te ghAta ja saMsAra che, tene meLave che. kemake akAya ane tejaskAyanA samAraMbhathI basa ane sthAvara prANIono avazya nAza thaze. te prANIonA vinAzathI saMsAra ja maLe, siddhi na maLe. evo abhiprAya che. jo AvuM che to sad asahno viveka jANanArA he vidvAn tuM yathAvasthita tatva grahaNa karIne traNa-sthAvara jIvo vaDe teo vartamAna sukha kevI rIte pAmaze? te vicAra. - A kathanano sAra e che ke badhAM ja jIvo sukhanI icchAvALA ane du:khanA hepI che. te sukhanI icchAvALAne du:kha utpanna karIne sukhanI prApti na thAya. athavA vidhA-jJAnane grahaNa karIne, viveka prApta karIne traNa-sthAvara jaMtuo vaDe karaNabhUta sAtA-sukhane tuM jANa. zAstramAM kahyuM che . pahelA jJAna ane pachI dayA [pAlana, e pramANe badhAM saMyamIe vartavuM kemake ajJAnI zuM diyA karaze? punya-pApa kema jANe ? - jeo prANInA upamardana vaDe sukhanI abhilASA karavAnA svabhAvavALA che teo azIla ane kazIla che - teo saMsAramAM A pramANe avasthAne anubhave che te kahe che - tejaskAyano samAraMbha karanArA jIvonA samAraMbha vaDe sukhanI icchA karatA nakAdi gatimAM jaIne tIvra du:khathI pIDAtA asahya vedanAthI, khedita manavALA,
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/399 thI 402 183 azaraNa thaIne rUdana kare che, phakta karuNa AkaMdana kare che, tathA khaga vagerethI chedAya che. A pramANe tyAM kadarthanA pAmavAthI, trAsa pAmIne te nAsabhAga kare che. teo sakarmI-pApI che. jIvo sarvatra pRtha-pRthak rahelA che, ema jANIne bhikSaNa-zIla-sAdhu vicAre ke prANIone du:kha denArA svayaM saMsAre bhamIne du:kha pAme che. mATe vidvAne tevA pApothI virata banIne, pApanA anuSThAnathI AtmAne gupta rAkhI-Atmagupta arthAt mana, vacana, kAyAthI gupta bane. basa ane sthAvara jIvone jANIne teno upaghAta karanArI kiyAthI nivRtta thAya. - have potAnA jUthanA [jaina sAdhu kuzIlo je bole che, te kahe che - je. zIthIlavihArI sAdhuo dharma vaDe prApta evI auddezika, krIta, kRtAdi doSarahita evA prakAranI doSarahita gaucarI laIne sakhI muke - saMnidhi karIne khAya che tathA jeo acita jaLa vaDe paNa gopAMga saMkocIne asita pradezamAM ja dezathI ke sarvathI snAnA kare che, tathA je vastrone dhuve che, zobhAne mATe ane lAMbu hoya to phADIne pheMka kare athavA TuMkAne sAMdhIne lAMbu kare. vaLI A pramANe svArthane mATe kare ke bIjAne mATe kare, to AvA sAdhu nirmantha bhAvanA saMyama anuSThAnathI dUra rahe che - tene saMyama hoto nathI. A pramANe tIrthakara, gaNadhara Adi kahe che. kuzIlo kahyA, have tenA viparIta suzIlone varNave che. - "dhI" vaDe zobhe te dhIra-buddhimAna, jaLanA samAraMbhamAM karmabaMdha thAya evuM samajIne zuM kare ? prAsuka jaLa vaDe, sauvIra Adi ayita pANIthI prANone dhAraNA kare, gha zabdathI bIjo paNa AhAra prAsuka laIne ja jIvana gujAre. A pramANe te dIkSA lIdhI tyAMthI mokSa thAya tyAM sudhI athavA dharmanA kAraNonuM AdibhUta zarIra, tenI vimukti thAya tyAM sudhI arthAt AjIvana ayita AhAra-pANI vApare. vaLI te sAdhu bIja-kaMda Adi na vApare. A zabdathI mULa, patra, phaLano paNa tyAga kare. mULa Adi apariNatano tyAga karI virata thAya. - kevI rIte ? - te batAve che. nAna, atyaMgana, udvartanAdi kiyA ane zarIranuM mamatva choDIne tathA cikitsAdi kriyA na karIne virata thAya. temaja strIothI paNa dUra rahe. vastinirodha - brahmacaryanA grahaNathI bIjA paNa Azravo tyAre tema samajavuM. A pramANe badhAM AzravahArothI virata thayelo kuzIla doSo na seve ane tenA yoganA abhAve saMsAre bhamato nathI. tenAthI duHkhI thaI havuM paDatuM nathI, temaja vividha upAyo vaDe chedanabhedana pAmato nathI. pharI paNa kuzIlone AzrIne kahe che- * sUtra-403 thI 406 : jeNe mAtA, pitA, ghara, yujha, pazu ane dhanane choDIne (dIkSA lIdhI, pachI paNa svAdiSTabhojI kulo pati ghaDe che, te thAmaNayathI dUra che. je svAdiSTa kulo pati doDe che, udarapUrti mATe gRddha banI dharma kahe che, 188 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhojanArthe AtmaprazaMsA kare che, te AcAryanA seMkaDe bhAge paNa nathI. dIu laI je para-bhojana mATe dIna bane che. udarArthe gRddha banI bhATa cAraNanI jema prazaMse che, te AhAmRddha suvaranI jema jadI nAza pAme che. je AlokanA jJAna nimite sevakanI jema piyavacano bole che te pAsthi ane kuzIla che. dhAnyanA photarA jevo nisAra bane che. * vivecana-403 thI 406 : je keTalAMkane samyam dharma pariNata thayo nathI, teo mAtA-pitAne choDIne, mAtA-pitA choDavA dukara hovAthI tenuM grahaNa karyuM che. tethI bhAI ano dohitrAdine paNa tyajIne ema jANavuM. tathA ghara, saMtAna, hAthI, ghoDA, ratha, gAya, bheMsa Adine ane dhanane tyajIne samyak pravajyA mATe udhamI banIne athar pAMca mahAvratanA bhArane khaMbhe caDAvIne pharI hInasavapaNe sa-sAtAdi gAvamAM vRddha banIne je svAdavALA-bhojanavALu gharomAM jAya che, teo zramaNabhAvathI dUra rahe che, tema tIrthaMkaragaNadharo kahe che. - jeo svAdiSTa bhojanavALA kuLomAM jAya che, tathA jaIne tyAM dharma kahe che athavA bhikSArthe pravezelo, jene jevuM rUce tevuM kathAnaka-saMbaMdha tene kahe che. kevo banIne? te kahe che. udara mATe gRddha banIne - peTa bharavAmAM vyagra - peTabharo banIne. arthAt je peTa mATe Asakta banIne AhArAdi nimite dAnanI zraddhAvALA kuLomAM jaIne kathAnikA kahe che, te kuzIla che. te AcArya athavA AryanA guNomAMnA somAMhajAramAM ityAdi guNothI paNa nImnakakSAe varte che. kemake je annane mATe thatuM bhojananimite ke bIjA koI vastra Adi nimite potAnA guNo bIjA pAse pragaTa karAve te paNa AryonA guNonA hajAramAM aMze varte che, to pachI potAnI meLe ja potAnA guNo gAvA lAge, tenuM to kahevuM ja zuM? - vaLI je potAnuM dhana, dhAnya, suvarNa Adi choDIne dIkSA le che ane laIne bIjAnA AhAranA viSayamAM dInatA dhAraNa karI jIbha-indriyathI paravaza banIne bhATa-cAraNa jevo banIne potAnA mukhethI game tevA prazaMsA vAkyo dainyabhAvathI bole che, jemake - te tame ja cho, jenA guNo daze dizAothI koInA rokAyA vinA vahyA kare che. lokonI vAtomAM paNa A guNo sAMbhaLelA che, paNa pratyakSa tamane Aje joyA che. A rIte udarapeTa mATe vRddha-Asakta thayelo, jema sUkAdi mRga mATe je bhakSya vize, rAkhela hoya, temAM gRddha-Asakta manavALo thaIne potAnA jUthane laIne koI mahAkAya suvara, te AhAra mATe vRddha thayelo ati saMkaTamAM paDIne zIgha ja vinAzane pAme che arthAta avazya teno vinAza ja thAya che, tenI bIjI koI gati ja nathI, tema A kuzIla sAdhu paNa AhAramAM Asakta thaIne saMsAramAM punaHpunaH vinAza pAme che. - vaLI te kuzIla aA ke pANI mATe athavA anya icchita vasA Adi mATe
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/ga-403 thI 406 189 jene jevuM priya lAge tevuM tene kahe che - anubhASaNa kare che. paDaghA mAphaka athavA sevaka mAphaka jema rAjA Adi bole, tema tenA hajurIyAo bole che, e ja rIte sAdhu dAtAne sevato-anusarato AhAramAM vRddha banelo hajurIyA mAphaka badhuM ja kare che. te Avo khuzAmatakhora (sAdhu) sadAcAra bhraSTa pArthastha bhAvane ja pAme che ane kuzIlatAyukata thAya che. tathA jemAMthI cAstri nAmano sAra cAlyo gayo che, te vistAra che athavA jemAMthI sAra nIkaLI gayo che, te vistAra che. niHsArapaNuM jemAM vidhamAna che, te niHsAravAnuM che. jema photarAmAM dANA na hoya, tema A saMyamAnuSThAnane niHsAra banAve che. evo te mAtra sAdhuno veza rAkhe che. tethI svajuthanA jaiina sAdhumAMnA] ghaNAM sAdhumAM tiraskArane pAme che ane pazlokamAM paNa atyaMta pIDA sthAno evA nirakAdi] sthAnone pAme che. kuzIlo kahyA, have suzIlone kahe che. * sUtra-407 thI 410 : muni ajJAta kuLanA AhArathI nivahi kare, tapathI pUjAnI AkAMkSA na kare, zabda ane rUpomAM Asakta na bane, sarva kAmabhogonI vRddhi dUra kare. dhIra muni badhAM saMbaMdhone choDIne, badhAM duHkhone sahana karIne bila, amRddha, aniketacArI, bhayaMkara, akaluSita AtmA bane. muni saMyamanI rakSA karavA AhAra kare, pApone dUra karavA prayatna kare. duHkha dUra karavA saMyamane sAcave, saMgrAmazaSa banI kAmanAone dame. parISahAdithI pIDAtA sAdhu baMne bAjuthI cholAtA pATiyA mAphaka rAgadveSa na karatA mRtyunI pratikSA kare. A rIte karmakSaya karatAM jema dharI tuTatA gADuM na cAle, tema kama tuTatA saMsAra cAlato nathI - tema huM kahuM chuM. * vivecana-403 thI 410 : [40] ajJAta piMDa eTale aMtaprAMta athavA pahelAnA ke pachInI oLakhANa kADhyA vinA AhAra levo te ajJAta piMDa che. tevo AhAra bhikSAvRttithI prApta karIne potAne pALe-jIvana vItAve. evuM kahe che ke - saMtaprAMta AhAra maLe ke AhAra ochA-vato maLe to paNa dInatA na kare. jo utkRSTa AhAra maLe to mada na kare. tapa vaDe pUjA-sakAra na icche-pUjA satkAra mATe tapa na kare. jo pUjA sarakAranA nimitathI tapa kare to tevA prakAranA arthIpaNAthI moTA sAdhu paNa mukitahetuka karAyela koIpaNa tapane tisAra na kare. te ja kahyuM che ke - paralokamAM zreSTha sthAna apAvanAra tapa ane zruta e be che. tenAthI saMsArI vAMchA karavAthI temAMthI sAra nAza pAme che ane ghAsanA taNakhalA mAphaka te tapa-zruta thAya che. jema rasamAM Asakti na kare, tema zabdAdimAM paNa na kare, te kahe che - veNu, viNA AdinA zabdo sAMbhaLIne temAM Asakti na kare, karkazavayanomAM dveSa na kare. manojJa-amanojJa rUpamAM rAga-dveSa na kare. e rIte badhAM kAma vikAromAM vRddhi choDIne saMyamanuM pAlana kare. manojJa-amanojJa viSayomAM sarvathA rAga-dveSa na kare. te ja kahe che - zabdo suMdara ke kharAba hoya, te kAnanA viSayamAM prApta thatA sAdhue temAM khuza ke nAkhuza na thavuM. rUpa suMdara ke kharAba daiSTi sanmukha Ave tyAre sAdhue harSa ke roSa na karavo. nAkanA viSayamAM Avela sugaMdha ke durgadhamAM sAdhu kadI tuSTa ke ruTa na thAya. rasanAnA viSayamAM manojJa ke amanojJa bhojana prApta thatA sAdhu kadI khuza ke nAkhuza na thAya. sparzanA viSayamAM prApta sparza bhadraka hoya ke abhadraka, sAdhu tenAthI rati ke ati na pAme. [48] jevI rIte indriyono virodha kare, te rIte bIjAnA saMgano paNa virodha kare te batAve che - sarve saMbaMdho, aMtarathI snehalANa ane bAhyathI dravya parigraha lakSaNa. te baMneno choDIne vivekI sAdhu zarIra-mananAM parISaha-upasarga janita du:khonI upekSA karIne samyaka rIte saheto jJAna-darzanacAstri vaDe saMpUrNa bane che tathA kAmabhogamAM Asakata na banIne apratibaddhavihArI bane tathA jIvone abhaya karanAro, bhikSaNazIla bhikSu-sAdhu e rIte viSaya-kaSAyathI AkuLa na banatAM AtmAne sthira rAkhIne anAvila AtmA banI saMyamamAM anuvarte. [49] saMyamabhAra yAtrA arthAt paMca mahAvratanA bhAranA nivahine mATe traNa kALane jANanAra muni AhAra grahaNa kare. tathA pUrve Arita karmo - azubha karmone pRthak karavA * vinAza mATe AkAMkSA kare. vaLI te bhikSu du:thatu parISahaupasargajanita pIDAthI vyApta thaI saMyama ke mokSane grahaNa kare - (temAM dhyAna rAkhe jema koI subhaTa koI yuddhamAM mokhare ubho hoya, zatruothI pIDAto hoya, to paNa zatruonuM damana kare che, e rIte sAdhu parISaha-upasargothI pIDAvA chatAM paNa kamaNuonuM damana kare. [41] parISaha-upagoMthI haNAvA chatAM * pIDA pAmavA chatAM satayA sahana kare - konI mAphaka? pATiyAnI mAphaka. jema sutAra pATiyAne baMne paDakhethI. cholIne pAtaLuM tathA sarakhuM kare che, paNa te rAga-dveSa karatuM nathI tema A sAdhu paNa bAhya ane atyaMtara tapasahita, potAnA dehane khUba tapAvavAthI durbaLa zarIravALo thAya to paNa rAga-dveSa na kare ane mRtyunI prAptinI abhilASA kare. A pramANe ATha prakAranA kamoMne dUra karIne, pharI janma, vRddhatva, maraNa, zoka Adi prapaMco naTa mAphaka jemAM phelAya te saMsAra che, tene pAmato nathI. jema akSa-dharI, teno vinAza thatAM gADuM vagere sama-viSama mArge dharInA AdhAra vinA cAlI na zake. tema saMsAranA upakhaMbhanA kAraNonA abhAve saMsAra cAlI zakato nathI. kemake sAdhune ATha prakAranI karmano kSaya thatA saMsArarUpI prapaMca prApta na thAya. anugama puro thayo. nayo pUrvavat jANavA. kRti zabda adhyayananI samApti sUcave che, travAmi zabda pUrvavat jANavo. zrutaskaMdha-1 - adhyayana-7, "kuzIlaparibhASita"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/8/bhUmikA 5 zrutala, adhyayana-8 "vIrya" ka * bhUmikA : sAtamuM adhyayana kahyuM, have AThamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM kuzIla ane tenAthI viparIta suzIlo pratipAdita karyA. teonuM kuzIlava ane suzIlata saMyama-vIryAnarAyanA udayathI ane tenA kSayopazamathI thAya che. tethI 'vIrya' pratipAdanane mATe A adhyayana kahevAya che. A saMbaMdhathI Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAro upakramAdI kahevA joIe. temAM upakrama aMtargatu A arvAdhikAra che - bAla, bAlapaMDita, paMDita e traNa bhede vIryane samajIne paMDitavIryamAM prayatna karavo. nAmaniSA nikSepe "vIrya" adhyayana nAme che. 'vIrya'nA niphopAne niryuktikAra kahe che [ni.1] vIryanA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva bhedathI cha prakAre nikSepa che temAM nAma, sthApanA sugama che. dravyavIrya be bhede-AgamacI ane noAgamacI. AgamathI-jJAtA hoya paNa upayogarahita hoya. noAgamacI jJazarIra, bhavyazarIra, vyatirikta traNa bheda. vyatiritamAM saciva, acita ane mizra e traNa bheda. sacita dravIrya- traNa bhede - dvipada, catuSpada, pada, dvipadamAM arihaMta, cakravartI, baladevAdi. strI ratnanuM je vIrya [zakti athavA jenI zakti vizeSa che, te ahIM dravyavIryapaNe levuM. catuSadamAM hastirana athavA siMha, vAgha, zaramanuM baLa levuM. athavA bojo uMcakavAmAM ke doDavAmAM je zakti hoya te varNavavI. apadamAM vR-gozI, caMdanAdinA zItoSNa kALe uNazIta vIrya pariNAma levA - have acitavIrya kahe che- [ni.2,9] ayita dravyavIrya - AhAra, AvaraNa, praharaNomAM je vIrya te. temAM AhAravIrya kahe che - ghIrI pUrNa ghevarAdi khAvAthI jaldI indriyo AdimAM teja Ave, mana prasanna thAya, kapha dUra thAya. auSadhI te kAMTo lAgatA ghA rUjhavavAnuM kAma lAge, jhera dUra kare ane buddhi vadhAre rasavIrya che. vIpAkavIrya te cikitsA zAstrAdimAM che, te ahIM levuM tathA yoniprAbhRta AgamathI vividha prakAranuM dravya vIrya levuM. AvaraNamAM kavaca Adi ane prakaraNamAM caka AdinI zakti che. have kSetra ane kALa vIrya pAchalI aDadhI gAthA vaDe kahe che. kSetravIrya te devakara Adi kSetrane AzrIne badhAM dravyo kSetranA guNathI utkRSTa zaktivALA hoya che. athavA durga Adi phogane AzrIne je vIyaeNllAsa thAya che athavA je phonamAM vIryanuM varNana karAya che, te kSetravIrya. kAlavIrya - suSamasuSama ArAmAM jANavuM teimAM badhI vastu sarvottama guNadAyI hoya che. tathA kahyuM che ke - vaSamAM lavaNa, zaradamAM jala, hemaMta RtumAM gAyanuM dUdha, ziziramAM AmaLAno rasa, vasaMtamAM ghI ane grImamAM goLa amRta samAna che. bAlaharaDe-unALAmAM goLa sAthe, vAdaLachAyA AkAzavALI varSamAM siMghava sAthe, 192 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zaradaRtumAM sAkara sAthe, hemaMtamAM zuMTha sAthe, ziziramAM pIpara sAthe, vasaMtamAM madha sAthe jema puruSonA rogano nAza thAya che, tema tArA zatruo nAza pAmo. - have bhAvavIrya [ni.94,5-] vIryanI zaktivALA jIvanI vIryanA viSayamAM anekavidha labdhio che te pAchalI aDadhI gAthA vaDe batAve che. jemake chAtImAM hoya te zarIrabaLa che, indriyonuM baLa te adhyAtma [mana] baLa che. A baLa ghaNuM ane ghaNAM prakAre che, te batAve che - aMdaranA vyApAra vaDe grahaNa karelA manoyogya pudgalo manapaNe pariNamAve che. kAya yogyane kAyapaNe - zvAsa ucchavAsa yogyane te bhAve pariNamAve che. tathA mana-vacana-kAyAdinA, te bhAve pariNata je vIrya-sAmarthya be bhede che. saMbhava ane saMbhAvya. temAM krUjava mAM tIrthakara ane anuttara vimAnanA devonA ghaNAM ja nipuNa manodravyo hoya che. kemake tIrthakaro, anuttaropapAtika devo, manaHpacayijJAnInA praznautara dravya manathI ja kare che, anuttaropapAtika devono sarva vyApAra mana vaDe ja thAya che. jaENTSya mAM to je je arthamAM kuzaLamatinuM kahevuM hamaNAM na samajI zake te abhyAsathI bhaviSyamAM samajI zakaze mATe samartha kahyuM. vAguvIrya paNa be prakAre che - saMbhava ane saMbhAvyuM. temAM madhava mAM tIrthakaronI yojana sudhI phelAtI vANI, badhAMne sva-svabhASAmAM samaje che. tathA bIjA paNa keTalAMkane kSIrAzraya, madhvAzrava labdhiyukta vANInuM saubhAgya hoya che tathA haMsa, kokIla Adine svamAdhurya saMbhave che. samAgha mAM zyAmA prInuM gAna mAdhurya che. te ja kahe che - [be strI che - zyAmA ane kAlI] zyAmA madhura svare gAya che, kAlI kaThora ane rakSa svare gAya che. tathA kahe che - eka zrAvakaputra yogya abhyAsa vinA paNa akSaro (uccAraNa yathAvat kare te saMbhAvya che. jema menA-popaTa manuSya saMsargo mAnuSabhASA zIkhI le che. chAtInuM baLa-kAyavIrya paNa saMbhava ane saMbhAvya be bhede che. sabava mAM cakravartI, baladeva, vAsudevAdinuM je bAhubaLa Adi kAyabaLa che. jemake bipRSTha vAsudeve DAbA hAthanI hatheLI vaDe koTizilAne uMcakI athavA 16,000 rAjAnuM sainya [je sAMkaLa kheMce, te vAsudeva DAbA hAthe aTakAvI rAkhe ityAdi. jinendronuM baLa tethI paNa aparimita hoya che. mAtra mAM tIrthakaro lokane daDA mAphaka alokamAM pheMkavAnI Adi zakitavALA hoya che. temaja koIpaNa indra jaMbUdvIpane DAbA hAthe sahaja rIte meru parvatane daMDa karIne chabI mAphaka uMcake tathA saMbhAvanAthI A bALaka moTo thaIne moTI zilAne uMcakavAne, hAthIne damavAne ke ghoDAne doDAvavA zaktimAna bane. zrotra Adi indriyabaLa paNa sva-sva viSaya grahaNa karavA samartha che. tenA paNa saMbhava ane saMbhAvya be bheda che, jema kAnano viSaya bAra yojanano che, e rIte badhI indriyonA viSaya jANavA. mAtra mAM koI indriya thAkelI hoya, te kuddha-tarasyo ke glAnAdi hovAthI te - te vakhate sva viSaya grahaNa na kare, paNa doSano upazama
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/bhUmikA 193 194 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thatA viSaya grahaNa kare tevI saMbhAvanA rahe che.-- have AdhyAtmika vIrya kahe che - [ni.96] Atma saMbaMdhI, te adhyAtma, temAM je rahe te AdhyAtmika. arthAta AMtarazakti janita-sAtvika. te aneka prakAre che - temAM udhama eTale jJAna, tapa, anuSThAnAdimAM utsAha. tene paNa saMbhava, saMbhAvya be bheda yojavA. dhRti eTale saMyamamAM dhairya-cita samAdhAna. dhIrava eTale parISaha-upasargamAM calAyamAna na thavuM. zauDIya-eTale tyANa saMpannatAbharata cakravartIne cha khaMDanuM rAjya choDatA paNa manamAM AMcako na lAgyo athavA duHkhamAM kheda na kare athavA viSama kartavya Ave chatAM bIjAnI madada icchA vinA, A mAruM ja kartavya che, ema mAnIne khuza thato te kArya kare. kSamAvIrya eTale koI game teTalo Akraza kare to paNa manathI lezamAtra kSobha na pAme. paNa A rIte vicAre - bhAvanA bhAve koI Akoza kare tyAre buddhimAne tavA gaveSaNA mati rAkhavI ke jo teno krodha sAro che to roSa zuM karavo? jo khoTo che, to roSano artha zuM ? vaLI Akoza, hanana, mAraNa te dharmabhraSTa mUrNa jIvone sulabha che, tevA samaye dhIra puruSa e traNemAM anukrame vadhu lAbha che tema mAne. gAMbhIrya-pariSaha upasargamAM na DaravuM athavA bIjAne camatkAra pamADe tevuM utkRSTha anuSThAna hoya to paNa ahaMkAra na kare. kahyuM che * ghaDAmAM khobA jeTaluM ochuM pANI hoya to paNa uchaLe, jhAMjharamAM ghugharI avAja kare. paNa bharela ghaDo nA chalakAya, ratnajaDita AbhUSaNa na khaNake. upayoga vIrya sAkAra-anAkAra bhedathI be prakAre che. temAM sAkAra upayoga ATha prakAre che, anAkAra upayoga cAra prakAre che. tenAthI upayogavALo, potAnA viSayano dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpe pariccheda kare-samaje. yoga vIrya mana-vacanakAyAthI traNa bhede che. temAM manovIrya te akuzaLa manano virodha ane kuzaLa mananuM pravartana athavA mananuM ekavIbhAva karaNa. manovIryathI ja nirgastha saMyatonA pariNAmomAM vRddhi ke sthiratA prApta thAya che. vacanavIryathI bolanAro punarati rahita ane nivadha vacana bole. kAyavIrya te hAtha-paga sthira rAkhI kAcabA mAphaka bese. tapovIrya te bAra prakAre tapa utsAhathI kare, kheda na kare. ( A pramANe 13 bhede saMyama, ekava Adi bhAvanAnA baLathI je pravRtti te saMyama vIrya, mane saMyamamAM kaI rIte atiyAra na lAge. e rIte adhyavasAyInI pravRtti ityAdi adhyAtmavIrya vagere bhAva vIrya che. vIryapravAda pUrvamAM anaMta vIryanuM pratipAdana che - kevI rIte? - je kAraNe anaMta arya pUrva che, te pramANe vIrya paNa samajavuM. tenuM anaMta arthapaNuM A pramANe samajavuM - badhI nadIonI retInI je gaNanA thAya, tenA karatAM ghaNo vadhu artha eka pUrvano hoya che. A pramANe pUrvamAM anaMta arthapaNuM che. tenA arthathI vIryanI anaMtatA jANavI. A badhuM vIrya traNa prakAre che te batAvavA kahe che [ni.97] A badhuM bhAvavI paMDita, bALa, mizra bhedathI traNa prakAre che. temAM [3/13 sAdhuone paMDitavIrya che ane bAlapaMDita vIrya gRhasthone che. sAdhuonuM paMDitavIrya sAdi saparyavasita che, jyAre te sarvavirati le tyAre te sAdi-AraMbha che ane siddhAvasthAmAM teno abhAva thatAM sAMta che bALapaMDita vIrya dezavirati grahaNa kare tyAre sAdi che ane sarvavirati le athavA vratabhaMga kare tyAre te sAMta che. bALavIya te avirati lakSaNa abhavyone anAdi anaMta che ane bhavyone anAdi sAMta che, sAdi sAMta te virati laIne bhAMge tethI avirati 'sAdi' thAya che. pharIthI jaghanyathI aMtamahatamAM ane utkRSTathI apAI yugala parAvartana kALamAM virati sadabhAva thatA 'sAMta' che. sAdi anaMta bAlavIrya asaMbhava che athavA paMDita vIrya sarvavirati rUpa che, virati te cAri-mohanIyanA kSaya, kSayopazama ke upazama e traNa bhede che. tethI vIryanA paNa te ja traNa bhedo thAya che. A rIte nAma niSajJa nikSepo puro thayo. have sUvAnugamamAM akhalitAdi guNavALA sUtrane kahe che. * sUtra-411,412 - vakhyAta tIrya be prakAre kaheluM che, vIrapuranuM vIratva zuM che? tene vIra zA mATe kahe che ?...he suvato ! koI karmane vIrya kahe che, koI akamane vIrya kahe che. A baMne sthAna vaDe matsyalokanA mAnavI jaNAya che. * vivecana-411,412 : - pratyakSa upadeza ApatA kahe che ke - tIrthakara Adi vaDe vIryanA be bheda sArI rIte kahevAyA che. - x* vizeSathI preraNA kare te 'vIra' arthAta ahitane preraNA karI dUra kare te vIrya eTale jIvanazakti. vIra-subhaTanuM vIratva kayuM che ? kayA kAraNathI tene vIra kahe che. - x * te vIrya zuM che ? athavA te vIranuM vIrava zuM che ? bheda dvArathI vIryanA svarUpane jaNAvavA kahe che - karma eTale kriyAnuSThAnane keTalAMka vIrya kahe che athavA ATha prakAranA kamane kAraNamAM kAryano upacAra karavo tene ja vIrya kahe che. tethI jaNAve che - dayika bhAva nipajJa karma te vIrya che. audayika bhAvakarma udayamAM hoya te bAlavIya che. have akarma-bIjo bheda kahe che. jene karma na hoya te akarma-vIya rAyanA phAyathI janita jIvanuM sahaja vIrya te akarma. = zabdathI cAritra mohanIyanA upazama ke kSayopazamajanita [paNa akarma che]. he suvatA! Avu paMDitavIrya tame jANo. A be sthAna vaDe sakarmaka ke akarmakathI meLavela bAla ke paMDitavIrya thakI vyavasthita te vIrya kahevAya che. A be vaDe athavA A be bhedanI vyavasthA mANasomAM dekhAya che ke kahevAya che. tethI ja judI judI kriyAmAM pravartamAna utsAha, baLayukta mANasane joIne te loko kahe che ke A vIryavAna mANasa che tathA vIryane rokanArA karmanA kSayathI anaMtabaLayukta A mANasa che ema kahevAya che ane dekhAya che. A bALavayane kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI vIryapaNe karma ja kahyuM che. have kAraNamAM kAryanA upacArathI ja pramAdane kamarUpe batAve che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/8/-/413,414 195 sUtra-413,414 H tIrthaMkare pramAdane karma ane apramAdane akarma kahela che. bALa ke paMDita to bhAvanI apekSAe ja thAya che...koI jIva pANInA ghAtane mATe zastronuM zikSaNa le che, koI prANI-bhUtonA vinAza mATe maMtronuM adhyayana kare che. * vivecana-413,414 - - jenA vaDe prANIo sadanuSThAna rahita thAya te pramAda kahevAya che - te madha vagere che. kahyuM che ke - madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca pramAda che ane te dUSaNarahita te apramAda che, ema vItarAga prabhue kahyuM che. Avo pramAda karmonA upAdAna bhUta hoI tIrthaMkaro tene karma kahe che ane apramAdane akarma kahe che. sArAMza e ke - pramAdayukta jIva karma bAMdhe che, karma sahita jIvanA je kriyAnuSThAna je te bAlavIrya che tathA apramattane karmano abhAva thAya che AvA sAdhunuM anuSThAna te paMDitavIrya che. A pramANe pramAdI sakarmInuM bAlavIrya ane apramAdI akarmInuM paMDitavIrya jANavuM. te baMne vIryano bhAva-sattA - 4 - Adeza batAve che - abhavInuM bAlavIrya anAdi anaMta che, bhavInuM bAlavIrya anAdisAMta ke sAdi sAMta che paMDitavIrya to sAdi sAMta ja hoya. - temAM pramAdathI mUDha thayelA sakarmInA bAlavIryane batAve che - zastra - talavAra Adi athavA zAstra eTale dhanurveda, Ayurveda Adi jIvahiMsAkArI che, tene sAtAaurava gRddho keTalAMka udhama karIne zIkhe che. te zikSaNa pachI prANInA vinAzane mATe thAya che. jemake temAM batAve che ke A rIte AlIDha, pratyAIDha vaDe jIvone mAravA mATe sthAna karavuM. te mATe kahe che- jene mAravA hoya tene polI muTThImAM lakSamAM levuM, temAM dRSTi rAkhavI, te vakhate jo mAthuM na halAve to lakSyamane haNe tathA lavakarasa kSaya rogIne Apavo athavA abhayAriSTa nAme dAru Apavo. cora Adine zUlAropaNa Adi daMDa devo cANakyanA abhiprAyathI dhana mATe bIjAne Thagavo tathA kAmazAstrAdi azubha adhyavasAyathI bhaNe. A rIte dhanurvedAdi zAstrano je abhyAsa te sarve bAlavIrya che. vaLI koI pApanA udayathI maMtro jemAM azvamedha, puruSamedha Adi - 4 - zIkhe che, te kevA che, te batAve che-- beindriyAdi prANo, pRthivyAdi bhUto, temane aneka prakAre bAdhaka RgvedanA maMtrone bhaNe che, te kahe che - azvamedha yajJanA vacanathI madhyama dine 597 5zuo mAravA. have zastra zabdanI niyukti kahe che- [ni.8] zastra-asi, khaDgAdi hathiyAra tathA vidhA ke maMtra adhiSThita devakRta karma pAMca bhede che - pRthvI, pANI, agni, vAyu saMbaMdhi ane mizra. - sUtra-415,416 - mAyAvI mAyA karIne kAmabhoganuM sevana kare che. svasukhanA anugAmI evA te hanana, chedana, kartana kare che...te asaMyamI mana, vacana ane kAyAthI tathA taMdulamavat manathI Aloka-paraloka ane baMne mATe prANighAta kare che. 196 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana-415,416 : mAyA eTale bIjAne ThagavAnI buddhi. te jenAmAM hoya te mAyAvI bIjAne Thage che. mAyAnA grahaNathI krodhI, mAnI, lobhI paNa levA. teo kAmecchA tathA zabdAdi viSayarUpa bhogone seve che. pAThAMtarathI mana-vacana-kAyAthI AraMbhamAM varte che, ghaNAM jIvone mArato, bAMdhato, nAza karato, AjJA paLAvato, bhogano arthI banI dhanopArjana mATe pravarte che. A pramANe potAnA sukhanA lolupI ane duHkhanA dveSIo viSayAsakta banIne kaSAyathI kaluSita aMtar AtmAvALA thaI AvA bane che - prANIone haNanArA, kAna-nAka chedanArA ane pITha, peTa vagere chedanArA - A badhuM teo kema kare che? te kahe che jIvone duHkha ApavAnuM kArya manathI, vacanathI, kAyAthI karatA, karAvatA, anumodatA ane kAyAthI azakta hoya to paNa taMdulIyA matsya vaDe manathI ja pApAnuSThAnanA anumodanathI karma bAMdhe che tathA Arata-parata laukikavANI yuktilokavAyakA pramANe Aloka, paraloka baMne mATe pote karIne, bIjA pAse karAvIne te asaMcato jIvone upaghAta karanArA hoya che. have te jIvone duHkha devAnA karmano viSAka sUtrakAra darzAve che- - sUtra-417,418 : tairI taira bAMdhe che, pachI vairanI paraMparA thAya che, sAvadha anuSThAthI pAya pravRtti kare che ane chelle duHkhanA bhAgI thAya che...AtmaduSkRtakArIo sAMparAyika karmo bAMdhe che, rAga-dveSanA AzrayathI te ajJAnI ghaNAM pApo kare che. * vivecana-417,418 : vaira jene hoya te vairI, te jIvano hatyAro seMkaDo janmanA anubaMdhavALA Tairo bAMdhe che pachI paNa bIjA-bIjA pairothI baMdhAya che, vaira paraMparA vadhAre che. e rIte pApanI samIpa jaIne te pApI sAvadha anuSThAnathI jeno vipAka thatAM duHkhano sparza thAya tevA asAtA vedanIyanA phaLa bhogave che. karma be prakAre - IryApatha ane sAMparAyika. temAM je bAdara kaSAyathI Ave te sAMparAyika karma, te jIvonI hiMsAthI vairAnubaMdha thakI, pote pApa karIne karmo bAMdhe che, tene ja vizeSathI kahe che - kaSAyathI kaluSa aMtarAtmAno sArA-narasAno viveka bhUlIne te ajJAnI ghaNAM pApo bAMdhe che. A pramANe bAlavIryane batAvIne upasaMhArArthe kahe che-- - sUtra-419,420 : A ajJAnI jIvonuM sakarmavIrya kahyuM. have paMDitonuM akarmavIrya mArI pAse sAMbhaLo...akaSAyI baMdhanathI mukta che, sarve baMdhano choDIne, pApa karmane tajIne, aMte sarve zalyone-pApakarmone kApI nAMkhe che. * vivecana-419,420 : - A pramANe pUrve batAvela, prANIone mAravA mATe koI zastra ke zAstra
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/8/-/419,420 193 zIkhe che, keTalAMka jIvone pIDanArA vidhA-maMtrone zIkhe che. tathA mAyAvIo vividha prakAre mAyA karIne kAmabhogane mATe AraMbho kare che. keTalAMka evA kRtyo kare che, jenAthI vairanI paraMparA vadhe che. jemake jamadagnie potAnI patnI sAthe kArya karanAra kRtavIryane mArI nAMkhyo, kRtavIryanA pune pachI jamadagnine mAryo, jamadagninA putra parazurAme sAta vakhata pRthvIne nakSatriya karI, pharI kArtavIryanA putra subhUmacakIe 1vAra brAhmaNone mArI nAMkhyA. te ja kahevuM che ke - "pakAra karanArano badalo levAthI mANasane koI saMtoSa thato nathI, tethI vairIone pIDA karIne zagunI AkhI jAta ukheDI nAMkhavI." AvA vacanothI kAyavaza jIvo evA kRtyo kare che ke, jethI putrapautrAdimAM paNa vairAnubaMdha thAya che. A rIte sakarmI bALa jIvonuM vIrya ane pramAda vaza thayelAnuM kRtya prakarSathI batAvyuM. have paMDita jIvonuM vIrya huM kahuM chuM, te tame sAMbhaLo. - pratijJAnusAra kahe che - dravya eTale muktinamana yogya athavA bhavya. eTale ke laga-dveSarahita, komaLa hRdayI, akaSAyI jIva athavA vItarAgavat - aAkaSAyI jIva, tethI kahyuM che - sarAgadharma mATe te akaSAyI che, tevuM koI kahI zake kharuM? hA, kapAya hovA chatAM teno nigraha kare to te paNa vItarAgatulya che. te kevo hoya che, te kahe che - kaSAyarUpa baMdhanathI mukta-dUra hoya che. kaSAyIne baMdhanava karmasthitino hetu che. te ja vAta kahI che baMdhasthiti kAyane vaza che athavA baMdhanathI mukata te baMdhanarahita che tathA bIjA sarva prakAre sumabAdarapa kaSAyAtmaka baMdhana chedavAthI te chinnabaMdhana che. preraNA thakI karmanA kAraNabhUta Azravone dUra karIne zalyavatu bAkInA karmone jaLamULa dUra kare che. pAThAMtara mujaba zaca mAphaka ATha prakAranA karmo je AtmAnI sAthe lAgelA che, tene chede che. have jenA AdhAre zatrane chede che, te batAvavA kahe che* sUtra-4ra1,422 - tIrthakara dvArA sukathita mokSa mAgane grahaNa karIne mokSa mATe udhama kare, nakAdi du:khAvAsa jema jema bhogave, tema tema tenuM zubhamAna vadhe che. vividha sthAnanA sthAnI te-te sthAna choDI deze temAM saMzaya nathI jJAtijano tathA mitro sAtheno vAsa anitya che. * vivecana-421,422 - je dore te netA che. te ahIM samyak darzana, jJAna, cAritrAtmaka mokSamArga athavA zrutacArUipa dharma, mokSamAM dorI janAra hovAthI levAya che. te mokSa prati laI janAra mArga ke dharma tIrSakarAdi vaDe sArI rIte kahevAyela che. te grahaNa karIne mokSa mATe prayatna kare - dayAna, adhyayana AdimAM udhama kare. dharmadhyAnamAM caDavAnA AlaMbana mATe kahe che ke, karI karI bAlavIryathI atIta-canAgata anaMtabhava grahaNa karI, du:khamAM vasavuM te du:khAvAya che. jema jema bAlavIryavALo nakAdi du:khAvAmAM 198 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhaTake tema tema azubha adhyavasAyathI azubhanI ja vRddhi thAya, AvuM saMsArasvarUpa vicAranArane dharmadhyAna pravarte che. have anitya bhAvanAne AzrIne kahe che - jemAM sthAno vidhamAna che, te sthAnI che. jemake - devalokamAM indra, tenA sAmAnika devo, trAyaziMzatu tathA parSadAnA nAyako, manuSyomAM cakavartI, baladeva, vAsudeva, mahAmaMDalika Adi, tiryayomAM je kaMI uccasthAna hoya che, bhogabhUmimAMnA sthAno, te badhAM vividha prakAre uttama, madhyama, adhama sthAno che, tene sthAnI choDaze temAM koI saMzaya nathI. kahyuM paNa che - ahIMnA ke svarganA sarve sthAno ane deva, asura, manuSyonI Rddhi tathA sukha badhuM ja azAzvata che. jJAtijana, bhAI, mitro Adi sAtheno saMvAsa paNa anitya, azAzvata che. kahyuM che ke - dIrdhakALa rahIne paNa baMdha Adino viyoga che, icchita bhogomAM ramavA chatAM tRpti nathI, supuSTa zarIrano paNa nAza ja che, phakta sArI rIte ciMtavelo dharma ja eka sahAyaka che. sUtramAM mUkela 'ra' ca-kAra dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada, zarIrAdinI anitya bhAvanArthe ane azaraNAdi bAkInI anukta bhAvanAnA samuccayArthe che. * sUtra-423,424 - evuM jANIne medhAvI potAnI vRddhatAne choDe ane sarva dharmomAM nirmala evA Adhina grahaNa kare...vabuddhithI jANIne ke guvadikathI sAMbhaLIne dharmano sAra jANI samudhata sAdhu pApanuM pratyAkhyAna kare. * vivecana-423,424 - sarve sthAno anitya che, evo nizcaya karI, maryAdAmAM rahela ke sArAnarasAno vivekI Atma saMbaMdhI mamatva dUra kare. A mAruM ane huM teno svAmI evI mamatA kyAMya na kare -x - 'mArtha" eTale samyagu darzana, jJAna, cAritrAtmaka mokSamArga athavA Ave eTale tIrthakarAdino je mArga, tene dhAraNa kare. kevo mArga ? te kahe che - A mArga baghA katIciMgharmothI aduSita che ane potAnA mahimAne lIdhe niMdAvo azakya che. tethI pratiSThAvALo che athavA badhA dharmothI - x - agopitA che - 4 - sArA dharmanuM parijJAna je rIte thAya, te batAve che - dharmanA sAra-paramArthane jANIne. kevI rIte? sArI mati ke svamatithI athavA viziSTa matijJAna vaDe ke zrutajJAna, avadhijJAna vaDe. sva-para avabodhakajJAna vaDe dharmano sAra jANIne. tIrthakara, gaNadhara, AcAryAdi thakI. ilAputranI jema svamatithI ke vilApujhanI jema sAMbhaLIne dharmano sAra jANe athavA dharmano sAra te cAtri pAme. pAmIne pUrve bAMdhelA karmanA kSaya mATe paMDitavIrya saMpanna, rAgAdi baMdhanamukta, bAlavIyarahita uttarottara guNazreNie caDato sAdhu vaghatA pariNAmathI pratyAkhyAtapApaka ati sAvadha anuSThAnarUpa pApakarmano tyAgI bane che - vI - * sUtra-45,4ra6 :jJAnI puruSa koI prakAre potAnA AyuSyano kSayakALa che to tenA
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1|8|-|425,426 kSaya pUrve jaldI ja saMlekhanA zikSA grahaNa kare. jema kAcabo potAnA aMgone potAnA dehamAM saMkocI le, tema sAdhu potAnA pApone samyag dharmAdi bhAvanA vaDe saMharI le. * vivecana-425,426 : 199 jenA vaDe Ayuno kSaya ke saMvarta thAya te upakrama. - 4 - potAnA AyuSyano kSaya koI kaMIpaNa kAraNe jANe, to te maraNa AvatA pahelAM jaldI AkuLatA choDIne, jIvitanI AzA tajIne vivekI sAdhu saMlekhanA rUpa zikSA eTale ke bhaktaparijJA ke IMgitamaraNAdi anazana kare. temAM grahaNazikSAthI samAdhi maraNanI vidhine jANIne, Asevana zikSAthI tenI ArAdhanA kare. vaLI [dRSTAMta kahe che-] jema kAcabo potAnA mastaka, hoTha Adi aMgone potAnA zarIramAM gopavI de - pravRttihIna karI de. e ja rIte maryAdAvAna, sadvivekI sAdhu pAparUpa anuSThAnone samyag dharmadhyAna Adi bhAvanA vaDe tyAge. [saMhare] maraNakALa AvatA samyak saMlekhanA vaDe zarIra zoSavIne paMDitamaraNa vaDe AtmAne samAdhi pamADe. * sUtra-427,428 : sAdhu potAnA hAtha, paga, mana ane pAMce indriyone saMkucita kare. pApamaya pariNAma ane bhASAdoSano tyAga kare. paMDita puruSa alpa paNa mAna ane mAyA kare. tenA azubha phaLane jANIne sukhazIlatAno tyAga kare tathA upazAMta thaI, saraLatAthI vicare. * vivecana-427,428 - - pAdapopagamana, iMgitamaraNa ke bhaktaparijJAmAM athavA anya kALe kAcabA mAphaka hAtha, pagane sthira rAkhe, tathA manane akuzala pravRttithI nivAre. zabdAdi anukULa-pratikULa viSayomAM rAga-dveSa na karIne zrotrAdi pAMce indriyo tathA tenAthI thatuM pApa ane Aloka-paralokamAM tenuM zuM phaLa Avaze te vicArIne choDe tathA bhASAdoSanuM pApa taje. mana, vacana, kAcAthI gupta banIne, durlabha saMyama pAmIne sarva karmonA AyArthe paMDitamaraNanI samyak ArAdhanA kare. - tevA sAdhune saMyamamAM parAkrama karatA joIne koI pUjA-satkAra Adi vaDe nimaMtraNa kare, tyAre abhimAna na kare - te kahe che - cakravartI Adi satkArAdi vaDe pUje tyAre thoDo paNa ahaMkAra na kare. - x - athavA uttama maraNamAM ugratapathI tapta dehathI huM moTo tapasvI chuM, tevo garva na kare tathA paMDura AryA mAphaka jarApaNa mAyA na kare - 4 - e rIte krodha, lobha paNa na kare. e rIte baMne parijJAthI kaSAya ane vipAkone jANIne tene choDe pAThAMtarathI - subhUma Adi jevuM atimAna duHkhAvaha samajIne choDe. jo ke sarAgIne kadI mAnano udaya thAya to, tene viphaLa kare e pramANe mAyAdine paNa viphaLa banAvavA - athavA - je baLa vaDe saMgrAmamAM - 4 - zatru sainyane jIte, te kharekhara vIrya nathI, paNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kAmakrodhAdi jItavA te vIrya che. - x - tema tIrthaMkarAdi pAse meM sAMbhaLela che athavA - Ayata eTale mokSa-anaMta sthiti. te ja artha ke tenuM prayojana-samyag darzana-jJAna-cAstri mArgane sArI rIte meLavI, je dhairyabaLa vaDe kAma-krodhAdinA jayane mATe parAkrama kare te ja vIranuM vIrya che. - x - vaLI sAtAgaurava arthAt sukhazIlatAmAM lAlacuM nahIM tathA krodhAgnine jItIne upazAMta thayela eTale ke anukULa-pratikULa zabdAdi viSayamAM rAga-dveSa na karI, jItendriya banI, tenAthI nivRtta thAya. tathA jenA vaDe prANi haNAya te mAyA - x - te mAyAthI rahita. - x - e rIte kaSAyathI rahita thaI, saMyama pALe. e pramANe maraNakALe ke bIjA samaye paMDita vIryavALo mahAvratomAM tatpara thAya. temAM paNa prANAtipAtavirati ja mukhya che, te batAvavA kahe che- 200 34mo tiri.....mAei +- A gAthA sUtra-pratimAM dekhAtI nathI, paNa jUnI TIkAmAM che - sarve dizAmAM rahelA trA-sthAvara jIvonI virati karavI. te ja zAMti ane nirvANa kaheluM che. - sUtra-429,430 : prANIonI hiMsA na kare, adatta vastu grahaNa na kare. mAyA mRSAvAda na kare, e ja jitendriyono dharma che...muni vacanathI ke manathI koIpaNa jIvane pIDA karavA na icche. sarvathA saMvRtta, dAMta thaI saMyama pALe. * vivecana-429,430 : jemane prANa priya che, te prANIne mArIza nahIM, bIjAe na Apela dAMta khotaravAnI saLI paNa na laIza tathA mAyApUrvaka mRSAvAda na bolIza. bIjAne ThagavA mATe je jUTha bolAya, te mAyA vinA zakya nathI mATe mAyA mRSAvAda kahyuM. - 4 - teno tyAga karavo, paNa saMyama rakSArthe "meM mRgo joyA nathI' ityAdi bolatA doSa nathI. pUrve nirdiSTa zrutacAstri nAme dharma ke svabhAva che. yusImaH - jJAnAdivALo athavA Atmavazaga arthAt jItendriya che. prANIone pIDA karavI athavA mahAvratanuM ullaMghana karavuM ke manamAM ahaMkAra lAvI bIjAne tiraskAravA. AvuM atikramaNa vANI ke manathI paNa na prArthe. A baMnenA niSedhathI kAyAthI atikrama samajI levo. A rIte mana-vacana-kAyAthI karavuMkarAvavuM-anumodavuM e nava bhede atikrama na kare tathA sarvathA gupta bane, indriya damana ke tapathI dAMta rahIne mokSanA upAdAna rUpa samyak darzanAdimAM udhama karI, sArI rIte saMyama pALe. - sUtra-431,432 : Atmagupta, jitendriya puruSa koIe karelA, karAtA ke bhaviSyamAM karanArA sarve pApakAryonuM anumodana karatA nathI. je puruSa mahAbhAga ane vIra hoya, paNa buddha ane samyakatvadarzI na hoya, to tenuM parAkrama azuddha ane karmabaMdhanuM kAraNa che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/8/-/431,432 201 202 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana-431,432 - sAdhu mATe ja koI bIjA-anArya jevAe pApa karma karyuM hoya, hAla karatA hoya ke bhAvimAM karavAnA hoya, te badhAMne mana-vacana-kAyAthI na anumode thatu teno upabhoga na kare. te ja pramANe potAnA mATe pApakarma karyuM, karAve ke karaze - jemake - zatrunuM mAthuM chedha, chede ke chedaze tathA corane mAryo, mAre che ke mAraze ityAdi pApane sAruM na mAne. tathA jo koI azuddha AhAra vaDe nimaMtraNa Ape, to na svIkAre. AvuM koNa kare ? te batAve che - akuzaLa mana-vacana-kAyAne rokIne jeno AtmA guptA che, jeNe zrotrAdi indriyone jItI che, evA uttama sAdhu pApakarmanI anumodanA na karatA rahe che. vaLI je koI dharmano paramArtha nathI jANatA, vyAkaraNa ane zuka takadi jJAnathI ahaMkArI banI potAne paMDita mAnatA paNa vastu tavanA bodhane na jANanArA abuddha kahevAya che. phakta vyAkaraNanA jJAnathI samyakatva rahitane tAvane bodha na thAya. kahyuM che ke - zAstra avagAhana mATe tatpara hoya to paNa abuddha vastutatvane samajI zakato nathI. jemake * vividha prakAranA rasa sAthe maLela kaDhI, lAMbA kALe paNa tenA svAdane pAmatI nathI athavA abuddha e bAlavIryavALA jevA che tathA mahAbhAgamahApUjayo lokamAM jANItA hoya che. "vIra' eTale zatrune bhedanAra subhaTa. sArAMza e ke * paMDito paNa tyAgAdi guNathI lokapUjya hoya, subhaTapaNuM dhAka hoya to paNa samyakatava parijJAnathI rahita hoya to kevA hoya te dazavi che - samyaka na hoya te asamyaka teno bhAva te asakhyatva arthAt mithyArdaSTi. te ajJAnInA je koI tapa, dAna, adhyayana, yama, niyamAdimAM udhama che, te azuddha che. karmabaMdhanuM kAraNa che kemake temAM bhAvanuM hanana ane nidAnapaNuM che. kuvaidha-cikitsAnI jema viparIta pariNAma Ape che. temano puruSArtha karmabaMdha karAve che. e rIte temanI badhI kriyA, tapa Adi karmabaMdha mATe ja che. have paMDita vIryavAnane AzrIne kahe che* sUtra-433 thI 436 : je buddha, mahAbhAga, vIra ane sabhyatvadarzI che, tenuM parAkrama zuddha ane sarvathA karmalarahita hoya che. je uttamakulamAM janmI, dIkSA laI, satakAra mATe tapa kare to temanuM tapa, zuddha nathI. tethI sAdhu potAnA tapane gupta rAkhe, Atma prazaMsA na kare. suvatI, alpa bhojI, alAlagrAhI, AlAbhASI bane. kSamAvAnuM, Asakti rahita, jitendriya, vItagRddha banI saMyamAnuSThAna kare. dhyAnayoga grahaNa karIne, sarva prakAre kAyAno vyutsarga kare. titikSAne uttama jANIne mokSa paryanta saMyama pALe. * tema huM kahuM chuM. vivecana-433 thI 436 :- je koI svayaMbaddha-tIrthakarAdi ke temanA ziSyo, buddha bodhita-gaNadhAdi mahApUjya, karmavidAraNa samartha, athavA jJAnAdi guNothI zobhita-vIra tathA samyakatvadarzI-paramArtha dvavedI bhagavaMtonuM je parAkrama tapa, adhyayana, yama, niyamAdimAM thAya te zuddha, niraparAdha, zAtA gArava-zalya-kapAyAdi doSarahita karmabaMdha karAvatuM nathI, paNa nirjarAne mATe ja thAya che. tethI kahe che - samyagadaiSTinA sarve saMyama tApradhAna anuSThAna che, kemake saMyamathI Azrava rokAya che ane tapathI nirjara thAya che. kahyuM che ke saMyama anAzravarUpa, tapa nirjarA phaLadA che. - vaLI ikvAku Adi je mahAkula che, te loka prasiddha zauryAdi guNo thakI vistIrNa yazavALA che, temanA paNa pUjA-sakArAdine mATe ke kIrtana vaDe karAyela tapa azuddha thAya che. tethI dAna-zrAddhAdi gRhastho na jANe te rIte AbhArthIe tapa karavo. svaprazaMsA paNa na karavI. jemake - huM uttamakulano ke zreSThI hato ane hAla Avo moTo tapasvI chuM. e rIte potAnI jAte pragaTa karI, pote karela anuSThAna phogaTa na kare. - svAbhAvika alA bhojana karanAro athatu jevuM maLe te khAnAro, e rIte pANImAM paNa samajavuM. AgamamAM paNa kahyuM che - je maLe te khAnAra, jyAM sthAna maLe tyAM sukhe sunAra, je maLe temAM saMtuSTa evA he vIra ! teM kharekhara AtmAne jANyo che tathA mukhamAM sukhethI jAya tevA pramANavALA ATha koLIyA khAnAra aAhArI che, bAra koLIye apAI uNodarI, soLa koLIye ardha uNodarI, 24 koLIye alA uNodarI 30-koLIye pramANa prApta ane 32-koLIye saMparNa AhAra che. A rIte eka-eka koLIyAnI hAnithI uNodarI jANavI. e rIte pANI, upakaraNamAM paNa uNodaratA jANavI. te ja kahyuM che ke - thoDuM khAya, thoDuM bole, thoDI nidrA kare, thoDAM upadhi - upakaraNa hoya tene devo paNa name che. tathA suvatI-sAdhu parimita ane hitakArI bole arthAtu sarvadA vikathArahita bane. bhAva uNodarI AzrIne kahe che - bhAvathI krodhAdino upazama karI kSamApradhAna tathA lobhAdinA jayathI AturatA hita tathA indriya ane manane damavAthI jitendriya. te ja kahyuM che - jeNe kaSAyo dUra karyA nathI, jenuM mana potAne vaza nathI, indriyone gopavI nathI teNe phakata jIvavA mATe ja dIkSA lIdhI che. tethI AzaMsA doSarahita thaI sarvakALa saMyamAnuSThAnamAM yatna kare. - vaLI "cittanirodha" te dhyAna, dharmadhyAnAdi. yoga eTale viziSTa manavacana-kAyavyApAra. AvA dhyAna yogane samyaka grahaNa karI, akuzalayogamAM vatatI kAyAne roke - taje. sarva prakAre , hAtha, paNane bIjAne pIDAkArI vyApAramAM na roke tayA parISaha-upasarga sahevArUpa kSAMtine mukhya jANIne sarva karmano kSaya thAya tyAM sudhI saMyamAnuSThAna kare. *X - X * zrutaskaMdha-1, adhyayana-8 : "vIrya"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9/bhUmikA 203 D zrutaskaMdha-1 adhyayana-9 "dharma" che bhUmikA H AThamAM pachI navamuM adhyayana kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM bAla ane paMDita be bhede vIrya batAvyuM. ahIM paNa te ja paMDitavIrya vaDe dharmamAM udhama kare, mATe ahIM dharma' kahe che. A saMbaMdhathI "dharma' adhyayana Avela che. tenA upakramAdi cAra anuyogadvAro kahe che. upakramamAM adhikAre ahIM dharma kahIzuM. [ni.9] durgatimAM jatA jIvane aTakAve te dharma. dazavaikAlikanA adhyayana6-mAM "dharmArthakAma" nAme batAvela che. ahIM bhAvadharma adhikAra che. A bhAvadharma ja paramArthathI dharma che. A ja artha pachInA be adhyayanamAM che te kahe che - A ja dharma bhAvasamAdhi ane bhAvamArga che ema samajavuM athavA A ja bhAvadharma che - bhAvasamAdhi che - bhAvamArga che. temAM paramArthathI koI bheda nathI. dharma zruta-cAstri nAme ke kSAMti Adi daza bhede che. bhAvasamAdhi paNa e ja che. samyag rIte kSamAdi guNonuM AropaNa te samAdhi. te ja mukti mArga paNa jJAnAdi bhAvadharmapaNe kahevo. have - 4 - dharma'nA nAmAdi nikSepa batAve che- [ni.100] dharmanA nAma, sthApanA, dravya, bhAvathI cAra nikSepA che. nAma, sthApanA choDIne dravyadharmanA traNa bheda che - jJa zarIra, bhavyazarIra, vyatirikta, vyatiriktanA traNa bheda sacitta, acita, mizra. sacittano jIva zarIra upayoga lakSaNa svabhAva che. acittamAM dharmAstikAyAdino svabhAva kahe che. jemake dharmAstikAyano gatidharma, adharmAstikAyano sthiti lakSaNa, AkAzano avagAhanA dharma, pudgalano grahaNa lakSaNa, mizrano tenA-tenA dharmAnusAra jANavo - x - gRhasthono dharma kulanagara-grAmAdinA rIvAja mujaba che. athavA dAna ApavuM te gRhasthono dravyadharma jANavo. kahyuM che ke - anna, pAna, vastra, nivAsa, zayana, Asana, zuzrUSA, vaMdana, tuSTi e nava prakAre punya baMdhAya. [ni.101] bhAvadharma noAgamathI be prakAre - laukika ane lokottara, laukikanA be bheda-gRhasthono ane pAkhaMDIno. lokottaranA traNa bheda-jJAna, darzana, cAstri. jJAnanA matyAdi pAMca bheda. darzananA aupazamika, sAsvAdana, kSAyopazamika, vedaka, kSAyika pAMca bheda. cAstrinA sAmAyikAdi pAMca bheda. - x - gAthAnI aMka saMkhyA ukta bhedAdi anusAra samajI levI. - 4 - have jJAna, darzana, cAritravAt sAdhuno je dharma che, te kahe che-- [ni.102] sAdhunA guNone bAjue mUke te pAsasthA, saMyamAnuSThAne kaMTALe te avasanna, kharAba AcAravALo te kuzIla. A traNe sAthe sAdhue parIcaya ke saMvAsa na karavo. A sUtrakRtAMganA dharma adhyayanamAM batAvela che. nAma niSpanna nikSepo pUro thayo. have sUtrAnugamamAM sUtra kahe che- 204 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sUtra-437 thI 440 : [437] matimAna bhagavaMte kevA dharmanuM kathana karela che? jinavaroe mane saraLa dharma [kahyo che. te tame sAMbhaLo. [438,439] brAhmaNa, kSatriya, vaizya, caMDAla, bukkasa, eSika, vaizika ke zudra ke koI AraMbhamAM Asakata che...te parigraha mUrchitanuM vaira vadhatuM jAya che. te AraMbha ane kAmabhoga kta jIvonA duHkhano aMta Avato nathI. [440] mRtavyaktinI maraNakriyA karyA pachI viSaya abhilASI jJAtivarga, tenuM dhana harI le che, pApakarma karanAra mRta ekalo tenuM phaLa bhogave che. * vivecana-437 thI 440 : [43] jaMbusvAmI sudharmAsvAmIne pUche che - durgatimAM jatAM jIvone dhArI rAkhanAra kayo dharma, mAi - "koI jIvane na haNo'' evI ziSyone vANI kahenArA bhagavaMta vIra vardhamAnasvAmIe kahyo che? te ja vizeSathI kahe che. jenA vaDe traNe kALamAM jagat jevuM che, tene jANanArI kevalajJAna nAmaka mati jemanI che, tevA mativALA arthAt kaivalajJAna thayA pachI bhagavaMte kahyo. A pramANe pUchatA sudharmAsvAmI [tene] jaNAve che-- rAgadveSane jite te jina, teono dharma saraLa-mAyA prapaMca rahita hovAthI avakra che. mane yathAvasthita kahyo che, te tame sAMbhaLo. anyatIrthika mAphaka daMbhapradhAna dharma temaNe kahyo nathI. "pAThAMtara" thI - janme te jana-loka. he loko ! te dharma mArI pAsethI tame sAMbhaLo. [438] anvaya-vyatirekathI kahela artha yogya gaNAya, tethI prathama dharma kahyo, tethI viruddha adharma che, adharma Azritane batAve che - brAhmaNa, kSatriya, vaizya, cAMDAla, bukkasa [varNazaMkara] - jemake brAhmaNa ane zudra strIthI janme te niSAda, brAhmaNa ane vaizya strIthI janmelI aMbaThI ane niSAda tathA aMbaSThIthI janme te bukkasa, eSika-mRga Asakta hasti tApasa. mAMsanA hetuthI mRgo ane hAthIne zodhe, kaMda-mUla-phala khAya. vaizika-mAyA pradhAna, kaLAthI jIvatA vaNiko, zUdro-khetIthI jIvanArA AbhIra vagere. - x - temaja je bIjA varNavALA judA judA sAvadhajIvahiMsAyukta evA yaMtrapIlaNa, nichina karma karanAra, aMgAra-dAha AdithI jIvone duHkha denArA te badhAMnA vaira vadhe che - te havenI gAthAmAM kahe che-- [439] cotaphathI grahaNa thAya te parigraha. - dvipada, catuSpada, dhana, dhAnya, hiraNya, suvarNa AdimAM mArApaNuM dhAre, temAM gRddhattA rAkhatAM [tenA AraMbhathI pUrvokta AraMbhI jIvone asAtA vedanIyAdi pApa ghaNAM vadhe che. jemAMthI seMkaDo bhave paNa chuTavuM muzkela che. athavA pAThAMtarathI - je - je prANIne jevI pIDA Ape, tenA vaDe saMsAramAM seMkaDo gaNuM duHkha bhogave che. jamadagni ane kRtavIrya mAphaka dhaira paraMparA putra-pautra sudhI vadhe che. zA mATe ? kAraNa ke teo kAma-bhogamAM pravRtta, AraMbhamAM puSTa che, AraMbho jIvaghAtaka che, tethI te kAmasaMbhRta, AraMbha nizcita, parigrahAsakta
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9/-/433 thI 44 205 206 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 duHkha denArA evA ATha prakAsnA karmone dUra karanArA thatA nathI. [44] vaLI jemAM prANInA dazavidha prANone AghAta thAya, haNAya ke vinAza thAya te AghAta ke maraNa. te mATe ke temAM agnisaMskArAdi - X* maraNa kriyA karIne pachI tenAM svajana, putra, patnI Adi saMsArasukhanA icchuko, te maranAre duHkhe meLavela dhana laI le che, te batAve che - he rAjA ! jeNe dravya meLavIne te dravyathI rumIo ekaThI karI hoya, tenI sAthe bIjA puruSo haSTa-tuSTa thaIne, alaMkArAdi paherI ramaNa kare che. te dravyapAtimAM rata sAvadha anuSThAna karma karanAra pApI potAnA karmothI saMsAramAM pIDAya che. tenuM ghara vAparanArA svajano tenuM rakSaNa karatA nathI te kahe che * sUtra-441 thI 443 - [41] kamanusAra duHkha bhogavatAM pANIne mAtA, pitA, putravadhu, bhAI, panI ke aurasaputra, tenI rakSA karI zakatA nathI. 4i4I paramArthagAmI bhikSa A arthane samajIne, nirmama-nirahaMkAra thaI jinon dharma Acare, [44] dhana, putra, vajana ane parigrahane choDIne; AMtarika zokane choDIne bhi nirapekSasAMsArika padAthanI apekSA na rAkhIne vicare. * vivecana-441 thI 443 - [441] mAtA, pitA, putravadhU, bhAI, patnI, sva putra tathA sasaro Adi tane saMsAracakramAM svakarmathI pIDAtI vakhate rakSaNa karavA samartha nathI. * x * ahIM daSTAMta kahe che - kAlasaurikano sulasa nAme putra ane abhayakumArano mitra, te mahAsatvane svajane kahyuM to paNa jIvahatyA na karI.. [44] vaLI dharmarahita potAnA karelAM kAryathI DUbatAM prANIne Aloka ke paralokamAM koI rakSaNa karanAra nathI. evuM vicArI-samajIne pradhAnabhUta evA mokSa ke saMyamane Adare, te paramArtha anugAmI - samyagra darzanAdi che, tene joIne * x * bAhya atyaMtara vastunuM mamatva choDI nirmama bane tathA ahaMkAra rahita bane. pUrvanA aizvarya, jAti Adi madane choDe. tapa, svAdhyAya, lAbhAdi janita ahaMkArane choDe. arthAt rAga-dveSarahita thAya. Avo uttama sAdhu jinezvare kahela ke Adarela mArga athavA jinezvaranA ke saMbaMdhI mAgane Acare. [44] vaLI saMsAranA svabhAvano jJAtA, parikarmita mati, tatvajJa sArI rIte tajIne - zuM tajIne dravya ane putrone. ahIM putranuM grahaNa karyuM kemake teno adhika sneha hoya che . tathA svajanone tajIne, aMtara mamatvarUpa parigraha tare che. ahIM * katA' eTale duSparityajya maMtava athavA eTale vinAzakArI. athavA AtmAmAM rahe te AMtara zoka saMtApa choDIne athavA zrota eTale mithyAva, avirati, pramAda, kapAyarUpa kamazrivadvAne tajIne athavA pAThAMtarI aMtane pAme te aMtaga ane aMtara nahIM te anaMtaga zrota ke zokane choDIne nirapekSa - puga, strI, dhana, dhAnya, cAMdI, sonuM vagerenI icchA choDIne mokSaparyanta saMyamAnuSThAnamAM rahe. kahyuM che ke - apekSA rAkhanAra ThagAyA ane nirapekSa rahyA te saMsAra kAMtArane tarI gayA. tethI pravacanano sAra samajanAre nirapekSa rahevuM. bhogecchu jIvo ghora saMsAramAM paDe che ane nirapekSa rahenArA saMsArarUpI kAMtArathI pAra utarI jAya che. * sUtra-444 thI 448 : [44] pRthavI, pANI, agni, vAyu, vraNa, vRkSa, bIjaka, aMDaja, potaja, jarAyuja, rasaja, veda, udibhaja... [44] A cha kAya jIvone he vijJa! tame jANo. mana-vacana-kAyAthI teno AraMbha ke parigraha na karo. [44] he vijJa! mRSAvAda, maithuna, parigraha, adattAdAna lokamAM zaru samAna te jANa. [44] mAyA, lobha, krodha, mAna e lokamAM dhUta kriyA che, tema tuM samaja... [448] he vijJa! dhovaNa, raMgana, vamana, virecana, vastikarma, zirovedhane jANIne tyAga kara. * vivecana-444 thI 448 - te A rIte pravajita, suvatamAM rahela AtmA ahiMsAdi vratomAM yatna kare. temAM ahiMsA prasiddhi mATe kahe che - pRthvI Adi zloka (sUga-444,44pamAM] batAve che * pRthvIkAyiko sUkSma, bAdara, paryApta, aparyApta bhedathI che tathA akAya, agnikAya, vAyakAyanA jIvo temaja che. vanaspatikAyane thoDA bhedathI kahe che - tRNa eTale kuza, vasya Adi, vRkSa - AMbo, azoka Adi, bIjavALA te sabIja - zAli, ghauM, cava Adi. A badhAM ekendriyo pAMce paNa kAyo [jIvo che. have trasakAya kahe che - iMDAthI jame te aMDaja - samaLI, garoLI, sApa vagere. pota rUpe janme te potaja - hAthI, zarama Adi. jarAyuja - pAtaLI cAmaDInI vATelA gAya, manuSya Adi. samAM janmelA saja te dahIM, sauvIka Adi. parasevAthI thayelA te saMsvedaja - ja, mAMkaDa Adi. udibhajja-khaMjarITaka, deDakAM Adi. ajJAtabhedo-du:khathI rakSaNa mATe che. [445] A cha kAyo kasa, sthAvara rUpe che, temAM sUkSma-mbAda-paryAptaka piyaptika bhedo che, teno AraMbha ke paragraha na kare. * x * tene bhaNelo jJa parijJAthI jANe, pratyAkhyAna parijJAthI mana-vacana-kAyA vaDe jIvone pIDA karanAra AraMbha tathA parigrahane choDe. [446] zeSa vratone AzrIne kahe che - jUThuM bolavuM te mRSAvAda. tene vidvAnuM pratyAkhyAna parijJAthI choDe tathA bahiddha eTale maithuna tathA avagraha te parigrahanI cAyanA na karI hoya to adattAdAna athavA bahiddha te maithuna ane parigraha ane ayAyita avagrahathI adattAdAna lIdhuM. A mRSAvAda Adi prANIone upatApa karanAra hovAthI zastra jevA che jenA vaDe ATha karmo grahaNa thAya te AdAna-kama upAdAnanA kAraNo che, te jJa parijJA vaDe jANe ane pratyAkhyAna parijJA vaDe choDe, [44] kapAsIne paMcamahAvrata dhAravA paNa niSphaLa thAya che. tethI tenI saphaLatA mATe kapAyano virodha karavo te batAve che . jenA vaDe badhI rIte vakatA thAya, te mAyA anuSThAna thAya te mAyA kahevAya. jenA vaDe AtmA sarvaka caMcaLa bane te
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9/1/444 thI 448 bhajana-lobha che. jenA udayathI AtmA sArA-khoTAno viveka bhUle te viSTAvat hovAthI krodha che. jemAM urdhva jAtyAdino Azraya le ane darpathI unmatta bane te mAna 201 che. jAti vagere mada sthAnonA bahupaNAthI tenA kArya rUpa mAnanuM paNa bahuvacana mUkyuM. zlokamAM tra kAra peTA bhedo batAvavA tathA samuccaya arthe che. dhUnaH kriyApada pratyeka kriyA sAthe joDavuM. jemake mAyAne dho-choDa, mAnane, lobhane, krodhane choDa. sUtraracanA vaicitryathI krama badalAyo che. - x - athavA rAganuM tajavuM ghaNuM muzkela che ane lobha mAyApUrvaka hovAthI pahelA mAyA-lobha lIdhAM. kaSAyanA tyAga mATe have bIjuM kAraNa kahe che - A mAyA vagere lokamAM karmabaMdhana che, tethI vidvAno jJa parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna-parijJAthI choDe. [448] uttaraguNone AzrIne kahe che - dhAvana - hAtha, paga, vastronuM dhovuM ane tene raMgavA te. '' samuccaya mATe che, va ja kAra mATe che vastivarSa - anuvAsanA rUpa che, viSe na - julAba levo vagere, AMkhamAM aMjana AMjavuM Adi. AvuM ke bIjuM zarIra saMskArAdi kRtya saMyamano nAza karanAra thAya. tethI vidvAnoe tenuM svarUpa ane vipAka jANIne choDavA. * sUtra-449 thI 452 : he vijJa! gaMdha, mAlsa, snAna, daMtapakSAlana, parigraha ane strI karmano tyAga karo... auzika, krIkRta prAmitva, Ata, mUtinirmita ane aneSaNIya AhArane jANIne tyAga kare...zaktivardhaka, akSirAga, rasAsakti, utthAlana ane ubaTanano samajIne tyAga karavo...asaMyata bhASI, kRtakriyAnA prazaMsaka, jyotika ane sAmAki piMDane tyAgo. * vivecana-449 thI 452 : [449] gaMdha-koSThapuTa, phUlanI mALA, zarIranuM dezathI ke sarvathI prakSAlana tathA dAMtaNa Adi dAMta sApha karavA, sacitta Adino svIkAra te parigraha tathA devatAmanuSya-tiryaMca strIono saMga karavo. hastakarma ke sAvadha anuSThAna A badhuM karmanA baMdhanarUpa jANIne, saMsArakAraNa rUpa samajIne vidvAn sAdhu teno tyAga kare. [450] vaLI sAdhu-sAdhvIne uddezIne taiyAra karAyela te audezika tathA vecAtu kharIdIne lAve te kRtIta. pAmica-uchInuM laIne Ape - 4 - sAdhu mATe gRhasya lAvIne Ape te AhA. pUti te AdhAkarmanA avayavothI yukta AhAra. ghaNuM zuM kahIe ? jethI koIpaNa doSa vaDe na levA yogya azuddha, te badhuM saMsAranA kAraNarUpa samajIne vidvAna nispRhI banIne azuddhano tyAga kare. [451] vaLI dhRtapAna Adi AhAra vizeSa vaDe athavA rasAyaNa kriyA vaDe azUna-baLavAn banI purI rIte kUtarA jevo thAya che tene AzUnI kahe che. athavA AzUnI eTale zlAdhA, potAnA koI guNanI prazaMsA sAMbhaLI laghuprakRti ke darpathI madAMdha bane che tathA AMkhamAM sauvIra Adi aMjana AMje, zabdAdi viSayomAM vRddha bane - 4 - tayA upaghAtakarma - je kriyA vaDe bIjA prANIno upaghAta thAya te karmane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kaMIka batAve che - uccholana eTale ajayaNAthI zItodaka vaDe hAtha, paga Adi dhovA tathA loghAdi dravya vaDe zarIranuM urtana e sarva karmabaMdhananuM kAraNa samajI paMDito jJa parijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI tyAga kare. vaLI asaMcato sAthe pAlocana-vArtAno tyAga kare, asaMyamanA anuSThAnano upadeza na Ape. teNe potAnA sthAnamAM zobhA karI hoya to tenI prazaMsA na kare. tathA [jyotinA] praznono uttara na Ape athavA laukiko [gRhastho] ne paraspara vyavahAramAM ke mithyAzAstramAM zaMkA paDe ke prazna thAya to - 4 - pote nirNaya ApavA 208 na na jAya. tathA zayyAtarano AhAra na le. athavA zayyAtara piMDa eTale sutakavALA gharano AhAra, jugupsita eTale nIcajAtino AhAra e badhuM vidvAna jJaparijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe tyAga kare. - vaLI - - sUtra-453 thI 456 : sAdhu jugAra na zIkhe, viruddha vAna na bole, hastakarma ane vivAdane samajIne teno tyAga kare...pagarakhA, chatra, nAlikA, paMkhA, parakriyA, anyonya kriyAne jANIne tyAga kare... muni vanaspati para maLa-mUtrano tyAga na kare, bIja vagere haTAvIne Acita pANIthI paNa Acamana na kare... gRhasthanA pAtramAM anna, pANI na le. vastrarahita hoya to paNa gRhasthanA vastrane potAnA kAmamAM na le ane samajIne tyAga kare. * vivecana-453 thI 456 : dhana, dhAnya, hiraNya Adi jenAthI maLe te artha, te jenAthI prApta thAya te pada eTale zAstra. cANakya AdinA arthazAstra. te pote na bhaNe, bIjA prANiupamardakArI zAstra na zIkhe. athavA dhRtakriDArUpa pAsA na zIkhe, pUrve zIkhela hoya teno upayoga na kare tathA vedha-dharmano vedha thAya tevA adharmapradhAna vacana na bole. athavA vastravedha te jugAranI eka jAti, tenuM vacana paNa na bole to pachI ramavAnI to vAta ja kyAM rahI? hastakarma jANItuM che athavA hastakriyA te paraspara hAcanA vyApArathI vizeSa evo kalaha. viruddhavAda te vivAda ke zuvAda. A badhAM saMsArabhramaNanA kAraNone jJaparijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI choDe. upAnaha eTale lAkaDAnI pAdukA, tApa AdinA rakSaNa mATe chatra, nAlikA - dhutakriyAnuM sAdhana tathA vALa ke morapIMchAno paMkho. para saMbaMdhI kriyA te parasparanI anyonya kriyA. A badhuM paMDita puruSa karma upAdAnanuM kAraNa che tema jJa parijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI choDe - vaLI - vanaspati ke bIja upara ke anya ayogya sthaLe maLa, mUtra Adi kriyA sAdhu na kare. acita pANIthI paNa bIja, vanaspati Adi dUra karIne nirlepana na kare, to sacitapANIthI to kema kare? gRhasthanA vAsaNamAM puraHkarma, pazcAtkarmanA bhayathI, paDavA-phUTavAnA doSanA saMbhavathI muni kadI anna, pAna na khAya-pIe athavA pAtradhArI ke hastapAtrI bane.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9/-/453 thI 456 209 jinakalI labdhidhara hovAthI tenA hAthamAM lIdhela vastu na DhaLe. paNa sthavira kahIne DhaLe mATe te pAtra rAkhe. paNa saMyama virAdhanA bhayathI para-pAtra na vApare tathA gRhasthanuM vA te paravara, sAdhu vararahita hoya to paNa pazcAt karma Adi doSanA bhaye ke corAvA-phATavAnA doSane kAraNe pahere nahIM. athavA jinakalIne vastrarahita thayA bAda badhAM vastro paravastra ja kahevAya, mATe na pahere. A rIte parapAgabhojanAdi sarve saMyamavirAdhanA jJa parijJAcI jANe ane pratyAkhyAna parijJAthI parihare. * sUTa-4pa3 thI 460 - sAdhu mAMcI, palaMga ke gRhasthanA ghara madhye bese ke suve nahIM, gRhasthanA samAcAra na pUche, pUvakIDA maraNa na kare paNa teno tyAga kare...yaza, kIrti, zlAghA, vaMdana, pUjana tathA samasta loka saMbaMdhI je kAmabhoga, tene jANIne tyAga kare. - jenAthI nihi thAya tevA aram-pANI sAdhu grahaNa kare ke bIjAne Ape. saMyama vinAzaka AhA-pANIno tyAga kare...anaMtajJAnadarza, niSNu, mahAmuni mahAvIre AvA kRta dharmane kahyo che. * vivecana-453 thI 460 : AtaMrI eTale Asana vizeSa tenAthI sarve Asana samajavA tathA paryava eTale zayana vizeSa, ghara mo ke gharanI vaccenA mArgamAM suvuM ke besavuM te saMyama virAdhanAnA bhayathI bhAge tathA kahyuM che ke - "evA Asane besavuM ke jyAM purato prakAza na hoya, yogya paDilehaNa na thAya, brAhmacaryanI rakSA na thAya, strIo zaMkita thAya. ityAdi tyAge." tathA gRhasthanA ghera kuzalAdi pUchavuM athavA potAnA zarIra-avayavanuM pUchavuM, pUrve karela krIDAnuM smaraNa e badhuM vidvAnone anarthane mATe che te jJaparijJA varDa jANe ane pratyAkhyAna parijJA vaDe tyAge. moTI laDAI laDavAmAM jIte te caza, dAnathI maLe te kIrti, jJAti-tapabAhubaLa-zruti Adi janita te glAdhA tathA devendra, asurendra, cakravartI, baladeva, vAsudeva Adi vaDe namana te vaMdanA, sAkAra karIne vadi Ape te pUjanA tathA samagra lokamAM icchA-madana rUpa je kAma ceSTA che. A badhuM yaza, kIrti, zlokAdi du:khadAyI samajIne choDe. vaLI je anna, pANI vaDe tathAvidha suparizuddha ane kAraNa paDe tyAre azuddha vaDe A lokamAM saMyamayAgAdine dhAre athavA dukALa ke roga AtaMkAdi Ave to anna, pANI vaDe bhikSa potAno ke bIjAno nirvAha kare. dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe zuddha-kalayane grahaNa kare ane bIjA sAdhune temAMthI ApIne temanI saMyamayAtrAno nirvAha karIne rahe. athavA koI anuSThAna kasvA vaDe cAstri asAratA pAme tevA apAna na . tathA tenuM akArya paNa na kare, tevA doSita jJApAnAdi gRhasthone, paratIrthikone ke potAnA jUthanAne saMyama-upaghAtaka ag na Ape. A badhuM jJaparijJA vaDe jANIne samyapaNe tyAga kare. [3/14 210 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 je upadeza vaDe A badhuM kare te darzAvavA kahe che - anaMtarokta nItie uddezAnA AraMbhathI kahyuM te kahe che-]. bAhya atyaMtara graMthi jemanAmAMthI cAlI gaI, te nirjhanya che. mahAvIra te vardhamAnasvAmI, mahAna evA muni te mahAmuni. anaMtajJAnadazanI evA te bhagavAna. dharma te cAritralakSaNa - saMsAra utAravAne samartha tathA zruta-ve jIvAdi padArthano sUcaka che, tevo upadeza karyo. vaLI - * sUl-461 thI 464 : muni bolato chatAM mauna rahe, mamavidhI vacana na bole, mAyAsthAnanuM varjana kare, vicArIne bole... cAra prakAranI bhASAmAM trIjI bhASA, je bolyA pachI prAyazcitta karavuM paDe te [bhA na bole) na bolavA yogya bhASA na bole evI nithinI AjJA che...muni halakA vacana, sakhI vacana ke gogavacana na bole, tuM-tuM evA amanojJa vacana sarvathA na bole... sAdhu sadA akuzIla rahe, kuzIlanI saMgati na kare, sukha bhoganI icchArUpa upasarga prApta thAya che, mATe muni te satya samaje. * vivecana-461 thI464 - je bhASA samita che, te bolavA chatAM dharmakathA saMbaMdha hoya to abhApaka ja che. kahyuM che ke - vacana vibhaktimAM kuzaLa bolavAnI bahu vidhi jANato divasabhara bole to paNa sAdhu vayanaguptiyukta che. athavA koI ranAdhika bolatA hoya tyAre huM ghaNo bhaNelo chuM, ema abhimAnathI vacce na bole, temaja marma vacana na bole. je satya ke jUTha vacana bolavAthI, bIjAnuM mana dubhAya tevuM vacana vivekI na bole. athavA mamatvayukta pakSapAtI vacana bolavAnI icchA na kare, tathA mAyApradhAna vacanano tyAga kare. kahyuM che ke . bIjAne ThagavAnI buddhithI bolatA ke na bolatA mAyA na kare. jo bolavAnuM jarUrI hoya to te vacana bIjAne, potAne ke ubhayane bAdhaka na thAya. teno pUrve vicAra karI vacana bole. tethI kahe che - buddhithI vicArIne pachI bole. vaLI - satyA, asatyA, satyAmRSA ane asatyAmRSA e cAra bhASA madhya satyAmRSA nAmanI trIjI bhASA che, te kaMIka jUTha ane kaMIka satya che te A pramANe - A nagaramAM daza bALako jamyA ke maryA. temAM ochA ke vadhatAMno saMbhava che, tethI saMkhyAnA taphAvatathI te satyAmRSA bhASA che. AvI bhASA bolavAthI janmAMtaramAM te bolavAnA doSathI pIDA ke kalezano bhAgI thAya che athavA pachI pastAya che ke - mAre AvI bhASA zA mATe bolavI joIe? teno sAra e ke mizrabhASA paNa doSane mATe thAya che, to bIjI asatya bhASA bolavI e kareluM khoTuM che? tathA pahelI satyAbhASA paNa jo prANIone du:khadAyI hoya to na bolavI. cothI asatyAmRSA bhASA paNa paMDita sAdhue bolavA yogya na hoya to na bolavI. satyabhASA paNa doSavALI hoI zake te batAve che - je vacana hiMsApradhAna hoya. jemake - A corano vadha karo, ke yArA laNIlo, godhAnuM damana
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/9/-/461 thI 464 211 karo. athavA chAnuM ke lokamAM paNa yatnapUrvaka chUpAveluM tevuM satya na bolavuM. evI bhagavaMtanI AjJA che. saunA - halakA vacana bolavA, "sakhA' evo vAda tathA gogavAda jemake kAzyapagotrI !, vaziSTagogI ! AvA vacano sAdhu na bole tathA tuM-tuM evA tiraskAra vacana jyAM bahuvacana yogya hoya tyAM ekavacanathI amanojJa evA pratikULa vacana ke apamAnayukta vayana sAdhu sarvacA na bole. jene AzrIne niyuktikAre pUrve kahyuM ke - "pAthosaUvasana," te A pramANe che, te kahe che - kharAba AcAravALo te kuzIla. te pAsatyA Adi koIpaNa AcAravALo na bane te akuzIla che. sarvakALa bhikSaNazIla bhikSu kuzIla na bane. kuzIlo sAthe saMgatI na kare. tenA saMsarganA doSo batAvavA kahe che - sAtA gauravarUpa te kuzIlanA saMsargamAM saMyamane upaghAtakArI upasargo thaze. te kuzIlIyAo kahe che. ke - hAtha, paga, dAMta vagere acita pANIthI dhovAmAM zuM doSa che ? tema zarIra vinA kaMI dharma na thAya, mATe koIpaNa rIte AdhAkarmI, saMnidhi AdithI joDA, chatra AdithI zarIranuM rakSaNa thAya to tema karavuM. kahyuM che ke - "aA doSathI bahu lAbha thAya to te levo e paMDitanuM lakSaNa che. tathA zarIra dharmayukta che, tethI prayatnathI rakSaNa karavuM kemake jema parvatathI pANI nIkaLe tema zarIrathI dharma thAya che. tathA hAla chevaTsa saMghayaNa che, saMyamamAM alAdyutivALA jIvo che. AvuM temanuM vacana sAMbhaLIne alAsatvavALA jIvo temane anusare che. tethI vivekI sAdhu jANIne * samajIne duHkharUpa evA kuzIlIAno saMsarga taje. * sUtra-465 thI 468 : sAdhu koI kAraNa-vizeSa vinA gRharathanA ghera na bese, grAma-kumArika kIDA na kare, ati hAsya na kare..manohara padArtho pati utsuka na rahe, yatanApUrvaka saMyama pALe, cayamiAM apamata rahe, upasagadi samabhAve sahe...koI mAre to paNa krodha na kare, kaMI kahe to uttejita na thAya, prasannatAthI badhuM sahe, kolAhala na kare..prApta kAmabhogonI paNa icchA na kare, tIra bhagavate tene viveka kahyo che, buddho pAse sadA cAra zikSA prApta kare. * vivecana-465 thI 468 : bhikSAdi nimite gAmamAM gayelo sAdhu gRhasthanA gharamAM utsarga mArge na bese, teno apavAda kahe che - aMtarAya ke azaktinA kAraNe bese, te zakti vRddhatva ke roga-AtaMkathI thAya. athavA upazama labdhivALo koI sAro sahAyaka hoya to guranI anujJAthI koIne tevA dhamadizanAnA nimite bese. gAmanA kumAre gAmanI kanyA sAthe hAsya, kaMdarpa, hAthano sparza, AliMganAdi athavA geDI daDo Adi matA hoya temAM muni sAmela na thAya. maryAdAthI bahAra bahu na hase. maryAdA oLaMgIne sAdhu jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranA karmabaMdhanA bhayathI hase nahIM. AgamamAM kahyuM che ke....jIva hase ke usuka bane to keTalI karma prakRti bAMdhe ? he gautama ! sAta ke ATha karmaprakRti bAMdhe che ityAdi. vaLI udAra-zobhana-manojJa evA cakravartI AdinA zabdAdi viSayomAM kAma bhogo te vastra, AbharaNa, gIta, gaMdharva, cAna, vAhana Adi tathA AjJA, zaya Adine jone ke sAMbhaLIne usuka na thAya. pAThAMtara mujaba anizrita eTale patibaddha rahe. saMyama anuSThAnamAM yatta karato sarva rIte mUlaguNa, utaguNamAM udhama kare, saMyama pALe. bhikSAcayamAM apramata rahe, mahArAdimAM vRddha na thAya. parISaha-upAMgo Ave tyAre adInamanavALo banI karmanirjarA thaze tema mAnato samyak rIte tene sahana kare. parISaha, upasargane sahana karavAne AzrIne kahe che - lAkaDI, muThI, lakuTa AdithI koI mAre to kopAyamAna na thAya, koI durvacanathI Akoza kare ke tiraskAra kare to sAmo uttara na Ape, manamAM koI kuvicAra na lAve, paNa zAMta manavALo banIne kolAhala na karatAM, sahana kare. vaLI prApta thayelA icchAmadatarUpa kAma ke gaMdha, alaMkAra, vastrAdine varasvAmInI jema sArA na mAne ke grahaNa na kare. athavA kAma ceSTAvALA gamanAdi labdhirUpa kAmo tapavizeSathI maLavA chatAM na bhogave, brahmadattanA pUrvabhavanI jema prArthe paNa nahIM. ema kasvAthI bhAvavivekano AvirbhAva thAya che. tathA AryonA kRtyo Acare, anArya kartavya taje. athavA mumukSue je Acarela jJAna-darzana-cAstrine AcAryo samIpe haMmezA zIkhe, A vAkyathI jaNAve che ke zIlavaMtoe nitya gurukulavAsa sevavo. "AcAryo pAse zIkhe" e vAtanuM svarUpa batAve che- * sUtra-469 : sAdhue supajJa, sutapasvI, vIra, AtmajJa, dhRtimAna, jitendriya evA guranI suzruSA ane upAsanA karavI joIe. * vivecana : guruno Adeza sAMbhaLavAnI icchA te suzruSA eTale guru AdinI vaiyAvacca karato gurune seve, tenA ja be pradhAnaguNa vizeSathI kahe che . jenI sArI prajJA hoya te supajJa arthAt svasamaya, parasamayanA jJAtA gItArtha, tathA suSu ke zobhana bAhA-atyaMtara tapa jeno hoya te sutapasvI, AvI jJAnIne, samyak cAritravAnuM gurune paralokano arthI seve tathA kahyuM che ke - je gurukuLavAsane choDatA nathI te jJAnanA bhAgI thAya che ane darzana, cAritramAM vizeSa sthira thAya che, teo dhanya che ke AvuM kare che, tene batAvavA kahe che athavA koNa jJAnI ke tapasvI che, te batAve che karmane vicAravAmAM sahiSNu te vIra che, parISaha-upasargathI kSobhita na thAya te dhIra athavA buddhi vaDe zobhe te dhIra ke jeo turaMta mokSamAM janArA che. rAgadveSathI mukta tenI prajJA-kevalajJAnane zodhavAnA svabhAvavALA te AtaprajJA anveSI ke sarvajJavayana anveSI che. dhRti eTale saMyamamAM ti, te jenAmAM che, te dhRtimAna che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9/-/469 213 24. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sUtra-432 - vidvAna muni atimAna, mAyA ane sarve garavono tyAga karI kevaLa nivaNinI ja abhilASA kare. * ema huM kahuM chuM. * vivecana : atimAnano, zabdathI tenI sAthe krodha tathA mAyA ane tenA kAryabhUta lobha, A badhuM vivekI jJa parijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI parihare. tathA sarve gAddhi-rasa-sAtA rUpa gAravone samyakrayA jANIne saMsAra kAraNarUpa hovAthI tyAga kare. tyAgIne sAdhu badhAM karmanA kSayarUpa siddhi sthAnane mATe prArthe. zrutaskaMdha-1, adhyayana-9 "dhama"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - saMyamamAM dhairya hoya to ja paMcamahAvratanA bhAranuM vahana susAdhya bane che tapa vaDe sAtha sugati hAthamAM ja che. te kahe che - jene dhRti che tene tapa che jene tapa che tene sadgati sulabha che. adhRtivALAne tapa paNa durlabha che tathA jeNe indriyonA svaviSayanA rAgadveSa jitelA che ke sparzanAdi indriyo vaza karI che, te jitendriya che. suzruSA karatA ziyo ke guruo suzruSA vaDe ukta vizeSaNavALA thAya che. evI pratijJAvALA pUrvokta vizeSaNa viziSTa thAya che. te batAve che- * sUtra-430 - gharamAM [samyakad] dIpane prApta na karanAra manuSya vasyAthI paraSone AdAnIya bane che. baMdhanathI mukata te vIra jIvitanI AkAMkSA na kare. vivecana : gharamAM eTale gRhavAsamAM, gRhapAzamAM ke gRhasthabhAvamAM. dIpa eTale dIpe ke prakAze che. bhAvadIpa arthAt zrutajJAnano lAbha. [meLavatA nathI.] athavA dvIpa te samudrAdimAM jIvone AzrayarUpa che. tema te bhAva dvIpa-saMsArasamudramAM sarvajJa kahelo cAritra lAbha maLe. A dIpa ke dvIpa gRhasthabhAvamAM prApta na thatA semya rIte dIkSA laI uttarottara guNa lAbha vaDe A prakAre thAya, te dazavi che - dharmamAM puraSotamapaNAthI ahIM 'nara' zabda lIdho che. anyathA strIone paNa sAdhupaNuM hoya che athavA nara zabdathI deva Adine gaNela nathI. tethI cA>>i lIdhelAM uttama puraSo mumukSuone Azraya karavA yogya che. mahAcI paNa mahAna thAya che athavA AdAnIya hitasvIone mokSa ke teno mArga samyagadarzanAdi manuSyone AdAnIyA che. * x * te nara vizeSathI ATha prakAranA karmone prere che mATe vIra che. tathA bAhya atyaMtara putra-strI AdinA neharUpa baMdhana, tene prabaLatatAthI choDe baMdhanathI. mukta thayela saMyamajIvita ke prANa dhAraNa karavAne vAMchatA nathI. * sUtra-431 - sAdhu zabda ane sparzamAM Asakta na rahe. AraMbhamAM anizcita rahe, A adhyayananA AraMbhathI je kahyuM te sarve samayAtIta che. * vivecana : vaLI te amRddha eTale amUrthita rahe. zemAM ? manojJa zabda ke sparzImAM. dhasaMtanA grahaNathI madhyanuM grahaNa letA manojJa rUpa, gaMdha, rasamAM paNa amRddha rahe tema jANavuM. tathA amanojJamAM dveSa na kare. sAvadha anuSThAnarUpa AmomAM pravRta rahe. have upasaMhAra karatA kahe che - adhyayananA AraMbhathI pratiSedha karavA mATe je meM ghaNuM kahyuM te AhaMtanA AgamathI viruddha hovAthI niSedhela che. tathA je vidhi dvArathI kahyuM te badhuM kusiddhAMtathI lokottara pradhAna che. jo ke te kutIciMkoe ghaNuM kahyuM, te siddhAMta viruddha hovAthI na AdaravuM. pratiSedhya pradhAna niSedha dvArathI mokSa sAdhavA kahe che
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/10/bhUmikA che zrutaskaMdha-1 adhyayana-10 samAdhi che * bhUmikA : navamAM pachI dazamuM aAyana kahe che. teno saMbaMdha A pramANe che. anaMtara adhyayanamAM 'ghama' kahyo. te dharma samAdhi hoya to thAya che, tethI have "samAdhi" kahe che. e saMbaMdhathI Avela A adayayananA upakramAdi cAra anuyoga dvAro kahevA. temAM upakama dvAramAM A adhikAra che. dharmamAM samAdhi karavI. samyagratayA mokSamAM ke te mArgamAM AtmA je dharmayAnAdi vaDe sthApIe, te samAdhi che. te sArI rIte jANIne sparzanIya che. nAmanipajJa nipAmAM niyaMtikAra kahe che- [ni.103 thI 10-] sugamAM prathama je laIe te AdAna jemake 'mu' ke 'ti' jene aMte che, te AdAnapada che. tethI 'Apa' nAmanuM A adhyayana che. kAraNa ke yayananI AdimAM A sUjha che " Ape ja '' ityAdi. jema utarAdhyayanamAM cothA adhyayanamAM pramAda-apamAda kathana hovA chatAM mAnava prathama zabda hovAthI te nAme kahIe chIe. vaLI guNaniSpakSa A adhyayananuM nAma samAdhi che. tethI ahIM 'samAdhi'nuM pratipAdana karIe chIe. te samAdhinA nAma Adi kahIne ahIM bhAvasamAdhino adhikAra kahe che. samAdhinA nikSepA kahe che - nAma, sthApanA, dravya, ga, kALa, bhAva bhedathI samAdhi"nA cha niNopa che, '7' zabda guNaniSpanA ja nAma-nikSepaNa kahyA che, te batAve che * x * temAM dravyAdine kahe che | zabdAdi pAMca manojJa viSayomAM zromAdi indriyone anukULa AvatAM je saMtoSa thAya te dravya samAdhi. tethI ulaTuM te asamAdhi athavA be dravyo ke ghaNAM dravyonA mizraNano jemAM virodha na hoya ke svAda na bagaDe paNa svAda vadhe te dravya samAdhi che. jemake * dUdha, sAkara, dahIM, goLa ane cAtutakAdi athavA je dravyanA khAvAthI ke pIvAthI samAdhi thAya te dravyane dravyasamAdhi kahe che. athavA toLavAnA kAMTe caDAvatAM baMne bAju samAna thAya te dravyasamAdhi che. kSetra samAdhi * jene je gamAM rahetA samAdhi thAya te kSetra prAdhAnyathI phona samAdhi che, athavA je kSetramAM samAdhi varNavAya te kSetrasamAdhi. kALasamAdhi che jene je kALamAM samAdhi thAya che. jemake. gAyone zaradaRtumAM, ghuvaDone rAge, kAgaDAne divase athavA jene jeTalo kALa samAdhi thAya te athavA je kALamAM samAdhinuM varNana karAya te kALanA prAdhAnyanI kALasamAdhi che. bhAvasamAdhine kahe - bhAvasamAdhi darzana-jJAna-tapa-cA>>i bhede cAra prakAre che. te pAchalI aDadhI gAcArI kahe che * mumukSa Aso te caraNa, te sArI rIte cAstrimAM rahI vanAra sAdhu cATe samAdhinA bhedo darzana, jJAna, tapa, cAstrimAM jeNe AmA sthira karyo 216 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 hoya te samApti AtmA che arthAtu je sArA yAtrimAM rahe, te cAra prakAranI bhAvasamAdhivALo AtmA thAya che . x* darzanasamAdhimAM rahelo jinavayana bhAvita aMta:karaNavALo nivata sthAne rahelA dIvAnI jema kumativAyu vaDe bhramita na thAya. jJAnasamAdhi vaDe jema jema navuM bhaNe tema tema ati bhAvasamAdhimAM udhuta thAya che. tayA kahyuM che ke jema jema atizaya rasanA prasAsvALuM apUrva sUjha vAMce, tema tema navA navA mokSAbhilASanI zraddhA vaDe muni AnaMda pAme. cAAi samAdhimAM paNa viSayasukhanI nispRhatArI pAse kaMI nahIM chatAM uttama samAdhi meLave che, te batAve che * ghAsanA saMyAre beThelA paNa munivara, jenA rAga, mada, moha dUra thayA che te je mukti sukha pAme che, tevuM sukha cakavartIne paNa kyAMthI hoya? jevuM sukha rAjAnA saMjAne nathI, devarAjAne nathI, tevuM sukha loka vyApArathI rahita sAdhune ahIM che, ityAdi. tapanI samAdhi te vikRSTa tapasyA kare to paNa glAni na pAme tathA bhUkha-tRSA Adi parISahothI udvega na pAme tathA abhyasta evA atyaMtara tapodhyAna Azrita manathI mokSamAM rahelAnI mAphaka sukha-du:khathI bAdhita thato nathI. A pramANe caturvidha samAdhimAM rahela sAdhu samyak cAritra sthita thAya che. nAmaniphopo kahyo. have sUkAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUrane kahe che- * sUtra-473 thI 476 : pratimAne anuciMtana karI, je ja samAdhi kahI che, tene sAMbhaLo, samAdhi prApta ApatijJa anidAna bhikSu zuddha saMyama pALe... ud, adho, ticha dizAmAM je masa, sthAvara prANI che, temanI hAtha ke pagathI hiMsA na kare ane adatta grahaNa na kare...svAgataghama, vicikitsAdles, usuka AhArI badhAMne Atmatulya mAne, jIvitane arthe Azrava na kare, temaja dhAnyAdi saMcaya na kare...TInA viSayamAM sarvedriya roke, sarva baMdhanathI mukata thaIne vicare, lokamAM pRthaka pRthaka pANI varga Ad ane duHkhathI pIDita che, te juo. * vivecana-433 thI 436 : [4]] A sUcano anaMtara sUtra sAthe saMbaMdha A pramANe * badhAM gAva choDIne muni nirvANane sAdhe, evuM kevaLajJAna thayelA bhagavaMte kahyuM che, te kahe che * mApa eTale kahetA hatA. koNa ? tamanamanana [vicAra] kare te mati, samasta padArtha parijJAna, je che te matimAna eTale kevalajJAnI. A asAdhAraNa vizeSaNathI ahIM tIrthakara levA. nikaTa gAmI hovAthI vIra vardhamAnasvAmI levA. temaNe zuM kahyuM? zruta-vyAtrirUpa dharma. kevI rIte? kevaLajJAna vaDe jANIne prajJApanA yogya padArthone AzrIne dharma kahe che. athavA zrotAne dhyAnamAM laIne A kayA ane grahaNa karavA samartha che? A kevo praya che? kone mAne che ? kayA matano che? e badhuM vicArIne. je upadezane zrotAo mAne che. jemake badhAM mAne ke amArA abhiprAyane vicArIne bhagavaMta dharma kahe che, kemake ekasAthe badhAMne svabhASAmAM pariNamatA temanA saMzaya
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/10/-/473 thI 476 dUra thAya che. teo kevo dharma kahe che ? Rju-saraLa, je vastunuM jevuM svarUpa hoya tevuM nirUpaNa karIne. zAkyo mAphaka sarva vastu kSaNika che, tema mAnIne nahIM - karelAno nAza ane na karelAnuM AgamanAdi mAnIne nahIM. teo pote chedatA nathI paNa chedanano upadeza Ape che. sikkA-cAMdI vagere pote na le, paNa bIjA pAse teno kraya-vikraya karAve che. vaLI sAMkhyamatIo badhuM prastuta, anutpanna, sthira eka svabhAvavALuM nitya mAnIne tethI karmabaMdha ane mokSano abhAva thato jANIne te doSathI bacavA pragaTa ane gupta bhAvano Azraya lIdho ityAdi kuTilabhAva choDIne saraLa ane tathya dharma kahyo. tathA samyag sadhAya tevA mokSa ke mokSamArga prati AtmA jenA vaDe yogya rIte sthapAya te dharma vaDe A dharmasamAdhi kahI athavA dharma kahyo ane dharmadhyAnAdi samAdhi kahI. sudharmAsvAmI kahe che - te dharma ke samAdhi bhagavaMte kahI che, te tame sAMbhaLo. te A pramANe - jene A loka ke paralokanA sukhanI AkAMkSA tapaanuSThAna karatAM na hoya te apratijJa. bhikSAthI nirvAha kare te bhikSu. 217 te ja paramArthathI sAdhu che, dharma ane dharmasamAdhine pAmelo che, jene AraMbharUpa prANIone duHkhanuM nidAna na hoya te anidAna. eve te sAvadha anuSThAna rahita, saMpUrNa saMyama anuSThAna pAme che athavA anidAna-anAzravarUpa karmopAdAna rahita sArI rIte dIkSA pALe athavA nicANArahita jJAnAdimAM citta rAkhe athavA nidAna hetu kAraNa je duHkhanA che, te choDIne koIne duHkha na Ape te anidAna thaI saMyamamAM parAkrama kare. [474] prANAtipAta Adi karmanA nidAno [mULa] che. A prANAtipAta dravya, kSetra, kALa, bhAva bhedathI cAra prakAre che. temAM kSetra prANAtipAta kahe che - sarva prANAtipAta prajJApakanI apekSAe urdhva-adho-tIrdi dizAmAM jANavo. athavA urdhvaadho-tirchArUpa traNa lokamAM tathA pUrva Adi dizA-vidizAmAM kSetra-prANAtipAta che. dravya prANAtipAta A pramANe - trAsa pAme te trasa, te beindriyAdi che. sthAvaro pRthvIkAyAdi che. ca vaDe peTA bheda jANavA. kALa prANAtipAta te divase ke rAtre jIvo haNavA te. bhAva prANAtipAta kahe che - A pUrvokta jIvone hAtha-paga vaDe bAMdhIne upalakSaNathI A jIvone bIjI rIte kadarzanA karI duHkha thAya, tevuM na karavuM. athavA e jIvone potAnA hAtha-paga saMyamamAM rAkhI saMyatakAya thaI na haze. = zabdathI ucchvAsa, niHzvAsa, khAMsI, chIMka, vAtanisargAdimAM sarvatra mana-vacana-kAya karmathI saMyata thaIne bhAvasamAdhine pALe tathA bIjAnuM na ApeluM na grahaNa kare ema kahI trIjA vratane [paNa] sUcavyuM. adattAdAnanA niSedhathI parigrahano niSedha thAya che. parigraha vinA strI-sevana na thAya, e rIte maithuna niSedha paNa kahyo. badhA vratanA samyak pAlananA upadezathI mRSAvAda paNa artha niSedha karyo. [475] jJAna-darzana samAdhine AzrIne kahe che - je sAdhu sArI rIte zruta sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 cAstrinAmaka dharma kahe che, te "svAkhyAta dharmA'' che. e rIte jJAnasamAdhi kahI che. kemake viziSTa parijJAna vinA svAkhyAta dharmatva na udbhave. vicikitsA - cittanI zaMkA ke vidvAnonI niMdA, tene choDIne "te ja satya che, je jinezvaroe kahyuM che.'' evuM niHzaMkapaNe mAnI manamAM koI zaMkA na lAve. e kathanathI darzanasamAdhi kahI. je kaMI prAsuka AhAra, upakaraNa Adi maLe tenAthI vidhipUrvaka AtmAnuM pAlana kare te snAna. te Avo thaIne saMyama pALe. vAraMvAra janme te prajJA - pRthvI Adi jIvo. tene potAnA AtmA samAna mAnIne sarve prANIne Atmavat jue, te ja bhAvasAdhu che. 218 kahyuM che ke - jema mane duHkha priya nathI tema badhAM jIvone jANIne temane na haNe, na haNAve ema samabhAve varte te samagra - zramaNa che, jema mane koI Akroza kare ke ALa caDAve to duHkha thAya che, tema bIjAne paNa thAya evuM mAnIne prajAjIvomAM Atmavat bhAva rAkhe. huM asaMyama jIvananA arthI banI ghaNo kALa sukhethI jIvIza evA adhyavasAyathI karmano Azrava na kare tathA AhAra, upakaraNa Adi ke dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada Adi parigraha bhAvi sukha mATe sAro tapasvI-vikRSTatapathI kAyA zoSavanAro bhikSu [saMcaya] na kare. [476] vaLI badhI indriyo ane sparza AdithI nivRtta thaI jitendriya bane. kyAM ? prajJA - strImAM, kemake teNImAM pAMce prakAre zabdAdi viSayo vidhamAna hoya che tathA kahyuM che - yuvAna suMdarIonA vAkyo karNane priya che, rUpa jovAnuM ramya lAge che, te suMdarIno sparza AzcaryakArI AnaMda Ape che rasa ane gaMdha cuMbanathI AnaMda Ape che. e rIte strImAM pAMce indriyonA viSayanA saMbhavathI sarva indriyomAM saMvRtta thavuM. te darzAve che saMyama anuSThAnamAM rahela sAdhu bAhya-atyaMtara saMgathI vizeSa mukta arthAt ni:saMga ke niSkiMcana rahe. te Avo sarva baMdhanamukta thaI judA judA pRthvI Adi kAyomAM sUkSma, bAdara, paryApta, aparyApta tathA pa zabdathI vanaspatikAyamAM sAdhAraNa zarIramAM ekasAthe rahelA anaMta jIvone jue. te kevA che ? asAtA vedanIyanA udayarUpa duHkhathI duHkhI che athavA duHkha eTale ATha prakAranA karmothI Arda-pIDAtA sarva rIte saMsAra kaDAyA madhye potAnA karelA karma iMdhana vaDe pakAvAI rahyA che athavA duppaNihita indriyonA ArtadhyAna yukta mana-vacana-kAyAthI paritApa pAmI rahyA che, te tuM jo. - vaLI - * sUtra-477 thI 480 : ajJAnI jIva pRthvIkAyAdine duHkha ApI pApakarma karato vAraMvAra te-te yoniomAM bhame che, te A pApakarma pote kare che ke bIjA pAse karAve che...AdInavRttivALo paNa pApakarma kare che, tema mAnI ekAMta samAdhi kahI che, tethI paMDita sAdhu bhAvasamAdhi ane vivekata banI prANAtipAta virata evo sthitAtmA bane..sarva jagatane samabhAve jonAra koInuM priya ke apriya na kare,
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/10/-/477 thI 480 dIkSita thaI pharI dIna ane patita bane che, koI pUjA-prazaMsA kAmI bane che...nikAma-ati AdhAkarmI AhAranI icchAthI vicare te patita thAya che. te ajJAnI strImAM Asakata banI parigraha karato pApanI vRddhi kare che. * vivecana-477 thI 480 : 219 [477 pUrvokta pratyeka-sAdhAraNamAM upatApa pAmatA jIvone ajJAnI ke ajJAnI nahIM tevAo saMghana, paritApana, apadrAvaNAdi kRtyothI prakarSathI pApakarma karato te ja pRthvIkAyAdimAM janmI anaMtavAra saMghana, paritApanAdithI pIDAIduHkhI thAya che. pAThAMtara mujaba-dRSTAMta Ape che - jema cora ke parastrI laMpaTa potAnA asat kAryo thakI hAtha-paganuM chedAvuM ke vadha-baMdhananA duHkha ahIM ja bhogave che. tema anumAnathI bIjA pApakarmakArI A ke paralokamAM duHkhI thAya che. kyAMka kRti pATha che. te mujaba azubhakarma vipAkone joI-sAMbhaLI-jANIne te asat anuSThAnathI mukta thAya. kevA pApasthAnothI chUTe? jIvahiMsA, jIvahatyAnA hetuthI chUTe. kemake tenAthI azubha-jJAnAvaraNAdi karma bAMdhe che tathA bIjA nokara Adine jIvahiMsAmAM rokIne pApakarma kare che. tu zabdathI mRSAvAda Adi karato karAvato pApakarma bAMdhe che. [478] mIna - badhI rIte karuNAvALI, vRtti - anuSThAna, dhaMdho. jemake - kRpaNa, vanIpaka Adine AdInavRtti che, to paNa pApakarma kare che. pAThAMtarathI 'AdInabhojI' paNa pApa kare che. kahyuM che ke - TukaDA mATe paNa bhaTakato durAcArI narakathI chUTato nathI. tene koI vakhate sAro AhAra na maLe to ajJAnatAthI AI-raudra dhyAnathI sAtamI nake paNa jAya. jemake - rAjagRhImAM utsava mATe nIkaLela lokone koI bhIkhArI vaibhAragirinI zilA mAravA taiyAra thayo, paNa te paDI jatA maryo, A rIte AdInabhojI paNa pApakarma kare ema vicArI tIrthaMkara, gaNadhara Adie atyaMta ekAMta bhAvarUpa jJAnAdi samAdhi saMsAra pAra utaravA kahI che. dravya samAdhi sparzAdi sukha Ape te alpakAlIna ane aMte avazya asamAdhi ApanArI che. tathA kahyuM che - jo ke sevAtA viSayo manane saMtoSa Ape che paNa pachI kiMpAka phaLanI mAphaka duHkha denArA thAya che. A pramANe tattva jANato te jJAnAdi cAre prakAranI samAdhimAM rahIne athavA AhAra-upakaraNa-kaSAya parityAgarUpa dravya tathA bhAvamAM rata rahI kevo thAya che, te batAve che - daza prakAranA prANonA vinAzathI vista rahI, jeno AtmA samyag mArgamAM rahelo che athavA pAThAMtarathI jenI lezyA zuddha Atma vaDe nirmaLa che te. [evo thAya che.] [479] ca-acara prANisamUhane samapaNe jovAnA AcAravALo samatAnuprekSI ke samatApazyaka che. koIno priya ke apriya nathI. kahyuM che ke - badhA jIvomAM teno koI dveSI ke priya nathI. tathA jema mane duHkha priya nathI ityAdi. samatAdhArI koInuM priya ke apriya na kare. paNa niHsaMgapaNe vicare e pramANe saMpUrNa bhAva samAdhiyukta sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thAya. koI bhAvasamAdhithI sabhyatAyA dIkSA laI parISaha-upasargathI pIDAI dInabhAva pAmIne pharI kheda kare che ke viSayArthI bane. koI gRhastha thAya. rasa-sAtA gArava gRddha ke pUjA satkArano abhilASI thaI, tenA abhAve pAsastho banI kheda pAme. koI vastrapAtrAdithI pUjana icche. koI prazaMsA Icchuka banI vyAkaraNa, jyotiSa, nimitta zAstro bhaNe. 220 [480] vaLI sAdhune uddezIne banAvela-AdhAkarmI evo AhAra, upakaraNAdinI je ati prArthanA kare te niAmINa kahevAya. tathA ati icchAthI AdhAkarmAdi ke tenA nimitte nimaMtraNAdithI je jAya te pAsatyo, avasanna, kuzIlonA saMyama jevA patita bhAvane icche che ane saanuSThAnamAM sIdAIne saMsAra-kAdavamAM khUMce che. strImAM Asakta banI teNInI vANI, hAsya, mukha Adi zarIra-avyayomAM rAgI banI viveka rahita ajJa mAphaka teNInuM mana manAvavA dravya vinA tenI kAryasiddhi na thAya mATe jevA tevA koIpaNa vyApAra vaDe dravya saMgrahArthe parigraha karato pApakarmone bAMdhe che - tathA - * sUtra-481 thI 484 : vairAnuvRddha puruSa karmano saMcaya kare che, ahIMthI marIne duHkharUpa durgana pAme che, tethI medhAvI dharmanI samIkSA karI sarvataH vipamukata thaI vicare... lokamAM jIvitArthI dhana saMcaya na kare, anAsakta thaI udhata thaI vicare, nizamyabhASI ane vinIta gRddha thaI hiMsAyukata kathA na kare.. AdhAkarmInI icchA na kare, icchA karanArano saMstava na kare, anupekSA pUrvaka sthULa zarIranI paravA karyA vinA tene kRza kare... ekatvanI prArthanA kare, A ja mokSa che, te mithyA nathI, A mokSa ja satya ane zreSTha che, te juo. tenAthI yukta akrodhI, satyarata, tapavI bane che. * vivecana-481 thI 484 : [481] jevA tevA bIjAne upatAparUpa karma vaDe vaira baMdhe che, te seMkaDo janma sudhI sAthe jAya che. te vairamAM vRddha pAThAMtarathI AraMbhamAM Asakta-dayA vagarano dravyasaMcaya karI te nimitte karmo bAMdhe che. A rIte vaira bAMdhI, karmano saMcaya karIne, ahIMthI marI bIjA bhavamAM jaIne nakAdi yAtanA sthAnarUpa viSama sthAnomAM jAya che. tethI vivekI ke maryAdAvALo sAdhu samAdhiguNane jANato zruta ane cAstri nAmaka dharmanI samIkSA karI-svIkArI sAdhu bAhya-atyaMtara parigrahathI mukta thaI sarva saMyamAnuSThAnone mokSagamananA eka heturUpa mAnIne ArAdhe. strI tathA AraMbhothI mukta banIne anizrita bhAvathI vicare. - vaLI - [482] Avaka eTale dravyAdino lAbha athavA dravya nimitte thato ATha prakAranA karmano lAbha. A lokamAM bhogapradhAna jIvanano arcI na thAya athavA AjIvikAbhayathI dravyasaMcaya na kare. pAThAMtathI - 4 - indriyono svaviSaya abhilASa na icche, tathA gRha, putra, strI Adino moha na karato udhuktavihArI bane. tathA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/10/-/481 thI 484 221 zabdAdi viSayomAM Asakti na karIne, pahelA vicArIne pachI bole te ja dazavi che. - prANi hiMsAyukta kathA na kare. potAne, parane ke ubhayane bAdhaka thAya tevA vayanA na bole jemake - khAo, pIo, AnaMda karo, haNo, chedo, prahAra karo, rAMdho evI pApanA upAdAnarUpa kathA na kare - vaLI - [48] sAdhune AzrIne banAvela AdhAkarmI - ozika AhAra nizcayathI na che, tevA AhAranI nizcayathI abhilASA karanAra pArthasthAdi sAthe saMparka, dAna, levuM, saMvAsa, saMbhASaNa Adi na kare. temano paricaya na kare, paNa dArika zarIrane vikaTa tapathI karmanirjarA hetuthI kRza banAve. athavA ghaNAM janmonA saMcita karmane mokSanA hetathI dUra kare. e rIte tapathI kRza thatA zarIra mATe zoka na kare, paNa mAgI lAvelA upakaraNava zarIrUM joto karmane dhoI nAMkhe. [484] zuM apekSA kare, te kahe che - ekatvane prArthe, bIjAnI sahAya na vAMche, ekava adhyavasAyI thAya. janma, jarA, maraNa, roga, zokAkula saMsAramAM svakRta karmathI du:khI jIvone koI zaraNa ApavA samartha nathI, tethI kahyuM che - ekalo mAro AtmA zAzvata che, jJAna-darzana saMyukta che, bAkI badhAM karmasaMyoga lakSaNavALA bAhya bhAvo che. ityAdi ekava bhAvanA bhAve, A ekavabhAvanAthI prakamAM mokSa-rAgarahitatA thaze, temAM kaMI mRSA nathI, ema jo. e ja moDhAno upAya ane satya che. tathA pradhAna evI A bhAvasamAdhi che. athavA taponiSTha dehavALo, krodha na kare, upalakSaNathI mAna-mAyA-lobha na kare, te ja satya, pradhAna pramokSa kahevAya che. - vaLI - * sUtra-485 thI 488 : strI sAthenA maithunathI virata, parigrahane na karato, ucca-nIca viSayomAM madhyastha, mAyI, bhikSu niHsaMdeha samAdhi pAme che... bhikSu rati-Arati choDIne vRNAza, zItasparza, uNa, daMzane sahana kare. sugaMdha ane dudhane sahe...varAnagupta ane samAdhi prApta sAdhu zuddha ucA grahaNa karI saMyamAnuSThAna kare, gRhacchAdana na kare - na karAve, strI sAthe saMparka na rAkhe...lokamAM je koI akriyAvAdI che, temane koI pUche tyAre mokSano upadeza Ape che, AbhAsakta, viSayamRddha teo moAnA hetubhUta dharmane jANatA nathI. * vivecana-485 thI 488 : [485] deva, manuSya, tiryaMcarUpa traNe strIonA viSayarUpa je brahma-maithuna tenAthI saMpUrNa nivRta thAya te pramANe prANAtipAta AdithI paNa nivRtta thAya. dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada Adino saMgraha te parigraha na kare. tatA potAne potAnI meLe AgevAna na karato vividha viSayomAM athavA utkRSTa ke jaghanya viSayomAM rAgadveSa na kare, bIjA jIvonA rakSaka thavAno viziSTa upadeza ApIne nizcayathI sAdhu A rIte mUlaguNa-uttaraguNa yukata banI bhAvasamAdhine prApta thAya, bIjI koI rIte na thAya. bhAvasamAdhi prApta sAdhu ucca-nIca viSayomAM rAgI na thAya ke vividha viSayono rarara sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 Azraya na kare. [486] viSayono Azraya na karato kaI rIte bhAva samAdhi pAme te kahe che - te bhAvabhikSa, paramArgadarzI, zarIrAdimAM nispRha, mokSagamana mATe tatpara, saMyamamAM arati ane asaMyamamAM ratine tyAgIne sahana kare, te A pramANe - nirkicanatAthI tRNAdi speza, uMcI-nIcI jamInanA sparzIne sakhya rIte sahe tathA zIta, uSNa, daMza, mazaka, bhUkha, tarasAdi parISahothI kSobha pAmyA vinA nirjarArthe sahana kare. sugaMdha ke durgaMdhane samyakratayA sahe. Akroza ke vadhAdi parISahone mumukSu sahe. [48] vaLI - vANImAM ke vANI vaDe gupta-maunavratI khUba vicArIne ke dharmasaMbaMdhe bolanAra bhAvasamAdhine pAme che tathA tejovezyAdi meLavI, kRNAdi azuddha lezyA choDIne saMyamAnuSThAnamAM rahe. vaLI gharane na pote AcchAdita kare ne bIjA pAse karAve, jema sAMpa bIjAnA khodelA daramAM rahe tema pote bIjAnA nivAsamAM rahe, paNa kaMI samArakAma na karAve. bIjA paNa gRhastha kArya tajavAnuM kahe che - janme te prajA, tenI sAthe mizrabhAva thAya teno tyAga kare. atu dIkSA laIne rAMdhavAraMdhAvavAnI kriyAthI gRhastha sAthe mizra bhAva thAya che athavA prajA eTale strIo sAthe thato mizrabhAva, saMcamArthI teno saMpUrNa tyAga kare. [488] vaLI A lokamAM keTalAMka AtmAne akriya mAnanArA sAMkhya vagere che. teonA mate AtmA sarvavyApI hovAthI niSkriya che. teo kahe che - AtmA akata che, nirguNa che, bhokatA che tema kapila darzana kahe che. teonA mate - AtmA amUrta ane vyApi che mATe akriya ja jaNAya che. AtmAne akriya mAnatA baMdha ane mokSa na ghaTe. mokSa kema ghaTe ? evuM pUchatAM akriyAvAda darzanamAM paNa mokSa ane teno abhAva pratipAdita kare che. teo pacana, pAcana, snAnArthe jala-avagAhanarUpa sAvadhakarmamAM Asakta, vRddha thaI mokSanA eka hetubhUta zruta-cAstri dharmane kumArgamAgI sArI rIte jANatA nathI. * sUga-489 thI 492 : te manuSyonA vividha abhiprAya hoya che. je rIte janamelA bALakanuM zarIra vadhe tema asaMyatonuM aura vadhe che...Avu kSayane na jANatAM, mamatvazIla, sAhasakArI, maMda, Ad, mUDha utAne jarAmara mAnatA rAta-divasa saMtapta rahe che. tuM dhana ane pazuno tyAga kara, je badhu, mAtA, pitAdi mATe tuM raDe che, moha re che, paNa tArA mRtyu bAda teo re dhana harI leze... jema vicaratA jJadra mRga siMhaNI DarIne dUra vicare che, rIte medhAvI dhamane vicArI dUrathI pApane taje. * vivecana-489 thI 492 : - [489] A lokamAM manuSyo judA judA abhiprAyavALA che ja. te vividha abhiprAyone batAve che - kriyA, akriyAne AzrIne kiyAvAda, akriyAvAda mAne che, te A pramANe - kiyAvAdI kriyAne ja phaladAyI mAnI kahe che ke " manuSyane kriyA
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/10/-/489 thI 44 223 ja kuladAyI che, jJAna phaLadAyI nathI, kemake strI ane bhakSyanA bhogano jJAtA, phakta jJAnathI sukha pAmato nathI. tenAthI viparIta akriyAvAdI jJAnane ja Ape che tenuM svarUpa AgaLa kahevAze. A vividha abhiprAyavALA mANaso kriyA-kiyAvAdI pRthak vAdano Azraya karI mokSanA heturUpa dharmane na jANatA AraMbhamAM sakta, indriyone vaza thayelA, rasa-sAtA-gauravanA abhilASI A pramANe kare che - navA janmelA bALane te avivekI ajJa TakaDA karI khAIne AnaMda mAne che, te ja rIte parane pIDA karato asaMyata paraspara hiMsAthI seMkaDo bhavanA anubaMdhavALA vairanI vRddhi kare che. pAThAMtara mujaba ajJAnI hiMsAdi karmamAM pravRta ane dayAhIna banI dhRSTatAthI, vaira vadhAre che. [49] AyuSya-jIvananA phAyane AraMbhamAM pravRtta jANato nathI. jema pANInA drahamAM phATa paDatAM pANI vahI jAya tene mAchaluM jANatuM nathI. abudha evo che - A mAruM che, huM teno svAmI chuM ema mAnI sAhasa-mUrkhatA kare che. te A pramANe - koI vaNiku mahA kalezathI mUlyavAna ratno kamAIne unI bahAra rahyo, teNe vicAryuM ke sA, cora ke bhAIo laI na le mATe rAtre pravesIza. vicAratA rAtri purI thaI, te teNe na jANyuM. savAramAM pravezyo tyAre rAjapuraSoe rano paDAvI lIdhA. tema bIjA paNa manuSyo zuM karuM? evI AkuLatAthI potAnA AyuAyane na jANatA parigraha ane AraMbhamAM vartatA mahApApI thAya, kAmabhogamAM rata banIne dina-rAta dravya prAptinI ciMtAmAM mammaNazeTha mAphaka AdhyAnamAM kAyAthI pIDAya che tethI kahe che - ajJAnI dhananI kAmanAthI pIDAya che, jIvita ane dhanane zAzvata mAne che tevI rIte ArtadhyAnI vicAre che - sAthe kyAre jaze? keTalo mAla che? kayAM javuM che? tathA pahADa khodAve, khANa khodAve, jIvahiMsA kare, rAkhe na suve, divase zaMkita rahe. A rIte cittanI pIDAthI saMleza pAmI, te mUDha ajarAmara vaNikanI mAphaka, AtmAne ajarAmara mAnI zubha adhyavasAyanA abhAve nitya AraMbhamAM pravarte che. [491] dhana tathA pazuone choDIne - temAM mamatva na kare, je pUrvapira saMbaMdhI mAtApitAdi ane zvazarAdi, priyamitrAdi - X - paramArthathI kaMI karatA nathI, te dhanapazu-baMdha-mitrano arthI pharI pharI bole che. he mAtA !, he pitA! ane zokAkula thaI he che, teo maLatA moha pAme che. kaMDarIka jevo rUpavAnuM makhkhaNa jevo dhanavAnuM, tilaka jevo dhAnyavAna mAphaka A asamAdhivAnuM moha pAme che. teNe mahA kaSTa ane jIvahiMsA karI meLavela dhana tenA jIvatA ke maryA pachI harI le che, teno kaleza kevaLa pApano baMdha ja che, tema mAnI pApakarma tajI, tapa karavo. [492 tapa-caraNano upAya batAve che - jema mRga Adi kSudra pazu jaMgalamAM phare tyAre cAre bAju zaMkAthI jue ke pIDAkArI siMha, vAgha Adine dUcI tajIne vicare, tema maryAdAvAnuM sArI rIte dharmane samajIne pApa-karmane mana-vacana-kAyAthI durathI ja taje ane saMyamamAM rahI, tapa kare. siMhanA bhayathI dUra rahetA mRganI jema 24 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sAvadha anuSThAna tajI de. * sUtra-493 thI 496 : sabudhyamAna, matimAnuM manuSya hiMsA pasUta du:khane vairAnubaMdhI ane mahAbhayakArI mAnI, pApathI AtmAne dUra kare...AbhagAmI muni asatya na bole, te svayaM na kare, na karAve, karatAne sArA na mAne, e ja nirvANi ane saMpUrNa samAdhi che...amUrzita ane anadhyapawa sAdhaka prApta AhArane dUSita na kare. dhRtimAna, vimukta bhikSu pUjanano artha ke prazaMsA kAmI banI na vicare...gRhathI niSkramaNa karI nirapekSa thAya, kAyAno vyutsarga karI, nidAnarahita bane. jIvana-maraNanI AkAMkSA na kare. saMsArathI mukta thaI vicare. - tema huM kahuM chuM.* vivecana-493 thI 496 : [43] manana karavuM-vicAravuM te mati. te jenI sArI hoya te matimAnuM. * * * e zobhana matiyukta mumukSu manuSya samyapha zrutayAtri nAmaka dharma ke bhAvasamAdhi jANIne zAstrokta saMyamAnuSThAnamAM pravRtti karato, niSiddha AcaraNane choDe, te batAve che * hiMsA, jUTha Adi karmacI AtmAne dUra rAkhe. nidAnanA ucchedathI nidAnIno uccheda thAya tema badhAM karmanA kSayane icchato sAdhu pahelAthI ja Azravano rodha kare. vaLI hiMsAthI ke tenA thakI utpanna azubha karmo nakAdi yAtanA sthAnomAM du:khadAyI thAya che, tathA seMkaDo, hajAro bhave na chUTe tevA vairAnubaMdha thAya che, parasparathI mahAbhaya thAya che, ema mAnIne matimAnuM AmA pApathI nivarte. pAThAMtarathI vyApArarahita thayelo koIno ghAta na kare, tema sAdhu paNa sAvadhAnuSThAna rahita hovAthI jIvahiMsA choDe. | [494) mokSa mArge janAro ke AtmahitagAmI ke ApyuM te prakSINa doSa, sarvajJa, temaNe kahelA mArge janAra sAdhu jUThuM ke ayathArtha na bole, satya paNa jIvahiMsaka na bole, Avo mRSAvAda tyAga te saMpUrNa bhAvasamAdhi ke nivaNa kahyuM che. saMsArIne samAdhi nhAvuM, khAvuM Adi che ke zabdAdi viSayathI che, paNa te alapakAlIna hovAthI du:kha pratikAra mATe saMpUrNa che. tethI mRSAvAdAdi vratono atiyAra svayaM na kare, na karAve ke karanArAne mana, vacana, kAyAthI anumode nahIM - have uttaraguNa kahe che [495] udgama, utpAdana, eSaNA doSarahita zuddha AhAra prApta thAya pachI sAdhu rAga-dveSa karIne dUSita na kare. kahyuM che - he jIva! pUrve 42-doSarUpa gahana saMkaTamAM tuM na phasAyo, dhe rAga-dveSathI AhAra karIne na phasAIza. temAM paNa saNanI mukhyatA kahe che - koI vakhata uttama AhAra maLe to temAM mUcha ke vRddhi karIne na khAIza tathA tevo AhAra na maLe to pharI-pharI abhilASA karato nahIM, kevala saMyamayAtrArthe ja AhAra vAparaje. prAyaH zAstrajJa paMDita paNa viziSTa AhAra maLatA Asakta thAya che. tethI ja amUrNita ane anAsakta evA be vizeSaNo kahyA che.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/10/-/493 thI 496 225 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che zrutaskaMdha-1 adhyayana-11 "mArga" che kahyuM che ke - je pUrve bhoga bhogavyA hoya, gItArtha ane bhAvita hoya to paNa sArA AhAra AdimAM te jaldI kSobha pAme che. tathA saMyamamAM dhairya rAkhe te bratimAnuM te atyaMtara bAhya parigrahathI mukta hoya tathA vastrapAnAdi thakI pUjanano arthI na hoya tathA stuti, kIrtino abhilASI na thAya. kemake kIrtino arthI uttama kriyA na kare. adhyayanano upasaMhAra kare che [496] gharathI nIkaLIne, dIkSA laIne jIvitapaNAnI icchA na rAkhe, zarIrano moha choDI, nipatikamAM thaI cikitsAdi na karAvato, nidAna sahita bane ane jIvana ke maraNane na vAMche. sAdhu saMsAra valaya athavA karmabaMdhanathI mukta thaI saMyamAnuSThAna kare. - zrutaskaMdha-1 adhyayana-10 "samAdhi"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * bhUmikA : dazamuM adhyayana kahyuM, have agiyAramuM kahe che - teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM samAdhi kahI, te jJAna-darzana-tapa-cA>>irUpe varte che. bhAvamArga paNa te ja che, te mArga A adayayana vaDe batAve che. e saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakramAdi cAra anuyogadvAro kahevA. temAM upakrama aMtargata A adhikAra che. prazasta jJAnAdi bhAvamArga che, tenuM AcaraNa ahIM karavuM, nAma niSajJa nikSepe "mA" e A adhyayananuM nAma che, teno nikSepo [ni.107 thI 111- nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla, bhAva e cha bhede mArga"no niphopo thAya che. temAM nAma, sthApanA choDIne jJazarIra, bhathazarIrathI vyatirikta dravyamArga batAve che . pATIyAno mArga, jyAM kAdavAdi kAraNe pATiyAM vaDe javAya che, vela pakaDIne javAya te latAmArga, hiMcakA vaDe duni oLaMge te AMdola mArga, e rIte vegamArga - jema cAdata latAnA AdhAre vejhanadI utarI sAme kinAre gayo. rajumArga-doraDA vaDe parvata oLaMge, yAnamArga, bilamArga - guphAmAMthI javuM, pAzamArga * vAgharI goThave che, kIlakamArga - maru bhUmimAM javAya che. ajamArga, pakSImArga, chatramArga, jalamArga, AkAzamArga - X - X - ityAdi badhAM ja mArgo dravya viSayamAM jANavA. kSetramArga . je gAma, nagara, pradeza, zAli Adi kSetramAM thaIne nIkaLe te athavA je mArga ke kSetramAM varNana karAya te kSetramArga. kALamArga - kSetramArga anusAra ja samajavuM. bhAvamArga - be prakAre - prazasta, aprazasta. tenA peTA bhedo kahe che - apazastanA traNa bheda - mithyAtva, avirati, ajJAna. prazastanA traNa bheda - sakhyaNuM darzana-jJAna-cAstri. A prazasta-aprazastarUpa bhAvamArganuM nirNaya-skULa kahevuM, te A che * prazastanuM phaLa sugati che ane apazastanuM phaLa durgati che. ahIM sugatinA kaLarUpa prazasta mAno ja adhikAra che temAM aprazasta durgati kuLa mArga ane tenA katanei batAvavA kahe che - jenuM phaLa durgati che, tene kahenArA te durgati phalavAdI, tene kahenArA 363 bhede che, teonuM durgati phala mArga upadezakava A rItemithyAtvathI haNAyelI daSTithI teo viparIta jIvAdi tatvone mAne che, temanI saMkhyA A pramANe jANavI - kiyAvAdInA-18, akriyAvAdInA-84, ajJAnInA-69, vainacikanA-3 ema kula-363, temanuM svarUpa samavasaraNa adhyayanamAM kahIzuM. have "mArga"nA bhAMgA kahe che - te A rIte-1-kSemamArga-cora, siMha, vAgha AdinA upadravarahitapaNAthI tathA kSemarUpa, samabhUmi tathA mArgamAM chAyA puSa phaLavALA, vRkSo yukta tathA jaLanA AzrayavALo mArga. 2-kSema te corahita paNa akSemarUpa [3/15
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/11/-/bhUmikA 223 228 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mArgamAM ghaNAM pattharanA TukaDA, parvata, nadI, kAMTA, khADA evA seMkaDo vidanothI viSamamArga. 3-aoma te cora AdinA bhayavALo paNa kSemarUpa eTale samabhUmivALo pattharanA TukaDAdithI hita mArga. 4-kSema nahIM, kSemarUpa nahIM te - siMha, vAgha, cora Adi doSayukta tathA khADA, pASANa, nIcI uMcI bhUmi Adi doSayukta. evI rIte bhAvamArgamAM paNa cAre bhedo yojavA. jemake 1-jJAnAdiyukta dravyaliMgayukta sAdhu te kSema ane homarUpa che. 2-kSema paNa amarUpa. te bhAvasAdhu paNa kAraNe dravyaliMga rahita hoya. 3-nidbhava, 4-gRhastha ke paratIrthika. e rIte A prakriyA vaDe cAra bhaMgo mAgadimAM yojavA. AdinA grahaNathI samAdhi AdimAM bIje paNa cAra bhaMga yojavA. have samyakatva ane mithyAmArganuM svarUpa batAvavA kahe che| [ni.11ra thI 115-] sakhyaNuM jJAna darzana yAtrie gaNa bhede paNa bhAvamArga che. tIrthakara gaNadhara Adi samyagRSTioe yathAvasthita vastu tava nirapaNAthI kahyo che ane samyam Acarelo che. caka parivrAjaka Adie Acarelo mAga mithyAtva mA-aprazasta mArga che. tu zabda durgatiphaLa nibaMdhanathI vizeSaNArthe che. svayuthanA hovA chatAM pAzcarathAdi chajIvanikAyanA hiMsako kumArga Azrita che, te batAve che- je koIne jainadharma sparyo nathI, zItalavihArI che, Rddhi-rasa-sAtA gauravathI bhAkarmI che, AdhAkamadinA upabhogathI chajIvanikAyanI hiMsAmAM kta che, bIjAne pama tevo ja anucIrNa mokSamArga upadeze che. kahe che ke - zarIra dharmanuM Adha sAdhana che. temA mAnI kALa, saMghayaNAdi nabaLA hovAthI AdhAkamadinA upabhogamAM doSa nathI, teo AvuM kahe che tethI kuliMgamA tIrthiko paNa te mArgano Azraya kare che. 7 zabdathI jaina sAdhu paNa AvA upadezathI kumArgI thAya che, to anyatIrthika vize zuM kahevuM? prazastazAstra prItithI sanmArga batAvavA kahe che - bAhya atyaMtara 12 prakArano tapa ane 10 prakArano saMyama jemAM pAMca AzravathI viramaNAdi lakSaNa che, tenAthI pradhAna te tapa-saMyama pradhAna tathA 18,000 zIlAMga guNanA dhAraka je sAcA sAdhu jIva, ajIvAdi lakSaNa batAve che. - kevo? A jagatanA badhA jIvone hita karanAra tenuM rakSaNa karanAra, temane sadupadeza dAnathI te sanmArganA sakhya mArgajJane aviparItapaNe kahyo che. have sanmArganA kAryaka zabdone batAvatA kahe che 1-dezathI vivakSita dezamAM pahoMcADe mATe te "paMtha" che. te ahIM bhAvamArgamAM samyakatva prAptirUpa jANavo. 2-mArga-pahelAthI vizuddha, viziSTatara mArga. te ahIM sakhyaNuM jJAna prAptirUpa jANavo. 3-nyAya-nizcayathI laI javuM-viziSTa sthAna prApti lakSaNa jemAM che te nyAya. te ahIM samyak cAtri prApti lakSaNarUpa jANavo. sapuruSono A nyAya che ke samyagadarzana jJAna prApti bAda tenA phaLarUpa samya cAtrino yoga thAya, tethI nyAya zabdathI ahIM cAtri yoga jANavo. 4-vidhi-kriyA karavI - samyak jJAnadarzananI sAthe prApti. 5-zruti-dhairya rAkhavuM. samyagadarzana hoya - cAstri hoya tyAre mASatuSa muni Adi mAphaka viziSTa jJAnanA abhAve dhairya rAkhavuM. 6-sugati-sArI gati, A jJAnacAritrathI sugati, jJAna ane kriyAthI mokSa e nyAya vaDe sugati zabdathI jJAna ane kriyA lIdhA. darzana, jJAna - 4 - mAM samAyela jANavuM. -hita-paramArthathI muktinI prApti ke tenuM kAraNa, temAM samyagudarzana jJAna cAritra jANavA. ahIM saMpUrNa samyagdarzanAdithI mokSamArgava che chatAM chUTA bhegAnuM varNana karAyuM te pradhAnapaNuM batAvavA che, temAM doSa nathI. 8-sukhasukhano hetu hovAthI, upazama zreNimAM apUrvakaraNa, anivRtti, bAdara ane sUkSma saMparAyarUpa gaNa guNasthAna che. 9-pacca-mokSamArgamAM hitakArI. te kSApaka zreNimAM pUrvokta traNa guNasthAna che. 10-zreya-upazama zreNinI mastakAvasthA-upazAMta sarva mohAvasthA. 11nivRtti-nivRttino hetu-kSINa mohAvasthA, mohanIyanA nAze avazya nivRtti thAya. 12-nivaNi-ghanaghAti cAra karmanA kSayathI kevalajJAnanI prApti. 13-zivamokSa pada. tenA karanAra zailezI avasthA gamana. - A pramANe mokSamArgIpaNAthI kiMcit bhedathI bheda varNavyA jo ke A badhAM mokSamArganA ekArSika paryAya zabdo che. nAma niSpanna nikSepo pUro thayo. have - x * sUtrane batAve che. * sUtra-497 thI pa00 : matimAna mAhaNe kayo mArga kahyo che je ju mAni pAmIne jIva dusara saMsAra pAra karI jAya che... he bhikSu ! zuddha, sarva duHkha vimokSI, anuttara te mAni jema Apa jANatA ho te he mahAmuni kaho...je koI deva ke manuSya pUche to temane kayo mArga batAvavo te amane kaho... je koI deva ke manuSya tamane pUche to temane je saMkSipta mArga kahevo joIe, te tame mArI pAsethI sAMbhaLo. * vivecana-497 thI 500 : [49] sUtracanAnI vicitratA ane trikALa viSayapaNAthI A sUtra praznakatane AzrIne baneluM che. tethI jaMbusvAmI sudhamAMsvAmIne pUche che . A traNa lokamAM mokSa prApti mATe samartha kevo mArga bhagavaMte batAvyo che, je bhagavaMta traNa loka jIvono uddhAra karavAmAM samartha ekAMta hitakArI. mA-haNa ema upadeza pravRttivALA tIrthakara che. teo lokAloka aMtargatu sUkSma vyavahita vipakRSTa bhUta-bhAvi-vartamAna padArtha kahenAra kevaLajJAna nAmaka mati jenI che tevA matimAnuM. teNe je prazasta bhAvamAni yathAvavasthita padArtha svarUpanI nirUpaNathI saraLa. sAmAnya vizeSa nitya anityAdi syAdvAda cuta evA jJAna,
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/11/-/497 thI 5oo 229 darzana, tapa, cAritrAtmaka mAni pAmIne saMsAra udaramAM vivarasvata prANI samagra bhavasamudra je taravo ati dustara che, kemake tenA pAra karavAnI sAmagrI ati dukara che [te tarI jAya che] kahyuM che-manuSya janma, Aryana, - x - zraddhA, saMyama lokamAM durlabha che. [498] jaMbUsvAmI pharI pUche che - je mArga satvanA hita mATe sarva kahyo, te saMpUrNa ekAMta kuTilatA hita che, tenAthI zreSTha bIjo koI mArga nathI. te zuddhanirdoSa, pahelA ke pachI jenuM khaMDana na thAya tevo sAvadha anuSThAna rahita *x * tathA ghaNAM bhavamAM ekaThA karelA duHkhanA kAraNarUpa karmone mukAvanAra evA anuttara, nirdoSa, sarva du:khakSaya kAraNone he bhikSa! je rIte tame jANatA ho te rIte te sarvajJa praNita mAgI he mahAmuni ! tame amane kaho. [499] jo ke amane to paricayathI ApanA asAdhAraNa guNo jaNAyA che, tethI tamArA vizvAsathI mAnIzuM. paNa amAre bIjAne A mArga kaI rIte kahevo ? kemake koI vakhata amane sulabhabodhi ane saMsArathI kheda pAmelA samyak mArga pUche che. teo koNa che ? cAra nikAyanA devo tathA manuSyo. mukhyatAe teonA prazno hovAthI temane kahyA che. teo pUche to amAre kayo mArga kahevo ? te tame jevuM jANo cho tevuM kaho. pioo] AvuM pUchatA sudhamasviAmI kahe che . jo tamane kadAca koI saMsArathI kheda pAmelA manuSyo ke devatA samyak mArga pUche, to pUchanArane have kahevAnAra che. jIvanikAyanuM svarUpa batAvanAra, tenuM rakSaNa karanAra mA temane kahevo. paramArthamArga je che te bIjAne samajAvajo, te huM kahuM chuM, te tame sAMbhaLo. pAThAMtara mujaba temane tame A mArga kahejo. vaLI sudhamasviAmI mArganI zraddhA vadhAravA A pramANe kahe che* sUtra-501 thI 504 - kAzyapa bhagavaMta mahAvIra dvArA pravedita mArga ghaNo kaThina che, jene pAmIne pUrve samudra vyApArI mAphaka... aneka AtmAo taryA che, tare che, taraze. te sAMbhaLIne huM kahuM chuM, te he prANIo ! mArI pAsethI sAMbhaLo...pRthvI jIva che, te pRthapha pRthapha che, pANI ane anijIva che, vAyu jIva paNa pRthapha che tathA tRNa, vRkSa, bIja paNa jIva che...sivAya trasa jIva che, e rIte chakAya kahyA che, avakAya ATalA ja che, tethI atirikta koI jIvakArya nathI. * vivecana-501 thI 504 : [51] huM te anukamathI kahuM chuM, te tame sAMbhaLo athavA anukrame sAmagrI ke mArga prApta thAya che, te tame sAMbhaLo. jemake - pahelA cAra kaSAyano udaya hoya to samyaka na thAya yAvata bAra kaSAyono kSaya ke upazama thAya tyAre cAmi prApta thAya tathA cAra aMga parama durlabha che ityAdi. kevo mArga? kAyara puruSanA saMgrAma praveza mAphaka durlabha che, mahAbhayAnaka 230 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che, te mArNa mahAvIra svAmIe kahyo che, te mArga huM kahIza, mArI buddhithI kaheto nathI. te zuddha mArga grahaNa karIne, sAro mArga maLavAthI, pUrve te rIte cAlavAthI mahApuruSo durUra saMsArane taryA che. TAMta kahe che kharIda-vecANarUpa vyavahAra karatA vepArI; vahANamAM besI vizeSa lAbha mATe koI nagare javA vahANa vaDe dustara samudrane tare che. tema sAdhuo paNa anaMta-ekAMtaabAdha sukhanI icchAthI samyak darzanAdi mArga vaDe mokSe javA mATe dura bhava samudrane tare che. [502] je mArgane pUrve mahApuruSoe AcarIne - x * bhUta Adi kALamAM anaMtA jIvo saMpUrNa karma kacaro dUra karIne saMsArathI mukta thayA che - taryA che. hAlamAM paNa sAmagrI meLavIne saMgAtA jIvo mahAvidehamAM sarvadA siddhino sadubhAva hovAthI tarI rahyA che, bhAvikALamAM paNa anaMta kALanI apekSAe anaMtA jIvo taraze. A pramANe traNe kALamAM paNa saMsArasamudrane pAra utAranAra, mokSamArganuM kAraNa evA prazasta bhAvamArgane kevaLajJAna vaDe tIrthakare upadezela che, te meM sArI rIte sAMbhaLI avadhArela che, te tamane sAMbhaLanArAne kahIza. sadhamasviAmI jaMbusvAmIne AzrIne bIjA prANIone paNa upadeza kahe che - te dazavei che - he manuSyo! cAAi mArgane huM kahuM chuM, te abhimukha thaIne tame sAMbhaLo. paramArtha kathanamAM ati Adara utpanna karavA mATe A pramANe zarUAta kare che. [5o3] yAtri mArgamAM prANAtipAtaviramaNa mukhya hovAthI tathA tenA parijJAna mATe jIva svarUpanA nirapaNane mATe kahe che - pRthvI pote ke pRthvI Azrita jIvo, te pRthvI jIvo, te dareka judA zarIravALA jANavA. tathA pANI ane agni jIvo paNa jANavA. bIjA vAyu jIvo che. e rIte cAra mahAbhUta Azrita pRthak jIvo pratyeka zarIravALA japavA. A pRthvI, pANI, teu, vAyu Azrita jIvo judA judA zarIravALA che. have kahevAnAra vanaspati jIvo sAdhAraNazarIratvathI judA zarIravALA nathI. * x - je sUkSama vanaspatikAya che te badhAM nigodarUpa che, sAdhAraNa zarIrI che, bAdaramAM sAdhAraNa, asAdhAraNa be bheda che. temAM pratyeka zarIrImAM asAdhAraNanA koIka bheda dazavi che - darmaviraNAdi tRNa, AMbo azokAdi vRkSa, zAli ghauM AdinA bIja, A badhAM vanaspatikAya jIvo jANavA. AnA vaDe bauddha Adi matonuM khaMDana kareluM jANavuM. A pRthvI Adi jIvonuM jIvatva prasiddhi svarUpanuM nirUpaNa AcArAMgamAM pahelA zaaparijJA nAmaka adhyayanamAM batAvela hovAthI ahIM jaNAvatA nathI. | [504] chaTTA jIvanikAyane batAve che - pRthvI, apa, teuM, vAyu, vanaspati che pAMca ekendriya sUma, bAdara, paryApta, apayata bhedathI pratyekanA cAra bheda che. have trasajIva kahe che, trAsa pAme te trasa - be, traNa, cAra, pAMca indriyovALA
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/11/-/501 thI 504 231 232 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jANavA. te anukrame kRmi, kIDI, bhramara, manuSyAdi che. temAM be, traNa, cAra indriyavALA pratyekanA payaMtika, apayatika bhedathI cha bhedo thAya. paMcendriyanA saMjJi, asaMjJi, payA , piyaktiA e cAra bhedo che. A rIte anaMtarokta rIte cauda bhUtaprAmAbhaka jIvanikAyo tIrthakara, gaNadhara Adie kahyA che. ATalA bhede saMkSepathI jIvarAzi thAya che. aMDaja, udibhaja, saMsvadaja Adi temAM samAyelA che, te sivAya bIjI koI jIvarAzi astitvamAM nathI. have temAM zuM karavuM te kahe che * sUtra-505 thI 508 : pratimAnuM sarva yukitaothI jIvonuM pratilekhana kare, badhAM jIvone duHkha piya che, tethI koInI hiMsA na karavI...jJAnInuM e ja uttama jJAna che ke te koInI hiMsA na kare. ahiMsA e ja siddhAMta che, eTaluM mAtra jANe...ud, Adho, ticha lokamAM je koI traNa sthAvara jIva che, te badhAMnI hiMsAthI virame, kemake tenAthI zAMtimaya nivaNa maLe che...jitendriya sarve doSonuM nirAkaraNa karI mana-vacana-kAyAthI jIvanaparyata koI jIva sAthe vaira na kare. * vivecana-505 thI 508 : [505] sarve anukULa yukti ke sAdhana vaDe pRthvI Adi jIvanikAsa sAdhavA athavA asiddha, viruddha, anaikAMtikane choDIne, nyAyI paNAne svIkArI, anyAya paNAne tajIne anuyukti vaDe savivekI sAdhu pRthvI Adi ivanikAyane vicArI jIvapaNe sAdhIne tathA sarve jIvo du:khanA dveSI ane sukhanA icchuka che mATe matimAnuM koIpaNa prANIne na haze. tene siddha karanArI yuktio saMopathI A pramANe che pRthvI jIvarUpa che, paravALA-lavaNa-patyara Adi pRthvI jIvo ApaNA zarIramAM vadhatA harasa mAphaka vRddhi pAme che tathA pANi paNa jIva che kemake jamIna khodatAM deDakA mA turta nIkaLe che. te rIte agni jIva che, bALakanI jema tene yogya AhAra maLatA vRddhi pAme che. vAyu paNa jIva che kemake gAyanI mAphaka koInI preraNA vinA niyata tI6i gativALo che. vanaspati paNa jIva che. kemake temAM janma, jarA, maraNa, rogAdino samudita sadbhAva strInI mAphaka che kemake kApavAthI uge che. * x * sparzathI saMkocAya che, nidrA le che, jANe che, Azraya laI vadhe che ityAdithI vanaspatinuM caitanya siddha che. beindriyAdi kRmi vageremAM spaSTa caitanya che. sAdhu mana-vacana-kAyAthI karaNa-karAvaNa-anumodana e nava bhede tene pIDAkArI upamardanathI nivarte. tenA sAmarthanamAM kahe che- [506] jIvahiMsAthI aTakavuM te jIva svarUpa ane tenA vaghathI thatAM karmabaMdhane jANanAranuM jJAna sUcave che. * x * ahiMsAno Adara jaNAvatA kahe che - du:khano hepa ane sukhanI icchA badhAMne che mATe prANine haNe nahIM. jJAnInA ghaNAM jJAnano A ja sAra che ke * jIva hiMsAthI aTakavuM. paramArthathI tene ja jJAna kahevAya. je parapIDAthI nivarte. kahyuM che ke - te bhaNavAthI zuM ? "bhusA jevA karoDa pada bhaNe, paNa eTaluM na samaje ke bIjAne pIDA na karavI." A ja ahiMsA pradhAna Agamano saMketa ke upadeza che ke Avo ahiMsA siddhAMta ATalo ja jANe, tethI vizeSa parijJAnArthI zuM ? ATalA ja jJAnathI mumukSu potAnA nizcita kAryane pUrNa kare che, mATe koInI hiMsA na karavI. have phoga prANAtipAta kahe che [50]] uce, nIce ke ticha je koI teu, vAyu, beindriyAdi trasa jIvo che tathA pRthvI Adi sthAvaro che. ghaNuM zuM kahIe ? basa sthAvara sUma bAdara bheTavALA jIvonI hiMsAthI sarvatra nivRtti karavI. paramArthathI e ja jJAtA che je sagAyA jIva kSA kare. A prANAtipAta nivRtti zAMtino hetu hovAthI zAMtirUpa che. kemake virativAthI bIjA jIvone bhaya thato nathI. tene potAne paNa vAtamAM koIthI bhaya raheto nathI. nivaNanuM mukhya kAraNa hovAthI prANAtipAta nivRtti e nirvANa che. athavA zAMti te upazAMtatA, nivRti te nirvANa. visativAnane Ad raudra dhyAnanA abhAvathI upazAMtirUpa nivRtti rahe che. [58] vaLI indriyone vaza kare te prabhu - vaccendriya che, athavA saMyamAvaraka karmone jItIne mokSamArga pALe che mATe prabhu-samartha che. Avo "prabhu" mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda, yogane dUra karIne koI prANi sAthe vera-virodha na kare, manavacana-kAyAthI cAvajIva koIno bagADa na karIne virodha na kare. have uttaraguNa kahe che* sUtra-509 thI 212 - saMvRtta, mahApajJa ane vIra sAdhu gRhastha Apela eSaNIya AhArathI vicare, aneSaNIya vajI, nitya eSaNA samiti pALe...jIvono AraMbha karI, sAdhunA uddezathI banAvela aNa-pANI susaMyatI grahaNa na kare...bhUtakamanuM sevana na kare, e saMyamI sAdhuno dharma che, jyAM kiMcita paNa AzaMkA thAya, te savA akalAnIya che...zrAvakanA nivAsasthAna gAma ke nagaramAM hoya che, tyAM rahela Atmagupta jitendriya sAdhu jIvahiMsA karanAranI anumodanA na kare. vivecana-509 thI pa12 - [59] Azravano rola ane indriya nirodha vaDe saMvRtta te bhikSu. jenI moTI prajJA che. te mahAprajJa-ghaNI buddhivALo che. e rIte jIva, ajIva padArthanI jANakArI batAvI. dhIra-bhUkha, tRSAdi parISahathI kSobhita na thAya, te batAve che. - AhAra, upadhi, zayyAdi tenA mAlika ke tenI AjJAthI maLe te eSaNIya grahaNa kare. eSaNA vaDe gaveSaNA, grahaNa eSaNA, grAmaiSaNA traNemAM samita, te sAdhu nitya eSaNA samita banI aneSaNIyano tyAga karI, saMyama pAlana kare. upalakSaNathI ahIM iryA Adi samiti vaDe samita ema samajavuM.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/11/-/509 thI 512 233 234 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 [51] aneSaNayane choDavA mATe kahe che - pUrve hatA, hAla che, pachI raheze te bhUta arthAtu prANIno saMrama-samAraMbha-AraMbha karIne te sAdhu mATe karAyela AhAra, upakaraNAdi AdhAkarma doSathI dUSita hovAthI te susaMyata sAdhu evA anna, pANI nA vApare, na le. e rIte teNe mArganI anupAlanA karI kahevAya. [511] AdhAkamadi avizuddha koTinA eka kaNathI mizra te pUtikarma evo AhAra na vApare. Avo anaMtarokta dharma kayA che. samyak saMyamIno A ja kalpa che ke te azuddha AhArAdi parihare, vaLI jo zuddha hovA chatAM azuddhatvanI zaMkA thAya to AhArAdi kaMIpaNa doSita samajI na vApare. [512) vaLI dharmazraddhAvALAnA gAma, nagara, kheTa, karbaTa AdimAM sthAno hoya che, te sthAnane AzrIne koI dhamapadezathI kadAca dharmazraddhAthI, dharma buddhie jIvahiMsAkArI kriyA * kUvo, taLAva khodAvavA Adi kare, te samaye te kriyA karanAra sAdhune pUche ke na pUche - AmAM dharma che ke nahIM? to paNa tenI zaramathI ke bhayathI te jIvahiMsAnI anumodanA na kare. kaI rIte ? mana-vacana-kAyAthI gupta Atmagupta tathA jitendriya sAvadha karma na anumode. sAvadha anuSThAnanI anumatine tajavA mATe kahe che ke * sUtra-513 thI pa16 - tenA samAraMbha yukata vacana sAMbhaLI sAdhu puNaya che ema na kahe tathA paNa nathI ema kahevuM mahAbhayanuM kAraNa che...dAnane mATe je basa ane sthAvara pANI haNAya che, tenA saMrakSaNa mATe "purA thAya che' ema na kahe...jene ApavA mATe tevA A pAna banAvAyA che tenA lAbhamAM aMtarAya thAya, mATe punya nathI ema paNa na kahe...je A dAnane prazaMso che, te prANivadhane icche che, pratiSedha kare che, te temanI vRttine chede che. * vivecana-513 thI 516 : [513] koI rAjAe kUvo khodAvatA, dAnazALA karatI vakhate sAdhune pUche ke * A kAryamAM mane punya thaze ke nahIM? A vacana sAMbhaLIne temAM punya che ke nathI te baMne vacana mahAbhayakArI jANI anumode nahIM. | [514] zA mATe na anumode ? anna-pAnAdAna mATe AhAra ke pANI mATe rAMdhaNakriyA ane kUvo khodAvavo paDe. temAM traNa-sthAvara jIvo haNAya. tenI rakSA mATe Atmagupta, jitendriya sAdhu temAM 'puNya' na kahe. [515] temAM "punya nathI" tema paNa na kahe. dharmabuddhithI jIvahiMsA thakI je prApti mATe anna-pAnAdi taiyAra thatA hoya, tenA niSedhathI te AhArapAnanA arthIne vina thAya, tenA abhAve teo pIDAya, tethI kUvo khodavo, dAnazALA karavI temAM punya nathI ema na bole. [516] ukta vAtane saMkSepamAM jaNAvatA kahe che - pANInI paraba ke dAnazALA ghaNAM prANIne upakArI che, tema mAnI prazaMse che, te paramArtha nA jANanArA, te prazaMsA dvArA ghaNAM prANinA ghAtane anumode che. kemake te dAna jIvahiMsA vinA na thAya. jeo potAne sUkSma buddhivALA mAne che. AgamanA sadbhAvathI ajJAna che ane niSedhe che, te paNa agItArtha che, kemake teo prANInI AjIvikAne chede che. to rAjAdi koI ukta kAryamAM punya che ? tema pUche to zuM karavuM ? * sUtra-517 thI 20 : dAnamAM puNya che ke nathI, A baMnemAMthI kaMI na kahe che kamazrava rokIne nivaNi prApta kare che...jema nakSatromAM caMdramAM pradhAna che, tema gatimAM nivasi zreSTha che. tethI dAMta ane jitendriya banI mUrti sadA nivasane sAdhe...saMsAra pravAhamAM vahetA, vakarmathI kaSTa pAmatA pANI mATe bhagavaMte mokSarUpa dvIpa hyo che, tatvajJa tenAthI ja mokSa pAme... Atmagupta, dAMta, chivyotaanAva che,. te zuddha, patipUrNa, anupama dharmanuM kathana kare che. * vivecana-pa17 para0 - [51] jo punya che ema kahe to sUkSma bAdara anaMta jIvono haMmezA prANa tyAga thAya, thoDA prANIne alAkALa saMtoSa thAya, mATe tema na kahevuM. punya nathI tema kahe to niSedhathI temanA arthIne aMtarAya thAya tethI sAdhuo punya che ke nahIM te na bole. paNa pUche tyAre mauna rahe. Agraha kare to kahe ke amane 42-doSa rahita AhAra kahyuM, mATe AmAM kaMI kahevAno amAro adhikAra nathI. kahyuM che ke * jaLa sthAnamAM zItaLa, nirmaLa pANI pIvAthI tRSA chIpAtA jIvo AnaMda pAme che, pANI sUkAya tyAre sUryanA tApathI kAdavamAM anaMtA jIvo nAza pAme che mATe sAdhu kUvA Adi kAryamAM mauna rahe. kaMIpaNa bolatA karmo baMdhAya, tethI mauna seve athavA anavadha vacana bolIne karmaja rokI mokSane pAme. [518] paralokanA arthI buddhone je nivRtti-nivaNa che te tathA te buddhi nivaNavAdIpaNAthI pradhAna che, te deTAMtathI kahe che - jema nakSatronA saumya prakAzathI caMdramAM adhika che tema paralokArpI buddho madhya varga ke cakInI Rddhi choDIne saMpUrNa karmakSayarUpa nivaNane mATe pravRta che, te ja pradhAna che, bIjA nahIM. athavA nakSatromAM caMdranA pradhAna bhAva mAphaka lokamAM nirvANa parama pradhAna che, tema paMDito kahe che. nivaNi mukhya hovAthI sarvakALa temAM prayatnavAnuM sAdhu indriya-mananuM damana karavAthI dAMta sAdhu sarva kriyA nirvANArthe kare. [519] saMsAra sAgaranA mota evA mithyAva, kaSAya, pramAdAdithI tenI tarapha laI jatAM tathA svakamA~dayathI azaraNa thaI pIDAtA jIvone parahitamAM ekAMta Thata, akAraNa vatsala tIrthakara ke gaNadharAdie tene AzrayarUpa dvIpa (jevo dhama) kahe che. jema samudramAM paDela prANIne pANIne vamaLamAM athaDAtA vizrAma hetu thAya tema * x- samyagadarzanAdi saMsAra bhramaNamAM vizrAmane mATe - x * kahela che. ema karIne saMsAra bhramaNathI aTakavArUpa samyagadarzanAdithI mokSa prApti tatvoe kahI che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/11/-/517 thI 220 235 [50] te AzAsadvIpa kevo che? athavA kaI rIte te kahyo che? te batAve che : mana, vacana, kAyAthI gupta evo te Atmagupta sarvakAla indriya-manane damavAthI dAMta, vaccendriya ke dharmadhyAnadhyAyI, saMsAranA zrotane toDanAra che, spaSTatA kahetA - prANAtipAtAdi karma pravezadvArarUpa Azrava jemAMthI nIkaLI gayo che te nirAzrava evo te samasta doSarahita dharma kahe che. te dharma pratipUrNa, mokSagamana hetu, advitIya che. evA dharmathI vimukha jIvonA doSo kahe che* sUtra-para1 thI 524 : pravakata zuddha dharmathI ajJAna, abuddha hovA chatAM potAne buddha mAnanAra ame buddha chIe ema mAnatA samAdhithI dUra che...teo bIja, sacita jaLa, auzika AhAra bhogavIne dhyAna kare che, te AkhedajJa, asamAhita che...jema Dhaka, kaMka, ku, mada ane zikhI mAchalI zodhavA dhyAna kare che, tema teone dhyAna kaluSa ane adhama che...e rIte mithyArdaSTi, anArya zramaNa viSayecchAnuM dhyAna kare che, te kaluSa-Adhama che. * vivecana-para1 thI 524 : [para1] AvA zuddha, paripUrNa dharmane na jANanArA te avivekI, ame ja dharmatava jANIe chIe ema mAnanAra paMDitamAnI sabhya darzana nAmaka bhAvasamAdhithI ati dUra rahe che. te badhAM paratIrthiko jANavA. - teo bhAvasamAdhithI kema dUra rahe che ? te kahe che- [522] te zAkyAdi zramaNo jIva-jIva na jANavAthI zAli, ghauM Adi bIja, sayita jaLa, temane uddezIne temanA bhaktoe banAvela AhArAdi, te badhuM ja vivekarahitapaNe laI, vAparI pharI sAtA-Rddhi-rasagAravamAM Asakta manathI saMghabhojanAdi kriyA vaDe, tenI prApti mATe Ad dhyAna kare che. A lokanA sukheccha te dAsI, dAsa, dhana, dhAnya Adi parigrahavALA hovAthI dharmadhyAna thatuM nathI. kahyuM che ke - gAma, khetara, gRha Adi, gAyo, dAsano jene parigraha hoya, tene zubhadhyAnA kayAMthI hoya ? tathA mohanuM ghara, dhIrajano nAza, zAMtino nAzaka, vyAopano mitra, ahaMkAranuM ghara, pApano vAsa, du:khano utpAdaka, sukhano nAzaka, dhyAnano zatru evo parigraha prAjJane paNa kaleza, nAza mATe thAya. tethI A rIte saMdhavA-raMdhAvAnI kriyAmAM pravRta, temAM ja lakSaNa rAkhanArane zubhayAna kaI rIte saMbhave ? vaLI te anyatIciMko dharma-adharmano viveka karavAmAM anipuNa che. te zAkya sAdhuo manojJa AhAra, vasati, zayyA, Asana Adi saganA kAraNa chatAM tene zubha dhyAnamAM upayogI mAne che. kahyuM che ke - "uttama bhojana khAIne" ityAdi tathA mAMsane kaliMka ema kahIne saMjJAMtara karI nidoMSa mAne che. buddhasaMghAdi nimitta AraMbhane nirdoSa mAne che. teo kahe che ke - mAMsa khAvAnuM choDIne kalkika nAma ApI mAMsa khAya che, bIjA nAme AraMbha kare che, teo jJAnI che, Ama nAma badalatA nirdoSa na thAya. jema tApane zItanuM nAma ApavAthI teno guNa na badalAya. * * * A pramANe bIjA kapila Adino pragaTa ke gupta bhAva ema nAma ApI jainoe kahela vinAza, utpAdananuM naipuNya siddha karyuM. A rIte te bicArA manojJa, uddiSTa bhojana ane parigraha vaDe AddhyAnamAM pIDAtA mokSamAgarUpa bhAva samAdhithI dUra rahe che. [53] jema teo rasa, sAtA gAravaNI ArtadhyAnI thAya che te daSTAMta vaDe kahe che -jema DhaMka, kaMka Adi pakSIo jaLAzayano Azraya karI mAMsa mATe mAchalA zodhe che, tema Ad, raudra dhyAnarUpa dhyAnathI teo atyaMta kaluSita, adhama thAya che. [524] ukata deTAMta mujaba - x* misyAdRSTi evA zAkya Adi anAryakama karIne AraMbha, parigrahapaNAthI anArya banIne zabdAdi viSayanI prAptinA dhyAnamAM kuSa, adhama thAya che. * sUtra-55 thI 528 : A jagatamAM keTalAMka dumati zuddha mArga virAdhIne unmArge jaI du:khI thaI, maraNanI icchA kare che...jema janmAMdha paraSa chidravALI nAvamAM besI nadI para karavA Icche to paNa mAmiAM ja DUbI jAya che..te pramANe miyAdeSTi, anArya zramaNa Aad sevIne AgamI bhave mahAbhaya pAme che... bhagavaMta mahAvIra dvArA pravedita A dharma pAmIne muni ghora saMsArane tare, AtmabhAve vicare * vivecana-525 thI 528 :| [55] nirdoSa evA sabhya darzanAdi mokSamArgane kumArga prarUpaNA thakI dUSita karIne A saMsAramAM mokSamArga batAvavAne zAkya Adi sva-matanA rAgathI mahAmohathI AkuLa aMtarAtmAne duSTa pApa upAdAna mativALA te duSTa matio thaI saMsAra avataraNarUpa umAmAM pravRtta thaI ATha prakAranA karmo athavA azAtA udayarUpa du:khanA ghAta mATe sanmArga virAdhIne unmArga gamanane zodhe che. arthAt du:khathI. maravAnA seMkaDo bahAnAM zodhe che. [pa26] zAkyAdi zramaNane thanArA du:khane daSTAMtathI jaNAve che - jema koI jamAMdha so chidravALI nAvamAM besI pAra javA icche che, paNa chidrane kAraNe pAra pahoMcato nathI, jala madhye ja DUbe che. [52] ukta daSTAMta mujaba - zAkyAdi zramaNo, mithyArdaSTi, anAryo kamazrivarUpa bhAvasotane pAmIne punaH punaH saMsAmAM bhamIne nAka AdinA duHkhane pAme che. temane chidravALI nAvamAM rahelAnI mAphaka saMsAra samudrathI pAra utaravuM zakya nathI. [528] zAkyAdi zramaNo mithyAdeSTio, anAryo saMpUrNa sotathI yukata, bhAvimAM mahAbhaya nirakAdi gAmI) hoya che, tethI temane batAve che ke - A pratyakSa
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/11/-/pa25 thI 528 233 nikaTavartI ane have pachI kahevAnAra, sarvaloka pragaTa ane durgatinA niSedhathI zobhanagatine dhAraNa karanAro zruta-vyAtri nAmaka dharma na pALavAthI zAkyAdi dharmane pALanArA mahAbhaya [rUpa gatimAM janArA thAya che. paNa zrI vardhamAnasvAmIe kahela dharmane grahaNa karIne saMsAra paryaTana svabhAva bhAvasotane tarI jAya che. A ja vAta vizeSathI kahe che - duratapaNAthI mahAbhayAnaka che. temAM rahelA jIvo garbhathI garbha, janmathI janma, maraNathI maraNa, du:khathI du:kha e pramANe bhramaNa karatA anaMtakALa rahe che. paNa jeo kAzyapa (bhagavaMta mahAvIra] praNIta dharma AdarIne potAnA AtmAnuM naka AdithI rakSaNa kare che, te * x * saMyamAnuSThAyI bane che, pAchalI aDadhI gAthAnA pAThAMtara mujaba * uttama sAdhu plAna sAdhunI vaiyAvacca karI temane samAdhi upajAve che athavA rogarahita kare che. saMyama sAnuSThAnamAM kaI rIte rahe te kahe che* sUtra-pa29 thI pa3ra : te indriya viSayothI nivRtta thaI, sarva prANIone Atmatulya samajI saMyamamAM parAkrama karatAM vicare... vivekI mUrti atimAna ane mAyAne jANIne, teno tyAga karI nivaNanuM saMdhana kare...sAdhudharmanuM saMdhAna kare, pApadhamano tyAga kare, tapamAM vIrya phorave, krodha-mAna na kare... jema gaNIono AdhAra pRnI che, tema thayelA ke thanAra tIrthakarono AdhAra zAMti che. * vivecana-pa29 thI 532 - [para9] zabdAdi viSayothI virata sAdhu manojJamAM saMga ke amanojJamAM heSa na kare tevA paNa keTalAMka che. teo pRthvI para saMsAra udaramAM jIvitanA icchuka je jIvo che ke je du:khanA dveSI che, temane AtmA samAna jANI, duHkha na ApatAM temanA rakSaNa mATe prayatna karatAM saMyama anuSThAnamAM varte che- [53] saMyamamAM vinakArI kAraNone dUra karavA kahe che - cAritrane atikramI je atimAna kare che, kArathI ahIM krodha paNa levo, temaja ati mAyA ane bIjA thI lobha samajavo. A kaSAyone saMyamanA zatru jANI vivekI sAdhu A badhAM saMsAranA kAraNabhUta kaSAyone tajIne nivaNinuM lakSya rAkhe. kaSAyasamUha vidhamAna hoya to saMyamamAM samyaka saphaLatA na thAya, kahyuM che ke . zramaNya pALatA jenA kaSAyo ukaTa hoya, tenuM zrAmaya zeraDInA puSpa jema nikula che, te niSphaLatAthI mokSa saMbhavato nathI. tathA saMsArathI palAyana na thAuM te mATe rAgAdi zatru mArAmAM rahelA che, A jagat tRSNA baMdhanathI baMdhAyela che te kema joto nathI? he mRtyu! mane vALamAM vRddhAvasthA mUkIne zA mATe grahaNa kare che? evA Adara sivAya paNa zuM 238 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 huM tArI sAthe nahIM AvuM? ityAdi. A pramANe kaSAyano tyAga karIne ekasarakhA prazasta bhAvamAM joDIne nivaNine sAdhavuM e ja uttama che - vaLI - [31] sAdhuno kSAMti Adi dazavidha dharma ke sagadarzana, jJAna, cAritra nAmaka dharma tenI vRddhi pamADe. te A pramANe - pratikSaNa apUrva jJAna grahaNathI, jJAnanI tathA zaMkAdi doSa tyAgIne samyak jIvAdi padAthone jANIne samyagdarzananI vRddhi karI akhalitapaNe mULaguNa uttaguNa saMpUrNa pALIne, roja-roja navA abhigraha grahaNa karIne cAritranI vRddhi pamADe. pAThAMtara mujaba pUrvokta vizeSaNathI viziSTa sAdhudharmanI mokSamArgavathI zraddhA kare - nizaMkatAthI, grahaNa kare. stra zabdathI samyaga pAlana kare. tathA pApa upAdAna kAraNathI jIvahiMsAdi pravRtti choDe. tathA yathAzakti tapamAM parAkrama kare te upadhAna vIryavALo bhikSa krodha, mAnane na vadhAre. [532] he AvA bhAvamAgane vardhamAna svAmIe ja kahyo che ke bIjAe paNa kahyo che - te jaNAve che - atIta kALe thayelA anaMtA tIrthakaro, e badhAMe Avo bhAvamArga kahelo che, tathA bhAvimAM anaMtakALe anaMta tIrthakaro thaze te paNa Avo ja bhAvamArNa kaheze. gha zabadathI vartamAnakALanI saMkhyAta tIrthakara levA. te badhAMe mAtra upadeza nathI Apyo paNa tema Acaryo paNa che, te dazavi che zamana eTale zAMti, te ja bhAvamArga - atIta, anAmata, vartamAnakALanA tIrthakarono AdhAra * x che, athavA zAMti eTale mokSa teno AdhAra che. tenI prApti bhAvamArga sivAya thatI nathI, tethI te baghAMe paNa A bhAvamArga kahyo che ane Acaryo che tema jANavuM. - zAMti pratiSThAnavamAM daSTAMta kahe che - jIvo sthAvara, jaMgama be bhede che. te jIvo jema jagatmAM traNa lokamAM rahe che, tema A sarve tIrthakaronuM sthAna zAMti che. bhAvamArga svIkArI sAdhu zuM kare?-- * sUtra-pa33,534 : vatasaMpanna munine anukULa-pratikULa parISaha Ave tyAre jema vAyuthI mahAgiri na kare, tema sAdhu paNa vicalita na thAya. te saMvRtta, mahAyajJa, dhIra, Apela AhAranI eSaNA kare, nivRtta thaI kALanI AkAMkSA kare ema kevalIno mata che. tema huM kahuM chuM. * vivecana-pa33,534 : [33] bhAvamArga svIkAryA pachI sAdhu vratadhArI thaI, vividha nAnA-moTA parISaha-upasargothI kaMTALe nahIM. sAdhu tene saMsArano svabhAva samajI, kamanirjarAne jANato anukULa-pratikULa sparzIthI haNAya nahIM, saMyama anuSThAnathI jarA paNa vicalita na thAya. konI mAphaka? mahAvAyuthI meru calita na thAya tema. abhyAsathI parISaha-upasano jaya kare. abhyAsathI ja dukara sukara thAya che. daSTAMta che . koI gopAla turaMtanA janmelA vAcharaDAne uMcakIne gAya pAse
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/11/-/533,334 239 raxo sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mUke e kramathI roja moTA thatAM vAcharaDAne uMcakato abhyAsa thavAthI be ke traNa varSanA vAcharaDAne paNa uMcakI zake che, tema sAdhu paNa dhIme dhIme abhyAsathI parISaha upasarga para vijaya meLave. [34] have adhyayananA upasaMhAra mATe kahe che - te sAdhu A rIte AzraddhAthI saMvRta thaIne moTI prajJAvALo - samyagdarzana, jJAnavALo, buddhi vaDe rAjato te dhIra ke parISaha-upasarga vaDe kSobhita na thato evo thaIne, bIjAe Apela AhArathI nirvAha kare, gaNe eSaNAthI yukata thaI saMyama pALe tathA nivRtta thaI * kapAya upazamathI zItIbhUta thaI mRtyu kALanI AkAMkSA kare. e pramANe meM je kahyuM te sarvajJa tIrthakarano mata che. A pramANe jaMbasvAmIne tema je mArga teM mane pUchyo, te meM mArI icchAthI - buddhithI kahyo nathI, paNa te kevalInuM vacana che, tema mAnI grahaNa karavuM. zrutaskaMdha-1 adhyayana-11 "mA"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AgamasaTIkaanuvAda bhAga-3 pUrNa sUtrakRtAMga-2 Agama-bIjuM - bhAga - 3mAM ahIM che - zrutaskaMdha-1, adhyayana-1 thI 11 bhAga-4mAM Avaze - adhya12 thI zrutaskaMdha-2 AkhuM - X - X - X - X - X -
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda 4 anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 4 mAM che. sUtrakRta-2 ) -: anuvAda-zreNInA sarjaka : 0 "sUkRta" - aMgasUTa-2-nA... -0- zrutaskaMdha-1-nA - adhyayana-12 thI 16 muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa tathA Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 -- zrutaskaMdha-ra-saMpUrNa - X - X - X - X - X - X - x - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 [41]
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Jing Jing Li 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 4 | nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI che devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. JAAAAAAAAAAAAADA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina zve mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. pUpU kriyArUcivaMta, prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svargastha AcAryadeva zrImadvijaya AcakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavaMtI zramaNIvarsAonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdhvIthI saumyajJAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe - (1) zrI kArelIbAga, zvempU jainasaMgha, vaDodarA. (2) zrI kArelIbAga, jaina saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. * (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jainasaMgha, amadAvAda. - - 2- suvizALa parivArayuktA sAdhvIzrI bhAvapUrNAzrIjI manI preraNAthI zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavartI pa.pU. sAdhvIzrI dhyAnasAzrIjI tathA sAdhvIzrI praphullitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina zve ta50 saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRt 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 43 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niyukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda'' evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA] sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. saTIka A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM anuvAda nathI. saMskRta ane / prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. payannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka payajJAono mULano anuvAda che. -- -- -- A hatI. Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI -- -- --
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya - 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRt "laghuprakriyA' para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe, saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 4 1 0 kRdantamAlA : A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 23 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. 3 (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannaha jiNANuM" nAmaka sajjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samaja-jainakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI suMdara guMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla 1 zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacaritra paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tatvAbhyAsa sAhitya : 0 tattvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 A graMthamAM tattvArtha sUtranA daze adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUtrahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUtrapadha, sUtraniSkarSa jevA daza vibhAgo che. 1 10
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 1 0 tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - 0 samAdhimaraNa H aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA 15 (5) vidhi sAhitya : * dIkSA-yogAdi vidhi 0 vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 vizati sthAnaka yaMtra 3 3 1
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. d zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa . pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. = = X = E G ma
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 $ zrutaskaMdha-1 adhyayana-12 "samosaraNa" zuM - X - X - X - X - X - X - X - bhAga-4(2) ratAMga-/2 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * bhUmikA : 0 AgamonA vRti sahitanA anuvAdano A cotho bhAga che, A bhAgamAM sUyagaDAMga sUganA saTIka anuvAdano bAkIno hisso rajU karAyelo che. trIjA bhAgamAM sUyagaDAMga sUganA zrutaskaMdha-1-nA adhyayana-1 thI 11nuM vRtti sahitanuM bhASAMtara karAyela che. ahIM adhyayana-12 thI 16 tathA zrutaskaMdha-2no samAveza thayo che. amArA A prakAzanamAM pUrvenA bhAgomAM jaNAvyA mujaba mULa sUtra ke gAthAno akSarazaH anuvAda, TIkAno anuvAda tathA avasare cUrNi ke anya Agama sAhityanI noMdho makelI che, te sAthe keTalAMka vyAkaraNa prayogo nyAyo ke vAdonA vRttimAM AvatA aMzone choDI paNa dIdhelA che. te mATe zakya prayane jyAM vRtti aMza choDela hoya tyAM - x* evI nizAnI mUkela che ane cUrNi AdinA avataraNo lIdhA hoya tyAM iTAlika TAIpano upayoga karelo che. ahIM karAyela ke gAyAnuM kramAMkana sALaMga ja che, je ame amArA mA-THkuttAna HTa mAM kareluM che te ja che, jethI adhyayana kata itulanA karavA ke mULa pATha jovAnI sagavaDa rahe che. ame karela AgamonA mULanA gujarAtI anuvAda tathA hindI anuvAdamAM paNa A ja sama kamAMka che, taduparAMta amAsa mATMmoko , marrTMnAmomo mAM paNa A ja kramAMka mujabanA saMdarbho noMdhelA che, amAruM "Agama viSaya dana' paNa A ja anukramAMka dharAve che. jethI tulanA karavI ke kaMI zodhavuM saLa che. A prakAzanamAM anuvAdanI ja mukhyatA rAkhI hovAthI zabda ke bhASA lAlityanuM daSTibiMdu gauNa karela che. adhyayanakatane jaina pAribhASika zabdomAM alpa paricitatA keLavAyela haze, to vAMcavuM, samajavuM saraLa banI raheze. bAkI kathAsAhityanA TevAyelAne dvasAhitya thoDuM to kaThina lAge ja, te sahaja che. - muni dIparatnasAgara |4/2] * bhUmikA : adhyayana-11 kahyuM, have bAramuM kahe che - teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM "mArga" kahyo. kumArga nivAraNathI samyaka mArga prApta thAya che. kumArga dUra karavAnI icchAvALAe tenuM svarUpa jANavuM. tethI tenA svarUpanA nirUpaNa mATe A adhyayana che. tenA upakramAdi cAra anuyoga dvAro che. temAM upakramamAM A adhikAra che - kamArga batAvanArA cAra samosaraNo ahIM batAve che - kriyA, akriyA, ajJAnI, vainAyika. nAmatiSajJa nikSepe "samosaraNa" nAma che, teno nikSepa - [ni.116 thI 118-] samavasaraNamAM dhAtu gativAcI che, mam, mA upasarga sahitanuM A rUpa che. samavasaraNa eTale egamana ke melApaka, mAga samAdhi nahIM. tenA nAmAdi cha niopA che. temAM nAma, sthApanA gauNa che - dravya viSayamAM noAgamathI samavasaraNa jJa zarIra, bhavyazarIra, vyatirikta traNa bhede, temAM vyatirikatanA saciva, acita, mizra e traNa bhedo che. sacittanA traNa bheda-dvipada, catuSpada, apada. temAM dvipadamAM sAdhu vagereno tIrthakaranA janma, dIkSA sthAnomAM melApaka che. catuSadamAM gAya Adino jaLa pradeze melApaka. apadamAM vRkSo jAte cAlIne bhegA na thAya, paNa vanamAM teno samUha hoya. acitamAM be-traNa aNuno meLApaka, mizramAM hathiyAra sahita senA jANavI. kSetra samavasaraNa paramArthathI nathI. vivakSAthI jayAM dvipadAdi bhegA thAya che. athavA jyAM vyAkhyAna thAya che. - x * kAla samosaraNa paNa e pramANe jANavuM. - x * bhAva samosaraNamAM audayikAdi bhAvonuM ekaThA thayuM che. temAM audayikanA 21bheda, 4-gati, 4-kapAya, 3-liMga, mithyAva, ajJAna, asaMyatad, asiddhad, 6lesyA che. pathamikanA 2-bheda-samyakAva ane cAstri upazama. kSAyopathamikanA 18-bheda-4-jJAna, 3ajJAAna, 3-darzana, dAnAdi pa-labdhi, samyakatva, cAmi, dezavirati, kSAyikabhAvanA 9-bheda - kevalajJAna, kevaladarzana, dAnAdi pa-labdhi, samyakatva ane cAritra. pAriNAmikanA-3-bheda - jIvatva, bhavyatva, abhavyatva. sAlipAtikanA - be, traNa, cAra, pAMca saMyogo thAya che. temAM dvikasaMyoga- siddhanA kSAyika ane pariNAmika be bhAvo. trika saMyogImAM mithyArdaSTi, samyagdaSTi, dezaviratanA audayika, kSAyopathamika ane pariNAmika bhAva che tathA bhavastha kevaline audayika, kSAyika, pAriNAmika bhAva che catuka saMyoge kSAyika samyagdaSTi jIvone audayika, kSAyika, kSAyopathamika, pAriNAmika e cAra bhAvo che. tathA pathamika samyagurdaSTine kSAyika sivAyanA cAra bhAvo che. paMcasaMyoge payika samyagraSTine upazama zreNimAM pAMce bhAvo che. * x * ukta che. bhede sApiAtikanA cha bhedo thAya che * athavA -
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/-/bhUmikA bIjI rIte cha bhede bhAvasamosaraNa niryuktikAra batAve che - (1) kriyAvAdI jIvAdi padArtho che tema kahenArA, (2) akriyAvAdI - kriyAvAdIthI ulaTA, (3) ajJAnI-jJAna nirNavavAdI, (4) vainayika - vinayane mukhya mAnanArA. A cArenuM varNana Adi jyAM karAya te bhAvasamosaraNa. tene niryuktikAra pote kaheze. - hAla tenuM - x - svarUpa kahe che-- 19 - [1] kriyAvAdI - jIvAdi padArtha che ja ema avadhAraNa kriyA saha je svIkAre che te. AvuM kahenAra mithyArdaSTio che. kemake jIva che ja ema svIkAratA - "kathaMcit nathI" e svarUpamAM Apatti Ave. vaLI jagamAM judA judA bheda che, te temAM jovA na maLe. - [2] - akriyAvAdI-jIvAdi padArtha nathI ja, ema kahe che. teo paNa khoTA arthane kahetA mithyArdaSTi ja che. kemake - ekAMte jIvanA astitvano niSedha kare che. - 4 - - [3] - ajJAnI - teo jJAna nathI tema kahI, ajJAna ja sAruM che tema kahe che, te paNa mithyAdRSTi ja che, kemake "ajJAna ja sAruM che" te paNa jJAna vinA jANI na zakAya. tethI jJAna che tema nakkI thayuM. - [4] vainayika - vinayathI ja svarga ane mokSanI prApti Icche che tethI mithyAdaSTi che. kemake jJAna ane kriyA vinA mokSanI prApti thatI nathI. kriyAvAdI AdinuM svarUpa ane khaMDana pUrve AcArAMgamAM karyuM che. tethI ahIM kahetA nathI. tenA bhedo- [ni.119 thI 121-] kriyAvAdInA 180 bheda. A rIte - jIvAdi padArtho nava, sva ane para, nitya ane anitya, kALa-svabhAva-niyati-Izvara-AtmA [9 X 2 X 2 4 5 = 180] temAM jIvanA 20 bheda A rIte - (1) jIva svathI che, (2) jIva parathI che, (3) jIva nitya che, (4) jIva anitya che. A cAre bhedane kAla Adi pAMcathI gaNatA 20 bheda thAya. nave padAryanA 180 thAya. 0 akriyAvAdI - 'jIvAdi padArtho nathI'' ema mAnanArAnA 84-bhedo che. te A rIte - jIva, ajIva, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa e 7-bheda, sva-para be bheda, kALa-dRcchA-niyati - svabhAva - Izvara - AtmA e cha bheda [7 x 2 x 6 = 84] te bheda A rIte - (1) jIva svataH kALathI nathI, (2) jIva parataH kALathI nathI tenA yacchA Adi pAMcathI A rIte be-be bheda. kula 12-bheda thayA. te jIvAdi sAta padArthathI gaNatA 84-bheda. 0 ajJAnika - ajJAnathI ja kArya siddhi icche che, jJAna sarvathA niSphaLa che, kemake temAM bahu doSa che. tenA 67 bheda che. jIva, ajIvAdi nava padArtha, sAta bhaMgo - sat, asad, sadasat, avaktavya, saktavya, asat vaktavya, sadAd vaktavya. [9 x 7 = 63] jemake (1) jIva che, te koNa jANe che?, te jANavAthI zuM? (2) jIva nathI te koNa jANe che ? - X - x - ityAdi rIte jIvanA sAta bheda. e pramANe ajIvAdinA paNa sAta-sAta bheda karatA kula-63 bheda thAya. have bIjA cAra bheda kahe che- 1-bhAvanI utpatti thAya te koNa jANe che ? te jANavAthI zuM? 2-bhAvotpatti sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avidhamAnatA, 3-bhAvotpattinI vidhamAnatA-avidhamAnatA, 4-bhAvotpattinI avaktavyatA-koNa jANe ? Adi badhe joDavuM. e rIte [63 + 4] 67 bhedo thAya. - 4 - X - * vainayika - kevaLa vinayathI ja paralokane icche che, tenA 32-bheda. te A rIte - deva, rAjA, sAdhu, jJAti, sthavira, adhama, mAtA, pitA e AThano mana, vacana, kAyA, dAna e cAra bhede vinaya karavo. e rIte 8 4 4 = 32 bhedo thAya. - 4 - x - A pramANe kriyAvAdI AdinA [180 + 84 + 67 + 32] ema 363 bhedo thAya. have temanA matanA adhyayanathI zo lAbha thAya, te darzAve che - te pUrvokta vAdIonA matane anukULa prarUpaNA gaNadharoe A adhyayanamAM zA mATe karI? te vAdIonA paramArthanA nirNayane mATe. te kAraNathI A samosaraNa nAmaka adhyayana gaNadharo kahe che, te batAve che. vAdIonA samyag melApaka arthAt temanA matano nizcaya A adhyayanamAM karAyela che tethI tene 'samavasaraNa' adhyayana kahe che. 20 have A samyag mithyAtva vAdItvano je rIte vibhAga thAya che te darzAvatA kahe che - jene padArthanI samyak-aviparIta dRSTi-darzana che te samyagdaSTi che - koNa che ? - kriyAvAdI, kriyA che tema kahenArA. kriyAvAdImAM - asthitti niyivArI - x - X - tenuM nizcayathI samyagdaSTipaNuM batAve che, - x - asti paNuM batAve che, - lokaaloka che, AtmA che, punya-pApa che, tenuM phaLa svarga-naka gamana che, kALa che. kemake tenA kAraNapaNAthI jagatamAM utpatti, vRddhi, sthiti, vinAza tathA ThaMDI, garamI, varSA Adi najare dekhAya che. - 4 - svabhAvavAdI paNa jagA phephAramAM svabhAvane kAraNa gaNe che. svabhAva eTale svano bhAva [guNa], tethI ja jIvamAM bhavyatva, abhavyatva, mUtva, amUrtatva sva sva rUpa mujaba che. temaja dharma, adharma, AkAza, kALa Adi. paNa anukrame gati, sthiti, avagAhanA, paratve aparAdi svarUpa batAvavAthI kAraNarUpe che. jema kATAnI aNI svabhAvathI che. niyati paNa kAraNa rUpe che, kemake padArthone niyati niyata kare che, kahyuM che ke - padArtha niyati baLanA AzrayathI prApta thavA yogya che. tathA pUrvakRt, te zubhAzubha kRtyanuM iSTa-aniSTa phaLa kAraNa rUpe che. kahyuM che ke - jema jema pUrva karmanuM phaLa nidhAnarUpe sthApela hoya tema tema pUrva kRtAnusAra mati pravarte che. te ja pramANe svakarma mujaba manuSyo janma le che, tenuM karma te na icche to paNa te gatimAM kheMcI jAya che - te pramANe puruSArtha vinA kaMIpaNa siddha na thAya. kahyuM che ke - bhAgyanA bharose udhama na choDavo. kemake udhama vinA talamAMthI tela kADhavA koNa samartha che ? - X - udhama vaDe ja kIDo moTA vRkSone kotarI khAya che. udhamathI ja sukha maLe che. A pramANe kALa Adi badhAMne kAraNapaNe mAnato tathA AtmA, putya, pApa, paralokAdine icchato kriyAvAdI samyagdaSTi kahevAya.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/-/bhUmikA bIjA akriyAvAda, ajJAnavAda, vainAyikavAda e mithyAvAda che. te kahe che - akriyAvAdI atyaMta nAstika che, pratyakSa siddha evA jIva, jIvAdi padArtho nA mAnavAthI mithyAdeSTi ja che. ajJAnavAdI mati Adi heyopAdeya pradarzaka jJAnapaMcaka na mAnI ajJAnane ja sAruM mAne che tathA vinayavAdI ekalA vinayane mATe paNa jJAnakriyAthI sAdhya mokSa che, tethI te paNa nakAmo che. Ama teo mithyAvAdI che. prazna - kriyAvAdInA 180 bhedo che, te ekaika judo mAnavAthI tene bIje sthAne mithyAvAdI kahyA, to tame samyagdaSTi kema kaho cho ? teo jIve che tema svIkAre che, paNa kALa, svabhAva Adine koI koI ekAMte mAne che, bIjAne uDAve che, mATe mithyAtva che. * x * temano ekAMtamaya mithyAtva che paNa kAlAdi pAMcene bhegA letA - X - samyakatva che. prazna * kAla Adi paraspara judA hoya to mithyAtva che, bhegA maLe to samyakatva thAya ema kema bane? pratyekamAM nathI te samUhamAM kaI rIte saMbhave ? - jema eka mANeka, eka hIro Adi ratno judA judA hoya to hAra na kahevAya, paNa bhegA maLe to ratnAvalI kahevAya. kALa, svabhAva, niyati, karma, puruSArtha ekalA hoya to mithyAtva che, bhegA maLe to samyaktva che. kALa Adi bhegA maLe to kAryanA sAdhaka thAya che. * * * badhAM kAryanA samyak karanArA che. ekalA kALathI kaMI na thAya, paNa maga saMghavA hoya to pANI, lAkaDA ane saMdhanAra paNa joIe. aneka lakSaNA vaiDUyadinA mUlyavAnuM chuTA pArA hAra na kahevAya, paNa bhegA maLe to hAra kahevAya. tema pratyeka naya potAnI rIte svapakSa siddha kare, chatAM paraspara saMbaMdha abhAve samyakatva na pAme. dorAmAM parovelA maNi mAphaka - 4 - badhA nayavAdo - x * sAthe yojAtA samyagradarzana siddha thAya. tethI svapakSa kadAgrahI gayo mithyA che paNa paraspara saMbaMdhathI samyakatva svabhAvavALA thAya che. e rIte - X - kALa, svabhAva, niyati, karma ane puruSArtha pAMce bhegA meLavI kAryasiddhi mAnavI to amAruM kaheluM satya jaNAze. - 0 - X - sUtra kahe che- * sUtra-pa35 thI 538 : kiyA, AkriyA, vinaya ane ajJAna e cAra samavasaraNa [siddhAMto che, jene pravakatAo pRthaka-pRthaka rIte kahe che...ajJAnavAdI kuzala hovA chatAM prazaMsanIya nathI, saMzayathI rahita nathI. teo ajJAnI che ane jJAnIomAM vimarza karyA vinA mithyAbhASaNa kare che...vinayavAdI asatyane satya ciMtave che, asAdhune sAdhu kahe che, pUchIe to vinayane ja pramANa batAve che. teo ajJAnavaza kahe che ke mane A ja artha avabhAsita thAya che. kriyAvAdI bha4iNa ane kriyAne kahetA nathI. * vivecana-535 thI 538 :(535] A adhyayanano pUrva adhyayana sAthe A saMbaMdha che * sAdhu bhAvamArga sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 svIkArIne kumArga AzrIta paravAdIno mata samyaka jANIne choDI devo. tenuM svarUpa A adhyayanamAM kahe che. anaMtara sUtra sAthe teno A saMbaMdha - mahApajJa, dhIra ityAdi guNavAnuM samAdhimAM rahe, tema kevalinuM vacana che, paratIciMkano parihAra karavo e kevalIno mata che. temanuM svarUpa A pahelI gAthAmAM kahe che. 'cAra' saMkhyA che te bIjI saMkhyAnA niSedha mATe che. te cAre juduM juduM bolanArA paratIrthikonA samUharUpa che. te cArenA nAma temanA artha pramANe saMjJA ApIne kahe che - kriyA che tema kahenAra kriyAvAdI, kriyA nathI ema bolanArA akriyAvAdI, vinayavAdI ane ajJAnika, pi36] te kriyA-akriyA-vainayika-ajJAnavAdIne sAmAnyathI batAvI, temanA doSa batAvavA pahmAnapUrvathI kahe che - ajJAnavAdIo badhAM tatvo uDAve che, tethI atyaMta asaMbaddha che mATe pahelA tene kahe che - jemane ajJAna che athavA ajJAnathI nirvAha kare che te ajJAnI ke AjJAnI temane batAve che - ajJAnI ane kuzaLa chIe evuM bolanArA, ajJAnane ja zreya mAnanArA, mithyAvAdI che. jJAnanI kiMmata na samajavAthI, cittamAM je bhrAMti thaI hoya te zaMkAne dUra na karI zakavAthI ema kahe che ke - je A jJAnIo che, te paraspara viruddha vAditAthI yathArthavAdI nathI. jema ke - koI AtmAne sarvavyApI mAne che, koI asarvavyApI, koI aMgUThA jevo, koI cokhA jevo mAne che ityAdi. A rIte -x - teomAM eka vAkyatA nathI. koI atizaya jJAnI nathI, jenuM vAkya pramANa karAya ke koI bIjuM te samajAvanAra nathI, asarvajJa badhuM jANe nahIM. kahyuM che ke - kadAca koI sarvajJa hoya to paNa jene tevuM utkRSTa jJAna nathI te kevI rIte badhuM jANe ? vaLI tevA parijJAnanA abhAve tevuM saMbhava paNa nathI. - * * * * * * je kaMI dekhAya che, tenA traNa bhAga pADIe - sAmeno, vacalo, pAchalo. to mAtra sAmeno bhAga dekhAze. sAme dekhAtA bhAgamAM paNa sUma paramANu najare dekhAtA nathI. ema sarvajJanA abhAve, sarvajJathI yogya nirNaya na thavAthI, sarva vAdInA virodhI matathI sAmAnya jJAnI, pramAdIne ghaNAM doSa saMbhave che, mATe ajJAna ja sAruM che. jema ajJAnI koIne lAta mAre to paNa tenuM citta zuddha hovAthI doSano bhAgI na thAya, AvuM kahenAra mithyAvAdI che, te kaMI zaMkAthI rahita thatA nathI. jaiinAcArya kahe che-] AvuM bolanArane ajJAnI, anipuNa, samyagu jJAnarahita jANavA. teo kahe che - paraspara viruddha bolavAthI yathArthavAdI nathI te ThIka che, kemake te bolanArA asavajJanA siddhAMto mAne che. jo - x * sarvajJanA Agama mAne to kayAMya paraspara virodha na Ave kemake te sivAya sarvajJapaNuM siddha na thAya. kemake - x * jJAnanA saMpUrNa AvaraNo kSaya thavAthI, rAga-dveSa-mohavALA juThAM kAraNono abhAva che, tethI temanA kahelA AgamomAM virodha saMbhava nathI. [ityAdi caya vRttimAM noMdhAyela che, ame teno pUrNa ullekha ahIM karatA nathI. jiphAsue te mATe vRtti joIne tajajJa pAse samajavI.) sarvajJatAne bAdhaka pramANa kyAMya nathI, tenI vistRta carcA pratyakSa, anumAna,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/-/535 thI 538 upamA, arthApati, Agama pramANothI vRttimAM che. te lAMbI carcAthI siddha karyuM che ke sarvajJa che tema siddha thAya che. temanA Agamo svIkAravAthI matabhedo dUra thAya che. ityAdi - 4 - 4 - A rIte sarvathA te ajJAnavAdIo dharmopadeza prati anipuNa che, pote anipuNa hovA chatAM ziSyone upadeza Ape che ke - "ajJAna zreya che.' - x - zAkyo paNa prAyaH ajJAnavAdI che, kemake teo mAne che ke ajJAnIthI karAyela kRtyathI karmabaMdha thato nathI tathA bALaka, matta, sutelAnuM jJAna aspaSTa hovAthI temane karmabaMdha thato nathI. e rIte te badhAM paNa anipuNa jANavA. vaLI ajJAna pakSanA AzrayathI ane vagara vicAre bolatA teo mRSAvAdI che, kemake jJAna hoya to ja vicArIne bolAya che. vicAraNAnA jJAnathI ja satya bolAya che. paNa jJAna na svIkAre to vicArIne bolavAno abhAva thatAM temanuM bolavuM mRSA ja che. 23 [53] have vinayavAdIne jaNAve che - satpuruSonuM hita kare te satya-paramArtha - yathAvasthita padArtha nirUpaNa - mokSa ke mokSanA upAya bhUta saMyama te satya che. te satyane asatya ane asatyane satya mAnanArA, jemake - samyak darzana jJAna cAstri nAmaka mokSamArga satya hovA chatAM tene asatya mAne, vinayathI ja mokSa thAya evA asatyane satya mAne. asAdhu hovA chatAM vaMdanAdi vinaya mAtrathI tene sAdhu mAne, e rIte dharmanI barAbara parIkSA na kare, vinayane ja dharma mAne. te A sAmAnya mANasa jevA, vinaya karavAthI vainayika matavALA, vinayathI ja svarga tathA mokSanI prApti mAne che. 32-bhedavALA vinaya vaDe pharavAthI vinayacArIo che. temane koI dharmArthI pUche ke na pUche to paNa potAno abhiprAya Ape che ke - vinayathI ja svarga ke mokSa maLe. te vinayavAdI sarvadA sarva siddhi mATe vinaya ja grahaNa kare che. - 4 - te kahe che - sarve kalyANanuM mULa vinaya che. [538] gaNavuM te saMkhyA, upasaMkhyA eTale samyag yathAvasthita artha parijJAna. anupasaMkhyA-aparijJAnathI vyAmUDha mati te vainayiko potAnA AgrahamAM grasta thaI kevaLa vinayathI ja svarga, mokSa prApti kahe che. mahAmohAcchAdita teo kahe che ke phakta vinayathI ja amane svarga ane mokSa prApta thAya che. vicAryA vinA bolanAra to temane ja jANavA, kemake jJAna-kriyA vaDe mokSa maLe. te uDAvIne phakta vinayathI ja mokSa prApti batAve che. vaLI teo kahe che - sarvakalyANanuM bhAjana vinaya che, te paNa samyagdarzanAdi prApti bAda ja kalyANarUpa thAya che. kemake samyagdarzanAdi vinA ekalA vinayavALo bIjA guNone uDAvavAthI tiraskAra ja pAme che. icchita artha mokSa prApta thato nathI. teo ajJAnAvRtta che. icchita prApti mATe ayogya che. have akriyAvAdInuM darzana kahe che - navAvaLI eTale karmabaMdhathI khasI javAnA AcAravALA - lokAyatika zAkyAdi che. kemake teo AtmA ja nathI mAnatA. to kriyA ke tethI thato karmabaMdha kaI rIte saMbhave? temanA kahevA mujaba upacAra mAtrathI baMdha che. te kahe che ke - baMdhavALA ane baMdhana mukta muThImAM dabAvelA 24 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kabUtara jevA che, doraDAthI bAMdhela jevA nathI. bauddho AvuM mAne che ke sarva saMskAro kSaNika che ane asthine kriyA kyAMthI hoya ? skaMdha paMcakano svIkAra paNa kahevA mAtrathI che, paramArthathI nathI, ema teo mAne che. vicArelA padArtho jJAnathI AtmAne kaMIpaNa ApI devA samartha nathI. jema paramANu sudhIno avayava vicAravAthI samajAto nathI. tema vijJAna paNa jJeyanA abhAve amUrtanA nirAkArapaNAthI AkArane pAmato nathI. kahyuM che ke - jema jema arthane ciMtavIe tema tema vivecana vadhe, to jeno aMta ja nathI temAM ame zuM kahIe ? A rIte bauddho nAstiko ja che, temanA mate anAgata ke atIta kSaNa sAthe vartamAna kSaNa saMgatathI kriyA nathI. tadbhanita karmabaMdha paNa nathI. A pramANe akriyAvAdI nAstikavAdI karmabaMdhane uDAvavAthI kriyAne mAnatA nathI. akriya AtmA mAnanAra sAMkhyavAdI paNa akriyAvAdI che. tethI bauddha, sAMkhya, nAstiko vicAryA vinA pUrve kaheluM bole che ane kahe che ke - amArA bolavAmAM ja satya artha che. - 4 - have akriyAvAdInA ajJAnapaNAnuM vivecana kare che-- * sUtra-539 thI 542 : te saMmizrabhAvI potAnI vANIthI gRhIta che - je ananuvAdI che, te maunavratI che, te kahe che A dvipakSa che - ekapakSa che ema vALa prayoje che...te anabhijJa akriyavAdI vividharUpe zAstra AkhyAna kare che, je svIkAra karI aneka manuSyo para saMsAramAM bhame che...eka mata evo che - sUrya udaya ke asta thato nathI, caMdramAM vadhato ke ghaTato nathI, pANI vahetuM nathI, vAyu vAto nathI, saMpUrNa jagat zUnya ane mithyA che...jema netrahIna aMdha aMdha prakAzamAM paNa rUpa joI na zake tema nirupajJa akriyAvAdI kriyA na jue. * vivecana-539 thI 542 - [539] potAnI vANithI svIkArIne ke te arthane AMtarArahita prApta karatA, AvelA viSayane pratiSedha karanArA mizrabhAva te nAstiko kare che. vA zabdathI pratiSedha svIkAravAmAM teo astipaNuM ja mAne che. nAstiko potAnA ziSyone jIvAdinA abhAvane kahetA zAstra batAvatA AtmAne kartA, zAstrane karaNa ane ziSyone karmarUpe jarUra svIkAre che. jo teo badhuM zUnya mAnatA hoya to kardAdi traNenA abhAvathI mizrIbhAva thAya che. bauddho paNa mizrIbhAva yukta che. jemake - koI janAra ja nathI, to bauddha zAsanamAM cha gati kaI rIte kahI ? - x - 4 - temaja karma nathI, phaLa nathI AtmA kartA nathI, to cha gati kema thAya ? - X - X - kSaNanA asthitapaNAthI kriyAno abhAva thavAthI vividha gatino saMbhava nathI. bauddho badhAM karmone abaMdhanarUpe mAne che, buddha 500 jAtako upadeze che, te mujaba mAtA-pitAne haNanAra, buddhanA zarIramAM lohI kADhanAra, arhat vadha karavA, stUpane bhAMganArA e pAMce AvicI nakamAM jAya
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/-/pa39 thI 142 25 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda che. tethI potAnA zAstramAM batAvela sarva zUnyapaNe yukti rahita thaze. vaLI, janmajarA-maraNAdi bhedo nahIM thAya ane jIva astitva, kartRtva, karmatva [siddha thaze te kahe che - gAMdharvanagara tulya padArtho, svapna sama mAyA, jhAkaLanA pANI jevA mRgajaLa ityAdi bolavAthI spaSTatayA bauddhono mizrIbhAva pragaTa thAya che athavA judA judA kamano vipAka mAnavAthI teono visaMvAda spaSTa thAya che. jaiinAcAryo kahe che-] jo tamAro pakSa zUnya che, to mArA pakSano nivAraka kema thAya ? jo zUnya nathI tema mAnIza, to te mAro pakSa ja thaze. A rIte bauddho * x * nAstitva kahevA jatA astitva ja pratipAdita kare che. sAMkhyo paNa sarvavyApItAthI akriya AtmAne svIkAre che ane prakRtinA viyogathI mokSanA sadabhAvane mAnatA AtmAnA baMdha ane mokSane sva vANIthI sakriyatva svIkArI saMmizrIbhAva mAne che. kemake kriyA svIkAryA vinA baMdha mokSa sAbita na thAya. * x * A rIte lokAyatiko sarva abhAva mAnIne, bauddho kSaNika ane zUnyavathI ane sAMkhyo akriya AtmA mAnavA chatAM baMdha-mokSano sabhAva mAnIne saMmizrIbhAva mAne che. athavA bauddhAdine koI syAdvAdi prazna pUche to * x * uttara devA asamartha bane che tyAre - x * x - muMgAthI paNa muMgo thaI jAya che. te batAve che - syAdvAdIe kahela sAdhanano anuvAda kare te anuvAdI, tethI ulaTo ananuvAdI, te sad hetuthI vyAkuLa thaI mauna ja svIkAre che. bolyA vinA pratipaNAnuM khaMDana na karI zakavAthI potAno pakSa sthApe che ke A amAro pakSa che, teno koI pratipakSa nathI, amAro artha aviruddha-bAdhArahita che * x* e rIte teone dvipakSa che - X* virodhI vacana che Adi jainAcArye pUrve kahyuM che. athavA jainAcArya kahe che, amAruM darzana dvipakSa che - karmabaMdha, nirjarA. [wwAdi dadlao vRttikA batAvI che, te tajajJa pAse samajI levI, ahIM teno anuvAda karela nathI.] have teonA dUSaNo jaiinAcAryo] kahe che- [54] te cAvaka, buddha vagere akriyAvAdI ema kahe che, tethI sabhAva na jANanArA, mithyAtva paTalI AvRta AtmA paramAtmAne mAnavA chatAM judAM judAM zAstrone prarUpe che - jemake - prANIne dAnathI mahAbhoga, zIlathI sugati, bhAvanAthI mokSa ane tapathI badhuM siddha thAya che. vaLI pRthvI, pANI, agni, vAyu e cAra bhUto che, te sivAya sukha-du:kha bhogavanAra bIjo koI AtmA nathI, athavA A cAra paNa vicAryA vinA ramaNIya kahyA che, paNa kharekhara nathI. jema svata, indrajAla, mRgajaLa, be caMdra Adi AbhAsa mAtra che, tema badhuM Amarahita kSaNika che, mukti zUnyarUpa che - X - ityAdi vividha zAstro mAnanArA akriyAvAdI che. jaiinAcAryo kahe che-] paramArthane na jANanArA, je darzana grahaNa karIne ghaNAM manuSyo anaMta saMsAramAM bhaTake che temaja lokAyatiko sarva zUnya che, tema pratipAdita kare che, temAM koI pramANa nathI. kahyuM che - kudI AvelA tavo yukti abhAve siddha thatAM nathI, jo yukti che tema kahezo to te amAruM jaiinonuM tatva che, te siddha thAya to sarve sat che. te pratyakSa ane ekaluM pramANa nathI, paNa bhUta-bhAvinI bhAvanAthI, pitAnA nibaMdhanathI vyavahAra asiddha thatAM sarva saMsArI vyavahArano ucacheda thaze. bauddhone atyaMta kSaNikapaNuM mAnavALI vastuno abhAva lAgu paDe che. jaiinAcAryo kahe che-] je artha kriyA karanAra te ja paramArthathI satu che. kSaNa, krama vaDe arthakriyAne karato nathI, kSaNikavanI hAni thAya che, tema baMne sAthe kare che, tevuM bane nahIM, eka ja kSaNamAM sarva kArya thAya nahIM. ityAdi - 4 - bauddhoe karela dAnathI mahAbhoga maLe, te jaino paNa kaMIka svIkAre ja che. svIkRta vAta bAdhA karanAra na thAya. (541] vaLI zUnyatA batAvavA kahe che - sarva zUnyavAdIo paNa akriyAvAdI che. pratyakSa ugato dekhAto sUrya che, teno niSedha kare che, te batAve che - bauddha mata mujaba to savajana pratIta, jagamAM pradIpa sama divasAdi kALa vibhAgakArI sUrya paNa siddha na thAya, to teno udaya ane asta kyAMthI thAya ? - x * caMdramAMnI * * vRddhi hAni na thAya, parvatamAMthI jharaNAnuM pANI jhare nahIM, vAyu vAya nahIM, ityAdi. A saMpUrNa loka arthazUnya, nizcit abhAvarUpa zUnyavAdInA mata pramANe thAya. * x * have temanA matanuM khaMDana kare che- [54] jema koI janmAMdha ke pachI aMdha thayela, dIvAno prakAza chatAM ghaTa-paTa Adine joto nathI, tema te akriyAvAdIo ghaTa-paTa Adi vidhamAna vastu, tenI kriyA, halacala vagerene dekhatA nathI. kemake jJAnAvaraNAdi karmathI temanI prajJA-jJAna haNAyela che, tethI ja aMdhakArane dUra karanAra, kamalavanane khIlavanAra, sUryane jotA nathI. *x* kSINa thato caMdramA - X- pachI vRddhi pAmato saMpUrNa thayelo pratyakSa dekhAya che. nadIo - x * vahetI dekhAya che, vAyu vAto sparzAya che. jainAcAryo kahe che- tame A badhAMne mAyA, svAnAdi sama kaho cho te tamAruM kathana jUThuM che. kemake badhAno abhAva mAno to - x * tamArI mAnelI mAyAno paNa abhAva thAya, * * te sarve zUnya mAnatAM kahenAra ane sAMbhaLanAra baMneno abhAva thavAthI tamArI vyavasthA kema raheze ? tema ravapnane jAgrata avasthAmAM mAno cho, jAgRta avasthA abhAve ravaMAno paNa abhAva thAya - X - jAgRta avasthA mAnatAM tamArA mAnela sarvazUnyatAnI hAni thaze. svapna paNa abhAvarUpa nathI, kemake svapnamAM pUrve anubhavela dekhAya che. ityAdi - X * indrajALa paNa bIjuM tevuM satya hoya to thAya che. [ityAdi aneka dalIla vRttimAM jaNAvI che, je ame nodhala nathI. e rIte vidhamAna kriyAmAM niraddha buddhivALA ja akriyAvAdano Azraya laI beThA che, paNa aniruddha buddhivALA to yathAvasthita arthanA jJAtA ja hoya che. * * * * * * sUga-543 thI 546 : saMvatsara, svAnuM lakSaNa, nimitta deha uIE, bhUmikaMpa Adi tajI aSTAMga zAstronuM adhyayana karI, loko bhAvine jANI le che...koI nimitakanuM jJAna satya, koInuM viparIta hoya che. vidhAbhAvathI ajJAna kriyAvAdI vidhya bhAgamAM ja zreya
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 1/12/-/543 thI 546 mAne che...tIra lokanI samIkSA karI zramaNo ane zahANone yathAtathya batAve che. du:kha svayaMkRta che anyakRta nahIM mokSa jJAna+kriyAthI maLe che...A saMsAramAM te ja lokanAyaka ane TA che, je prajA mATe hitakara mArganuM anuzAsana kare che. he mAnavA jemAM praja Asakata che, yAtiH te zAzvata loka che.. - vivecana-543 thI 546 :- 54] saMvatsa-jyotiSa, svapna pratipAdaka graMtha, lakSaNa te zrIvatsAdika - x * nimita te vANI-prazasta zakunAdi, daihika te masa tala Adi, upapAta te ulkApAta, digdAha, dharatIkaMpa tathA aSTAMga nimitta bhaNIne. jemake bhUmi utpAtuM Adi navamAM pUrvamAM bIjA AcAravastumAMthI uddhata ane sukha-du:kha - jIvita-maraNAdi sAvanAra nimita bhaNIne lokone bhaviSyanI vAto kahe che. A rIte anyavAdIno zUnyavAdAdi upadeza apramANika ja che. [544] jainAcAryane paravAdI kahe che - zrutajJAna paNa jUThuM paDe che, jemake caudapUrva bhaNelA paNa cha rasthAna paDelA che, tevuM Agamo kahe che to aSTAMga nimittAnI bhUla kema na thAya? nimita zAstranA 1250 zloka, 12,500 zloka pramANa TIkA sADA bAra lAkha loka pramANa paribhASA che, temAM aSTAMga nimitajJamAM - x * paNa bheda che [bhedanA kAraNono sA] chaMda ke bhASA zailIthI liMga badalAtA, nimitajJanA bodhanI vikalatA, kSayopazama bhedAdithI nimitta kathanamAM phera paDe che - x * A rIte nimita zAstronuM moTApaNuM jANIne te akriyAvAdIo - X * vidhA na bhaNavI - x - ema kahI teno tyAga kare che. kiyAnA abhAve jJAnathI ja mokSa mAne che. - x - pAThAMtara mujaba akriyAvAdI mAne che - vidyA bhaNyA vinA ja ame A lokanA bhAvo jANIe chIe. evuM te maMdabuddhi kahe che ane nimita zAstra khoTuM hovAnA daSTAMta paNa Ape che * * jainAcArya temane kahe che, nA evuM nathI. samyam adhIta zrutanA arthomAM visaMvAda na thAya. jJAna vicAraNAmAM paDatA bheda ochA kSayopazamane kAraNe che, apamANanA viSamavAdathI samyak pramANamAM viSamavAdanI zaMkA lAvavI ayogya che. retInA raNamAM pratyakSa pANI dekhAvA chatAM koI na mAne to DAhyo mANasa tenI vAta mAnaze ? * * - X * ityAdi. sArI rIte vicArIne kArya karyuM hoya to vAMdho na Ave, Ave to pramANa karanArano pramAda che, temAM pramANano doSa nathI, e rIte sArI rIte vicArIne jyotiSa kahe temAM phaLano bheda thato nathI. evuM ja zukana-apazukanamAM jANavuM. bauddha zAstranI eka kRti che - ahIM bAra varSano dukALa paDaze. tame dezAMtara jAo. jatAM evA ziSyone gautama buddha pAchA bolAvyA. have tame na jazo, ahIM hamaNAM ja punyavAnuM bALaka janmyo che tethI sukALa thaze. A rIte badhAM nimitto lakSamAM rAkhavA joIe. [545] have kriyAvAdI matanA dUSaNo batAve che - teo jJAna vinA mAtra kriyAthI dIkSAdi lakSaNathI mokSa icche che - te evuM kahe che ke * mAtA che, pitA che, sArA karmanuM phaLa che. teo AvuM kema kahe che ? kriyAthI badhu siddha thAya che, evA potAnA abhiprAya mujaba lokane jANIne ame barobara vastu tatvanA jJAtA chIe, evuM svIkArIne sarva che ja, kaMI nathI evuM nathI. - teo AvuM kema bole che ? teo kahe che . jevI jevI kriyA, tevA tevA svarga-nakAdi phaLa. AvuM mAnanArA anyatIrthiko ke brAhANo kriyAthI ja mokSa mAne che saMsAramAM je kaMI sukhadu:kha che, te badhuM AtmAe pote karyuM che, bIjA Izare ke kALe nahIM, AvuM tad akriyAvAdamAM na ghaTe. akriyAvAdamAM to AtmAe na karela sukha-du:kha bhogavavAno paNa saMbhava che. * x * A pramANe teo akriyAvAdanuM khaMDana karI kriyAvAda sAdhyo. jainAcArya kahe che - AtmAne sukha-duHkha che, te sAcuM. paNa che ja evuM - X * ekAMta mAnatA to kyAMya nathI ema nahIM te Apatti Avaze, to loka vyavahArano uccheda thaze. ekalI kriyAthI jJAna vinA siddhi na thAya. * x * jJAna sahitanI kriyA ja phaLadAyI che. kahyuM che - paheluM jJAna ane pachI dayA. e rIte badhAM saMyata rahe - ajJAnI zuM karaze ? puca ke pApa kema jANaze? A rIte jJAnanuM paNa prAdhAnya che. ekalA jJAnathI paNa siddhi na thAya. kiyArahita jJAna paMgu mAphaka kAryasiddhi na kare, tethI jaiinAcAya] kahe che - jJAna, caraNa maLe to mokSa thAya. jJAnarahita kiyAnI siddhi aMdhanI jema na thAya. - x - A pramANe jANIne tIrthakara, gaNadhara Adie mokSa A pramANe kahyo che - jJAna ane kriyA baMne kAraNa rUpe che - x * tenA vaDe mokSa sAdhya che. tevA mokSane batAve che athavA A samosaraNa koNe kahyAM ? * x * kyAMya aTake nahIM, badhuM jANe te prajJA jJAna jemanuM che, te tIrthakaroe aniruddha prajJAcI anaMtarokta prakriyAthI samyagu pratipAdana karyuM. cauda rAja pramANa sthAvara jaMgama lokane kevaLajJAnathI jANIne tIrthakara kevalIe te kahyuM che. temane AdhAre sAdhuo ane zrAvako AvuM kahe che. lokokita paNa te ja che. pAThAMtara mujaba - jevo jevo samAdhi mArga che, tevuM-tevuM kahe che te darzAve che * saMsAra vartI jIvone asAtA udayathI duHkha ane sAtA udayathI sukha che, te potAnuM karela che, kALa ke Izvara kRta nathI. tenuM pramANa - badhAM pUrvakRta karmonA phaLa vipAka che, aparAdha ke upakAra karanAra bIja nimitta mAtra che. AvuM tIrthakarAdi kahe che - jJAna-kriyA sAthe maLe to mokSa maLe, baMne judA paDe to nahIM. kahyuM che ke - kriyA vinAnuM jJAna ke jJAna vinAnI kriyA nakAmI che, te zAzvata mata che ke jJAna-kriyA baMne sAthe joIe. [546] te tIrthakara gaNadharAdi atizaya jJAnIo A lokamAM cakSu mAphaka cakSavALA che, jema cakSu sanmukha rahelA padArthone jue che, tema teo paNa yathAvasthita padArthone pragaTa kare che A lokamAM te nAyaka che, sadupadeza dAnathI nAyako che. teo prANIone sadgati pamADanAra ane anartha nivAraka evo mokSamArga kahe che. vaLI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/-/543 thI 546 30 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra codarAjaloka ke paMcAstikAyAtmaka lokamAM dravyAstikAya naya mujaba je zAzvata vastu che, tene teo batAve che. athavA A pANigaNa loka saMsAramAM jema jema kAyama che, te batAve che. te A rIte - jema jema mithyAdarzananI vRddhi thAya tema tema A loka kAyama che, AhAraka vajIne badhe ja karmabaMdha saMbhave che tathA mahA AraMbhAdi cAra kAraNothI jIva narakA bAMdhe tyAM sudhI saMsArano uccheda na thAya athavA jema jema rAga-dveSAdi vRddhi thAya tema tema saMsAra paNa kAyama rahe che, jema jema kopacaya vadhe tema tema saMsAranI vRddhi jANavI, duSTa mana-vacana-kAyAnI vRddhithI saMsAvRddhi jANavI. A pramANe saMsAranI abhivRddhi jANavI. saMsAramAM janme te prajA eTale prANI che. he mAnava ! manuSyo ja prAyaH upadezane yogya che. - x - have TUMkamAM jIvonA bheda batAvI temanuM bhramaNa kahe che- * sUtra-pa43 thI 550 : je rAkSasa, yamalaukika, sura, gAMdhad, pRdI Adi kAyo, AkAzagAmI ane pRthvI Azrita pANI che, teo punaH punaH saMsAramAM bhame che..jene apAzma salila pravAha kahyo che, te gahana saMsArane durmokSa jANo. viSaya ane strImAM Asakata jIno vAraMvAra baMne lokamAM bhame che...ajJAnI pApakamoMthI kamakSaya karI zakadf nathI. dhIra akarmathI karmakSaya kare che. medhAvI lobhathI dUra rahe che, saMtoSI pApa nathI karatA... te sarvajJa lokanA bhUta-vartamAna-bhAvinA yathArtha jJAtA che, teo bIjAnA netA che, paNa svayaM niyaMtA, buddha ane aMta karanAra che. * vivecana-54 thI 550 :| [54] ahIM sakSasanA grahaNathI badhAM vyaMtaro levA. tathA paramAdhAmI Adi sarve bhavanapati, saudharmAdi vaimAniko, sUryAdi jyotiko, vidhAdhara ke vyaMtara vizeSa, pRthvI Adi cha kAyo levA. have bIjI rIte jIvabheda kahe che - je koI AkAzagAmI - caturtikAya devo, vidhAdharo, pakSI, vAyu tathA pRthvI Azrita - pRthvI, sApu, teuM, vAyu, vanaspati, be-traNa-cAra-pAMca indriyo te badhAM potAnA karmothI punaH punaH aneka prakAre paribhramaNa kare che. [548] A saMsAra sAgararUpa che tema tene jANanArA tIrthakara, gaNadhara Adie kahyuM che te svayaMbhUramaNa samudra mAphaka apAra che, koI sthalacara, jalacara tene oLaMgI zakatA nathI, tevo A saMsAra sAgara che, samya darzana vinA te oLaMgI na zakAya, te kahe che - 84 lAkha yoni pramANa A bhavagahana che, jemAM saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMta sthitika jIvo duHkhe karI mukta thAya che. Astikone paNa duratara che, to nAstikonuM zuM ? vaLI te bhavagahana saMsArane vizeSathI batAve che- A saMsAramAM sAvadha karma karanAra, kumArgamAM paDelA, khoTo mata pakaDelA, viSayomAM pradhAna strImAM Asakta athavA viSayo ane strImAM Asakta sarvatra satuM anuSThAnamAM sIdAya che. te viSaya ane strIrUpa kAdavamAM phaselA AkAza ke pRthvI athavA sthAvara ke jaMgama lokamAM bhaTake che. athavA mama vezathI pravajyA paNa avirati jIvanathI ke rAgadveSathI cauda rAjalokamAM svakRta karmathI bhaTake che. | [549] te vAdIo asat matane Azrita, mithyAtvAdi doSathI hArelA, sAvadhanisvadha bhedathI ajJAna chatAM karmakSaya mATe udhata thaI vivekahInatAthI sAvadha karma kare che. sAvadha karmathI pApano kSaya na thAya. ajJAnapaNAthI teo bALaka jevA che, have karma kema khape ? te kahe che. Azrava nirodha vaDe aMte zailezI avasthAmAM karma khape che. mahAsattA vaidha roga maTADe tema te karma haNe che. buddhivALA te medhAvI - hitanI prApti ane ahitano tyAga dvArA parigrahane choDIne vItarAga mAphaka saMtoSathI avItarAga hovA chatAM athavA lobha choDavAthI saMtoSI evA te sAdhuo pApakarma na kare. pAThAMtara mujaba lobha ane bhaya athavA lobhathI thatAM bhayane choDIne saMtoSI banelA che. A rIte lobhAtIta paNAthI pratiSedhano aMza batAvyo. saMtoSathI vidhino aMza batAvyo. athavA lobhAtItathI samasta lobhano abhAva ane saMtoSIthI avItarAgad chatAM ulaTa lobhano abhAva darzAvI bIjA kaSAya karatA lobhanI pradhAnatA batAvI. lobha choDe te pApa na ja kare. [550] jeo lobhane choDe che, te kevA thAya? te kahe che - te vItarAga ke aAkaSAyI thaI paMcAstikAyAtmaka prANilokanA pUrvajanma Acarita, vartamAnamAM thatA ke bhavAMtarabhAvi sukha-du:khone jevA hoya tevA jANe che. virbhAgajJAnInI jema viparIta jotA nathI. AgamamAM kahyuM che ke he bhagavan! mAyI mithyAdaSTi aNagAra rAjagRhImAM rahI vANAsInA rUpo jANe, dekhe ? virbhAgajJAnI hovAthI te dekhe paNa pheraphAravALuM dekhe, ityAdi. bhUtabhAvi-vartamAnane jANatAM kevalI ke cauda pUrvadhara saMsAramAM rahelA bIjA bhavyajIvone moDhA prati laI jatA upadeza denAra che, teo svayaMbhuddha hovAthI bIjA dvArA doravatA nathI - x * tethI ananya netA che. hitAhitanA prApti-parihAramAM tenA koI netA nathI. teo tIrthakara, gaNadharAdi buddha che. teo bhavano athavA saMsAra upAdAna bhUta karmano aMta karanArA che. jyAM sudhI bhavano aMta na kare tyAM sudhI pApa na kare te batAve che- * sUtra-papa1 thI pa54 : jIvanI hiMsAnI jugupsA karanArA te hiMsA karatA - karAvatA nathI. te dhIra sadA saMyama prati jhukelA rahe che, paNa keTalAMka mAga vANIthI vIra hoya che...te bAla ke vRddha badhAMne Atmavata jue che, A mahAna lokanI upekSA karI te baddha apamatomAM paddhijana kare...je svayaM ke bIjA pAse jANIne dharma kahe che, te sva-paranI rakSA karavA samartha che, te jyotibhUtanI pAse sadA rahevuM joIe...je AtmAne, gatine, Agatine, zAzvatane, AzAtane, janma, maraNane, vanane ane upapatane jANe che.... * vivecana-551 thI 554 - [papa1] pratyakSa ke parokSajJAnI, tatvane jANanArA sAvadha anuSThAnane jIvahatyAnA
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/-/551 thI 554 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 bhayathI tathA pApane dhikkAranArA hovAthI pote kare nahIM, karAve nahIM, anumode nahIM, juThuM na bole, na bolAve, anumode nahIM, e rIte bIjA mahAvrato paNa samajI levA. haMmezA saMyata, pApa-anuSThAnathI nivRtta, vividha saMyamAnuSThAna prati jhukelA rahe che. te dhIra che, keTalAMka heya-upAdeyane jANIne, samyak parijJAthI - "je jinezvare kahyuM te niHzaMka che, evo nizcaya karI, karma vidAraNamAM vIra bane che athavA parISaha upasargonA vijayathI vIra bane che. pAThAMtara mujaba-keTalAMka bAkarmI, aA savI. jIvo jJAnathI ja vIra hoya che, kriyAthI nahIM. paNa mAtra jJAnathI mokSa na maLe. jemake zA bhaNelo mUrkha bane che, je kriyA kare te ja vidvAna che. vaidha mAtra davAnA jJAnanI roga dUra kare. [55] te bhUto kayAM che ? jenA AraMbhathI sAdhu Dare che? je kuMthuA Adi sUma jaMtuo x - ke bAdara zarIravALA moTA prANIo temane Atmavat mAne. sarvalokamAM jeTaluM mAruM pramANa che, teTaluM ja kuMthuAnuM che, jema mane du:kha apriya che, tema lokamAM badhA jIvone che, badhAM jIvone duHkhathI udvega thAya che. AgamamAM kahyuM che - he bhagavan! pRthvIkAya jIva AkAMta thaI kevI vedanA vede ? ityAdi. koIpaNa jIvane AkramaNa ke saMghana na karavuM evuM samajIne cAle te dekhato che. vaLI A lokane mahAta jANe che, kemake i jIvanikAyo sUkSma-bAbara bhede bharelo che, mATe mahAna che athavA loka anAdi anaMta kALa vyApta che. vaLI keTalAka bhavyo paNa badhA kALa vaDe mokSe javAnA nathI. [arthAtu kALano aMta nathI, tema jIvano aMta nathI.] je ke dravyathI cha dravya hovAthI, phogathI cauda rAja pramANathI loka avadhi sahita che. paraMta kALathI ane bhAvathI anAdi anaMta hovAthI, paryAyonI anaMtatAthI A loka mahAtta che, tema jANa. A pramANe lokanuM svarUpa yathArtha jANanAro tatvajJA sarve prANisthAnone azAzvatA jANIne A avizvAsya saMsAramAM lezamAtra sukha nathI tema mAnato saMyamAnuSThAyI yationI sAthe rahIne nirmaLa saMyama pALe athavA paMDita banI, gRhasthomAM na lapaTAtAM saMyama anuSThAnamAM vicare. pipara] vaLI - je svayaM sarvajJa hoya te AtmAne ane traNe lokamAM rahela jIvo ke padArthone joto lokanuM svarUpa jANIne tathA gaNadharAdi ane tIrthakAdi pAsethI padArtho jANIne bIjAne upadeza Ape. Avo sAdhu heya-upAdeyano jJAtA, potAne saMsAramAMthI bahAra kADhavA samartha hoya che temaja bIjAne paNa sadupadeza dAnathI tAravA yogya che. sarvajJane ane jAte ja badhuM jANanAra tIrSaka dine tathA bIjAthI bodha pAmanAra gaNadharAdine padAniA caMdrAdi mAphaka prakAza dvArA Atmahita icchatA, saMsAra du:khathI udvigna, potAne kRtArtha mAnato [sAdhu haMmezA gura samIpe vase. kahyuM che ke - jeo gurukula vAsane choDatA nathI, teo jJAnanA bhAgI thAya che, darzana ane sAtrimAM sthira thAya che, cAvajIva dhanyavAdane pAtra che. gurukulavAsamAM koNa rahe ? te batAve che - jeo karma pariNati vicArIne manuSyajanma, AyAdinI durlabhatA jANIne zruta-cAstri nAmaka sArAdharmanI prApti ke kSAMti Adi dazavigha sAdhu dharma athavA zrAvakadharmane vicArIne ke jANIne te ja dharma yayota anuSThAnathI pALe, cAvajIvana gulavAsa seve athavA jyoti svarUpa AcAryane satata seve. teo AgamajJa, dharmane vicArIne lokanA svarUpane kahI batAve che [554] je AtmAne paraloke janAro, zarIrathI judo, sukha-du:khano AdhAra jANe che ane AtmahitamAM pravarte che, te AtmajJa che. te ja AtmajJa che ityAdi kriyAvAda bIjAne kahevA yogya che. vaLI je vaizAkha sthAnastha, keDe be hAtha rAkhIne puruSAkAra lokane tathA anaMta AkAzAstikAyane jANe che, jIvo nAraka, deva, tiryaca, manuSya kyAMthI AvyA, te Agamana ane kevA karmothI nArakAdimAM utpanna thaze ? ema jANe che, tathA anAgamana jANe che, kyAM javAthI Agamana na thAya ? tyAM javAno upAya che samyagudani-jJAnacAstriAtmakane je jANe che, sarva karmakSayarUpa siddhi - te lokANe rahela sthAna ke je sAdi anaMta che, te jANe. je zAzvata, sarva vastu samUha dravyAstika nayathI nitya che ane paryAya nayathI je pratikSaNa vinAzarUpa anitya che, baMne sAthe letA nityAnitya che tema jANe che. AgamamAM kahyuM che - nairayika dravyArcathI zAzvata ane bhAvArthathI azAzvata che, tema bIjA paNa tiryaMcAdi jANavA athavA nirvANathI zAzvata saMsAracI azAzvata che, kemake saMsArI jIvo svakRta karmavaza sarvatra bhame che. tathA jAti te nAkAdi janma lakSANa, maraNa te AyukSaya lakSaNa, janme te jana, temano upAta je jANe che, A upapAta naka ane devamAM thAya che, ahIM janmamAM jIvonuM utpatti sthAna yoni kahela che. te saciva, acita, mizra tathA zIta, uSNa, mizra tathA saMvRta, vivRta, mizra Adi - 27-bheda che. tirthaya, manuSyanuM maraNa, jyotika vaimAnikanuM cyavana, bhavanapati, vyaMtara, nArakonuM udvartana kahevAya che - vaLI - * sutra-papa5,556 : je jIvonI vividha pIDAne, Azrava ane saMvarane jANe che, duHkha ane nirjarA jANe che, te kiyAvAdanuM kathana karavA yogya che...sAdhu zabada, rUpamAM Asakata na thAya, gagha, rasamAM TheSa na kare, jIvana-maraNanI kon na kare, saMyamayukta thaI, mAyArahita banIne vicare. * tema huM kahuM chuM - * vivecana-555,556 : | [555] jIvone svakRtu kamanA phaLone bhogavavA nakAdimAM vividha ke virUpajama, maraNa, jarA, roga, zokanI zarIra pIDAo ane tenAthI bacavAnA upAyo je jANe che arthAt sarvArthasiddhathI sAtamI naraka sudhI badhAM jIvo karmasahita varte che. temAM bhAre karmIo sAtamI nakamAM janArA hoya che, evuM je jANe che tathA jenAthI ATha prakAranA karmo Ave te Azrava, te prANAtipAta ke rAgadveSa ke mithyAdarzanAdi rU5 che. te tathA Azrava nirodharUpa saMvara-x-, puSya, pApane je jANe tathA asAtA udaya rUpa ke tenA kAraNa ane tethI viparIta te sukhane je jANe che ane tapathI
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/555,556 nirjarAne je jANe che. karmabaMdha ane nirjarane tucatA vaDe je jANe che, tethI ja kahyuM che ke jevA ane jeTalA saMsAranA hetu che, tevA - teTalA nirvANanA hetuo che, A badhuM jANe te ja * x * kiyAvAdane bolavA yogya che. arthAta jIva che, punya che, pApa che, pUvayiti karmanuM phaLa che tevo vAda. jIvAdi nava padArtho che. je AtmAne jANe, tenAthI "jIva', lokagI 'ajIva', gati AdithI svabhAva batAvyo. AzravasaMvara sIdhA kahyA. du:kha vaDe pu-pApa lIdhA *x* nirjara-x* lIdhI, tenA phaLarUpa mokSa batAvyo. A badhAM vaDe * * kiyAvAda svIkAryo, je A padArtho jANe che te paramArthI kisAvAda gaNe che. prina] bIjA darzananA padArtha parijJAnathI samyagraMvAdapaNuM kema svIkAratA nathI ? - temAM kahelA padArtha yuriyukata lAgatA nathI. jemake taiyAyika darzanamAM pramANa, prameya, saMzaya, prayojana, daTAMta, siddhAMta, avayava, tarka, nirNaya, vAda, jA, vitaMDA, hetvAbhAsa, chala, jAti, nigraha sthAna e soLa padArtho kahyA che. tenI vyAkhyAne saMkSepamAM ahIM noMdhI che, jijJAsuoe vRtti jovI ane abhyAsu pAse samajavI.] 1- pramANa- sopAdeya nivRtti pravRttirUpapaNe jenAthI padArtha oLakhAya che. pramANanA cAra bheda-pratyakSa, anumAna, upamAna, Agama. temAM indriyonI najIka je padArtha hoya te saMbaMdhI jJAna * x pratyakSa pramANa. jainAcArya kahe che A pratyakSatA ayogya che, jemAM AtmA athAhaNa prati sAAtuM jANe dekhe te pratyakSa che, je avadhi, mana:paryava ane kevalajJAna che. indriyathI thatuM jJAna to parokSa che. A rIte amai, jpamA, Agama pramawsI caya ane lAcAryano uttara vRttimAM jovo.) Agama pramANamAM paNa kevalInA vacano ja pramANabhUta che. -2- prameya grahaNa paNa indriya arthapaNAthI kahela che. jainAcArya kahe che- te yukitathI siddha nathI. dravya sivAya prameya guNo rahI na zake ane dravya letAM tenA guNo aMdara AvI gayA, to dA levAthI zo lAbha ? AtmAne jIva padArthapaNe grahaNa karyo che, zarIra-ijyiAdi ajIva che. buddhi upayoga e jJAnano bhAga hovAthI teno jIvamAM samAveza thaI jaze, manamAM dravyamanA pudgalarUpe hovAthI ajIva che, bhAva mana AtmanA jJAna guNarUpe che mATe jIvamAM lIdhuM - x * x * ityAdi. 3- saMzaya - A zuM che ? evo anizcita pratyaya te saMzaya. -4- prayojana * jene uddezIne udhama kare te prayojana. -pa- daSTAMta * jyAM avipatipatti karavA mATe je viSaya kahevAya te -6- siddhAMta - cAra prakAre che : (1) pramANo vaDe prameyanuM grahaNa, (2) samAna taMtra siddha paNa parataMtra asiddha, (3) eka siddha thatA bIjA arcanI anusaMgathI siddhi thAya te, (4) abhyapagama siddhAMta -- avayava * pratijJA, hetu, udAharaNa, upanaya, tigamata e pAMca che. -8* take * saMzaya pachI bhavitavyatA pratyayarUpa saMdarya vicAraNA. [43] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra -- nirNaya - saMzaya, tarka bAda bhAvi nizcayAtmaka pratyaya. -10- vAda - pramANa, tarka, sAdhanothI upAlaMbha * x * pakSa, pratipakSa. -11- jaya - vAda jItavA mATe chaLa AdithI karAya che. -12- vitaMDA - pratipakSa sthApyA vinA mAthAphoDa karavI te. 13- hevAbhAsa - asiddha, anekAMtika, viruddha evA hetuo. -14- kaLa - kahenArano artha badalI pUrvanA arcano ghAta kare. -15- jAti - dUSaNAbhAsarUpa hovAthI avAstava che. -16- tigrahasthAna - vAdakAle vAdI ke prativAdI jetApI pakaDAya. [ahIM mar16-muddA joyA che, tenuM sthApana ane vArya dvArA tenuM khaMDana vRttimAM vistArathI che, te viroSa jJAtA pAse samajavuM.) 0 have vaizeSikanI vAta kahe che - vaizeSike kahyuM temAM paNa tava nathI. jemake dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa, samavAya e cha tavo mAne che. temAM dravyanA nava bhedo - pRvI, pANI, agni, vAyu, AkAza, kALa, dizA, AmAM, mana. jainAcArya tenuM khaMDana kare che. pRthvI, pANI, agni, vAyu e cAra bhinna dravya nathI - 4 - AkAza ane kALane ame dravya kahyA ja che dizA e AkAzano ja bhAga che, pads dravya nathI. AmAne ame jIvadravya mAnela ja che. dravya mana pudgala rUpa che. vRittikArazrIe vaizeSika matanuM khaMDana vistatupaNI kare che, ame noMdhela nathI, jijJAsue daf abhyAsI pAse samajI levuM) che have sAMdhya darzananuM varNana kare che - temanuM mAnavuM che ke prakRti, AmAnI sAthe maLatAM A sRSTi utpanna thayelI che. prakRti satva, raja ane temanI sAkhyAvasthAthI utpanna thAya che, tenAthI mahAnuM ane mahAnatAthI ahaMkAra utpanna thAya che, tenAthI 11-indriyo pAMca tamAma thAya che, tenAthI pAMcabhUta thAya che, zaitI punuM svarUpa che te akadI, nirguNa ane bhokatA che. ityAdi * * * * * * * * * jainAcAryae temanuM khaMDana karela che - x * x * kemake evuM kyAreya na hatuM ke AvuM jagatuM na hoya. ityAdi * * * * * * * * * vaLI AtmA akatapaNe mAnavAthI kRtano nAza ane amRtanA Agamano doSa lAgaze ane baMdha ane mokSano abhAva thaze. guNarahita AtmA mAnatA jJAnarahita AtmA thaze. tethI jJAna vinAnuM sAMkhyanuM bolavuM bALapalApa mAtra che. - 7 have bauddha matanuM nirUpaNa kare che - temanA mAnelA bAra Ayatano che. te A pramANe - pAMca indriyo, tenA pAMca viSayo, zabdAyatana [mana] ane dhamayitata. * x * A bAra Ayatana mATe pratyakSa, anumAna e be pramANo teo mAne che.. jainAcAryo kahe che... ame pAMca indriyo "jIva'mAM lIdhI che, bhAvendriyo jIvamAM grahaNa karI che. rUpa Adi viSayo ajIva hovAthI jugha gaNelA nathI. zabdAyatana yugala rUpa hovAthI zabdane ajIvarUpe grahaNa karyo che. *x* dharmAtmaka sukha-du:kha zAtA-azAtA udayarUpe
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12/555,556 RT sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra che zrutaskaMdha-1 adhyayana-13 "cAthAtathya" zrI - X - X - X - X - X - X - X - che * x * tenuM kAraNarUpa karma pudgalarUpe hoya te ajIva che. ityAdi * * * * * vRttikAra lakhe che ke "bIje sthaLe bauddhamatanuM khaMDana karela che, tethI ahIM karela nathI. A ja rIte mImAMsaka tathA lokAyata matanuM tatva sAdhue sva buddhie vicArI levuM." - X - X - [554] have adhyayananA upasaMhAramAM samyavAda parijJAna phaLa dazavitA kahe che - veNu, vINA Adi kAnane sukhadAyI, rUpa te nayana AnaMdakArI, temAM Asakti na karato, sagI na thAya. tathA kucita kalevarAdi gaMdhamAM, tapAta zanAdimAM dveSa na kare. ahIM evuM kahevA mAMge che ke - manojJa, amanojJa zabdAdi viSayomAM rAgadveSa na karato asaMyamajIvita na vAMche. parISaha-upasargothI maraNa na vAMche. athavA jIvitamaraNamAM abhilASA na rAkhI saMyamanuM pAlana kare. mokSArthI grahaNa kare te saMyama, temAM ke tenA vaDe gupta rahe athavA mithyAtvAdi ATha prakAranA karma na baMdhAya mATe manavacana-kAyAthI gupta ane samita rahe tathA mAyA mukta rahe. * * * zrutaskaMdha-1 - adhyayana-12 "samosaraNa"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa * bhUmikA : samosaraNa nAmaka bAramuM adhyayana kahyuM, have teme kahe che, teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM paravAdI mato batAvyA. tenuM nirAkaraNa karyuM. te yAyAvacca vaDe thAya che, te ahIM kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakamadvAramAM A adhikAra che - ziSyonA guNa batAvavI. vaLI pUrvanA adhyayanomAM dharma, samAdhi, mArga, samosaraNamAM je satya yAyAtathya che ane je viparIta ke anyonuMviparIta ke vitA che, te paNa ahIM thoDAmAM batAvaze. nAma nikSepe cAyAtathya nAma che. te kahe che [ni.122 thI 126-] A adhyayanuM yAyAvacca e nAma che. te kathA tathA zabdane bhAva pratyayathI thayuM che. temAM tathA zabdano nikSepo kare che - ahIM yathA zabda 'A' anuvAdamAM varte che. tathA zabda vidheya arthamAM che. te A pramANe - jema A kaheluM che, tema tamAre karavuM. anuvAda, vidheyamAM vidheyano aMza ja mukhya bhAve che. athavA yathAtathya eTale tathya, tenuM ja nirupaNa kare che. temAM tathAbhAva tathya-yathAvasthita vastutA che. te nAmAdi cAra bhede che. temAM nAma sthApanA sugama che. - x - dravya tathya - je je savitAdino svabhAva dravyanuM mukhyapaNuM che tenuM svarUpa che. jemake jIva-upayoga lakSaNavALo che, pRthvI kaThina lakSaNA, pANI drava lahANA che. manuSyano je mAdavatAdi svabhAva, acita dravyamAM gozISa caMdana, ratnakaMbalAdinA uttama guNa, te teno svabhAva che. jemake ratnakaMbala-unALAmAM ThaMDaka ane zIyALAmAM uNatA Ape che. - 4 - bhAvatathya - niyamathI audAyikAdi cha bhAvamAM jANavuM. (1) dayika-karmanA udayathI nivRta, karmanA udayathI prApta gati Adi anubhAva lakSaNa. (2) opazamika - karmanA upazamathI nivRta, karmono anudaya lakSaNa, (3) kSAyika-karmanA kSayathI thayela, apratipAti jJAna-darzana-cAstri lakSaNa. (4) kSAyopazama-kSaya ane upazamathI thayela, AMzika udaya-upazama lakSaNa. (5) pAriNAmika-pariNAmathI nivRta, jIvaajIva-bhavyatvAdi lANa. (6) sAnnipAtika-pAMce bhAvonA hika Adi saMyogathI nipajJa che. - athavA - AtmAmAM rahela te bhAvatathya cAra prakAre che - jJAna, darzana, cAstri, vinaya tathya. temAM jJAna tathya che mati Adi jJAnapaMcaka vaDe avitatha viSaya samajAya te. darzana tathya - zaMkAdi aticAra hita jIvAdi tatvanI zraddhA. cAstri tathya - bAra prakAre tapa ane sattara prakAranA saMyamamAM sabhya kriyA. vinayatathya-4ra bhede vinayamAM - jJAna, darzana, cAstri, aupacArika rUpe yathAyogya anuSThAna karavuM che. jJAnAdinuM
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/13/-/bhUmikA satya sevana. ahIM bhAvatathyano adhikAra che, te prazasta-apazasta be bhede che, temAM ahIM prazastano adhikAra batAvatA kahe che je prakAre, je paddhatithI sUga racela che, te prakAre tenI vyAkhyA karavI te batAve che - AcaraNamAM mUkavuM. athavA siddhAMta sUtranuM cAstri ja AcaraNa che eTale sUra pramANe ja vartavuM te yAjAtathya jANavuM. pUrvArdhano bhAvArtha pAchalI aDadhI gAthAthI kahe che . je vastunuM svarUpa, je arthane AzrIne sUNa banAvela che, te vidhamAna arthamAM yathAvata vyAkhyA karatA saMsArathI pAra utAravAnA kAraNavathI prazasya ke mAthAtathya che. vivakSita arthamAM avidhamAna ke saMsAra kAraNavathI niMdanIya hoya to samyagu rIte na AcaratA athavA yAyAvacca kahevAtuM nathI. ukta kathanano sAra e ke - sUtra jevuM che, te ja artha kahevo ane te ja pramANe vartavuM, te saMsArathI tAravA samartha che ane te yathAtathya che. paNa tevo artha na kare, tema na varte to saMsAra kAraNava ke niMdanIya hovAthI mAthAtathya nathI. * x * A ja vAta deTAMtathI batAve che sudhamasviAmI, jaMbU, prabhava, AryarakSitAdithI paraMparAmAM Avela je vyAkhyA karI te A rIte - vyavahAranayathI karAtu karyuM kahevAya, paNa kutarka-madathI mithyAtva daSTi vaDe huM nipuNa-sUkSama buddhi chuM ema mAnIne sarvajJa praNita arthane dUSita kare - anyathA karI 'karatuM karyuM' ema bole ane kahe ke * mATIno piMDa hAthamAM levAthI ghaDo na banI jAya, A rIte 'huM paMDita chuM' ema mAnI jamAlI nikUva mAphaka sarvajJanA matane lopatA pote nAza pAme che, saMsAcakamAM bhame che. te jANato nathI ke mATI khodavAthI ghaDo banAvavA sudhI banAvanAranuM lakSya ghaDA rUpe ja hoya che. A pramANe ja lokavyavahAra che. * * * * * have anyathAvAdanuM phaLa kahe che je sAdhu muzkelIe thoDI vidyA bhaNI, madathI sarvajJa vacananA eka aMzane anyathA kahe che, te saMyama, tapa karavA chatAM te zarIra mananA du:khono vinAza karI zakato nathI. kemake te AtmagarvI mAnasathI pote ja siddhAMta-arcano jJAtA che, bIjuM koI nathI, tema mAne che. sAdhu varSe AvA mAnIne tajI devo joIe. jJAnIe jAti Adi mada na karavo joIe, to jJAnamada kaI rIte karI zake ? kahyuM che - jJAnathI mada dUra thAya, paNa jJAnano ja mada kare, to tene koNa dUra kare ? davA ja jhera banI jAya to vaidha zuM karI zake ? nAma nipajJa niphopo gayo. * x * x * have sUtra kahe che* sUjha-553 thI 560 : huM yathAtathya, jJAnanA prakAra, jIvanA guNo, sAdhunuM zIla, asAdhunuM kuzIla, zAMti ane azAMtine pragaTa karIza...dina-rAta samusthita, tIrthakarothI dharma prApta karIne samAdhimAganuM sevana na karanAra nikula potAne zikhAmaNa denArane ja kaThora zabdo kahe che...je vizuddha mAgane ahaMkArathI dUSita kare che, 38 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 AtmabuddhithI viparIta artha parUpe che, jJAnamAM elkita thaI misyA bole che, te uttama guNanuM bhAjana na bane...je pUchavA para gurunuM nAma chUpAve che, te potAne mokSathI vaMcita kare che, asAdhu chatAM potAne sAdhu mAne che, te mAyAvI anaMta vAtane pAme che. * vivecana-553 thI 560 : [55] anaMtara sUtra sAthe A sUtrano saMbaMdha A che - "mAyAthI mukta thAya che.'' bhAvavalaya te rAgadveSa. tenAthI mukta ja mAthAtaNya thAya. A saMbaMdhe Avela saNanI vyAkhyA - yathAtathya te paramArthathI tava che. paramArtha te samyaga jJAnAdi che, te kahe che - jJAna prakAra eTale - x * temAM samyagradarzana, cAstri levA. samyam darzanamAM pathamika, payika, lAyopathamika levA. cAritramAM vratadhAraNa, samiti rakSaNa ane kapAya nigraha Adi levA. A rIte samyak jJAnAdi prANInA uug guNone huM kahIza. vitatha AcArInA doSone batAvIza. puruSonA vicitra svabhAvane - prazasta aApazarata svabhAvane huM kahIza. * * * sapuruSanA sArA anuSThAno, je sabhya darzana-jJAna-cA>>ivAnuM sAdhuno zrutacAritravAnuM sAdhuno zruta-vyAtrirUpa dharma ke durgatimAM jatA jIvane dhArI rAkhe te dharmane, zIlo, saMpUrNa karmakSaya rU5 zAMtine, huM pragaTa karIza tathA asat evA paratIrthika, gRhastha ke pAsyAdinA adharma-pApa, azIla, anirvANarUpa azAMti, saMsAra bhramaNane huM kahIza. * x - [558] jIvonA judA judA guNadoSarUpa svabhAvane huM kahIza * evuM je kahyuM, te batAve che - rAtadina samutthita thaI sAruM anuSThAna karanArA mRtadharo tathA tIrthakaro pAsethI zrata-cAri dharma, saMsAra pAra utaravA pAmIne paNa karmodayathI maMdabhAgye jamAli Adi mithyA madathI, tIrthakara Adie kahela samyagu darzanAdi mokSa paddhatine je sevatA nathI te nikUvo ane boTiko, svaraci racita vyAkhyAyI nirdoSa evA sarvajJa praNIta mArgano nAza karI, kumArga parUpe che. teo kahe che - A sarvajJa che ja nahIM ke "karAtu karyu" evuM pratyakSa viruddha kahe che. tathA je pAtrAdi parigrahathI mokSamArgane batAve che. A rIte sarvajJa kathanamAM zraddhA na karatA, je zraddhA kare che tevA mana-zarIranA DhIlA sAdhuo paNa Aropita saMyamabhAra sahana karavAmAM asamartha kyAreya viSAda pAme che. temane bIjA AcAryo vasalatAthI subodha Ape tyAre te upadezadAtA puruSane ja niSThura vayano kahIne niMde che. [papa9] vaLI vividha prakAre kumArga prarUpaNA nivArI nirdoSa banAvela, vizodhita samyagu darzana-jJAna-cAritra nAmaka mokSamArga che, tene sva AgrahathI grasta goThAmAhila mAphaka pUvaciArya kathita ane maroDe che. AvA abhimAnI svaraci vyAkhyA paddhatithI vyAmohita thaI, AcArya paparAthI AvelA arcane anyathA karIne-maroDIne vyAkhyA kare che. teo sUjhanA gaMbhIra arthane karmanA udayathI yathAvat pariNAmavavAne asamartha ane potAne paMDita mAnatA usUtra prarUpaNA kare che. * x * potAnA A asa
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/-/553 thI 560 40 AgrahathI anAdhAra evA te ghaNAMne amAnya thAya che ane jJAnAdi guNonA pote bhAjana thAya che. bhaNanAramAM ATalA guNo hoya che - "zravaNa, pratikRcchA, uttara sAMbhaLe, grahaNa kare, tarka kare, dhAraNa kare, te pramANe varte." athavA gurU zuSAthI samyam jJAnano bodha thAya, tethI samyak cAstri, tethI sakala karma kSayarUpa mokSa - AvA uttama guNo nikUvane na thAya. pAThAMtara mujaba te samyam jJAnAdI guNone pAka thato nathI. kemake te anartha saMpAdakavathI asat abhinivezI thAya che athavA - 4 - guNorahita ane doSayukta thAya che. -x- kemake je koI avAjJAnathI kadAgrahI thaI, zrutajJAnamAM zaMkA lAvI mRSAvAda bole che. jemake sarvajJa praNita AgamamAM AvA vacanA na hoya athavA teno artha Avo na thAya. athavA abhimAnathI jUThuM bole. - 4 - (560] vaLI jeo paramArthane na jANatAM tuccha buddhithI ahaMkArI banelAne koI pUche ke tame A satra konI pAse bhaNyA? tyAre te madathI potAnA AcAryanuM nAma chapAvI koI prasiddha nAma Ape athavA kahe ke meM A jAte ja vAMcela che, e rIte gurane gopave. athavA pramAdathI bhUle paNa AyAyadi pAse AlocanA avasare pUchatA, potAnI niMdA thavAnA bhaye mAyAthI jUThuM bole. A rItanA nikUvapaNAthI te jJAnAdi ke mokSathI vaMcita rahe che. AvA anuSThAna karanAra sAdhuo *x * tatvathI asAdhu chatAM garvathI potAne sAdhu mAne, paraMtu teo anaMta vinAzane pAme che athavA * x * anaMtakALa saMsAramAM bhramaNa karaze. kemake temanAmAM be doSa che - pote asAdhu che, bIjuM potAne sAdhu mAne che. kahyuM che ke - ajJAnI, pApa karavA chatAM potAne zuddha kahe tethI bamaNuM pApa kare che A rIte teo garvanA doSathI bodhilAbhane haNIne anaMta saMsArI thAya che. A rIte mAna vipAkane batAvI have krodhAdi kaSAya kahe che * sUtra-pa61 thI pa64 - je krodhI che te aziSTa bhASI che, zAMta kalahane pradIpta kare che, te pApakama sAMkaDA mArge jatAM AMdhanI mAphaka duHkhI thAya che...je kalahakArI, anyAyAbhASI che. te samabhAvI, kalaharahita na bane. je AjJApAlaka che te lajA rAkhe che, ekAMta daiSTi che te sAmAyI che...guru zikhAmaNa Ape tyAre je koi na kare te ja paNa vinayI, sUkSmAthe jonAra, jAtisaMpanna, samabhAvI ane amArI che...je parIkSA karma vinA svayaMne saMyamI ane jJAnI mAnI abhimAna re ke huM tapasvI che, te bIjAne pratibiMba ja mAne che. * vivecana-pa61 thI 564 - | [561] je kaSAyanA vipAka jANato nathI, svabhAvathI ja krodhI che tathA jagatanA arthano bhASI thAya che, yathAvasthita padArthone bolato nathI. jemake - brAhmaNane DoDa kahe, * * * * * pAkane caMDAla kahe, kANAne kANo kahe ityAdi tathA koDhIyo vagere jene je doSa hoya tene tevA kaThora rIte bolAve te jagadarthabhASI che, athavA jyArthabhASI, jema AtmAno jaya thAya tema avidhamAna artha paNa bole, sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra game tevA prakAranA asat artha bolIne potAno jaya icche che, zAMta thayelA kalahane vividha rIte udIre. jemake kalaha thayo hoya tene mithyA duSka ApI kSamA karyA pachI paNa evuM bole ke pharI jhaghaDA ubhA thAya. have teno vipAka kahe che jemake aMdha pagadaMDI mArge jatA pote nipuNa na hovAthI kAMTA ke jaMgalI pazu AdithI pIDAya che, tema kevala vezadhArI, krodhI, karkaza vacanathI jhaghaDo vadhAranAra, pApakarma karIne - x - cAra gati saMsAramAM cAlanAsthAnomAM punaH punaH utpanna thaIne pIDAya che. [56] vaLI paramAni na jANato che, jemAM yuddha vidhamAna che tevo vigrahika jo ke paDilehaNAdi kriyA kare, to paNa yuddhapriya thAya che, tathA anyAcya bolanAro, jevuM tevuM na bolavAnuM bole ke guru sAme AkSepa kare, Avo sAdhu rAgadveSa rahitamadhyastha na hoya, jhaghaDA ke kalaharahita na thAya athavA mAyArahita na thAya. athavA laharahita na thavAthI samyak daiSTio sAthe prema na rAkhe. tethI sAdhue krodha-karkaza vacana na bolavA tathA upazAMta kalahone ubhA na karavA, nyAcya bhASItAjI amAyA vaDe madhyasthapaNuM rAkhavuM. A rIte anaMtara kahelA doSa vajIne AcAryanI AjJA mAnato, upadezAnusArI kiyAmAM pravRtta athavA sUtra pramANe cAle, tathA lajjAsaMyama evA mUla-udSNuNamAM mana rAkhanAro athavA anAcAra karatI veLA, AcAryazrI lajAya tathA ekAMtathI jIvAdi padArthomAM lakSa rAkhe te ekAMta dRSTi che. pAThAMtara mujaba-jinezvaranA kahelA mArgamAM ekAMte zraddhAvALo rahe. pUrvokta doSathI ulaTA guNo che jemake - jJAnane uDAve nahIM, akodhI, amArI bane, jIyA na kare. tenAmAM kapaTanuM nAma paNa na hoya, gurune na chetare, bIjA koI sAthe kapaTa vyavahAra na kare. | [56] pharI saguNa jaNAvatA kahe che - je kaTu saMsArathI udvigna che, koI vakhata pramAdathI khalanA pAme tyAre AcAryAdi ghaNI preraNA kare, to paNa jenI sanmArge javAnI cittavRtti che, te tathAa che, tathA je zikSA grahaNa karato tathA thAya che, te miTabhASI, vinayAdi guNayukta, sUkSmadarza ke sUmabhASI hoya te ja paramArthathI purapArthakArI che, bIjo nahIM, ke je krodhathI jItAya che. je krodha na kare te sukuLamAM utpanna, zIlavAna ja kulIna kahevAya che, mAtra sukuLamAM utpanna thavAthI kulIna na kahevAya tathA te ja atizaya saMyama karaNazIla-ju kare che. athavA je upadezAnusAra varte che, paNa vaka thaI AcAryAdinA vacanano lopa karatA nathI. Avo tathArca, pezala, sUmabhASI, jAtyAdi guNAnvIta, avaka, madhyastha, niMdA ke pUjAmAM ropa-toSa na karato, akrodha ke amAyA prApta athavA jhaMjhA prApta arthAt vItaraNa tulya thAya che. | [564] prAyaH tapasvI jJAna-tapano ahaMkAra kare che, tethI tene kahe che - je koI laghu prakRti, AtmAnA dravya evA paramArthathI saMyama pAmI ema mAne ke huM ja saMyamavAna, mULa-uttaraguNone barAbara pALanAra chuM. bIjo koI mArA samAna nathI,
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/13/-/pa61 thI pa64 42 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda tathA jenAthI jIvAdi padArtha samajAya, te jJAna bhaNIne ema mAne ke huM ja paramArthanI ciMtA karanAro chuM tathA bAra bheda bhinna tapa vaDe huM ja yukta chuM, mArA jevo vikRSTa taponiSTha bIjo koI nathI ema mAnIne abhimAna kare ane bIjA sAdhu ke gRhastha lokane jaLacaMdra mAphaka nakAmA mAne, khoTA sikkA jevA vezadhArI mAtra mAne e rIte bIjAnuM apamAna kare, e rIte potAne guNI, bIjAne nirguNI mAne. * sutra-pa65 thI 568 : ukata ahaMkArI sAdhu ekAMta mohavaza saMsAre bhame che, te sarvajJokata mANiI bahAra che. je sanmAnArthe ukarSa dekhADe che, te jJAnahIna abuddha che...je brAhmaNa ke kSatriya jAtika che, uputra ke licchavI hoya, te dIkSA laI, paradatta bhojI thaI, gotra mada na kare..tenA jAti ke kuLa zaraNa thatA nathI, samyaka sevita jJAnAcaraNa sivAya koI rakSaka nathI. dIkSA laIne paNa je gRhasthakarma seve che, te kama vimocana mATe samartha thato nathI...nikiMcana ane sUkSmajIvI bhikSu paNa je prazaMsAkAmI ane ahaMkArI thAya, to te azuddha, AjIvaka punaH punaH viparasi pAme che. * vivecana-565 thI pa68 : (565] jema kUTa-pAzamAM baddha mRga paravaza thaIne ekAMta duHkhI thAya che, tema bhAva-pAza snehamaya banI ekAMte saMsAracakramAM bhame che athavA temAM prakathI lInA banI, aneka prakAre saMsAramAM bhame che tathA zabdAdi kAmathI ke mohathI mohita thaI bahu pIDAvALA saMsAramAM be che. Avo mUDha sAdhu muninA maunapada-saMyamamAM ke jinezvapnA praNIta mArgamAM raheto nathI. have sarvajJamata kahe che - arthanA avisaMvAdanathI pALe te goga, temAM samasta Agama AdhArabhUta munipadamAM na Take gotrano mada karanAra paNa sAdhudharmamAM na Take. vaLI je pUjana-sakAne mATe potAno garva kare, te lAbhapUja-sakArAdithI mada karato, sarvajJa padamAM na Take. tathA thayuM eTale saMyama pAmIne temAM jJAnAdi vaDe mada karato, paramArthane na jANato phUlAya che, te badhAM zAstrone bhaNIne teno artha jANIne paNa paramArthathI sarvajJa mata jANato nathI. - pi66] badhAM madasthAnonI utpatithI AraMbhIne jAti mada je bAhya nimittathI nipekSa che, te have batAve che - je jAtithI brAhmaNa ke kSatriya ke ivAku vaMzAdika hoya, te bheda ja kahe che - ugra putra ke lechad - kSatriya bheda vizeSa che, AvA uttama kulotpanna, saMsAnA svabhAvane jANIne jeNe rAjyAdi gRhapAza choDIne dIkSA lIdhI, paradatta bhoI hoya ... sArI rIte saMyama pALato hoya, harivaMza jevA ucca gotramAM utpanna thAya, to paNa garva na kare. abhimAna yogya - viziSTajAti vaDe sarvalokamAM mAnya hoya to paNa dIkSA laI, mastakAdi muMDita, bhikSArthe pagRhe jatA kaI rIte hAsyAspada garva kare ? arthAt AvuM mAna na kare. [56] AvuM mAna karavuM tene lAbha mATe nathI, te kahe che - te laghu prakRti, abhimAnI sAdhu jAti ke kula mada karato saMsAre bhamatA rakSaNa Apato nathI. jAtyAdi abhimAna Aloka-paralokamAM guNakArI nathI, ahIM mAtAnI jAti ane pitAnuM kuLa che. upalakSaNathI bIjA madasthAna paNa saMsAramAM rakSaka nathI. je saMsArathI tAravA samartha che, te kahe che - jJAna ane sAtri sivAya kyAMya rakSaNanI AzA nathI, A baMnemAM samyak darzana letAM sArI rIte saMsArathI pAra pAme che. -x - AvA mokSamArgamAM dIkSA laIne paNa keTalAMka apuSTadharmA saMsAra prati jaIne pharI-pharIne gRhasyoyita jAtyAdi madasthAna, pAThAMtarathI gRhasthakarma-sAvadhAraMbha jAtimadAdi kare che. AvA te sarvakama choDavA samartha na thAya, niHzeSakarma kSayakArI na thAya. dezanirjarA to badhAM jIvone pratikSaNa thAya che. [568] pharI abhimAna doSa batAve che - bAhya rIte nikiMcana, bhikSaNazIla, paradadbhojI, saMtarAMta vAla-caNAdi vaDe prANadhAraNa karato rakSajIvI paNa jo koI ahaMkArI hoya che, AtmazlAghAbhilASI hoya che. Avo te paramArtha na jANato potAnA bAhyagaNothI jIvato pharI pharIne saMsAramAM janma-jarA-maraNa-roga-zokanA du:kho pAme che. taravA pravRta thavA chatAM temAM ja DUbe che. ema AcAryoe batAvela samAdhi na sevanArane nukasAna che, have ziSyanA guNo batAve che * sUtra-pa69 thI 1ra : je susAdhuvAdI, bhASAvAnuM, pratibhAvAnuM, vizArada, AgADhaprajJa, subhAvitAtmA bIjAne potAnI prajJAthI parAbhUta kare che...AvA sAdhu samAdhi prApta nathI, je potAnI prajJAnuM abhimAna kare che athavA lAbhanA madathI unamata thaI te bAlapajJa bIjAnI niMdA kare che...te sAdhu paMDita ane sarvazreSTha che, je prajJA-du-gojha-AjIvikA mada na kare..sudhIra dhama, dhIra A madone choDI, pharI na seve. badhAM gotrothI dUra te maharSi sarvottama mokSa gatine pAme che. * vivecana-569 thI 572 : | [569] bhASA guNadoSajJatAthI zobhana bhASAvALo sAdhu tathA zobhana-hidmita-priya bolanAra susAdhuvAdI, khIra-madha jevA vacana bole tathA autpAtikI Adi buddhi guNayukta * x - pratibhAvAnuM, pUchatA turaMta javAba ApanAra athavA dharmakathA avasare jANI le ke A puruSa-koNa che ? kayA devane name che ? kayA matane mAne che ? evuM potAnI pratibhAthI jANI, yogya rIte bole, tathA arthagrahaNa samartha ke ghaNAM prakAre aryakathana zramaNa, zrotrA abhiprAyajJa tathA paramArtha samajAvanArI buddhivALo te AgADhapajJa, sArI rIte dharmavAsanAthI bhAvita evo subhAvita AtmA; satyabhASAdi guNothI susAdhu thAya. Avo te nirjarAnA hetubhUta vaDe paNa mada kare - jemake - huM ja bhASAvidhijJA tathA sAdhuvAdI chuM, mArA jevo koI pratibhAvAnuM nathI. mArA jevo koI lokottara zAstrArtha vizArada, avagADhapajJa, subhAvita AtmA nathI, ema abhimAnathI potAnI buddhithI bIjAne avagaNe, jemake - AvA mukha, duHkhe samaje tevA, mUDhanuM zuM kAma che ? athavA koI sabhAmAM dharmakathA samaye vyAkhyAna na kare. ema ahaMkArI thAya.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/13/-/569 thI para kahyuM che ke - bIjAe svecchAthI racela artha vizeSane zramathI samajIne potAne zAstra pAgAmI mAnI ahaMkArathI bIjAne tiraskAre che. piBo] have AvA sAdhunA doSo batAve che - anaMtarokata prakriyA vaDe bIjAno parAbhava karI potAnuM mAna vadhArato, sarva zAstra vizArada hovA chatAM, tacvArthamAM nipuNamati hovA chatAM jJAnadarzana yAtrirUpa mokSamArga ke dharmadhyAna nAmaka samAdhine pAmato nathI. phakta pote potAne paramArtha jJAtA mAne che. Avo koNa hoya? je paramArthane jANyA vinA sva-buddhithI sarvajJa samajIne garva kare. Avo te samAdhi na pAme. have bIjA madasthAnone batAve che - x * je a5 aMtarAyavALo labdhimAnuM potAne tathA bIjAne mATe dhamapakaraNa lAvavA samartha hoya te tuccha svabhAvathI lAbhamadamAM lepAIne samAdhi na pAme. evo sAdhu bIjA karmodayathI labdhirahita lokonI niMdA, parAbhava karato bole ke mArA jevo sarva sAdhAraNa zayyA saMskArakAdi upakaraNa lAvanAro bIjo koI nathI, bIjA to potAnuM peTa bharanAra kapaDAM jevA che, te mUrkha A rIte bIjAne niMde che. [51] A pramANe buddhino mada karI, bIjAnuM apamAna karatA pote ja bALaka jevo gaNAya che, tethI buddhimada na karavo. saMsArathI chUTavA icchanAre bIjA paNa mada na karavA, te batAve che - tINabuddhithI thAya te prajJAmadane tathA nizcayathI tapomadane kADhaje. huM ja yathAvidha zAstravetA chuM, huM ja utkRSaTa tapasvI chuM, mane tapathI glAni thatI nathI, evo mada na karavo tathA ikvAku ke harivaMzAdi ucca gotramAM janmyo evo gotra mada na karavo tathA jenA vaDe AjIvikA cAle te dravyasamUha, - X - tevo artha mada, tene choDaje. zabdathI bAkInA cAra madone choDaje. tene choDavAthI tatvavetA thAya che. A badhAM mado choDanAra uttama AtmA ke uttamotama thAya che. pi] have madane na karavAnuM batAvI upasaMhAra kare che. prajJA Adi mada sthAno saMsAranA kAraNapaNe samyaka jANIne tene choDe cAvatu buddhi vaDe rAje te dhIra - drdjJA A jAtyAdi mada na seve, AvA koNa che ? jemanAmAM zruta-cAritra dharma supatiSThita che, te sadhIra dhamAM, sarve mada sthAnono tyAga karIne, te maharSio tapa vaDe karmamala dhoIne, badhAM ucca gotra oLaMgIne ucca evI mokSa nAmaka sarvottama gatine pAme che athavA kapAtIta pAMca mahA vimAnomAM jAya che. agotra sAthe nAma, Ayu Adi karmo rahetA nathI. * sUtra-573 thI 576 : uttama lezyAvALA, deTadhama muni gAma ke nagaramAM pravezI, eSaNA ane aneSaNAne jINIne -pAna pati anAsakta rahe...sAdhu aratijatino tyAga, karIne bahana maLe e kyArI bane. saMyamamAM abhAdaka vacana bole. gati gati jIvanI ekalAnI ja thAya...svayaM jANIne ke sAMbhaLIne prajAne hitakara dharma bole, sanidAna siMdha prayoganuM sudhIradhama sevana na kare..koInA bhAvane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra tarkazI na jANanAra addhALu zuddhatAne prApta kare che. tethI sAdhu anumAnathI bIjAnA abhiprAya jANIne dharmano upadeza Ape. * vivecana-573 thI 576 : [53] A pramANe madasthAna rahita, bhikSaNazIla bhikSa kevo hoya ? marela mA snAna, vilepanAdi saMskArarahita zarIravALo te mRtArtha athavA AnaMda, zobhAvALI aca-padAdi leyAvALo te mudarya-prazasta lezya tathA yathAvasthita zruta-cA>>i dharma samajelo hoya, tevA sAdhu gAma, nagara AdimAM bhikSArthe pravezIne, uttama dhRti ane saMghayaNavALA hoya te gaveSaNA ane grahaNeSaNAne samya rIte jANIne, udgamadoSAdino parihAra kare, tema na karavAnA vipAkone sArI rIte jANIne anna-pAnamAM mUcha na rAkhatA sArI rIte vicAre. tathA kahe che - sthavirakabhI 42-doSa rahita bhikSA le ane jinakalikone pAMcano abhigraha ane be no graha, te A pramANe saMsRSTa, asaMsRSTa, udbhUta, alepa, udgahIta, pragRhIta ane ujhila dhamAM [jinakapIne chellI be rIte kale.) athavA je jeno abhigraha te tene eSaNIya, bIjuM aneSaNIya. e rIte eSaNA-aneSaNA samajIne kyAMya pravezIne AhArAdimAM amUrNita thaI samyak zuddha bhikSA le. [54] e rIte sAdhune anukULa viSaya prApta thavA chatAM rAgadveSa karyA vinA, jovA chatAM na joyuM, sAMbhaLavA chatAM na sAMbhaLyuM hovA bhAva sahita, mRta samAna dehavALo, sArA dekhelA dharmavALo. eSaNA-aSaNAne jANato anna-pAnamAM mUrSita nA thaI, koI gAma-nagaramAM pravezIne, kadAca asaMyamamAM ti ane saMyamamAM arati thAya to tene dUra karavA kahe che - mahAmunine paNa asnAnatAthI, mela vadhavAthI tathA aMtaHprAMta vAla, caNAdinA bhojanathI kadAya karyodayathI saMyamamAM arati thAya to saMsAramAM utpanna thayela bhAvane-tiryaca-narakAdi duHkho yAda karI, saMsAramAM apAyu che tema vicArIne-dUra kare. ekAMtapaNe mauna bhAvathI sAdhu dharme sthira thAya. tathA asaMyamamAM rati eTale sAvadha anuSThAnamAM anAdi bhavAbhyAsathI lalacAya to saMyamamAM udhama kare. pharI sAdhune ja vizeSathI kahe che - - ghaNAM sAdhuo gaccha vAsitatAthI saMyamamAM sahAya kare te bahujano. tathA koI ekalo viyare te pratimAghArI ekalavihArI ke jinakabhAdi hoya. te parivAravALA ke ekAkIne koI pUche ke na pUche, to ekAMta saMyamanI vRddhinuM vacana dharmakathA vakhate bole. athavA saMyamamAM bAdhA na thAya tevI rIte dharmasaMbaMdha kahe. - te zuM vicArI athavA kaI rIte bole te batAve che - asahAya prANIne zubhAzubha karaNI mujaba pazlokamAM gamana thAya te gati, pUrvakRta karaNI mujaba thatuM Agamana te Agati. kahyuM che ke - ekalo ja karma kare che, ekalo ja tenuM phaLa bhogave che ekalo ja janmamare che, ekalo ja bhavAMtaramAM jAya che. mATe dharma sivAya koI sahAyaka nathI, ema vicArI mauna-saMyama mukhya dharma che te batAve. [55] bIjAnA upadeza vinA jAte ja caturgati saMsAra ane tenA kAraNa
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/13/-/573 thI 536 46 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yogarUpa jANIne tathA sarva karmAyarUpa mokSa ane tenA kAraNa-samyaga darzana-jJAna-cAsTiA e badhuM jAte ja samajIne ke AcArya pAse sAMbhaLIne bIjA mumukSane zruta-cAtri dharma kahe. - kevo? - vAraMvAra janme te prajA - traNa sthAvara prANI, temane hitakArI, sadA upakArI dharma sadupadezathI kahe. upAdeya batAvI have heya kahe che - je niMdanIya che te mithyAtva Adi karmabaMdhanA hetuo che, nidAna saha varte te sanidAna. prayojAya te prayogavyApAra ke dharmakathA prabaMdha. tenAthI mane pUjA, lAbha Adi thaze, evA nidAna ke AzaMsA cAstrimAM vinabhUta che, mATe sudhIra dhama sAdhu te na seve. athavA je gati ke sanidAna vayano jevA ke - tIrthio sAvadhAnaThAnarad, niHzIlA, nirNatA Adi che, evA bIjAnA doSa ughADavA rUpa marma vedhI vacano te sudhIradharmIo na bole. - vaLI - [56] keTalAMka mithyASTi, kutIrcibhAvita, svamata AgrahIo vitarkathI - svamati kalAnANI, duSTa aMta:karaNavRttiI abuddha evA koI sAdhu ke zrAvaka svadharma sthApavA, anyatIciMkane kaDavA vacano kahe, tene tevA vacano na ruce, na svIkAre tyAre ati kaTa bhAvathI sAdhunI hatyA karAve jema pAlake khaMghakAcAryanI karAvI. te zuddhatva batAve che- te anyadarzanI niMdAvacanathI kopAyamAna thaIne bolanArane mArI nAMkhe, tethI - x - dharmadezanA pUrve te puruSane jANavo - A puruSa koNa che ? kayA devane mAne che ? koI matano AgrahI che ke nahIM? e jANIne, tene yogya dhamadezanA Ape. kemake paravirodhI vacanathI sAdhune Aloka ke paralokamAM maraNAdi apakAra prApta thAya che. tethI anumAnathI, parIkSA karI - x - temane sAcA dharmanuM jIvAdi svarUpa sva-para upakAra mATe kahe. * sUtra-pa33 thI pa 9 : vIra sAdhu karma ane chaMda jANI dharma kahe, temanuM mithyAtva dUra kare, bhayAvaha rUpamAM lubdha nAza pAme che. e rIte traNa sthAvara jIvone upadeza Ape...sAdhu pUm -prazaMsAnI kAmanA na kare koInuM piya-apriya na kare. sarve ana choDIne, anAkuLa-asAyI bane...dharmanuM yathArtha svarUpa joIne, badhAM pANInI hiMsAne taje. jIvana-maraNano anAkAMkSI bane tathA mAyAthI mukta thaIne vicaraNa kare - tema huM kahuM chuM. * vivecana-537 thI pa39 :| piB9] dhIra-sabuddhi alaMkRta sAdhu dezanA avasare dharmakathA zravaNa karanAranuM anuSThAna ke tenA gura-laghukamapaNuM, teno abhiprAya sArI rIte jANI le, jANIne parSadAne anurUpa ja dharmadezanA kare. jethI te zrotAne jIvAdi padArthano bodha thAya ane tenuM mana na dubhAya, paNa prasa thAya. A saMdarbhamAM kahe che - temanA aMtaHkaraNanA azubha bhAvo vigere dUra kare. temanAmAM viziSTa guNonuM AropaNa kare, pAThAMtarathI - anAdibhavonA abhyAsathI lAgela mithyAvAdi dUra kare athavA viSayAsakita dUra kare. A ja vAta kahe che - nayana manohArI strInA aMga, upAMga, kaTAkSAdi rUpo jovAthI alAsavI jIvo saddharmathI patita thAya che. te rU5 bhayAvaha che te rUpAdi viSayamAM Asakta sAdhunI niMdA thAya, nAka-kAnAdi kApIne burA hAla kare. jemAMtare tIryaca-nAkAdi pIDA sthAnamAM tevA jIvone vedanA anubhavavI paDe. A samajIne DAhyo sAdhu dhadizanA jJAtA bIjAno abhiprAya jANIne basa-sthAvarane hitakArI, dharma kahe. [58] sAdhue pUjA-sakArAdithI nirapekSa thaIne tapa-cAgnine ArAdhavA. vizeSathI dhamadizanArthe A vAta kahe che - sAdhu dezanA ApatA vA, pagAdi lAbhanI AkAMkSA na rAkhe, AbhapazaMsA na icche, tathA je sAMbhaLanArane priya evI rAjakathAdi vikathA Adi ane ThagavAnI kathAdi na kahe tathA apriya ane te je devatAne mAnato hoya tenI niMdA na kahe. rAgadveSarahitapaNe, zrotAnA abhiprAyane vicArI, yathAvasthita samyak darzanAdi dharma kahe. upasaMhAra kare che - pUjA, sakAra, lAbha apekSA ane bIjAnA dUSaNone tyAgIne kathA kahe. sUtrArtha samajIne sAdhu kapAyI thAya. [59] adhyayanano upasaMhAra kahe che - yathAtathya - dharma, mArga, samosaraNa traNe adhyayanano sAra, sUvAnugata samyakatva ke cAstri tene vicArato. sUtrArthane sArI kriyA vaDe pALato, sarva - x * pRthvIkAyAdinI - x - jIvahiMsAne tajIne, potAnA prANa jAya to paNa cAthAtathya [sAcA dharmane ullaMghe nahIM, te kahe che - asaMyama jIvita ke dIdhayuSanI jIvahiMsAcI icchA na kare. parISahathI parAjita ke vedanA samughAtathI haNAIne, pANI ke agnimAM paDIne, jIvapIDA karato maraNa na icche. yAyAvacca joto, sarva jIvahiMsAthI viramI, jIvanamaraNa na icchato saMyamAnuSThAna Acare, mohanIkarmanI mAyAmAM na vIMTAto, saMyama pALIne mokSe jAya. zrutaskaMdha-1 adhyayana-13 'yAthAtathya'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/14/-/bhUmikA O zrutaskaMdha-1 adhyayana-14 graMtha' -- -- -- x - x -- -- -- -- *ka * bhUmikA teramuM adhyayana kahyuM, have caudamuM kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM 'cAthAtathya' - samyak cAstri kahyuM ane te bAhya-anvaMtara graMthanA parityAgathI zobhe che. te tyAga A adhyayanamAM kahe che. e saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakramadvAra aMtargat A artha-adhikAra che - bAhya atyaMtara graMthane tyAgavo. nAmaniSpanna nikSepamAM AdAnapadI guNaniSpannatvathI graMtha nAma che-- [ni.127 thI 131-] graMtha-dravya, bhAva be bhedothI kSullaka maigrantha nAme uttarAdhyayana sUtramAM adhyayana vistArathI kahela che. ahIM to dravya-bhAva bheda bhinna gAMTha je taje che ke je ziSya "AcAra" Adi sUtra zIkhe te kaheze. te ziSya be prakAre jANavo - pravrajyAthI, zikSAthI. jene pravrajyA Ape te athavA bhaNAvIe te be prakAranA ziSya. ahIM zikSAziSyano - 4 - adhikAra che. pratijJAnusAra kahe che...je zikSA grahaNa kare te ziSya be prakAre che. jemake - 'grahaNa' pahelA AyAryAdi pAse zikSA - 4 - le te. pachI te mujaba aharniza varte te "Asevana". e rIte grahaNa Asevana baMne zikSA jANavI. temAM grahaNapUrvaka Asevana ema karIne pahelAM grahaNa zikSA kahe che - grahaNa zikSA traNa prakAre che - sUtra, artha, tadubhaya [ziSya], sUtrAdi pahelAM grahaNa karatA sUtrAdi ziSya thAya che. have grahaNa pachI Asevana zikSA kahe che- yathAvasthita sUtrAnuSThAnanA AsevanAthI ziSyanA be bheda che - jemake - mUlaguNonuM pAlana - sArI rIte mUlaguNonuM pAlana karatA tathA uttaraguNa saMbaMdhI samyak anuSThAna karato be prakAre Asevana ziSya thAya che. temAM mUlaguNanA prANAtipAtAdi viratine sevato paMca mahAvrata dhAravAthI pAMca prakAre mUla-guNa AsevanA ziSya thAya che. uttaraguNamAM samyak piMDa vizuddhi Adi guNone sevato uttaraguNa Asevana ziSya bane che. te uttara guNo- piMDa vizuddhi, samiti, bhAvanA, be prakArano tapa, paDimA, abhigrahane uttaraguNa jANavA. athavA bIjA uttaraguNo karatA sakAmanirjarAnA heturUpa bAra prakArano tapa uttaraguNapaNe jANavo. tene je samyag dhAraNa kare, te AsevanA ziSya thAya che. ziSya AcArya vinA na thAya tethI AcAryanI nirUpaNA kare che - ziSyApekSAe AcArya be prakAre - eka dIkSA Ape te, bIjA bhaNAve te. eka sUtrapATha Ape, bIjA dazavidha cakravAla sAmAcArI zIkhave - samyak anuSThAna karAve che. temAM sUtra, artha, tadubhaya bhedathI grahaNa karatA AcArya traNa bhede che. Asevana AcArya paNa mUla-uttara guNa bhedathI be prakAre che. nAmaniSpanna nikSepo gayo. have sUtra- sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * sUtra-580 thI 583 : parigrahane choDIne, zikSA prApta karato, paddhajita thaIne brahmacarya vAsa kare, AjJA pALIne vinaya zIkhe, saMyama pAlane pramAda na kare...je rIte pAMkharahita pakSInuM baccu, AvAsamAMthI uDavA prayatna kare che, paNa uDI zakatuM nathI. evA te paMkhahIna taruNanuM DhaMka Adi haraNa kare che...e pramANe apuSTadharmI ziSya cAstrine nissAra mAnI nIkaLavA icche che, pAkhaMDI loko tene potAnA hAthamAM Avela mAnIne harI le che...gurukulamAM na rahenAra saMsArano aMta karI zakatA nathI, ema jANI sAdhu gurukULamAM vase ane samAdhine iche, guru vitta para zAsana kare che mATe te gurukula na choDe. * vivecana-580 thI 583 : [580] A pravacanamAM saMsArano svabhAva jANIne, samyak utthAna utthita AtmA, dhana, dhAnya, hiraNya, dvipada, catuSpadAdi graMthane tajIne dIkSA laIne - x - grahaNa, Asevana rUpa zikSAne samyak pALato, nava brahmacarya guptine AzrIne brahmacarya pALe. athavA saMyamane samyak rIte pALe. AcAryAdinI AjJAmAM jyAM sudhI ekalavihArI pratimA na svIkAre tyAM sudhI rahe, temanA kahevA pramANe varte. jenA vaDe karma nAza thAya te vinaya barAbara zIkhe ane Adare. te grahaNa ane Asevana vaDe vinayane samyak rIte pALe. tathA je nipuNa che, te saMyamAnuSThAnamAM athavA sadA AcArya upadezamAM vividha pramAda na kare. jema rogI vaidha pAse cikitsA vidhi samajIne te pramANe varte to roga zAMta thAya tema sAdhu paNa sAvadha graMtha tajIne, pApakarmarUpa roga tajavA davA rUpa gurunA vayano mAnIne te pramANe vartatA mokSa pAme che. [581] je sAdhu AcAryanA upadeza vinA svecchAthI gacchathI nIkaLIne ekAkI vihAra kare, te ghaNAM doSono bhAgI thAya. dRSTAMta-jema pakSInuM nAnuM baraNuM - x - jene purI pAMkho phUTI na hoya, te kAcI pAMkhavALuM baccuM, potAnA mALAmAMthI uDavAne mATe jarA jevuM uDe che ke patana pAme che. - x - - tene na uDatuM joI mAMsapezI samAna jANI mAMsAhArI evA DhaMka Adi kSudra pakSIo, te nAzavAne asamartha evA baccAne cAMcamAM upADIne mArI nAMkhe che. [582] ukta dRSTAMtathI kahe che . - x - 4 - pUrve pAMkha na phUTavAthI avyakta kahyA tema ahIM apuSTadharmA ziSya che. jema pakSInuM baccu potAnA mALAmAMthI nIkaLe tyAre kSudra pakSI teno nAza kare che, tema navadIkSita ziSya sUtrArtha na jANato - agItArtha, samyag dharmamAM pariNata na thayo jANIne aneka pApadharmI pAkhaMDI tene phasAve che. phasAvIne gacchamAMthI judo pADe che. pachI viSayAsakta banAvI, paraloka bhaya dUra karI, amAre vaza che, ema mAnI athavA cAstrine asat anuSThAnathI niHsAra mAnI, pakSInA baccAne TaMkAdi pakSI haNe tema A pApadharmI, mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAyathI kaluSita AtmAne kutIrthiko, svajano ke rAjAdi aneke temane haryA che, hare che, haraze.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/14/-/580 thI 583 kevI rIte hare? pAkhaMDIo A rIte agItArthane Thage che. jemake - jaina darzanamAM - agni prajvAlana, viSapahAra, zikhAcchedAdi cinho dekhAtA nathI, aNimAdi aSTaguNa aizvarya nathI, rAjAdi mAnatA nathI, vaLI jainAgamamAM ahiMsA kahI, paNa te jIvAkula lokamAM pALI na zakAya. tamArAmAM snAnAdi zauya nathI, AvI zaTha ukti vaDe - x - mugdha janane Thage che. svajanAdi paNa kahe che - he AyuSyamAn ! tArA sivAya amAro koI poSaka nathI, tuM ja amAruM sarvasva che, tArA vinA badhuM zUnya che tathA zabdAdi viSayopabhoganA AmaMtraNathI saddharmathI bhraSTa kare che. A pramANe rAjAdi paNa jANavA. A pramANe tene lalacAvI hare che. 49 [583] A pramANe ekAkI sAdhune ghaNAM doSo thAya che, tethI sadA guru caraNamAM rahevuM, te darzAve che - guru pAse rahevuM. te cAvajIva sanmArga anuSThAnarUpe sAdhu icche che. te ja paramArthathI sAdhu che. je pratijJAnusAra varte. te sadA guru pAse rahIne sadanuSThAnarUpa samAdhi pALavAthI thAya, te sivAya nahIM, te batAve che - guru pAse na rahela, svacchaMda cAlanAra, sadanuSThAnarUpa karma-samAdhi pratijJAnusAra pALato nathI ke karmono aMta karato nathI, ema jANIne sadA gurukulavAsamAM rahevuM, te vinAno bodha mazkarI rUpa che. kahyuM che ke - gurukulanI upAsanA vinA sAdhunuM vijJAna prazasya thatuM nathI, jema moranuM nRtya pazcAd bhAge jotAM prazasya na thAya. jema bakarInA gaLAmAM aTakelane paganA prahArathI mAratA guNakArI joIne, gurunI upAsanA na karela ajJae rANInA gaLAmAM gAMTha joI lAta mAratA teNI mRtyu pAmI. A rIte gurunI anupAsanAthI ghaNAM doSo saMsAra vadhAranArA thAya che, ema samajI, guru pAse maryAdAmAM rahevuM, te batAve che - sArI rIte vartIne muktigamana yogya sAdhue rAgadveSarahita sarvajJanA anuSThAnone AdarIne, dharmakathI kathanathI bIjAne batAve - e rIte gurukulavAsa ghaNAM guNono AdhAra che, tethI gaccha ke guru pAsethI nIkaLI svecchAcArI na thaIza. AzuprajJa ziSya guru pAse rahIne viSayakaSAyothI AtmA lajjA pAme che, tema jANIne jaldIthI AcAryanA upadeza vaDe sat samAdhimAM potAne sthApe. A pramANe dIkSA laIne, nitya gurukuLavAsamAM raheto sarvatra sthAna, zayanAdimAM upayogavALo thatA je guNo pAme te kahe che- * sUtra-584 thI 587 : je sthAna, zayana, Asana AdimAM parAkrama karI uttama sAdhuvat AcaraNa kare te samiti, guptimAM niSNAta banIne, bIjAne tenuM yathArtha svarUpa kahe...nAzravatI sAdhu kaThora zabdo sAMbhaLIne saMyamamAM vicare, bhikSu nidrA ane pramAda na kare, zaMkA thatA tene nivArI niHzaMka bane...bALa ke vRddha, rAnika ke samavatI dvArA anuzAsita thavA chatAM je samyak sthiratAmAM na praveze te nIyamAna karAyA chatAM saMsArano pAra na pAme...bALaka, vRddha, nAnI dAsI ane gRhastha dvArA AgamAnusAra anuzAsita thAya tyAre te sAdhu - -, 4/4 Cho sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * vivecana-584 thI 587 : [584] je saMsArathI kheda pAmIne dIkSA laIne nitya gurukulavAsamAM rahIne tathA zayana, Asana, maiM kArathI gamana, Agamana, tapa, cAstriAdimAM parAkramI banIne sAdhu udhukta vihArathI je AcAro che tenAthI yukta te susAdhuyukta che. susAdhu je sthAne kAyotsargAdi kare tyAM samyak paDilehaNAdi kriyA kare. kAyotsargamAM meruvat niSpakaMpa thaI zarIrathI nispRha rahe tathA zayana karatA saMthAro, bhUmi ane kAyA pramA, gurunI AjJA laI suve, jAgato hoya tema suve. Asana para rahetA pahelA pUrvavat zarIne saMkocIne svAdhyAya-dhyAna parAyaNa thaI susAdhu rahe, A rIte susAdhu kriyAyukta, gurukulavAsI susAdhu thAya. vaLI gurukulavAse vasato iryAdi pAMca samitimAM pravicArarUpa ane traNa guptimAM pravicAra-apavicAra rUpe utpanna prajJAvALo AgataprajJa-svayaM karavA - na karavAnA vivekavALo thAya. gurukRpAthI samiti-guptinuM svarUpa pote samajIne bIjAne paNa te kema pALavI tathA tenuM zuM phaLa thAya te batAve. [585] IryAsamitiyukta je kare te kahe che - veNu, vINAdinA kAnane madhura lAgatA zabdo sAMbhaLIne ke bhayAnaka kAnamAM khUMce tevA zabdone sAMbhaLIne te sArAmAThA zabdothI Azrava na lAve te anAzrava. tevA zravaNamAM Avela anukULa-pratikULa zabdamAM rAgadveSarahita madhyastha thaI saMyamAnuSThAyI bane. tathA sAro sAdhu nidrA ke pramAda na kare arthAt zabdAzravanA nirodhathI viSayapramAda niSedhyo. nidrA nirodhathI nidrA pramAda niSedhyo. tra vaDe vikazA, kaSAyAdi pramAda paNa na karavo. A pramANe gurukulavAsathI sthAna, zayana, Asana, samiti, guptimAM AgatapA sarve pramAda choDIne gurunA upadezathI ja kyAreka cittamAM vikalpo thAya to tene dUra kare. athavA meM gRhita paMca mahAvratano bhAra durvAha che, tene kema pAra pAmavo ? evI zaMkA gurukRpAthI dUra thAya athavA manamAM kaMI zaMkA thAya, to te badhI guru pAse rahetA dUra thAya che ane bIjAonI zaMkAne paNa dUra karavA samartha thAya che. [586] vaLI guru pAse rahetA kadAca pramAdathI bhUla kare tyAre vaya ke paryAyathI nAnA tenI bhUla mATe roke ke vaya ke zrutathI adhika hoya te zikhAmaNa Ape, jemake - tamArA jevAe AvI bhUla karavI ayukta che tathA pravrajyA paryAya ke zrutAdhika athavA samavayaska pramAdathI thayela bhUla mATe kaMI kahe tyAre krodhita thAya ke - huM uttamakulIna, sarvajana mAnya ane mane A rAMkaDA jevo dhamakAve, ema mAnI - 4 - mithyAduSkRta na Ape, bhUla na sudhAre, "AvuM pharI nahIM karuM'' tevI tenI zikhAmaNa na mAne paNa ulaTo javAba Ape, - 4 - evo te sAdhu saMsAra zrotathI bahAra kADhavA X zikhAmaNa Apela hoya to paNa saMsArano pAra na pAme. athavA AcAryAdi vaDe sadupadezadAnathI pramAda dUra karI mokSamAM laI javA prayatna kare to paNa tema na karatA te saMsArano pAra na pAme. [58] svapakSanI preraNA bAda have sva-paranI preraNAne AzrIne kahe che - kumArge caDelo sAdhu, tene koI paratIrthika, gRhastha ke mithyASTie te pramAdI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/14/-/584 thI 587 khalita thayela sAdhune kahyuM - tamArA AgamamAM AvuM anuSThAna kahyuM nathI, chatAM tame kema Acaro cho? athavA saMyamathI patita sAdhune, koI bIjA patita sAdhue kahyuM - arihaMta praNIta AgamAnusAra mUla-uttaraguNamAM khalitane Agama batAvI kahyuM - A rIte utAvaLe cAlavAnuM sAdhune jainadharmamAM nathI kahyuM. athavA mithyArdaSTi Adi, nAnA ziSya ke vRddha koI sAdhunA khoTA AsAra joIne zIkhAmaNa ApI. tu zadathI samavayaske dhamakAvyo hoya. athavA halakuM kAma karanAra ke dAsInI paNa dAsI ke je pANI bharanArI hoya te bhUla batAve, to sAdhue krodha na karavo. kahe che ke - atyaMja ati kopa karIne bhUla batAve to paNa sAdhu svahitakara mAnI kope nahIM, to bIjA koI paratve kopavAno prazna ja kyAM che ? temaja gRhasthono paNa je dharma, te bhUle to tene Thapako maLe. * * * mArI bhUla batAve temAM mAruM ja kalyANa che ema mAnato manamAM jarA paNa dubhAya nahIM. - te ja kahe che - * sUjha-588 thI pa91 - tenA para krodha na kare, vyathita na thAya, kaMd kaThora vacana na bole, "had huM tema karIza te mATe zreyaskara che", ema svIkArI pramAda na kare..jema vanamAM koI mArga bhUlelAne koI sAco mArga batAve tyAre mArga bhUlelo vicAre ke A mane je mArga batAve che, te mArA mATe zreya che...te mArga bhUlelA muDhe amUDhanI vizeSarUpe pUjA karavI joIe. A upamA vIre ApI che, teno artha ANI sAdhu samyapha sakara kare..jema mArgadizaka paNa rAtrinA aMdhakAramAM na joI zakavAthI marma nathI jANato, te sUryodaya thatAM prakAzita mArga jANe che-- * vivecana-588 thI pa1 : [588] A rIte sva ke para pakSe bhUla batAvI hoya tyAre Atmahita mAnato krodha na kare, tema koI durvacano kahe to paNa na kope. paNa vicAre ke - DAhyAne dhamakAve tyAre - tavAnI vicAraNA kare, je te satya che to zA mATe kopavuM, jo te khoTuM che, to kopavAthI zuM? tathA bIjA potAnAthI koI adhama paNa jaina mAnusAre ke lokAcArathI bodha Apyo hoya, to paramArca vicArI tene daMDathI mAre nahIM ke kaThora vacana na kahe, paNa vicAre ke meM AvuM kArya karyuM to A mane niMde che ne? e pramANe madhyasthavRttithI varte ane mithyAdukRtAdi Ape. mane preraNA karI to sAruM karyuM tema mAne. pharI pramAda kare ke asat AcaraNa na kare. - A arthanuM dehAMta batAve che (589] moTI aTavImAM dizA bhUlavAthI koI satu mArgathI bhraSTa thAya, tyAre koI dayALu, sAcA-khoTA mArgano jJAtA. kumArga choDAvIne sarva apAya rahita sAcA mArgane batAve; tema sArA-khoTAno vivekI sanmArga batAve tyAre teno upakAra mAnavo ane bhUla batAve to kopavuM nahIM, paNa A mAro upakArI che, tema mAnavuM. jemAM putrane pitA sanmArge caDAve tema A mane sanmArga dekhADe che, te mArA mATe kalyANakArI che. tema mAne. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 | [59] vaLI A arcanI puSTi kare che - x - jema te bhUlA paDelA mUDhane sArA mArge caDAvanAra te bhIla Adino sanmArga dekhADela hovAthI parama upakAra mAnI vizeSathI pUjA karavI yukata che, tema tIrthakaro ke anya gaNadhara Adi paramArthathI preraNA karI parama upakAra karanAranuM bahumAna karatA vicAravuM joIe ke AmaNe mane mithyAtvarUpa janma, jarA, maraNAdi aneka upadravavALA vanamAMthI sadupadeza dAnathI ugAryo. tethI mAre A paramopakArIne abhyasthAna, vinayAdithI pUjavA joIe. AvA ghaNAM deTAMto che jemake - agni javAlAkula gharamAM baLatA sutAne koI jagADe to teno paramabaMdhu che. viSayukta nigdha bhojana karanArane koI, temAM rahela jhera che te batAve, te teno paramabaMdhu jANavo. [591] A sUga vaDe bIjuM TAMta kahe che - jema jalayukta vAdaLamayI ghaNAM aMdhakAravALI rAtrimAM aTavIno bhomIyo paNa jANIto mArga chatAM aMdhakArayukta mAgane kAraNe potAnA hAthane paNa na joto, mArga kaI rIte zodhe ? te ja bhomIyo sUrya ugatA, aMdhakAra dUra thatA, prakAzita dizAmAM parvata, khADAdi uMco-nIco mArga jANe che, pratyakSa jaNAtA sIdhA mArgane zodhI le che. mArganA guNa-doSa jANI, sakhyaNuM mArge jAya che. daTAMtano marma * sUtra-592 thI 55 - te ja rIte * apuSTadharma ziSya, abuddha hovAne lIdhe dharma nathI jANato, paNa jinavacanathI vidvAna banatA ukata daTAMta mujaba badhuM jANe che...udad, adho, ticha dizAmAM je basa ke sthAvara prANI che, temanA pati sadA saMyata rahIne vicare, leza mAtra hepa na kare..prajAnI madhye dravya ane vittane kahenAra AcAryane ucita samaye samAdhinA viSayamAM pUche ane kaivalika samAdhine jANIne tene hRdayamAM sthApita kare...tevA muni vidharUpe susthita thaIne temAM pravRtta thAya, tenAthI zAMtinI prApti ane karmono nirodha thAya che. bhagavata kahe che ke te punaH pramAdamAM lipta thato nathI. * vivecana-pa2 thI pa5 : [592] jema netA aMdhakAramaya rAtrimAM gahana aTavImAM mAne na jANe. paNa sUryodaya thatAM yAMdhakAra dUra thavAthI mArga jANe, tema navadIkSita sUrNa arthathI aniSas hovAthI zruta-cAtri dharmane puro na jANe ke je dharma rgatimAM paDatA prANIne aTakAve che evo apuNadharmo, sUkAIne na jANavAthI agItArtha, dharmane sArI rIte samajato nathI. paNa te pachIthI guraphulavAsamAM jinavacana vaDe abhyAsathI sarvajJa praNIta gamamAM nipuNa thaI, sUryodaya thatAM cakSunA AvaraNa dUra thavAthI yathAvasthita jIvAdI padArthane jANe che. kahyuM che ke - indriyanA saMparkathI sAkSAt dekhAtA ghaTa-paTa Adine jANe te rIte sarvajJapraNIta AgamathI sUkSma, dUra rahelA ke chUpA evA svarga, mokSa, devatAdine niHzaMkapaNe jANe che. kadAca cakSunI kSatithI padArtha bIjI rIte jaNAya, jemake -
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/14/-/pa2 thI 55 mAravADamAM retInA raNamAM pANInI bhrAMti thAya che, kesuDA aMgArA jevA lAge che, paNa sarvajJanA AgamamAM Avo koI doSa nathI. kemake temAM doSa Ave to sarvajJavamAM hAni thAya. sarvajJanA siddhAMtane asarvajJano siddhAMta pratiSedha na karI zake. [59]] ziSya gurUkuLavAsathI jinavayana jJAtA thAya che, te vidvAna samyaka mUlottara guNa jANe che. temAM mULaguNane AzrIne kahe che - uddha, adho, ticha dizAvidizAmAM ema kahI kSetra Azrita prANAtipAta virati batAvI. have dravyathI kahe che - trAsa pAme te trasa - agni, vAyu, beindriyAdi. tathA sthAvaranAmakarma udayavartI pRthvI, pANI, vanaspati tathA tenA sUkSma, bAdara, pati, paryApta bhedo che. dazavidhA prANa dhAravAthI prANI. temAM sarvakALa-ema kahIne kALathI virati batAvI. temAM jIvanI rakSA karato saMyama pALe. dhe bhAva prANAtipAta virati kahe che sthAvara jaMgama pANImAM tenA apakAra ke upakAra mATe manathI jarA paNa dveSa ne kare, tene kaTu vacana kahevA ke mAravuM to dUra rahyuM, manathI paNa tenuM zubha na ciMtave. saMyamathI calita na thaI sadAcArane pALe. A rIte yogagika, karaNagika vaDe dravya, homa, kALa, bhAvarUpa prANAtipAta viratine samyam rIte rAgadveSarahitapaNe pALe. e rIte bAkInA mahAvrato ane uttara-guNone grahaNa-Asevana zikSAthI samyak ArAdhe. [594] guru pAse rahetA vinayane kahe che - sUtra, artha ke tadubhayamAM prazna pUchavAnA kALe AcAryAdine avasara che te jANIne * x * te prANInA viSayamAM caudabhUtagrAma saMbaMdhI vAta koI sArA AcAra ke bodhavALA AcAryane pUche. tema pUche tyAre AcAryAdi tene bhaNAvavA yogya samaje. bhaNAvanAra kevA hoya? te kahe che - munigamana yogya, bhavya, rAgadveSarahita, dravya vItarAga athavA tIrthaMkaranA anuSThAna, saMyama ke jJAna athavA temanA praNita Agamane kahenAra hoya, te pUjA vaDe mAnanIya che. kevI rIte? AcAryAdie kahela kAne dhare te zrobakArI, AjJApAlaka, AcArya je judu 6 vivecana kare te citamAM dhArI sakhe. zuM dhArI rAkhe? samyak jANIne, A kevalIe kahela sanmArga, sakhya jJAnAdi mokSa mArganuM svarUpa AcAdi batAve, te upadeza, hRdayamAM vyavasthita sthApe. [55] vaLI - A gurukulavAsamAM rahetAM je zruta sAMbhaLIne sArI rIte hadayamAM sthApIne, avaghAre, te samAdhirUpa mokSamArgamAM sArI rIte sthira thaIne manavacana-kAyAthI, karavA-karAvavA-anumodavA vaDe AtmAne bacAve athavA jIvone sadupadeza ApIne tenuM rakSaNa kare te sva-para trAsI, A samiti-gupti Adi samAdhimArgamAM rahe tene zAMti thAya che - x - tathA badhAM karmono kSaya thAya che, tene jANanAra kahyo che. AvuM koNa kahe che ? udad, adho, ticha e traNa lokane jonAra che te lokadarzI - tIrthakara, sarvajJa. te ukta rIte sarva padArthone kevaLajJAna vaDe joIne kahe che. e ja samiti-guptivALo saMsArano pAra pAmavAmAM samartha che, ema tIrthakare kahyuM che. paNa madha-viSayAdi pramAda saMbaMdha na karavo. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra * sUtra-pa96 thI 599 : te mikSa arthanI samIkta karIne pratibhAvAnuM ane vizArada thaI jAya che, te AEAnArthI muni tapa ane saMyama pAmIne, zuddha nivahathI mokSa meLave che..je samyak prakAre dharma jANIne tenI prarUpaNA kare che, te buddha kamano aMta kare che, te pUchelA praznonA vicArIne uttara ApI potAne tathA bIjane saMgharathI choDAve che, tathA dharma saMsArano para pAme che...pAjJa sAdhu ane chupAve nahIM, apasiddhAMta pratipAdana na kare. mAna na kare, AtmaprazaMsA na kare, parihAsa na kare ke AzIrvacana na kahe... jIvahiMsAnI zaMkAthI pApanI dhRNA kare, maMgApothI gautrano nivaha na kare. prajAjano pAsethI koI vastunI icchA na kare ke asAdhudharmano upadeza na Ape. * vivecana-596 thI 599 : [596 gurukulavAsI bhikSu dravyanuM vRttAMta samajIne svataH moDhAno artha samajIne heyopAdeyane samyak jANIne nitya gurukulavAsathI utpanna pratibhAvALo thAya che. tathA svasiddhAMtanA samyaka parijJAnathI zrotAone yathAvasthita arthono pratipAdaka thAya che. mokSArthI jIva je Adare te AdAna-samyagu jJAnAdi tenuM je prayojana che AdAnArya, te jene hoya te AdAnArthI. evo te jJAnAdi prayojanavALo bAra prakArano tapa, AzravanA rodharUpa saMyama, te tapa-saMyama meLavIne grahaNa sevanarUpa zikSA vaDe yakta sarvatra pramAdarahita, pratibhAvALo, vizArada, udugamAdi doSathI zuddha AhAra vaDe potAno nivahi karatA badhAM karmanA kSayarUpa mokSane meLave. pAThAMtara mujaba - svakarmathI paravaza ghaNAM jIvo mare che, te mA-saMsAra, te janma, jasa, maraNa, roga, zokathI AkuLa che, temAM zuddha mArga vaDe AtmAne vatavi, jethI saMsAra na pAme. athavA prANa tyAgarUpa maraNa ghaNI vAra na pAme. kahe che ke - samyakacvathI apatita sAta-ATha bhavamAM mokSe jAya. [59] A pramANe gurukula nivAsIpaNe dharmamAM susthita bahuzruta pratibhAvALA artha-vizArada thaI je kare te batAve che - jenA vaDe samyak kahevAya te saMkhyA eTale subuddhi, tenA vaDe pote dharma jANIne bIjAne yathAvasthita zruta-cAstri dharma samajAve che athavA sva-para zakti jANIne ke parmadA ke kahevAno viSaya barAbara samajIne dharmopadeza kare che. AvA paMDita traNa kALanuM svarUpa jANanAra janmAMtaranA saMcita karmono aMta karanArA thAya che. bIjAnA paNa karmo dUra karAvanArA thAya che, te kahe che te yathAvasthita dharma batAvanArA sva-paranA karmabaMdhana mukAvIne snehAdi beDI mukAvI, saMsAra samudrathI pAra pAme che. evA te sAdhuo pUrvottara viruddha zabdo bole che. te A pramANe - pahelA buddhithI vicArI A puruSa koNa che ? kevA viSayane grahaNa karavA samartha che? huM tene zuM samajAvavA samartha chuM ? ema samyak vicArI upadeza Ape. athavA bIjI koI kaMI viSaya pUche, te praznane barobara vicArIne uttara Ape.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/14 -596 thI 599 55 pa6 kahyuM che ke - AcArya pAse sAMbhaLI, vicArI dhArelA arthane saMgha mathe vyAkhyAna ApatAM baMnene sukha thAya che. A pramANe te gItArya barAbara dharmakathana karatA svaparano tAraka bane che. [598] vyAkhyAtA bolatI vakhate kyAreka anyathA artha paNa kare, teno niSedha karavA kahe che-te prazna samajAvanAra sarva viSayano Azraya karela hovAthI ratnakaraMDaka samAna, kugikApaNa jevA hovAthI caudapUrvamAM kaMIpaNa bhaNela ke koI AcArya pAse bhaNela arthavizArada koI kAraNe zrotA para kopelo hoya to paNa sUtrano artha ulaTI rIte na kahe, potAnA AcAryanuM nAma na pAve, dharmakathA karatA arthane na chUpAve, AtmaprazaMsA mATe bIjAnA guNone DhAMke nahIM, zAstrArthane kusiddhAMtAdithI ulaTo na kahe. tathA huM samasta zAstravetA, sarvaloka vidita, sarva saMzaya nivAranAra chuM, mArA jevo koI nathI, je hetu yukti vaDe arthane samajAve. evuM pote abhimAna na rAkhe, tema potAne bahazrata ke tapasvIpaNe jAhera na kare. zabdathI bIjA pUjA-sakArAdine paNa taje tathA pote prajJAvAnuM hoya to paNa mazkarIrUpa vayana na bole athavA koI zrotA bodha na pAme tyAre teno upahAsa na kare tathA AzIrvacana jevA ke - bahuputrA, bahudhanI, dIdhayui thA, tema na bole. bhASA samiti pALe. " [59] sAdhu AzIrvAda kema na Ape ? jIvo te tenI hiMsAnI zaMkA thAya, mATe pApane niMdato te sAvadha AzIrvacana na bole tathA vANI, tenuM rakSaNa kare te goga-mauna ke vAsaMyama, tene maMtrapada vaDe dUSita na kare - niHsAra na kare athavA jIvonAM jIvita-rAjAdinA gupta bhASaNo vaDe rAjAne upadeza ApavA vaDe jIvahiMsA na karAve. kahyuM che - rAjAdi sAthe prANI-hiMsAkArI upadeza na Ape. tathA manuSyoprANIne vyAkhyAna ke dharmakathA vaDe lAbha-pUjA-satkAradi na icche. tathA kusAdhuone vastu dAna ApavA vagere dharma na kahe athavA asAdhuyogya dharma na batAve athavA dharmakathA ke vyAkhyAna karatA AtmazlAghA na kare, prazaMsA na icache. * sUtra-600 thI 603 : nirmaLa ane kaSAyI bhikSu pApadhamano parihAsa na kare, akiMcana rahe, satya kaThora hoya che te jANe, AtmahInatA ke AtmaprazaMsA na kare...AzupajJa bhikSu azakita bhAvathI syAdvAdanuM prarUpaNa kare. dharma samusthita puraSo sAthe muni mizra bhASA na bole...koI tathyane jANe che, koI nahIM sAdhu vizva bhAvathI upadeza Ape. kyAMya bhASA saMbaMdhI hiMsA na kare, nAnI vAtane lAMbI na kheMce...patipUrNa bhAdI, adiza bhikSu samyapha zravaNa karI bole, At/ zuddha vacana bole, pApa vivekanuM saMdhAna kare. * vivecana-600 thI 603 : [60] jema bIjAne hAsya utpanna thAya, tevA zabdAdi na bole ke zarIranA koI avayava vaDe ceTA na kare, sAvadha evA mana-vacana-kAyAnA vyApAro na kare, jemake - Ane chaMda, bheda tathA kupAvacanIne majAka lAge tevuM na bole. jemake * tamArA sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vrata sArA - komaLa zayyAmAM suvuM, savAre rAba, bapore bhojana, sAMje pINuM pIvuM ityAdi - 4 - bIjAnA doSa ughADavA jevA pApabaMdhanaka zabdo hAsyamAM paNa na bole. tathA rAgadveSarahita ke bAhya atyaMtara graMthanA tyAgathI nikiMcana thaI, paramArthathI satya chatAM, bIjane kalezakArI kaThora vayano jJaparijJAthI jANI pratyAkhyAna parivAthI taje. athavA rAgadveSanA virahathI tejasvI sAdhu, paramAryabhUta akRtrima, avizvAsaghAtaka ke jethI karmabaMdhano abhAva che, athavA nimamatvapaNAthI tuccha jIvothI duHkhe karIne paLAya tathA jemAM taprAMta AhArathI saMyama kaThaNa che tema jANe. tathA jAte ja koI artha vizeSane jANIne pujA-sakArAdi pAmIne unmAda na kare, tathA AtmazlAghA na kare, bIjo na samaje te tenI vizeSa helanA na kare. vyAkhyAna ke dharmakathA avasare lAbhAdithI nirapekSa rahe. tathA haMmezA akaSAyI sAdhu bane. - have vyAkhyAna vidhi kahe che- [601] sAdhu vyAkhyAna karato - x* artha karatAM potAne zaMkA na hovA chatAM, * x * uddhatapaNuM choDI huM ja A arcano jANa chuM, bIjo nathI evuM garvanuM vacana na bole athavA pragaTa zaMkita bhAvavALuM vacana hoya to paNa sAmAvALo zaMkita thAya evI rIte te bole. tathA judA arcanA nirNayavAdane kahe athavA syAdvAda, te saba akhalita, lokavyavahArane vAMdho na Ave, sarvamAnya thAya, te rIte svAnubhAva siddha kahe. athavA ane samyaka pRthaka karIne te vAda kahe. te A pramANe vyArthathI nityavAda ane payayArcathI anityavAda kahe, tathA sva dravya-kSetrakALa-bhAvathI badhAM padArtho che, paNa dravyAdithI nathI. kahyuM che ke - sAco padArtha potAnA dravyAdi bhAve koNa na icche, jo tema na mAne to badhuM asatuM thAya - 4 - ityAdi. vibhajyavAda kahe. vibhajyavAda paNa satyabhASA ke asatyAmRSA pUrvaka bole. * x * koI pUche ke na pUche, to dharmakathA avasare ke anyadA e rIte bole, kevo banIne ? sat saMyamAnuSThAna vaDe utyita sArA sAdhuo, udhukta vihArI sAthe vicare. - X - cakravartI ke bhika sAthe samatAthI rAgadveSarahita thaI, zobhana prajJAvALo che. bhASAmAM samya dharma kahe. [602] sAdhu e rIte be bhASA kahetAM medhAvIpaNAthI te ja pramANe tevA arthane koI AcAryAdi vaDe kahevAtA te ja rIte samyaka samaje che, paNa bIjo maMdabuddhipaNAthI bIjI rIte ja samaje che. tyAre te samyak na samajanAne te-te hetu TAMta yukti vaDe medhAvI sAdhu tene pragaTa samajAvatA - tuM mUrkha che, doDhaDAhyo che evA karkaza vacano vaDe tiraskAra na karatA tene je rIte bodha thAya tema samajAve. paNa kyAMya koLI thaIne mukha, hasta, hoTha, netra vikArathI anAdara karI tene du:khI na kare. tathA te prazna kare tyAre tenI bhASA apazabdavALI hoya to paNa tene huM mUrkha! dhikkAra che, tArA A asaMskArI, asaMbaMddha vANIno zo artha che ? ema tiraskAra na kare ke * x * tene viDaMbanA na kare. tathA thoDo artha ane lAMbA vAkya vaDe moTA zabdothI deDakAnA avAja jevA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/14/-I600 thI 603 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda * x * ADaMbara vAkyo na bole. athavA aAkAlIna te vyAkhyAnane vyAkaraNAdi joDIne lAMbAkALa vALuM na kare. tathA kahyuM che - tevo artha kahevo ke thoDAM akSaramAM ghaNuM kahevAya, paNa artha thoDo ane vAkya lAMbA kahevA te arthahIna che. * * * ityAdi caturbhagI che. temAM jyAM akSaro thoDA hoya ane artha mahAnuM hoya te prazasya che. 6i03] vaLI thoDA akSaromAM viSama vastu na samajAya to zobhana prakAre tenA paryAya zabdo vaDe teno bhAvArtha samajAve-kahe, paNa thoDA akSaro kahIne kRtArtha na mAne, paNa jANavA yogya gahana padArtha kahetA hetu-cuAithI zrotAnI apekSAe prati pUrNa bhASI thAya - x - AcArya Adi pAse barAbara cArga sAMbhaLI-samajIne zIkhe. tevo ja artha bIjAne kahenAra ja samyagu arthadarzI che. Avo te tIrthakaranA AgamAnusAra zuddha, pUrvapira aviraddha nisvadha vacana bolato usagane sthAne urma ane apavAdane sthAne apavAda tathA sva-para siddhAMtano artha jevo hoya tevo kahe. A rIte bolato sAdhu pApano viveka karato lAbha sakAra AdithI nirapekSa thaI nirdoSa vacana bole - bhASAvidhi kahe che- * sUraNa-604 thI 606 : yazokanuM zikSaNa meLave, yatanA kare, mayadA bahAra na bole, evo bhikSu ja te samAdhine kahevAnI vidhi jANI zake che...dvajJa bhinna pachawbhASI . na bane, sUArthane anyarUpa na Ape, zikSAdAtAnI bhakti kare, jevo artha sAMbhaLyo hoya, tevI ja prarUpaNa kare..te zuddha subajJa ane tapAvI che, je dhamano samyapha jJAtA che, jenuM vacana lokamAnya che, je kuzaLa ane vyasta che, te ja samAdhine kahI zake che - te huM kahuM chuM - * vivecana-604 thI 606 : | 6i04] tIrthakara, gaNaghara Adi vaDe kahela yathokata vayanane haMmezA barAbara zIkhe - grahaNa zikSA vaDe sarvajJokata Agamane samyaga grahaNa kare ane Asevana zikSA vaDe tenuM yogya pAlana kare. bIjAne paNa te ja pramANe jaNAve. *x - sadA grahaNa-Asevana zikSAnI dezanAmAM prayatna kare. sadA yatna karato paNa je jeno katavyakALa ke abhyAsakALa hoya, te veLAne ullaMghIne na kahe, adhyayana kartavya mayadAne na ullaMghe ke satu anuSThAnane paNa na ullaMdhe. visara mujaba badhI kriyA ekabIjAne bAdhaka na bane te rIte kare. te A pramANe yathAkALavAdI tathA yathAkALacArI banI, cacAvasthita padArthonI zraddhA karato dezanA ke vyAkhyAna karato samyak darzanane dUSita na kare. kahe che ke - sAMbhaLanAra purapane jANIne tevI rIte kathana karavuM ane siddhAMta dezanAne choDIne jema jema zrotAnuM samyakatva sthira thAya, tevuM kare. paNa zaMkA utpanna karIne daSaNa na lagADe. je AvuM samaje te sakhyaNuM darzana-jJAna-cAtri nAmanI samAdhi athavA samyakracita vyavasthAna nAmaka samAdhi, je savA kahI che, te samAdhine samyam rIte jANe che. [6o5 vaLI - sarvajJokata Agamane kahetA anyathA ke apasiddhAMta vyAkhyAna vaDe dUSita na kare. tathA siddhAMtanA arthane aviruddha, zuddha, sarvajanonA hitakara vacanane pracchanna bhASaNa vaDe gopave che. athavA pracchanna artho apariNitone na kahe. tevA siddhAMta rahasya apariNata ziSyane kumArge laI jatAM doSanI ja prApti thAya. kahyuM che ke - bALa buddhivALA ziSyane zAstranuM rahasya kahetA doSane mATe thAya che, jema tunA AvelA tAvane utAravA jatAM nukasAna thAya che. ityAdi. ' vaLI svamati kalAnAthI mUtraviruddha na kahe. kemake te sUn sva-para rAka che. athavA te sUNa ane artha pote jIvone saMsArathI rakSaNa karanAra hovAthI ulaTuM na kare - zA mATe sUga bIjI rIte na karavuM? - pote parahitamAM ekAMta rakta che, upadezaka che, tenA upara je bhakti - bahumAna che te bhaktine vicArIne - "mArA A bolavAthI kadAcit paNa Agamane bAdhA na thAya" - ema vicArIne pachI vAda kare. tathA je zrata AcAyadi pAse zIkhyo. tenI samyaktva ArAdhanAne anuvartato bIjAne paNa kaNamukata karavA prarUpaNA kare, paNa sukhazIlIyo banI besI na rahe. 6i06) adhyayanano upasaMhAra karatA kahe che - te samyak darzanano lUSaka yathAvasthita Agamano praNetA, vicArIne bolanAra, zuddha, nirdoSa, yathAvasthita vastunI prarUpaNA karato, adhyayana kahevA vaDe nirdoSa sUtra kahe te zuddha sUtra che. tathA tapacaraNa sUganA AgamamAM kahyA che, te kare te upadhAnavAnuM che. tathA zruta-cAstri dhamane samyaka jANe ke jANato samyak prApta kare. AjJAthI grAhya artha ja AjJA vaDe svIkAravo, hetuthI manAya te hetuthI mAnavo athavA jaina siddhAMta siddha artha jaina siddhAMtamAM batAvavo ane anya mata siddha artha pamAMthI batAvavo athavA utsargaapavAdamAM rahela artha te rIte ja jema hoya tema pratipAdita karavo. Avo guNasaMpanna sAdhu mAnavA yogya vayanavALo thAya tathA Agama pratipAdanamAM kuzaLa, sadanuSThAne pragaTa avicArathI na kare, je AvA guNothI yukta hoya te sarvajJokta jJAnAdi ke bhAva samAdhine pratipAdita karavA yogya che, bIje koI nahIM. zeSa pUrvavat, anugama pUro thayo, nayo prAgvat jANavA. zrutaskaMdha-1 - adhyayana-14 "graMthano muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/15/-lbhUmikA che zrutaskaMdha-1 adhyayana-15 "AdAnIya" & -x -x -x -x -x -x -x * bhUmikA : have caudamA adhyayana pachI paMdamAMno AraMbha kare che. teno saMbaMdha A che >> anaMtara adhyayanamAM bAla-atyaMtara graMthano tyAga batAvyo. graMtha tyAgI sAdhu "AyatacAstriI' thAya che. tethI jevo A sAdhu saMpUrNa Ayata cAsmitA svIkAre che, te A adhyayanamAM kahe che, A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyoga dvAro che. temAM upakamamAM A adhikAra che. sAdhue AyatayAstriI thavuM. nAmaniSa nikSepe AdAnIya e nAma che. ['TAdAna', 'saMkalikA' ane 'jamatIya' evA baMne nAmo paNa jovA maLe che. mokSArthI sarva karmakSaya mATe je jJAnAdi meLave che, te ahIM kahevAyA che, mATe AdAnIya evuM nAma sthApyuM che paryAyidvArathI 'sugraha' nAma thAya che, tethI AdAna zabdanA ane tenA payi grahaNa zabdanA nikopA mATe niyuktikAra kahe che [ni.132 thI 36-3 athavA "jamatIya' evuM A adhyayananuM nAma che ane te AdAnapada vaDe AdimAM laIe te AdAna. te ja 'grahaNa' kahevAya. te AdAnagrahaNano niphopo kahe che * kAryanA arthI vaDe levAya AdAna. - X* laIe, grahaNa karIe, svIkArIe e rIte vivA karIne, AdAnano paryAya 'grahaNa' che. te AdAna ane grahaNanA nipA be cakamAM thAya, jemake - nAma, sthApanA, dravya ane bhAva AdAna. temAM nAma, sthApanA gauNa che. dravya AdAna-dhana che, kemake gRhastho badhAM kArya choDI, mahA kalezathI te meLave che, tenA vaDe dvipada, catuSpadAdi kharIde che. | bhAvAdAna be bheda-prazasta, apazarata, apazasta che krodhAdi udaya ke mithyAd, avirati Adi. prazasta te uttarottara guNazreNi vaDe vizuddha adhyavasAya prApti ke samyak jJAnAdi. A adhyayana A viSayane ja batAve che. 'na' nA paNa nAmAdi cAra nipA che. teno bhAvArya AdAna mujaba jANavo. 'grahaNa' zabda taigamAdi naya abhiprAya vaDe AdAna pada sAthe letA zaka-Indra mAphaka ekAIka che. zabdAdi nayathI judA-judA artha thAya. ahIM 'AdAna' Azrita kathana che. mATe 'AdAna' nAma rAkhyuM, athavA jJAnAdine AzrIne AdAnIya nAma che. AdAnIyanuM bIjuM pravRtti-nimita kahe che . blokanA prathama pada ane pAchalAnA chellA pada, te baMnenA zabda, arca, ubhayacI -x * AdAnIya thAya che. Adhata pada sadaizavathI 'AdAnIya' thAya cheA AdAnIya nAmanI pravRttino abhiprAya che. athavA anya viziSTa jJAnAdi AdAnIya rUpe lIdhA che. keTalAMka A adhyatanA aMta-Adi padonuM saMkalana karavAnI 'saMkalikA' nAma sakhe che, tenA paNa nAmAdi cAra niphopA che, temAM dravya saMkalikA sAMkaLa Adi, bhAva saMkalikA-uttarottara viziSTa adhyavasAya saMkalana che, e ja A adhyayana che. Adi ane aMtanA padonuM saMkalana kare che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra jemanA mate - x * AdimAM pada te AdAna che, teo AdinA cAra nikSepa kahe che. temAM nAma, sthApanA sugama hovAthI dravyAdite kahe che. dravyano paramANu Adito je svabhAva che, potAnA sthAnamAM prathama thAya, te dravyAdi. dahIM dravya-dUdhanuM bane che. dahIMnI Adi pariNati samaye dudhano vinAza che. e rIte bIjA paramANu dravyano je paryAya prayama utpanna thAya, te dravyAdi. - prazna - dUdhanA vinAza samaye ja dahIMnI utpatti kaI rIte ghaTe ? - kemake utpAda ane vinAza bhAva-abhAvarUpa vastu dharmo che. dharma dharma vinA rahI na zake. ityAdi * x * eka ja kSaNamAM dharmI dahIM-dUdhamAM sattA pAme te joyuM nathI. - uttara - A doSa amane na lAge je vAdIo kSaNabhaMgura vastu mAne che. tene A doSa che. [ityAdi vAda-vRtti AdhAre jANIne tajajJa pAse samajavo.] have bhAva Adine AzrIne kahe che * bhAva eTale aMtaHkaraNanI pariNativizeSa. tIrthakara, gaghara batAve che ke - te AgamathI, noAgamathI che. temAM noAgamathI pradhAna purapApiNe vicAratA pAMca prakAre che * prANAtipAta Adi pAMce mahAvratono svIkAsvAno prathama samaya AgamathI bhAva-Adi A pramANe - je A gaNipiTaka athavA badhAno AdhAra te dvAdazAMgI che. su zabadathI anya upAMgAdi levA. te pravacananuM je Adi sUtra, sUrano Adi bloka, tenuM Adi pada, padano Adi akSara e pramANe ghaNAM prakAre bhavAdi che. te baghAM pravacanamAM sAmAyika Adi che, temAM paNa kafSa Adi che. bAra aMgomAM mA Adi che, temAM zastraparijJA Adi che * * * ityAdi. * * * samajavuM. have * x * x * sUtra kahe che * sUtra-603 thI 610 : atIta, vartamAna ane bhAvimAM thanArA baghane datvaNIyAdi kamano aMta karanArA, kAyI para paripUrNarUpe jANe che...vicikisano aMta karanAra, anupama tavanA jJAtA, anupama parUka mAM tyAM hotA nathI. je svAdhyAta che, te ja satya ane bhAti che, sadA satya saMpanna banIne bauI jIvo sAthe mI rAkhavI...jIvo sAthe virodha na kare, e susaMcamIno dharma che, sAdhu jagatanA svarUpane jANIne zuddha dharmanI bhAvanA kare - vivecana-607 thI 10 : [67] A sUgano pUrva sUtra sAthe saMbaMdha kahevo, te A pramANe * Adeya vAcavALo kuzala, pragaTa sAdhu tayokata samAdhi kahevAne yogya che ane je bhUtavartamAna-AgAmI badhuM ja jANe che, te ja kahevAne yogya che, bIjo koI nahIM. paspara pra saMbaMdha * je bhUta-bhAvi-vartamAna gaNa kALano jJAtA che, te ja sarva baMdhatoto jANanAra ke toDanAra A tatva kahI zake che, ityAdi saMbaMdha. * x- saMbaMdha batAvI, have sUga vyAkhyA kahIe je kaMI paNa dravyamta hatI che . ke thaze, te badhAnuM yathAvasthita svarUpa
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/15/-/607 thI 610 61 kahevAthI te praNetA che. yathAvasthita vastu svarUpa batAvavAnuM te pUruM jJAna hoya to thAya, tethI teno upadeza Ape che - atIta - anAgata-vartamAna traNe kALanA bhAvathI dravyAdi catuSkane svarUpathI ane dravyaparyAya nirupaNathI je mAne che, jANe che - 4 - te badhuM samaje che. jANyA pachI viziSTa upadeza dAna vaDe saMsAra pAra utAravAthI sarve prANIno te rakSaka bane che athavA - 4 - sAmAnyano paricchedaka che - 'manute' pada vaDe te sarvajJa, sarvadarzI che, tema kahyuM - "kAraNa vinA kArya na thAya" - tethI darzanAvaraNIya karma ema madhyanA grahaNathI ghAticatuSkano aMtakara jANavuM. [608] je ghAti catuSkanA aMtakara che, te AvA hoya che. vicikitsA saMzayajJAna, tenA AvaraNanA kSayathI-saMzaya, viparyaya, mithyAjJAna, aviparIta artha paricchedathI aMte varte che. arthAt temAM darzanAvaraNIyano kSaya batAvavAthI jJAnathI darzana juduM che, tema batAvyuM. tethI "eka ja sarvajJanuM jJAna sAmAnya ane vizeSarUpe vastumAM che, te baMnene jJAnanI aciMtya zakti hovAthI te baMnenA paricchedaka che, "evo jemano mata che te matanuM ahIM AcAryae pRthak AvaraNakSaya kahIne khaMDana karyu che. je ghAtikarmano aMta karI saMzayAdi jJAnane ullaMghI saMpUrNa jJAnane jANe che, te ananyasardeza jANe che, tene tulya sAmAnya-vizeSa paricchedaka vijJAna vaDe jANanAra koI jJAnI nathI. arthAt sarvajJanuM jJAna sAmAnya jananA jJAna tulya nathI. vRttikare ahIM mimAMsaka matanuM khaMDana paNa karyuM che, te vRttithI jANavuM.] vaLI vAdIo kahe che - sAmAnyathI sarvajJanA sadbhAvamAM bIjA hetunA abhAvathI arihaMtamAM kevaLajJAna che, te khAtrI thatI nathI. jemake - arihaMta sarvajJa che ane buddha nathI, tenuM pramANa zuM? jo te baMne sarvajJa hoya, to temanAmAM bheda kema che ? A zaMkA nivAravA kahyuM - anIvRza - tenA jevA bIjA koI nathI. arihaMta jevA jJAtA bauddhAdi darzanamAM koI nathI. kemake teo dravya-paryAyo svIkAratA nathI. jemake zAkyo badhuM kSaNika mAnIne paryAyone icche che, paNa dravya mAnatA nathI, paNa dravya vinA paryAyono paNa abhAva thaze. - 4 - 4 - tethI te sarvajJa nathI. te rIte aprastuta, anutpanna, sthira, eka svabhAvavALA ekalA dravyane mAnavAthI, pratyakSa dekhAtA - 4 - paryAyo na mAnavAthI paryAyarahita dravyano paNa abhAva thatA kapila paNa sarvajJa nathI. tathA kSIra-udaka mAphaka dravyaparyAya abhinna hovA chatAM baMnene bhinna mAnatA uluka paNa sarvajJa nathI. anyatIrthikonA asarvajJatvathI temAMnA koI dravya-paryAya baMnenuM svarUpa batAvanArA nathI, tethI arihaMta ja atIta-anAgata-vartamAna e traNe kALanA padArthonuM varNana sArI rIte karI zakanAra che, bIjA nahIM. [609] have A kutIrthikonuM asarvajJatva ane arihaMtonuM sarvajJatva jevuM che, te yuktithI batAve che - 4 - arihaMte jIva, ajIva Adi tathA mithyAtva, avirati, 62 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kaSAya, pramAda, yogane baMdhanA hetu kahI saMsAranA kAraNa rUpe tathA samyag darzana jJAna cAritra-mokSamArga, e badhuM pUrvottara avirodhIpaNe yukti vaDe siddha karyu che. jyAre kutIrthikoe "jIva hiMsA na karo' kahIne temanA AraMbhanI anujJA ApI che, tethI temanAmAM pUrvApara virodha che, te yuktirahita hovAthI barAbara nathI. paNa jinezvara aviruddha arthanA khyAtA, rAga-dveSAdirahita hovAthI jUThanAM kAraNono asaMbhava hovAthI te jIvane hitakArI hovAthI satya che, padArtha svarUpa jANIne kahyuM che. rAga Adi ja jUThanAM kAraNo che, je temane nathI, tethI temanuM vacana satya arthanuM pratipAdaka che. kahyuM che - vItarAga sarvajJa che, te mithyA vacana na bole, tethI tenA vAkyo sAcA jANavA. [prazna-] sarvajJa sivAya paNa heya upAdeya mAtranuM parijJAna thavAthI, temanA vacanamAM satyatA hoya. - x - ? jainAcArya kahe che - sarvakALa avitaya bhASaNa - x - sarvajJapaNAmAM ja ghaTe che, te sivAya nahIM - 4 - 4 - tethI sarvajJapaNuM jinezvaranuM ja jANavuM. anyathA temanA vacananuM sadA satyapaNuM na hoya. athavA satya saMyama che. sat te prANIo che, temanuM hita te satya che. ethI tapathI pradhAna saMyama bhUtArthane hita karanAra sadA yukta, A saMyama guNayukta bhagavaMta che. teo prANIonA rakSaNamAM tatpara hovAthI bhUta dayAne pALe arthAt paramArtha thakI te sarvajJa che, je tattvadarzItAthI sarva bhUtomAM maitrI dhAraNa kare. kahyuM che . je Atmavat sarva jIvone jANe te ja dekhAto che. [610] je rIte jIvo paratve saMpUrNabhAvathI maitrI anubhave te kahe che - sthAvara, jaMgama jIvo sAthe teno upaghAtakArI AraMbha ke virodhanA kAraNano dUrathI tyAga kare. tIrthaMkara ke satsaMyamIno jIva-avirodhI ke puNya nAmano svabhAva kahyo che. te satsaMyamI ke tIrthaMkara jIva jagatane kevaLajJAnathI athavA sarvajJanA AgamanA jJAnathI samajIne jagatamAM ke jinadharmamAM 25-prakAranI ke 12-prakAranI bhAvanA saMyamamAM abhimata che, jIva samAdhAnakArI ane mokSakAriNI che. sadbhAvanAno lAbha-- * sUtra-611 thI 614 : bhAvanA yogathI vizuddha AtmAnI sthiti jaLamAM nAva samAna che, te kinArA prApta nAvanI mAphaka sarva duHkhothI mukta thAya che...lokamAM pApano jJAtA medhAvI puruSa baMdhanathI mukta thaI jAya che, navA karmanA akartAnA pApakarmo naSTa thaI jAya che...je navA karmano akartA che, vijJAtA che, te karmabaMdha karato nathI, te jANIne mahA-vIra janmato ke marato nathI...jene pUrvakarmo nathI, te mahA-vIra marato nathI. jema vAyu agnine pAra karI jAya tema te lokamAM piya strIone pAra karI jAya che. * vivecana-611 thI 614 - [611] jeno AtmA samyak praNidhAna lakSaNa-bhAvanA yoga vaDe zuddha che, te tathA deha bhinna AtmA bhAvanAra, saMsAra svabhAvane choDIne, jema nAva jaLanI upara rahe tema saMsAramAM rahe che. jema nAva jema jaLamAM na DUbe tema zuddhAtmA paNa saMsAramAM
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/15/-/611 thI 14 DUbato nathI. jema nAva khalAsIthI calAvAtI ane anukULa vAyuthI kinAre pahoMce, tema A sAdhu rAga-dveSa choDIne pAra pahoMce. e rIte Ayata cAritrI jIvarUpI vahANa, AgamarUpa khalAsI, parUpa vAyuthI sarva duHkhAtmaka saMsArathI mokSa rUpI kinAre pahoMce che. 6i12] te bhAvanA yoga zuddhAtmA nAva mAphaka jalarUpa saMsAramAM rahelo manavacana-kAyAnA zubha vyApArothI chUTe che. athavA sarva baMdhanothI mukAya che - saMsArathI dUra jAya che. te medhAvI ke vivekI A caudarAjaloka athavA jIvasamUha lokamAM je kaMI sAvadhAnahAna rUpa kAryo ke ATha prakAranA karmo, tene jJaparijJAthI jANe, pratyAkhyAna parijJAthI parihare. te ja loka ke kamane jANato navA karmo na bAMdhato, AzravadvAra baMdha karIne, tIvra tapAcaraNathI pUrvasaMcita karmone toDe che, saMvara tathA sarva nirbhara kare che. 6i13] keTalAMka mAne che ke - karmakSayathI mokSa thayA pachI paNa potAnA tIrthanI hAni thatI joIne pharI saMsAramAM Ave che - tenuM samAdhAna te saMpUrNa kriyArahitane yoga vyApAra abhAve - X * navA karmo baMdhAtA nathI. karma abhAve saMsAramAM Agamana kema thAya ? * x * te mukatAtmA rAgadveSa tathA svaparanI kalpanAno abhAva che. svadarzana hAnino Agraha paNa nathI. AvA guNavALo kama, tenA kAraNa ane phaLane jANe che. karmanI nirjasane paNa jANe che - x * karmanA prakRtti, sthiti, anubhAva, pradezane paNa jANe che - x * bhagavaMtanA karmanuM vijJAna, karmabaMdha, teno saMvara ane nirjarAno upAya jANe che. A mahA-vIra karma vidAravA mATe evuM kare che jethI A saMsAramAM pharI janmavuM na paDe, maravuM paNa na paDe. athavA jAti vaDe A nAka che, tiryaMca che ema na manAya. A saMsAra bhramaNanAM kAraNonA abhAvane kahevAthI jainetara mata - x " nuM khaMDana karIne jaNAvyuM ke saMsAranuM svarUpa jANIne teno abhAva karAya che, koI anAdithI siddha nathI. - 4 - [14] kayA kAraNe jAti AdithI oLakhAto nathI? A mahAvIra saMpUrNa karmakSayathI jAtyAdithI oLakhAto nathI, marato nathI, jAti-jA-maraNa-roga-zokarUpa saMsAra cake bhamato nathI. kemake - jAti vagere tene ja hoya, jene pUrvanA karmo bAkI hoya. paNa je bhagavaMta mahA-vIrane AzradvAranA nirodhathI pUrvakRta karmo ke tenA upAdAna kAraNo vidhamAna nathI. tenA janma-jarA-maraNa saMbhava nathI, AzravomAM mukhya strI che, tethI kahe che - satata vaheto vAyu agnijavALAne oLaMgI jAya che, tenAthI parAbhUta thato nathI, tema manuSya lokamAM priyA-panI duratikamya che, temanAthI paNa te jIvAto nathI. tenuM svarUpa jANIne Ano jaya karavAthI vipAka bhogavavA paDatA nathI. kahyuM che - mita, bhAva, mada, lajjA, parAMzamukha, kaTAkSa, vacana, ISya, kalaha, lIlA Adi bhAvothI strIo puruSane baMdhanarUpa che. vaLI strIne mATe bhAIo ke saMbaMdhImAM bheda paDe che, strI mATe laDIne rAjavaMza nAza pAmyA chatAM kAmabhoga prApta thayA nathI. A pramANe strInuM svarUpa jANI, teno jaya kare che, paNa strIthI jItAto nathI. strIne AzravanuM dvAra kema kahyuM? jIvahiMsA Adi Azrava vaDe kema na kahyuM ? sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra teno uttara Ape che keTalAMkanA darzanamAM strI bhogone Azrava dvAra kahela nathI. jemake - mAMsa bhakSaNamAM, dArumAM, maithunamAM koI doSa nathI -x - temanA matanA khaMDana mATe athavA madhyanA tIrthakaromAM caturyAma dharma che, ahIM pAMca yAma dharma che, tethI A arthane dazavivA mATe athavA bIjA mahAvratomAM apavAda che, cothuM vrata nirapavAda che, te batAvavA strI-Azrava kahyo. athavA badhAM vrato tulya che, yokanA khaMDanathI badhAMnI virAdhanA che mATe koI ekane laIne upadeza karyo. have strI Azravano nirodha kahe che* sUtra-615 thI 618 : je strI sevana karatA nathI, te pahelA mokSagAmI thAya che. baMdhanamukata teo jIvananI AkAMkSA karatA nathI...jeo uttama kamathI mokSanI sanmukha che, mokSa mArga parUpe che, teo asaMyamI jIvana choDIne karmono kSaya kare che... AzArahita, saMyata, dAMta, deDha ane maithuna virama pUjAnI AkAMkSA karatA nathI. te saMyamI, prANIonI yogyatAnusAra anuzAsana kare che...je chidmasota, nimaLa che te pralobhanathI lipta na thAya. anAvila ane dAMta sadA Anupama dazA prApta kare che. * vivecana-615 thI 618 : [15] je mahAsatvo A strIpasaMga kaTa vipAkI che, ema jANI, rurIone sadgatinA mArgamAM vidanakata, saMsArasvIthIrUpa, sarva avinayanI rAjadhAnI, kapaTathI bharelI, mahAmohana zakti jANI, teno saMga na icche, AvA loko sAmAnyajanathI vizeSa sAdhu che, te rAgadveSarahita evA Adi mokSa kahevAya. * x * kahyuM che * sarva avinayane yogya strIno saMga jeNe choDyo ja Adi mokSa che - mokSa mATe udhama karanArA jANavA. mArA zabdanA pradhAnavAgItAthI te loko mAtra udhama karanArA nathI, paNa ApAza baMdhanathI mukta thayelA, sarva karmabaMdhanathI mukta thavA mATe asaMyamI jIvananI icchA karatA nathI, parigrahAdi paNa icchatA nathI. athavA viSayecchA choDI, sadanuSThAna sta thaI, dIrdha jIvita che nahIM. 6i16 vaLI asaMyamajIvitano anAdara karI ke prANa dhAraNarUpa jIvitano anAdara karI, sadanuSThAna rata banI karmano kSaya pAme che. athavA sadanuSThAna vaDe jIvitathI nirapekSa thaI, saMsAranA aMtarUpa - mokSane prApta kare che. athavA sarva duHkhathI muktirUpa mokSa na prApta thAya to paNa viziSTa anuSThAna vaDe monA saMmukha rUpa ghAti catuka kSaya kriyA vaDe utpanna divyajJAnavALA, zAzvata padane abhimukha thayelA che. AvA koNa che? jemaNe pUrve tIrthaMkara nAma karma bAMdhela che, kevaLajJAna pAmyA che. sarva jIvonA hita mATe jJAnadarzana cAritrarUpa mokSamArga bhavya prANIone batAve che ane pote paNa tevuM pALe che. [61] anuzAsana prakAne AzrIne kahe che - vivekathI jenA vaDe sanmArge
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/15/-I615 thI 618 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda dorI zakAya te anuzAsana. dhadizanA vaDe sanmArge laI javA. te bodha bhavyaabhavyAdi prANImAM jema pRthvI para jaLa paDe tema sva Azayavaza aneka prakAre che. jo ke abhavyane bodha, tene samyak na pariName, to paNa sarva upAyane jANanAra sarvajJane temAM doSa nathI. paNa te zrotAnA svabhAvanI pariNatino doSa che, ke je amRtarUpa, ekAMta pathya, rAgadveSanAzaka vacana temane yathAvat pariNamatuM nathI. kahyuM che - he lokabaMdhu! saddharma bIja vAvavAnA kazalya chatAM ApanA vacana abhavyone lAbhadAyI na thAya. temAM koI Azcarya nathI kemake sUryanA kiraNo - X * x ghavaDane divasamAM prakAza ApatA nathI. A anuzAsaka kevA che ? vahu eTale ahIM mokSa che, te prati pravRtta saMyama jene che, te vasumana. teo devAdikRta aSTa prAtihArya pUjAne pAme che. [prazna devAdikRta samosaraNAdimAM AdhAkarmI doSa na lAge ? nA, kemake tene bhogavavAno Azaya nathI. mATe anAzaya che. athavA dravya thakI bhogave paNa bhAvathI na AsvAde, temAM vRddhi nathI, bhogavavA chatAM ekAMte saMyama tatpara hovAthI saMyamavAnuM ja che. kevI rIte? - indriya ane mana vaDe dAMta che, vaLI saMyamamAM daMDha che, maithunathI virata che, icchA-madana-kAmanA abhAvathI saMyamamAM deDha che, AyatayAsmitvathI dAMta che. indriya-mananA damanathI saMyamamAM yanavAnuM che, tethI devAdi pUjanano AsvAda na levAthI, dekhItuM dravya bhogavavA chatAM teo sAcA saMyamavALA che. [618] bhagavaMta maithunathI kaI rIte dUra che, te kahe che - A maithuna muMDa Adine vayasthAne laI javA mukela bhakSya samAna che. jema pazuo A bhaThyathI lobhAIne vadhyasthAne AvI vividha vedanA pAme che tema A jIvo paNa strI saMga vaDe vaza thaIne ghaNI vAtanA pAme che. AvuM nIvAra jevuM maithuna samajIne tatvajJa strI prasaMga na kare. maithunathI saMsAra zrotamAM avataravuM paDe, indriya viSayomAM vartatA prANAtipAtAdi Azrava lAge, A zrotane chedavAthI chinnazrota che, tathA rAgadveSarUpa malathI rahita ke viSayathI apravRta che mATe anAkula che - svastha cita che, AvI anAkuLa banIne, sarvakALa indriya-manathI dAMta hoya che. e rIte karmanAza jevI ananya bhAvasaMdhi pAmyA che. * sUtra-619 thI 622 - ananyAdeza ane khedajJa, Na mana-vacana-kAyAthI koI sAthe virodha na kare, te ja paramAdarza che...je AkAMkSAno aMta kare che, te manuSya mATe caNa sama che. astaro te cAle che, cakra aMtathI ghume che...dhIra tane seve che, tethI te takara che. te nara A manuSya jIvanamAM dhamariAdhanA karIne mukta thAya che ke anuttara deva thAya che, tema meM sAMbhaLela che. manuSya sivAyanI gatimAM A yogyatA nathI.. * vivecana-619 thI 622 - [619] ananyasadeza saMyama ke jinadharma, temAM je nipuNa che. tevA anidaizakhedajJA 4/5] koI sAthe virodha na kare. sarva prANI sAthe maitrI rAkhe. te yogamika karaNagikathI dazavi che - aMtaHkaraNathI prazAMtamanA, vacanathI-hitamitabhASI, kAyAthI duppaNihita sarvakAya ceTA rokIne daSTipUta pAdacArI thaI, paramArthathI cAkhAnuM thAya che. [60] vaLI te vize karmavivara pAmelA anIdeza, nipuNa, bhavya manuSyonA cA-sArA mAThA padArthonA pragaTa karanArA hovAthI AMkho jevA che. teo bhogecchA ane viSayagNAnA aMta karanArA che. aMta karIne icchita ane sAdhanArA che, tenuM dehAMta - jema astaro aMtadhArathI kApe che, caka-rathanuM paiDuM aMtathI mArgamAM cAle che, te rIte sAdhu viSayakaSAyarUpa mohanIyano aMta karI saMsArano kSaya kare che. 6i21] ukta ane puSTa kare che . viSaya, kaSAya, tRNAno nAza karavA mATe udhAnanA ekAMtamAM rahe athavA aMtarAMtAdi AhArane viSayasukhathI nispRho seve che. tenA vaDe saMsArano ke tenA kAraNarUpa karmano kSaya karanAra thAya che. te manuSyalokamAM AryotramAM thAya che. te tIrthakara ja AvuM kare che, tema nahIM, bIjA paNa manuSyalokamAM AvelA samyak darzana jJAna yAtriAtmaka dharma ArAdhIne manuSyo karmabhUmimAM janmIne - X - saMdanuSThAna sAmagrI pAmIne niSkitAtha bane che. | 6i22] upara kahyA mujaba niSThitA thAya che. keTalAMka pracura karmothI samyaktvAdi sAmagrI chatAM te bhave mokSe jatAM nathI. to paNa vaimAnika devapaNAMne pAme che. evuM Agamazruta-pravacanamAM kahyuM che. sudhamasviAmI jaMbusvAmIne kahe che - meM A lokottara bhagavaMta pAse sAMbhaLyuM che ke - samyaktvAdi sAmagrI pAmIne manuSya mokSamAM jAya che ke vaimAnika thAya che A manuSyagatimAM ja thAya che, anyatra nahIM, te batAve che - x * tIrthakara pAse sAMbhaLyuM, gaNadhare potAnA ziSyone kahyuM ke - manuSya ja sarva karmakSaya karI siddhi gatimAM jAya che, amanuSya nahIM. A kathanathI zAkya matanuM - X * khaMDana karyuM che. manuSya sivAyanI traNe gatimAM saccA>>i pariNAma abhAve mokSamAM na jAya. * sUtra-623 thI 626 : koI kahe che - manuSya ja duHkhono aMta kare che, koI kahe che - manuSya bhava maLavo durlabha che...ahIMthI yuta jIvane saMbodhi durlabha che, dhamathinA upadeTA puruSano yoga paNa durlabha che...je patipUrNa, anupama, zuddha dharmanI vyAkhyA kare che ane te pramANe Acare che, temane pharI janma levAnI vAta kyAMthI hoya ...medhAvI, tathAgata saMsAramAM kyAMthI utpanna thAya! ApatijJa tathAgata lokanA anuttara netra-pathadarzaka che. * vivecana-623 thI 626 : 6i23] amanuSyo tevI sAmagrInA abhAve sarva duHkhono aMta karI zakatA nathI. koI vAdI kahe che * devo ja uttarotara sthAna prAptithI saMpUrNa kalezono nAza kare che. jainadarzana evuM mAnatuM nathI. bhagavaMte gaNadharAdi svaziSyone ke gaNadharAdie kahyuM che * * * * * A jIvane manuSya janma maLavo ghaNo durlabha che. kadAya karmavivarathI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/15/-/623 thI 626 67 mokSa yogya manuSya deha maLe. kahyuM che ke - kharajavA ke vIjaLInA prakAza mAka manuSya janma kSaNavAramAM nAza pAme che, jema agAdha samudramAM paDela ratna maLatuM nathI. [24] A manuSya bhavathI ke saddharmathI vidhvaMsa thatA nipuNyane pharI A saMsAramAM bhamatA, samyagdarzana prApti ghaNI durlabha che, utkRSTathI apArdha pudgala parAvarta kALe te thAya che tathA samyagdarzana prApti yogya lezyA-aMtaHkaraNa pariNati athavA mA~ - manuSya janma - 4 - AryakSetra, sukulamAM janma, sarva indriya sAmagrI Adi durlabha che. jIvone je dharmarUpa artha batAve che, je dharma kahevA yogya che. tethI arvA durlabha che. [625] je mahApuruSa vItarAga - 4 - sarva jagatane dekhanArA che, teo para hita karavAmAM ekAMta phkta che, teo sarva upAdhi rahita zuddha, nirmaLa dharma kahe che ane pote paNa Acare che athavA Ayata cAstrinA sadbhAvathI saMpUrNa yathAkhyAta cAstrirUpa, tevo ananyasardeza dharma kahe che ane pALe che. AvA ananyAdeza jJAna-cAstri yukta je sarva rAga-dveSa rahita parama sthAnane pAmanArane pharI janmavAnuM kyAMthI hoya? janma-maraNa rUpa kathA svapnamAM paNa karmabIja abhAve kyAMthI hoya? kahyuM che. - bIja atyaMta baLI gayA pachI temAM aMkura na phUTe, tema karmabIja baLI gayA pachI temAM bhava aMkura na uge. [626] vaLI karmabIjanA abhAve kevI rIte kyAreya paNa jJAna svarUpa, apunarAvRttimAM gayelA tevA A saMsAramAM azucimaya garbhamAM utpanna thAya ? arthAt - 4 - tevA karmonA abhAve utpanna na ja thAya. tathA tIrthaMkara, gaNadharane nidAna baMdhanarUpa pratijJA nathI mATe te anidAnA-nirAzaMsA che. jIvonuM hita karavAmAM udhata, anuttara jJAnathI anuttara, prANIone sArA-khoTA artha nirupaNa karavAthI cakSu jevA, hita prApti-ahita tyAga karAvanArA evA sarvalokone locana bhUta evA te tIrthaMkara, sarvajJo hoya che. * sUtra-627 thI 631 : kAzyape te anuttara sthAna batAvela che, jenA AcaraNathI, koI nivRtta thaIne te paMDita mokSa pAme che.jJAnI puruSa karmane vidAravA samartha vIrya meLavI pUrvakRt karmano nAza kare, navA karmane bAMdhe...mahA-vIra anupUrva karma-rajano baMdha na kare, te raja nI saMmukha thaIne karmakSaya karI je mata che, te prApta kare che....sarva sAdhune mAnya mata zalya rahita che, tene sAdhIne jIvo taryA ke deva thayA che...suvatI, dhIra thayA che ane thaze, teo svayaM durnibodha mArgano aMta pragaTa karI tarI jAya che - tema huM kahuM chuM. * vivecana-627 thI 631 : [627] anuttara evA sthAna arthAt saMyama che. te kAzyapa gotrIya vardhamAnasvAmI mahAvIre kahyo che. tenuM anuttapaNuM kahe che - je anuttara saMyama sthAnamAM keTalAMka mahAsatvIo sadanuSThAna karIne nirvANane prApta thayA che. nivRtta thaI teo saMsAracakrano sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 aMta kare che - pApathI dUratva pAmyA che. AvuM saMyamasthAna mahAvIre kahyuM che ke jene pALanArA siddhine pAmyA che [mokSe gayA che. [628] sadasada vivekajJa karma dUra karavA samartha thaI saMyama ke tapovIrya pAmIne, te vIrya bAkI rahelA karmonI nirjarA mATe phorave te paMDita vIrya che. AvuM vIrya seMkaDo bhave durlabha che. koI vakhata karmavivara maLe to pUrvabhavamAM karelA azubhakarmo toDavA prayAsa kare ane navA karmo na bAMdhe - mokSamAM jAya. [629] karma vidAraNa samartha banI AnupUrvIthI mithyAtva, avirati pramAda, kaSAya, yogathI je bIjA jIvo karmaraja bhegI kare che, te teo na kare. kemake jene pUrvanI karmaraja hoya te navI karmaraja bhegI kare. paNa A mahAvIre pUrvanA karma aTakAvI satsaMyama saMmukha thaI, sadA dRDha rahIne ATha prakAranA karmane choDIne mokSa ke satsaMyamamAM sanmukha thayA. [630] je mata sarve sAdhune icchita che, te A saMyamasthAnane batAve che - pApAnuSThAna ke tadnanita karmane chede te zalyartana. tevuM sadanuSThAna ughukta vihArI thaI samyak ArAdhIne ghaNAM saMsAra tarI gayA. bIjA sarva karmanA kSayanA abhAve devo thayA. teo samyakatva pAmI saracAstriI thaI vaimAnikatvane pAmyA pAme che, pAmaze. [631] sarva upasaMhArArthe kahe che - pUrvAdi kALe ghaNAM kavidAraNa samartha thayA, vartamAnakALe karmabhUmimAM tevA thAya che, AgAmI anaMta kALa tevA satsaMyamAnuSThAyI thaze. jemaNe zuM karyu? kare che ? karaze ? te kahe che - ati duSprApya jJAna-darzanacAritra mArganI parAkASThA pAmI te ja mArgane prakAze che, svata sanmArga pALanAra ane bIjAne batAvIne saMsAra samudra taryA-tare che - taraze. - 4 - 4 - zrutaskaMdha-1 adhyayana-15 'AdAnIya'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/16//bhUmikA O zrutaskaMdha-1 adhyayana-16 "gAthA' - 4 - 4 - 4 - 4 - 4 - 4 -- x - bhUmikA H 69 paMdaramuM adhyayana kahyuM, have soLamuM kahe che, teno saMbaMdha A che - gata 15mAM adhyayanomAM je viSayo vidhi-niSedha dvArathI kahyA. tene te rIte Acarato sAdhu thAya, te A adhyayana vaDe kahe che. te viSayo- (1) adhyayana-1-svasamaya, parasamayanA jJAnathI samyakatvI thAya che. (2) adhyayana-2-karma nAza karavAnA jJAnAdi hetu vaDe ATha prakAranA karmo nAza karIne sAdhu thAya che. (3) adhyayana-3-anukULa-pratikULa upasargone saheto sAdhu thAya che. (4) adhyayana-4-durlabha evA strI parISahano jaya kare. (5) adhyayana-5- narakanI vedanAthI kheda pAmI tene yogya karmothI virame. (6) adhyayana-6-bhagavaMta mahAvIre karmakSaya mATe dIkSA laI, cothuM jJAna pAmI saMyamamAM prayatna karI rahyA, chAstre paNa tema karavuM joIe. (7) adhyayana-7-kuzIlanAM doSa jANI, teno tyAga karI suzIla thavuM. (8) adhyayana-8-bAlavIrya choDI, paMDitavIrya pAmI mokSAbhilASI thavuM. (9) adhyayana-9-cayokta kSAMti Adi dharma AcarI saMsArathI mukta thavuM. (10) adhyayana-10-saMpUrNa samAdhivALo sugatimAM janAro thAya che. (11) arArAna-11-samyag darzana-jJAna-cAstri mArgathI sarva karmo kSaya kare. (12) adhyayana-12-anyatIrthikanA guNa-doSa vicArI zraddhAvAn bane. (13) adhyayana-13-ziSyanA guNa-doSa jANI sadguNomAM vartI kSema pAme. (14) adhyayana-14-prazasta bhAvagraMtha bhAvitAtmA tRSNAthI rahita thAya. (15) adhyayana-15-jevI rIte sAdhu nirmaLacAstriI thAya, te batAve che. A rIte ukta adhyayanomAM kahelA viSayone ahIM saMkSepathI jaNAve che. A saMbaMdhathI A adhyayana AvyuM. tenA cAra anuyoga dvAro che. upakramamAM adhikAra upara kahyA mujaba che. nAmanikSepAmAM gAthASoDazaka nAma che. [ni.138 thI 141-] 'gAyA'nA nAmAdi cAra nikSepo che. temAM nAma, sthApanA choDIne dravyagAthA kahe che - jJazarIra, bhavyazarIra, vyatikti dravyagAthA. temAM vyatikti dravyagAthA te patra, pustakAdimAM lakhelI jANavI. jemake - jayavaMtA mahAvIra varte che - x - x - ityAdi. athavA A gAthASoDaza adhyayana patra ke pustakamAM lakheluM hoya te dravyagAthA. have bhAvagAthA batAve che- bhAvagAthA A pramANe - je A sAkAra upayoga kSAyopazamika bhAva niSpanna gAthA prati vyavasthita, te bhAvagAthA kahevAya. kemake badhAM zruta kSayopazamika bhAve rahelA che, tyAM anAkAra upayogano asaMbhava che mATe Ama kahyuM che. tene vizeSathI kahe che - tenuM bIjuM nAma "madhura' che kemake te sAMbhaLavuM kAnane game che. gAthA chaMdamAM sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 racAyelI hoI madhura lAge che. gavAya che ke madhura akSaronI pravRtti che mATe 'gAthA' kahevAya che. - 4 - 4 - bIjI rIte gAthAnuM svarUpa batAve che - joItA artho ekaThAM karIne jemAM guMthyA hoya te gAthA che ane samudra chaMda vaDe racanA thaI mATe te gAthA che. A gAthA zabdano bIjo paryAya kahyo. tAtparya e ke - je gavAya che athavA jene gAya che athavA ekatra karyA che artho te athavA sAmudra chaMda vaDe te gAthA kahevAya che athavA pote vicArIne niruktavidhie artha karavo. have paMdara adhyayanono - 4 - artha ekIsAthe batAve che - te badhAMno bhego avitaya artha A soLamAM adhyayanamAM ekIkRta vacano vaDe guMthIne kahyo che, tethI A adhyayana 'gAthA' kahevAya che tatvArthane AzrIne kahe che - sAdhuonA guNone pUrve paMdara adhyayanomAM kahyA hatA, te A soLamAmAM ekIkRta vacano vaDe je varNana kahe che te 'gAthASoDaza' nAmaka adhyayana have pratipAdita kare che. nAmanikSepo kahyo. - X - X - have sUtra kahe che- * sUtra-632 H bhagavaMte kahyuM - te dAMta, dravya, kAyAne vosirAvanAra hoya, tene mAhana, zramaNa, bhikSu, nirpranga kahevAya che. he bhagavaMta! dAMta, dravya ane vyutkRSTakAyane nigrantha, brAhmaNa, zramaNa, bhikSu kema kahe che? te batAvo. - je sarva pApakarmothI vita che, prema, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, rezunya, paraparivAda, aratirati, mAyA-mRSA, mithyAdarzanazalyathI vita, samita, sahita, sadA saMyata, akrodhI, amAnI che mATe mAhaNa kahyA. 90 evo te zramaNa anizrita, nidAnarahita che. dAna, atipAta, mRSAvAda ane parigraha [tathA] krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa evA je koI AtmapadoSanA hetu che, te - te dAnathI je pahelAthI prativirata che, prANAtipAtAdi nivRtta, dAMta, vyutkRSTakAya te zramaNa kahevAya che. - Avo bhikSu anunnata, vinita, namra, dAMta, dravya, deha virAka che, te vividha parISaha-upasargone parAjita karI, adhyAtmayoga ane zuddha svarUpamAM sthita che. sthitAtmA, vivekI, paradattabhojI che te bhikSu kahevAya che. - Avo bhikSu nirpranga - ekAkI, ekavid, buddha, chinnota, susaMyata, susamita, susAmayika, AtmapavAda prApta, vidvAna, dvividha zrota parichinna, pUjA satkArano anAkAMkSI, dharmArthI, dharmavid, mokSamArga prati samarpita, samyak cArI, dAMta, dravya, dehavisarjaka che. te nirpranga kahevAya che. - tene evI rIte jANo jevI rIte meM bhagavaMtathI jANyuM. * tema huM kahuM chuM. * vivecana-632 : atha zabda aMtima maMgalArje che. Adi maMgala vuzceta thI jaNAvela. AdhA maMgalathI Akho zrutaskaMdha maMgalarUpa che, ema jaNAvyuM athavA paMdara adhyayana pachI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/16/-/632 2 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda tenA saMgraha mATe A soLamuM adhyayana sUcave che. bhagavaMta- utpanna divya jJAnathI deva-manuSyanI parSadAmAM kahe che - ukta paMdara adhyayanomAM kahela viSayothI yukta te sAdhu Indriya-mananA damanathI dAMta che, muktigamanA yogyatAthI dravyarUpa che. dravya eTale bhavya, ema kahetA rAgadveSarUpa kALAzathI rahita jAtya suvarNavat zuddhadravyarUpa che. nipratikamatAthI kAyAne tajelI hovAthI vyasRTakAya che. te Avo thaIne pUrvokta adhyayananA arthomAM vartato sthAvara, jaMgama, sUkSma, bAdara, pati, paryApta bheTavALA jIvone na haNavAnI pravRttithI 'mAhana' che. nava brAhAcarya gupti gupta ke brahmacarya dhAravAthI pUrvokta guNasamUha yukta mAhana eTale brAhmaNa jANavo. - tathA - tapa vaDe zrama pAme mATe zramaNa che. athavA eTale mitrAdimAM tulya, mana eTale aMtaHkaraNathI samana che. sarvatra vAsI caMdana jevo che. kahyuM che ke - tene koI sAthe dveSa nathI. e rIte te zramaNa ke samamana che. tathA bhikSaNazIla hovAthI bhikSu che. athavA karmone bhede te bhikSa. te sAdhune dAMta Adi guNathI yukta hovAthI bhikSu jANavo. bAhya abhyatara graMtha [paragraha] nA abhAve nirgastha che. bhagavaMte jyAre uparokta dAMta Adi guNo kahyA tyAre ziSyae pUchayuM ke - he bhagavan! bhadaMta! bhayAta ke bhavAMta! Ape je dAMta, dravya, vyutkRSTa kAya hoya to brAhmaNa, zramaNa, bhikSA, ninja kema kahyo ? je bhagavaMte sAdhune brAhmaNa Adi zabdathI oLakhAvyA, te he mahAmuni ! tame traNe kALanuM jJAna dharAvatA hovAthI amane kaho. A pramANe pUchatAM bhagavaMta brAhmaNAdi cAreno ucita bheda kahe che e rIte pUrvokata adhyayananA arthanI vRttivALo thaI, sAvadha anuSThAnarUpa sarve pApakarmothI nivRta, tathA sagalakSaNarUpa prema ane pItilakSaNa dveSa, kajIyArUpa kalaha, abhyAkhyAna - khoTuM ALa, paizunya - bIjAnA guNa sahana na thatAM, temanA doSo ughADA karavA, pAkI niMdArUpa parasparivAda, arati-saMyamamAM udvega, rati-viSayano rAga, pavaeNcanA thakI asat abhidhAnarUpa mAyA mRSAvAda temaja mithyAdarzana-tavane tava ane tatvane atava kahevuM - jemake - jIva nathI, te nitya nathI, kaMI karato nathI - bhogavato nathI, nivaNi-mokSa nathI A mithyAtvanA sthAno che - ityAdi zalya; tenAthI virata. tathA isamiti Adi pAMca samitiyI samita, paramArthathI je sAcuM hita hoya te sahita athavA jJAnAdithI yukta tathA sarvakALa saMyama anuSThAnamAM yana karanAra, te anuSThAnone kapAya karI nisAra na kare, te batAve che - koI apakArI para paNa krodha na kare - AkRSTa thaI jodhavaza na thAya. utkRSTa tapasvI hoya to paNa garva nA kare. kahyuM che ke . jo ke nirjara-tapamada choDavAnuM kahyuM, tethI AThe jAtinA mada choDavA joIe - tene pariharavA prayatna karavo. upalakSaNathI mAyA-lobharU5 raNa paNa na karavo. ityAdi guNasamUha vALo sAdhu niHzaMka "mohana" kahevAya. have zramaNa zabdanI pravRttinuM nimitta batAve che- pUrvokta virati Adi guNasamUhamAM vartato zramaNa paNa kahevAya. tenA bIjA guNa kahe che - nizcaya ke adhikatAthI Azraya le te nizrita. nizrita nathI te anizrita - zarIramAM kyAMya paNa Asakta nahIM. je niyANuM na kare te anidAnA - nirAkAMkSI. sarva karmano kSaya karI saMyamAnuSThAnamAM varte. ATha prakAranAM karmo jenA vaDe svIkArAya te AdAna-kaSAya, paragraha ke sAvadhAnuSThAna. jIvahiMsA te prANAtipAta. tene jJaparijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI parihare. A pramANe badhe pApa-tyAga samajavo. tathA jUThuM bolavuM te mRSAvAda. vaddhi eTale maithuna ane parigraha. tene samya rIte jANIne tyAga karavo. mUlaguNa kahA, uttaraguNane kahe che. krodha - apatilakSaNa, mAna-ahaMkAra, mAyA-ThagAI, lobha-mUcharUpa. prema-Asakti, hepa-svapara bAdhArUpa ityAdi saMsAra bhramaNa mArga ane mokSa mArgamAM vidana jANIne taje tathA karmabaMdhananA kAraNo Aloka-paralokamAM anarthanA hetu tathA duHkha ane dveSa vadhavAnA kAraNarUpe jANe. tethI prANAtipAtAdi ane anarthadaMDa AvavAthI bhaviSyamAM Atmahitane icchatA prativita thAya * badhAM anarthanA heturUpa ubhayalokanuM bagADanAra samajIne mumukSu sAvaghAnuSThAnathI bace. Avo sAdhu dAMta, zuddha, dravyabhUta, nipratikamathI vyasRSTakAyavALo zramaNa jANavo. have bhikSa zabda vize kahe che - pUrvokta 'kAIna' zabdamAM kahela guNo ahIM paNa kahevA, bIja guNo A pramANe - unnata nathI te dravyathI - te zarIrathI uMco bhAva unnata te abhimAnI. te mAnanA tyAgathI tapa-mada na karavo. vinItagarabhaktivALo, te gara AdinI AjJA pramANe varte. mAtmAne namAve te nAmaka - sadA gara AdimAM prema rAkhe. vinayathI ATha prakAranA karmono nAza kare. vaiyAvaccethI pApa dUra kare. tathA indriya ane manathI dAMta, zuddha dravyabhUta, nipratikamatA thakI dehamamava choDI je kare te kahe che vividha anukULa-pratikULa bAvIza parIpaho tathA devAdinA upasargone dUra kare - samA sahI tenA vaDe aparAjita rahe. supaNihita aMtaHkaraNathI, dharmadhyAna vaDe jenuM cAritra zuddha che, te "zuddhAdAna' thAya. tathA zreSTha cAritramAM udhama vaDe sthita tathA mokSamArgamAM rahIne parISaha-upasargo vaDe paNa asthira na thayela tevo 'sthitAtmA' tathA saMsAranI asAratA jANIne, karmabhUmimAM bodhi prAptine durlabha samajIne, saMsAra pAra utaravAnI badhI sAmagrI maLavAthI sArA saMyamamAM udhata, gRhasyoe potAnA mATe banAvela AhAra, jo te Ape to lenAra evo paradattabhojI thAya. AvA guNavALo bhikSu kahevAya. * have je guNothI ninya thAya te kahe che - sagadveSarahita ekalo, tejasvI athavA A saMsAracakramAM bhamato jIva, vikRta
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/16/-/632 sukhaduHkha bhogavato ekalo ja paraloka gamana karanAro sadA ekalo ja hoya che tathA udhata vihArI dravyathI-bhAvathI ekalo ja hoya - x - A AtmA ekalo ja paralokagAmI, ekavi hoya che. te jANe che ke - mane duHkhamAM rakSaNa karanAra koI sahAyaka nathI tethI ekavi kahyo. athavA ekAMtathI saMsArano svabhAva jANIne jinendranuM zAsana ja sAcuM che, bIjuM nahIM e rIte ekAMtavid che athavA eka ja mokSa ke saMyama tene jANe che. buddha-tattva jANelo. karmAzravadvArone saMvarIne bhAvasrotano chaMdanAra te chinnasrota. kAcabAnI jema zarIrane saMkocI nirarthaka kAyakriyA rahita evo susaMyata, pAMca samitithI samita-jJAnAdi mokSamArga prApta evo susamita. zatru-mitramAM samabhAvathI susAmAyika. AtmA, je upayoga lakSaNavALo che, asaMkhyeya pradezAtmaka che, saMkoca-vikoca thanAra, svakRta phaLa bhogavanAra che. pratyeka-sAdhAraNarUpe rahela, dravyathI nitya paryAyathI anitya Adi anaMta dharmAtmaka vAdane prApta te AtmavAdaprApta arthAt samyag yathAvasthita Atmatattva jANanAra. tathA sarva padArthone jANanAra, paNa padArthane viparIta na jonAra vidvAna. keTalAMka matavALA kahe che - eka ja AtmA sarva padArthanA 93 svabhAvathI vizvavyApI che athavA cokhA jeTalo aMguThAnA parva samAna che, tevA bhrAmaka matanuM ahIM khaMDana karela che. kemake tevA AtmAnA pratipAdakanA pramANano abhAva che. tathA dvidhA-dravyathI ane bhAvathI. dravyasrota eTale pAMca indriyonA viSayamAM sva pravRtti ane bhAvasrota eTale anukULa-pratikULa zabdAdimAM rAga-dveSathI utpanna sotone saMvRtta indriyatAthI ane rAgadveSa abhAvathI chedI nAMkhyA che, te paricchinna sota che. tathA pUjA satkAranA lAbhArthI nahIM, paNa nirjarAnA hetuthI sarva tapa-caraNAdi kriyAne karanAra che, te batAve che - zrutacAritrarUpa dharma, tenA ja prayojanavALo te dharmArthI. arthAt pUjAdi mATe kriyAmAM na pravarte paNa dharmArthe pravarte te dharmArthI, kemake dharma ane tenA yathAvat phaLa evA svarga ane mokSane sArI rIte jANe che. dharmane samyag jANIne zuM kare ? mokSamArga ke satsaMyamane sarvathA bhAvathI svIkAre te niyAgapatipanna. te je kare te kahe che - mita eTale samatA, samabhAvarUpa - vAMsaLA ane caMdanamAM samabhAva rAkhe. - kevo thaIne ? dAMta, dravyabhUta, vyatkRSTa kAyathI. AvA guNavALo thaIne pUrvokta mAhana, zramaNa, bhikSunA guNavALo je hoya te nirguntha che, te mAhana Adi zabdo nirguntha zabdanI pravRtti nimittamAM ekasarakhA che. A badhAM zabdo kaMIka bhedavALA chatAM ekasamAna che. have upasaMhAra karatA - sudharmAsvAmI jaMbUsvAmI Adine uddezI kahe che - meM je tamane kahyuM te e pramANe ja jANavuM. mArA vacanamAM vikalpa karavo nahIM, kemake meM sarvajJanI AjJAthI kahyuM che. sarvajJa bhagavaMto parahitamAM kta bhayathI rakSaNa karanAra, rAga-dveSa mohamAMnA koIpaNa kAraNanA abhAvathI teo jUThuM na bole. tethI meM 4 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zarUAtathI je kahyuM te e pramANe ja jANavuM. kRti - samApti mATe che, prApti - pUrvavat che, anugama kahyo. have nayo kahe che, te naigamAdi sAta che. naigamane sAmAnya-vizeSarUpe saMgraha ane vyavahAramAM gaNatA cha naya che. samabhirUDha ane ityaMbhUta e baMnene zabda nayamAM gaNatA laiMgama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda e pAMca nayo thAya. taigamane bhego letA cAra naya thAya. vyavahArane sAmAnya-vizeSarUpe laIe to teno saMgraha ane RjusUtramAM samAveza thatA saMgraha, RjusUtra ane zabda e traNa naya thAya. teno dravya ane paryAyamAM samAveza thatAM dravyAstikAya ane paciAstikAya nAmaka be naya thAya che. athavA badhAMno jJAna ane kriyAmAM samAveza thatAM jJAna ane kriyA be nayo thAya. temAM jJAnanayamAM jJAna ja mukhya che, kriyAnayamAM kriyAnI mukhyatA che. nayone nirapekSa mAnatAM mithyAtva che ane jJAna-kriyAne paraspara apekSAvALA mAne to mokSanA aMgarUpa thavAthI baMnenuM pradhAnapaNuM che. te baMne sat kriyA yukta sAdhune hoya che. kahyuM che ke - jyAM jenI mukhyatA hoya tyAM tene levo, pradhAnapaNuM na hoya tyAM gauNa rAkhavuM tenuM nAma naya. badhAM nayonuM ghaNAM prakAranuM vaktavya jANIne sarvanayathI vizuddha je tattva te caraNa guNayukta sAdhu pALe. zrutaskaMdha-1 adhyayana-16 'gAthA''no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa zrutaskaMdha-1 TIkAsahita anuvAda pUrNa -- * -- * - * --
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/bhUmikA ka zrutaskaMdha-2 5. "sUyagaDa" nAmaka A bIjuM aMga pl che. jemAM be zrutaskaMdho che. pahelA zrutaskaMdhamAM-16-adhyayano ane bIjA zrutaskaMdhamAM sAta adhyayano che. e rIte "sUyagaDa"mAM 23adhyayano che. A sUtrane saMskRtamAM sUtrata kahe che. tenA para zrI zIlAMkAcAkRta vRtti che. jeno ahIM gujarAtI anuvAda karela che. te sivAya mUrNi, dIpikA Adi paNa prApta thAya ja che. cauda pUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmI kRta niyuktinI vRtti to prastuta vRttimAM vaNI lIdhela hovAthI teno anuvAda paNa ahIM sAmela karAyela ja che. amArA A "Agama saTIka anuvAda" zreNImAM bhAga-3mAM zrutaskaMdha-1-nA adhyayana-1 thI 11 lIdhA hatA ane A cothA bhAgamAM adhyayana-12 thI 16 tathA zrutaskaMdha-ra-no TIkA sahitano anuvAda rajU karela che. 36 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra bhavyono anAdi sAMta, nAka Adino sAdi sAMta che. kSAyika bhAva kevalajJAta darzatapa, sAdi anaMta ane kALathI mahAnu che. kSAyopathamika paNa ghaNAMno Azraya ane anAdi anaMta hovAthI mahAtu che. aupathamika paNa darzana tathA cAstri mohanIya anudayapaNe tathA zubha bhAvapaNe hovAthI mahAnu che, pariNAmika samasta jIvAjIvone AzrayarUpa hovAthI Azraya moTo hoI mahAnu che. sAnnipAtika paNa ghaNAMno Azraya hovAthI mahAt che - A rIte 'mahatu' kahyuM have adhyayananA nikSepaNa kahe che * * * * * adhyayananA nAma Adi che vikSepA che, te anyatra [AcArAMgamAM] kahyA che, mATe ahIM vistAra karatA nathI. A zrutaskaMdhamAM sAta moya adhyayano che * temAM pauMDarIka nAme paheluM adhyayana che. tenA upakramAdi cAra anuyogadvAro kahevA. temAM upakama, AnupUrvI, nAma, pramANa, vakatavyatA, arthAdhikAra, samavatAra ema cha bhedo che, temAM pUvanupUrvamAM A paheluM ane padyAnupUrvamAM A sAtamuM che. anAnupUrvamAM to ekathI sAta sudhI zreNimAM, zreNine paraspara guNatAM 508 bhedamAM koIpaNa sthAne A adhyayanano krama Ave. nAmamAM cha nAma che, te kSAyopathamika bhAvamAM che. kemake badhAM zrutanuM kSAyopathamikapaNuM ja che. pramANa ciMtAmAM jIva guNa pramANa che, vakatavyatAmAM sAmAnyathI sarva adhyayanomAM svasamaya vaktavyatA che, adhikAre puMDarIkanI upamAthI svasiddhAMtanuM guNa sthApana che. samavatAramAM jayAM jayAM teno avatAra thAya tyAM tyAM thoDe aMze kahI batAvyuM che. che zrutaskaMdha-2 - adhyayana-1 'paMDarIka' che upakama pachI niphopa Ave, te nAma nikSepAmAM paDarIka evuM A adhyayananuM nAma che. tenA niopA ATha prakAre che * nAma, sthApanA, dravya, phoga, kALa, gaNanA, saMsthAna ane bhAva. temAM nAma, sthApanAne choDIne dravya pauMDarIka kahe che - je koI prANadhAraNa lakSaNa jIva bhaviSyamAM thaze te 'bhavya' te dazavi che * potAnA karmanA udayane lIdhe jIva vanaspatikAyamAM rAta paDA rUpe anaMtara bhave utpanna thaze te dravya paDarIka che. bhAva poMDarIka te AgamacI poMDarIka padArthano jJAtA tathA temAM upayogavALo hoya te che. A dravya pauMDarIkane vizepathI batAve che - eka bhava jatA anaMtara bhavamAM pauMDarIkamAM utpanna thAya te ekabhavika tathA Ayu bAMdhIne marIne turaMta pauMDarIka jAtinA kamaLamAM utpanna thAya te bIjo bheda ane trIjo bheda masvAnA eka samaya puMDarIkanuM Ayu bAMdhIne abhimukha nAma gotra thaIne bIna samayamAM AMtara vinA puMDarIkamAM utpanna thAya che. tatvajJoe dravya tene ja kahyuM che . je bhAvatuM bhUta ane bhaviSyanuM kAraNa che ane ahIM puMDarIka-kaMDarIka nAme be rAjakumAra bhAIonuM daSTAMta che je sada-asad anuSThAna parAyaNatAthI zobhana-azobhanava jANIne je zobhana te paMDarIka ane * bhUmikA : pahelA zrutaskaMdha pachI bIjuM AraMbhIe chIe. teno saMbaMdha A pramANe - zrutaskaMdha-1mAM je viSaya TuMkANamAM kaho. te A zrutaskaMdha vaDe daSTAMta saha vistArathI kahIe chIe. te vidhio ja sArI rIte saMgRhIta thAya che, je saMkSepa-vistArathI kahevAI hoya athavA pUrva zrutaskaMdhamAM ukata artha ja ahIM daTAMta vaDe sukhe samajAya mATe kahe che. e saMbaMdhe Avela A zrutaskaMdhamAM sAta mahAadhyayano kahyA che. [ni.142,143-] mahatu zabdanA nAma, sthApanA, dravya, ga, kALa, bhAva e cha nipA che. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravya mahatuM Agama ane noAgamathI be bhede che. AgamacI jJAtA hoya paNa upayoga na hoya te. noAgamathI traNa bedajJazarIra, bhavyazarIra, tirikta. vyatiktinA traNa bheda saciva, acita, mizra. temAM sacita dravyamaha audArikAdi zarIra che, temAM matsyanuM zarIra 1000 yojana, vaikiya zarIra lAkha yojana pramANa che, taijasa kAmaNa to lokAkAza pramANa hoya. te A audArika, vaikiya, taijasa, kArpaNarUpa cAra dravya saciva mahatu che. ayita dravya mahatuM te samasta loka vyApI asita mahAaMdha che, mizra ne masyAdi zarIra che. kSetra mahatu te lokAloka AkAza. kALamahatuM sarva addhA kALa che. bhAvamahatuM audayikAdi bhAvarUpe ja prakAre che. audayika bhAva sarva saMsArImAM che, te ghaNAno Azraya hovAthI mahAt che. kALathI te traNa prakAre che abhavyano anAdi anaMta,
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/bhUmikA azobhana te kaMDarIka che tema batAve che temAM narakane choDIne traNa gatimAM je zobhana padArtho che te puMDarIka ane bAkInA kaMDarIka che ema pratipAdana karatA kahe che-- 99 temAM tiryaMca gatimAM puMDarIka kahe che - jaLacaromAM matsya, hAthI, magara Adi. sthalacaromAM siMhAdi, baLa - varNa - rUpAdi guNothI yukta che. uraparisarpamAM maNidhArI sApa, bhUjaparisarpamAM noLIyA Adi, khecaramAM haMsa, mora Adi, evA bIjA paNa svabhAvathI ja je lokamAM mAnItA che, te puMDarIka mAphaka zreSTha jANavA - have manuSya gatimAM-- sarva atizAyI pUjAne yogya evA ahaMnto, teo anupama rUpAdi guNothI yukta hoya che. cakravartI cha khaMDa bharatanA svAmI che. cAraNazramaNa ghaNI Azcaryajanaka labdhivALA mahAtapasvI che. vidhAdharo vaitADhyanA nagaranA rAjA che. harivaMza kulotpanna dazAra, ikSvAku Adine paNa levA. je bIjA mahA RddhivALA koTIzvara che, te badhAM puMDarIka che. vaLI bIjA je vidhAkALanA samUhathI yukta che, te paNa pauMDarIka jANavA. have devagatinA uttamonuM pauMDarIkapaNuM batAve che - bhuvanapati, vyaMtara, jyotika ane vaimAnika devomAM je zreSTha evA indro, indranA sAmAnika devo Adi che, te paNa pauMDarIka nAme jANavA. acittamAM have je pradhAna che, tenuM pauMDarIkatva batAvavA kahe che - kAMsAnA jaya ghaMTo, vastromAM cInAMzuka, maNIomAM indranIla-vaicaryAdi, ratnomAM motI je varNa-saMsthAna-pramANathI zreSTha hoya te. zilAomAM pAMDukaMbalAdi, jyAM tIrthaMkaronA janmAbhiSeka thAya che. paravALAmAM uttama varNAdi guNavALA, jAtya suvarNa ke tenA alaMkAro che. A pramANe ukta kAMsAdinI uttama vastu acita pauMDarIka jANavA. mizra dravya pauMDarIkamAM tIrthaMkara, cakravartI Adi jemaNe zreSTha alaMkAra dhAraNa karyA hoya te dravya pauMDarIka. kSetra pauMDarIka kahe che - je devakuTu AdimAM zubha anubhAvavALA kSetro hoya te pauMDarIka gaNAya che. have kAla pIMDarIka kahe che . bhavasthiti ane kAyasthitithI je pradhAna che te jIvo pauMDarIka che ane bAkInA apradhAna te kaMDarIka che. temAM bhavasthitithI anuttaropapAtika devo pradhAna che, kemake teone samagra bhava zubhAnubhAva hoya che. kAyasthitithI manuSyo zubha karmo AcarIne sAta-ATha bhavomAM manuSyajanmamAM pUrvakoTi Ayu pALIne turaMta traNa palyopamanuM Ayu anubhavI pachI devomAM utpanna thAya che, e rIte teo kAyasthitithI pauMDarIka che, bAkInA kaMDarIka che kAlapIMDarIka bAda have gaNanA, saMsthAna pauMDarIka batAve che- saMkhyA gaNanAthI - daza prakAranA gaNitamAM rajjugaNita pradhAnapaNe hovAthI pauMDarIka che. te gaNita A pramANe - parikarma, rajju, rAzi, vyavahAra, kalAsavarNa, pudgala, dhana, dhanamULa, varga ane vargamULa che. cha saMsthAnamAM samacaturasa saMsthAna pravara hovAthI poMDarIka che. A rIte A be pauMDarIka che ane bAkInA parikarmAdi gaNita ane nyagrodha parimaMDala Adi saMsthAno kaMDarIka jANavA. - have bhAva pauMDarIka kahe che sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 audayikAdi chae bhAvamAM vicAratA temAM ke teonI madhye je mukhya audayikAdi bhAvo che, tene ja pauMDarIka jANavA, audayika bhAvamAM tIrthaMkaro, anuttaroSapAtika devo tathA so pAMkhaDIvALA zveta kamaLa pauMDarIka jANavA. aupazamikamAM samasta upazAMta mohavALA, kSAyikamAM kevaLajJAnIo, kSAyopazamikamAM vipulamati mana:paryavajJAnI ane cauda pUrvI, paramAvadhI thoDA ke badhAM levA. pAriNAmikamAM bhavyo, sAMnipAtikamAM dvikAdi saMyogA siddhAdine potAnI buddhie pauMDarIkSaNe vicAravA, bIjA kaMDarIka jANavA. have bIjI rIte bhAvapauMDarIkane batAve che- samyag jJAna-darzana-cAtrimAM tathA jJAnAdi vinayamAM, dharmadhyAna AdimAM je zreSTha munio che, te pauMDarIkarUpe jANavA. bIjA kaMDarIka gaNavA. A rIte ATha prakAre pauMDarIkano nikSepo batAvI jenA vaDe adhikAra che te kahe che - dRSTAMtamAM - sacitta, tiryaMcayonika, ekendriya vanaspatikAyamAM je jaLamAM uge te dravyapauMDarIka vaDe athavA audayika bhAvavartI vanaspatikAya pauMDarIka - so pAMkhaDIvALuM kamaLa levuM. tathA bhAvathI samyak darzana-cAtri-vinaya-adhyAtmavartI sat sAdhune pauMDarIka kahevA. nikSepa niyukti purI thaI. - 4 - 4 - have sUtra kahe che- * sUtra-633 thI 638 H [633] meM AyuSyamAna bhagavaMta pAse AvuM sAMbhaLela che ke - A pauMDarIka nAmanA adhyayanamAM A pramANe viSaya kahyo che - koI puSpakariNI [vAva] che, te ghaNuM pANI, ghaNuM kIcaDa ane jaLathI bharelI che. te puSkariNI labdha pratiSThita, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. te puSkariNInA te-te bhAgamAM tyAM ghaNAM uttamottama puMDarIka [kamaLa] kahyA che. je kramazaH khIlelA, pANI ane kIcaDa thakI upara uThelA, suMdara evA varNa-gaMdha-rasa-sparzathI yukta, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. te puSkariNInA bahu madhya bhAgamAM eka ghaNuM moTuM zreSTha kamaLa raheluM che. te paNa khIleluM, uMcI pAMkhaDIvALuM, suMdara varNa-gaMdharasa-pathI yukta, prAsAdIya yAvat pratirUpa che. te AkhI vAvaDImAM ahIM-tahIM ghaNAM uttama kamaLo rahelA che. je khIlelA upara uThelA yAvat pratirUpa che. te vAvaDInA ThIka madhya bhAge eka mahAn uttama puMDarIka yAvat pratirUpa che. [634] have koI puruSa pUrva dizAthI vAvaDI pAse AvIne te vAvaDIne kinAre rahIne jue che ke - tyAM eka mahAnlR zreSTha kamaLa, je kramazaH suMdara racanAthI yukta yAvat pratirUpa che. tyAre te puruSa A pramANe bolyo - huM puruSa chuM, khedajJa, kuzaLa, paMDita, vyakata, medhAvI, abAla, mArgastha, mAvid gatiparAkramajJa chuM. huM A zreSTha kamaLane ukheDI lAvuM. AvuM kahIne te puruSa te vAvaDImAM praveza kare. jevo-jevo te vAvaDImAM AgaLa vadhe che, tevo tevo te ghaNAM pANI ane kAdavamAM khUMcIne kinArAthI dUra thayo ane zreSTha kamaLa prApta na karI zakyo. te na A pAra rahyo, na pele pAra. vAvaDImAM khUMcI gayo. A pahelo puruSa. [65] have bIjo puruSa - te puruSa dakSiNa dizAthI vAvaDI pAse Avyo.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/633 thI 638 te vAvaDInA kinAre rahIne eka mahAnuM zreSTha kamaLane jue che, je suMdara racanAvALu, prAsAdIya yAva4 pratirUpa che. tyAM te eka puruSane jue che je kinArAthI dUra che ane te zreSTha puMDarIka sudhI pahoMcyo nathI. je nathI ahIMno rahyuM ke nathI tyAMno. paNa te vAvaDI madhye kIcaDamAM phasAyelo che. tyAre bIjA paraNe pahelA puruSa saMbaMdhe kahyuM - aho! A puraSa khedajJa, akuzaLa, paMDita, avyakata, amedhAvI, bALa, amAjJi, amANavidda, mAniI gati-parAkramane jANato nathI. paNa huM khedajJa, kuzaLa chuM yAvata huM te uttama zveta kamaLane jarUra ukheDI lAvIza. paraMtu A kamaLa AvI rIte ukheDIne lAvI na zakAya, jema puruSa samajato hato. huM paNa chuM, khedajJa, kuzaLa, paMDita, vyakta, meghAvI, abhAla, mAsthi, mAvi, gati-pasakamajJa chuM. huM A uttama zveta kamaLa ukheDI lAvIza. ema karI te puraSa vAvaDImAM utaryo. jevo AgaLa vadhato gayo, tevo te uMDA pANI ane kIcaDamAM phasAyo. kinArAthI dUra thayo ane te kamaLane prApta na karI zakyo. - x - vAvaDImAM phasAI gayo. A bIje paraSa. 6i36] have bIje puruSa - trIjo puruSa pazcima dizAthI vAvaDI pAse Avyo. vAvaDInA kinAre eka uttama zveta kamaLane jue che, je vikasita yAvatuM pratirUpa che. tyAM pahelA baMne puruSone paNa jue che, jeo kinArAthI bhraSTa thayA che ane uttama zveta kamaLa laI zakayA nathI - x * vAvaDInI vacce kIcaDamAM phasAI gayA che tyAre te trIjo puruSa ema kahe che - are! A puraSo akhedajJa, akuzaLa, apaMDita, avyakta, amedhAvI, bALa, amAstha, amAvi, amAAti parAkramajJa che. teo je mAnatA hatA ke ame zveta kamaLane laI AvazuM, paNa teo mAnatA hatA te rIte A zvetakamaLa lAvI zakAya nahIM. paraMtu huM khedajJa, kuzaLa, paMDita, vyakata, medhAvI, abAla, mAgastha, mANavidda, gati parAkramajJa chuM, huM A uttama zveta kamaLane laI AvIza. ema vicArI teNe vAvaDImAM praveza karyo. paNa jevo te AgaLa cAlyo - x * tevo uMDA pANI ane kIcaDamAM phasAI gayo. * x - A trIjo puruSa [63] have cotho puruSa-cotho puruSa uttara dizAthI te vAvaDI pAse Avyo, kinAre ubhA rahI teNe eka uttama zveta kamaLa joyuM, je khIleluM yAvata pratirUpa hatuM. teNe pahelA traNa puruSo jayA, je kinArAthI bhraSTa thaI. cAvatuM kAdavamAM khUMcelA hatA. tyAre cothA paraNe kahyuM ke - aho ! A po akhedajJa che yAvata mAnA gati-rAkramane jANatA nathI. - x - yAvatu teo uttama zata kamaLane lAvI zakyA nathI. paraMtu huM khedajJa yAvatuM mAganA gatipasakamano DrAtA chuM, huM A uttama zeta kamaLane kheMcI lAvIza, te vAvaDImAM jeLo AgaLa vadhyo * x - cAvatu - X - kAdavamAM kheMcI gayo. A cotho puruSa. 6i38] pachI rAgadveSa rahita, khedajJa cAvatu gati-parAkramano jJAtA bhig sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 koI dizA ke vidizAthI te vAvaDIne kinAre Avyo. te vAvaDInA kinAre rahIne jue che ke tyAM eka mahAna zveta kamaLa cAvatu pratirUpa che. te sAdhu cAra puraSone paNa jue che, jeo kinArAthI bhraSTa che yAvatu uttama zveta kamaLane prApta karI zakayA nathI. A para ke pele pAra javAne badale vAvaDInI vacce uMDA kAdavamAM phasAyA che. tyAre te bhikSue kahyuM : are! A puraSo akhedajJa cAvatuM mAganA gati-rAkramanA jJAtA nathI, - X - X - A puruSo mAnatA hatA ke ame uttama kamaLa lAvIzuM paNa lAvI zakyA nathI. huM bhivijIvI sAdhu chuMrAga-dveSa rahita chuM, saMsAra-kinArAno artha chuM. khedajJa yAvatu mAnA gati parAkramano jJAtA chuM. huM A uttama zveta kamaLa lAvIza, ema vicArIne te sAdhu tAvaDImAM praveza karyA vinA kinAre ubhI avAja kare che . are o uttama zeta kamaLa ! uThIne ahIM Avo. e rIte te uttama kamaLa vAvaDImAMthI bahAra AvI jAya che.. * vivecana-633 thI 638 : A sUtrano anaMtara sUtra sAthe saMbaMdha kahevo - zvameva, tame A pramANe ja jANo, je bhagavaMte mane kahyuM che. - x - A zrutaskaMdhanA pahelA p sAthe teno saMbaMgha A che - je bhagavaMte kahyuM, meM sAMbhaLyuM, te tame samajo. - te bhagavaMte zuM kahyuM ? A pravacanamAM - sUyagaDanA bIjA zrutaskaMdhamAM pauMDarIka adhyayana che. so pAMkhaDIvALA kamaLanI upamA te pauMDarIka. tethI tenuM nAma pauMDarIka che, te yathArtha che - 4 - puSkariNInuM daSTAMta che. puSkara eTale kamaLa, te jemAM che te puSkariNI. jemAM ghaNuM ja pANI che te 'bahUdaka'. jemAM cAlatA ghaNo kAdava lepAya te "bahuoya'. ghaNAM zveta kamaLo ane svaccha pANI hovAthI 'bahuzeta'. pracura pANI bharela hovAthI 'bahapukalA'. kariNI zabda nAma pramANe arthavALo hovAthI 'labdhArtha' athavA jeNe AsthAnapratiSThA meLavI te 'labdhAsthA'. zveta zatapatro hovAthI te pauMDarIkiNI. athavA ghaNAM kamaLovALI evo artha che. prasannatA-nirmaLa jaLavALI che mATe prAsAdikA athavA prAsAda-devakuLo cAre tarapha hovAthI prAsAdikA. zobhanA athavA sArA saMnivezathI jovA lAyaka che mATe darzanIyA. samIpamAM rAjahaMsa, cakavAka Adi rUpo sadA rahelA hovAthI tathA hAthI, pADAM, haraNAdi vaDe je jaLacara vaDe yukta che mATe abhirUpa. jemAM pratibiMba dekhAya che tethI pratirU5. svacchavathI sarvatra pratibiMbo prApta thAya che ityAdi * x * mATe pratirU5. athavA prAsAdIya Adi kAryaka che. A cAre paryAyo atizaya ramaNIyata batAvavA lIdhAM che. te pakariNImAM tatra tatra e vIsA padathI pIMDarIkanuM vyApakava kahyuM. ene zethI pratyeka pradeza lIdhA. tafwbe vakhata letA-eka paNa sthAna nathI jyAM kamaLa na hoya athavA AvI vIsA padathI ghaNAM kamaLo che athavA vAvaDImAM badhA bhAgomAM pA-kamaLa che. Adara batAvavA vIsA mUkI. vara eTale zreSTha. - x - pA zabda chatra,
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/633 thI 638 vAgha arthanA niSedha mATe che. pauMDarIka zabdathI zveta zatapatra lIdhA. vara zabda padhAnanI nivRtti mATe che AvA ghaNAM "pAvara pauMDarIko" kahyA. AnupUrvIzI - viziSTa racanAthI rahelakAdava ane pANI upara uMcA rahela. ruci eTale 'dIpti' tene lAvanAra te rucila-dIptimAna tathA zobhana varNa-gaMdha-rasasparzavALA che. tathA prAsAdIya AdithI suMdaratA batAve che. te puSkariNI badhI bAjue kamaLathI vIMTAyela che. tenA barobara madhyabhAgamAM eka mahA pAvara pauMDarIka anukrame sauthI uMcu, manohara vaNadi yukata tathA prAsAdIya, darzanIya, abhirUpatara, pratirUpatara che. have A anaMtarokta sUtra karatA vizeSa e che ke - x * te vAvaDInA badhAM pradezomAM yazokata vizeSaNa viziSTa ghaNAM pado che, te badhAMnA bahu madhya deza bhAgamAM cacokta vizeSaNa viziSTa eka moTuM kamaLa che. - 4 - | [634] have koI puruSa pUrva dizAthI AvIne AvI vAvaDInA kinAre besIne A pAne jue che, je prAsAdIyAdi vizeSaNa yukta che. * x * tyAre A puruSa kahe che - huM puruSa chuM. kevo ? hita-ahita pravRtti-nivRtti nipuNa tathA pApathI dUra te paMDita, dharmajJa, dezakAlajJa, kSetrajJa, bAlabhAvI upara, pariNatabuddhi, nIce-uMce kudavAno upAya jANanAra, soLa varSathI vadhu-madhyama vayavALo, sajjanoe Acarela mArge cAlato tathA sanmArgajJa, mArganI gati vaDe je parAkrama-vivakSita deza gamanane jANanAra te parAkramajJa athavA parAkrama te sAmarthyano jJAtA chuM. AvA vizeSaNayukta huM, pUrvokta vizeSaNa yukta parAvara pauMDarIkane vAvaDInA madhya bhAgethI ukheDI lAvIza * * * - A rIte pUrvokata * * * puruSa te vAvaDI tarapha jAya. jevo-jevo te vAvaDImAM javA AgaLa cAle, tema tema te vAvaDInA ghaNAM uMDA pANImAM tathA kAdavamAM jaI, tenAthI akaLAyelo, saviveka hita thaIne kinArAthI bhraSTa thaIne mukhya kamaLa sudhI nahIM pahoMcelo, te vAvaDImAM ke tenA kAdavamAM kheMcIne potAne bacAvavA asamartha banIne, kinArAthI bhraSTa thayelo te vAvaDInA madhyamAM ja rahe che. te - X - A pAra ke pele pAra javA samartha na bane. e rIte ubhayathI bhraSTa thaI * x * potAnA anarthane mATe ja thAya che. AvAne prathama puruSanI jAti jANavI. 6i35] have pahelA puruSa pachI bIjI puruSajAti-puruSa. pachI koI puruSa dakSiNa dizAthI AvIne te vAvaDInA kinAre rahIne, vAvaDImAM rahela eka moTA kamaLane jue, je* x* prAsAdIya yAvat pratirUpa che. te kinAre rahela puruSa, pUrve rahelA puruSane jue che, je kinArAthI bhraSTa che ane zreSTha kamaLa pAmyo nathI, e rIte ubhaya bhraSTa thaI madhyamAM ja phasAyo che, te joIne, tyAM rahelA puruSane A bIjo puruSa vicAre che uo - khedanI vAta che, A kAdavamAM khUMcelo purUSa akhedajJa Adi che. [arthamAM noMdhela hovAnI vRttimAM pharI nathI lakhyuM. paNa huM khedajJa, kuzaLa ityAdi chuM. mATe huM zreSTha kamaLane lAvIza evI pratijJAvALo thAya. A zreSTha kamaLa. je rIte A puruSa lAvavA mAMge che, tema na lavAya. paNa huM lAvavAmAM kuzaLa chuM ityAdi batAve che - te sugama che. [4/6] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda 6i36,633] trIjA puruSajAti [puruSa ne AzrIne kahe che. bIjA ane cothA puruSajAta [noviSaya sugama che. [mATe vRttikAre kaMI noMdhela nathI.] | [638] have pAMcamAM vilakSaNa puruSa saMbaMdha kahe che pUrvenA cAra puruSo karatA A puraSamAM A vizeSatA che. bhikSaNazIla te bhikSa. pacana-pAcana Adi sAvadha anuSThAna rahitatAthI nirdoSa AhAra bhoi. sUkSa eTale rAgadveSarahita. kemake te baMne karmabaMdha hetupANAthI ptibdha che. snigdhatA abhAve jema ja na lAge, tema rAgadveSa abhAve kamara ja na lAge. mATe rakSa kahyuM. saMsArasAgarane taravA icchuka, kSetrajJa ke khedajJa. mArganA gati parAkramano jJAtA. te koI paNa dizA-vidizAthI AvIne - X * uttama zveta kamaLane - x - tathA cAra puruSone jue che. * x * kevA ? ubhayabhraSTa - X - kAdava ane jaLamAM DUbelA. pharI kAMThe AvavA asamartha. tene joIne bhikSa kahe che- ' are ! A cAre puruSo akhedajJa che. cAvatuM mArganA gati parAkramathI ajJAta che. te puruSo ane pAvara poMDarIkane kheMcI lAvIzuM tema mAnatA hatA, paNa A rIte te kamaLa lAvI zakAya nahIM. jyAre huM rakSa yAvatu gati parAkrama jJAtA bhikSu chuM. AvA viziSTa guNavALo huM A kamaLa lAvIza * x * ema kahI te vAvaDImAM na pravezyo. * x - kAMThe rahIne ja tayAvidha avAja karyo - he kamaLa! uMce uchaLa, uchaLa. * x - e rIte kamaLa uchaLIne AvyuM. A daSTAMta ApI teno sAra bhagavaMta mahAvIra sva ziSyone kahe che* sUtra-639 : he AyuSyamAna zramaNo ! meM je TAMta kahyuM, teno artha jANavo joIe. hA, bhadatA kahI, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane sAdhu-sAdhvIo vAMdI, namIne A pramANe bolyA - he AyuSyamAna zramaNa ! ame te daSTAMtano artha jANatA nathI. zramaNa bhagavaMta mahAvIre te aneka sAdhu-sAdhIone AmaMtrIne A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna zramaNo ! huM teno artha kahIza, spaSTa karIza, paryAyo kahIza, pravedIza, artha-hetu-nimitta sahita che ane vAraMvAra jaNAvIza. * vivecana-639 : he zramaNo ! bhagavaMte kahela udAharaNa, meM kahyuM, teno artha tamAre jANavo joIe. arthAt A udAharaNano paramArtha tame jANatA nathI - x * bhagavaMte temane A pramANe kahetA - te zramaNa bhagavaMta mahAvIrane te sAdhu Adie kAyAthI vAMdhA, namyA. vinayI zabdothI stanyA. vaMdIne, namIne A pramANe kahe che -x - Ape je udAharaNa kahyuM ane teno artha sArI rIte jANatA nathI. Ama pUchayuM tyAre bhagavaMta zramaNa mahAvIre te nirgunthone A pramANe kahyuM - he AyuSyamaMto, zramaNo ! tame mane je pUchayuM tenI upapatti tamane kahIza, aSTa arthamAM kahIza, payaya kathanathI jaNAvIza tathA prakarSathI hetu-daSTAMta vaDe citasaMtatinA khulAsA kahIza athavA A zabdo ekArthaka che. kaI rIte kahIza, te batAve che-
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/639 dRSTAMtanA arthasahita te "sahArtha". sArtha-te puSkariNI dRSTAMta tene, anvaya vyatireka rUpathI varte te 'sahetu'. tathAbhUta arthane kahIza. je rIte te puruSo icchita arthane na pAmyA, vAvaDInA duruvAra kAdavamAM khUMcyA e rIte have kahevAnAra anyatIrthiko saMsArasAgarane pAra nahIM pAme, paNa temAM DUbaze evo artha u5patti saha batAvaze. tathA upAdAna ke sahakArI kAraNo sAthe dRSTAMtArthe pharI pharI bIjA-bIjA dRSTAMtothI kahIza. te huM hamaNAM ja kahuM chuM, te tame sAMbhaLo. bhagavaMta dRSTAMtano paramArtha kahe che- * sUtra-640 H he AyuSyamAn zramaNo! meM lokane puSkariNI kahI che. he zramaNa AyuSyamAn ! meM karmane pANI kahyuM che. kAmabhogone kAdava kahyo che. janajAnapadone meM ghaNAM zreSTha zveta kamaLo kahyA che. rAjAne meM eka mahA pAvara 83 pauMDarika kahyuM che. meM anyatIrthikone te cAra puruSajAti batAvI che. he AyuSyamAna zramaNo! meM dharmane te bhikSu kahyo che, dharmatIrthane meM taTakinAro kahyo che. dharmakathAne meM te zabdo [avAja] kahyo che. nirvANane meM te kamaLane vAvaDImAMthI uThIne bahAra AvavA kahyuM che. he AyuSyamAna zramaNo ! meM A rIte vicArIne A rIte upamAo ApI che. * vivecana-640 : loka eTale manuSya kSetra. 6 zabda samuccayArthe, jItu vAkyAMlakAre. mA AtmanirdezArthe che. A loka manuSyano AdhAra che, tene hRdayamAM sthApIne ke dhArIne he AyuSyamAnlR zramaNa ! te meM paropadezathI nahIM paNa AtmAthI jANela che. te puSkariNI kamaLanA AdhArarUpa che, tathA ATha prakAranA karmo jenA baLathI puruSarUpa kamaLa thAya che, te AvA karmo meM AtmAmAM lAvIne athavA AtmA vaDe dUra karIne arthAt he zramaNa ! AyuSyamAt sarva avasthAnA nimitta bhUta karmane AzrIne tene jaLanA dRSTAMta vaDe kahyuM che. ahIM karma bodharUpa thaze. temAM icchA madana kAma zabdAdi che, viSayo ja bhogavAya te bhoga che. athavA kAma-icchArUpa madana kAmo ja bhogo che, tene meM mArI icchAthI kAdava kahyo. jema ghaNA kAdavamAM DUbelo duHkhe karIne potAne kADhe che tema viSayamAM Asakta potAne uddharavA samartha nathI, tethI tenuM ane kAdavanuM sAmya che. tathA khana - sAmAnya loka, janapadamAM thayelA te jAnapada-temAM viziSTa AryadezamAM utpanna lIdhA. te sADApacIza janapadamAM thayelA. tene AzrIne meM upamArUpe laine ghaNAM zreSTha kamaLonuM dRSTAMta lIdhuM tathA mArI icchAthI rAjAne mahA zveta kamaLarUpe batAvyA. anyIrthikone AzrIte cAra puruSajAti rUpe oLakhAvyA, teonI rAjA rUpa mukhya kamaLa levAnuM asAmarthyatva hovAthI. dharmane meM AtmAnI upamA ApI je rukSa vRttivALo kahyo. kemake tenuM cakravartI Adi rAjArUpa uttama kamaLa uddharavAnuM sAmarthya che. dharmatIrthane meM vAvaDIno kAMTho kahyo. saddharmadezanAne AzrIne meM sAdhue karela zabda sAthe sarakhAvyo tathA nirvANa-mokSa-sarva karmakSayarUpa padghAbhArA pRthvI kahI, sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 je sauthI uMce rahelo kSetrakhaMDa jANavo. athavA tene pAvara pauMDarIkanI utpatti batAvI. have upasaMhArArthe kahe che - he AyuSyamAt zramaNo ! pUrvokta prakAre meM mArI rIte A loka Adine upamA ApI, te A puSkariNI Adi dRSTAMtatvathI kiMcit tulanAtmakapaNe kahyA. - 4 - have A dRSTAMtane vizeSathI kahe che. 84 - sUtra-641 H A manuSyalokamAM pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa dizAomAM vividha prakAranA manuSyo anukrame lokamAM utpanna thAya che. jemake koI Arya, koI anArya, koI ucca gotrIya, koI nIyagotrIya, koI vizAyakAya, koI ThIMgaNA, koI suMdaravAM, koI hInavAM, koI surUpa, koI kurUpa hoya che. te manuSyomAM eka rAjA thAya che, te mahAna himavaMta, malaya, maMdara, mahendra parvata samAna, atyaMta vizuddha rAjakulavaMzamAM utpanna, niraMtara rAjalakSaNothI zobhita aMgavALo, aneka jananA bahumAnathI pUjita, sarvaguNa samRddha, kSatriya, AnaMdita, rAjyAbhiSeka karAyela, mAtA-pitAno suputra, dayApriya, sImaMkara, sImaMdhara, kSemaMkara, kSemaMdhara, manuSyomAM indra, janapadano pitA janapadano purohita, setukara, ketukara, narapavara, puruSpavara, purisIMha, puruSaAsIviSa, puruSavarauMDarIka, puruSavagaMdhahatI, ATsa, dipta, vitta hato. tene tyAM vizALa, vipula, bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhananI sUrA hatI. ati dhana, suvarNa, raktayukta hato. tene ghaNAM dravyonI Avaka-jAvaka hatI. vipula bhojana, pANI apAtA hatA. tene ghaNAM dAsa, dAsI, gAya, bheMsa, bakarIo hatA. tenA koza, koSThAgAra, zastrAgAra samRddha hatA. te baLavAna hato, zatruone nirbaLa banAvato hato. tenuM rAjya ohayarkaTaka, nihaETaka, maliyarkaTaka, uddhiyarkaTaka, arkaTaka hatuM. ohayazatru, nihazatru, maliyazatru, uddhitazatru, nirjitazatru, parAjitazatru, durbhikSa ane mArInA bhayathI mukta hatuM. ahIMthI AraMbhIne rAjya varNana uvavAI sUtrAnusAra "evA rAjyanuM prazAsana pAlana karato rAjA vicarato hato tyAM sudhI jANavuM. te rAjAne padA hatI, temAM ugra, ugraputro, bhoga, bhogaputro, ikSvAku, ikSvAkuputro, jJAta, jJAtaputro, kauravya, kauravyaputro, bhaTTa, bhaTTaputro, brAhmaNa, brAhmaNaputro, lecchakI, lecchakIputro, prazAstA, pazAstAputro, senApati ane senApatiputro hatA. temAM koI dharmazraddhALu hatA. koI zramaNa ke brAhmaNa temanI pAse javA vicAre che, koI eka dharma zikSA denAra zramaNa ke brAhmaNa evo nizcaya kare ke ame tene amArA dharmanI zikSA ApIzuM. te A dharmazraddhALu pAse jaIne kahe che, he prajAnA rakSaka rAjana ! huM tamane uttama dharmanuM svarUpa batAvuM chuM. te tame samajo. te dharma A pramANe che-- pAdataLathI upara, mAthAnA vALa paryanta, tIchuM cAmaDI sudhI zarIra che. te
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-I641 ja jIva che, jIva ja zarIrano samasta pacayi che, zarIra jIvatA te jIve che, maratA te jIvato nathI. zarIra hoya tyAM sudhI rahe che, nAza pAmatA nathI raheto. zarIra che, tyAM sudhI ja jIvana che. zarIra marI jAya tyAre loko tene bALavA laI jAya che banyA pachI hADakA kAbaccItara thAya che. pachI puruSo nanAmIne laIne gAmamAM pAchA jAya che. * x* e sthitimAM spaSTa thAya che ke zarIrathI bhinna jIva nAmano koI padArtha nathI. jeo yuktipUrvaka evuM pratipAdana kare che - jIva judo che, zarIra judu che teo evuM batAvI zakatA nathI ke - A AtmA dIdhuM che ke huM che, parimaMDala che ke goLa che, trikoNa-catuSkoNa-koNa ke aSTakoNa che, kRSNanIla-lAla-pILo ke sapheda che, sugaMdhI che ke dugadhI, tIkho-kaDavo-turo-khATo ke mITho che, karkaza-komaLa-bhAre-halako-ThaMDo-garama-snigdha ke rakSa che. rIte jeo jIvane zarIthI bhinna mAne che, temano mata yuniyukata nathI. jeonuM A kathana che ke - jIva anya che, zarIra anya che, teo jIvane upalabdha karAvI zakatA nathI. - [1] jema koI puraSa khyAnathI talavAra bahAra kADhI kahe ke - A talavAra che, A gAna che, tema A jIva-A zarIra kahI zakato nathI. [] jema koI puruSa muMja ghAsamAMthI saLI bahAra kADhI batAve - A muMja ane A saLI tema koI paNa batAvI zakato nathI ke A jIva ane A zarIra [] jema koI puraNa mAMsathI hADakuM alaga karI batAve ke A mAMsa ane A hADakuM tema koI puruSa batAvI zakato nathI ke A zarIra che ane A AtmA che. [4] jema koI para hatheLImAM sAMbhaLo rAkhIne batAvI zake ke A hatheLI ane A AMbaLo che. tema koI puruSa zarIramAMthI AtmA bahAra kADhI na kahI zake ke A zarIra che ane A AtmA che. [] jema koI paNa dahIMmAMthI mAkhaNa kADhIne batAve che A dahI che ane A mAkhaNa che, tema koI puruSa batAvI zakato nathI ke A zarIra che - w AtmA che. 6i] jema koI puruSa talamAMthI tela kADhI batAve ke A tela che ane A boLa che tema koI paNa zarIra pRthak AtmAthI A AtmA che - A zarIra che, tema na kahI zake. [] jema koI paNa zeraDImAMthI rasa kADhIne batAve ke zeraDIno rasa che ane A chotarA che, tema koI paNa zarIra ane AtmAne alaga karI dekhADI na zake. [8] jema koI paNa araNimAMthI Aga kADhIne pratyakSa batAve ke A araNi che ane Aga che, tema che AyuSyamAna koI paNa zarIrathI AtmAne kADhIne batAvI zakato nathI ke A zarIra che ane A AtmA che. A rIte te sukhyAta che ke anya zarIra-anya jIvanI vAta mithyA che. A pramANe te jIva-zarIravAdI jIvone svayaM haNe che - ane kahe che sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ke * haNo, khodo, chedo, bALo, pakAvo, uMTo, haro, vicAryA vinA sahasA A karo, tene pIDita karo. A zarIra mAtra jIva che, paraloka nathI. te zarIrAtmavAdI mAnatA nathI ke - A karavuM joIe ke A na karavuM joIe sukRta che ke dukRta che, kalyANa che ke pApa che, sAruM che ke kharAba che, siddhi che ke asiddhi che, naka che ke naraka nathI, A rIte teo vividharUpe kAmabhogano samAraMbha kare che ane kAmabhogonuM sevana kare che. A rIte koI dhRSTatA karanAra, dIkSA laI "mAro dharma ja satya che" evI prarUpaNA kare che. A zarIrAtmavAdamAM zraddhA, pratIti, raci karI koI rAja Adi tene kahe che - he zamaNa ke brAhmaNa ! tame mane sAro dharma batAvyo. he AyuSyamAna ! huM tamArI pUjA karuM chuM, te A pramANe - azana, pAna, khAdima, svAdima, varA, paba, kaMbala, pAdapoMchanaka Adi dvArA tamAro sakAra-sanmAna karIe chIe. ema kahI temanI pUjamAM pravRtta thAya che. A zarIrAtmavAdInI pahelA to pratijJA hoya che ke - ame anagAra, akiMcana, aputra, apazu, paradadbhojI bhikSu evA zramaNa banIne pApakarma karIzuM nahIM; dIkSA lIdhA pachI te pApakamoMthI virata thatA nathI. te svayaM parigraha kare che, bIjA pAse paNa karAve che ane tema karanAranuM anumodana kare che. e ja pramANe teo rumI tathA kAmabhogomAM mUrhita, vRddha, grathita, sakad, lubdha, gadveSa vaza thaIne pIDita rahe che. teo saMsAcchI nathI potAne choDAvatA, nathI bIjAne choDAvatA, nathI bIjA prANI, jIva, bhUta ke satvone mukta karAvatA teo potAnA pUrvasaMbaMdhIthI bhraSTa thayA che ane Arya mArga pAmatA nathI. te nathI A lokanA rahetA ke nathI paralokanA. vacce kAmabhogomAM DUbI jAya che. A pramANe te jIvate zarIravAdI pahelo puruSajAta jANavo. * vivecana-641 - A manuSyalokamAM pUryAdi dizAmAMthI koIpaNa dizAmAM keTalAMka mANaso A lokane AzrIne utpanna thAya che. te anukrame batAve che. temAM sarva heya dharmothI dUra rahe te Aryo che. temAM ma Aryo-25-janapadamAM utpanna che, bAkInA anAryo che. te anArya dezotpanna batAve che - jemake - zaka, yavana, zabara, bargara, kAya, muruDa ityAdi - X - X - [vRttimAMthI jANavA] A anAryo pApI, caMDadaMDa, nirlaja, nirdaya hoya che, teo dharma evo akSara svapnamAM paNa na jANe - keTalAMka iphavAku Adi uccagotrIyA ane keTalAMka azubha karmodayathI nIcA gotramAM janmelA che - x - keTalAMka mahAkAya-pauDha zarIrI tathA keTalAMka vAmanakujAdi tevA nAmakarmodayathI thAya che. keTalAMka suvarNa jevA zobhana dehavALA to keTalAMka kALA kolasA jevA che. keTalAMka surUpa - suvibhakata avayavavALA suMdara to keTalAMka bIbhatsa dehavALA dara5 che. teomAM ucca gogAdi vizeSaNa viziSTa, mahAna, tevA karmodayathI rAjA thAya che. te kahe che
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21-641 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 te rAjA mahA himavaMta, malaya, maMdara, mahendra jevA sAmarthya ke vaibhavI hoya te karmodayathI rAjA thAya che . yAvatu - bhaya-baLavo upazAMta thayA tevA rAjyane calAvatA vicAre che. temAM giva eTale duzmana ke zrugAlano bhaya, eTale svarASTrano baLavo. * x * te AvI guNasaMpadAne bhogavatA rAjAne AvA prakAranI parSadA hoya che. jemake ugra ane tenA kumAra ugrapugo, bhoga-bhogapuno ityAdi jANavA. - x * mAtra licchavIo vaNika Adi che. buddhi vaDe jIvatA maMtri Adi che. temAM ekAdo dharmanI icchAvALo zraddhALu hoya - x - A dharmazraddhALu che tema vicArIne zramaNa ke brAhmaNa vicArIne tene dharmapatibodha karavA temanI pAse jaIne, potAnA mAnelA dharmane - x - te rAjAnI AgaLa jaIne kahIzuM ema vicArI rAjA pAse jaIne kahe che - amArA AvA dharmane ApanI pArSadAmAM kahIzuM, te Apa sAMbhaLazo. Apa rAjA cho, bhayathI rakSaNa karanArA cho, je rIte meM A dharma kahyo te supajJapta thaze. A pramANe anyatIrthika potAnA darzanathI raMjita karIne sajAdine potAnA abhiprAya mujaba upadeza Ape che. temAM prathama puruSajAta - te jIva - te zarIravAdI rAjAne uddezIne ghamadazanA kare ke - paganA taLIyAthI upara mAyAnI Toce vALa sudhI ane tIrtho cAmaDI sudhI jIva che. arthAta je A zarIra che, te ja jIva che. A zarIrathI judo jIva nathI. jIva zarIra pramANa ja che. e rIte je kAyA che te ja AtmA che, AtmAno paryava che. tenI saMpUrNa avasthArUpa che. jo te kAyA na hoya to AtmA paNa na hoya. jeTalo kALa A zarIra rahe teTalo kALa ja jIva paNa jIve che. kAyA mRtyu pAme to jIva paNa nA jIve. kemake jIva ane kAyA ekAtmaka che. jyAM sudhI A zarIra paMcabhUtAtmaka cetanamaya rahe tyAM sudhI ja jIva rahe. temAMthI eka paNa bhUta ochuM thAya ke vikAra pAme to zarIrarUpI AtmAno vinAza thAya che. e rIte jyAM sudhI A zarIra vAtapitta-kaphanA AdhAre pUrva svabhAvathI yukta che, tyAM sudhI ja te jIvanuM jIvita che. teno vinAza thatAM jIvano paNa vinAza che. pachI tene bALavA mATe zmazAna AdimAM laI jAya che. te zarIrane agni vaDe bALe che tyAre maNa kapotavarNI hADakAMo ja rahe che. te sivAya bIjo koI vikAra raheto nathI, tethI AtmAnA astitvanI zaMkA thAya. vaLI jaghanyathI cAra baMdhuo ane pAMcamo AsaMdI-maMcaka, te zarIrane agni vaDe bALIne pachI potAne gAma pAchA Ave che. je zarIrathI bhita AtmA hoya to zarIrathI nIkaLato dekhAta. paNa te dekhAto nathI. mATe zarIra te ja jIva che ema siddha thayuM. ukta nIti mujaba jIva avidhamAna che, temAM rahelo ke jato dekhAto nathI. jeo AvuM kahe che, temanA zAstramAM tenuM vadhu vivecana che. jeo zarIrathI jIva judo mAne che, te A vAdInA mate apamANa ja che. tethI teo potAnI mUDhatAthI have kahevAnAra zaMkAne svAdhIna thaze. te matavALA bIjA matavALAne A prazno pUche he AyuSyamAna ! A AtmA zarIranI bahAra judo mAno to kevA pramANano che. te kahe - zuM te svazarIranI bahAra - dIdhuM che ke cokhAdi pramANa hrasva che ? kyAM saMsthAna vALo che ? kayA varNavALo che ? tenI gaMdha kevI che ? kevA rasavALo che ? kevA sparzavALo che ? A pramANe saMsthAna, varNa, gaMdha, sa, spazadi na hovAthI te asat che, to tenuM grahaNa thAya ja kaI rIte? jeo jIva ane zarIrane judo kahe che, teo paNa koI prakAre - X - AtmAne zarIrathI judo batAvI zakatA nathI. have te zarIra eja jIva matavALA potAnA matanuM pramANa Ape che - jema koI myAnamAMthI talavAra kADhIne batAve ke jo A myAna che ane A talavAra che, te rIte he AyuSyamAn ! e rIte jIva ane zarIrane batAvI zakAtA nathI ke A jIva che ane A zarIra che. A rIte koIe kAyAthI bhinna jIva batAvyo nathI. A arthanI siddhi mATe ghaNAM deTAMto darzAvyA che - [je sUkAmAM noMdhela che mATe ahIM pharI noMdhyA nathI.) sukhadu:khano bhAgI paravoka janAro AtmA nathI. tala-tala jevA TukaDA karyA pachI paNa zarIrathI pRthaka jIva dekhAto nathI. - pAna ane talavAra mAphaka. AvI yukti vaDe AtmAno abhAva siddha karyo, jeo AtmAne judo mAnanArA che teo potAnA darzananA anurAgathI ja AvuM kahe che ke - jIva judo che, paralokamAM janAro che, amUrta che. A zarIra tenA A bhavanI vRtti che. paNa A judo jIva mAnanAranuM kahevuM asatya che. tema te jIva-zarIravAdI kahe che) AvA nAstiko pote ekendriyAdi prANInI hiMsA kare che, vaLI prANAtipAtamAM doSa na mAnatA teo pANinI hiMsAno upadeza Ape che. te A pramANe - talavArathI jIvono ghAta karo, pRthvI Adine khodo, ityAdi sugama che - cAvat - A zarIra mAtra ja jIva che. pachI paraloka nathI. paraloka na hovAthI icchA paDe te kare - jemake - hai zobhanA! sAruM khA, pI. he vagAmI ! je gayuM che tAruM nathI, he bhIru ! gayeluM pAchuM AvatuM nathI. A zarIra mAtra putaLuM che. A pramANe paraloka janArA jIvanA abhAvathI punya-pApa nathI, paraloka nathI, evo jeno pakSa che, te lokAyatika - te jIva te ja zarIravAdI zuM svIkAratA nathI ke - [ema jainAcArya pache che). jemake - zuM sadu-asadu anuSThAnarUpa kriyA-akriyA teo jANatA nathI, je AtmA te kriyAthI prApta karmano bhoktA che, to apAyanA bhayathI asadanuSThAnamAM ciMtA thAya, jo bhoktA nathI to sadanuSThAna paNa zA mATe karavA ? tathA sukRta-dukRta, kalyANa-pApa, sAruM-narasu ityAdi ciMtA ja na hoya. jo kalyANa vipAkamAM sAdhupaNe hovuM ane pApa vipAkamAM asAdhupaNe hovuM, A baMne hoya to AtmAne tenuM phaLa bhogavavuM paNa saMbhave. jo teno abhAva hoya to phogaTa hita-ahita prApti-tyAga zuM karavA ? vaLI - sukRta athatu sAdhu anuSThAnathI sarvakarmakSayarUpa siddhi ane tenAthI
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/641 viparIta asiddhi thAya tathA duSkRt - pApAnubaMdhI anuSThAnathI naka, tiryaMca, manuSya, deva gati lakSaNa Adi kazuM na mAne to tenA AdhArarUpa Atma sadbhAvano asvIkAra ja thAya. CE pharI lokAyatika anuSThAna batAvavA kahe che - ukta prakAre te nAstiko AtmAno abhAva svIkArI vividha prakAranA karma samAraMbha - sAvadha anuSThAnarUpa - pazughAta, mAMsa bhakSaNa, madIrApAna, nichinAdi evA vividha karmasamAraMbha vaDe khetI Adi anuSThAno vaDe vividha kAmabhogone temanA upabhogArthe ekaThA kare che. have te jIva-te zarIravAdI matano upasaMhAra karatA kahe che - A nAstiko mUrta zarIrathI juduM amUrta evuM jJAna AtmAmAM anubhave che. te amUrtatAthI ja guNI [AtmA] vicAravo joIe. tethI zarIrathI judo AtmA amUrta, jJAnavAt, teno AdhArabhUta che. jo te nAstikanA mata pramANe zarIthI AtmA judo na mAnIe to tenuM vicArela koI jIvanuM maraNa na thAya. paraMtu ApaNe pratyakSa joIe chIe ke zarIramAM rahelA mare che ke maryA che. tathA [vicAro ke] huM kyAMthI Avyo? A zarIra tajIne huM kyAM jaIza? A mAruM zarIra jUnAM karmone lIdhe che. ityAdi rIte zarIrathI pRthak bhAve AtmAno pratyaya anubhavAya che. A pramANe AtmAnI pratyakSa anubhUti chatAM keTalAMka nAstaki jIvanuM pRthag astitva na mAnanArA dhRSTatA dhAraNa karI pUche che ke - jo A AtmA zarIrathI judo hoya, to saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza AdinA koI guNathI yukta hoya. [jainAcAryo kahe che ke-] te bicArA svamatanA anurAgathI ajJAnarUpa aMdhakArathI AvuM mAne che ke A guNadharmo mUrtanA che, amUrtanA nathI. jJAnanA saMsthAna Adi guNo na saMbhave, to paNa tenA abhAve jJAnano abhAva na thAya. tema AtmA paNa saMsthAnAdi guNarahita hovA chatAM che ja. A pramANe yuktithI siddha thavA chatAM te nAstiko dhRSTatAthI AtmAne svIkAratA nathI. AvA matavALA potAnA matanI dIkSA laIne jIva zarIthI judo nathI evuM pote mAnI bIjAne paNa samajAve che ke - mAro dharma A che. bIjA pAse paNa te dharma pratipAdita kare che. jo ke lokAyatikomAM dIkSA Adi nathI paNa. bIjA zAkyAdi pravrajyA vidhAnathI dIkSA laIne pachI lokAyatikanA matano thoDe aMze svIkAra karIne, potAno dharma mAnIne bIjAne kahe che athavA anya koI varNanA vastra paheranArAmAM pravrajyA hovAthI doSa nathI. have teo dvArA prajJApita ziSya vyApArane AzrIne kahe che-- te nAstikavAdI dharma viSayI jIvone anukULa hovAthI teo temAM zraddhA rAkhanArA, ruci karanArA tathA A ja satya che tema grahaNa karatA temAM ruci karatA tame batAvyo te dharma amane game che, tenAthI bIjI rIte dharma nathI. jeo paralokanA bhayathI hiMsAdimAM vartatA nathI, mAMsa-madhAdi vAparatA nathI, te manuSya janmanA phaLathI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vaMcita rahe che. paNa he zramaNa, brAhmaNa ! tame sAruM karyu je A te jIva-te zarIra dharma amane batAvyo. tamAruM dharmakathana icchavA yogya che. he AyuSyamAn ! tame amAro uddhAra karyo anyathA bIjA tIrthioe amane ThagyA hota. 90 tame amArA upakArI cho, tamane ame pUjIe chIe. ame paNa kaMIka tamAro prati upakAra karIe, te batAve che - azana vaDe ityAdi sugama che. A pramANe pUjAnI mahattA mATe keTalAka vezadArI rAjAne pratibodha kare che. dhIre dhIre potAnA matanI yuktio ghaTAvI hita-ahita prApti-tyAga samajAvIne te jIva te - zarIra matamAM dRDha banAvI de che. temanA manamAM ThasAvI de che - anya jIva, anya zarIra matato khoTo che, te choDIne potAnA matanuM ja anuSThAna karAve che. temAM je bhAgavatAdi matanA parivrAjakAdi che, teo lokAyatika graMtha sAMbhaLIne, te matamAM viSaya lolupatAthI bhaLelA teo pUrve dIkSA letI vakhate jANe che ke - strI, putra tajIne ame zramaNa thaIe chIe, gRharahita, dravyarahita, gAya-bheMsAdi rahita, svataH rAMdhavAdi kriyA rahitatAthI paradattabhojI, bhikSaNazIla banyA chIe." kaMI pAparUpa anuSThAna karIzuM nahIM'' ema samyag vicArI nIkaLelA paNa pachIthI lokAcatika bhAvane pAmelA, pote pApakarmothI vita thatA nathI. virati abhAve je thAya te darzAve che pUrve sAvadhAraMbha nivRtti karIne - x - veza dharanAra, pote ja sAvadha anuSThAna kare che, bIjAo pAse pApa AraMbha karAve che, tema karanArane anumodana Ape che. tathA pUrvokta prakAre strIne upalakSIne kAma ane bhogane sevatAM, sukhane icchatAM, ajitendriya thaI, kAmabhogamAM mUrchita, vRddha, grathita, aNupapanna thaI, rAgadveza vaza thaI ke kAmabhogAMdha banI - x - AtmAne saMsAsthI ke karmapAzathI choDAvI zakatA nathI. bIjAne paNa sadupadeza dAnathI karmabaMdhathI mukta karAvI zakatA nathI. vaLI dazavidha prANavartI te prANI, traNe kALamAM hoya te bhUta, Ayu dhAravAthI jIva, vIryAntarAya karmanA kSayopazamathI prApta vIrya guNayukta sattva. e prANI Adine asadabhiprAyatvane kAraNe choDAvI zakatA nathI. evA te te jIva-te zarIravAdI lokAyatiko ajitendriyatAthI kAmabhogAsakatA, putra-strI AdithI bhraSTa thayelA, Arya mArga-sadanuSThAna rUpane prApta na thaIne pUrvokta nItithI Aloka-paraloka sadanuSThAnathI bhraSTa vacamAM ja bhogomAM DUbI viSAda pAme che. paNa pelA puMDarIkakamaLane lAvavA samartha thatAM nathI. ahIM prathama puruSa te jIva-te zarIravAdI samApta thayo. have bIjA puruSa jAtane AzrIne kahe che- * sUtra-642 : have bIjo paMcamahAbhUtika puruSajAta kahe che manuSya lokamAM pUrvAdi dizAmAM manuSyo anukrame utpanna thayelA hoya che. jemake koI Arya che . koI anArya che yAvat koI kurupa che. teomAM koI eka rAjA hoya. e pramANe yAvat senApatiputra jANavA. temAM koI eka zraddhALu hoya che. te zramaNa ke
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/642 brAhmaNa pAse javAnI icchA kare che. te koI eka dharmanI zikSA denAra anyatIrthika, rAjA Adine kahe che - ame tamane uttama dharmanuM zikSaNa ApIzuM. he bhayaMtrAtA ! mAro A dharma suAkhyAta, supajJapta che. A jagamAM paMca mahAbhUta che, jethI amArI kriyA, akriyA, sukRta, duSkRta, kalyANa, pApa, sAru, kharAba, siddhi, siddhi, naraka ke anaka adhika zuM kahIe ? tRNanA halavA jevI kriyA paNa thAya che. 1 te bhUta - samavAyane judA-judA nAme jANavA. te A pramANe - pRthvI eka mahAbhUta che, pANI bIjuM, agni trIjuM, vAyu cothu ane AkAza pAMcamuM mahAbhUta che. A pAMca mahAbhUta anirmita, animarpita, akRt che. kRtrima nathI, kaDaga nathI, anAdika, anihaNa, avaMdhya, apurohita, svataMtra, zAzvata che ane [paMca mahAbhUta sivAya] chaTTho AtmA che. koI kahe che * satno vinAza nathI, asanI utpatti nathI. ATalo ja jIvakAya che, ATalA ja AstikAya che, ATalo ja sarvaloka che A ja lokanuM pramukha kAraNa che, tRNa kaMpana paNa tenA kAraNe ja thAya che. te kharIdatA-kharIdAvatA, haNatA-haNAvatA, rAMdhatA raMdhAvatA tyAM sudhI ke koI puruSane kharIda karI ghAta karanAra paNa doSano bhAgI thato nathI, kemake A badhAM kAryomAM koI doSa nathI, te samajo. teo kriyAthI laI narakabhinna gatine mAnatA nathI. teo vividharUpe kasamAraMbha vaDe vividha kAmabhogone bhogavavA samAraMbha kare che. e rIte teo anArya tathA vipati banI paMcamahAbhUtavAdIonA dharmamAM zraddhA rAkhatA, pratIti karatA yAvat teo A pAra ke pahele pAra na rahetA, vacce ja kAmabhogomAM viSAda pAme che. A bIjo paMcamahAbhUtika puruSa jAta kahevAyela che. * vivecana-642 - pahelA puruSa pachI have bIjA puruSane kahe che, te pAMcabhUta-pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza vaDe tatva kahe che, mATe paMcabhUtika che athavA ukta paMcabhUta mAne che mATe paMcabhUtika che. te sAMkhyamati jANavo. te mAne che ke AtmAnI eka tRNane paNa vAMku karavAnI zakti nathI, pAMcabhUtarUpa prakRtinuM sarvatra kartRtva mAne che. lokAyata matavALo nAstika pAMcabhUta sivAya kazuM bIjuM mAnato nathI, tethI pahelA puruSa pachI A paMcabhUta-AtmavAdIne lIdho che. jema pahelA puruSanA AlAvAmAM pUrva dizAdithI AvanArA batAvyA, te badhuM ahIM paNa jANI levuM. have sAMkhya ane lokAyatikano mata darzAvatA kahe che - A saMsAre bIjA puruSa vaktavyatA adhikAramAM pRthvI Adi pAMca mahAbhUto che. te bhUto mahAt hovAthI mahAbhUto kahyA che. teonA sarva vyApitAnA svIkArathI mahApaNuM che. te pAMca ja che, chaThTho [AtmA] kriyA karanAra tarIke svIkArela nathI. A paMca mahAbhUtanA svIkArathI ja amArI kriyA - ceSTA karAya che. [AtmA akriya che. nirvyApArarUpa sthitirUpa che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 teonuM darzana satva, rajas, tamo rUpa prakRtibhUta AtmabhUta sarva artha kriyA kare che. puruSa [AtmA] mAtra tene bhogave che. - 4 - buddhi ja prakRtti che, kemake teno vikAra thAya che. te prakRti bhUtone AzrayI hovAthI satva-raja-tamanA caya-apacayathI kriyA-akriyA thAya che. tethI bhUtothI ja kriyAdi thAya che. tenA sivAya bIjAno abhAva che. tathA sAruM kareluM te sut, e satvaguNanI adhikatAthI thAya che, tathA duSTa kRta te duSkRta, te raja ane tamanI utkaTatAthI pravarte che e pramANe kalyANa ke pApa, sAruM ke kharAba vagere satvAdI guNonA utkarSa ke anukarSatAthI yathAsaMbhava yojI levuM. 92 te ja pramANe icchita artha prApti te siddhi, viparyaya te asiddhi. athavA nirvANa te siddhi, asiddhi te saMsAra. saMsArIne naska te pApakarmanuM yAtanA sthAna, anaska te tiryaMca, manuSya, devagati. A badhuM satvAdi guNAdhiSThitA bhUtAtmikA prakRti che. lokAyatikanA abhiprAya mujaba sukha-duHkhanA sthAna svarga-naka che. tRNa mAtra kArya 5Na te bhUto ja pradhAnarUpe kare che. kahyuM che - satva laghuprakAzaka che, iTabaLa te raja che. aghora kRtya tamathI thAya che. - 4 - A rIte sAMkhyAbhiprAyathI AtmAnI bhRNane vALavAnI zakti nathI. lokAyatika mate AtmA ja nathI, pAMca bhUto ja badhuM kArya kare che. samudAyarUpe bhUto vividha svabhAvI kArya kare che. pAMce bhUtono svabhAva A pramANe - pRthvI-kAThinyatva, pANIdravatva, agni-uSNatva, vAyu-haraNa, kaMpana, AkAza-avagAhanA dAna, sarvadravya AdhArabhUta. - 4 - A pAMce samavAyamAM ekapaNe che. - 4 - A pAMce bhUtomAM eke ochuM ke vadhatuM nathI. pAMca ja che. vizvavyApI hovAthI moTA che, trikALa che mATe bhUta che. A pAMce mahAbhUto prakRtithI thAya che. prakRti mahAt, tethI ahaMkAra, tethI gaNaSoDazaka, tethI pAMca bhUto thAya che. A krame badhuM jagat che, te sivAya koI kALa, Izvara Adi koIe kazuM nirmANa karyuM nathI - karAvatuM nathI tathA akRta koIe karyu nathI. vAdaLa, indradhanum mAphaka paMcabhUta svabhAvathI ja che. ghaDA mAphaka kRtrima nathI. temAM karyuM-karaNa vyApAra nathI. tathA paravyApAra abhAve te kRtaka nathI. pavyApAranI apekSAe svabhAva niSpati hoya to kRtaka kahevAya. paNa te visasA pariNAmathI niSpanna thayA hovAthI kRtaka-banAvelA kahevAtA nathI. te anAdi anaMta che, avaMdhya che. vaLI kArya karanAra purohita na hovAthI apurohita che. potAnuM kArya karavAmAM svataMtra che, zAzvata ke nitya che. AvuM jagat kadApi na hatuM tema nathI, tethI A paMcabhUto ane AtmA chaTTho ema koI kahe che. AtmA kaMI karato nathI. sAMkhyo AtmA judo mAne che, lokAyatiko kAyAkAre pariNata bhUtomAM abhivyakta cetanAne ja AtmA mAne che. [vAda vicAraNA amArA kAryakSetranI bahAra che, chatAM kiciMtu aMzo ahIM rajU karela che. vizeSa jANavA vRtti joine lagdarzana tA pAse samajavuM. $1 sAMkhyanA mate-sarvathA vinAza koI kALe thato nathI. - X - - je nathI te thAya
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-I642 nahIM, hoya teno vinAza na thAya. * x * kAraNamAM ja kAryapaNuM che. AvuM kahIne sAMkhyo ke lokAyatiko madhyasthapaNuM rAkhIne kahe che - amArI yukitao Apa dhyAnamAM lo, ATalo ja jIvakAya che ane AvA ja pAMca mahAbhUto che * x * sAMkhya mate AtmA che, paNa te kaMI karato nathI. lokAyatika mate bhUtonuM ja astitva che - x* ATalo ja lokamAtra che. pAMcabhUtonuM astitva ja A lokanuM mukhya kAraNa che - x * sAMkhya mate prakRti tathA AtmA vaDe sRSTi utpanna thAya che. lokAyatika mate bhUto ja tRNa mAtra paNa kArya kare che, kemake te sivAya bIjA badhAno abhAva che * x * baMnenA mate azubha karma vaDe AtmA baMdhAto nathI. * x * je koI puruSa vastu kharIde, bIjA pAse kharIdAve, temAM aneka jIvonI hiMsA tathA bIjA dvArA ghAta karAve tathA saMdhavA-raMdhAvAnI kriyA kare. A rIte kharIdatokharIdAvato, haNato-hasAvato, rAMdhato-raMdhAvato tathA chevaTe paMcendriya manuSyane vecAto laI teno ghAta karIne paNa paMcendriyanI hatyAmAM paNa doSa na mAne, to ekendriyavanaspati AdinA ghAtamAM kyAMthI doSa mAne? AvuM bolanArA sAMkhyo ke bArhaspatio jANatA nathI ke - A sAvadha anuSThAnarUpa kriyA che, tema A sthAnAdi lakSaNavALI akriyA che. teo snAnAdi mATe pANImAM paDIne jIva upamardanathI karma samAraMbha thakI vividha prakAre surApAna, mAMsabhakSaNa, agamyagamanAdi kAmabhogono paNa pote AraMbha kare che, bIjAne paNa temAM doSa nathI ema kahI asat kArya karavA mATe prere che. e rIte te anAryo, anArya karma karIne AryamArgathI viraddha mArgane dhAraNa karelA che. sAMkhyo mAne che ke acetanavaNI prakRtimAM kAryakatRtva na ghaTe. kemake caitanya te puruSanuM svarUpa che. AtmA pratibiMba nyAye kArya kare te paNa yuktiyukta nathI. kemake temanA mate AtmAmAM kartApaNuM nathI. * x - prakRti nitya hovAthI mahatuM vagerenA vikArapaNe utpatti na thAya - X... prakRti ane AtmA be ja vidhamAna hovAthI ahaMkArAdinI utpatti ja na cAya prakRtinuM ekapaNuM hovAthI - x *x - teno mokSa thAya ane bIjAno mokSa na thAya, tevuM na bane. ityAdi - X - X - X - jaiinAcArya kahe che-] sAMkhya matano AtmA nakAmo che, lokAyatika matano AtmA bhUtapa che, bhUto acetana hovAthI tenAthI kartavya na thaI zake. kAyAkAra pariNamelA bhUtonuM caitanya pragaTa thatuM svIkAratA maraNano abhAva thaze. tethI paMcabhUtAtmaka jagata mAnI na zakAya. A jJAna potAnA anubhavathI siddha dharmamAM sthApe che, paNa bhUtone dharmapaNe vicAravA yogya nathI, kemake teo acetana che. koI kahe che kAyAkAre pariNamyA pachI caitanya dharma thaze, to te paNa ayukata che. kemake tema mAnavuM AtmAne adhiSThAtA mAnyA vinA zakya nathI, kemake tethI nirdetA siddha thaze. * * * bhUtothI judo AtmA siddha thatAM puNya-pApa siddha thaze. tethI A jagatanuM vaicitrya siddha thaze. A pramANe siddha thatAM te anAryo sAMkhya ane lokAyatiko paMcamahAbhUta sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda mAnIne ulaTA cAlanArAnuM zuM thaze? te batAve che - potAnA khoTA tavone sAcuM mAnanArA-X- tenI zraddhA-x- ruci rAkhanArA * x " tathA te dharma prarUpakone prazaMsanArA kahe che - tamAro dharma su khyAta che, amane bahu game che. AvuM mAnI sAvadhAnuSThAnathI paNa adharma thato nathI ema mAnI, strI bhogamAM mUrNita ityAdi pUrvavat jANavuM. cAvat madhyamAM ja kAmabhogamAM DUbI kheda pAme che. Aloka - paralokathI bhraSTa thAya che, potAnuM ke bIjAnuM rakSaNa karatA nathI. A rIte bIjo puruSa [vAdI] pAMcabhUtane mAnanAro kahyo. have IzvakAraNIkano kahe che * sUga-643 : have trIjI para IzvarakAraNika kahevAya che. A lokamAM pravadi dizAmAM anukame keTalAMye manuSyo utpanna thAya che. temAM koI Arya hoya che yAvata temAMno koI rAza thAya che. yAvatuM temAM koI eka dharmazraddhALu hoya che. koI zramaNa ke brAhmaNa tenI pAse javA nizcaya kare che. yAvatuM mAro A dhama su khyAta, suhApta che. A jagatamAM je dharma che te puruSAdika, puraSottarika, puraNapati, puraNasaMbhUta, puraSapadhotIta puraSa abhisamanvAgata purAne AdhAre ja rahela che. [ahIM puruSano artha Izvara jANavo.] jema koI prANInA zarIramAM gumaDA utpanna thAya, zarIramAM vadhe, zarIranuM anugAmI bane, zarIramAM ja sthita thAya, tema dharma IzvarathI ja utpanna thAya cAvatu Izvarane AdhAre Take che. jema arati zarIrathI ja utpanna thAya, vRddhi pAme, anugAmI bane, zarIrane AdhAre Take tema dharma paNa IzvasthI utpanna thAya cAvatuM Izvarane AdhAre Take. jevI rIte koI rAphaDo pRnIthI utpanna thAya, vRddhi pAme, anugAmI bane, sthita thAya, tema dharma paNa IzvarathI utpanna thaI yAvatuM Izvarane AdhAre rahe che. jema koI vRkSa pRnIthI utpanna thAya, vRddhi pAme, anugAmI bane, pRthvIne AdhAre sthita rahe, tema dharma paNa IzvarathI utapanna thAya cAva4 Take che. jema koI vAvaDI pRthvIthI utpanna thaI cAvatu pRedIne AdhAre rahe che, tema dharma paNa IzvarathI utapanna thaI cAvatu Izvarane AdhAre Take che. jema koI paNInI bharatI pANIthI utpanna thAya cAvatuM pANIthI ja vAd rahe che, tema dharma paNa IzvarathI utpanna thaI yAvatu IzvaramAM ja vyApta rahe che. jema koI pANIno parapoTo pANIthI utpanna thAya yAvatu pANImAM ja vilIna thAya, tema dharma IzvarathI utpanna thAya yAvatu sthita rahe che. je A zramaNa-nigrantho dvArA uddiSTa, praNIta, pragaTa karela dvAdazAMga gaNipiTaka che, jemake - AyAra sUyagaDa cAva4 diThThivAya, te badhuM mithyA che te satya nathI ane yathAtathya paNa nathI. A [IzvaravAda] ja satya, taya ane yathAtathya che. A pramANe teo AvI saMjJA rAkhe che, tenI sthApanA kare che, bIjAne kahe che. paNa jema piMjarAne toDI zakatuM nathI, tema teo I-katRtva
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/643 vAdane svIkArI utpanna thatA duHkhane choDI zakatA nathI. teo kriyA yAvata anarakane svIkAratA nathI. e pramANe teo vividharUpe karma samAraMbha vaDe ane vividha kAmabhogone mATe AraMbha kare che. teo anArya che, vipatipaNa che. IzvarakatRtvavAdamAM zraddhA rAkhatA yAvatuM A pAra ke pele pAra na pahoMcatA madhyamAM ja kAmabhogomAM phasAI du:kha pAme che. A trIje IzvakAraNika puruSa [vAda kahyo. * vivecana-643 :- have bIjA paraSa pachI bIjA IzvarakAraNikane kahe che. teo mAne che ke - cetana-cetanarUpa A badhA jagatano kadf Izvara kAraNarUpe che tenuM pramANa A che * tanu bhavanakaraNa Adi dharmapaNe grahaNa karIe chIe Izvara katRtva e sAdhya dhamAM che. saMsthAna vizeSavathI kavo, devakuLa Adi vahu tathA dhIme dhIme vAMsaLAthI lAkaDuM. cholAya tema. kahyuM che - jJAna jaMtu asamartha hovAthI AtmAnuM sukha-du:kha karI na zake, IzvaranI preraNAthI svarga ke narakamAM jAya che. vaLI teo kahe che - puruSa ja A sarvano kartA che ke je thayuM che ke thavAnuM che vaLI kahe che ke eka ja AtmA sarve bhUtomAM rahelo che, jema eka ja caMdra jaLamAM dekhAya che. A rIte IzvarakAraNika AtmA ke advaitavAdI trIjo puSajAta kahevAya che. jema be puraSo pUrvAdi dizAmAMthI AvIne rAjasabhAmAM AvIne rAjA Adine uddezIne ema kahe ke amArAmAM Avo dharma svAkhyAta ane supAta che. A lokamAM dharmo-svabhAvo-cetana ke acetanarUpe che, te badhAMno utpAdaka puruSa Izvara ke AtmA jenA kAraNa Adi rUpe che, te puruSAdika, IzvarakAraNika ke AtmakAraNika che. tathA puruSa ja jenuM utta-kArya che te puraSottara che, puraSa praNIta che kemake badhAmAM te AbhArUpe rahelo che, puruSa vaDe prakAzamAM ApyA che mATe puruSa dhotita - X * che. te jIvonA dharmo janma-jarA-maraNa-vyAdhi-roga-zoka-sukha-du:kha jIvana vagere che. ajIva dhama te mUrta dravyonA varNa-gaMdha-rasa-parza che. tathA arUpInA dharma-adharmaAkAzanA gati Adi che. A badhAM dharmo Izvare karelA che. athavA Atma advaitavAdamAM te AtmAe karelA che. te badhuM puruSamAM vyApIne rahe che. A mATe deTAMta Ape che - X - jema koIne gAMTha thAya, saMsArI jIvone karmavazAt zarIramAM gAMTha Adi thAya che te zarIramAM thAya, zarIranA avayavarUpe thAya, zarIranI vRddhi thatA tenI vRddhi thAya che, zarIramAM ekameka thaIne rahe che. te avayava (gAMThazarIrathI judo nathI. tathA zarIrarUpe ja rahIne te pIDA kare che. athavA te gAMTha besI jAya to paNa zarIranI aMdara ja samAI jAya che, zarIranI bahAra rahetI nathI. tethI ema jANavuM ke - jema te piTaka zarIranA eka bhAgarUpa che, tene seMkaDo yuktithI paNa zarIrathI pRthaka dekhADavI zakya nathI. te pramANe A cetana-cetana dharmo [padArtho] badhAM IzvarakatRka che, te IzvarathI judA karIne batAvavA zakya nathI. athavA sarvavyApI AtmA-jene AdhIna traNa lokanA polANamAM rahelA badhAM padArtho che, ane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 tenA je dharmo pragaTa thAya che, tene pRthak karavA koI samartha nathI. - jema zarIranA vikArUpa gumaDuM ekarUpa hoya, tenA vinAzathI zarIramAM ja rahe che. e pramANe badhAM ja dharmo puruSathI thayelA che mATe puruSAdika che. te puruSakAraNika athavA puruSanA vikArathI thanAra che. te puruSathI pRtha thavAne yogya nathI. te puruSano vikAra nAza thavAthI AtmAne AzrIne rahe che. paNa AmAthI judA bahAra dekhAtA nathI. A arcanA ghaNAM daSTAMto che. AtmA ekalo ja che, te IzvararUpe che, tenuM kareluM gat hovAthI tenAM dRSTAMta ghaNA che. jema arati-cita udvega lakSaNarUpa. te zarIramAM thAya che ityAdi gumaDA mAphaka jANavuM. - x * jema vabhIka-pRthvInA vikArarUpe che, te pRthvIthI utpanna thAya che, pRthvI saMbaddha che, pRthvImAM lAgyuM che, pRthvI sAthe maLIne rahe che. tema A cetana-acetanarUpa badhuM IzvaranuM karela athavA AtmAnA vikArarUpa che. AtmAthI pRthaka thaI na zake. tathA je azokAdi vRkSo che - x - vAvaDI che * x * pracura udaka che * * * pANInA parapoTA che. A badhAM TAMta ane teno nikarSa pUrvavatu jANavo. - X * e pramANe IzvarakatRtva eka ja satya che, bAkI badhuM mithyA che, te batAve che - A pratyakSa vidhamAna jainazramaNa nigranthone mATe cita dvAdazAMga gaNipiTaka-AcArAMgAdi che, te badhuM mithyA che, kemake te Izvara praNIta nathI, paNa svayi viracita che. * * * tethI satya nathI. mithyA ati je nathI te batAvyA che. atathya eTale satyArcane uDAvela che, yAyAtacca eTale jevo artha joIe tevo temAM nathI. e rIte IzvaravAdIo jainANamane - X - X * Izvara praNita na hovAthI mithyA che tema jaNAvela che. temanA mate A jagata IzvarakRta ke AtmA-advaita che tethI cayAvasthita temanuM prarUpeluM tattva satya che ane sadbhata artha batAvavAthI te ja tathya che. ( A pramANe Izvarane kAraNa mAnanArA ke AtmAne advaita mAnanArA ukta nItio mAne che ke - sarve zarIrUbhuvana karanAro Izvara kAraNarUpe che tathA sarve cetanaacetana AtmAmAMthI utpanna thayela che. "AtmAmAMthI ja badhA AkAranI utpatti che" evI saMjJAne mAne tathA upadeze ane temanA darzananA dAgInA manamAM A tad ThasAve. * x * temane potAnA matanA AgrahI banAve. teo tathA temanA anuyAyI temanA matamAM sthira thavAthI, zraddhA rAkhavAthI, duHkhane toDI zakatA nathI. jainAcArya kahe che - jema koI samaLI ke lAvaka pakSI pAMjarAne choDatuM nathI, pharI-pharI bhamIne tyAM ja Ave che. te ja pramANe AvA matanA svIkAthI bAMdhela karmone toDI zakatA nathI. paNa potAnA matanA Agraha vaDe abhimAnathI have kahevAnAra tavane samyak jANatA nathI. jemake kiyA-sadanuSThAna ane akiyA-hiMsAdi ke bIjA sArA-narasAne saviveka-rahitatAthI vicAratA nathI. e rIte yathAkathaMcita vividha karmasamAbha-sAvadhAnuSThAna vaDe dravya meLavIne vividha kAmabhogone Acare che. upabhogate mATe anArya banelA teo viruddha mArge caDelA samyagravAdI catA nathI. temanA jUThApaNAne jainAcAryo batAve che.]
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/643 tame Izvarane sarvakarmA mAno cho, to te Izvara jAte kriyA kare che ke bIjAne kriyA karavA prere che? jo Izvara svayaM kare che, to pachI bIjA ApameLe kriyAmAM pravRta thaze temAM jema aMdara gumaDuM thAya temAM IzvaranI kalAnAthI zuM lAbha? have jo bIjAnI preraNAthI, bIjA jIvo pAse kriyA karAve che tema mAno to anavasthA nAmaka doSa lAgu paDaze. * x - jo A Izvarax* vItarAgatA yukta hoya to ekane narakane yogya kriyAmAM ane ekane svarga ke mokSa kriyAmAM kema pravatavi? jo ema mAno ke jIva potAnA pUrvanA zubhAzubha AcaraNathI te-te kriyAmAM pravarte che, to Izvara nimitta mAtra banaze, to te yukti saMgata nahIM bane, kemake pUrve teNe zA mATe azubha karyuM ke tene A phaLa maLyuM, te doSa Avaze. jo tame kahezo ke ajJa prANI karma kare che, to tene tema karavA koNe kahyuM ? jo anAdi pravRtti che tema kahezo, to IzvaranI kalAnAnI jarUra zI ? - X - X - ityAdi vAda-caya vRttithI jANIne tajajJa pAse samajavI jarUrI che. maew anuvAdathI te nodhaka na bane, chatAM kiMcit aMzo ahIM noMdhela che - jo tamArA mate devakulanA kartA bIjo koI hoya to tanubhavanano kan Izvara sivAya bIjo koI kema na hoya? - x - kuMbhAra mATIno ghaDo banAvelo joIne koI mATInA rADAne joI anumAna kare ke rAphaDo paNa kuMbhAre banAvela haze to jevA mUrkha gaNAya, tevA murkha tame cho. * x * Izvara ja kata hoya to jagatanuM vaividhya na jaNAya. * x * AtmAne advaita mAnanArA yuktirahita hovAthI Azraya karavA yogya nathI. - x - tene siddha karanAra hetu-daTAMta nathI. * x - A pramANe aneka yukitao vaDe vicAratAM Izvara katRva tathA AtmA advaita pakSa koIpaNa rIte yogyatA prApta karato nathI. to paNa te darzanamAM mohelA te saMbaMdhI je du:kho thAya tenAthI teo chuTI zakatA nathI. * x* tene ja sAcI mAnI levAthI saMsArathI pAra pAmatA nathI -x * mokSa sthAne javAne badale madhyamAM ja kAmabhogamAM mUDha banI kheda pAme che - have cotho purA * sUtra-644 - have niyativAdI nAmanA cothA puruSanuM varNana kare che. A lokamAM pUtadi dizAmAM manuSyo utpanna thAya che ityAdi pUrvavatu jANavuM. temAM koI eka dharmazraddhALu hoya che. zramaNa ke brAhmaNa tenI pAse javA nizcaya # che yAvatuM mAro A dharma sukhyAta samApta che. A lokamAM be prakAranA puruSo hoya che . eka kriyAnuM kathana kare che, bIje kriyAnuM kathana karato nathI. * x * te baMne para eka ja arthavALA, eka ja kAraNane prApta tulya che. baMne ajJAnI che. potAnA sukhadu:khanA kAraNabhUta kAlAdine mAnatA oma samaje che ke - huM je kaMI duHkha, zoka, mUrApo, taptatA, pIDA, parivartatA pAmI rahyo chuM te mArA ja karmanuM phaLa che, bIjA je du:kha, zoka - x - Adi pAmI rahyA che, te tenA karma che. pramANe te ajJAnI svanimitta tathA paranimitta-kAraNa kamaphaLa samaje [47] 98 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che. paraMtu [ekamAtra niyatine ja kAraNa mAnanArA medhAvI evuM ja mAne che - kahe che ke huM je kaMI duHkha-zoka-jhurApo-saMtaptatA-pIDA ke paritaptatA pAmuM chuM. te mArA karelA karma nathI. bIjA puruSa paNa je du:khazoka Adi pAme che, te paNa tenA karelA karmonuM phaLa nathI. paraMtu te medhArI mAne che ke - X * A badhuM niyatikRta che, bIjA koI kAraNathI nahIM - huM kahuM chuM ke pUvadi dizAmAM rahenAra je traNa sthAvara prANI che, te badhAM niyatinA prabhAvathI saMdhAyane, vipayasine, vivekane ane vidhAnane pAme che e rIte niyati ja badhAM sArA-kharAba kAryonuM kAraNa che. niyativAdI kriyA yAvatu naska ke naraka atirikta gatine nathI mAnatA. A pramANe te duniyativAdI] vividharUpe karmasamAraMbha karatA vividha kAmabhogone bhogavatA AraMbha kare che. e rIte te anAya vipatipanna thaI tenI zraddhA karatA yAvatu teo A pAra ke pele pAra na rahetA vayamAM ja kAma bhogomAM phasAIne viSAda pAme che. niyativAdI nAmaka cotho paNa kahyo. A rIte A cAra puraSa bhinna bhinna buddhivALA-abhipAyavALA-zIlavALAdaSTivALA-rucivALAAraMbhavALA-adhyavasAyavALA che. teoe pUrvasaMyogo to chokyA che, paraMtu AmAgane prApta na thaIne A loka ke paralokanA rahetA madhyamAM kAma bhogomAM DUbI jAya che. * vivecana-644 : have trIjA puraSa bAda cothA puraNa [vAdI] niyativAdIne kahe che - ahIM koI kALa, IzvarAdi kAraNa nathI, purapArtha paNa nathI. samAna kriyA karavA chatAM koIne niyatinA baLe arthasiddhi thAya che, mATe niyati ja kAraNa che kahyuM che ke * niyatinA baLathI je artha prApta thavAno hoya te avazya manuSyane zubha ke azubha maLe che. nathI. maLavAnuM te ghaNI mahenata pachI paNa maLatuM nathI, thavAnuM hoya teno nAza thato nathI. * x " A niyativAdarUpa dharma su khyAta supajJapta che ane te niyativAdI potAno mata dazavi che - A jagatamAM be prakAre puruSo che. temAM eka kiyA batAve che, kriyA ja puruSane dezathI dezAMtara prApti karAve che. kALa-IzvaranI preraNAthI jato nathI. paNa niyatinA baLe ja jAya che. tema akriyAmAM paNa jANavuM. tethI kriyAakriyA baMne parataMtra che. te baMne paNa niyatine AdhIna hovAthI tulya che. jo te baMne svataMtra hoya to kriyA-akiyA baMne samAna na thAta. te baMne eka arthavALI che. niyatinA vazacI ja te baMne niyativAda-aniyativAdano Azraya le che. AthI ema samajavuM ke Izvara, kALa Adi paNa niyatinI preraNA che. have niyativAdI bIjA matonuM khaMDana kare che - jeo ajJAna che teo evuM mAne che ke - huM sukha-du:khano ke dharma-pApano kartA chuM athavA kALa, Izvara Adi kAraNa che, niyati Adi kAraNa nathI, teo AvuM mAnatA kahe che ke huM je zarIra-mananA du:kha anubhavuM chuM, iSTaviyoga-aniSTa saMyogathI zoka anubhavuM chuM, zarIrabaLa ghaTe che,
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/644 bAhyAbhyattara pIDA anubhavuM chuM, paritApa anubhavuM chuM tathA anAryakarmamAM pravRta AtmAne gayuM che, anartha thavAthI pastAuM chuM, ethI teo ema mAne che ke huM duHkha anubhavuM chuM, bIjAne pIDA karavA vaDe akArya karuM chuM tathA bIjA paNa je du:kha, zoka anubhave che athavA temaNe mane duHkha dIdhuM ke huM bhogavuM chuM ityAdi darzAve che - X * niyativAdI kahe che ke - x * potAthI ke pasthI duHkhasukha thayelAM mAnanAro ajJAnI che. - A rIte niyativAdI puruSArtha kAraNa vAdIne ajJAnI kahIne potAno mata kahe che - X - X * niyati ja sukha-duHkhanA anubhavanuM kAraNa che. jemake - huM duHkha pAmuM chuM, zoka karuM chuM - x * ityAdi. te duHkho mArA ke bIjAnA karelA nathI. paNa niyatithI AvyA che. puruSArthathI nahIM. kemake koIne AtmA aniSTa nathI ke jethI aniTa du:khotpAda kriyAo kare. niyati ja tene tema karAve che, jethI du:kha paraMparAno bhAgI thAya che. A ja kAraNa badhe yojavuM. A rIte niyativAdI pote medhAvI bane che, paNa te tenI ullaMThatA che. jainAcArya kahe che - niyativAdI puruSArthane pratyakSa jue che, chatAM tene tajIne na dekhAtA niyativAdano Azraya laI ullaMTha banela che. tene kaho ke potAnA ke bIjAthI du:khAdi bhogavavA chatAM niyatikRta zA mATe kaho cho, AmAnuM karUM zA mATe mAnatA nathI. niyativAdI kahe che ke - koI asat kRtya karavA chatAM du:kha pAmato nathI, bIjo satkRtya karavA chatAM duHkhI thAya che, mATe ame niyati mAnIe chIe. teo kahe che - X - X * be indriyAdi basa ane pRthvIkAyAdi sthAvara jIvo-prANIo te sarve niyatithI ja dArika Adi zarIranA saMbaMdhamAM Ave che. koI kamadithI zarIra grahaNa karatA nathI. tathA bAla-kumAra-cauvana-sthavira-vRddhAvasthAdi vividha paryAya niyati ja anubhave che. niyatithI ja zarIrathI pRtha bhAva anubhave che ane kubaDo, kANo, laMgaDo, vAmana, jarA, maraNa, roga, zoka Adi niMdanIya avasthA pAme che. A pramANe gasa-sthAvara jIvonI dazA che. A pramANe niyativAdIo niyatino Azraya laIne - X - paralokathI na DaratI ema jANatA nathI ke sAru kRtya te kriyA ane akriyA te pApa che. paNa niyatino AdhAra mAnIne tene mAre doSa mUkIne vividha bhogonA upabhoga mATe samAraMbha kare che. jainAcArya kahe che - e rIte pUrvokta prakAre te anAryo ekAMta niyati mArgane svIkArI vipatipanna thayA che. * X - teimane jainAcArya pUche che A tamArI mAnelI niyati svayaM ke bIjI niyatithI nirmANa kare che ? jo niyati svayaM nirmANa kare che, to te padArthano svabhAva ja che tema kema nathI kahetAM ? tamArI mAnelI niyatimAM ghaNAM doSa che. - x tame jo bIjI niyatithI nirmANa mAnazo to eka pachI eka niyati lAgu paDatAM anavasthA doSa lAgu paDaze. vRittikAre niyativAdanuM khaMDana karatA, ghaNI dalIlo mUkI che, ane teno pUrNa anuvAda mUkyo nathI. tenI spaSTa bodha mATe tenA jJAtA pAse jAvuM.) 100 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jo niyatino ja A svabhAva mAnazo to badhAM padArthonuM svarUpa eka thavuM joIe - x * niyatine eka mAnatA badhA kAryo ekAkAra thavA joIe. jagatamAM vicitratA thavI na joIe. paNa tema dekhAtuM nathI - x * niyativAdI je kiyAvAdIakriyAvAdI be puruSanuM dRSTAMta Ape che, te paNa pratIta nathI, chatAM tulya mAno to * x * te tamArA mitro ja mAnaze *x - janmAMtaramAM karelA zubhAzubha karmo ja ahIM bhogavAya che - x * x * AvuM najare jovA chatAM niyativAdI anAryo yutirahita niyatine mAnI beThA che. pApa-puNyanA phaLa na mAnIne pApa karIne viSayasukhanI vRSaNAmAM du:khI thayelA che. A cotho puruSa thayo. have upasaMhAra karatA kahe che - pUrvokta [1] te jIva te zarIravAdI, [2] paMcamahAbhUtavAdI, [3] Izvara katRtvavAdI[4] niyativAdI. e cAre puruSonI buddhi - abhipAya - anuSThAna - darzana [mata] - ruci [cita abhipAya - dhamanuSThAna - adhyavasAya Adi pratyeka judA judA che. - x - teo mAtA, pitA, patnI, punAdi choDIne, nirdoSa Arya mArga choDIne, pAparahita Arya mArga na pAmIne, pUrve kahyA mujaba cAre nAstiko - mAtA pitAdi saMbaMdha choDIne, dhana-dhAnyAdi choDIne AlokanA sukhane pAmatA nathI, AryamArga choDavAthI soMpAdhirahita mokSa pAmIne saMsAra pANAmI thatA nathI tethI paralokanA sukhanA bhAgI thatA nathI paNa mArgamAM ja - gRhavAsa ane AryamArganI madhye vartatA kAmabhogomAM Asakta banI, kAdavamAM phasAyela hatnI mAphaka viSAda pAme che. paratIrthiko batAvyA. have - x - pAMcamo "bhikSu" puruSa kahe che- * sUga-645 - huM ema kahuM chuM ke : pUnadi dizAomAM manuSyo hoya che. jevA ke - Arya ke anArya, uccagotrIya ke nIcagotrIya, mahAkAya ke hRvakAya, suvarNa ke duvaNa, surUpa ke kurA, temane jana-jAnapada Adi thoDo ke vadhu parigraha hoya che. AvA prakAranA kuLomAM AvIne koI bhikSAvRtti dhAraNa ravA udhata thAya che keTalAMka jJAtijana, ajJAtijana, upakaraNa choDIne bhikSAvRtti dhAraNa kare che athavA koI vidhamAna jJAtijana Adi choDIne bhikSAvRtti dhAraNa kare che. je vidhamAna ke avidhamAna jJAtijana, ajJAtijana ane upakaraNone choDIne bhikSArayati mATe samucita thAya che, teone pahelAthI khabara hoya che ke - A lokamAM puraSagaNa potAnAthI bhinna vastuo mATe amastA ja tevuM mAne che ke A vastu mATe kAma Avaze. jemake - mArA kSetra-vAsu-hiraNaya-suvarNadhana-dhAnya-kAMsa-varA - vipula dhana-kanaka-ratna-maNi-motI-zaMkha-zila-pravAlakatarana Adi sArabhUta vastuo, mArA zabdo-rUpa-gaMdharasa-rUpaNa, A kAmabhogo marA che, huM teno upabhoga karIza. te medhAvI pahelAthI ja svayaM evuM jANI le ke - A lokamAM jyAre mane koI duHkha, roga, AtaMka utpanna thAya ke je mane aniSTa, akata, piya,
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/645 106 azubha, amanojJa, amaNAma, duHkharUpa, asukharUpa che. he bhayaMtara! mArA A kAmabhogo, mAsa aniSTa, akad, piya, zubha, amanojJa, amaNAma duHkha,. asukha roga-AtaMka Adi tame vaheMcI lo. kemake huM tenAthI ghaNo duHkhI chuM, zokamAM chuM ciMtAmAM chuMpIDita chuM vedanAmAM chuM, atisaMtapta chuM. tethI tame badhAM mane A aniSTa, ekAMta - cAvatu - asukharUpa mArA koI eka duHkha ke rogAtaMkathI mane mukta karAvo, to tevuM kadI banatuM nathI. A saMsAramAM kAmabhoga te du:khIne rakSaNa ke zaraNarUpa thatAM nathI. koI paraSa pahelAthI ja A kAmabhogone choDI de che athavA kAmabhogo te paraNane pahelA choDI de che. tethI kAmabhogo anya che ane huM paNa anya che. to pachI ame A bhi kAmabhogomAM zA mATe mUrzita thaIe ? A jANIne ame ja kAmabhogono tyAga karIe, te medhAvI jANI le ke A kAmabhogo bahiraMga che. teno raNa choDI de, jemake . mArI mAtA, mArA pitA, mArA bhAI-bahena-panIputra-putrI, mArA dAsa-pautra-putravadhu-piyA-sakhA-svajana-saMbaMdhI che, A mArA jJAtijana che ane huM paNa temano chuM teima na mAno. te medhAvI pahelAthI ja potAne sArI rIte jANI che. A lokamAM mane koI duHkha, roga, AtaMka utpanna thaze, je aniSTa pAvat asukharUpa hoya to huM bhayatAra / jJAtijano, A mArA koI du:kha, roga, AtaMka tame vaheMcI ke je mane aniSTa yAvata asukharUpa che. huM te duHkhathI duHkhI chuM, zokamAM zuM cAvatuM saMtapta chuM. mane A koIpaNa du:kha, roga, AtaMkathI mukta karAvo, je mane aniSTa yAvat asukharUpa che evuM kadI banatuM nathI. athavA te bhayaMtara mArA jJAtijanane ja koI duHkha, roga, AtaMka utpanna thaI jAya je mane aniSTa yAvat asukharUpa che, to huM mArA te bhayamAtA jJAtijanonA koI duHkha, roga, AtaMkamAM bhAga paDAvuM ke je aniSTa yAvat AsukharUpa che, jethI teo duHkhI yAvata saMtapta na thAya. huM temane aniSTa yAvata sukharUpa duHkha rogAtaMkathI mukta karAvuM, paNa evuM na thAya. koInuM du:kha bIje koI na laI zake, ekanuM kareluM du:kha bIjo bhogavI na zake. pratyeka pANI eklA ja janme che - mare che - ve che - utpanna thAya che pratyeka pANI ekalA ja kapAya - saMgha [jJAna] - manana vidvatA * vedanA pAme che. A lokamAM koI ravajanAdi saMyoga tenA traNa ke zaraNa thatA nathI. paraSa pahelethI jJAtisaMyoga choDI de che athavA jJAtisaMyogo te parAne choDI de che. jJAtisaMyoga bhinna che ane huM paNa bhinna chuM. to pachI mAre A bhinna evA jJAtisaMyogothI zA mATe mUrzita thavuM? ema vicArI ane jJAti-saMyogono parityAga karIe chIe. te medhAvI ke bAhya vastu che, mATe teono rAga choDavo joIe jevAke . mArA hAtha mArA paga, mAsa bAhu - sAthaLa * peTa * mAthu, mAruM zIla, 102 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra mAsa Ayu-baLa-gNa, mAsa vaca-chAyA-kAna-nAka-galsa-jIbha-sparza. [ rIte mAruM-mAruM kare che. AyuSya vadhatA A badhuM jIrNa thAya che, jemake - Ayu, baLa, vacA, chAyA, zrotra yAvata sparza, sAMdhA DhIlA thaI jAya che, gAtro para kacalI paDe che, kALA vALa dhoLA thAya che, je AhArathI upasthita A zarIra che, te paNa kALakrame choDavuM paDaze. ema vicArI te bhikSAcaryA mATe samusthita bhikSu jIva ane ajIva ke basa ane sthAvara lokane jANe. * vivecana-64pa : have je kAmabhogavI vikta che, mArgamAM sIdAto nathI, pAvara pauMDarIka uddharavAne samartha che, tenA vize huM kahuM chuM. A viSayane kahe che - x * pUrva Adi mAMnI koIpaNa dizAmAM keTalAMka manuSyo vase che jevA ke - AdizamAM utpanna, magaghAdi janapada janmelA, tathA zaka-yavana Adi dezamAM thayelA anArya tathA ikvAku, harivaMza kulamAM utpanna uccagotrIya, nIcagotramAM janmelA, tathA sArA zarIravALA, ThIMgaNA Adi, suvaNa-durvaNA, surapA-kRpA. temAMnA keTalAMka karmathI paravaza hoya che. te Ayadi manuSyone zAli Adi kSetro, jamInamAM ke upara bAMdhelA thoDA ke vadhu gharo hoya che, teone thoDA ke vadhu jana-jAnapada hoya che. te Ayadine tevA prakAranA kuLomAM AvIne, AvA prakAranA gharomAM jaIne, tathA prakAre kuLomAM janma pAmI, viSaya-kapAyAdi ke parISaha upasargathI hArIne dIkSA laIne keTalAMka tevA savazALIo bhikSAya mATe sArI rIte usthita thAya che. temAMnA keTalAka mahAsatnIne svajana, parijana upakaraNa, kAmabhogarUpa dhana-dhAnya-hiraNyAdi vidhamAna hoya che, teno prakarSathI tyAga karI bhikSAcaryA kare che. koI svajana, vaibhava na hoya tevA paNa jJAti-upakaraNAdi choDIne bhikSAcaryA kare che. pUrvokata vizeSaNa viziSTA, bhikSAcaryA mATe udhata pradjyA grahaNa kALe ja jANatA hoya che ke - A jagamAM judI judI vastu mane bhoga mATe thaze, ema A dIkSA svIkAratA ke svIkArIne jANatA hoya che. jemake - zAlihotrAdi, vAstu-makAna, hiraNya, savarNa, gAya-bheMsAdi, cokhA-ghauM Adi kAMsAnA pagAdi, ghaNAM badhAM dhana-kanaka-rattamaNi-motI Adi, zaMkhazilAdi, vikuma athavA vaNadi guNoyukta zrI pravAla, pArAgAdi rana, sArarUpa vastu tathA zuddha dravyajAta, A badhuM mane upabhogane mATe thaze tathA veNuM Adi zabdo, strInA rUpo, koThapuTAdi gaMdha, madhurAdi stra ke mAMsAdi rasa, mRdu Adi sparzI, A badhAM mAsa kAmabhoga che, huM paNa tenA yogakSema mATe thaIza. te medhAvI pahelAthI ja evuM vicAre ke - A saMsAramAM, A janmamAM ke manuSyabhavamAM mane mAthuM du:khavuM, zULa vagere jIvaleNa AtaMka Ave ke je mane aniSTa, ekAMta, apriya, azubha, amanojJa, vizeSa pIDAkArI koI duHkha Ave athavA mane thoDI ke vadhu du:khadAyI bane, atyaMta du:kha denAra, lezamAtra sukhano paNa nAza karanAra bane arthAtuM bIjuM sukha hoya to paNa azubhakarmanA udaye te na game. ahIM punarukti ghaNAM du:khane jaNAve che.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-/645 103 AvA duHkha ke rogAtaMkamAM mane bhayamAM rakSaNa Apaze ema mAnIne kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, dhana, dhAnyAdi parigraha ke zabdAdi viSayo tathA pALelA ane ekaThA karelA kAmabhogo tame mArA A duHkha ke roga, AtaMkamAM bhAga paDAvo - laI lo. atyaMta pIDAthI udvigna pharI te ja duHkha ke rogAtaMkane huM jANuM chuM. te aniSTa, apriya yAvat azubha che, je mane utpanna thayela che, te tame vaheMcI lo huM tenA vaDe ghaNuM duHkha pAmuM chuM ityAdi. tame mane AmAMnA koIpaNa duHkhAdithI choDAvo. - 4 - [A sUtramAM 37 Adi traNa vakhata lIdhA. pahelI, bIjI, pAMcamI vibhaktimAM - je traNa vAta sUcave che - duHkhadAyI, du:khane laIlo, duHkhathI mUkAvo.] A badhA duHkho mane pIDaze, tevuM huM pahelA jANato na hato arthAt te kSetrAdi parigraha vizeSa zabdAdi kAmabhogo te duHkhIne duHkhathI choDAvI zakatA nathI. te have kiMcit darzAve che- A manuSyane te kAmabhogo ghaNA kALathI bhogavyA chatAM, te duHkhIne rakSaNa ke zaraNa ApatAM nathI. te kAmabhogonuM pariNAma darzAvatA kahe che - 4 - prANIne vyAdhi ke vRddhatva Ave tyAre athavA rAjAdino upadrava thatAM pote kAmabhogone tajI de che, athavA dravyAdi abhAve kAmabhogathI unmukha thaI taje che, tyAre te vicAre che - A kAmabhogo judA che ane huM tenAthI judo chuM. to pachI AvA anitya, paravasturUpa kAmabhogomAM mUrchA zuM karavI? e rIte keTalAMka mahApuruSo samyag jANIne kAmabhogone ame tyajIzuM evA adhyavasAyavALA thAya che. vaLI - x - te medhAvI ema jANe ke - A kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, zabdAdi viSayAdi duHkha mane rakSaNa-ApanAra nathI, te badhuM bAhya che. A tathA have kahevAnAra paNa mArA nathI, jemake - mAtA, pitA, bhAI, bahena Adi mArA upakArane mATe thaze. huM paNa temane snAna-bhojanAdi vaDe upakAra karIza Avo vicAra pUrve te medhAvI karato ityAdi. - 4 - have te vicAre che ke - A bhave mane jyAre aniSTAdi vizeSaNa viziSTa duHkha, AtaMka utpanna thaze, to te duHkhathI duHkhI thaIne A jJAtijanone prArthanA karuM ke - mane utpanna thayelA A roga, AtaMka tame laI lo, huM - x - tenAthI ghaNo pIDAu chuM, mATe tame mane temAMthI choDAvo. paNa mane pahelA AvI khabara nahotI ke te svajano mane duHkhathI choDAvavA samartha nathI - 4 - te darzAve che - 4 - X - A saMsAramAM koI koInuM duHkha laI zakatA nathI, badhAM jIvo svakRt karmodayathI duHkha pAme che. tene mAtApitAdi koI anya laI zakatuM nathI. te putrAdinA duHkhathI asahya-atyaMta pIDAtA svajano paNa, tenA duHkhane potAnuM karavAne samartha nathI - zA mATe ? - jIvo kaSAyavaza banIne indriyone anukula thaI bhogAbhilASa - ajJAna vaDe mohodayamAM vartatA je karma kare te udayamAM AvatA tene bIjA prANI na anubhave. kare koI ane bhogave koI te zakya nathI, yukti saMgata paNa nathI. je jeNe karyu, te badhuM te ja anubhave. kahyuM che ke - bIjAnA karelA karmo bIjAmAM saMpUrNa ke thoDAM paNa jatA nathI, mATe jIvoe je karmo karyA tenA phaLa teNe ja bhogavavA paDe. - x 104 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 - karmAnusAra pratyeka jIva janme che ane Ayu pUrNa thatAM mare che. - 4 - pratyeka kSetra-vAstu-hiraNya-suvarNAdi parigraha ane zabdAdi viSayone tathA mAtA, pitA, strI Adine choDe. - X - pratyekane kalaha-kaSAyo thAya che, tethI pratyeka jIvane maMda ke tIvra kaSAyano udbhava hoya che. saMjJA-padArtha oLakhavo te, te paNa dareka jIvane maMda, maMdatara, paTu, paTutara bhedathI hoya. kemake sarvajJatva prApti paryanta buddhinI taratamatAthI tema bane. pratyekanI manana, ciMtana, paryAlocana zakti judI judI hoya. pratyekanI vidvatA, sukha-duHkha anubhava judA judA hoya che. have upasaMhAra kare che-- A rIte koInuM kareluM bIjo koI na bhogave, janma-jarA-maraNAdi pratyekanA potAnA hoya che. A svajana saMbaMdho saMsAramAM bhamatA ati pIDita jIvane rakSaNa ApatA nathI ke bhaviSyamAM paNa zaraNa ApatA nathI. kemake puruSa krodhodayAdi kALe svajanasaMbaMdhono tyAga kare che. - 4 - A baMdhu Adi potAnA nathI athavA te puruSanA asadAcAra darzanathI tenA svajano ja teno tyAga karI de che. - X - tethI ema ciMtavavuM ke A jJAtisaMyogAdi mArIthI bhinna che ane huM paNa temanAthI judo chuM. Ama ja che to ame zA mATe anya-anya jJAti-saMbaMdhImAM mUrchA karIe ? temanA para mamatva karavuM e yogya nathI, ema vicArI amane vairAgya thayo che, mATe sagAsaMbaMghIne tajIne teo tatvanA jJAtA thAya che. have bIjI rIte vairAgyotpatti kAraNa kahe che - te medhAvI AvuM jANe ke - A jJAtisaMbaMdha bAhya che, A sAthe rahela zarIra najIkanuM che. kemake sagA dUranA che ane zarIranA avayavo sAthe rahe che - jemake - mArA be hAtha azokanA pallava jevA che, be bhUjA hAthInI sUMDha jevI che, je nagara jItavA samartha, praNayijananA manosthone pUranArI, zatrunA jIvitano aMtakArI che. mArA be paga suMdara kamaLanA garbha jevA che, yAvat sparzanandriya manohara che. - x - A hAtha, paga vagere badhAM avayavo paNa - x - vRddhAvasthA AvatA jarjarIta thaze, dareka kSaNe nirbaLa thaze te jIva pote sAkSAt jue che - x - pratyeka kSaNe AyuSya ghaTatuM jAya che, AvIcI maraNathI pratisamaya maraNa prApta thaI rahyuM che, baLa ghaTe che, cauvana vItyA bAda pratikSaNe zarIra zithila thAya che, saMdhi baMdhana DhIlA paDe che. zarIranI kAMti ghaTe che - x - zarIra jIrNa thatAM zrotrAdi indriyo potAnA viSayane samyak rIte jANatI nathI. - 4 - 4 - 4 - sAMdhA DhIlA paDe che. mAthAnA vALa dhoLA thatAM - 4 - potAne potAnuM zarIra na game, to bIjAne kema game? kahyuM che ke - cAmaDI labaDI jAya, mAMsa sukAI jAya, zarIra khokhuM thaI jAya tyAre puruSa svayaMne niMde che, to suMdara strI kema na niMde? kALA keza buDhApAthI sapheda bane, tyAre bUDhApAthI Avela sanmatithI AvuM vicAre ke - A zarIra yuvAnImAM viziSTa AhArathI popela. te paNa mAre pratikSaNa ghaTatA Ayune kAraNe avazya tajavAnuM che, ema samajIne zarIranI anityatA samajI saMsAranI asAratA vicArI sarva gRhaprapaMca choDIne niSkiMcanatA pAmIne te sAdhu dehane dIrgha saMyama yAtrArthe gaucarI mATe taiyAra thaIne be prakAranA lokane jANe - te A pramANe-
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-I645 105 prANadhAraNa lakSaNa te jIva, tethI viparIta te ajIva-dharma, adharma, AkAza Adi che. temAM sAdhanI ahiMsAnI prasiddhi mATe jIvonA vibhAga batAve che - upayoga lakSaNA jIvo be prakAre - beityAdi trasa ane pRthvIkAyAdi thAvara. te paNa sUkSma, bAdara, paryAptA, aparyAptAdi bhedethI ghaNAM jANavA. tenA AdhAre ghaNo vyavahAra cAle che - temane kahe che * sUtra-646 - A lokamAM gRhastha AraMbha, parigraha yukta hoya che. keTalAMka zramaNa ane brAhmaNa paNa AraMbha ane parigrahayukta hoya che. jeo A masa ane sthAvara prANIono svayaM AraMbha kare che, bIjA pAse paNa AraMbha karAve che anya AraMbha karanAranuM paNa anumodana kare che. jagavamAM gRhastha tathA keTalAMka zramaNa, brAhmaNa paNa AraMbha, parigrahathI yukta hoya che. teo sacitta ane acitta baMne prakAranA kAmabhogo svayaM grahaNa kare che, bIjI pAse paNa grahaNa karAve che ane grahaNa karanArAnI anumodanA paNa kare che. A jagatamAM jhahara ane keTalAMka zramaNa, brAhANa paNa AraMbha, parigrahathI yukta hoya che. huM AraMbha ane parigrahathI rahita chuM. je gRhastho ane keTalAMka zramaNa, brAhANa AraMbha, parigrahayukta che, teonI nizrAmAM bahAcavAsamAM huM vasIza, to teno lAbha zo? gRhastha jevA pahelA AraMbhA-parigrahI hatA, tevA pachI paNa che, tema keTalAMka zramaNa-brAhmaNa padjyA pUrve paNa AraMbhI-parigrahI hatA ane pachI paNa hoya che. AraMbha-parigrahayukta gRhastha ke zramaNa-brAhANa teo baMne prakAre pApakarmo kare che. evuM jANIne te baMne aMtathI adRzya thaIne bhikSa saMyamamAM pravRtti kare tethI huM kahuM chuM - pUvadi dizAthI AvelA yAvata karmanA rahasyane jANe che, kamabaMdhana rahita thAya che, karmono aMta kare che, tema tIrthaMkarAdie kahyuM che. * vivecana-646 : A saMsAramAM gharamAM rahenAra gRhastho jIva upamaInakArI, AraMbhI hoya che. dvipada, catuSpada, dhana, dhAnyAdi parigrahI che, te sivAya keTalAMka zAkyAdi zramaNo rAMdhavA-raMdhAvavAnI anumatithI AbhavALA ane dAsI AdinA parigrahavALA che tathA brAhmaNo paNa evA ja che. emanuM sAraMbhapaNuM kahe che ukta loko trasa-sthAvara prANInA - Xupamardana vyApAra-AraMbha pote ja kare che, bIjA pAse karAve che, samAraMbha karanAra bIjAne anumode che. e rIte jIvahiMsA batAvIne have bhoganA kAraNe parigrahane batAve che- ahIM gRhastho sAraMbha saparigraha che, tema zramaNa-brAhmaNo che, teo AraMbha, parigrahathI zuM kare che - te batAve che - A kAmapradhAna bhogo - kAmabhoga che. strInA aMganA spaziida, tenI kAmanA te kAma che. phUlanI mALA, caMdana, vAjiMtrAdi bhogavAya te bhoga. te sacita ke acita hoya che. tenuM mukhyakAraNa artha [dhana che. te sayitaacita bhoga ke ane kAmabhogArthI gRhasthAdi pote grahaNa kare che, bIjA pAse 106 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra grahaNa karAve che, grahaNa karanArane anumode che have upasaMhAra karatA kahe che - x * A jagatamAM gRhastho, tathAvidha zramaNa, brAhmaNone AraMbhI ane parigrahI jANIne te bhikSu ema vicAre ke huM ja ahIM anAraMbhI ane aparigrahI chuM A gRhasthAdi sAbhAdi guNayukta hovAthI temanI nizrAe zramaNyamAM vicarIza, anAraMbhI, aparigrahI thaIne dharmanA AdhArarUpa dehanA pratipAlanArthe AhArAdi mATe AraMbha, parigrahavALA gRhasthonI nizrA laIne dIkSA pAlana karIza. prazna - jo temano ja Azraya levo che, to temano tyAga zA mATe karavo ? uttara : * * teo pUrve AraMbha. parigrahavALA hatA, pachI paNa gRhastho A AraMbhAdi doSathI yukta che, keTalAMka zramaNo pUrve gRhasthabhAve AraMbhI, parigrahI hatA pravajyAkALanA AraMbhamAM paNa tevA ja hatA. have te baMne padonI nirdoSatAne batAvavA kahe che - pravajyA samaye ane gRharIbhAve paNa jo gRhasthAdino Azraya kare to teno artha zo ? miATe AraMbha, parigraha tyAgavo joIe. athavA - dIkSAnA AraMbhe ke pachI bhikSAdi levAnuM gRhastho pAse che, tyAre sAdhunI nirdoSavRtti kaI rIte rahe ? te mATe sAdhue AraMbhAdino tyAga karIne khapa purato AraMbhIno Azraya karavo. A gRhasyo pratyakSa ja sAraMbhI, saparigrahI che, te dazavi che - eNnU - A gRhasthAdi vyakta ja che athavA jIbhathI paravaza banIne sAvadha anuSThAnathI chUTyA nathI, parigraha ane AraMbhathI saMyamAnuSThAnamAM samyaka usthita thayA nathI. tethI jeo koI aMze dharma karavA taiyAra thayA hoya, te paNa uddiSTa bhojana mATe sAvadhAnuSThAna rata hovAthI gRhasthabhAva anuSThAnamAM vartatA teo paNa gRhastha samAna ja che. have upasaMhAra kare che je A gRhastho che, te AraMbha ane parigraha vaDe pApone upArjana kare che, athavA ga-dveSa vaDe athavA gRhastha ane pravajayA payayi vaDe pApo kare che. tema jANIne AraMbha-parigrahane ke rAga-dveSane prApta na thAya athavA rAgadveSano aMta kare athavA rAgadveSarahita banIne bhikSAthI nirvAha karanAra banI sArI saMyama kriyAmAM pravarte. teno sAra e ke - je A jJAti saMyogo, je A dhanadhAnyAdi parigraho, je A hAtha-pagavALuM zarIra, Ayu, baLa, vaNadi, te badhuM azAzvata, anitya, svarNaindrajALa samAna asAra che tathA gRhasya-zramaNa-brAhmaNa AraMbha-parigrahavALA che temAM jANIne bhikSa sArA saMyamAnuSThAnamAM va. vaLI huM jarA vadhu spaSTatAthI kahyuM - prajJApakanI apekSAo pUrvAdimAMthI koIpaNa dizAmAMthI Avelo bhikSu rAga-dveSAdi baMne aMtathI dUra rahIne sArA saMyamamAM rahelo pUrve batAvyA pramANe jJaparijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe paccakakhANa karIne parijJAtakamAM thAya. vaLI parijJAtakarmacI navA karmo na bAMdhanAro thAya * apUrvano abaMdhaka thAya. e abaMdhakapaNAthI yoganirodhanA upAyo vaDe pUrve bAMdhelA karmono vizeSathI aMtakAraka bane. A badhuM tIrthakara, gaNadhara Adie kevalajJAnathI jANIne
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-646 103 kahyuM che. have prANAtipAtanI viti-vratAdimAM rahelane karmano nAza kevI rIte thAya? sva AtmAnI jema pANIne pIDA utpanna thatA karmabaMdha thAya che, e pramANe manamAM vicAre - te kahe che- * sUpl-647 - te bhagavaMte cha avanikAyane karmabaMdhanA heta kahyuM che . te A rIte - puedIkAma cAlatu trasakAya. jema koI vyakti mane daMDa, hAiku, mahI, TephA, patthara, ThIkarA AdithI mAre che athavA tarjanA kare, pITe, saMtApa Ape, tADana kare, kaleza Ape. udvega pahoMcADe yAvatu eka suMvADuM paNa kheMce to huM AzAMti, bhaya ane duHkha pAmuM chuM te pramANe sarve jIvo-bhUto-pANo-satvo daMDa vaDe ke cAbuka vaDe mAravAthI, pITavAthI, tarjanA karavAthI, tADana karavAthI, paritApa ApavAthI, kilAmaNA karavAthI, udvega karAvavAthI vAva4 eka roma paNa ukheDavAthI hiMsAkAraka duHkha ane bhayane anubhave che, A pramANe bhaNIne sarve prANI Adine haNavA nahIM, AjJAkArI na banAvavA, pakaDI na rAkhavA, paritApavA nahIM ke udvega na karAvavo. huM kahuM chuM ke - je arihaMta bhagavaMto thaI gayA, thAya che ke thaze te badhAM ema kahe che, batAve che, parUpe che ke - sarve prANI yAvatuM savone haNavA nahIM AjJA paLAvavI nahIM grahaNa karavA nahIM, paritApa na Apavo, udvega na pamADavo. A dharma dhuva che, nitya che, zAzvata che, samasta lokanA duHkha jANIne Ama kahyuM che. A pramANe te bhinna prANAtipAta yAvatu parigrahathI virata thAya, dAMta sApha na kareaMjana-vamana-dhUpana-pibana na kare te bhikSu sAvadhakriyAthI rahita, ahiMsaka, AkrodhI, amAnI, mAyI, alobhI, upazAMta parinivRtta rahe. koI AkAMkSA thakI kriyA na kare e jJAna je meM joyuM, sAMbhaLyuM ke manana karyuM, A sucarita tatha, niyama, brahmacaryapAlana, jIvananirvAha vRttino svIkArAdi dhamanA phaLarUpe ahIMthI cyavane deva thAuM, kAmabhoga mane vazavarte duHkha ane azubha kamoMthI rahita thAuM, siddhine prApta karuM ityAdi - 4 - te bhikSa zabda-rUpa-gaMdha-rasa-sparzamAM mUrthita na thAya. krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, zansa, paraparivAda, aratirati, mAyAmRSAvAda, miyAdazanazalyathI virata rahe. tenAthI bhikSu mahAna karmonA AdAnathI upazAMta thAya che, saMyamamAM udhata ane pApathI virata thAya che. je A sacitta ke acita kAmabhogo che, bhikSu svayaM teno parigraha na kare, bIjA pAse na karAve, karanArane anumode nahIM tenAthI te karmonA AdAnathI mukta thAya che, saMyamamAM udhata thAya che, pApathI virata thAya che. je A sAMparAyika kamabaMdha che, tene bhikSu svayaM na kare, bIja pAse na karAve, karanAranI anumodanA na kare, tenAthI te kamadiAnathI mukata thAya - X 108 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 te bhikSu ema jANe ke zanAdi koI sAdharmike sAdhune uddezIne prANa, bhUta, jIva, satvano AraMbha karI, uddezIne, kharIdIne, udhAra laIne, chInavIne, mAlikane pUchayA vinA, sAmethI lAvIne, nimittathI banAvIne lAvela che, to tevA AhAra na le, kadAca bhUlathI evo AhAra AvI jAya to - x * x * vaya na vApare, bIjAne na Ape, tevo AhAra karanArane na anumoda, to te kamadAnathI mukata thAya che, saMyame udhata thAya che, pApathI virata rahe che. te bhikSa bIja mATe karAyela ke rakhAyela AhAra je ugama, utpAdanA, eSaNA doSa rahita hoya, agni Adi zastra dvArA pariNata hoya, ahiMsaka, eSaNA prApta, vezamAMthI prApta, sadAnika bhikSAthI prApta hoya kAraNArthe, pramANopeta gADInI ghArImAM prAtA tela ke lepa samAna hoya, kevala saMyama yAtrA nivaha arthe, bilamAM pravezata sApanI mAphaka te AhAra vApare. aHkALe anepAnakAle pANIne, vastrakALe vAne, - x - zayyAkALe zavyAne seve. te bhikSu mayadi jJAtA thaI koI dizA, vidizAmAM pahoMcIne dhamanuM AkhyAna kare, vibhAga kare, kitana kare, dharma zravaNa mATe upasthita-anupasthita zrotAne dharma kahe, zAMti-virati-upazama-nitafNa-zauca-AjIva-mArdava-lAghava-ahiMsAdino upadeza Ape. sarve prANI padine anurUpa dharma kahe. te bhikSa dhamapadeza karatAM anna-pAna-vA-sthAna-zayA-vividha kAmabhogonI prAptinA hetu mATe dharma na kahe. plAni rahitapaNe dharma kahe. kamanI nirjarA sivAyanA koI hetuthI dharma na kahe. A jagatamAM te bhikSu pAse dharma sAMbhaLIne, samajIne dhamaciraNArthe udhata vIra A dharmamAM samupasthita thAya te sarvAgata sarva uparad, sarva upazAMta thaI karmakSaya karI parinivRtta thAya che, tema huM kahuM chuM. A pramANe te bhikSu dhamathi, dharmavi, saMyamaniSTha, pUrvokta puruSomAM pAMcamo puruSa pAvara pauMDarIkane prApta kare ke na kare to paNa te bhikSu kamano * saMbaMdhono - gRhavAsano parijJAtA che, upazAMta * samita * sahita - sAdA saMyata che. te sAdhune zramaNa, mAhaNa, kSAMta, dAMta, gupta, mukata, RSi, muni, kRti, vidvAna, bhikSu, rukSa, tIrArthI, caraNakaraNanA guNono pAragAmI kahevAya che. tema huM kahuM chuM. * vivecana-647 : karmabaMdhanA vicAramAM kevaLajJAna thayA pachI tIrthakare che jIvalikAyone hetupaNe batAvyA * pRthvIkAyathI trasakAya sudhI. temane pIDavAthI je du:kha utpanna thAya, te potAne thatA du:khathI siddha karI batAve che - jemake - mane have kahevAze te rIte du:kha thAya che, tema bIjAne paNa du:kha thAya che. te A pramANe - daMDa, hADakA, muThI, DhephA, kara vaDe mAsvAthI, saMkoca karavAthI, cAbakhA mAravAthI, AMgaLI vaDe tarjanA karavAthI, bhIMta vagere sAthe aphALavAthI, agnigI bALavAthI athavA anya prakAre pIDA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-647 109 110 karavAthI, mAratI vakhate mAtra eka vALa paNa kheMcavAthI hiMsAkara du:kha ane bhaya je mane karAya te badhuM huM anubhavuM chuM, e rIte badhAMne tevuM duHkha thAya che, tema tuM jANa. tathA sarve prANI, jIvo, bhUto, satvo A badhAM ekArcika zabdo che, thoDo vyAkhyA bheda mAtra che. teone daMDAdi vaDe mAravAthI cAvatuM mAtra eka roma paNa kheMcavAthI paNa du:kha thatuM jANIne, te hiMsAkara duHkha tathA bhaya badhAM prANI ApaNI mAphaka sAkSAta anubhave che, tethI sarve paNa prANIne haNavA nahIM, mArI nAMkhavA nahIM, baLAkAre kAryamAM na joDavA, teno parigraha na karavo, paritApa na upajAvavo, upadrava na karavo. te huM potAnI buddhie kaheto nathI, paNa sarve tIrthakaronI AjJA vaDe kahyuM chuM, te batAve che- aSabha Adi je tIrthakaro pUrve thayA, videhamAM vartamAna sImaMdharasvAmI Adi, AgAmI utsarpiNImAM thanAra pAnAbha Adi, deva-asura-narendronI pUjAne yogya, aizvaryAdiguNa samUhayukta, teo badhAM spaSTa zabdomAM deva, manuSyanI parSadAmAM kahe che, teo pote ja kahe che, bauddhanA bodhisatvAdi mAphaka nahIM - x * vaLI hetu tathA deTAMto sAthe jIvone samajAve che - x - prarUpe che ke sarve jIvone haNavA nahIM, ityAdi. A prANi rakSaNarUpa dharma pUrve vaNavela che - te ghava che, pAMtyAdi rUpe nitya, zAzvata, Avo dharma kevaLajJAna vaDe jANIne, cauda rAjaloka pramANa, tIrthakare kahela che. A pramANe badhuM jANIne te tatvajJa sAdhu prANAtipAtathI parigraha sudhI virata thaI, zuM kare te kahe che- pUrvokta mahAvratanA pAlana mATe uttaguNo kahe che. sAdhu nikiMcana thaIne dAMtaNa AdithI dAMta sApha na kare, sauvIradi aMjana vibhUSA mATe na je. vamanavirecanAdi kriyA na kare, zarIra ke potAnA vastrone dhUpa na de. udharasa Adi dUra karavA dhUmADo Adi na le - na pIve. have mUlotara guNa kahe che- mUlottara guNavALA sAdhu sAvadhakriyA na karatA hovAthI akriya che. AtmAne saMvRta karI sAMparAyika kriyAnA akarmabaMdhaka thAya che. - x * prANIno ahiMsaka thAya che. vaLI te krodha-mAna-mAyA-lobharahita hoya che. te kapAyo dUra thavAthI upazAMta che, upazAMta thavAthI parinirvata che. te AlokanA tathA pazlokanA kAmabhogothI mukta che, te batAve che - te evI AzaMsA na kare ke mane A utkRSTa tapa vaDe janmAMtaramAM kAmabhoganI prApti thAya, te kahe che- - A janmamAM A viziSTa tapa-caraNa phaLarUpe AmaSadhi Adi labdhi maLe, paralokamAM brahmadad Adine je phaLa maLyA, te mane maLe - evI icchA na kare. - X * AcAryAdi pAse jANIne mane paNa vizeSa labdhi maLe tevI AzaMsA na kare tathA A sucarita tapa-niyama-brahamacaryavAsathI tathA yAtrAmAmA vRttithI dharma ArAghavAthI ahIMcI marIne, huM deva thAuM, tyAM rahevAthI mane vazavartI kAmabhogo maLaze. athavA badhAM du:khothI mukta thAuM athavA zubhAzubha karmapakRtti apekSAe azubha thAuM, jethI mane mohana thAya evuM paNa na ciMtave athavA viziSTa tapa-caraNAdinA prabhAve mane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 aNimAdi labdhinI siddhi thAya, jenAthI huM siddha kahevAuM, duHkha na thAya, azubha na thAya. ityAdi AzaMsA na kare. tema na karavAnuM kAraNa kahe che - A viziSTa tapa tathA cAstri chatAM koI nimitathI dupraNidhAna thatAM siddhi thAya ke na paNa thAya - sarvakarmakSayarUpa siddhi thAya. kahyuM che ke - je jeTalA hetu saMsAranA che, te ja hetu mokSanA che. ityAdi. athavA aNimAdi ATha guNavALI siddhio kadAca thAya, kadAca na thAya. Ama hovAthI vicArazIla puruSone AzaMsA karavI kaI rIte yogya che? A ATha siddhio A pramANe che - aNimA, ladhimA, mahimA, prApti, prAkAmya, izava, vaziva, kAma avasAyitva. e rIte A loka ke paralokane mATe, kIrti-prazaMsAplAdhAdi arthe tapa na kare. have sAdhu zabdAdimAM rAga na kare te kahe che te bhikSa sarva AzaMsArahita thaI veNuvINAdi zabdomAM rAgI ke Asakta na thAya, tathA gagheDA AdinA karkaza zabdomAM dveSa na kare. A pramANe rUpa, rasa, gaMdha, sparzamAM paNa jANavuM. have krodhAdino upazama batAve che - krodha, mAna, mAyA, lobhAdithI virata rahe ityAdi sugama che. te bhikSa che, je moTA karmonA AdAnane zAMta karI saMyamamAM upasthita thaI, sarva pApathI virata thAya. A rIte mahA karma upAdAnathI viramavAnuM sAkSAt dazavitA kahe che - je koI basa-sthAvara jIvo che, te badhAMno sAdhu svayaM jIvaghAtaka samAraMbha na kare, bIjA pAse samAraMbha na karAve, bIjA samAraMbha karanArane na anumode. e rIte moTA kamapAdAnathI upazAMta thaI bhikSu prativirata thAya che. have kAmabhoganI nivRttine AzrIne kahe che - je koI A kAmanA kare che. te kAma ane bhogavAya te bhoga. te sacita ke acita hoya. te na svayaM grahaNa kare, na bIja pAse grahaNa karAve, na grahaNa karanArane anumode. e rIte kama upAdAnathI virata thaI bhikSa thAya che. have sAMparAyika kamapAdAna niSedha cAre gatimAM bhramaNa karAve te sAMpAyika karma. te tenA dveSa, nivatA, mAtsarya, aMtarAya, AzAtanA, upaghAtathI navAM karmo baMdhAya che, te karma ke kAraNane bhikSu na kare, na karAve, na anumode [te ja sAco bhikSu che.] have bhikSA vizuddhi batAve che - te bhikSu jo evo AhAra jANe ke - AhAradAna devAnI buddhithI athavA sAdhu paryAyamAM rahelA koI sAdhune uddezIne koI bhadraka svabhAvI sAdhu AhAradAnArthe prANI-bhUta-jIva-satvone duHkha thAya tevo AraMbha karIne, temane pIDA ApIne, paisAthI kharIdIne, udhAra lAvI, koI pAse paDAvIne, mAlikanI jA vinA ApIne, sAdhu mATe koI gAmathI lAve, evo sAdhu mATe karAyelA ke ozika AhAra sAdhune apAya, ajANapaNe sAdhu grahaNa kare, AvA doSa duSTa AhAne jANIne pote na khAya, na bIjAne khavarAve, khAnAra bIjAnI anumodanA na kare. e rIte duSTa AhAra doSathI nivRtta evo te bhikSu jANavo. vaLI te A pramANe jANI le ke
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/-I647 111 112 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 gRhasthone AvA prakArano saMdhavAno AraMbha che. jemanA mATe banAve che, temanA nAma kahe che - potAnA mATe AhArAdi banAve, putra Adi mATe kare. - je parijana Ave tyAre AsanAdi ApavAnuM kahyuM hoya athatui mahemAna, tene mATe ityAdi arthe viziSTa AhAra banAvela hoya. samimAM ke prabhAtamAM khAvA mATe AhAra taiyAra karyo hoya ke viziSTa AhArano saMcaya karAyo hoya. to Avo AhAra bALa, vRddha, glAnAdi nimite jo savAre bhikSArthe nIkaLavuM paDe to gRhasthe potAnA mATe banAvela hovAthI to laI zake. - x - temAM udhatavihArI sAdhu hoya te bIjAe banAvela, bIjA mATe taiyAra karela uccama-utpAdanA-eSaNA doSarahita te zuddha tathA zastra-agni Adi, tenA vaDe prAsaka karAyela. zara vaDe svakAya-parakAyAdithI nirjIva karAyela varNa, gaMdha, rasAdi vaDe pariNamita. avihiMsita - samyaka rIte nirjIvIkRta - acita karela. te paNa bhikSArayavidhithI zodhIne lAvela. te paNa phakta sAdhuvezathI prApta, paNa potAnI jAti vagerenA saMbaMdhathI meLavela na hoya. te paNa sAmudAnika-judA judA ghera pharIne lAvela, madhukara vRttithI badhethI thoDuM-thoDuM lAve. tathA prAjJagItArthe nirdoSa jANelA hoya, vedanA-vaiyAvaccAdi kAraNe le, te paNa pramANamAM le - atimAmAe na le. te pramANa batAve che- hojarInA cha bhAga karavA, temAM traNa bhAga vyaMjanAdi azana, be bhAga pravAhI mATe ane eka bhAga vAyu mATe khullo rAkhe. ATalo AhAra paNa varNa ke baLa mATe nahIM paNa mAtra deha TakAvavA ane saMyama kricArye vApare. te bhojana-gADAMnI dharImAM jema tela pure ke ghAva para malama lagADe tema levuM. * * * saMyama yAtrA thaI zake te mATe jarUrI AhAra vApare - x * te paNa sApa jema bIlamAM praveza kare tema koLIyA gaLAmAM svAda lIdhA vinA utAre - svAda levA mukhamAM Ama-tema na pherave, asvAdiSTa AhAra hoya to rAga-dveSa na kare. have te AhAranI vidhi dazavi che - akALe anna levA jAya-sUtrArtha pauruSInA pachInA kALe bhikSAno samaya thAya tyAre, pUrva-pazcAtakarma choDIne vidhi mujaba bhikSA mATe karato bhikSA lAve. bhikSA paribhoga kALe vApare tathA pAnakALe pANI lAve. ati tarasyo hoya to khAya nahIM, ati bhukhyo hoya to pANI na pIe. tathA vaakALe vA grahaNa kare ke vApare. varSAkALe gRhAdino Azraya avazya zodhe - x * zayanakALe zayyA-saMskAraka rAkhe, te paNa agItAryo mATe be prahara nidrA ane gItArthone eka praharanI nidrA jANavI. te sAdhu AhAra, upadhi, zayana, svAdhyAya, dhyAnAdinuM pramANa jANe che, te vidhijJa banI dizA-vidizAmAM vicarato dharmopadeza kare ane dharmakaraNIthI sArAM phaLa maLe te kahe. A dharmakathana parahitamAM pravRtta sAdhu sArI rIte dharma sAMbhaLavA beThelA ke kautukathI AvelAne sva-para hitane mATe dhamopadeza kahe. sAMbhaLavA icchatAne zuM kahe te batAve che 'zAMti' eTale upazama-krodhano jaya ane tethI yukta prANAtipAtAdithI virati te zAMtivirati athavA sarva kalezonA upazama mATe virati grahaNa karavI te zAMtivirati che, teno upadeza Ape. tathA '35TE' - indriya ane manane rAga-dveSabhAvathI rokavuMzAMta karavuM. nivRti - sarva hRddhone choDavA rUpa nivaNa. ve - bhAvazauca - sarva upAdhi ane vrata mAlinyano tyAga. mArksava - amAyAva, mAva - mRdubhAva - vinaya ane namatA rAkhavI. rastAparva - karmone ochA karavA ke AtmAne karmonA bhArathI haLavo banAvavo. have upasaMhArArthe sarve azubhakriyAnuM mULa kAraNa kahe che - nipAta - nAza, pANinuM upamadana. teno niSedha kaQo te anatipAta. badhAM pANi, bhUta, satyAdine vicArIne jIvarakSAno upadezarUpa dharma kahe. have jema upadhirahita dharmakitana thAya te jaNAve che te bhikSu gRhastha gRhastha mATe banAvela AhAramojI, kriyA kALe kriyA karanAra, sAMbhaLanAra AvatAM dharmano bodha Ape, paNa bIjo koI hetu upadeza ApatAM na rAkhe. jemake - tenAthI mane uttama bhojana maLaze, mATe dharma karyuM. temaja pANI, vastra, nivAsa, zayana nimite dharma na kahe. bIjA moTA-nAnA kAryo mATe ke kAmabhoga nimite dharma na kahe. kaMTALo lAvIne dharma na kahe. karma nirjarA sivAya koI ja hetu mATe dharma na kahe. bIjA prayojana sivAya dharma kahe. dharmakathA zravaNanuM phaLa batAvIne upasaMhAra kare che - A jagatamAM guNavAnuM bhikSa pAse uttama dharma sAMbhaLIne, samajIne sakhyaNa utthAnathI uThIne, karmavidAravAne samartha evA je dIkSA laIne nirmaLa cADhi pALavA badhAM moDhAnAM kAraNo evA samyagadarzanAdimAM kta banelAM, sarve pApasthAnothI uparad, tathA te ja sarvopazAMta thaIne, kaSAyone jItIne, zItaLa banIne te sarvasAmarthya vaDe sadanuSThAnamAM udhama karanArA che, te sarve karmono kSaya karIne sarvathA nivRtta thaI mokSamAM jAya che - tema huM kahuM chuM. have adhyayanano upasaMhAra kare che - uttama guNavALA sAdhunA vizeSa guNa kahe che - zruta-cArUipa dharmano arthI, paramArthaNI sarva upAdhithI mukta dharmane jANe che mATe dharmavi. niyA * saMyama ke mokSanuM kAraNa ane teno svIkAra karatAM mokSa maLe mATe niyAgapatipanna. evo te pAMcamo puruSa jANavo. tene AzrIne je pUrve batAveluM che, te badhuM ja kahevuM. te pAvara poMDarIkane prApta kare- cakavaryAdine upadeza Ape. tenI prApti paramArthathI kevaLajJAna thatAM thAya che. tethI badhI vastunI sAcI sthitinuM tene jJAna thAya che. jo kevaLajJAna na thAya to mati, zruta, avadhi, mana:paryAyi jJAnanA saMpUrNa ke pUrNa aMzane pAme che. AvA guNothI yukta bhikSu-sAdhu kamane svarUpa ane vipAkavI jANe che, tethI parijJAta karyA che, tathA bAhya ane atyaMtara saMbaMdha-saMgane jANe che tethI parijJAta saMga che arthAt teNe gRhavAsane nakAmo jANela che. indriya ane manane zAMta karavAthI upazAMta che, pAMca samitithI samita che, jJAnAdi sAthe varte che mATe sahita che. sarvakALa yatanAthI varte che mATe saMyata che, * x * te saMyamAdi pALavAthI zramaNa che athavA samamana che. koI jIvane na haNo tevo upadeza ApavAthI mAhana che. athavA brahmacArI-brAhmaNa che. kSamAyukata
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25-643 113 hovAthI kSAMta, indriya ane manane damavAthI dAMta, traNa guptithI gupta, tilobhI hovAthI mukta, viziSTa tapasaraNI maharSi, jaganI nikAla avasthAne mAne che mATe muni, kasvAnA kAmane kare che mATe kRti, punyavAnuM ke paramArtha paMDita, vidhAyukta che mATe vidvAna, nisvadha AhAra bhikSAmAM le, mATe bhikSa, aMtarAMta AhArI hovAthI rA, saMsAte pAra pAmavA rUpa mokSano arthI, mUlaguNa-caraNa ane uttaguNa-karaNa teno pAra kinArAne jANa che mATe caraNa-karaNa pAravidra che. ta - samApti mATe che. prathafSa * tIrthakatA vAnagI Arya sudhamasviAmI jaMbUsvAmIne uddezIne kahe che - huM mArI buddhithI kaheto nathI. have samasta adhyayananA daTAMta ane teno bodha kahe che [ni.158 thI 164] ahIM so pAMkhaDIvALA zeta kamaLanI upamA ApI che, teno ja upacaya-sarva avayava nipatti ane viziSTa upAyathI cUMTavAnuM che. teno bodha e che ke - cakavartI Adi bhavyAtmAnI jinopadezanI siddhi thAya che. kemake teo ja pUjya che. temanuM pUjyatva batAve che deva Adi cAre gatimAM prANIomAM manuSya ja sarvasaMvararUpa cAritra levA samartha che, bIjA devAdi nahIM. te manuSyomAM mAnanIya cakravartI Adi paNa hoya che. temane pratibodha karatA nAnA-sAmAnya mANaso jadI bodha pAme che. tethI ahIM pauMDarIka sAthe cakravartI AdinI tulanA karI. karI manuSyanI pradhAnatA dazavivA kahe che * bhAre karmI manuSya narakagamana yogya AyuSa bAMdhe tema hoya, tevA paNa jinopadezathI te ja bhave sarva karmakSayathI siddhigAmI thAya che, A daSTAMta ane bodhane jaNAvIne te kamaLanA AdhArarUpa vAvaDInuM taravuM muzkela che, te batAve che. pracura jaLa tathA kAdavavALI, taLIyuM na dekhAya tevI, uMDo kAdava ane velaDIothI yukta vAvaDI jaMghA ke hAtha vaDe athavA nAvathI tasvI muzkela che. * x * temAM pAvara pauMDarIka levA mATe utaravuM te avazya jIvaleNa bane. te kamaLa toDIne lAvavAno koI upAya nathI, jenAthI te vAvaDImAMthI sukhethI kamaLa lAvI zake. tene oLaMgavAno upAya kahe che prajJapti Adi vighA ke devanI sahAyathI athavA AkAzagamana vidhAyI pAvara pauMDarIkane lAvI zake. jinezvare te mATe kahyuM che - x * zuddha prayoga vidhA jinokta dharma ja che, te sivAya koI vidyA nathI. tIrthakara kayita mA bhavyajIvarUpa pauMDarIka siddhine pAme che. zeSa pUrvavata * * * sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra # zrutaskaMdha-ra - adhyayana-2 "kriyAsthAna" che - X - X - X - X - X - X -x - * bhUmikA : paheluM adhyayana kahyuM. have bIje kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - pUrvatA adhyayanamAM vAvaDI-kamaLanA dAMta vaDe anyatIrikone sakhyaNu mokSa upAsanA abhAve kamate bAMdhanAra batAvyA. sAcA sAdhuo samyagu darzanAdi mokSamArge pravRtta hovAthI sadapadeza dvArA potAne ane bIjane karmayI mukAvanArA che. tema ahIM paNa bAra kiyA sthAna vaDe karmo baMdhAya che ane te sthAna vaDe mUkAya che. pUrve kahela baMdha-mokSanuM ahIM pratipAdana karAya che. anaMtara sUjha sAtheno saMbaMdha A che * caraNakaraNanA jANa kama khapAvavA udhata bhikSAe karmabaMdhanA kAraNa evA bAra kiyA sthAnone samyaka rIte tajavA. tethI viparIta mokSa sAdhanone AdaravA. A saMbaMdhe AvelAM A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakamamAM adhikAra A che. jemake A adhyayana vaDe karmano baMdha ane mokSa batAve che. nAma niphopAmAM kiyA-sthAna e be pada che. temAM 'kiyA' padano nikSepo karavA mATe niyukitakAra prastAvanA kare che- [ni.165 thI 168-] je karAya te kriyA, te karmabaMdhanA kAraNarUpe Avazyaka ganA pratikramaNa adhyayanamAM garUpe taif fiftaraft che. athavA A adhyayanamAM 'kiyA' kahI che, mATe tenuM nAma 'kriyAsthAna' che. te kiyAsthAna saMsArIne hoya, siddhone nahIM. kriyAvaMto zenAthI baMdhAya ke zenAthI mUkAya che, te dvArA adhyayanano artha adhikAra karIne kahyo * baMdha ane mokSamArga-nAma sthApanA sugama che, dravyAdi kiyA kahe che dravya-ndravya viSayamAM je kriyA-jIva ke jIvamAM kaMpana ke calanarUpa che, te dravyakiyA. te prayoga ke visasAthI thAya. te paNa upayogapUrvikA athavA anuyogapUrvikA - AMkhanuM pharakavuM vagere, te badhI dravyakriyA che. bhAvadiyA A pramANe * prayoga, upAya, karaNIya, samudAna, Iyapiya, samyaktava, samyagu mithyAtva ane mithyAtva e ATha kriyA che. prayoga kiyA - mana, vacana, kAya lANA praNa prakAre che. temAM rRAyamAna thatAM manodravyo vaDe je AtmAno upayoga, e ja rIte vayana-kAyA paNa kahevA. temAM zabda bolatA vacana tathA kAyA baMneno upayoga thAya che. *x* paNa javA-AvavAnI kiyA to kAyAthI ja thAya che. upAya kiyA - je upAyathI ghaDo vagere kare che. jemake mATIne khodavI, masaLavI, caka upara mUkavI, daMDa pheravavo ityAdi upAyo te upAya kiyA. karaNIya kiyA - je kArya je prakAre karavuM joIe. tene te prakAre kare, jemake mATInA piMDAdithI ja ghaDo bane, retI ke kAMkarIthI na bane che. samudAta kiyA - je kArya prayogathI samudAyanI avasthAmAM letA temAM prakRti, sthiti, anubhAva, pradezarUpe je kriyA vaDe vyavasthA thAya te samudAnakiyA. A kriyA zrutaskaMdha-2, adhyayana-1 - "paDarIka"no. muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa [48].
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2/2I-bhUmikA mithyAdaiSTithI AraMbhIne sUmasaM5rAya sudhI che. Iyapiya kriyA - uparAMta mohathI sayogIkevalI sudhI hoya che. samyakatva kriyA - samyagadarzana yogya 33 karma prakRti jenAthI baMdhAya. samyakramithyAva kiyA - tene yogya 34 prakRti jenAthI baMdhAya che. mithyAtvakriyA * badhI - 12 - prakRti jenAthI baMdhAya che. - have sthAnanA nikSepA kahe che - AcArAMganA bIjA lokavijaya nAme adhyayanamAM "sthAna" zabda vize vistAra che, te tyAM jovo. ahIM je kriyA vaDe tathA je sthAna vaDe adhikAra che, te kahe che - kriyAmAM je sAmudAnikA kiyA batAvI, te kapAyavALI hovAthI tenA ghaNAM bhedo che. teno A adhyayanamAM adhikAra che. samyak prayukta bhAvasthAna te ahIM viratirUpa saMyamasthAnA *x* lIdhela che. samyapha prayukta bhAvasthAnathI AMpathikI kriyA paNa levI. sAmudAnikA kiyA levAthI apazasta bhAvasthAno paNa levA. -x - vAdIone paNa ahIM gaNI levA. je badhuM - x * sUtrakAra kaheze. - x * niryukti anugama kahyo, have sUtra kahe che * sUtra-648 - meM sAMbhaLela che ke, te AyuSyamAna bhagavaMte A pramANe kahyuM che . ahIM 'kiyAsthAna' nAmaka adhyayana kahyuM che. teno artha che ke A lokamAM saMkSepathI be sthAna kahyA che . dharma ane dharma, upazAMta ane anupazAMta. temAM prathama sthAna dharmapakSano A artha kahyo che - A lokamAM pUrvAdi cha dizAmAM anekavidha manuSyo hoya che. jemake - koI Arya ke anArya, uccagonI ke nIcagonI, mahAkAya ke laghukAya, suvarNa ke duvaNI, surUSa ke durUA. teomAM A Ano daMDaksamAdAna jovA maLe che. jemake - nAko-ticomanuSyo ane devomAM, je A vijJapANI sukha-duHkha vede che. temAM avazya A tera kriyAsthAno hoya che, tema kahyuM che. te A pramANe - adiMDa, anarthadaMDa, hiMsAdaMDa, akasmAtaEDa, daiTivipAdaMDa, mRSApatyayika, adattAdAnapatyayika, AdadhyAtmapatyacika, mAnapatyayika, mitraddhapatyayika, mAyApalyayika, lobhapAyika ane Iyafpatyayika. * vivecana-648 - sudhamasviAmI jaMbusvAmIne uddezIne kahe che - AyuSyamAna bhagavaMte A pramANe kahyAnuM meM sAMbhaLela che - ahIM kriyA sthAna nAme adhyayana che. teno A artha che - ahIM saMkSepathI be sthAno che. je kriyAvaMta jIvo che, te badhAne A be sthAna vaDe kaheze. jemake dharma ane adharmamAM. eTale ke dharmasthAna che ane adharmasthAna che. athavA dharma sAthe rahe te dharmI, ulaTuM te adharmI. kAraNanI zuddhithI kAryanI zuddhi thAya che, te kahe che - upazAMtane dharmasthAna che ane anupazAMtane dharmasthAna che. temAM upazama pradhAna dharma ke dharmasthAnamAM keTalAMka mahAsatvavALA utarotara zubha udayamAM varte che. tethI viparIta buddhivALA saMsAranA vAMko nIcI-nIcI gatie janArA che. ahIM jo ke anAdikALanA bhavanA abhyAsathI indriyonI anukULatAthI prAye prathamathI adharmapravRta loka che. paNa pachI sadupadeza yogya AcAryanA saMgathI dharmasthAnamAM pravarte che. chatAM paNa AdeyapaNAthI prathama dharmasthAna-upazamasthAna batAvyuM. pachI tenAthI viparIta batAvyuM. have prANIonA potAnA sa pravRtti vaDe je paheluM sthAna che, te kahe che * x * * je A pahelA anuSThayapaNe prathama adharmapakSanuM sthAna che, tenA vibhAga batAve che. A jagatamAM pUrvAdi dizAmAMnI koIpaNa dizAmAM keTalAMka manuSyo vase che, te AvA hoya che - sarve heyadharmothI dUra te Aryo che, tenAthI viparIta te anAryo che. cAvatu keTalAMka surUpavALA athavA kadarUpA hoya che. ukata Adine A pramANe daMDa-pApanA grahaNanA saMkalpathI tenAM phaLa bhogavavA mATe cAra gati-nAsTI, tiryaya, manuSya ke devomAM jaIne judI judI jAti ke raMga vagerevALA prANIo ke vidvAno vedanAne anubhave che. sAtA-asAtAne anubhave che, tenA cAra bhAMgA thAya che, te kahe che [1] saMjJI jIvo vedanA anubhave che ane jANe che. [2] siddho jANe che, paNa anubhavatA nathI. [3] asaMjJI anubhave paNa jANe nahIM. [4] ajIvo na jANe - na anubhave. ahIM pahelA ane trIjA bhAMgAno adhikAra che. te nAkI Adi cAre gatinA jIvo je jJAnavALA che, temane tIrthakara-gaNadhara Adie A tera diyAsthAno batAvyA che. te kyAM che ? te dazavi che - 4 - [1] sva prayojana mATe bIjA jIvone pIDA karavI te adiMDa-pApanuM upAdAna. [] niprayojana ja sAvaghakriyA anuSThAna te anarthadaMDa che. [3] bIjAno jIva levArUpa hiMsA karavI te hiMsAdaMDa che. [4] upayogarahita, ajANapaNe koIne badale koIne mArI nAMkhIe te akasmAta daMDa che. [5] daiSTi vaDe jovAmAM bhUla thAya te daiSTi viparyAsa - jemake doraDAne sarpa mAnI daMDa devo te athavA mATInA DhephAne tIra vaDe tAkatA cakalA Adi marI jAya te dRSTi viparyAsa daMDa che. | [6] mRSAvAda pratyayika - je hoya tene gopave ane na hoya tene dekhADe. [] pArakAnI vastu vagara Ape levI te adattAdAta-corI, te nimitano daMDa. 8ije AtmAnI aMdara che, te adhyAtma, temAM thAya te AdhyAtmika daMDa. jemake - nirnimita ja mana meluM karIne manosaMkalAthI upahata thaIne hadayathI ciMtA sAgaramAM DUbIne rahe. [6] mAnadaMDa - jAti Adi ATha madasthAnothI upahata manavALo ane bIjAnuM apamAna kare te mAna pratyayika daMDa che. | [10] mitronA upatApathI doSa lagADe te mitradoSa te nimitano daMDa, [11] bIjAne ThagavAnI buddhithI daMDa kare te mAyA pratyayika daMDa, [12] lobhane nimite daMDa te lobhapratyayika, [13] pAMca samitithI samita, traNa gupti vaDe gupta, sarvatra upayuktano Ihityayika sAmAnyathI karmabaMdha thAya che. A tera kiyAsthAna che. have pahelA phiyAsthAnathI prAraMbha kare che-
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-I649 113 118 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * sUtra-649 : prathama daMDa samAdAna [kriyAsthAna] adaMDa pratyacika kahevAya che. jema koI paNa potAne mATe ke jJAtijano mATe, ghara-parivAra ke mitrane mATe, nAbhUta ke mane mATe, varSa basa ke sthAvara jIvonA prANone haNe, bIja pAse haNAve ke bIjI daMDa denAranI anamodanA re, e rIte tene te kriyAne kAraNe sAvadha karmano baMdha thAya che. A prathama daMDa samAdAna che. * vivecana-649 : je prathama daMDa batAvyo te arthadaMDa kahevAya che, te A pramANe - jema koI parama, upalakSaNathI cAre gatinA prANI potAnA mATe tathA svajanAdi mATe, gharanA nimite, dAsI-karmakAdi mATe ke gharanI AjIvikAnI vastu mATe, mitra-nAga-bhUtayAdine mATe tevA sva-pane upaghAtarUpa daMDa vasa-sthAvara prANine svayaM du:kha de, - x* prANinA upamaIkAriNI kriyA kare che. bIjA pAse tema karAve, bIjA jIvone du:kha ApanArane anumode, AvuM karaNa-karAvaNa-anumodanathI te AmAne te saMbaMdhI sAvadhakriyAnuM karma baMdhAya che. A prathama daMDa samAdAna arthadaMDa pratyayika kahe che. * sUtra-65o : have bIjI daMDasamAdAnarUpa anadiMDa pratyayika kahe che. jema koI puruSa je A prasa prANI che, tene na to potAnA zarIranI ati mATe mAre che, na cAmaDAMne mATe, na mAMsa mATe, na lohI mATe, temaja hRdaya-pitta-carabI-pichA-pUMcha-vALassIMgavighaNa-dAMtadADha-nakha-nADI-hADaka-mAne mATe mAratA nathI. mane mAryo che-mAre che ke mAraze mATe nathI mAradl. apoSaNa tathA pazupoSaNa mATe, potAnA gharanI marammata mATe nathI mAratA zramaNa-mAhaNanI AjIvikA mATe, ke tenA zarIrane koI upadrava na thAya, tethI paniNa hetu nathI mArato, paNa niyojana ja te pANIne ha deto haNe che, chede che, bhede che, aMgo kApe che, cAmaDI utAre che, AMkho kheMcI kADhe che, te ajJAnI vairano bhAgI bane che, te anarthadaMDa che. jema koI pharaka nadInA taTa para, draha para, jaLarAzimAM, tRNarAzimAM, valayamAM, gahanamAM, gahanadugamAM, vanamAM, vanadugamAM, parvatamAM, patidugamAM tRNaghAsa bichAvI bichAvIne svayaM Aga lagADe, bIjI dvArA Aga lagAve, Aga, lagADanAra bIjAne anumoda, te puraSa niprayojana prANIne daMDa Ape che. te puruSane vyartha ja prANInA ghAtane kAraNe sAvadha karmabaMdha thAya che. A bIje daMDa samAdAna-anarthadaMDa pratyayika kahyo. * vivecana-65o : have bIjuM anarthadaMDa pratyayika daMDa samAdAna batAve che - jema koI puruSa niplamita, tivivekapaNe prANInI hiMsA kare te batAve che . je koI A saMsAravatI pratyakSa basta Adi prANIne haNe che - te ane mATe haNato nathI, carma mATe paNa nahIM, mAMsa-lohI-hRdaya-pittacarabI-pIchA-puMcha-vALa-zIMga-viSANa-nakha-snAyu-asthi majA evA koI kAraNane uddezIne hasyA nathI, haNato nathI ane haNaze paNa nahIM. mane ke mArA sagAne mATe ke putra AdinA poSaNane mATe paNa haNato nathI ke pazunA poSaNane mATe paNa haNato nathI. gharanA kSaNa mATe tathA zramaNa-brAhmaNanI AjIvikA mATe paNa haNato nathI, teNe je jIvone potAnA Azraye pALelA che, temanAthI te zarIrane kaMIpaNa rakSaNa thatuM nathI, chatAM tenI hiMsA karAve che. e rIte kAraNa vinA maNa kIDAne khAtara athavA vyasanathI prANIne daMDAdithI mAre che, kAna-nAkane chede che, zUlAdi vaDe bhede che, zarIranA bIjA bhAgone lepe che - nAza kare che, vilepe che, AMkha kheMcI le che, cAmaDI kApe che, hAtha-paga chede che, nakanA paramAdhAmI mAphaka prANIne nirnimitte vividha upAyothI pIDA utpanna kare che. tathA jIva lenAro paNa thAya che. te bALaka mAphaka saviveka choDIne, AtmAne visArIne, jaDa jevo, vagara vicArye, janmAMtara anubaMdhI paira bAMdhe che. A rIte nirnimitta ja paMcendriya prANIne pIDato je rIte anarthadaMDa thAya che, te batAvyuM. have sthAvara jIvone AzrIne kahe che - jema koI nirviveka puruSa mArgamAM jatA vRkSAdinA pAMdaDAne daMDAdi vaDe toDato phaLanI icchA vinA nirarthaka kiDA kare che. te dazavi che - je A pratyakSa sthAvara vanaspatikAya jIvo che jemake - ikkaDAdi vanaspati vizeSa mane kaMI kAma Avaze, tema mAnIne na chede, paraMtu tenA pAna, puSpa, phaLAdinI icachA vinA mAtra ramata khAtara chede ityAdi - X * tathA putra ke pazunA poSaNa mATe nahIM, ghara samAravA nahIM, zramaNa-brAhmaNanI vRtti mATe nahIM, zarIranI puSTi mATe nahIM, nirarthaka ja vanaspatinuM chedana-bhedana karIne janmAMtara anubaMdhI vairane bAMdhe che. A vanaspati Azrita anarthadaMDa kahyo. have agnikAya AzrayI kahe che - jema koI puruSa sadasada vivekarahita thaI kaccha Adi daza sthAnomAM - x - ghAsa, puSa AdimAM agni muke ke ghaNAM jIvone du:khadAyI dava lagADavA bIjA pAse agni mUkAve ke agni mukanArane anumode. A pramANe traNa yoga-traNa karaNathI jIvahiMsA saMbaMdhI Aga lagAvaDAvI mahA pApa kare che. A bIjo anarthadaMDa samAdAna che. have trIjuM kahe che * sUtra-651 - have trIje kriyAsthAna-daMDa samAdAna hiMsAdaMDa pratyayika kahe che. jema koI puraSa vicAre ke - mane ke mArA saMbaMdhIne, bIjAne ke bIjAnA saMbaMdhIne mAya che, mAre che ke mAraze, ema mAnIne basa-sthAvara prANIne svayaM daMDa Ape, bIjA pAse daMDa apAve, bIja daMDa denArane anumode te hiMsAdaMDa che. tenA parapane hiMsA pratyAyika sAvadhakarmano baMdha thAya che te trIjo daMDa samAdAna-hiMsAdaMDa pratyacika kahevAya che. * vivecana-651 - have trIjuM daMDa samAdAna hiMsAdaMDa pratyayika kahe che. jema koI puruSa potAnA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/651 119 1ra0 maraNanA bhayathI ke mArA svajanane haNaze, ema mAnIne jema kaMse devakInA putronA bhAvathI hasyA athavA mArApaNAthI - x * jema parazurAme kArtavIryane mAryo athavA anya sApa, siMhAdi mane bhaviSyamAM mAraze ema mAnIne tene mArI nAMkhe athavA koI haraNa Adi pazu upadravakArI che, tema jANIne tene lAkaDIthI mAre, e rIte mane, mAsane, bIjAne hAsyA-haNe che ke haNaze evI saMbhAvanAthI basa ke sthAvarane daMDejIva hatyA svayaM kare, bIjA pAse karAve ke karanAranI anumodanA kare. A hiMsApatyayika bIjuM kriyAsthAna. * sUtra-652 - have cothA kriyAsthAna akasmAta daMDa pratyayika kahe che. jemake koI paNa nadInA taTa yAvatu ghora durgama jaMgalamAM jaIne mRgane mAravAnI icchAthI, mRgane mAravAno saMkalpa kare, mRganuM dhyAna kare, mRganA vadhane mATe jaIne A mRga che - ema vicArIne mRganA vadAne mATe bANa caDAvIne choDe, te mRgane badale te bANa tItara, baTeTa cakalI, lAvaka, kabUtara, vAMdaro ke kapilane vIMdhI nAMkhe, e rIte te bIjAnA badale koI bIjAno ghAta kare che, te akasmAta daMDa che. jema koI paNa zAlI, ghauM, kodrava, kAMga, parAga ke rALane zodhana karatA, koI vRkSane chedavA mATe zastra calAve, te huM zAmaka, tRNa, kumuda Adine karyuM chuM evA AzayathI kApe, paNa bhUlathI zAli, ghauM, kodarA, kAMga, paNa ke rAhakane chedI nAMkhe. e rIte ekane chedatA bIje chedAI jAya, te akasmAta daMDa che. tenAthI tene akasmAta daMDa pratyAyika sAvadha kriyA lAge. te cotho daMDa samAdAna akasmAta daMDa pratyayika kahevAya che. * vivecana-65ra : have cothA daMDa samAdAna akasmAta daMDa pratyayikane kahe che -x-x- jema koI puruSa kacchathI laIne vanadurga sudhInA sthAnamAM jaIne - mRga upara jIvana gujArato mRgavRtika [pAradhI, manamAM mRgano saMkalpa dhArIne, mRgomAM aMta:karaNanI vRtti hovAthI mRgapraNidhAna che, te mRgone kyAM jouM ema vicArI mRganA vadhane mATe kacchAdimAM jAya che, tyAM jaIne mRgane joIne A mRga che ema nakkI karI temAMnA koI mRgane mAravA mATe bANane dhanuSa para caDAvI mRgane uddezIne pheMke. teno saMlA evo che ke huM mRgane haNIza, paNa te bANa vaDe titara Adi pakSI vizeSa haNAI jAya, e rIte koIne mATe apAyela daMDa bIjA koIno ghAta kare, te akasmAta daMDa kahevAya che. have vanaspatine AzrIne akasmAta daMDa batAve che - jema koI kheDUta vagere zAli Adi dhAnyanA ghAsane chedIne dhAnya zuddhi karato koI ghAsane chedavA dAMtaraDu calAve, te zyAmAdi ghAsane chedIza ema vicArI akasmAta zAli yAvatuM rAlakane chedI nAkhe, e rIte jenuM rakSaNa karavuM hatuM teno akasmAta cheda kare. e rIte ekane badale bIjuM chedI nAMkhe athavA A rIte bIjAne pIDA kare che, te dazavi che - e rIte tema karanArane akasmAta daMDa nimite pApakarma baMdhAya che. A cotho daMDa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra samAdAna-akasmAta daMDa pratyayika kahevAya. * sUga-653 : have pAMcamAM kriyA sthAna daiSTivipayariAdaMDa pratyacikane kahe che. jemake koI puraSa potAnA mAtA, pitA, bhAI, bahena, strI, putro, putrIo, putravadhUo sAthe nivAsa karato, te mitrane mitra samajI mArI nAMkhe, te daSTi viSayasi daMDa kahevAya. jema koI puruSa gAma, nagara, kheDa, kabUTa, maMDapa, droNamukha, patana, Azrama, saMniveza, nigama ke rAjadhAnIno ghAta karatI vakhate je cora nathI tene cora mAnIne te acorane mArI nAMkhe te dRSTivipayasidaMDa pratyacika nAme pAMcamo daMDa samAdAna kahevAya che. * vivecana-653 - have pAMcamuM daMDa samAdAna daSTiviparyAdaMDa pracayika kahevAya che. jemake - koI puraNa cAmAdi (yoddho] mAtA, pitA Adi sAthe raheto hoya, jJAtinA pAlana mATe te mitrane daSTi viparyAsa [bhUla thI ami mAnIne haNe. te dRSTi viSayasitAthI mitrane ja mAre, te dRSTi vipasa daMDa che. bIjI rIte kahe che - jema koI puruSa laDAImAM gAma Adi upara humalo kare tyAre brAMta cittathI daSTi viparyAya thakI je cora nathI. tene cora mAnIne haNe. e rIte bhrAMta manathI vibhramathI AkuLa thaI acorane ja haNe che. tethI A dRSTi viparyAsa daMDa che, A daSTivipayasa nimite sAvadha karma baMdhAya che. A rIte pAMcamuM daMDa samAdAna daSTivipayasa pratyacika kahyuM. * sUtra-654 - have chaThuM kiyAsthAna mRSA pratyAyika kahe che. jema koI puruSa potAne mATe, jJAtivagati mATe, ghara ke parivArane mATe svayaM asatya bole, bIjA pAse asatya bolAve ke asatya bolanAra anyane anumode, to tene mRSApatyacika sAvadha kriyA lAge che. chaTakuM kriyAsthAna mRSApatyayika kahyuM. * vivecana-654 : have chaThuM kiyAsthAna mRSAvAda pracayika kahe che. pUrvenA pAMca sthAnamAM kiyA sthAnapaNuM chatAM prAye parane pIDArUpa hovAthI tenI "daMDa samAdAna" e saMjJA ApelI. have pachInA sthAnamAM bahalatAe bIjAnI hatyA nathI, tethI tenI kriyAsthAna evI saMjJA kahI che. jema koI puraSa potAnA pakSanA Agrahane nimitte athavA parivAra nimite vidhamAna arthane gopavavArUpa ane khoTI vAtane sthApavArUpa pote ja javuM bole. jemake - huM ke mAruM koI cora nathI, te cora hovA chatAM sAcI vAtane uDAvI de che, tathA bIjo koI cora na hoya to paNa tene cora kahe che, A rIte bIjA pAse paNa jUThuM bolAve che tathA bIjA jUTha bolanArane anumode che. e rIte traNa yogatraNa karaNathI mRSAvAda karatA te nimite sAvadha karma bAMdhe che. A chaThuM mRSAvAda pracayika kriyAsthAna kahyuM.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/655 121 1ra0 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * sUtra-655 - have sAtamuM kriyAsthAna adattAdAna pratyAyika kahe che jema koI paNa potAne mATe yAvata parivArane mATe svayaM adatta grahaNa kare [corI kare, bIja pAse karAve, datta grahaNa karanArane anumode, e rIte te adattAdAna pratyayika sAvadha karma bAMdhe che. sAtamAM kriyA sthAnamAM adattAdAna pratyAyika kahyuM. * vivecana-655 : have sAtamuM kriyAsthAna adattAdAna pratyayika kahe che, te pUrvanI mAphaka jANavuM. jemake koI puruSa potA mATe yAvat parivAra mATe paradravya koIe na ApyuM hoya to paNa grahaNa kare, bIjA pAse grahaNa karAve, grahaNa karatA bIjAne anumode, tene adattAdAna pratyayika karma baMdhAya, A sAtamuM kriyAsthAna. * sUtra-656 : have AThamuM kriyAsthAna adhyAtma pratyacika kahe che. jemake koI puruSa viSAdanuM koI bAhya kAraNa na hovA chatAM svayaM hIna, dIna, duHkhI, dumana banI manamAM ja na karavA yogya vicAro kare, ciMtA ane zokanA sAgaramAM DUbI jAya, hatheLI para mukha rAkhI, bhUmi para dRSTi rAkhI, AdhyAna karato rahe che. nizcayathI tenA hadayamAM cAra sthAno sthita che. jemake - krodha, mAna, mAyA, lobha. A krodha, mAna, mAyA, lobha e AdhyAtmika bhAvo che. tene adhyAtma pratyAyika sAvadhakamano baMdha thAya che. AThamAM kriyAsthAnamAM adhyAtma pracayika kahyuM * vivecana-656 : ve AThamuM kriyAsthAna 'AdhyAtmika' - aMtaHkaraNamAM udbhavela, te kahe che. jemake - koI parapa ciMtAmAM DUbelo hoya, tene koI visaMvAda paribhAvathI ke asadabhUtane pragaTa karavA vaDe (apamAna ke jUThAM kalaMka vaDe cittamAM duHkha utpanna karAvanAra nathI. to paNa te pote ja [nikAraNa duHkhI thAya che. nIca varNanA [tiraskRta mAphaka dIna, rAMka mAphaka hIna, duzcitatAthI duSTa, durmana asvasthatAthI mananA vicAro vaDe haNAyela tathA ciMtApa zokano sAgara temAM DUbelo athavA ciMtA-zoka, te ja sAgaramAM pravezela che, tenI avasthA kevI thAya che ? te dazavi che hatheLImAM mukha rAkhIne haMmezA udAsa beThelo, ArtadhyAnane vaza thaIne, sAro viveka choDIne, dharmadhyAnathI dUra vartato, koI kAraNa vinA ja rAga-dveSAdi dvaddhane vaza thaIne ciMtAgrasta rahe che. te ja ciMtAzoka sAgaramAM DUbelo aMtara AtmAmAM udbhavela mana saMbaMdhI saMzaya vinAnA cAra sthAno thAya che te kahe che - x * jemake - kodha sthAna, mAna sthAna, mAyA sthAna, lobhasthAna, cAre-krodha, mAna, mAyA, lobha avazya AtmAnI sAthe saMbaMdha dharAve che, mATe AdhyAtmika che. e hoya tyAre ja mana duSTa thAya che. te duSTa manathI krodha-mAna-mAyA-lobhavatu tathA mananI samAdhi haNAtA adhyAtma nimitte sAvadhakarma baMdhAya che. A AThamuM kiyAsthAnA AdhyAtmika kahyuM. * sUtra-657 : have navamuM kriyAsthAna mAna pratyayika kahe che . jema koI puruSa jAtimada, kulamada, balamada, rUpamada, tapamada, zratamada, lAbhamada, aizvamida ke prajJAmada, emAMnA koIpaNa eka madasthAna vaDe matta banI, bIjAnI hIlanA, niMdA, hiMsA, gahIM, parAbhava, apamAna karIne ema vicAre che ke - A hIna che, huM viziSTa jAti, kula, bhala Adi guNothI saMpanna chuM, e rIte potAne utkRSTa mAnI gaI kare che, te mRtyu bAda kamevazIbhUta paralokagamana kare che. tyAM te eka garbhamAMthI bIja garbhamAM, eka janmathI bIjA janmamAM, maraNathI maraNa, ane narakathI naraka pAme che te caMDa, namatarahita, capaLa, atimAnI bane che e rIte te mAna pratyayika sAvadhakarma bAMdhe che. navamAM kiA sthAnamAM "mAnapatyayika' [kriyA kahI. * vivecana-653 - have navamuM kriyAsthAna mAnapatyayika kahe che jemake koIpaNa puruSa jAti Adi guNavALo hoya, te jAtikuLa baLa, rUpa, tapa, zrata, lAbha, zarya ane prajJA e (nava) ATha mada sthAnomAMthI koI eka vaDe ahaMkArI banI parama apabuddhi vaDe helanA kare tathA niMde, jugupsA kare, gaheM, parAbhava kare. A badhAM kAryaka zabdo che, temAM kathaMcita bheda hovAthI judA mukyA che. bIjAno kaI rIte parAbhava [apamAna kare te batAve che- A bIjo che, te nIca jAtino che, tathA mArAthI kuLa, baLa, rUpa Adi vaDe halako che, badhAmAM niMdita che, mATe mAre dUra besavuM joIe. vaLI huM viziSTa jAti, kuLa, baLAdi guNothI yukta chuM, e rIte AtmAno ukaI thatuM garva kare. have mAnaukarSanA vipAko kahe che A pramANe jAtyAdi madathI unmata thaIne A lokamAM gahiMta thAya che. ahIM jAtyAdi padanA dvika-trika Adi saMyogo batAvyA che. jemake - koIne jAtino mada hoya, kaLamada na hoya, bIjAne kalamada hoya jAtimada na hoya, trIjAne baMne mada hoya, cothAne eka paNa mada na hoya. A rIte traNa pada vaDe ATha, cAra pada vaDe soLa * * * x * ityAdi bhAMgAo thAya che. te badhAmAM sarvatra madano abhAva e zuddha bheda che. paraloke paNa abhimAnI du:kha bhogave che, te batAve che . potAnA AyuSyano kSaya thatA, zarIra choDIne bhavAMtaramAM jatA zubhAzubha Adi karmathI parataMtra banIne jAya che. jemake - te paMcendriya apekSAe eka garbhathI bIjA garbhamAM jAya che tathA vikalaeNndriyamAM garbha vinA janmIne duHkha pAme, te naraka samAna garbhadu:kha jANavA. utpadhamAna du:khanI apekSAe A rIte jANavuM - te eka janmathI bIjA janmamAM jAya che tathA maraNathI maraNa paNa anubhave che. tathA caMDALane tyAM janmI, marIne ratnaprabhAdi nakomAM jAya che athavA sImaMtakAdi narakathI nIkaLIne siMha, masyAdimAM utpanna thaI pharI tIvratara naskomAM jAya che ane duHkhI thAya che.], AvI rIte raMgabhUmimAM nAnI mAphaka saMsAcakamAM strI, puraSa, napuMsakAdi ghaNI avasthA anubhave che. Avo abhimAnI bIjAnuM apamAna karato caMDa-rauddha thAya
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/653 123 che. bIjAne dhamakAve che, tema na thAya to ApaghAta kare che. tathA avinayI, capaLa, kaMI na karanAro, mAnI thaI badhe duHkhI thAya. e rIte te mAna nimite sAvadhakarma bAMdhe. A navamuM kriyAsthAna kahyuM. * sUtra-658 - have dazamA kriyA sthAnamAM mitradoSa pratyacikane kahe che. jemake - koI para mAtA, pitA, bhAI, bahena, patnI, putrI, putra ke putravadhU sAthe vasatA temAMthI koI thoDo paNa aparAdha kare to tene svayaM bhAre daMDa Ape che. jemake * ziyALAmAM ati ThaMDA pANImAM DUbADe, gamamAM ati garama pANI zarIra upara choTe, anithI tenuM zarIra bALa, jotara-snetara-chaDI-cAmaDuM-latA-cAbuka athavA koI prakAranA doraDAthI mAra mArI, temanI pIThanI khAla utAre tathA daMDa-hADakamahI-rophA-ThIkarA ke khaparathI mAra mArIne zarIrane DhIluM karI de che. AvA puraSa sAthe rahevAthI parivArajana du:khI rahe che. Avo puruSa pravAsa karavA jAya - dUra jAya tyAre te sukhI rahe che. Avo paNa kaThora daMDa dAtA, bhAre daMDa dAtA, dareka vAtamAM daMDa AgaLa rAkhanAra che. te A lokamAM potAnuM ahita kare ja che, paNa paralokamAM paNa potAnuM ahita kare che. te paralokamAM idhyaLi, krodhI, niMdaka bane che. tene mitra doSa pratyayika karmano bAMdha thAya che. A dazamuM kriyAsthAna te mitra doSa-pratyAyika nAmaka che. * vivecana-658 : have dazamuM kiyA sthAna mitradoSa pratyayika kahyuM che. jemake koI puruSa gharano mAlika hoya, te mAtA-pitA-mitra-svajanAdi sAthe raheto hoya, te mAtA-pitA AdimAMthI koI ajANatA kaMI nAno aparAdha kare, durvacanAdi kahe athavA hAtha-paga Adine saMghaTe tyAre pote krodhI banIne te aparAdhIne bhAre zikSA Ape che. jemake - ziyALAnI sakhata ThaMDImAM aparAdhakartAnA zarIrane pANImAM DUbADe, garama pANIthI tenI kAyAne sIMce, garama tela ke kAMjIthI tene dajhADe, agnikAya ke garama loDhAthI DAma de. temaja jotarAthI, vega AdithI tADana karatA te aparAdhakanA paDakhAMnA cAmaDAM utaraDAve lAkaDI AdithI sakhata mAre. A pramANe thoDA aparAdhamAM ghaNo krodha karI daMDa kare. tevA puruSanI sAthe rahetA tenA sahavAsI mAtA-pitAdi durmanA thaIne aniSTanI AzaMkAvALA thAya che. te dezAMtare jAya tyAre tenA sahavAsI sukha mAne che. tevo puruSa aA aparAdhamAM ghaNI zikSA kare che, te darzAvatA kahe che jenI pAse daMDa che, te daMDa pArzI athavA koIno thoDo aparAdha jue to paNa krodha karIne daMDa pADe che. te daMDa paNa moTo hoya che, te batAve che - te daMDa paNa moTo hoya, tathA daMDa vaDe gurUtva batAve tevI daMDa puraskRta- sadA daMDa karanAra che. te potAne tathA pAkAne A janmamAM ahita che, kemake prANIne daMDa karIne ahita kare che. temaja 124 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 pazlokamAM paNa ahitakara che. kemake teno tevo svabhAva hovAthI koIne paNa, kaMIpaNa nimittathI vAre vAre bALe che. vaLI te ghaNo krodhI hovAthI vadha-baMdha-chaviccheda Adi pApakriyAmAM jaldI pravarte che. tema na bane to ghaNAM hepathI marma udghATana karatA pITha pAchaLa niMdA kare che. tathA evuM bole che ke sAmo mANasa sAMbhaLIne baLe ane krodhI thaIne bIjAnuM bagADe. AvA mahAdaMDamAM pravartelAne daMDa pratyayika sAvadha karma baMdhAya che. A dazamuM kriyAsthAna mitradroha pratyayika kahyuM. keTalAMka AcAryo AThamuM kiyAsthAna AtmadoSa pratyayika, navamuM paradoSa pratyayika, dazamuM prANavRttika kriyAsthAna kahe che. * sUtra-659 : have agiyAramuM kiyAsthAna mAyA pratyAyika kahe che. keTalAka mANaso] je AvA hoya che . gUDha AcAravALA, aMdhArAmAM kriyA karanAra, ghuvaDanI pAMkha jevA halakA hovA chatAM, potAne parvata samAna bhAre samaje che. teo Arya hovA chatAM anAryabhASAno prayoga kare che teo anya rUpamAM hovA chatAM potAne anyathA mAne che. eka vAta pUcho to bIjI vAta batAve che, je bolavAnuM hoya tenAthI viruddha bole che. jema koI puruSa potAne lAgela kAMTo-aMta:zalya svayaM bahAra na kADhe, na bIja pAse kaDhAve, na te zalyane naSTa karAve, paNa tene chupAve. tethI pIDAIne aMdara ja vedanA bhogave, te pramANe mAyAnI mAyA karIne tenI AlocanA na kare, pratikamaNa na kare, niMdA na kare, gaharta na kare, tene dUra na kare, vizuddhi na kare, pharI na karavA udhata na thAya, yathAyogya prAyazcita na svIkAre. A rIte mAyAvI A lokamAM avizvAstha thAya, paralokamAM punaH punaH janma-maraNa kare che. te bIjAnI niMdA ane garNa kare che, svapazaMsA kare che, duSkarma kare che, tenAthI nivRtta thato nathI, prANIone daMDa daIne chupAve che Ano mAyAvI zabha leyAne aMgIkAra karato nathI. e rIte te mAyApatyayika sAvadha karmano baMdha kare che. A agiyAramuM mArA pratyAyika kriyA sthAna che. vivecana-659 - have agiyAramuM kiyAsthAna kahe che. te A pramANe - je koI AvA puruSo hoya che, " kevA ? gUDha AcAravALA - gaLAM kApanArA, gAMTha chedanArAdi. teo vividha upAyothI vizvAsa pamADIne pachI apakAra kare che * x - teo mAyAcArathI gupta rIte adharma kare che. aMdhArAmAM pApa vyApAra karanArA - x * bIjA na jANe tema akArya kare che. teo svoTAthI ghuvaDanA pIchAM jevA halakA hovA chatAM -x - potAne parvata jevA zreSTha mAne che athavA kAryamAM pravRta hovA chatAM parvata mAphaka bIjA koI rokI zakatA nathI. teo AdizamAM janmelA hovA chatAM zaThatAthI AtmAne chupAvavA ane bIjAne bhaya pamADavA mATe anAryabhASA bole che, bIjAne bhramamAM pADavA
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/659 svamati kalpanAthI bIjA na jANe te rIte bole che. pote Thaga chatAM bIjAne sAhukAra che, tema batAve che - sthApe che. bIjo koI kaMI pUche to mAyA karI juduM ja batAve che. jemake AMbAnA jhADanuM pUcho to AkaDAne batAve. vAda kALe paNa kaMIkane badale kaMIka batAve - 4 - X + X -- 125 te sarvarsa visaMvAdi, kapaTa-prapaMca caturone je phaLa maLe te dRSTAMta vaDe batAve che - jema koI puruSane laDAImAM ghA vAgatAM aMdara koI tIra ke zalya hoya, te aMtarazalyavALo te zalya kADhavAthI thatI vedanAthI DarIne te zalyane pote na kADhe, bIjA pAse na kaDhAve, temaja te zalya vaidhanA upadezathI auSadha-upayogAdi upAyo vaDe naSTa na kare. koI tene pUche ke na pUche to paNa te zalyane kAraNa vinA chupAve che. te zalya aMdara rahela hovAthI pIDAto cAle che, te rIte pIDAvA chatAM bIjuM kArya vedanA sahI kare che. A dRSTAMtano bodha kahe che - jema A zalyavALo duHkhI thAya che, tema mAyA zalyavALo je akArya karyuM hoya tene chUpAvavA mAyA karIne te mAyAnI AlocanA karato nathI, tenuM pratikramaNa na kare - pApathI nivarte nahIM, AtmasAkSIe te mAyA zalyanI niMdA na kare ke - mane dhikkAra che ke meM karmanA udayathI AvuM akArya karyuM. temaja parasAkSIe tenI garbha na kare - AlocanAdAna yogya pAse jaIne tenI jugupsA na kare ke akAryakaraNa evA te mAyA zalyane aneka prakAre dUra na kare arthAt aparAdhanuM prAyazcitta karI, pharI pApa na karavA nirdhAra na kare - x - AlocanA dAtA pAse Atma nivedana karIne te kArya na karavA mATe tatpara na bane, prAyazcitta svIkArIne paNa saMyamapAlana mATe ughata na thAya. guru Adi samajAve to paNa akAryanirvahaNa-yogya cittanuM zodhana karavArUpa prAyazcitta-viziSTa tapakarmano svIkAra na kare. AvI mAyAthI pApa chupAvanAro evo mAyAvI A lokamAM sarva kAryomAM avizvAsya bane che - x - kahyuM che ke mAyAvI kadAya koI aparAdha na kare to paNa badhe avizvAsya thAya che - x - vaLI ati mAyAvIpaNAthI te paralokamAM sarva adhama yAtanA sthAnomAM janma pAmIne naka-tiryaMcAdimAM vAraMvAra janma laIne duHkhI thAya che. - vaLI vividha prapaMcothI bIjAne ThagIne tenI niMdA-jugupsA kare che jemake - A ajJAna pazu jevo che, tenAthI ApaNuM zuM bhaluM thaze ? A rIte bIjAnI niMdA karIne potAne prazaMse che. jemake - meM Ane kevo Thagyo, e rIte pote khuza thAya che - x * A pramANe kapaTI sAdhu phAvI jatAM nizcayathI tevA pApo vadhAre kare che temAM ja gRddha banIne, tevA mAyA sthAnathI aTakato nathI. vaLI mAyAthI lepAIne prANIne duHkhakArI daMDa ApIne pAchuM jUThuM bole che potAnA doSo bIjA para nAMkhe che. te mAyAvI sadA ThagavAmAM tatpara rahI - 4 - jeNe zubha lezyA svIkArI nathI tevo te sadA ArtadhyAna vaDe haNAIne azubha lezyAvALo thAya che. e rIte te dharmadhyAnarahita ane asamAhita, azuddhalezyAvALo rahe che. e rIte tene mAyAzalya pratyayika sAvadha karma baMdhAya che. A agiyAramuM kriyAsthAna mAyApratyayika kahyuM. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ukta "arthadaMDa" Adi agiyAra kriyAsthAno sAmAnyathI asaMcata-gRhasthone hoya che. have bAramuM kriyAsthAna pAkhaMDIne AzrIne kahe che-- * sUtra-660 H have bAramuM lobhapatyayika kriyAsthAna kahe che - jemake araNyanivAsI, paNakuTIvAsI, gAmanIkaTa rahenAra tathA gupta kArya karanAra che, je bahu saMyata nathI, sarve prANa-bhUta-jIva-satvanI hiMsAthI bahu prativirata nathI, te svayaM satyamRSA bhASaNa kare che. jemake - huM mAravA yogya nathI. bIjA loko mAravA yogya che, mane AjJA na Apo - bIjAne AjJA Apo, huM parigrahaNa yogya nathI - bIjA parigrahaNa yogya che, mane saMtApa na Apo - bIjA saMtApa ApavA yogya che, huM udvegane yogya nathI bIjA udvegane yogya che. A pramANe te [aAtIrthika] strI-kAmabhogamAM mUrchita, gR, grathita, garbhita ane Asakta rahe che. te cAra, pAMca ke cha dAyakA sudhI thoDA ke vadhu kAmabhogo bhogavIne mRtyukALe mRtyu pAmIne asuralokamAM kibiSI asurarUpe utpanna thAya che. tyAMthI cavIne vAraMvAra bakarA jevA bobaDA janmAMdha ke janmathI muMgA thAya che. A pramANe te pAkhaMDIne 'lobhapatyayika' sAvadha karmabaMdha thAya che. bAramA kriyAsthAnamAM 'lobhapatyayika' jaNAvyuM. 126 - A bAra kriyAsthAno muktigamana yogya zramaNa ke mAhaNe sArI rIte jANI levA joIe. [ane teno tyAga karavo joIe.] * vivecana-660 - agiyAramuM kriyAsthAna kahIne have bAramuM lobhapratyayika kriyAsthAna kahe che - te A pramANe - vanamAM vasanArA te vanavAsI, teo kaMda, mULa, phaLa khAnArA che ane vRkSa nIce vase che. keTalAMka jhuMpaDuM bAMdhIne rahenArA che, bIjA gAmanI najIka rahIne gAmamAMthI bhikSA laI jIvanArA che. tathA koI maMDala-praveza Adi rahasyavALA te citrAhasikA che. teo sarva sAvadhaanuSThAnathI nivRtta nathI. jemake - ghaNuM karIne trasa jIvono AraMbha karatA nathI, paraMtu ekendriyano AhAra karanArA tapAsa Adi hoya che. teo sarve prANAtipAtAdi viramaNa vratomAM vartatA nathI. paNa dravyathI keTalAMka vrata pALe che, bhAvathI nahIM. kemake temane samyagdarzanAdi thayuM hotuM nathI. te batAvavA kahe che- te vanavAsI Adi sarva prANi-bhUta-jIva-sattvothI pote te jIvonA AraMbhAdithI avirata che. te pAkhaMDIo pote ghaNI satya-mRSA [mizra] bhASA bole che-prayoje che. athavA satya hoya to paNa jIva-hiMsApaNAthI te jUTha ja che. jemake - huM brAhmaNa chuM mATe mane daMDa vagerethI na mAro, bIjA zudrone mAro. teo kahe che - zudrane mArIne prANAyama japavo athavA temane kaMI badalo devo. tathA kSudra jIvo jemane hADakAM na hoya temane gADuM bharAya teTalA mArIne paNa brAhmaNone jamADavA vaLI bIjA kahe che ke huM uttama varNano chuM, tethI mArA upara koI hukama na calAvavo, mArAthI bIjA -
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2I-I660 123 adhama che, tene AjJA karavI. mane paritApa na Apavo, paNa bIjAne paritApavA. mane vetana ApIne kAma karavA na laI javo, paNa bIjA zadrone majUrIe laI javA. ghaNuM kahevAthI zuM? mane na mAravo paNa bIjAne mAravo. A rIte bIjAne pIDA karavAnA upadezathI ati mUDhapaNe asaMbaddha bolavAthI ajJAnatAthI DhaMkAyelA, peTabharA, viSama daSTivALAne prANAtipAta viratirUpa vrata hotuM nathI. upalakSaNathI mRSAvAda, adattAdAna viramaNano abhAva paNa jANI levo. have anAdi bhavAbhyAsathI dutyajya strIsaMgane kahe che- pUrvokata kAraNothI ati mUDhavAdithI paramArthane na jANatAM anyatIrthiko saMbaMdhI kAmo athavA strImAM tathA zabdAdi viSayomAM mUrNita, vRddha, grathita, Asakata che. * * * A strI ane zabdAdimAM pravartana prAyaH jIvone saMsAranuM kAraNa che. kahe che ke - mahAdoSane kAraNe te adharmanuM mULa che. AsaMga Asaktane zabdAdi viSayAsakti avazya hoya che tethI "strI-kAma"nuM grahaNa karyuM AvA Asakato - x * cAra, pAMca ke cha dAyakA sudhI jIve. ahIM madhyama vaya lIdhI. kemake prAye anyatIciMko vaya vItyA pachI sAdhu bane, tethI tene ATalo ja kALa saMbhave che. athavA madhyamavaya levAthI vadhu-ochI samajI levI. * x - teo gRhavAsa choDIne -x * strI tathA viSaya bhogo bhogavIne pachI tyAgI thaIne potAne sAdhu samaje. to paNa teo bhogathI nivRta thatAM nathI. jethI mithyArdaSTipaNAthI ajJAnarUpI aMdhatva vaDe samyagavirati pariNAmathI hita che. AvA pariNAmane lIdhe potAnA Ayuno kSaya thatA kALamANe kALa karIne ghora tapa karavA chatAM asura jAtinA devomAM kibiSika devarUpe utpanna thAya che. ajJAnatapathI marIne paNa halakA deva thAya. te sthAne paNa AyukSaya thatAM te kibiSiko bAkInA azubha karmo bhogavavA gheTA jevA bobaDA thAya che. kilbiSika sthAnethI cyavIne anaMtara bhave manuSya thavA chatAM - 4 - maMgA ke na samajAya tevI bhASA bolanArArUpe janme che. tathA atyaMta aMdhakA5Ne eTale janmAMdhapaNe ke ati ajJAnathI AvRtta hoya tevA jame che. tathA janmathI muMgA-vAcArahita hoya. A rIte te anyatIrthiko paramArthathI sAvadha anuSThAna na choDIne, dhAkamadimAM pravRtti thaI, tene yogya bhoga bhogavatA "lobhapratyayika' sAvadha karma bAMdhe che. A 'lobhapratyayika' bAramuM kriyAsthAna kahyuM. dhe bAra kiyAsthAnono sArAMza kahe che - arcadaMDAdithI lobhapratyayika-kiyAsthAnakarmagraMthine je dara kare te drava arthAta saMyama jenAmAM che te dravika-mukitagamata yogyatAthI dravyabhUta sAdhu vicAre, te batAve che - koI jIvane na mAro evuM vartana ane te 'mAhaNa'. AvA guNavALA samyam yathAvasthita vastu svarUpa nipaNathI mithyAdarzana Azrita, saMsAkAraNane jJaparijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI choDe. * sUtra-661 - have temAM iyapithika yiAsthAna kahe che. A lokamAM je AtmAnA 128 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kalyANane mATe saMskRta ane aNagAra che, je iyasimiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAna mAMs mAtra nikSepaNA samiti, uracAra pAsavaNa khela siMdhANa jala pAriSThApanikA samiti, manasamiti, vacanasamiti, kAya samitithI yukata che, je managupta, vacanagupta, kAsagupta che, gukhendriya, gupta bahAcArI, upayopUrvaka cAlatA - ubhA rahetA - besatA - paDakhAM badalatA * bhojana karatA * bolatAM * vA paNa kaMbala pada pIMchanaka upayogapUrvaka grahaNa kare che ane upayogapUrvaka rAkhe che. cAvata AMkhonI palakone paNa upayoga pUrvaka ja jhapakAve. che. te sAdhune vividha sUkSma jayapathika kriyA lAge che. te pahelA samaye baMdha ane bhraSTa thAya che. bIja samaye te vedAya che ane trIjA samaye tenI nirjarA, thAya che. A pramANe te iyapithikI kriyA baddha sRSTa, udIrita-vedita ane nijhaNa thAya che. pachInA samaye te cAvata Akarma thAya che. e rIte te pathika pratyayika sAvadhakarma bAMdhe che. e rIte teme icahityayika kriyAsthAna kahad. huM kahuM chuM . je atita-vartamAna ke AgAmI arihaMta bhagavaMto che. teo badhAMe A tera kriyasthAno kahyA che . kahe che ane kaheze. pratipAdita karyA che - kare che ane kaheze. A rIte teramuM kriyAthAna sevyuM che - seve che ane sevaze. * vivecana-661 - have teramuM ipithika kiyAsthAna kahe che. gamana te "i" teno athavA tenA vaDe je paMca te iryApatha, temAM je thAya te irSApiyika, te kiyA tene iryApathikA kahe che. te kone hoya? kevI hoya? kevuM karmaphaLa Ape? e badhuM darzAvatA kahe che - A jagatamAM pravacanamAM ke saMyamamAM vartatA je sAdhu hoya, te jo AtmAnA hitane mATe mana-vacanakAyAthI saMvRta bane. paramArthathI AvAne ja AtmabhAva hoya, bIjAne-asaMvRtane Atmava hotuM nathI. kemake vidhamAna AtmAnuM kArya saMvRtatA vinA na saMbhave. e rIte AtmArthe saMvRta ANagArane iyapithikAdi pAMca samiti ane manavacana-kAyAthI samita tathA traNa gupti vaDe guptatA hoya. vaLI guptinA vizeSa Adara mATe pharI gupti grahaNa karyuM e rIte gupti vaDe gupta kahe che. nava brahmacarya gupti vaDe gupta te guptendriya thAya. ubhatA, cAlatA, besatA, paDakhAM badalatA temAM upayoga rAkhe. upayogapUrvaka ja vastra, patra, kaMbala, pAdapIMchanekane grahaNa kare ke mUke. cAvatuM AMkhanI palaka paNa pharake temAM upayoga rAkhe. e rIte atyaMta upayogapUrvaka vividha mAtrAmAM AvI sUma AMkhanI palakanA saMcalanarUpa Adi iyapiyikA kriyA kevalIne varte che. kahe che - sayogI jIvo kSaNa mAtra paNa nizAla rahevA samartha nathI. agni vaDe tapAvela pANInI jema kAmaNa zarIramAM rahela jIva sadA hAlato ja rahe che. tethI ja sUramAM kahyuM che ke he bhagava! je samayamAM je AkAza pradezamAMthI kevalIe paga upADyo te ja AkAzapradezamAM pharI mUkavA samartha che? he gautamAM tema na banI zake ityAdi. e rIta kevalIne paNa sUma gaprasaMcAra hoya che. ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karIe, tethI
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/661 129 te kriyAthI je karma baMdhAya te karmanI je avasthA te kriyA [iryApathikI), te batAve che-- akaSAyInI je kriyA, tenAthI je karma baMdhAya te pahelA samaye baddha-spaSTa thAya, te kriyA 'baddhapRSTA' kahI. bIjA samaye veE-anubhave, trIjA samaye nirjara. kahyuM che ke - karma yoganimite baMdhAya che, tenI sthiti kaSAyane AzrayI che, tenA abhAve sAMparayikanI sthiti nathI. paNa yoganA sadbhAvathI baMdhAtA ja saMzleSa pAme-pa che. bIjA samaye anubhavayA, te prakRti zAtAvedanIya che, je be samayanI sthiti che. [dvAthI bhAgamAM ahIM eka samayanI sthiti kahI che.] anubhAvathI zubha anubhAva che, je sukha anuropapAtika deva karatA paNa vizeSa che. pradezathI ghaNAM pradezavALI, asthira baMdhavALI ane baha rAyavALI che. A iyapayikA kriyA pahele samaye baddhaskRNA, bIjA samaye uditA-veditA-nirguNa che. trIjA samaye te karmanI apekSAthI akarmA paNa kahevAya che. A pramANe vItarAgane icapatyayika karma baMdhAya che. e teramuM kriyAsthAna kahyuM. vItarAga sivAyanA bIjA prANIne sAMparAyika baMdha hoya che. teone iyapitha sivAya pUrve kahelA bAra kiyAsthAno hoya che. temAM vartatA jIvone mithyAva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga nimite sAMpasacikabaMdha hoya che. jyAM pramAda che tyAM kapAya niyamathI hoya che. kapAya tyAM yoga hoya che. yoga hoya tyAM pramAda ane kaSAya hoya ke na hoya temAM pramAda-kapAya pratyayika baMdhanI aneka prakAranI sthiti che, te sivAyanAne kevaLa yogapatyayika be samayanI ja sthiti-iyapatyayika che. A tera kriyAsthAno bhagavaMta vardhamAnasvAmIe kahyAM che, te bIjA tIrthakare paNa kahyA che, te dazavi che - te huM kahuM chuM, te A pramANe - je RSabha Adi tIrthakaro thaI gayA, je sImaMdharasvAmI Adi vartamAna che, je padAnAbhAdi AgAmI arihaMta bhagavaMto che. teo badhAM ja pUrvokta tera kriyAsthAnone kahI gayA - kahe che ane kaheze. svarUpathI tenA vipAko paraNyA hatA, parUpe che ane prarUpaze. A teramuM kriyAsthAna sevyuM hatuM, seve che ane sevaze. jema jaMbUdvIpamAM be sUryo tulya prakAzavALA che, tema - x - tIrthakaro paNa kevaLajJAnathI tulya upadezavALA hoya che. dhe tera kiyAsthAnomAM je pApasthAna kahyuM nathI te kahe che* sUtra-662 - have paravijayanA vibhaMgane kahIza. A lokamAM vividha prakAranI prajJAabhiprAya-svabhAva - daSTi - ruci - AraMbha ane adhyavasAyathI yukata manuSyo dvArA anekavidha pAmazAstronuM adhyayana karAya che. jemake - bhauma, utpAta, svapna, aMtarikSa, aMga, vara, lakSaNa, vyaMjana, zrIlakSaNa, puruSalakSaNa, AzvalakSaNa, gajalakSaNa, golakSaNa, meSalakSaNa, kukakuTalasaNa, tiviralakSaNa, vastakalakSaNa, lAvaka lakSaNa, cakalakSaNa, chatralakSaNa, carmalakSaNa, daMDalakSaNa, asilakSaNa, maNilakSaNa, kAkiNIlakSaNa, subhagAkara, durbhAgAkara, gabhara, mohanakara, Aza4NI, pAkazAsana, dravyahoma, sakriyavidhA, caMdracarita, sUryacarita, sucarita, bRhaspaticarita, ulkApAta, digdAha, mRgacaka, vAyasapa*i [49] 130 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 maMDala, dhULavRSTi, kezavRSTi, mAMsavRSTi, lohIvRSTi, vaitAlI, arvitAlI, ava svApinI, tAlodghATinI, zavapAkI, zAbarIvidhA, drAviDIvidhA, kAliMgIvidhA, gaurIvidyA, gAMdhArIvidhA, vipatanI, utpanI, jaMbhaNI, staMbhanI, zleSaNI, AmayakaraNI, vizalyakaraNI, prakramaNI, anAdhaniI, AyAminI ityAdi vidhA che. A vidhAno prayoga teo Ane mATe, pAnane mATe, ane mATe, AvAsane mATe, zayyAne mATe tathA anya vividha prakAranA kAmabhogone mATe kare che. A pratikuLa vidhAne teo seve che. te e vipatipanna ane anArya che, teo mRtyu samaye mRtyu pAmI koI Asurika-kibiSika sthAnomAM utpanna thAya che. tyAMthI cyavI janmamaka ane janmAMghatA pAme che. * vivecana-662 - tera kriyA sthAnone ahIM kahyA pachI, je ahIM kahevAyuM nathI te have A sUgasaMdarbhathI kahe che. jema AcArAMgamAM pahelA zrutaskaMdhamAM je na kahyuM te bIjAmAM cUlikA vaDe kaheluM, vaidhaka zAstramAM paNa saMhitA ane cikitsA kalAmAM na kahela pachI juduM kahyuM che, tevuM anyatra paNa jovA maLe che. tema ahIM paNa je pahelA na kahevAyu te A uttarasUjhathI kahe che. je vijJAna dvArathI puruSo vaDe zodhAya, te puruSavijaya ke puruSavijaya. keTalAMka aAsatvavALA te jJAnathI - x - jitAya che. te vibhaMgAna, je avadhijJAnano malina aMza che, tema lokone ThagavA jJAnano durupayoga te puruSa vicaya vibhaMga che. AvA jJAnavizeSane huM kahIza. - X * A manuSya kSetramAM athavA siddhAMtamAM vicitra kSayopazamathI jenA vaDe jJAna thAya te prajJA. te aneka prakAranI che, tenA vaDe a5, apatara, aAtama buddhivALAnA cha bheda paDe [apAdi-3, vizeSAdi-3]. - chaMda eTale abhiprAya, te vividha che. zIla-AcAra paNa judA judA che. tathA daSTi-dharma saMbaMdhI mata vividha che, je - 363 - bhedamAM batAvela che. e rIte raci paNa judI judI hoya che. jemake - AhAra, vihAra, zayana, Asana, AcchAdana, AbharaNa, yAna, vAhana, gIta, vAjiMtra AdimAM badhAMnI ruci judA judA prakAranI hoya che. te rIte AraMbho-khetI, pazupAlana, dukAna, zilAkaLA, sevA AdimAMnA koIpaNa AraMbhamAM judApaNuM hoya che. te ja rIte adhyavasAyomAM judA-judApaNuM hoya che. jemake zubha, azubha ayavasAyavALA che. A badhAM mAtra AlokanI AsakitavALA ane paralokamAM mAruM zuM thaze tenI ciMtA vagaranA che. viSaya-tRSNAvALA A badhAMne judA judA pApakRtanAM adhyayana hoya che. jemake bhUmi saMbaMdhI - nighata ke bhUkaMpAdi utpAta - vAMdarAnuM hasavuM vagere, svapna * hAthI - baLada - siMha vagerenA. aMtarikSa - amogha Adi. AMkha - hAya AdinA phakavArUpa aMgasaMbaMdhI. svara - kAMgaDA ke ghuvaDa Adino avAja. lakSaNa-java,
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/662 131 masya, pA, zaMkha, cakra, zrIvasa Adi. vyaMjana-tala, masA Adi. strI lakSaNa - lAla hAtha, paNa. A pramANe puruSa lakSaNathI laIne kAkiNIratna paryAnA lakSaNa pratipAdaka zAane jANavuM. tathA maMtra vizeSarUpa - vidhA jemake durbhagate subhaga kare te subhagAkarA. subhagane durbhaga kare te durbhAgAkasa. garbhAdhAnanI vidhA te garbhakA. mohanakarA eTale vyAmoha ke vedodaya karAvavo. AyarvaNI - jadI anartha karanArI. pAkazAsatI - indrajALa nAmanI vidhA. dravyahoma - puSpa, ghI, madha Adi vaDe athavA uccATanAdi kArya mATe havana karavo. kSatriya vidhA - dhanurveda Adi athavA vaMza paraMparAmAM AvelI, te zIkhIne prayoje. vividha prakAre jyotiSa bhaNIne je pravRtti kare te kahe che - caMdranuM carita-tenA varNa, saMsthAna, pramANa, prabhA, nakSatra yoga, rAhu grahAdi, sUrya carita A pramANe - sUryanA maMDalanuM parimANa, saziparibhoga, udhota, avakAza, rAhu-uparAga Adi. zukacAra-vIthIgayacAra Adi bRhaspaticAra [e badhAnuM zubhAzubha phaLa kathana, saMvatsara phaLa, raziphaLa ityAdi. ulkApAta, digdAha - vAyavyAdi maMDaLamAM thatAM zastra, agni, bhUkha Adi pIDA kare. mRgAMka - haraNa, zIyALa AdinA ToLAne grAma-nagara praveza vakhate jue ke tenA zabdo sAMbhaLI zubhAzubha kahe che. kAgaDA Adi pakSIone je dizAmAM rahe * jAya ke avAja kare, tenuM zubhAzubha phaLa kahe te vAyasa parimaMDala. tathA ghuvI-vALamAMsa-lohI AdinI vRSTinA aniSTa phaLa je rIte zAstramAM kahyA hoya te batAve. | vividha prakAranA kSadra karmakAriNI, te A pramANe - vaitAlIvidhA je niyata akSara pratibaddha che, teno keTaloka jApa karavAthI daMDa ubho thAya che. adhavetAlI - tenA jApathI daMDa upazAMta thAya che. tathA avasthApinI, tAla udghATanI, zvapAkI, zAMbarI tathA bIjI - drAviDI, kAliMgI, gaurI, gAMdhArI, avapatanI, utpatanI, zRMbhaNI, staMbhanI, zleSaNI, AmayakaraNI, vizaca karaNI, prakAmaNi, aMtardhAnakaraNI Adi vidhA bhaNe. - A vidhAono artha saMjJA vaDe jANavo. vizeSa e ke zAMbarI, drAviDI, kAliMgI te-te dezamAM udabhavela, te-te bhASA nibaddhA, vividha phaLadAyI che. avapatanInA jApathI te nIce paDe che. utpatanathI uMce uDe che. A vidhA AdinA grahaNathI prajJapti Adi vidhAne grahaNa karavI. - A vidhAo pAkhaMDIo, paramAne na jANanArA gRhastho ke mAtra dravyathI vezadhArI svacUthanA sAdhuo anna-pAnAdi arthe prayoje che. tathA bIjA ucca-nIca zabdAdi kAmabhogone meLavavA prayoje che. sAmAnyathI vidhAnuM sevana aniSTakArI che te dazavi che - nirajI ananukUla, sadanuSThAna pratighAtaka te anAryo lokaniMdha vidhA seve che. teo jo ke kArya, bhASAya che to paNa mithyAtvathI haNAyela buddhithI anAryakarmakArI hovAthI anAryo ja jANavA. teo potAnuM Ayu kSaya thatAM mRtyu kALe mRtyu pAmIne kadAca devalokamAM 132 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda utpanna thAya to paNa te koI ArikamAM kibipikAdi sthAnomAM utpanna thaze. tyAMthI vIne kadAca manuSyapaNe utpanna thAya to paNa tyAM bAkI rahelA pApakarmone kAraNe eDamUkava, avyaktabhASI, janmAMdha ke janmamUkapaNAne pAme che. tyAMthI paNa vividha prakAranA yAtanA sthAnarUpa naka, tiryaMca AdimAM utpanna thAya che - have gRhastha Azrita adharmapakSa kahe che * sU-663 - koI pApI manuSya potAne mATe, jJAtijana ke vajana mATe, ghara ke parivAra mATe athavA nAyaka ke sahavAsInI nizrAe AvA pApakarmanA AcaraNa karanArA thAya che. jemake : 1-anugAmika, ra-upacaraka, 3-wAtipAthika, 4-saMdhi chedaka, 5graMthichedaka, 6-auramika, zaukaski, 8-MAguki, 9-zAkunika, 10-mAsika, 11-goghAtaka, gopAlaka, 13-zvapAlaka athavA 14-zaunAMtika (AmAMnuM kaMIpaNa banIne pApakarma Acare che.] [1] anugAmika-koI pApI puruSa teno pIcho karavAnI niyatathI tenI pAchaLa pAchaLa cAle che, pachI tene haNIne, chedIne, bhedIne, lupana-vilupana karIne, mArI nAMkhIne tenA dhanane luMTIne potAnI AjIvikA calAve che. e rIte te mahAna pApakarmathI potAne pApIrUpe prasiddha kare che. ]i upacaka - koI pApI upacaka-ronaka vRtti svIkArIne te zeThane haNIne, chedIne yAvatuM mArI nAMkhIne, tenuM dhana lUMTIne potAnI AjIvikA calAve che. e rIte te mahA pApakarmathI potAne prasiddha kare che. ]i prAtipathika- koI pApI dhanika pathikane sAme Avato joIne patipathika banIne te ja pratipathamAM rahelAne haNIne, chedIne yAvatuM mArI nAMkhIne potAnI AjIvikA calAvato mahApApakarmathI potAne oLakhAve che. ]i saMdhicchadaka - koI pAI saMdhi chedakabhAva dhAraNa karIne te dhanikano saMdhi cheda karI yAvata mahApApa karmothI potAne prasiddha kare che. [5] graMthichedaka : koI pApI graMthi chedaka banIne dezanikono graMthi cheda karIne, haNIne yAvata mahApApakarmazI potAne prasiddha kare che. 6i] aurabhika - koI pApI gheTAno pALanAra banIne te gheTAne ke bIja prANIone mArIne yAvatu svayaM mahApApI nAme prasiddha thAya che. 9i zaukaki - koI pApI sAI bhAva dharIne bheMsa ke bIjA trasa pANIne mArIne yAvata mahApApI banIne prasiddha thAya che. [] vAyurika - koI vAgharI banIne mRga ke bIjA basa pANIne haNe che... 9i Ikanika - koI zikArI banIne pakSI ke bIjA kasa prANIne haNa che... [10] mAsmika - koI mAchImArIno dhaMdho karI mAchalI Adine haNe che... [11] goghAtaka : koI gAyanA ghAtaka banIne gAya Adine haNe che.... [12] gaupAlaka - koI gopAlanano dhaMdho karI, temAMthI gAya ke vAchaDInA
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/663 ToLAmAMthI eka-ekane bahAra kADhIne haNe che cAvava prasiddha thAya che. [13] pAlaka - koI kUtarA pakaDIne kUtarA ke bIjI prANIne haNe che... [14] zauvaMtika - koI zikArI kUtarA rAkhI, pasAra thanArA manuSya ke anya prANI upara choDIne temane haNe che. yAvatu potAnI AjIvikA calAve che. e rIte te mahApApa karmathI potAne mahApApI rUpe prasiddha kare che. * vivecana-663 : gRhasthomAM je jIvahiMsaka che temAMno koI eka kadAca nirdaya hoya, te A lokanA sukhanI apekSAthI, paralokanA du:khane visarIne karmane vaza banI bhoganI lipsAthI saMsAnA svabhAvane anuvartIne ke potAnA mATe have kahevAze te cauda asadu anuSThAnone Adare tathA svajanone nimite, gharanA saMskaraNa mATe ke kuTuMba athavA parivAranA nimite, dAsa-dAsI-nokara Adine mATe ke paricitone uddezIne tathA sahavAsIne mATe bdha kaQAnAra pApa ke ekRtyo kare, tene darzAvavA mATe kahe che * x ". [1] koI jato hoya, tene anusare, te anugAmuka che. te kAryanA bhAvathI vivakSita sthAna, kALa Adi apekSAthI virUpa kartavya karavAne mATe tenI pAchaLa jAya che. [2] tenuM bagADavAno avasara zodhavA upacaraka thAya che. arthAt lAga joIne teno badalo laI zake. [3] athavA sAme Avato joIne zaguno badalo le. [4] athavA sagAvahAlA mATe saMdhino cheda kare - ityAdi * x * x * caude sthAnone saMkSiptamAM (sUtrArthamAM jaNAvyA mujaba jANavA. [1] koI eka mANasa potAnA ke bIjAnA mATe koI anya gAme jato hoya, te koI bIjo jANe tyAre tenI pAchaLa javA mATe mitrabhAva karIne taka maLe to ThagavAno upAya joto pAchaLa cAle, abhyatyAna-vinayAdi paNa sAcave. avasara maLatAM te puruSane daMDa vaDe haNe, khagrAdithI hAtha-paga chede, muThThI mArIne bhede, mAthAnA vALa Adi kheMcIne kadarthanA kare, cAbukAdinA prahArothI du:kha upajAve tathA jIvitane paNa harI le. evuM karIne AjIvikA calAve tenA sAra e ke - koI dhanavAnane bIje gAma jato joIne koI gaLuM kApanAra te dhanikane vizvAsa pamADIne bhogano arthI banI, mohAMdha thaI, AlokanA sukhane ja mAnanAro AvA apakRtya thakI AhAradi bhoga bhogave che. te mahA pApakRtyo - krUra karmAnuSThAna karIne, tIvra anubhAvathI, dIsthitika kama bAMdhIne potAne mahApApIrUpe lokamAM prakhyAta kare che. athavA ATha prakAranA karmo vaDe AtmAne bAMdhe che. pachI tenA vipAkathI pAmelI avasthA vizeSathI lokamAM bhamatA nAraka-tiryayAdirUpe khyAta bane. | ]i koIka kaMIka kartavya kasvA mATe bIjAno sevaka banIne te ghanikane ThagavAne mATe upayaka (sevaka) bhAva dhAraNa kare, pachI teno vividha rIte vinaya karIne rahe, tene vizvAsamAM pADI tenuM dhana levA. tene haNe, chede, bhede cAvatuM mArI nAMkhe, e rIte te ghaNAM pApakarmathI khyAti pAme. [] bIjo koI mArgamAM sAme AvIne prAtipathika bhAvane dhAraNa karIne 134 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda bIjAnA dhanane mATe - x* mArgamAM rahIne te dhanikane vizvAsa pamADIne tene haNIne, chedIne, cAvatuM mArIne, potAne mahApApIrUpe oLakhAve che. [4] cotho koI virUpa karma vaDe jIvitArthI banI khAtara pADavAne AvA upAyothI huM kAtara mArIza evI pratijJA karIne te dhaMdho kare che. A saMdhi chedaka prANIone haNIne yAvatuM prANa laI potAnI AjIvikA calAve che. upalakSaNathI bIjA kAmabhogone pote bhogave che, bIjA svajanAdine pALe che. e rIte A puruSa mahApApa karma vaDe potAne prakhyAta kare che. [5] koI kArya kad - x - graMthi chedaka bhAva svIkArI, bAkI pUrvavatuM. [6] koI adharma pravRttivALo gheTA pALanAra banI tenA una ke mAMsathI AjIvikA kare che - x * svamAMsapuSTi arthe trasAdi prANine mAre che. bAkI pUrvavatuM. [] have saukarika padanI vyAkhyA svabuddhithI karavI. saukarika - cAMDAla. [8] koI drasava vArika bhAvane svIkArIne vAgharI haraNa ke bIjA koI kasa prANIne - x - svajanAdi arthe mAre che. - x - zeSa pUrvavatuM. [9] koI adhama upAyajIvI zakuna, lAvaka AdithI peTa bhare che. zikArI te bhAva svIkArI, mAMsAdi mATe pakSI Adine haNe che. bAkI - x * pUrvavatu. [10] koI adhamAdhama mAsmikabhAva svIkArIne matsya ke jalacara prANIne haNavA Adi kriyA kare che. zeSa pUrvavatuM. [11] koI govALa banIne koI koI gAyane judA pADI hananAdi kare che. | [12] koI krara karmakArI goghAtaka banIne gAya ke basa prANIne mAre che. [13] koI jaghanya karmakArI zikArI kUtarA pALIne - x * tenA vaDe mRgasUkara Adi basa prAptinuM hanana-Adi kare che. zeSa pUrvavata. | [14] koI anArya, avivekI kUtarA vaDe nibhAva kare che te zauvanika. te ghAtakI kUtarA vaDe - x * koI manuSya, abhyAgata, mRgAdi trasa prANIne haNe che. - * * * * * * e rIte mahA kUkarmakArI, mahApApI banI potAne oLakhAve che. pApavRttithI AjIvikA karanArane kahyA. have teno abhyapagama sUtra-664 - [1] koI dAmAM ubho thaI pratijJA re - "huM A prANIne mArIza." pachI te tItara, bataka, lAvaka, kabUtara, kapijala ke anya koI trasa jIvane haNIne yAvatuM mahApApI rUpe prasiddha thAya che. - ]i koI puruSa saDeluM anna maLavAthI ke bIjI koI abhiSTa arthanI siddhi na thavAthI viruddha thaIne te gRhapatinA ke tenA putronA khaLAmAM rahela dhAnyAdine, pote Aga lagAvI bhALI nAMkhe, bIja pAse baLAvI nAMkhe, te bALanAranI anumodanA kare. AvA mahApApakamoMthI potAne oLakhAve che - [3] - koI puruSa apamAnAdi pratikULa zavadAdi kAraNathI, saDela awAdi maLatA ke iSTa lAbha na thatAM gRhapati ke tenA putronA UMTo, gAya, ghoDA ke gadheDAnI aMgone jAte kApe, bIjI pAse kapAve,
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 2/2/-/664 te kApanArane anumode e rIte cAvatuM mahApApI thAya. [] koI puruSa koI apamAnAdi zabdonA kAraNe athavA saDelA Adi maLatA ke iTAdi lAbha na maLatAM gRhapati ke tenA putronI uMTazALA, gozALA, azvazALA ke gardabhazALAne kAMTAthI DhAMkIne svayaM agni vaDe bALI de che, bIja pAse bhaLAve che, bALanAranI anumodanA kare che cAlavuM prakhyAta thAya che. pi] koI paNa pratikuLa udAdi Adi ukta kAraNothI zuddha thaI gAthApati ke tenA putronA kuMDala, maNi ke motI svayaM harI , bIja pAse haraNa karAve ke haraNa karanArane anumode tethI te mahApApIrUpe prakhyAta thAya che. 6i) koI puruSa - zramaNa ke mAhaNanA bhakta pAsethI saDela Adi maLe ItyAdi ukta kAraNe te zramaNa ke mAhana upara zuddha thaIne tenA chama, daMDa, upakaraNa, mahka, lAThI, Asana, vastra, zilimiti, camabdanaka ke camakozana svayaM haraNa kare : karAve ke anumode, te mahApApI pe prApta thAya che. [Na koI-koI evuM vicAratA nathI ke te gAthApati ke gAthApati pukhonA Adine akAraNa ja svayaM Aga lagADI bhasma kare che - x * karAve che - x - anamode che. e rIte te mahApApI ye jagatamAM vikhyAta thAya che. | ]i koI-koI evuM vicAratA nathI ke te kAraNa ja gAthApati ke tenA puponA uTa, baLada, ghoDA ke gadheDAnA aMgone svayaM kApe che - kapAve che - anumode che te yAvata mahApApIrUpe prakhyAta thAya che. vuiM koI-koI evuM vicAratA nathI ke te akAraNa ja gAthApati ke tenA putronI uTazALA yAvatuM gabhazALA cAvatuM saLagAve che, zeSa pUrvavatu. [1] koI-koI evuM vicAratA nathI ke te kAraNa ja gAyApati ke tenA putronA kuMDala, maNi, motI core che, corAve che ke coranArane anumode che... [11] koI-koI vicAryA vinA ja zramaNa ke mAhaNanA chama, daMDa yAvat cachedanaka hare che . harAve che . anumode che cAvata mahApApIrUpe oLakhAya che. koI puruSa zramaNa ke mAhaNane joIne temanI sAthe vividharUpe pApakarma karIne potAne prakhyAta kare che athavA capaTI vagADe che. kaThora vacano kahe che. bhikSAkALe sAdhu gaurI mATe Ave to paNa azana-pAna cAvatuM ApatA nathI ane kahe che ke - A sAdhuo to bhAravahana karatA nIca che, ALasu che, zuddha che, daridra che mATe dIkSA le che tevA sAdhu drohInuM jIvana dhikkArane pAtra che chatAM te potAnA jIvanane uttama mAne che. paNa paraloka vize vicAratAM nathI. AvA puruSo * duHkha, zoka, niMdA, tApa, pIDA ane paritApa pAme che. teo A du:kha, zoka AdithI vadha, baMdhana, kalezAdi kyAreya nivRtta thatA nathI. te mahA-AraMbha, samAraMbha, AraMbhansamAraMbhathI vividha pApakarmo karatA udAra evA manuSyasaMbaMdhI bhogopabhogane bhogavatA rahe che. te A pramANe AhAkALe AhAra, pAnakALe pAna, vAkAnevA, AvAsakALa AvAsa, 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zayanakALe zayanane bhogave che. teo nAhIne, bhavikarma karIne, kautuka-maMgalaprAyazcita karIne, mastakasahita snAna karI, kaMThamAM mam pahere che, maNi-suvarNa paherI, mALAyukata mugaTa pahere che. pratibaddha zarIrI hoya che. kamare kaMdoro ane chAtIe phUlamALA pahere che. navA vo paherI, caMdanano lepa karIne, susajid vizALa prasAdamAM bhavya siMhAsane besI o vaDe parivRtta thaI, AkhI rAtri jyotinA jhagamagATamAM bhavya nAca-gAna-vA%iA-taMgI-tAla-tala-buTita-mRdaMganA tvanisahita udara mAnuSI bhogopabhogane bhogavatA vicAre che. te eka nokarane. bolAve tyAM cA-wAMca jaNA hAjara thAya che. he devAnupiyA ame zuM karIe? zuM lAvIe? zuM bheTa karIe? Apane zuM hitakara che? tema pUche che. tene AvA sukhamAM magna joIne anAryo ema kahe che - A paNa to deva che, devothI paNa zreSTha che, devo jevuM jIve che, temanA Azraye bIjI paNa jIve che. paNa tene joIne Arya puraNa kahe che ke - A puraSa ati kUkama, ati dhUta zarIrano rakSaka, dakSiNagAmI nairayika, kRSNAkSika ane bhAvimAM durlabha bodhi thaze. koI mUDha jIva mokSane mATe udhata thaIne paNa AvA sthAnane iche che, ke je sthAna gRharo icche che. A rasthAna anArya, jJAnarahita, apUrNa, anyAyika, asaMzuddha, azalyakataka, siddhimArga, amukitamArga, anivAmiArga, aniyaNi mArga, asavaduHkha prakSalNa mArga, ekAMta mithyA, asAdhu che. A rIte prathama adharmapakSa sthAnanuM kathana karyuM * vivecana-664 : ahIM prathama sUgathI vizeSa e che ke - pUrve AjIvikA athavA gupta jIvahiMsA kare te kahyuM. ahIM koI nimitathI sAkSAt loko madhya jIva hatyAnI pratijJA karI udhatu thAya te kahe che. jemake koI mAMsAhAra icchAthI, TevathI ke krIDA mATe kopAyamAna thayelo sabhAmAM ubho thaI pratijJA kare ke huM A prANIne haNIza, bhedIza, chedIza cAvatu pApakarma rUpe prakhyAta thAya. A sUtramAM adharmapaNe cAlanArA badhAM prANidroha karanArAnuM kaMIka varNana karavAnuM che - temAM pahelA sUtramAM bIjAnA aparAdha vinA kruddha thayelA batAvyA, have bIjAnA aparAdhathI kUdha thayelAne batAve che koI svabhAvathI ja krodhI, asahiSNutAthI bIjAnA zabdAdi kAraNe sAmevALAno zatru banIne bIjAnuM bagADe. 'zabda' levAthI koI dvArA AkRSTa, niMdita ke vacanathI virodha kare, to tenuM bagADe. 'rUpa' levAthI koI bIbhatsane joIne apazukana mAnIne kope. "gaMdha-rasa'nuM grahaNa sUjha vaDe ja kahe che koI temane saDelI vastu Ape athavA alA dhAnyAdi dAna Ape tenAthI kopAyamAna thAya, abhiSTa vastu na Ape, te vivakSita lAbhanA abhAve kopAyamAna thaIne gRhapati AdinA khaLAmAM rahela cokhA-ghauM Adi pote bALI nAMkhe, bIjA pAse
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22-664 133 138 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda baLAve ke bALanAranI anumodanA kare e rIte mahApApakarmathI potAne prakhyAta kare. dhe bIjA prakAre pApanuM grahaNa batAve che - kyAreka koI saDela dhAnya Adi Ape tyAre gRhastha Adi para kopAyamAna thaIne tenA uMTa AdinA jAMgha, chAtI Adi pote ja chedI nAMkhe, bIjA pAse chedAve ke chedanAranI anumodanA karI potAne pApakarmarUpe prakhyAta kare. vaLI koI kaMIka nimittathI gRhapati Adi para kupita thaIne temanI uMTa AdinI zALAne kAMTAthI DhAMkI daIne pote ja agnithI bALI de - ityAdi. vaLI koI kaMIka kAraNe kopIne gRhapati AdinA kuMDalAdine harI le. have pAkhaMDI upara kopAyamAna thaIne zuM kare te batAve che - koI svadarzananA anurAgathI ke vAdamAM bIjAthI parAjita thaIne koI nimittathI kopAyamAna thaIne zuM kare te kahe che . zramane sahana kare te zramaNa, tene ke tevA bIjA koIne koI kAraNathI kupita thaI daMDa Adi upakaraNone harI le, harAvI le, haranArane anumode ityAdi pUrvavat jANavuM. e rIte bIjAne duzmana mAnIne pApa karanArA kahyA. have te sivAyanA bIjAne batAve che. * have koI daDhamUDhatAthI vicAre nahIM ke AvA pApakarmathI mane bhaviSyamAM zuM phaLa maLaze? mAruM A anuSThAna pApAnubaMdhI che tema na vicAre. tethI te AbhavaparabhavamAM duHkhadAyI kriyA kare, te kahe che- | gRhastha AdinA zAli-ghauM Adi dhAnyane kAraNa vinA ja pote ja agni vaDe bALe, bIjA pAse baLAve ke bALanAranI anumodanA kare. tathA Aloka ke paralokanA doSonI vicAraNA na karanAro gRhapati Adi saMbaMdhI uMTa vagerenA jAMgha Adi avayavone chede...uMTazALAdi bALe...temanA kuMDala Adi harI le...zramaNa-brAhmaNAdinA daMDAdi upakaraNo harI le; ityAdi AlAvA pUrve krodhanA nimitte kahyA, te ja ahIM krodhanA abhAve arthAta ninimita samajI levA. have viparIta dRSTi - AgADha mithyAdeSTio batAve che koI abhigRhIta mithyArdaSTi, abhadraka sAdhunA veSane kAraNe zramaNa AdinA nirgamana ke praveza vakhate jAte vividha pApA-upAdAnarUpa kamoM vaDe bIjAne pIDA ApIne pote mahApApI rUpe prakhyAta thAya, te kahe che koI sAdhune joIne mithyAtvathI haNAyela daiSTivALo. apazukana mAnIne sAdhune AMkha sAmethI khaseDavA, sAdhune uddezIne capaTI vagADe athavA tene tiraskAravA kaThora vayano kahe, jemake - o muMDIyA! nirarthaka kAyakaleza parAyaNa ! rbaddhi ! ahIMthI dUra thA. pachI bhRkuTI caDAvIne asatya bole. bhikSAkALe paNa te sAdhu bIjA bhikSuonI pAchaLa praveze tyAre atyaMta duSTatAthI aAdi na Ape, bIjo dAna deto hoya to tene paNa roke ane sAdhuno dveSa karato A pramANe bole A pAkhaMDIo che, te AvA hoya che - jemake - teo ghera ghAsa ke kASThano bhAra vahana karavAnuM adhama karma kare che, tathA kuTuMbanA bhArathI ke poTalA uMcakavAnA bhArathI kaMTALI, bhAMgI paDIne sukhanI lAlasAthI, A ALasuo potAnA kuTuMbanuM pAlana kasvA asamartha AvA pAkhaMDa kare che. kahyuM che ke - gRhasthAzrama jevo dharma thayo nathI - thaze nahIM, tene je pALe che, te dhanya che, [bAkI] kAyaro che te pAkhaMDano Azraya le che. ityAdi. vRSatra - adhama - zuddha jAtinA, bIjAnI sevA karanAra ke vastIva - namAlA loko dIkSA laI sAdhu thAya che. have gRhasthonA asad vartanane kahe che- ukta sAdhu niMdako, dharmanA zatruo A rIte bIjAnA doSo ughADIne jIvanArA phakata sAdhuonI niMdAmAM parAyaNa rahIne kutsita jIvana jIve che. e rIte teo asad AcArI jIvitane prazaMse che. te A lokanA sukhamAM Asakta, sAdhuniMdAthI jIvatA mohAMdho sAghane tiraskAre che, paslokanA kalyANa mATe koI anuSThAnano Azraya karatA nathI. phakta teo sAdhuone niMdakavacana pravRttithI pIDA pahoMcADe che, pote ane bIjA duHkhI thAya che. ajJAnathI aMdha teo evuM kare che jethI temane zoka thAya che ane bIjAne paNa duSTa vacanAdi kahIne zoka utpanna karAve che - tathA teo bIjAnI nahIM kare che, potAne ane bIjAne sukhathI vaMcita kare che. te rAMkaDA dharmanA sparza vinAnA asad anuSThAnothI potAne ane bIjAne pIDe che. tathA pApakarmathI paritApa pAmI potAne ane bIjAne bALe che. AvI asavRttithI du:kha, zoka ane phlezathI kadI dUra thatAM nathI. AvA hovAthI teo jIvahiMsArUpa mahA AraMbhathI tathA prANione paritApa ApavArUpa mahA samAraMbhathI tathA AraMbha-samAraMbhathI baMnethI vividha prakAranA sAvadha anuSThAna-pApakarmakRtyothI atyaMta ubhaTa samagra sAmagrI - madha - dAru - mAMsayukata manuSyabhava yogya bhogo vaDe utkaTa bhogo bhogavatA sAvadha anuSThAnane karanArA thAya che. e ja darzAvatA kahe che teo pApakRtyathI bhojanakALe iSTa anna meLave che, te ja rIte pAna, vastra, zayana, Asana Adi meLave che. sarva vastu savAra-sAMja meLavI le che athavA savArasAMjanA kRtyo kare che. athavA savAre snAna karIne - x * vilepana-bhojanAdi kare che. te saMpUrvapad jANavuM. eTale ke je jyAre icche che tyAre prApta kare che. iSTa vastunI prAptine kiMcit dazavi che- vaibhavI snAna karIne devatAdi nimite balikarma kare che, avatAraNaka pAdi kautuka, suvarNa-caMdana-dahIM-akSata-durvA-sarasava-darpaNa-sparza Adi maMgala tathA duHsvapnonA nivAraNArthe prAyazcita kare che - phUlonI mALA sahitano mugaTa pahere che. deDha zarIrIyuvAna rahe che. tathA lAMbA kaMdorA, phUlanI mALA pahere che. evo te mATe nAhIne vividha vilopano karIne, kaMThamAM mALA dhAraNa karI, bIjA AbhuSaNo paherI, uMcAvizALa prAsAdamAM vizALa bhadrAsane bese che. strI varga sAthe parivarelo te ghaNAM ja nATaka, gIta, vAjiMtra, vINA AdinA nAda sahita udAra manuSyabhogo bhogave che. tene jo koI kAma paDe to - eka mANasane bolAvatA cAra-pAMca puraSa hAjara
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/664 thaI jAya che. teo zuM kare che ? te kahe che - he svAmI ! AjJA karo, ame dhanya chIe ke Ape amane bolAvyA. zuM karIe ? vagere sugama che cAvat ApanA hRdayane zuM iSTa che. ApanA mukhane zuM svAdu lAge che ? athavA ApanA mukhethI nIkaLatuM vacana ame pALavA taiyAra chIe. 139 te rAjAne te rIte vilasatA joIne bIjA anAryo ema kahe che - kharekhara, A puruSa deva che. devomAM zreSTha ane ghaNAMnI AjIvikAno pUraka che. te ja vartamAna sukhane mATe asad anuSThAyIne joIne Aryo-sadAcAravAn, vivekI puruSa ema kahe che - A puruSa kharekhara kruSkarmonI hada vaTI gayo che, arthAt hiMsAdi kriyApravRtta che. vAyaro retIne bhamAve tema saMsAra cakravAle bhamanAra che. sArI rIte ATha karmone bhegA karanAra atidhUta che. aghora pApo karIne potAnI rakSA karanAro che. dakSiNa dizAmAM janAro che arthAt je krura karyo kArI che, sAdhu niMdA parAyaNa ane temane dAna devAno niSedha kare che, te dakSiNagAmuka-nakAdi cAre gatimAM utpanna thanAra che - kugatigAmI che. narakamAM jAya te nAraka, kRSNapakSavALo hovAthI kRSNapAkSika tathA bhAvi kALe naskamAMthI nIkaLI durlabhabodhi thavA saMbhava che. kahe che ke - dizAomAM dakSiNa dizA niMdanIya che. gatimAM nakagati, pakSomAM kRSNa pakSa niMdanIya che. tethI je viSayAMdha ane indriyone vaza varte che, paralokanA phaLane bhUle che, sAdhuno dveSI ane dAnAMtarAya karanAro che. tene niMdanIya sthAno batAvyA che. bIjA tiryaMcagati Adi ane bodhilAbharahitatA che, te vicArI levA. tethI viparIta viSayothI nispRha, indriyone vaza karanAra, paralokabhIru sAdhuno prazaMsaka, sadanuSThAnarata che te sugatimAM janAra, sudevatva, zuklapAkSikatva, sumAnuSatva, sulabhabodhitva saddharma anuSThAyItAne pAme che - have upasaMhAra kare che-- A pUrvokta sthAna, aizvaryalakSaNa, zrRMgAramUla, sAMsAski tyAganI buddhi vaDe tyAga karyA pachI paNa paramArtha na jANavAthI pAkhaMDIpaNe udhata thaIne mukhyatve lobhavaza thAya che. tathA keTalAMka sAMprata sukhane jonArA te sthAna na choDatA gRhasthapaNe ja rahIne tRSNAtura banIne dhana mATe ja phAMphA mAre che. tethI teo uttama puruSe AcarelA mArgane svIkAratA nathI, teo anArya sthAnamAM paDI rahe che, je azuddha ja che. tathA sAmAnya puruSe Acarela hovAthI te saMsAravRSTa aparipUrNa che - sadguNa abhAve tuccha che. vaLI nyAya vaDe navicaratA te mArga anyAyika che. indriyone saMvaravArUpa saMyama te sallaga, tethI viruddha te asalaga - asaMyama che athavA zalya mAphaka tRSNA che - temAM mAyA karavI te zalyaga, tenuM parijJAna na hovuM te azalyaga che. akArya AdaravAthI tene siddhi mArga maLato nathI. sarvakarma kSayarUpa muktino mArga-samyag darzanajJAnacAstriAtmaka-te maLato nathI. Atma svAsthyarUpa mArga te parinivRtti te na maLe te aparinirvANamArga che. tathA jyAMthI pharI nIkaLavAnuM nathI te nirmANa mArga maLato nathI. sarva duHkhonA kSayarUpa mArga, te paNa tene na maLe. tene mokSa kema na maLe ? ekAMta mithyAtvayukta buddhi hovAthI te asad sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 AcaraNathI asAdhu che. A viSayAMdho satpuruSa sevita mArge vicaratA nathI. [mATe mokSa na maLe.] A rIte prathama adharmapakSa sthAnanA pApaupAdAnarUpa vibhAganuM svarUpa kahyuM. have bIjuM dharmanA upAdAna bhUta pakSane AzrIne kahe che- - sUtra-665 : have bIjA sthAna dharmapakSano vibhAga kahe che - A manuSyalokamAM pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa dizAmAM aneka prakAranA manuSyo rahe che. jemake - koI Arya ke anArya, koI uccagotrIya ke nIcagotrIya, koI mahAkAya ke laghukAya, koI su-varNA ke kuvA, koI surUpa ke kadarUpa. temane kSetra ke makAnano parigraha hoya che A Akho AlAvo "poDarIka' adhyayanathI jANavo. te AlAvAthI cAvat sarva upazAMta - x - parinivRtta thAya che, tema huM kahuM chuM. A sthAna Arya, kevalapAptinuM kAraNa yAvat sarva duHkhane kSINa karavAno mArga che, ekAMta samyak ane uttama che. A pramANe dharmapakSa nAmaka bIjA sthAnano vibhAga kahyo. * vivecana-665 : have adharmapAkSika sthAna pachI bIjuM sthAna dharmapAkSika-punyanA upAdAnabhUta vibhAganuM svarUpa sArI rIte kahe che. jemake - pUrvAdi cAre dizAone AzrIne keTalAMka kalyANanI paraMparAne bhajanArA manuSyo che, je have kahevAnAra svabhAvavALA hoya che. koI AryadezamAM utpanna Arya, koI zaka-cavana-barbarAdi anArya ityAdi "pauMDarIkaadhyayana'' mujaba badhuM ja ahIM kahevuM. temAM dharmI jIvo badhAM pApasthAnothI upazAMta thayela, tethI sarva saMsAra baMdhanathI chUTe che, tema huM kahuM chuM. A rIte A sthAna pratipUrNa, naiyAyika ityAdi che, te pUrvavat jANavuM - cAvat - bIjA sthAna dharmapakSanuM svarUpa kahyuM. have dharmAdharmayukta trIjuM sthAna kahe che-- 140 sUtra-666 H have trIjuM "mizrasthAna"no vibhAga kahe che - je A vanavAsI, kuTiravAsI, gAma-nikaTavAsI, gupta anuSThAnakartA - yAvat - tyAMthI cyavIne pharI muMgA ke AMdhaLArUpe janma le che. A sthAna anArya che, kevala yAvat sarvaduHkhanA kSayanA mArgathI rahita, ekAMta mizrA, asAdhu che. A rIte A trIjA mizra sthAnano vibhAga kahyo. * vivecana-666 :- [vizeSa khulAsA mATe sU4-671 jovuM.] have trIjA mizranAmaka sthAnanA vibhAganuM svarUpa kahe che. ahIM dharmapakSa adharmapakSathI yukta che, mATe mizra kahe che. temAM adharmanuM bahupaNuM hovAthI A adharmapakSa ja jANavo. kahe che ke - jo ke mithyAdRSTio kaMIka aMze prANAtipAtAdithI nivRtta hoya che. to paNa Azaya azuddha hovAthI jema pitta vadhu caDela hoya tyAre sAkaravALuM dUdha pAvA chatAM pitta zAMta na thAya tema - 4 - mithyAtva dUra na thAya to badhuM nirthaka che. tethI mithyAtva saMbaMdhI mitra pakSane adharma ja kahyo che. te darzAve che-- je vanamAM caranArA ArayikA - kaMda, mULa, phaLa khAnAra tApasAdi, makAna
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/666 141 142 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kuTIra bAMdhIne rahetA Avasayiko- teo paNa pApasthAnathI kaMIka nivRta chatAM prabaLa mithyAtvathI haNAyela buddhivALA che, teo upavAsAdi mahA kAyakalezathI kadAca devagati pAme, to paNa Asurika sthAnamAM kibiSikarUpe utpanna thAya che. ityAdi badhuM pUrvavat kahevuM - cAvatuM - tyAMthI avIne manuSyabhava pAmIne paNa janmamUka ke jamAMdha thAya che. A rIte A sthAna anArya, apUrNa, anaiyAyika cAvatuM ekAMta mithyA ane sarvathA asAdhu che. trIjA mizrasthAnanuM svarUpa kahyuM. adharma-dharmarUpa mizrasthAna kahyuM, have tenA Azrita 'sthAnI'ne kahe che athavA pUrvano viSaya vizeSa khulAsAthI kahe che * sUtra-667 - have prathama sthAna dharmapakSano vicAra karIe chIe - A lokamAM pUvada cAre dizAmAM keTalAMye manuSyo rahe che. jeo gRhastha che, mahAicchA, mahAAraMbha, mahA-parigrahayukta che, adhArmika, AdhamanujJA, dharmiSTha, adharma kahenArA, adhamapAyaH-jIvikAvALA, dharmapralokI, adharma pAchaLa janArA, dharmazIlasamudAya-cArI, adharmathI ja AjIvikA prApta karI vicare che. | haNo, chedo, bhedo, cAmaDuM ukheDI che [ema kahenArA, katathI kharaDAyela hAthavALA, caMDa, rudra, zuddha, sAhasika, prANIne uchALIne zULa para jhIlanArA, mAyA-kapaTI, duHelIlA, durvatA, duhAtyAnaMdI, khoTA tolamApa rAkhanArA evA teo asAdhu che, sarvathA prANAtipAta yAvata sarvathA parigrahaNI avirata sarva krodha cAvat mizrAdana-zalyathI avirata che. teo sarvA nAna, maIna, varNa, gaMdha, vilepana karanArA, zabda-rUparasa-gaMdhasparza bhogavanArA, mALA-alaMkAra dhAraNa karanArA yAvatu jAvajIva sarvathA gADI-patha-zvAna-puNya-mili-thili-Adi vAhanomAM savArI karanArA, zasyA-Asana-nyAna-vAhana-bhoga-bhojana AdinI vidhithI avirata hoya che. navajIva sarvathA kraya-vikraya-mAzA-ardhamAzatola Adi vyavahArothI nivRtta thatAM nathI. sarva hiraNaya-suvaNa-dhana-dhAnya-maNi-motI-zaMkha-zilA-pravAlathI zavAjIva nivRtta thatA nathI. saI khoTA tola-mApaNI navajIva nivRtta thatAM nathI. - ravajIvane mATe : sarve AraMbha-nsamAraMbhathI avirata, sarve [sAvadha) karaNa-karAvaNathI avirata, sarve pacana-pAcanathI avirata, sarve kuNa-pijhaNatarjana-tADana-vadha-baMdha-parikalezathI avirata, A tathA AvA prakAranI sAvadha kama karanArA, abodhika, kamati bIja prANIne saMtApa denArA je karmo anAryo kare che ane jAvajIva tenAthI nivRtta thatAM nathI. jema koI atyaMta krUra puruSa cokhA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, cA, Aliidaka, parimaMthaka adine vyartha ja daMDa Ape che. tema tevA prakAranA kura puraSo tItara, bataka, lAvaka, kabUtara, kapila, mRga, bheMsa, suvara, grAha, godho, kAcabo, sarIsarpa Adine vyartha ja De che. tenI je bAhya parSadA che. jemake - dAsa, dUd-nokara rojamadAra bhAgIyA, kamara, bhogapaSa AdimAMthI koI kaMIpaNa cAparAdha kare to savarDa bhAre daMDa Ape che. jemake . Ane daMDo-maMDotarjanA karo * tADana karo - hAtha bAMdhI do * beDI paherAvo - heDamAM nAMkho - kArAgAramAM nAMkho - aMgo maraDI nAMkho. tenA hAtha-paga-kAna-nAka-hoTha-mastaka-mukhane chedI nAMkho, teno khaMbho cIro, cAmaDI utaraDo, kaleju phADI do, AMkho kheMcI lo. tenA dAMta-aMDakoza-jIbha kheMcI kADho, ulaTo laTakAvI do, ghasITo, DUbADI do, zULImAM parovo, bhAlA bhoMko, aMgo chedIne kSAra bharI che, mArI nAMkho, siMha ke baLadanA pUchaDA sAthe bAMdhI do, dAAnimAM pheMko, tenuM mAMsa kADhI kAgaDAne khavaDAvI , bhojana-pANI baMdha karI do, jAvajIva vadha-baMdhana karo AmAMnA koIpaNa zubha-kumArathI mAro. tenI je abhyatara paHdA hoya che. jemake - mAtA, pitA, bhAI, bahena, panI, yuma, yumI, putravadhU, temAMno koI nAno paNa aparAdha kare che svayaM ja bhAre daMDa kare che. jemake - ThaMDImAM ThaMDA pANImAM jhaboLe che, yAvatuM mitradoSahatyayika kriyAmAM je kahyuM che te badhuM kahevuM - cAva4 - te paralokanuM ahita kare che. te aMte duHkha-zoka-pazcAttA-pIDA-saMtApa Adi pAme che. te du:kha, zoka Adi tathA vadha, baMdha, kalezathI nivRtta thato nathI. e rIte te AdhArmika puruSa strIsaMbaMdhI kAmabhogomAM mUrzita-mRddha-gaNitaati Asakta thaIne - yAvatu - cAra pAMca, cha dazakAmAM alpa ke adhika kALa rindAdij bhoga bhogavIne, prANIo sAthe vaira paraMparA vadhArIne, ghaNAM pApakarmono saMcaya karIne pApakarmanA bhArathI evo dabAI jAya che, jema koI loDhA ke pattharano goLo pANImAM paDe tyAre pANInA taLane atikramaNa karIne nIce bhUmitala para besI jAya che. A pramANe tevA prakAranA phura puraSa kamanI bahulatA ane pracuratAthI pApa-vaira-pati-daMbha-mAyAnI bahulatAthI bheLaseLa karanAro, ati apayazavALo tathA trasa prANIono ghAtaka banI mRtyu kALe maraNa pAmIne pRvItalane atikramIne nIce nakadlamAM jaIne sthita thAya che. * vivecana-667 : have pahelA sthAna adharmapakSanA vibhAganuM svarUpa kahe che : i jItu Adi sugama che - cAvatu - manuSyo AvA svabhAvanA hoya che. teo prAye gRhastho ja hoya che. te batAve che chA - mane sarva zreSTha rAjya-vaibhava-parivArAdi maLe tevI aMta:karaNanI apekSA. mahArAga - vAhana, uMTamaMDaLI, gADI-gADAM pherave che, khetI mATe sAMDhAdi poSavA te. mahApafuda - dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada, vAstu, kSetrAdi rAkhanArA ane tenAthI kadI nivRta na thanArA. adharmathI cAlanAra, dharmiSTha, adharmabahulA, dhamakavyamAM anumodana ApanArA, dharmanuM ja varNana karanArA, pAye adharmamAM ja jIvanArA, aghamane ja
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2-/663 143 144 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zodhanAra te adharmapavilokI, adharmapAya karmamAM prakarSathI kata, * x * agharmazIla - adharma svabhAvavALA tathA jenA koIpaNa anuSThAna adhamatmika che tathA adharmasAvadhAnuSThAnathI DAma devA - aMkana - nilachanAdi karmathI AjIvikA calAve che. dhe tenA pApAnuSThAnanuM kaMIka varNana kare che - pote ja hanana Adi kriyA karatA, bIjAne paNa pApopadeza Ape che. daMDa vaDe mAravuM, kAna vagere chedavA, zUlAdithI bhedavA, prANInA cAmaDA utAravA, tethI lohIyukta hAthavALA tathA raudra, kSudrakamAM karanAra, vaNavicAryuM kAma karanArA tathA zUlAdi AropaNa mATe taMtra ce, vaMcana-jema abhayakumArane protanI gaNikAe Thagyo, mAyA-vaMcanabuddhi, prAye vANiyAmAM hoya che. nivRti-bagalA vRtti - x deza, bhASA, veza badalIne Thage te kapaTa, jema aSADhAtie naTapaNe vividha veza kADhI - x * koI gherathI cAra lADu prApta karyo. kUDa-tolamApane nyUnAdhika karI bIjAne ThagavA, A badhAM utkaMcana vagere upAyomAM tatpara che athavA kastUrI Adi moMghI vastumAM banAvaTI vastu meLavavI te sAti saMprayoga. kahyuM che ke sAtiyoga eTale dravyane halakA dravyothI AcchAdita kare, doSane guNa kahe, mULa vastunA viSayane badalI nAMkhe. A utsucana Adi zabdo mAyAnA paryAyo che - x * temAM kiMcit kriyA bheda che. - teo duSTa zIlavALA, dIrdhakAlIna mitra hoya to paNa jaladIthI amitra banI jAya che. * * * dAruNa svabhAvavALA che. tathA duSTavratavALA che, jema mAMsabhakSaNano vratakALa pUro thatAM ghaNAM jIvono ghAta karIne mAMsanI lhANI kare che, zani bhojanane teo duSTavrata mAne che. keTalAMka ajJAnadazAthI A bhavamAM te vastunuM khAvAnuM vrata le che, jethI AvatA bhave madha-mAMsAdi vadhAre khAIza. du:khe karIne AnaMda pAme che. sArAMza e ke - teNe koInuM bhaluM karyuM hoya, te teno badalo vALavA icche to pote garvamAM AvIne tene tuccha gaNe che. pote AnaMdita thavAne badale tenA upakArane badale tenA doSo ja jue che. * x - A pramANe pApakRtya karanArA asAdhu jIvanaparyaad sarvathA jIva hiMsAthI avirata rahI, lokaniMdanIya chatAM brahmahatyAdithI avirata Adi badhuM grahaNa karavuM e rIte sarva sAkSI AdithI avirata, strI-bAlAdinA dravyanA apaharaNathI avirata tathA sarvathA parastrI gamanAdi maithunathI avirata ane sarva parigrahathI ane yonipoSakatvathI avirata rahe che. e pramANe sarva krodha-mAna-mAyA-blobhathI paNa avirata tathA prema-dveSa-zkalahaabhyAkhyAna-pazunya-parasparivAda-aratirati-mAyA-mRSAvAda-mithyAdarzanazalyAdi pApothI AjIvana avirata rahe che. tathA sarva snAna, unmadaMta, varNaka, vilepana, zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza, mALA, alaMkArarUpa kAmAMga-mohajanita bhogavI jAvajIva avista rahe che. ahIM vaNakarI logha Adi grahaNa karavA tathA sarvayA gADA, rathAdi, yAna vizeSAdi roja vadhAratA teo parigrahathI avirata rahe che. ahIM yAna te zakaTa-rathAdi, cukhya eTale pAlakhI, gali te be puraSa dvArA upADAtI jhoLI, cili eTale bagI, saMdamANiya te zibikA, e rIte bIjA paNa vaAdi parigrahathI upakaraNothI avirata tathA sarva kraya-vikrayanA karaNabhUta je mApaka, dharmamApakarUpa tola mApa vaDe vepAra karavAnA vyavahArazI jAvajIva avirata rahe che. tathA sarve hiraNya, savarNAdi pradhAna parigrahathI avirata tathA khoTA tolamApathI avirata, sarve kRSi-pazupAlananA karaNa-karAvaNathI avirata, payana-pAcanathI tathA khAMDavuM, kuTavuM, pITavuM, tarjana-tADana karavuM, vadha-beghanAdi vaDe je prANIne kaleza Apavo tenAthI avirata rahe che - ati aTakatA nathI. have upasaMhAra kare che vaLI je bIjA parapIDAkArI sAvadha karmasamAraMbho kare che, te bodhino abhAva karanArA che, tathA bIjAnA prANane paritApa kanArA-gAya Adi pakaDavA, grAmaghAtarUpa je anAryo vaDe kukarmo karAya che tenAthI A adhAmiko jIvanaparyata chUTatAM nathI. have bIjI ghaNI rIte adhArmika pada batAvavA kahe che. jemake - * x * A vicitra saMsAramAM keTalAMka evA puruSo che je cokhA, masUra Adi rAMdhavA-raMdhAvavAmAM, potAnA tathA bIjA mATe ajayaNAthI kArya karAvatA nirdaya, krura mithyA daMDa prayoje che. niraparAdhIne doSanuM AropaNa karI daMDa devo te mithyAdaMDa kahevAya che. e ja rIte prayojana vinA tevA puruSane nirdayapaNe jIvopaghAtamAM kata banIne tItara, bataka, lAvaka Adi jIvanapriya prANIne te kukarmI mithyAdaMDa Ape che. te kurabuddhino parivAra paNa * x - tenA jevo hoya che, te dazavi che tenI je bAhya parSadA che. jemake - dAsIputra, mokalavA yogya nokara, vetanathI pANI Adi laI AvanAra, khetI AdimAM chaThTho bhAga laI kAma karanAra, cAkara, nAyaka Azrita bhogapUrA, A badhAM dAsAdi bIjAnA thoDA aparAdhamAM paNa bhAre daMDa denAra hoya che. te nAyaka tenA bAhyaparSadAbhUta mAMnA koI dAsa Adine thoDo paNa aparAdha thAya tyAre mahAdaMDa kare che, tene kahe che. te A pramANe - A dAsa, nokara AdinuM sarvasva harI laI tame daMDa Apo ityAdi sUrasiddha che. jei ame sUtrArthamAM noMdhela che] yAvata tene mArI nAMkho. - have je te kukarmakatanI atyaMtara parSadA che - jemake - mAtA, pitAdi, mitradoSa-pracayika-kriyAsthAna mujaba jANavuM - yAvat - A lokamAM ahitakAka thAya che, paralokamAM paNa AtmAne apacyakArI thAya che. e rIte teo mAtApitAdinA svalA aparAdha hovA chatAM ati bhAre daMDa ApIne du:kha utpanna kare che, tathA vividha upAyothI teone zoka utpAdana kare che. e rIte te prANIone ghaNAM prakAre pIDA ApIne cAvat - vadha, baMdha, parikalezathI aTakatA nathI. teo viSayAsakta banIne je kare che, te batAve che - A rIte pUrvokata svabhAvavALA teo nirdaya, dIrdhakALa krodha rAkhanArA bAhya ane atyaMtara papaidAne paNa kAna-nAka kApavA dvArA daMDa devAnA svabhAvavALA, bhoga lolupI athavA strIomAM kAmaviSayarUpa-zabdAdi ane icchAkAmamAM mUrNita, vRddha, grathita, Asakata rahe che. A
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/667 badhAM zabdo zapuraMdara Adi mAphaka paryAyavAcI che. temAM kayaMcit bheda che. teo bhogAsakta, paralokanA phaLane bhUlI gayelA che, - yAvat - cAra, pAMca, cha, sAta dAyakA alpakALa ke dIrdhakALa indriyAnukUla bhogo bhogavIne madhu-mAMsa-parastrInA sevanarUpa bhogAsaktapaNAthI bIjAne pIDA ApIne vairAnubaMdha vadhAre che. tathA dIrdhakALanI sthitivALA krUkarmo ekaThAM karIne narakAdi yAtanA sthAnomAM jAya che. tyAM cIrAvuM-phaDAvuM-zAtmalinA dhAravALA pAMdaDA nIce besavAnuM, uSNa sIsAno rasa pIvAno ityAdi. A rIte ATha prakAranA karmo baddha-sRSTa-nidhata-nikAcanArUpe bAMdhIne te karmonA bhArathI athavA te bhAre karmothI prerAIne naskanA tala sudhI pahoMce che - x - A arthane batAvavA sarvaloka pratIta dRSTAMta kahe che - jema koI loDhAno goLo ke pattharano goLo pANImAM pheMkato pANInA talane ullaMghIne dharaNItale bese che. A dRSTAMtano bodha Ape che - jema A goLo vRttatvane lIdhe jaldI nIce jAya che, tema - 4 - vajra jevA bhAre karma ane tenA pracUra bhArathI tathA pUrvanA ekaThAM karelA pracUra karmocI, tathA pAparUpa paMnI bahulatAthI pracura vairAnubaMdha vaDe duSTadhyAna pradhAna, mAyA vaDe bIjAne ThaganAra, veza-bhASA badalIne vRtti meLavanAra, pasDohabuddhita, sAtibahula-potAnuM dravya arpIne bIjAnuM dravya luMTanAra, potAnA kharAba kRtyothI niMdA karAvato arthAt bIjAne apakArarUpa karmAnuSThAnathI temanA-temanA hAtha-paga chedavAthI ayazano bhAgI thAya che. Avo puruSa mRtya kALe marIne svAyuSa kSaya thatAM tnaprabhAdi pRthvImAM hajAro yojana parimANa ullaMghIne nakanA taLe jaIne vase che. have nakanuM nirupaNa kare che-- 145 * sUtra-668 - te nako aMdarathI goLa, bahArathI catuSkoNa che, nIce astarAnI dhAra samAna tIkSNa, nitya ghora aMdhakAra, graha-caMdra-sUrya-nakSatra-jyotiSa prabhAthI rahita che. tenuM bhUmitala bheda-varlI-mAMsa-lohI-sIpaTalanA kIcaDathI lipta che. te naka saDelA mAMsa, azuci yukta parama durgaMdhavALI, kALI, agnivarNa samAna, kaThora sparzayukta ane dusahya che. A rIte A nasko azubha ane azubha vedanAvALI che tyAM rahetA nairayikane nidrA sukha nathI, bhAgI zakatA nathI, temane zruti, rati, dhRti ke mati prApta thatI nathI. nAsko tyAM kaThora, vipula, pragADha, kaTuka, karkaza, caMDa, duHkhada, durgama, tIta ane duraha vedanA anubhavatA vicare che. * vivecana-668 : te sImaMtaka vagere nasko bahulatAe madhyamAM goLAkAra, bahArathI cokhaMDA, nIce astarA AkAre rahelA che. A saMsthAna puSpAvakIrNane AzrIne kahyA, kemake te ghaNI saMkhyAmAM che, AvalikAmAM rahetA naka sthAno goLa, trikoNa ane cokhuNIyA che. te sthAno nitya gADha aMdhakAravALA che athavA dhummasathI bharelA aMdhArAvALA sthAna che. jema varasAdI vAdaLAthI vyApta AkAza aMdhArIyuM hoya, kRSNa pakSanI rAtri hoya tema ahIM aMdhakAra vyApta hoya che. vaLI graha, caMdra, sUrya, nakSatranI jyotino abhAva hoya che. pharI paNa aniSTa sthiti batAve che - duSkRta karmakArI te nasko utpanna duHkhathI 4/10 146 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 AvA prakAranA thAya che - jemake - meda, carabI, mAMsa, lohI, rasInA samUhathI lipta, saDelA zarIrathI gaMdhAtA lAge tevA bibhatsa dekhAva yukta taLIyAvALI, viSThA-pezAba Adi azucithI bharelI, sarvatra saDelA-kohavAyelA gaMdhAtA mAMsa jevA kAdavathI lipta, ziyALanA kohavAyelA kalevarathI asahya durgaMdhayukta tathA rUpathI agninA kALA dhumADAnI AbhAvALI sparzathI vajrakaMTaka karatA adhika kaThina sparzavALI, tyAM nArako ghaNuM ja duHkha sahana kare che - kema ? - pAMce indriyonA azubha viSayothI. tyAM azubhakarma karanArA jIvo ugra daMDa ane vajra jevI pracura ane tIvra atIva duHsaha zArIrika vedanA bhogave che. A vedanAthI abhibhUta te nAsko nakamAM AMkha pharake eTalo kALa paNa nidrA laI zakatA nathI ke beThA hoya ityAdi avasthAmAM paNa teTalI nidrA pAmatA nathI. AvI vedanAne kAraNe - utkaTa, vipula Adi - vedanAthI kSaNavAra sukha na pAme. ahIM loDhAnA ke pASANanA goLAnuM dRSTAMta ApI jaldIthI jIva nIce naskamAM jAya te batAvyuM che. have te mATe bIjuM dRSTAMta Ape che- * sUtra-669 : jema koI vRkSa parvatanA mULamAM utpanna thAya, tenuM mULa chedatAM AgaLathI bhAre thaI je rIte nIce jAya ane viSama durgamAM paDe, tema tevo puruSa garbhathI garbha, janmathI janma, maraNathI maraNa, narakathI naraka tathA eka duHkhathI bIju duHkha pAme che. te dakSiNagAmI, nairayika, kRSNapAkSika, bhAvimAM durlabhabodhi thAya che. A [dhapakSa] sthAna anArya, apUrNa yAvat asarvaduHkha pakSiNa mArga che, te ekAMta mithyA ane asAdhu che. evA prathama adharmapakSa sthAnano vibhAga kahyo. * vivecana-669 : jema koI vRkSa parvatanA eka bhAge hoya, tenuM mULa chedAtAM jaldIthI te nIce paDe che, tema A pApakarmI puruSa te karmarUpI vAyuthI ghasaDAIne jaldI narakamAM jAya che. tyAMthI nIkaLIne paNa eka garbhathI bIjA garbhamAM avazya jAya che. tyAM koI rakSaNa thatuM nathI. yAvat AgAmI kALe paNa tene dharmanI prApti durlabha thAya che. have upasaMhAra kare che - A sthAna pApAnuSThAnarUpa hovAthI anArya yAvat ekAMta mithyArUpa, kharAba che. A rIte pahelA adharmapakSa sthAnano vibhAga-svarUpa kahyuM. - sUtra-60 : have bIjuM dhapakSa sthAnane kahe che. A manuSyalokamAM pUrvAdi dizAomAM keTalAMka manuSyo rahe che. jemake - anAraMbhI, aparigrahI, dhArmika, dharmAnuga, dharmiSTha yAvat dharma vaDe ja potAnuM jIvana vItAve che teo suzIla, suvatI, supratyAnaMdI, susAdhu, jAvajIva sarvathA prANAtipAtathI viramelA yAvat tevA prakAranA sAvadha-abodhika-bIjAnA prANane paritApa karanArA karmothI yAvat jAvajIva vita rahe che. tevA anagAra bhagavaMto iAimita, bhASAsamita, eSaNAsamita, AdAna
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2I-I630 143 bhAMDa mA nikSepa samita, uccAra prasavaNa khela siMdhANa jala ariSThApanikA samita, mana samita, vacana samita, kAya samita, manogupta, vacanagupta, kAyagupta, gupta guplendriya, gupta brahmacArI, krodhI, amAnI, amArI, lobhI, zAMta, prazAMta, uparAMta, parinivRtta, anAzvavI, agraMthi, chinnazoka, nirupalema, kAMsyapapx va4, mukatatoya, zaMkhavatuM niraMjana, jIva mAphaka Apatietagati, gaganatalava4 nirAlaMbana, vAyu mAphaka Apatibaddha, zAradasalilavatu zuddha hRdayI, puSkara jema nirUpalepa, kumavata guptendriya, pakSIvata vipamukta, geMDAnA sIMgaDA jema ekajAta, bhAraMDapakSI mAphaka apamatta, hAthI jevA zUravIra, vRSabha jevA bhAravAhI, siMha jevA dudhaI, mera jevA Apakapa, sAgara jevA gaMbhIra, caMdra jevA saumya verAya, sUrya jevA dIta teja jAya kaMcanavatu jAnyarUpa, pRnI jevA sarva sparza sahenArA, sArI rIte homa karAyelA agni jevA jAjavalyamAna che. te bhagavaMtone koI sthAna pratibaMdha nathI. A pratibaMdha cAra prakAre kahyo che. te A pramANe - aMDaja potaja, avagrahika ane aupagrahika. teo jeje dizAmAM vicaravA Icche, te te dizAmAM Apatibaddha, cibhUta ane laghubhUta thaI prazirahita, saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. te bhagavaMtone AvA prakAre saMyama nihArthe AjIvikA hoya che jemake * cothabhakata, chaThThabhakata, aSTamabhakta, dazama-bhAsa-caudazabhakata, amiAsika ke mAsika bhakta, be-traNacApAMca ke chamAsI ti5] te sivAya [koI koI zramaNa] ukSitacArI, niticArI, ukSipta-nikSiptacArI, aMtacaka, prAMtacaraka, rAcaska, samudAnacaka, saMskRSTa ke arasaMskRSTa caka, vajAta saMsRSTacaraka, diSTaadiSTa-pRSTa-ApRSTa-bhikSa ke abhiHlAbhI, ajJAtacaka, upanihita saMkhAdatika, parimita-piMDavAtika, zudvaiSaNika, AMta-pAMta-arasa-virajUkSa ke tuccha AhArI, ta ke pAMtajIvI, AyaMbila-pumi-nirvigaI karanArA, mImAMsa na khAnAra, nikAmarasabhojI, sthAnAtika, pratimAsthAnAtika, uTakAsana - 4 - vIrAsana, daMDAyatika, lagaMDazAyI, apAvRta, agataka, akaMDUka, anikRSTa ityAdi uvavAd sUtra mujaba jANavuM. vaLI te vALa, dADhI, mUcha, roma, nakha Adi sarva zarIra saMskArothI rahita hoya che. te bhagavaMto AvA vihAra vaDe viharatA gha va zramaNapayayi pALIne, temane koI bAdhA utpanna thAya ke na thAya to paNa ghaNo samaya bhakta pracakraNa karIne, ghaNAM samaya anazana vaDe bhojanane tyAgIne, je hetu mATe naganabhAva, muMDabhAva, ananibhAva, adatapovana, AchAka, anupAnaha, bhUmizapyA, phalakazayyA, kASThazayyA, kezaloya, brahmacaryavasa, paragRhapraveza [bhiArthe dhAraNa karelA che. tathA jenA mATe - mAna, apamAna, helaNA, nidA, hiMsA, gaha, tarjanA, tADanA, uccanIca vacanAdi bAvIza parIkSaNo ane upara sahana karI rahyA che, te ane ArAdhe che, ArAdhIne chellA zvAsocchavAse anaMta, anuttara, 148 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nighiAta, nirAvaraNa, saMpUrNa, patipUrNa, zreSTha kevalajJAna dana upArjita re che. pachI siddha-buddha-mukata thaIne parinirvANa pAmIne sarve duHkhono aMta kare che. koI aNagAra] eka ja bhavamAM saMsArano aMta kare che, bIjI koI pUrvakama zeSa rahevAthI mRtyakALe marIne koI devalokamAM devatArUpe utpanna thAya che. te A pramANe - mahAkahita, mahAdhuti, mahAparAkrama, mahAyaza, mahAbhala, mahAnubhAva, mahAsukhayukata devalokamAM. tyAM mahAkaddhivALA, mahAdyutivALA yAvatuM mahAsukhavALA deva thAya che. te hAra vaDe suzobhita kaTaka ane kuTita vaDe khaMbhita bhUjAvALA, aMgada-kuMDalathI yukta kapola ane kAnavALA, vicitra AbhuSaNothI yukata hAthavALA, vicitra mALAthI maMDita mugaTavALA, kalyANakArI, sugaMdhI varuone dhAraNa karanArA, kalyANa-pravara mALA ane lepana dhAraNa karanArA, jhagamagatA zarIravALA, lAMbI vanamALA dhAraNa karelA, divya evA rUpa-vagaMdha -saMghAta-saMsthAna-Rddhi-ghuti-prabhA-chAyA-aca-teja-leyA vaDe yukata, daze dizAone udhotIta ane prakAzita karatA, kalyANakArI gati ane sthitivALA, bhAvimAM paNa kalyANa pAmanArA deva thAya che. A sthAna Arya yAvata sarvadu:kha kSayano mArga che, ekAMta samyapha ane uttama che. bIjuM dharmapakSanAmaka sthAna kahyuM. * vivecana-630 : have bIjA sthAnanuM svarUpa AvI rIte batAve che - jemake - pUviida dizA maLe evA manuSyo paNa hoya che. jemake - temane sAvadha AraMbha nathI, nikiMcana che, dharma vaDe cAlatA hovAthI dhArmika che yAvat dharma vaDe ja potAnuM jIvana gujAre che tathA sazIla, suvatI, supatyAnaMdI, saMsAdhu, sarvathA prANAtipAta yAvatu pariNathI vimelA che tathA tevA bIjA prakAranA sAvadha AraMbha yAvat abodhikAraNa, te sarvethI virata che. pharI bIjA prakAre sAdhunA guNone darzAvatA kahe che- keTalAMka uttama saMtanana, dhRti, baLayukta ANagAra bhagavaMto hoya che. teo pAMca samitio vaDe samita hoya che ityAdi varNana AcArAMga sUtra saMbaMdhI pahelA upAMga satra "uvavAImAM varNavela che. te ahIM paNa te ja kramathI jANI levuM. * * *x - sarva zarIra parikarmathI vipamukta arthAta nipratikarmazarIra ti sAdhI rahe che. te ugravihArI, pradjyA paryAyane pALIne, abAdhArUpa rogAtaMka utpanna thAya ke na thAya to paNa] bhakta pratyAkhyAna kare che. vadhu keTaluM kahIe ? je kAraNathI loDhAnA goLA mA nirAsavAda che, talavAranI dhAra mAphaka kaThina che, tevA zramaNabhAvanuM anupAlana kare. te mATe samyagadarzana, jJAna, cAtri nAmaka (mokSamALI ArAdhIne avyAhata, eka, anaMta mokSanA kAraNarUpa kevalajJAnane pAme che. kevalajJAna pAmIne sarva du:khathI muktirUpa evA mokSane prApta kare che. keTalAMka sAdhu eka ja aca-zarIra vaDe eka ja bhavamAM siddhimAM janArA hoya che. bIjAo tevA prakAranA karmo bAkI hovAthI te karmavaza kALa karIne koIpaNa
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/630 149 vaimAnika devomAM utpanna thAya che, tyAM indra-sAmAnika-kAyaSTiAMza-lokapAlaAtmarakSaka-parSadA-prakIrNa evI vividha samRddhine pAme che. Abhiyogika ke kibiSikAdimAM utpanna thatA nathI. tethI kahyuM che ke - x * mahAddhi Adi sahita devalokamAM utpanna thAya che te devo AvA prakAranA thAya che, te dazavi che- te devo vividha tapa-caraNAdi upArjelA zubhakarmo vaDe mahAgaThaddhi Adi guNoyukta hoya che, ityAdi sAmAnya guNa varNana che. temAM hArathI zobhatuM vakSasthaLa ityAdi, AbharaNa-vastra-puSpavarNaka, pharI atizaya batAvavA mATe divyarUpAdinA pratipAdanA karatA kahe che - divyarUpavALA yAvata divya dravyalezyAyukata daze dizAmAM udhota karatAM tathA prabhAsita karatA devalokarUpa zubha gati vaDe zIgharUpa ke prazasta vihAyogatirUpa kalyANakArI gati ane utkRSTa ke madhyama sthitivALA hoya che. tathA AgAmI bhave bhadraka, zobhana manuSyabhavarUpa saMpadA pAmIne tathA saddhamAM pAmIne mokSe janArA thAya che. A sthAna Arya, ekAMte sam rUpa-susAdhu che e rIte bIjA dharmapakSa sthAnane kahyo. * sUtra-671 - have trIjA mizrAkSa sthAnano vibhAga kahe che. A manuSyalokamAM pUrvAdi dizAmAM keTalAMka manuSyo rahe che. jevA ke - aochAvALA, bhAbhI, parigrahI, dhArmika, dhamanuga yAvana dharma vaDe ja jIvana gujAranArA hoya che. teo suzIla, suvatI, supatyAnaMdI, sAdhu hoya che. eka tarapha teo navajIva prANAtipAtathI virad, bIjI tarapha avirata cAvatu je tevA prakAranA sAvadha, abodhika, bIjAnA prANone paritApakata che mATe teo rkiMcita Apativirata che [athati dezavirata-dezaavirata che.) keTalAMka zramaNopAsako jIva-ajIva svarUpanA jJAtA, puNA-pApane jANatA, Asava-saMvara-vedanA-nirja-kriyA-adhikaraNa-baMdha-mokSanA jJAnamAM kuzaLa hoya che. teo asahAya hovA chatAM deva, asura, nAga, suvarNa, yakSa, rAkSasa, kiMnasa, kiMdharA, garuDa, gaMdhad, mahorama Adi devagaNothI teo nirthIi pravacanathI calita karAvAI zakAtA nathI. a zrAvako nigrantha pravacanamAM niHzaMkita nikAMkSita, nirvicikitsa hoya che. teo ladhA, gRhitArtha, pucchitArtha, vinizcitArtha abhigatANuM, asthimajAvatuM dhamanuirAgI hoya che. teo kahe che - ninja pravacana ja sArthaka, paramArtha che, bAkI anaka che. teo sphaTikavata svaccha hoya che. temanA dvAra khullA rahe che, aMtara ke pagRha pravezanA tyAgI che, caudaza-AThapUnama-amAsamAM pratipUrNa pauSadane samyapha pALanArA, zramaNa-nigranthone prasuka auSaNIya Azana, pAta, madha, vAdha vaDe, vastra, paw, kaMbala, pAdapoMchanaka, auSadha, maisaja, pIThaphalaka, zaraNA, saMthara vaDe pratilAbhita karatA ghaNAM zIla-vrata-guNatyAga-cakakhANa-pauSadhopavAsa vaDe svIkRta tapokama vaDe AtmAne bhAvatA vicare che. 150 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 teo AvA prakAranuM jIvana jIvatA ghaNAM varSo zrAvakapaci baLe che, pALIne bAdhA utpanna thAya ke na thAya ghaNAM bhApaccakakhANa kare che, karIne anarAna vaDe ghaNAM bhojanano cheda kare che. chedIne AlocanA tathA pratikramaNathI samAdhi pAmIne mRtyu avasare marIne koI devalokamAM devatApaNe utpanna thAya che. te A rIte - mahAkahita, mahAdhuti cAvata mahAsukha pAme che. yAvatuM badhuM pUrvavat jANavuM. A sthAna Arya cAvatu ekAMta zreSTha che. A bIja mizrasthAnano vibhAga kahyo. aviratine AzrIne "bAla' kahe che, virati Azrita "paMDita' kahevAya che. viratAvirata Azrita "bAlapaMDita' kahevAya che. temAM je sarvathA avirati che, te sthAna AraMbhasthAna, anArya, yAvata asarvadu:kha pakSINamArga che, ekAMtamithyA, azobhana che. temAM je sarvathA pApothI virata che te sthAna nAraMbha, Arya cAvatuM sarva duHkha nayano mArga che, ekAMta samyapha che. temAM je vistAvirata (dezavirad] sthAna che te AraMbha-noAraMbha sthAna che. A sthAna paNa Arya che yAvatuM sarva duHkha kSayano mArga che te ekAMta samyapha ane uttama che. * vivecana-631 : have trIjA 'mizra' nAmanA sthAnano vibhAga kahe che - ahIM jo ke mizrapaNAne kAraNe dharma-adharma baMneno samAveza che, to paNa dharmanA vizeSapaNAthI dhArmikapakSamAM teno samAveza thAya che. [sa666 karatA A vyAkhyA bhinna jaNAya che, te vicAravuM kemake jemAM ghaNAM guNo che, temAM aya doSa hoya to badhAMne dUSita karI zakato nathI. jema caMdranI cAMdanImAM kalaMka vita karatuM nathI, ghaNAM pANI maLe mRcchaka pANIne kaluSita nathI karato tema adharma paNa thoDo hoya to dharmapakSa duSita na thAya. A jagatamAM pUrvAdi dizAmAM keTalAka zubhakarmI manuSyo che. jevA ke - jemane thoDA parigraha-AraMbhamAM aMta:karaNanI pravRtti che, tevA dhArmikavRtivALA prAyaH suzIla, suvatI, supAnaMdI, sAdhu hoya che. teo cULano saMkalpa laI pratinivRtta thAya che ane sUkSma AraMbha AdithI avirata rahe che. A rIte badhAM vrato samajI levA. (jemake - sthULa prANAtipAta viramaNavrata ityAdi]. - A rIte sAmAnyathI nivRtta kahyA tenA vizeSa guNo kahe che - koI sAvadhanakAdigamana heturUpa karmasamAraMbhothI, koI yaMgapIlana, nilachina, khetI AdithI nivRtta ane kaya-viSayathI anivRta hoya che. tene vizeSathI dazavivA kahe che. jeo viziSTa upadezArthe zramaNonI upAsanA kare che, te zramaNopAsaka che, teo zramaNonI upAsanAthI jIvAjIva svabhAvanA jJAtA tathA punya-pApanuM svarUpa samajanArA che. [ahIM phUmanI pratimAM vividha sUo dekhAya che. pUrvanI TIkA sAthe maLatA badhAM phUSa pATho ja hovAthI ame eka sujhapAThane AdhAre TIkA lakhI che - tema TIkAkAra elliAMkAcAryajI jaNAve che.) te zrAvako baMdha-mokSanA svarUpanA jJAtA hovAthI dharmathI calita na thatAM, meru jevA nizcala ane Aha darzanamAM deDha hatA. A viSaya sahelAIthI samajAya te mATe
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/671 dRSTAMta-kathA kahe che. rAjagRha nagaramAM koI eka parivrAjaka vidhA-maMtra-auSadhithI kArya siddha karato hato. te vidhAdi baLathI zaheramAM pharatA je-je rUpALI strIne joto tenuM-tenuM apaharaNa karato. tethI nagarajanoe rAjAne kahyuM - he deva ! roja nagaramAM koI corI kare che, sarvasArabhUta strIne laI jAya che. te tamane khabara nathI mATe jaNAvIe chIe. he deva! kRpA karIne te cora ane amArI strIne zodhI kADho. rAjAe temane AzvAsana ApI kahyuM, tame jAo, huM avazya te durAtmAne pakaDI laIza. jo pAMcacha divasamAM cora nahIM maLe to huM jIvato baLI marIza. rAjAnI A pratijJA sAMbhaLI tene namIne nAgariko cAlyA gayA. 151 rAjAe vizeSa koTavALo goThavyA ane pote ekalo paNa talavAra laIne zodhavA lAgyo. cora maLato nathI. rAjAe hoziyArIthI zodhatA pAMcame divase bhojana, tAMbula, gaMdha, mALA Adi laIne rAtrinA nIkaLela te parivrAjakane joyo. tenI pAchaLa jaIne vRkSanA thaDanA polANamAM thaIne guphAmAM pravezelA tene mArI nAMkhyo, badhI strIone choDAvI. temAM eka yuvAna strIne te parivrAjake auSadhithI evI paravaza karelI ke te potAnI patine icchatI na hatI. tenA patie upAya pUchatAM jANakAroe kahyuM ke parivrAjakanA hADakAM dUdha sAthe ghasIne te strIne pAo to teno Agraha A strI choDI deze. tenA svajanoe tema karyu. jema jema upAya karatA gayA tema-tema teNIno sneha dUra thato gayo. pachI potAnA patimAM pharI rAgavALI banI. tema parivrAjaka paratve ati anurakta te strI jema bIjAne icchatI na hatI. tema zrAvakajana paNa sArI rIte potAnA AtmAne jainazAsanamAM bhAvita kare to tene pheravI zakAto nathI. kemake te samyakatvarUpI auSadhathI atyaMta vAsita thayelo hoya che. pharI paNa te zrAvakanA guNo kahe che - sphaTika jevA nirmaLa aMtaHkaraNavALA evA tathA jainadarzana pAmavAthI saMtuSTa thayelA manavALA, jemanA dvAro khulA che tevA tathA badhA darzanavALA mATe paNa jemaNe potAnA daravAjA khullA rAkhelA che. tevA ane ajANyA dharmadveSIonA gharano tyAga karelA, jema aMtaHpuramAM bIjuM koI na praveze tema zrAvakonA hRdayamAM moha ke pApa na praveze tevA. ughukta vihArI sAdhune nirdoSa, eSaNIya azanAdi vaDe tathA pIThalaka-zastrA-saMcArA vaDe nitya pratilAbhatA ane ghaNAM varSo sudhI zIlavrata, guNavrata, pauSadha, pratyAkhyAnAdi karatA rahe che. AvA te paramazrAvako lAMbo kALa aNuvrata, guNavrata, zikSAvratane ArAdhavA, sAdhune auSadha, vastra, pAtrAdithI dAna karatA, yathokta yathAzakti sadanuSThAna karIne rogAdi kAraNa hoya ke na hoya to paNa bhaktapratyAkhyAna karI, AlocanA-pratikramaNa thakI samAdhi prApta karIne mRtyu avasare maraNa pAmIne devalokamAM utpanna thAya che. ahIM jIva-ajIvAdinA jJAtA kahyuM, temAM hetu ane hetuvALA batAvyA che. jemake jIva, ajIva jANe te puNya-pApa jANe puNya-pApa jANe te Azrava-saMvara sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jANe. e rIte AgaLa AgaLa - x - jANavuM. tene koI pUche ke na pUche te zrAvako Ama kahe ke - A jainadarzana ja mokSa sAdhaka che, bAkI anarthaka che. A pramANe svIkArIne temanuM mana dharma mATe utsAhI bane pachI sAdhudharma ane zrAvakadharma jANIne - x - vizeSathI agiyAra pratimAne pALato AThama-caudaza AdimAM pauSadhopavAsa pUrvaka vicare. sAdhune nirdoSa AhAra Ape. chevaTanA kALe kAyAnI saMlekhanA karI saMthArAmAM zramaNabhAva dhAraNa karIne bhakta pratyAkhyAna svIkArI AyukSaya thatAM devarUpe utpanna thAya. tyAMthI cavIne sAro manuSyabhava pAmIne, te ja bhave ke utkRSTathI sAta-ATha bhavomAM mokSe jAya. mATe A sthAna kalyANa paraMparAthI sukhanuM kAraNa che. Arya che. e rIte trIjuM 'mizra' sthAna kahyuM. dhArmika, adhArmika, tadubhayarUpa sthAno kahyA. have A traNe sthAnone upasaMhAradvArathI saMkSepamAM jaNAvatA kahe che - je avirati-asaMyamarUpa, samyakatva abhAvathI mithyArdaSTinI dravyathI virati che te avirati ja che. kemake temAM sArAmAThAno viveka nathI. mATe te kRtya bALakanA jevuM che. tathA 'virati'-pApathI dUra rahenAra paMDita ke paramArthano jJAtA gaNAya che ane vitAvirata te bAlapaMDita jevo che. te badhuM pUrvavat kahevuM- x - bAla ane paMDita paraspara viruddha che, chatAM sAthe kema kahyAM ? - 4 - jemanAmAM sarvathA aviratinA pariNAmano abhAva che. A sthAna sAvadha-AraMbha sthAna Azrita 152 hovAthI sarve akAryo kare che. tethI te anArya sthAna che cAvat - x - x - ekAMta mithyArUpa che. temAM je samyakatvapUrvakanI virati che te sAvadha AraMbhathI nivRtta anAraMbha saMyamarUpa che - 4 - te Arya che, sarva duHkhanA kSayano mArga che. tathA ekAMta samyag bhUta che. te sAdhubhUta hovAthI sAdhu che. tethI A vistAvita nAmaka mizra sthAnavALAne AraMbha-anAraMbharUpa hovAthI teo paNa kathaMcit 'Arya' ja che. paraMparAe sarva duHkhanA kSayano mArga che, tethI ekAMta samyagdbhUta ane zobhana che. A pramANe - 4 - adharmapakSa, dharmapakSa tathA mizrapakSa saMkSepathI traNe pakSano Azraya laIne kahyo. have A mizrapakSa dharma ane adharma baMne sAthe levAthI tenI madhyamAM varte che, te darzAve che-- * sUtra-672 : e rIte samyag vicAratA A pakSo be sthAnamAM ja samAviSTa thAya che. dharma ane adharma, upazAMta ane anupazAMta. temAM paheluM sthAna 'adhapakSa'no vibhAga kahyo, temAM A 363-vAdIo che. ema kahyuM che. te A pramANe - kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI. teo paNa parinirvANanuM pratipAdana kare che, mokSane kahe che, teo paNa potAnA zrAvakone upadeza kare che, teo paNa dharma saMbhaLAve che. * vivecana-672 : A pramANae saMkSepathI kahetA-samyag grahaNa karatAM badhAM dharma-adharma be
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-672 153 sthAnamAM samAI jAya che. kemake je upazAMta sthAna te dharmapAsthAna che ane anupazAMta sthAna te adharma pakSasthAna che. temAM je adharmapakSa prathama sthAna che, temAM 363vAdIo che, tema pUrvAcAryoe kahyuM che. tene sAmAnyathI dazavi che :- kriyA-jJAnAdilita ekalI kriyAthI svarga tathA mokSa maLe tema kahenArA te kiyAvAdI. te phakta dIkSAthI mokSa maLe che, tema kahe che, tenA ghaNAM ja bhedo che. tathA akriyAvAdI kahe che - kiyA vinA ja paraloka sAdhI zakAya che. ajJAnavAdI kahe che - ajJAna ja zreSTha che. vinayavAdI kahe che - vinaya ja paraloka sAdhavA mATenuM pradhAna kAraNa che. ahIM sarvatra chaThI bahuvacanathI evuM jaNAve che ke - kriyAvAdInA 180-bheda, akriyAvAdInA-84, ajJAnInA-67, vinayavAdInA-32 bheda che. temAM A badhAM mULa utpAdako tathA temanA ziSyo bolavAmAM vAcALa hovAthI vAdI kahyA che. teonuM bheda saMkhyAdi jJAna AcArAMgathI jANavuM. te badhAM jainadharma mAphaka mokSa mAnela che. bAkInA rAga-dveSAdi dvaddha zAMta thavAthI varNa-gaMdha-rasa-sparzanA svabhAvathI dUraparamArtha sthAna "brahmapada' nAmaka abAdhArUpa paramAnaMda sukha svarUpa kahyuM che-tathA te vAdIo paNa saMsArabaMdhanathI chUTavA rUpa mokSane mAne che. nirUpAdhirUpa kAryane nirvANa kahe che. tenAthI mokSanuM kAraNa upAdhika kahyuM. have jeo AtmA nathI mAnatA, jJAnasaMtativAdI che, saMsAranA nibaMdhanarUpa karmasaMtatinA abhAve mokSAno viccheda thAya che, to paNa teo mAne che ke upAdAna kAraNanA kSayathI ane navuM na utpanna thatAM saMtati cheda thAya te ja mokSa che. jema tela vATane pahoMce tyAM sudhI dIvo baLe, paNa tenA abhAve dIvo bujhAya tema nivaNa che. teo kahe che - jJAnasaMtAna ke kSaNa pappAne kaMI thatuM nathI. phakta na thavuM e mokSa che. jainAcArya kahe che - temanuM Ama kahevuM e mahAmohodaya che karma che, tenuM phaLa che, paNa te karmanA kata ke bhoktAne mAnatA nathI. A rIte AbhA na mAnavA chatAM saMsAra ane mokSane mAne che A temanI buddhinuM kevuM aMdhapaNuM che ? sAMkhyamatavALA kahe che prakRtinA vikArano viyoga te ja mokSa che. ityAdi - X - X - A pramANe taiyAyika, vaizeSikAdi saMsArano abhAva icchavA chatAM mukta thatAM nathI kemake teo samyagadarzanAdine mAnatA nathI. ahIM temanA mata saMbaMdhI zaMkAsamAna vRttimAM ApelA che, paNa te amAruM kAryakSetra na hovAthI noMdhyA nathI, maw "modedI mayitA e prastuta TIkAno viSaya hovAthI tene noMdhela che.) A rIte - X* taiyAyika, vaizeSika, "x- zAkyo -x* sAMkhyo -x - vaidiko * x * Adi * x * ahiMsAne mokSanA mukhya aMgapaNe mAnatA nathI, te vAta have khulAsAthI kahe che-- * sUtra-693 : te badhAM pAvAduko - vAdIo [va-sva] dharmanA Adikara che, vividha prakAranI buddhi-abhipAya-zIla-daiSTi-ruci-AraMbha ane adhyavasAya yukta che. 154 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda teo eka moTA maMDalIbaMdha sthAnamAM bhegA thaIne rahyA hoya, tyAM koI puruSa AganA aMgArAthI pUrNa bharela patrane loDhAnI sANasIthI pakaDIne lAve ane te vividha prakAranI prajJA yAvatu vividha prakAranA AdadhyavasAya yukata [potapotAnA dharmanA Adikara vAdIne A pramANe kahe ke - he pAvAduko. tame A bhaLatAM aMgArAvALuM pAtra eka-eka muhUrta hAthamAM pakaDI rAkho, sANasI hAthamAM na lezo, Agane bujhAvazo nahIM ke ochI na karazo, sAdharmiko ane paradharmIonI vaiyAvacca karazo nahIM [arthAta temanI sevA lezo nahIM, paraMtu saraLa ane mokSArAdhaka banIne, mAyA karyA vinA tamArA hAtha dhasAro. Ama kahIne te puruSa AganA aMgArothI purI bharelI pAmIne loDhAnI sANasIthI pakaDIne te pAvAduko-vAdInA hAtha para rAkhe. te samaye te [potapotAnA dharmanA Adira pAvAduko yAvata vividha prakAranI prajJA yAvata vividha adhyavasAyayukata che, teo potAnA hAtha pAchA kheMcI leze. tyAre te puruSa te sarve pAvAduko ke je dharmanA Adi# cAvatuM vividha adhyavasAyothI yukta che, temane A pramANe kaheze - are o pAvAduko. dharmanA Adikara vAva vividha evA adhyavasAyathI yukato tame tamArA hAtha pAchA kema kheco cho? hAtha na do te mATen tche to zuM thAya? du:kha thaze tema mAnI hAtha pAchA kheMco cho? A ja vAta badhAM prANI mATe samAna che, pramANa che, samosaraNa che. A ja vAta pratyekane mATe tulya, pratyekane mATe pramANa ane Ane ja pratyekane mATe samosaraNasararUpa samaje. tethI je zramaNa, mAhaNa A pramANe kahe che yAvatuM parUpe che ke - sarve pANI yAvatuM sarve savone haNavA joIe, AjJApita karavA joIe, grahaNa karavA joIe, paritApavAnkalezita karavA - upadravita karavA joIe. teo bhaviSyamAM chedana-bhedana pAmaze yAvatuM bhaviSyamAM janma-jarA-maraNa-yonibhamaNa, pharI saMsAramAM janma-gabhavAya-bhavapapaMcamAM paDI mahAkaTanA bhAgI banaze. temaja teo - ghaNAM ja daMDana-muMDana-djI-tADana-dubaMdhana-jAva4-dholaNanI bhAgI thaze, temaja mAtA-pitA-bhAI-bahena-5nI-putra-putrI-putravadhUnA maraNanuM du:kha bhogavaze. teo dAriddha, daubhagya, piya sAthe saMvAsa, piyano viyoga ane ghaNAM du:kha-daumanasyanA bhAgI thaze. teo Adi-aMta rahita-dIrdhakAlika-catugatika saMsAra kAMtAramAM vAraMvAra paribhramaNa karaze, teo siddhi nahIM pAme, bodha nahIM pAme rAvata sarva duHkhono aMta nahIM kare. [kathana badhAM mATe tulya, pramANa ane sArabhUta che. pratyeka mATe tulya-pramANasArabhUta che. temAM je zramaNa, mAhaNa ema kahe che - yAvata : parUpe che ke - sarve pANI, sarve bhUta, sarve jIva, sarve savone haNavA nahIM, AjJAmAM na rAkhavA, grahaNa na karavA, upadravita na karavA [ pramANe kahenArA dharmI] bhaviSyamAM chedana-bhedanayAva4-janma, jarA, maraNa, yonibhramaNa, saMsAmAM pharI Agamana, gabhaviAsa,
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2/2/-/633 155 bhavapAMcamAM paDIne mahAkaTanA bhAgI banaze nahIM. teo ghaNAM daMDana-muMDana vAvata duHkha daumanasyanA bhAgI nahIM thAya. anAdi-anaMta, dIrdhakAlika, caturaMta saMsAra kAMtAmAM vAraMvAra paribhramaNa nahIM kare, teo siddha thaze yAvat sarve duHkhono aMta karaze. * vivecana-673 - bolavAmAM cAlAka te pAvAdaka [vAdI], teo 363-bheda vALA che, potAnA dharmanA Adikara che, te ane teonA ziSyo badhAM judA jugha jJAnavALA che. ArakSara eTale svarucithI dharma batAvanArA che, anAdinA pravAhavALA nathI. - prazna - arihaMtone paNa Adikara kahyA che. tenuM zuM? - uttara - satya che, paNa anAdi hetunI paraMparAthI anAdiva ja che. anyadharmIo sarvajJapaNIta Agamano Azraya na levAthI badhAnI mati asamAna che, tethI temanA jJAnamAM bhinnatA che. tethI temanA abhiprAyomAM paNa bhinnatA che. kemake utpAda-vyaya-dhrauvyAtmaka vastumAM sAMkhyamatavALA pragaTa ane gupta bhAvano Azraya laIne mukhya padArthane satyapaNe mAnIne teoe nitya pakSa svIkAryo, zAkyone - x *x - kSaNivAda svIkAryo, tethI anitya pakSa mAnyo. taiyAyika, vaizeSike * x * ekAMta nitya - x * ekAMta anitya baMne mAnyA * x * ityAdi. te anyatIrthiko vivigha zIla-vratavALA hovAthI temanA anubhavo bhinna che, te rIte temanA darzana (mata] mAM, rucimAM ane adhyavasAya-aMtaHkaraNa pravRttimAM paNa bheda che. ahiMsA je dharmanuM praghAna aMga che, te temanA abhiprAya bhedane kAraNe eka samAna nathI, sUkAra tenuM prAdhAnya darzAvavA kahe che - te sarve vAdIo potAnA matanuM sthApana karavA eka pradezamAM maMDalIMbaMdharUpe beThA che. AvI maMDaLI pAse koI puruSa jaIne temane bodha karAvavA mATe baLatA aMgArAnI bharelI loDhAnI pAkIne loDhAnI sANasIthI pakaDIne temanI sAme mUDIne kahe che - o vAdIo ! x - A aMgArA bhareluM paNa ekaika muharta upADo. tene sANasAthI na pakaDazo, agninuM staMbhana na karazo. tamArA sAdharmika ke anyadharmane agnidAha upazamana mATe madada na karazo. mAyA na karIne hAtha pasArI, teo hAtha pasAre, tyAre A puruSa temanA hAthamAM te pAtrI mUke tyAre dajhavAnA bhaye teo hAtha pAcho kheMcI leze. tyAre A puruSa teone kaheze ke - tame tamArA hAtha kema pAchA kheMcI lo cho ? teo kaheze ke dajhavAnA bhaye. teno paramArtha e che ke * avazya agnithI dajhavAnA bhaye koI agni pAse hAtha na laI jAya, ti vAdIne pUcho ke hAya dajhe to tamane zuM thAya? - duHkha thAya. jo tame dAhanA du:khathI Daro cho ane sukha iccho cho, tema saMsAramAM rahelAM badhAM prANIo paNa ema ja icche che tyAM Atmatulya gaNI vicAro ke jema mane du:kha priya nathI tema badhAM prANIne duHkha piya nathI. Ave samajIne ahiMsAne dharmamAM pradhAna mAnavI. A ja pramANa-yukti che - sarva jIvone potA samAna mAne te paMDita. A ja samavasaraNa-dharma vicAra che ke jayAM saMpUrNa ahiMsA che te ja paramArthathI dharma che A pramANe jANavA chatAM keTalAMka zramaNa, brAhmaNo paramArthane jANatA nathI, teo bole che, bIjAne ThasAve che, tathA AvA dharmanI prajJApanA kare che, prANIne pIDA karavAnA prakAro vaDe dharma batAve che ke - sarve prANIne daMDa Adi vaDe haNavA, paritApavA, dhamane mATe koza calAvavA tathA zrAddha kArya karavA *x mATe basta Adi lAvavA, e rIte je zramaNAdi prANI-hiMsaka bhASA bole che teo bhaviSyakALa ghaNAM jIvonA zarIra chedana-bhedanano upadeza karaze tathA te sAvadhabhASI thaI bhaviSyamAM ghaNAM janma-maraNAdi pAmaze. tathA aneka vakhata garbhamAM utpanna thaI yoni dvArA janmavuM paDaze. tathA saMsAranA prapaMcamAM - x * ucca goga vamIne, nIca gotra kalaMka bhAvavALA thAya che. ane bhaviSyamAM thaze. tathA teone daMDAdi vaDe ghaNAM zarIra saMbaMdhI du:kho bhogavavA paDaze te kahe che - daMDa Adi mAra vaDe zArIrika du:kha, tathA te nirvivekIne mAtRvadhAdi mAnasika du:kho tathA bIjA-apriyano saMyoga, priyano viyoga, dhananAza Adi du:khadaurmanasyano bhAgI jAya che. vadhu keTaluM kahevuM? upasaMhAra karatA ati bhAre anartha saMbaMdhane darzAvavA kahe che - jenI Adi nathI te anAdi eTale saMsAra. - X - X - jeno cheDo nathI te aparyata - X - X - AvA anAdi aparyA, dIrdha-anaMta jugala parAvartarUpa kALanI sthiti. jenI cAra gati che te cAtugatika. tevA saMsArarUpI aTavImAM - nirjaLa, bhayayukta-prANarahita araNapradeza te kAMtAra, AvA saMsAra kAMtAramAM vAraMvAra parAvartana thatA temAM ja bhamato raheze. tethI kahe che - je kAraNathI te prANInA haNanArA, koI evA sAvadha upadezathI * x - ozikAdi AhAra-paribhoganI anujJAthI ema jANavuM ke te kapAvayaniko lokanA agrabhAga rUpe-mokSane prApta karaze nahIM tathA teo sarva padArthone jANavArUpa kevaLajJAna pAmaze nahIM, AnA dvArA jJAnAtizayano abhAva dazavyio. tathA ATha prakAranA karmothI mukta thatA nathI. enA dvArA asiddhi-akaivavAnuM kAraNa kahyuM. parinirvANa-AnaMda, sukhanI prApti tene na pAme. enA dvArA sukhAtizayano abhAva darzAvyo tathA teo zarIra-mananA du:khono AtyaMtika aMta karI zake nahIM, enA dvArA apAya atizayano abhAva darzAvyo. A rIte vicAravuM ke jema sAvadhAnuSThAna parAyaNa, sAvadhabhASI kupAvacanikA mokSe jatAM nathI, tema svayucanA jainasAdhu paNa zikAdi paribhogathI mokSe jatA nathI. tenuM pramANa pratyakSa-anumAna Adi che. jemake pratyakSa pramANa-jIvahiMsA karanAra, cora Adi baMdhanathI mukata thato nathI. tema bIjA paNa duHkhI thAya che. anumAnAdi paNa e rIte vicAravuM. tathA A ja samavasaraNa-Agama vicArarUpa che. te pratyeka jIvane AzrIne ghaTAvavuM, dareka matavALAe samajavuM ane bIjAne samajAvavuM ke hiMsA karavAthI du:kha pAmaze. jeo tatvanA jANakAra che, teo potAnA AtmAtulya sarve jIvone mAnIne ahiMsA pAlana karatA A pramANe bole che ke - badhAM jIvo du:khanA hepI ane sukhanI
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/-/673 icchAvALA che, mATe temane haNavA nahIM ityAdi. temane pUrvokta daMDana Adi bhogavavA na paDe. yAvat teone saMsAra kAMtAramAM bhaTakavuM paDatuM nathI. A rIte kriyAsthAno kahyA. have upasaMhAra karavA mATe pUrvokta kathana saMkSepamAM kahe che- * sUtra-674 - A bAra kriyAsthAnomAM vartatA jIvo siddha-buddha-mukata-parinirvANa yAvat sarva duHkhano aMta karyo nathI - karatA nathI - karaze nahIM. paraMtu A teramAM kriyAsthAnamAM vartatA jIvo atIta-vartamAna ke anAgatamAM siddha thayA che, buddha thayA che, mukta thayA che, parinirvANa pAme che yAvat sarva duHkhono aMta kare che. e rIte te bhikSu AtmArthI, Atmahitakara, Atmagupta, AtmayogI, AtmaparAkramI, AtmarakSaka, AtmAnukaMpaka, AtmaniETaka, AtmA dvArA ja samasta pApothI nivRtta thAya che, - tema huM kahuM chuM. * vivecana-674 : A bAra kriyAsthAnomAM anupazamarUpa - adharmapakSa gaNela che. tethI temAM vartatA jIvo pUrva kALe siddha thayA nathI, vartamAnamAM thatA nathI ane bhAvimAM thaze nahIM. tathA bodha pAmyA nathI, pAmatA nathI - pAmaze nahIM, mukta thayA nathI - thatA nathI - thaze nahIM, nirvANa pAmyA nathI - pAmatA nathI - pAmaze nahIM, duHkhono aMta karyo nathI - karatA nathI - karaze nahIM. 153 have teramuM kriyAsthAna dharmapakSa' kahe che. A teramAM kriyAsthAnamAM vartatA jIvo mokSe gayA che - jAya che - jaze cAvat sarva duHkhono aMta karyo che - kare che karaze. je bhikSu pauMDarIka adhyayanamAM kahyo che te bAra kriyAsthAna varjaka, adharmapakSaanupazamano tyAgI, dharmapakSe sthitaAtmA vaDe ke AtmAthI upazAMta thayelo te. je bIjA apAyothI AtmAne rakSe che te AtmArthI-AtmavAn kahevAya che. ahita AcAravALA, cora Adi AtmavaMta thatA nathI je A loka paralokanA apAyothI Dare che te Atmahita kartA che. jeno AtmAgupta che te arthAt svayaM ja te saMyama anuSThAnamAM parAkrama kare che. AtmayogI te AtmAnA kuzala manapravRttirUpa che - x - sadA dharmadhyAne sthita che. tathA je AtmAne pApathI, durgatigamanAdithI je rakSe te AtmarakSita. durgatigamana hetu choDanAra - sAvadhAnuSThAnathI nivRtta. AtmA dvArA ja anartha parihAra vaDe anukaMpA kare - zubha anuSThAna vaDe sadgatimAM janAro, AtmAne samyagdarzanAdi anuSThAna vaDe saMsArarUpa kedamAMthI choDAve che. tathA AtmAne anarthabhUta bAra kriyAsthAno thakI dUra rahe athavA AtmAne sarva apAyothI dUra rAkhe sarve anarthothI nivRtta thAya. A guNo mahApuruSomAM saMbhave che. zeSa pUrvavat, nayonI vyAkhyA pahelAM pramANe jANavI. - zrutaskaMdha-2 - adhyayana-2- kriyAsthAna''no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 158 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zrutaskaMdha-2 adhyayana-3 AhAra parijJA -- * -- * - * -- * - * -- * -- x bhUmikA bIjuM adhyayana kahyuM, have trIjuM AraMbhe che. teno saMbaMdha A che - karmakSayArthe udhata sAdhue bAra kriyAsthAna choDIne teramuM kriyAsthAna sevIne haMmezAM "AhAragupta' thavuM. dharmanA AdhArabhUta zarIrano AdhAra AhAra che. te mumukSue uddezakAdi doSarahita levo, A AhAra haMmezA joIe, A saMbaMdhathI "AhAraparijJA" adhyayana AvyuM. tenA cAra anuyoga dvAro che. temAM A adhyayana pUrvAnupUrvIthI trIjuM ane pazcAnupUrvImAM pAMcamuM che, anAnupUrvIthI aniyata che. ahIM adhikAre AhAra zuddha che ke azuddha te batAvaze. nikSepa traNa prakAre che - temAM oghaniSpanna nikSepe adhyayana che, nAmaniSpanna nikSepe AhAraparijJA evuM be-padanuM nAma che, temAM AhAra padanA nikSepA mATe niryuktikAra kahe che- [ni.169 thI 177-] 169 thI 177 niyuktino saMyukta vRzya AhAra padano nikSepa pAMca prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, bhAva. temAM nAma, sthApanAne choDIne "dravya-AhAra" kahe che. dravya AhAra-sacitta. Adi traNa bhede che. temAM sacitadravyAhAra pRthvIkAyAdi cha bhede che. temAM sacitta pRthvIkAya-mIThuM vagere rUpa che, akAya te pANI ityAdi. A pramANe mizra ane acitta paNa samajI levuM. vizeSa e ke - prAyaH acitta agnikAya manuSya AhAramAM le che - garama bhAta vagere rUpe jANavA. kSetra-AhAra-je kSetramAM AhAra karAya, utpanna thAya ke vyAkhyAna thAya te athavA nagaranA je dezamAMthI dhAnya, iMdhanAdino upabhoga thAya te. jema ke - mathurAnI nIkaTathI khAvAnI vastu maLe te mathurA AhAra ityAdi - 4 -. bhAva-AhAra-bhUkha lAge tyAre bhaThya AhAranI vastu khavAya te bhAvAhAra. temAM paNa prAye AhArano viSaya jIbhane Adhina che. tethI tIkho, kaDavo, kaSAyelo, khATo, khAro, mITho e cha rasa jANavA. kahyuM che ke - rAtribhojana te tikho yAvat madhura ityAdi jANavo. prasaMge bIjuM paNa le che - 'kharavizada' bhakSya che. temAM paNa garama bhAta yogya che. ThaMDA nahIM. pANI ThaMDu ja levAya. zItaLatA e pANIno mukhya guNa che. dravyane AzrIne bhAva AhAra kahyo. have AhArane AzrIne bhAvAhA-- bhAvAhAra traNa prakAre thAya. AhAraka prANI traNa prakAre AhAra le che. jemake - ojAhA-taijasa zarIra, kArpaNa zarIra sAthe rahIne je AhAra le te, tenA vinA audArikAdi zarIra utpanna na thAya. kahyuM che. - taijasa, kArpaNazarIra vaDe jIvo AhAra le pachI ja yAvat zarIranI niSpatti thAya. tathA- ojAhArI sarve jIvo aparyAptA che. lomAhAra zarIra paryApti thayA pachInA
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/bhUmikA 159 kALe bAhya tvacAnI romarAjI vaDe levAto AhAra che. moDhA vaDe khavAya te kavalAhAra che. te vedanIyanA udaya vaDe cAra sthAno vaDe AhAra saMjJA udbhave che - kahyuM che - cAra rasthAne AhAra saMjJA upaje. DAbA koThAthI, dhAvedanIya karmodayathI, mati [icchA thI ane te viSayanA upayogathI. A traNenuM eka ja gAyA vaDe vyAkhyAna kare che - taijasa ane kAmaNa zarIra vaDe audAkiAdi zarIra thAya ane mizrapaNe je AhAra le te ojAhAra che. koI AcArya kahe che - dArikAdi zarIra pati vaDe thayela paNa indriya, AnapAna, bhASA, mana:5yatithI aparyAptaka hoya ane zarIra vaDe AhAra le te ojAhAra che. tyArapachI tvacA-sparzanendriya vaDe je AhAra levAya te lomAhAra che. prakSepAhAra to mukhamAM koLIyo levo te prasiddha che. - have A AhAra tenA svAmI vizeSathI kahe che - pUrvokta zarIra vaDe je ojAhAra le che, te sarve aparyAptaka jIvo jANavA arthAta tenI badhI pati pUrNa thaI nathI tema jANavuM. bIjI gatimAM jAya tyAre prathama utpatti vigraha gatimAM hoya ke na hoya to paNa utpati deze taijasa kAmaNa zarIra vaDe jema garama ghI-telamAM paDelo loTa ghI pIe tema jIva pudgalone grahaNa kare che. te samayathI pati purI thAya tyAM sudhI ojAhAra kare che. patika jIvomAM koI indriya patithI pati kahe che. koI zarIra payatithI paryAptaka kahe che, tenAthI lomAhAra le che. temAM sparzanendriya vaDe taDakA vaDe ke ThaMDA vAyu athavA pANI vaDe garbhamAM jIva poSAya che, te lokAhAra, prakSepa AhAra to mukhethI khavAya tyAre propAhAra, bAkInA samaye te na hoya. paNa lomAhAra to vAyu AdinA sparzathI sarvadA hoya. te lomAhAra cakSu vaDe dekhAto nathI. te prAyaH pratisamaya vartI che. propAhAra to prAyaH dekhAya che. te niyatakAlika che. jemake devakura-utarakuramAM aSTamabhakAdi AhAra che. paNa saMkhyaya varSa AyuvALAne propAhAra aniyatakAlika che. have propa AhAra koNa kare te kahe che - phakta sparzanendriyavALA pRthvIkAyAdi ane deva, nAkone prakSepAhAra nathI. teo pati purI thatAM sparzanendriya vaDe AhAra kare che, mATe lomAhAsa che. temAM devo manacI kathita zubha pudgalo badhI kAyA vaDe levAya che. nArakone azubha ja Ave che. bAkInA dArika zarIravALA beindriyAdi tiryaMca ane manuSyone prakSepAhAra che. teo saMsAmAM rahelAne prakSepAhAra vinA nibhAva na thAya. kavala AhAra jIbhathI thAya che. bIjA AcArya kahe che. jIbha vaDe je sthULa zarIramAM khavAya te prakSepAhAra che. paNa je nAka, AMkha, kAna vaDe prApta thAya te ghAtarUpe pariName te jahAra che. phakata sparzendriya vaDe laI dhAtarUpe thAya te lomAhAra che. have kALa vizeSane AzrIne 'anAhArakatA" jaNAve che | vigrahagatimAM rahelA, kevalI samuddhAta katAM, ayogI, siddho e aNAhAraka che, bAkInA AhAraka che. teno kiMcit artha A pramANe - utpattikALe vigrahagatimAM, kevaLIne lokapUraNakALe samuThThAta avasthAmAM, ayogIne zailezI avasthAmAM ane siddhone ANAhArakatva hoya che. zeSa jIvo AhAka che. temAM samazreNimAM bhavAMtaramAM 160 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jAya to anAhAraka nathI. jo eka samaya vakazreNimAM rahe to prathama samaye pUrvazarIramAM rahIne AhAra le, bIjA samaye bIjA sthaLe AhAra le, dvirasamaya vakragatimAM traNa samaye utpatti che, temAM madhyama samaye anAhAraka, bIjA samaye AhAraka. traNa samaya vakragatimAM cothA samaye utpattimAM vaccenA be samaya anAhAka, catusamaya utpatti kaI rIte? - x " prathama samaye basanADImAM praveze, bIjA samaye upara ke nIce gamata, bIjA samaye bahAra nIkaLe, cothA samaye vidizAmAM utpanna thAya. pAMca samaya utpattimAM vaccenA traNa samaya anAyAska che, AdhA samaye AhAraka che-x - kevalI samaaAtamAM paNa kAmaNazarIrathI bIjA, cothA, pAMcamAM samaye anAhIka che, bAkInA samaye audAki zarIra sAthe mizra che mATe AhAka. * x * kevalI potAnA AyukSaye sarva yoga nirodha kare tyAre pAMca hUvAkSara bolAya teTalo mAtra kALa che, te anAhAka che. siddha jIvo to zailezI avasthAnA Adi kALathI anaMtakALa paryanta anAhAraka che. have ravAnI vizeSa AzrayI vadhu khulAso kare che - kevalI sivAyanA saMsArI jIvo vigrahagatimAM eka ke be samaya anAhAraka hoya che. ityAdi * x * dvArtha sUkAre adhyAya-2 sUtra-31mAM vilo traNa samaya anAhAka kahyA che. AnupUrvIno udaya paNa utkRSTathI vigrahagatimAM cAra samaya kahyo che. te pAMca samayanI utpattimAM ja thAya. bhavastha kevaLIne samuThThAta vakhate -x * misamaya anAhAka kahyA. siddhane AzrIne anAhAkava-teo zailezI avasthAthI AraMbhIne saMpUrNa siddhakALa paryata anAhAka hovAthI sAdi anaMtakALa anAhAraka kahyA. [ahIM keack-wahAra saMbaMdhI zaMkA-samAdhana vRttikAre noMdhad che, ane teno saMpa karela che, vizeSa jANavA ftvArya TIkA joI zakAya.) 0 zaMkA-kevaLIne ghAtakarma kSaya thavAthI anaMtavIryavathI kavaLa AhAra nA hoya kemake AhAra levA mATenA vedanAdi eke kAraNa temane na hoya, jemake temane vedanIyakarmanI pIDA nathI, vaiyAvacca karavAnI nathI, kevaLI hovAthI Iyapatha doSa nathI, saMyama yayAkhyAta cAstrivALuM che, AyukSayano bhaya nathI, dharmaciMtA karavAnI nathI pachI kavalAhAranI jarUra zI? o samAdhAna-tame Agama jANatA nathI, tatva vicAryuM nathI. AhAranuM nimitta vedanIya karma temane che ja, zuM temanuM zarIra badalAI jAya che ? kevalI AhAra kare kemake - paryAptapaNuM che, vedanIya udaya che, AhAra pacAvavA mATe taijasa zarIra che, AyuSya che * x * ghAtikarma kSayathI jJAna thAya che te sAcuM paNa te jJAna vedanIyathI utpanna bhUkhane kaI rIte roke ? ke jethI bhUkha na lAge. vaLI anaMtavIrya hovA chatAM AdhA vedanIyathI utpanna pIDA to rahe che. AhAra levAthI kaMI bagaDatuM nathI ! A AhAra AsaktithI nahIM, paNa AtmazaktinA AvikaraNa mATe che. kevalIne sAtA udaya mAphaka asAtA udayanuM nivAraNa paNa nathI, te to aMtarmuha badalAtI rahe che. vaLI tIrthakarane nAmakarma bAMdhela devane cha mAsa sudhI atyaMta sAtA vedanIyano udaya
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 23/bhUmikA 161 che, te jema bAdhAne mATe nathI tema kevalIne khAvAnuM paNa nivAraNa thAya tema nathI. vaLI bhUkha lAgavI te mohanIyakarmano vipAka nathI, paNa bhUkhanA vipAkanA pratipakSAnI nivRti che. * * * * * * * * * * * kSadhA vedanIya to roga, ThaMDI, tApanI mAphaka jIva pudgala vipAkIpaNAthI vAsanA dUra karavA mAtrathI bhUkha dUra na thAya kemake bhUkha mohasaMbaMdhI vipAka nathI. "jagata upakArI tIrthakarane anaMtavIrya hovAthI tRSNArahita thayA pachI khAvAnI zuM jarUra che ?" evo prazna ja nirarthaka che. chavAstha avasthAmAM paNa tIrthakara viziSTa vIryavAnuM ja hoya chatAM khAya ja che ne? te AhAra dIrdhakALanuM Ayu che mATe zarIranA rakSaNArthe ja levAno che. A uparAMta kevalIne vedanIyakarmanA udayamAM agiyAra parISaho to hoya ja che. bAkInA agiyAra jJAnAvaraNIya Adi janita ja dUra thayA che. te mujaba kevalIne AhAra levAnuM siddha thAya che. A parISahomAM bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI, DAMsa macchara, nagnatA, arati, strI, caya, niSadhA, zayyA, Akrosa, vadha, yAcanA, lAbha, roga, tRNasparza, mala, sakAra-puraskAra, prajJA, ajJAna ane zani e bAvIza parISaho mumukSo sahana karavAnA che. temAM jJAnAvaraNathI utpanna te prajJA, jJAna che. darzanA mohanIyathI darzana che, aMtarAyathI alAbha parISaha che. cA>>i mohanIyathI nagnatA, arati, strI, nipadhA, Akoza, yAcanA ane sakArapuraskAra che. A agiyAra parISaho kevaLIne na hoya kemake tenA kAraNabhUta karmono kSaya thayo che. kAraNanA abhAvamAM kAryanI utpatti na hoya. paNa bAkInA 11-parISaho vedanIyakarma hovAthI vidhamAna che. te A pramANe - bhUkha, tarasa, ThaMDI, tApa, DAMsamacchara, carcA, zayyA, vadha, roga, vraNasparza ane mala. A agiyAra kevalIne paNa vidhamAna che tethI kevalIne bhUkha saMbhave che. maNa anaMtavIryapaNAthI teo AkuLavyAkuLa na thAya. vaLI A niSkitAryA niprayojana ja pIDA sahetA nathI. temaja "kevaLI hovAthI temane bhUkhathI pIDA bAdhA na kare' ema bolavuM paNa yogya nathI. - x * x - jema kevalajJAna utpatti pUrve khAvAnuM svIkAryuM che, tema kevaLajJAna thayA pachI paNa te ja dArika zarIra AhArAdi vaDe poSavA yogya che. pahelA tIrthakaranI apekSAe deza uNa pUrvakoTikALa kevaLInI sthiti kahI che. to tevAne saMbhavita AyukALamAM audArika zarIranA nibhAva mATe propAhAra paNa hovo joIe. kahe che ke - taijasa zarIra vaDe mRdu karela levA yogya dravyane svaparyApti vaDe pariNamAvelAne pariNAmanA krama vaDe dArika zarIranuM baMdhAraNa thAya che, te nibhAvavA vedanIya karmodayathI bhUkha lAge che. A badhI sAmagrI kevalImAM saMbhave che. to pachI te kema AhAra na le? - x - vaLI ghAtakarma sAthe bhUkhane saMbaMdha nathI --x-x - A rIte saMsAramAM rahelA jIvo vigrahagatimAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI traNa samaya, bhavastha kevalI samuThThAtamAM traNa samaya ane zailezI avasthAmAM aMtamuharta anAhAraka hoya che. siddhanA jIvo sAdi anaMtakALa anAhAraka che. dhe prathama AhAra kayA zarIra vaDe kare che, te kahe che - teja ke tejamAM thayela te taijasa [4/11] ane kAmaNa zarIrathI AhAra kare che. A taijasa-kArpaNa zarIra saMsArabhramaNa paryA jIvane kAyama rahe che. A be zarIro vaDe bIjI gatimAM jatA jIvo prathama AhAra kare che. pachI audArika mitra ke vaikriyamizra je zarIra racAya tenA vaDe AhAra kare che. pachI dArika ke vaikriya zarIra vaDe AhAra kare che. [ni.178-] have 'parijJA" padano nikSepa kare che. temAM nAma, sthApanA, dravya ane bhAva cAra bhede parijJA kahI che, temAM paNa nAma, sthApanA gauNa hovAthI tene choDIne dravya pratijJA batAve che - dravyanI ke dravyathI parijJA te dravya parijJA. te mukhyatAe sayid, aciva, mizrabhede traNa prakAre che. bhAva parijJAmAM be bhede-jJaparijJA ane pratyAkhyAna parijJA. bAkInA noAgamacI jJazarIra, bhavya zarIra, tadhyatirikta bhedo "zaaparijJA" adhyayana [AcArAMgamAM che te mujaba jANavA. - have - X -sUtra kahe che-- * sUtra-675 - mi-65 thI 68nI vRtti sAthe che.] meM sAMbhaLela che, te AyuSyamAna bhagavaMte Ama kahyuM che - A pravacanamAM AhAraparijJA" nAmaka adhyayana che. teno artha e che - A lokamAM pUva'di dizAmAM satra cAra prakAranA bIjakAyavALA jIvo hoya che - jemake - aNabIja, mUlabIja parvabIja kaMdhabIja. te bIjakAyika jIvomAM je jevA prakAranA bIjathI, je-je avakAzathI utpanna thavA yogya che, te-te rIte utpanna thAya che. e rIte keTalAMka bIjakAyika jIva pRedIyonika, pRdI saMbhava, pReNI vyakrama che. tadyonika, tasaMbhavA, tabukama jIva kamavaza thaI kramanA nidAnathI ja vRddhigata thaI, vividha yonivALI pRedImAM vRkSapaNe utpanna thAya che. te jIvo te vividhayonika pratInI cikAzano AhAra kare che. te jIvo pRthavI-apa--vAyu-vanaspati zarIrano AhAra kare che. te jIva vividha prakAranA basa-sthAvara jIvonA zarIrane Acitta kare che. te pUrve hArita te zarIrane vidhvasta karIne tvacA vaDe AhAra karIne svazarIrarUpe pariNamAve che. te pRthvIyonika 9NAnA bIjA zarIro paNa vividha prakAranA - varNa-gaMdha-rasa-sA-saMsthAna saMsthita tathA anekavidha yugalonA banelA hoya che. te jIvo kamoMdaya mujaba utpanna thAya che, ema kahyuM che. * sUtra-636 - sima-675 thI 687 vRtti sAthe che.) have tIkizrI kahe che ke koI jIva vRkSayonika, vRkSamAM sthita, vRkSamAM vRddhi pAme che. e rIte temAM utpanna, temAM sthita, temAM vRddhigata jIvo kamane vaza thaI, kamanA kAraNe ja tyAM vRddhi pAmI pRvIyonika vRkSomAM vRkSarUpe utpanna thAya che. te jIvo te pRvIyonika vRkSonA stano AhAra kare che. te jIvo pRthvIay-du-vAyu-vanaspati zarIrano AhAra kare che. te vividha gasa-sthAvara jIvonA zarIrane acita kare che. teo dhvasta karelA, pUrve AhArita tathA tvacAthI AhArita zarIrane vipariNAmita karIne potAnA samAna svarUpamAM pariNata kare che. te vRyonika vRkSonA aneka prakAranA varga-gaMdha-spaNavividha saMsthAnA
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|-I676 163 saMsthita bIja zarIra paNa hoya che, je aneka prakAranA zarIra pagalothI vikurvita hoya che. te jIva kamane vaza thaIne utpanna thAya che, tema kahyuM che. * sUtra-637 :- sU635 thI 683nI vRtti sAthe che.) have tIrSakazrI kahe che ke - keTalAMka jIvo vRkSayonika, vRkSamAM sthita, vRkSAmAM vRddhi pAme che. te vRkSamAM utpanna, vRkSamAM sthita, vRkSamAM vRddhigata jIvo kamavaza thaI, kamanA kAraNe vRkSAmAM utpanna thaIne vRkSAyonikamAM vRkSapaNe utpanna thAya che. te jIvo te vRAyonika vRkSonA rasano AhAra kare che. te jIvo pRthvIAy-vAyu-du-vanaspati zarIrano AhAra kare che. basa-sthAvara prANInA zarIrane acitta kare che, parividhvasta tathA pUrve AhArid, vacAthI AhAsti zarIrone cAvIne potAnA rUpe pariNata kare che. te vRkSayonika vRkSonA zarIra vividha varNavALA yAvata te jIvo karmone vaza thaIne utpanna thAya che, ema kahyuM che.. * sU-638 - sima-675 thI 687nI vRtti sAthe che. have tIkarI vanaspati jIvonA bIjA bheda paNa kahe che - keTalAMka jIva vAyonika, vRkSAmAM sthita, vRkSamAM vRddhi pAme che. te vRkSamAM utpanna, vRkSamAM sthita, vRkSamAM vRddhigata jIvo karmane vaza, karmonA kAraNe temAM utpanna thaIne vRAyonika vRkSomAM mULa-kaMdaskaMdha-tvacA-zAkhA-pravAla-pa-pupa-phaLa-bIjarUpe utpanna thAya che. te jIvo te vRkSonika vRkSonA sano AhAra kare che, te jIvo pRdI yAva4 vanaspati zarIrano AhAra kare che. anekavidha saMsthAvara prANInA zarIrane acitta kare che. pariviMA zarIrane yAvatu potAnA samAna parINamAvIne te vRAyonikanA mUla-kaMda cAvatu bIjonA bIja paNa zarIra banAve che, je vividha varNa-gaMdha yAvata vividha zarIra pudgalathI banelA hoya che. te jIvo kamane vaza tyAM utpanna thAya che, tema kahyuM che. * sUtra-679 :- sUma-635 thI 68NanI vRtti sAthe che.] have tIrthakarazI vanaspatinA bIja bheda paNa kahe che - keTalAMka jIvo vRkSayonika, nRsthita, vRkSAmAM vRddhi pAme che. te vRkSamAM utpanna, vRkSamAM sthita, vRkSAmAM vRddhigata jIvo kamane vaza, karmonA kAraNe temAM utpanna thaIne vRkSayonika vRkSomAM "adhyArUha"rUpe utpanna thAya che. te jIvo te vRkSayonika vRkSonA rasano AhAra kare che. te jIvo pRedI AdinA zarIrano AhAra karI cAvatu potAnArUpe paNimAve che. te vRkSayonika adhyArUhanA bIjA paNa zarIro vividha vaNavALA cAvat kahelA che. * sUjha-68o - sima-65 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.] have tIrSakazrI kahe che : keTalAMka jIvo adhyArUha yonika, adhyArUha sthita, adhyArUhamAM ja vRddhi pAme che. yAvata karmonA kAraNe tyAM utpanna thaI vRkSayonika adhyArUmAM dayArUe vRkSarUpe utpanna thAya che. te jIvo te vRkSonika AdhyAhanA sano AhAra kare che. te jIvo pRnI Adi zarIrane mAvaThuM svarUpe 164 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra pariNAve che. te vRkSayonika adhyArUhanA bIja paNa zarIro vividha varNavALA cAvat kahelA che. * sUtra-681 - sujha-675 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.] have tIrSakazrI kahe che ke ahIM keTalAka jIvo adhyArUha vRkSayonika adhyArohamAM sthita yAvat karmonA kAraNe tyAM utpanna thaIne AdayArUha vRkSayonikamAM adhyArUDhapaNe utpanna thAya che. te jIvo te adhyArUhayonikanA adhyArUhanA rasano AhAra kare che. te jIvo pratI, apa Adi zarIrano AhAra karIne yAvatuM svarUpe parisamAve che. bIjI paNa te adhyArUhayonika dayArUhanA vividha varNavALa zarIra yAdd kahyA che. * sUtra-682 - sima-635 thI 68eetii vRtti sAthe Apela che.] have tIrthakarazrI kahe che - keTalAMka jIvo adhyArUhayonika, AdhyArUha saMbhava yAva4 kamoMnA kAraNe temAM utpanna thaIne AdayArUha yonikamAM adhyArUha mula yAvatu bIjarUpe unna thAya che. te jIvo adhyArUhayonika adhyArUha vRkSanA sano AhAra kare che yAvatu bIjA paNa te adhyArUhayonika mUla yAvat bIja AdinA zarIro yAvat kahyA che. * sUtra-683 :- sU 75 thI 68.7nI vRtti sAthe Apela che.] have tIkI kahe che . keTalAMka jIvo pReNIyonika, pRSImAM sthita yAvat vividha yonika pradImAM tRNapaNe unna thAya che. te jIvo vividha yonika pRedInA sAno AhAra kare che. yAvata te jIvo kamane vaza utpanna thAya che, tema kahyuM che. * sUtra-684 :- sima-65 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.) A pramANe keTalAMka jIva tRNomAM tRNarUpe utpanna thAya che, vagere. * sUtra-685 - sijha65 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.) e pramANe tRNonikamAM vRNapaNe utpanna thAya che. tRNayonika vraNa zarIrano AhAra kare che. cAvatuM ema kahyuM che. tathA tRNayonika tRNamAM mULa yAva4 bIjapaNe utpanna thAya che. yAvatu ema kahyuM che. e rIte auSadhinA paNa cara AlApako che, haritanA paNa cAra AlApaka kahelA che. * sUga-686 : have tIrthakarazI kahe che . A jagatamAM keTalAMka jIvo pRvIyonika, pRdhImAM sthita, pRadImAM vRddhi pAme che. jIvata karmonA kAraNe tyAM utpanna thAya che. te vividha yonika mRtImAM Aya-vAya-kAya-kUhaNa-kaMduka-upehaNI-nirveeNI-sacchachaga-svAsaNika ane kura nAmaka vanaspatirUpe utpanna thAya che. te jIvo te vividha yonika pRaNInA stano AhAra kare che. te jIvo pRdI Adi zarIrano AhAra kare che. yAvata bIja paNa te pRvIyonika Aya yAvata krura vanaspati zarIra je nAnA vaniALA yAvata kahyA che. A eka ja AlAno che, bIjI traNa nathI have evuM kahe che. keTalAMka jIvo udakaunika, udaka sthita yAvat karmonA
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|-I686 165 kAraNe tyAM utpanna thaIne vividha yonika udakamAM vRkSarUpe utpanna thAya che. te jIvo te vividhayonika udakanA rasano AhAra kare che. te jIvo pRnI Adi zarIrano AhAra kare che yAvata bIja paNa te udakayonika vRkSa zarIro vividha vaNanA cAvatu kahyA che. jema pRedIyonika vRkSAnA cAra bheda che tema AdhyArUhanA, tRNanA, auSadhinA, haritanA pratyekanA cAra-cAra AlApako kahevA. have kahe che ke - keTalAMka jIvo udayaunika, udakasthita yAvata karmonA kAraNe tyAM utpanna thaIne vividha yonika udakamAM udaka-avaka-inagovALa-kauMbukahaDakaseraga-kacchabhANitaka-utpala-paSI-kumuda-nalina-subha-saugaMdhika-pauMDarIkamahApoMDarIka-zatatra-saharA-hA-koMkaNaaraviMda-tAmasa-bhisamuNA-puraprA#ibhagarUpe utpanna thAya che. te jIvo tyAM vividhonika udakanA rasano AhAra kare che, te jIvo pradI Adi zarIrano AhAra kare che yAvatuM bIja paNa te udakaronika udaka-cAvata pukarAkSibhaga vividha varNAdi zarIra cAvata kahyA che. * sUtra-687 :- -67pa thI 68nI vRtti sAthe che.) have pachI kahe che ke A lokamAM keTalAMka jIvo-pRvIyonika vRkSomAM, vRkSayonika vRkSomAM, vRkSayonika mULa cAvatu bIjomAM, vRkSayonika adhyArUhamAM, adhyArUhayonika adhyArUhomAM, adhyArUhayonika mUla yAvatu bIjomAM, pRthvIyonika tRNomAM, vRSayonika tRNomAM tRNayonika mUla yAvatu bhIjomAM, e rIte auSadhinA ane haritanA traNa-traNa alAvA che. pRedIyonika aya, kAya cAvatu kramAM, udaka yonika vRkSomAM, vRkSAyonika vRkSomAM, vRkSonika mUla cAvatuM bhIjomAM, e rIte azarUhanA, tRNanA, auSadhinA, haritanA traNa-traNa AlAvA che. udakonika udaka-avaka cAvata mukararakSibhagomAM basa-prANarUpe utpanna thAya che. jIvo te pRetI-uda-vRkSa-AdhyArUha-tRNa-auSadhi ane haritayonika vRkSomAM vRkSa, AdhyArUha, vraNa, auSadhi, harita, mUla, cAvatuM bIja, ya-kAya rAvatuM phUra udaka-jAvaka yAvata purAkSibhaNa vanaspatinA rasano AhAra kare che, te jIvo pRadI AdinA zarIrano AhAra kare che, yAvatu bIja paNa te mU-kaMda vAva bIja yonika, Aya-kAya yAvatakUsyonika, udaka-avaka yAvata pukAThThibhaga yonika trasajIvonA nInA varNAdi zarIra cAvata [tI ivavilA che. - vivecana-635 thI 687 : sudhamasviAmI jaMbusvAmIne uddezIne kahe che - te AyuSyamAna bhagavaMte A kahyuM che, te meM sAMbhaLela che jemake - A "AhAparijJA" adhyayana che, teno A artha che - pUvadi dizAmAM, uMca-nIce ane khUNAmAM ema sarvalokamAM rahenArane AzrIne bhAvadizAonA AdhArarUpa A loka che. temAM cAra 'bIja' e ja kAya che, te bIjanA samutpatti bheda cAra che. te A pramANe - jenA agra bhAge bIja utpanna thAya te - tala, tAlI, sahakArAdi ke zAlI Adi athavA agrabhAga te utpatinA 166 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kAraNarUpe che koraMTa Adi apUbIja che. tathA mUlabIja te Adu vagere che, paIbIja te zeraDI Adi che, skaMdhabIja te salakI Adi che. nAgArjanIyA kahe che - vanaspatikAyane pAMca prakAre bIjotpatti che. te A rIte - agra, mUla, poraDakha, gaMdha, bIraha. A sivAya chaTho yokendriya samRddhima bIja paNa kahyo che. jema vanamAM vividha harita udabhave che. taLAvamAM kamaLo thAya che. [have mULasUtramAM AgaLa kahe che-]. te cAra prakAranI vanaspatikAyanA utpatikAraNa je bIja che, teno te bIja sAtheno saMbaMdha che. sArAMza e ke - zAlinA aMkurAnuM utpatti kAraNa zAlibIja che. e pramANe bIje paNa jANavuM. bIja je sthAne vAve te utpatti sthAna che, athavA bhUmipANI-kALa-AkAza-bIjano saMyoga avakAzAnusAra grahaNa karavo. e rIte bIja ane avakAza pramANe A jagatamAM je koI satva che, te tathAvidha kamoMdayathI vanaspatimAM utpanna thAya che te vanaspatimAM utpanna thAya to paNa pRvIyonika che. ahIM pRthvIne kAraNarUpe kahI kemake jo pRthvIno AdhAra na hoya to bIja ugI ja na zake. jema zevALa AdinuM utpatti sthAna pANI che, tema vanaspatinA bIjane pRthvIno AdhAra che, pRthvImAM utpati saMbhave che. evuM kahevA mAMge che ke - te temAM utpanna thAya che, tema nahIM temAM rahe paNa che. tathA pRthvImAM ja tenuM phelAvuM te pRthvI-culkama che arthAt pRthvImAM ja tenI uMce javArUpa vRddhi thAya che. A pramANe tenI utpatti, saMbhava ane vRddhi batAvIne bIjuM kahe che - tevuM vanaspatikAyamAM utpanna thavAnA karmathI prerAIne te ja vanaspatimAM - te ja pRthvImAM jAya che te vapana kahevAya. te-te karmane vaza thaI vanaspatimAM janmIne pharI te ja vanaspatimAM utpanna thAya che. bIje sthAne vAvIne koI bIjA sthAne utpanna na thAya. - X - X - vaLI te jIvo karmanA kAraNe kheMcAyelA te pRthvImAM athavA vanaspatikAyamAM utpanna thaIne vividha yonimAM pRthvImAM ke chakAyomAM utpatti sthAnarUpa sacita, acita ke mizramAM che. temAM koI zeta, kRNAdi varNa, tikatAdi se, surabhi Adi gaMdha, mRdukarkazAdi sparza ityAdi ghaNAM prakAranI bhUmimAM vRkSarUpe vividha rIte utpanna thAya che. vanaspatikAyanA jIvo tyAM utpanna thaIne pRthvInI bhInAzane cuse che, te ja temano AhAra che, te pRthvIzarIrano AhAra karatA pRthvIne pIDA ApatAM nathI. e rIte apa-du-vAyu-vanaspatikAyamAM paNa jANavuM. ahIM pIDA anutpAdane A daTAMta che , jema aMDaja jIvo mAtAnI uNatAthI vadhe ane garbhamAM AhAra levA chatAM mAtAne bahu pIDA karatA nathI. ema A vanaspatikAyika pRthvInI bhInAza cUsavA chatAM, pote utpanna thavA chatAM bahu pIDA karatA nathI. utpanna thaIne vRddhi pAmatA asadeza varNa, rasAdi yukta hovAthI thoDI bAdhAM utpanna paNa kare che. e rIte jamIna ke AkAzamAM rahela pANIne pIe che, tathA agninI bhasmAdi le che, vAyu paNa grahaNa kare che. vadhuM zuM kahIe ? vivigha basa-sthAvara prANInA je
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/3/-/675 thI 687 167 zarIra, tyAM utpanna thatAM potAnI kAyA vaDe tene acitta kare che. athavA jIrNa thayela pRthvIkAyAdi zarIrane kaMIka acitta ane kaMIka patiApita kare che. te vanaspatikAyanA jIvo A pRthvIkAyAdinA te zarIrane pote upayogamAM le che, te pRthvIkAyAdi vaDe utpatti samaye svakAyarUpe pariNamAvela che, te vanaspatijIva tyAM utpanna thatA ke utpanna thaIne tvacA vaDe AhAra le che, pachI sva zarIrarUpe pariNAve che, pachI te zarIne svakAya sAthe sva-rUpe meLavI de che. bIjA zarIro paNa mULa, zAkhA, prazAkhA, patra, puSpa, phaLAdi che, te pRvIyonika vRkSo vividha varNanA che, jemake - skaMdhano varNa judo, mUlano judo e rIte che. A pramANe vibhinna zarIra pudgala grahaNathI thAya che. tethI vividha rasonA vIrya vipAkavALA judA judA pudgalo laIne surupa-kurupa saMsthAnavALA, dRDha ke DhIluM saMhanana, kRza ke sthUla skaMdha thAya che. A pramANe judA judA zarIro vikurtIne rahe che. keTalAMka zAkyAdi vanaspati Adi jIvo nathI tema kahe che, tenA niSedha mATe kahe che, te vanaspatimAM utpanna jIvo che - ajIva nathI. kemake upayoga jIvonuM lakSaNa che, temanAmAM paNa AzrayathI uMce javuM AdimAM upayoga dekhAya che. tathA viziSTa AhArathI tenA zarIranI vRddhi-hAni dekhAya che - x - chedelI vadhavAthI, chAla ukheDatA nAza thavAthI, AdithI vanaspati jIva che, te siddha che. - x - x - arihaMtanA matane mAnanAro vanaspatinA jIvatvano asvIkAra na kare. - x - te jIvo vanaspatimAM tevA karmone lIdhe utpanna thAya che. te A pramANe - ekendriya jAti, sthAvara nAma, vanaspati yogya Ayu vagere. te karmodayathI tyAM utpanna thayelA kahevAya che, kALa ke Izvare mokalela nahIM, ema tIrthaMkare kahela che. A rIte pRthvIyonika vRkSo kahyA, have temAM bIjA jIvo utpanna thAya che, te kahe che- tIrthaMkaroe AvuM kahyuM che athavA te vanaspati saMbaMdhe bIjuM paNa AvuM kahyuM che ke - A jagamAM keTalAMka jIvo tevA karmonA udaye vanaspati yonimAM janme che, ahIM je pRthvIyonika vRkSomAM kahyuM, te ahIM vRkSayonika vanaspatimAM paNa badhuM kahevuM cAvat - tIrthaMkare kahela che. have vanaspatinA avayavone AzrIne kahe che - have pachI je kahyuM te darzAva che - A jagamAM koIka tevA karmodayavartI vRkSayonika jIvo hoya che. tenA avayavanA Azrita hovAthI te paNa vanaspatirUpe bIjA jIvo ja gaNAya che tathA mukhya eka vanaspatijIva AkhA vRkSane vyApIne rahelo che, tenA bIjA avayavomAM mULa, kaMda, skaMdha, chAla, DALI, pravAla, patra, puSpa, phaLa, bIjarUpa daza sthAnomAM jIvo utpanna thAya che, te tyAM utpanna thatAM vRkSasonika, vRkSodbhava, vRkSamAM vyutkramelA kahevAya che. bAkI pUrvavat jANavuM. ahIM pUrve cAra sUtro kahelAM che, te sUtro A pramANe jANavA - [1] vanaspati pRthvI Azrita che, [2] tenuM zarIra akAyAdi zarIsno AhAra kare che. [3] te vadhIne AhAra kareluM zarIra acitta ane nAza karIne potAnArUpe banAve che. [4] bIjA paNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 pRthvIyonika vanaspatinA zarIro pote mULa, kaMda, skaMdha Adi judA judA varNavALA thAya che. tema ahIM paNa vanaspatiyonika vanaspatinA evA ja viSaya batAvanArA cAra prakAranA sUtro yAvat - 4 - karmopa5nnaka che, sudhI samajavA. have vRkSo para utpanna vRkSone AzrIne kahe che - A paNa tIrthaMkare kaheluM che - keTalAMka jIvo vRkSayonika hoya che je pRthvIyonika vRkSo jyAM che, te vRkSanA bhAgarUpe bIjA vRkSo utpanna thAya che, te eka vanaspatinA mULathI AraMbha ane upacayanuM kAraNa hovAthI te vRkSayonika kahevAya che athavA je pUrve mULa-kaMda Adi daza sthAnavartI kahyA te vRkSa yonika jANavA. - 4 - karmopAdAna kAraNe upa-upara vadhe che, te adhyArUhavRkSa upara thayelA vRkSo kahevAya che. jemake vRkSa paranI vela Adi- x -. tene AzrIne bIjA vanaspatikAya jIvo te vRkSonika vRkSomAM utpanna thAya che. ahIM paNa pUrvavat cAra sUtro jANavA - [1] vRkSayonika vRkSomAM bIjAM adhyArUho utpanna thAya, [2] te tyAM utpanna thaIne svayonibhUta vanaspatino AhAra kare, tathA pRthvI Adi zarIrano AhAra kare, [3] AhArita zarIrane acitta, vidhvasta karI svakAyarUpe pariNamAve, [4] temAM rahelA bIjA avayavone vividharUpe banAve. A badhAM jIvo tyAM svakRt karmopannA che tema kahyuM che, A paheluM sUtra. bIjuM A che - pUrvokta vRkSayonika vRkSomAM adhyArUha kahyA. tenA dareka bhAgamAM vadhIne puSTi karanArA vRkSo para ugelI vanaspatirUpe je utpanna thAya che te jIvo svayonibhUta zarIrano AhAra kare che. tyAM bIjA paNa pRthvI Adi zarIrano AhA kare che. bIjA adhyArUhasaMbhavA, adhyArUha jIvonAM vividha varNa AdinA zarIro bane che. 168 trIjuM sUtra A pramANe - 4 - kaTelAMka jIvo adhyArUha saMbhavamAM adhyArUha thaIne adhyArUhapaNe utpanna thAya che. te adhyArUhayonika adhyArUha je zarIro che tene khAya che bIjA sUtramAM vRkSayonika adhyArUhanA je zarIro che tene bIjA adhyArUha jIvo khAya che. trIjA sUtramAM adhyArUhayonika adhyArUha jIvonA zarIro samajAvA eTaluM vizeSa che. A cothuM sUtra A pramANe - - 4 - keTalAMka jIvo adhyArUhayonika adhyArUha vRkSomAM mULa, kaMda, skaMdha Adi dazarUpe utpanna thAya che. te tevA prakAranA karmovALA che tema kahyuM - x ". have vRkSa vyatirikta zeSa vanaspatikAyane AzrIne kahe che - 4 - keTalAMka jIvo pRthvImAM utpanna thaI, pRthvImAM sthira thaI, pRthvImAM vadhe che, vagere jema vRkSamAM cAra AlAvA kahyA, tema tRNamAM paNa jANavA. te A che - vividha pRthvIyonimAM tRNapaNe utpanna thAya che, pRthvI zarIrane khAya che, bIjuM pRthvIyonikamAM tRNamAM utpanna thaI, tRNa zarIrane khAya che. trIjuM tRNayonika tRNamAM utpanna thaI tRNayonika tRNa zarIrane khAya che. cothuM tRNayonika tRNa avayavomAM mULa Adi daza prakAre utpanna thaI tRNa zarIrane khAya che. A rIte auSadhi Azrita cAra AlAvA kahevA. vizeSa ke tyAM 'auSadhi' zabda kahevo. e rIte 'hati' Azrita cAra AlAvA kahevA. 'kuhaNamAM eka AlAvo
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2|3|-I675 thI 687 169 kahevo, kemake kuhaNa yonimAM bIja jIvonI utpatino abhAva che. ahIM A vanaspati vizeSane loka vyavahArathI jANavA athavA 'pratApanA' sUtrathI jANavA. ahIM badhAM bhedo pRthvIyonikavaNI pRthvIne AzrIne kahyA. sthAvakAsamAM vanaspatinuM spaSTa caitanyalakSaNa hovAthI pahelA batAvyA. have kAyika vanaspatinuM svarUpa kahe che- jinezvare kahela che ke - keTalAMka jIvo tevA karmonA udayathI jemanI yoni udaka [pANI] che, temAM utpanna thAya che, temAM sthira thAya che cAvat karmanA kAraNe tenI vRddhi thAya che. te karmavaza vividha udakayonimAM vRkSarUpe utpanna thAya che. je jIvo udakayonika vRkSarUpe utpanna thAya te udaka zarIrane khAya che. te sivAya pRthvIkAyAdi zarIrane khAya che. bAkI pUrvavatu. jema pRvIyonika vRkSonA cAra AlAvA che, tema udakayonika vRkSonA paNa cAra AlAvA che. paNa te vRkSo para utpanna vRkSano eka ja AlAvo jANavo. kemake udakAkRti vanaspati zevALa Adi para bIjA vRkSa ugavA asaMbhava che. A udakAzrita vanaspatimAM kalaMbuka, haDa Adi lokavyavahArathI jANavA. have bIjA prakAre vanaspati AzrIne traNa AlAvA kahe che-- - pRthvIyonika vRkSo, vRkSayonika vRkSo tathA vRkSayonika mUla Adi thakI je utpanna vanaspatikAyika jIva jANavA. A pramANe vRkSAyonimAM adhyArUha tathA adhyArUhayonika mUla vagerethI jIvo utpanna thAya che A rIte anya tRNa Adi ane udakayonika paNa jANavA. A rIte pRthvIyonika ane udakayonika vanaspatinA bhedone batAvIne tenA anuvAda vaDe upasaMhAra karatA kahe che te vanaspatikamAM utpanna jIvo pRthvIyonika tathA udakavRkSa adhyArUha tRNa auSadhi harita yonika vRkSo vAvata je cIkAzano AhAra kare che tema kahyuM che. tathA basa pANInA zarIrane khAya che, te paNa kahyuM. e rIte vanaspatikAyikanuM caitanya svarUpa batAvyuM. bAkI pRthvIkAyAdi cAra ekendriya have anukrame kaheze. paNa vacce trasakAyane kahe che. te nAka Adi cAra bhede che. temAM nAko anumAnathI svIkAravA. jema-dukRta karmanA phaLa bhogavanArA keTalAMka che, te grahaNa karavA. nArakono AhAra ekAMta azubha pudgalathI banelo che, teo ojAhAra kare che, prakSepAhAra nahIM. devo paNa bAhulyana anumAnagaNya che. teono AhAra zubha, ekAMta ojAhAra che. te Abhoga-anAbhoga baMne rUpe hoya. anAbhogakRta pratisamayavartI che, AbhogakRta jaghanyathI ekAMtare, utkRSTathI 33,000 varSa che. have manuSyono AhAra kahe che * sUtra-688 - have tIrthasthI kahe che ke - manuSyo aneka prakAranI che. jemake - karmabhUmija akarmabhUmija, aMtadvapa tathA Arya, maheccha. teo yathAbIja, yA avakAza strI-puruSanA kavi me-gunanimittathI yonimAM saMyogAnusAra um thAya che. tyAM te baMnenA rasano AhAra kare che. tyAM te jIva mI, puraSa ke napuMsakapaNe utaer thAya che. te jIvo mAtAnI ja ane pitAnuM vIrya, te baMne paraspara maLavAthI malina ane dhRNita che, teno pahelA AhAra kare che. tyArapachI mAtA je anekavidha vastuno AhAra kare che tenA ekadezarUpa ojAhAra kare che. kramazaH vRddhi pAmI paripakava banI, mAtAnI kAyAthI nIkaLatA [janmai] koI bI, koI purai, koI napuMsakapaNe janme che. te jIva bALakarUpe mAtAnA dUdha ane ghIno AhAra kare che. anakame vRddhi pAmIne bhAta-aDada tathA gasa-sthAvara prANIno AhAra kare che. te jIva pRvIzarIra dine yAvatu potAnA rUpe pariNamAve che. te karmabhUmija Adi manuSyonA zarIra aneka vAkya hoya che. ema kahyuM che. * vivecana-688 : pUrve kahyuM che - jemake - Aryo, anAryo ane karmabhUmija, akarmabhUmija Adi manuSyonI vividha yonikanA svarUpane have batAve che - temanA strI, puSa, napuMsaka evA traNa bhedo che. je temanuM bIja-strInuM lohI ane puruSanuM vIrya, te baMne paNa avidhvasta hoya, vIrya vadhu hoya to puruSarUpe ane lohI vadhu hoya to rumIrUpe ane baMne samAna hoya to napuMsakarUpe bALaka janme che. tathA je jeno avakAza-mAtAnI kukSiudara Adi che. temAM paNa DAbe paDakhe strI ane jamaNe paDakhe purapa tathA ubhayAzrita hoya to napuMsaka thAya che. ahIM avivasva yoni, avidhvastabIja e cAra bhAMgA che. temAM pahelAM bhAMge ja bALakanI utpattino avakAza che, bIjA traNamAM nathI. ahIM strI-puruSane vedodaya thatAM, pUrva kana ilIdhe samAgamano abhilASa-maithunano udaya thatAM * x * paraspara saMyogathI te zaka ane lohI ekaThAM thatAM tyAM aneka jaMtuo jasa-kArpaNa zarIra sAthe - X* AvIne tyAM utpanna thAya che. - x *x - zrInI uMmara-55-varSanI ane puruSanI-33-catAM temanI zakti nAza pAme che. tathA 12-muharta sudhI lohI ane vIrya sacita rahe che, pachI nAza pAme che. - x - tyArapachI jIvo mAtA-pitAnA rasano AhAra karI, svakarma vipAkathI strI, puraNa ke napuMsaka bhAve utpanna thAya che. strInI kukSimAM pravezIne uttakAle strIe karela AhArano rasa khAya che. * x - e rIte te jIvanI anukrame niSpatti thAya che. * x * A kramathI mAtAno AhAra ane ojathI mizra evo lomAhAra kare che. e rIte anukrame vRddhi pAmIne garbha paripakava thatAM mAtAnI kAyAthI chuTo paDIne yoni vATe bahAra nIkaLe che. te tathAvidha karmodayathI koI strIpaNe, koI puruSapaNe, koI napuMsakapaNe utpanna thAya che. kahe che ke - strI, puruSa ke napuMsaka bhAva prANInA vakRta karma nivartita che. je jevA A bhave che, te tevo ja thAya tevo niyama nathI. te tAjo janmelo bALa pUrvabhavanA abhyAsathI AhArecchAthI mAtAnA stananuM dUdha pIe che. te AhAracI vRddhi pAmIne - X - mAkhaNa, dahIM, bhAta cAvat aDada khAya che. tathA moTA thatAM [koI] basa-sthAvara prANIno paNa AhAra kare che. tathA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|-I688 11 vividha pRthvI zarIra evA sayita ke acita lavaNAdine khAya che. tene svarUpe pariNamAvIne rasa, lohI, mAMsa Adi sAta dhAturUpe sthApe che. bIjA paNa vividha manuSya zarIro vividha vaNadinA hoya che. te tadyotika vividha varNanA zarIrano AhAra kare che. ema kahyuM che. A rIte garbhavyutkrAMti ja manuSyo kahyA. have saMmUInaja manuSyo kahevA joIe. paNa vacce jaLacara jIvo kahe che * sUtra-689 - have tIrthakarazI kahe che . paMcendriya ticiyonika jalacara kahe che . jemake * matsya yAvatu susumAra, te jIva potAnA bIja ane avakAza mujaba mIparanA saMyogathI yAvatu te ojAhAra kare che. anukrame vRddhi pAmI, parIpakava thatA kAyAthI chUTA paDIne koI aMDarUpe, koI potarUpe janme che. jyAre te ThaMDu phUTe tyAre te jIva strI, puraNa ke napuMsakarUpe janme che. te jIva bALapaNe pANIno AhAra kare che. anukrame vRddhi pAmI te jalayara vanaspatikAya tathA gasa-sthAvara jIvono AhAra kare che yAvata pRetI Adi zarIra khAya che. te jalacara paMcendriya tici jIvonA bIja paNa vividha vaNaudivALA zarIro hoya che, tema kahyuM che. - have - x * vividha catuSpada sthalacara pAMcendriya tiyAyonikane kahe che. jevA ke - ekamura, dvibura, gaMDIpada, sanakhapada. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba strI-puruSanA karmathI yAvata maithuna nimitta saMyogathI utpanna thAya che. te baMnenA stano AhAra kare che. tyAM jIva rumI, puraSa ke napuMsakapaNe vAvatuM utpanna thAya che. te jIvo mAtAnI raja ane pitAnuM zaka khAIne yAvat rupI, puraSa, napuMsakapaNe jame che. te jIva bALapaNe mAtAnuM dUdha pIe che, anukame vRddhi pAmI vanaspatikAya ane traNa-sthAvara jIvone khAya che. pRthvI Adi zarIrane khAya che. te catuuda thalacara paMcendriya tiryaMcayonika eka khura yAvatuM sanakhapada jIvonA vividha vadi hoya che, tema kahyuM che. have - x * uraparisarSa thalacara paMcendriya ticiyonikane kahe che, te A pramANe - sI, ajagara, AzAlika, mahoma. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba strI-puranA yAvatuM maithunathI utpanna thAya che. zeSa pUrvavatuM. koI aMDarUpe, koI chetarUpe janme che. te ThaMDu phuTe tyAre koI strI, puraSa ke napuMsakarUpe janma che. te jIvo bALarUpe vAyukAyano AhAra kare che. anukrame moTA thatAM vanaspatikAya, trasthAvarajIvone khAya che. pRadI Adi zarIra khAya che. yAvata te uparisarSa sthalacara paMcendriya tirmayonika sarSa cAvatuM mahoramanA zarIra vividha varSanA kahyA che. have - x * bhuja parisarSa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika kahe che. te A pramANe : vo, noLIyo, siMha, saraDa, sallaka, sarava, bara, gRhakokIla, vigaMbhara, mUSaka, maMgusa, padAtika, biDAla, jodha ane catuSpada. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba strI-puruSanA saMyogathI cAvatu uparisarSa mujaba jANavuM. 132 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra cAvata svarUpe parINamAve che. bIjI paNa tevA bhuja parisarSa paMcendriya sthalacara tiryaMca gho Adi yAvat kahela che. have * x * khecara paMcendriya tiryaMcayonika kahe che. te A pramANe - camauelI, romapakSI, samugapakSI, vitatapakSI. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba cAva4 uparisarSa mujaba badhuM jANavuM. te jIvo bALarUpe mAtAnA zarIranA rarAno AhAra kare che. anukrame moTA thaIne vanaspatikAya ane saMsthAvara prANIne khAya che. pRedI Adi zarIrane khAya che - yAvatu - bIjA paNa tevA aneka khecara pacendriya ticiyonika - X * kahyA che. * vivecana-689 : have pachI kahe che -x- te A pramANe - vividha prakAre jalacara paMcendriya tiryaca yonikamAMnA keTalAMkanA nAmo kahe che - jemake matsya yAvata saMsumAra ityAdi. te mAchalA, kAcabA, magara, grAha, susumAra Adi che. te darekamAM je jaLacaranuM bIja hoya tathA jenA udaramAM jeTalo avakAza hoya te pramANe strI ane puruSanA pUrvakarmanA saMbaMdhe yonimAM upaje che. te tyAM rahIne mAtAnA AhArathI moTo thaIne strI, puSa, napuMsakamAMthI koI prakAre utpanna thAya che. te jalacara jIvo garbhathI nIkaLe tyArapachI - cAvatu - nAno hoya tyAre amukAyano AhAra kare che. kramathI moTo thaIne vanaspatikAya tathA bIjA sa-sthAvarano AhAra kare che. cAvatu paMcendriyano paNa AhAra kare che - x * tathA te jIvo kAdava svarUpa pRvI zarIrano AhAra karI anukrame moTA thAya che. te AhArita dravyane potAnA svarUpe pariNamAve che. bAkI sugama che yAvat ema kaheluM che. have sthalacarane AzrIne kahe che - have pachI A kahyuM che ke vividha prakAranA catuSpada che te A pramANe - azva-gagheDA Adi ekajuvALA tathA gAya-bheMsa Adi dvipuravALA, hAthI-geMDo Adi gaMDIpada tathA siMha-vAgha Adi sa-nakhapadavALA. te parapanA bIja ane mAtAnA udaranA avakAza mujaba sarva pati pAmIne utpanna thAya che. utpanna thaIne mAtAnuM dUdha pIe che, krame mota thatAM bIjAnA zarIrano paNa AhAra kare che. bAkI sugama che. cAvat karma-upagata thAya che. have uraH parisarpane AzrIne kahe che - je chAtI vaDe cAle tevA jIvo te uparisarpa ghaNAM prakAre che. te A pramANe - sarpa, ajagara Adi. teo bIja ane avakAza vaDe utpanna thaI aMDaja ke potaja rUpe garbhathI nIkaLe che. te nIkaLIne mAtAnI umA ane vAyuno AhAra kare che. teo jAtipratyaya thakI te ja AhAra vaDe dUdha Adi vaDe vRddhi pAme che. zeSa sugama che. have bhujapasipane AzrIne kahe che - je bhujA vaDe sake che, te mujaparisarpa vividha prakAre che. te A pramANe - gho, nakulAdi potAnA karmocI bIja ane avakAza mujaba utpanna thAya che. teo aMDaja ke potaja rUpe utpanna thaIne mAtAnI umA ane vAyuno AhAra karIne moTA thAya che. bAkI sugama che. yAvat - Ama jinezvare kahyuM che. have khecarane uddezIne kahe che - vividha prakAranA khecaronI utpatti e rIte
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|-I689 13 134 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jANavI. te A pramANe - carmapakSI te camakITa, valgarI vagere tathA sArasa, rAjahaMsa, kAgaDA, bagalA Adi roma pakSI tathA samupakSI, vitatapakSI je baMne bahIdvIpavartI che. teo bIja ane avakAza mujaba utpanna thaIne AhAra kriyA karatA utpanna thAya che. te A rIte - te pakSiNI te iMDAne potAnI pAMkhothI DhAMkIne tyAM sudhI bese che. cAvatu te iMDu te umAnA AhArathI vRddhine na pAme ane kalala avasthA choDIne cAMca vagere AkAravALA baccArUpe bahAra na Ave, tyArapachI paNa mAtra cAMca vaDe khavaDAvatA AhArathI vRddhi pAme che. bAkI pUrvavat. paMcendriya manuSya ane tiryayo kA. te baMneno AhAra be bheda che . Abhoga ane anAbhoga nivartita. temAM anAbhoga nivartita pratikSaNa bhAvI che, Abhoganivartita te yathA sva sudhAvedanIyanA udaya mujaba che. have vikasendriya kahe che * sUjha-690 - have pachI tIkarI kahe che - jagatamAM keTalAMka jIvo vividha prakAranI yoniomAM utpanna thAya che, sthita rahe che ane vRddhi pAme che. temAM ug sthita ane vRddhigata jIva potAnA pUrvakRta kamanisara, karmonA kAraNothI te yoniomAM unna thaIne, vividha prakAranA basa ane sthAvara pagalonA sacitta ke acitta zarIromAM utpanna thAya che. te jIvo anekavidha prasasthAvara prANIonA rasano AhAra kare che, te jIvo pratI Adino AhAra kare che vAvata bIja paNa gasa-sthAvara yonika ane tenA Azrita vividha vaNadivALA zarIro hoya che. ema kahyuM che. e ja pramANe temAM durUpa jIvo sthita hoya che, carmakITaka hoya che. * vivecana-690 - have A pramANe kahe che - A saMsAramAM tevA karmanA udayathI keTalAMka vividhayonika jIvo potAnA karmonA kAraNe te utpattisthAnamAM AvIne anekavidha basa-sthAvara saciva, acita zarIromAM bIjA zarIranA Azrita thaIne utpanna thAya che. te jIvo vikalendriya che, sacittamAM manuSya Adi zarIromAM jU, lIkha Adi rUpe utpanna thAya che, tathA manuSya dvArA vaparAtA palaMga AdimAM mAMkaDa Adi thAya che ane ayitamAM manuSyAditA maDadAmAM athavA vikalaeNndriyanA zarIromAM te jIvo paranizrAthI kami Adi rUpe utpanna thAya che. vaLI keTalAMka agnikAyAdi sayitamAM 'maSika' Adi rUpe thAya che. "jyAM agni tyAM vAyu" eTale te vAyumAM paNa utpaNa samajavA - tathA pRthvIne Azraye varSARtumAM garamIthI saMkveda thakI kuMthuA, kIDI Adi thAya che. pANImAM posa, DolaNaka, bhamarikA, chedanaka Adi utpanna thAya che. vanaspatikAyamAM bhramara Adi janme che. ukta sarve jIvo te sva-yoni zarIrano AhAra kare che, tema kahyuM che. have paMcendriyanA maLa-majhamAM upajatA jIvo batAve che - pUrvokta rIte sacita, acita zarIra nizrAe vilendriyo upaje che tathA te maLa, mUtra, ulaTI AdimAM bIjA jaMtuo janme che, te kRmyAdi virupa hovAthI "durUpa" kahyA che. tevA kamoMthI tyAM upaje che. temAM viSThAdimAM utpanna thanArA ke thatA jIvo zarIramAMthI nIkaLe ke tyAM ja rahe, teo potAnA sthAnamAM viSThAdino AhAra kare che. bAkI pUrvavatu jANavuM. have sacitta zarIra Azrita jIvone batAve che - jema mUtra, viSThAdimAM jIvo upaje che tema tiryaMconA zarIramAM carmakITakapaNe jIvo upaje che. evuM kahevA mAMge che ke - jIvAtA gAya, bheMsAdinA cAmaDImAM mUrNima jIvo thAya che, te tyAM ja mAMsa, cAmaDAnuM bhakSaNa kare che. gAmaDAmAM kANAM pADe che, temAMthI nIkaLatA lohIne temAM ja rahIne pIe che, tathA acita [mRta gAya AdinA zarIramAM paNa [kIDA paDe che] sacita-asita vanaspati zarIramAM paNa dhuNa-kITako utpanna thAya che. te tyAM tenA zarIrano AhAra kare che. have kAyane batAvavA tenA kAraNabhUta vAyune paNa batAve che- * sUtra-691 - have pachI kahe che - A jagatamAM keTalAMka anekavidha yonika jIvo cAvatuM kanA nimittathI tyAM utpanna thAya che. te prasasthAvara prANInA sacitta ke citta zarIromAM, akAya rUpe utpanna thAya che. te zarIra vAyuthI banela, vAyuthI saMgrahita ke vAyuthI parigrahita hoya che. te vAyu udvAyu hoya to utdbhAgI, adhovAyu hoya to dhobhAgI ane tichavAyu ticha jAya che. te AkAya jIvo A pramANe che : osa, hima, dhummasa, karA, haradNu ane zuddhodaka. te jIvo tyAM anekavidha prasasthAvara prANInA rasano AhAra kare che, pRedI Adi zarIra paNa khAya che. yAvatuM A pramANe tIrthakaroe kahyuM che. have batAve che ke - A jagatamAM keTalAMka jIvo udakyonika, udaka sthita cAva karmanA kAraNe tyAM tra-sthAvara onakonA udakamAM udakapaNe jiLarUpe utpanna thAya che. te jIvo te sasthAvara yonikanA udakanI cIkAzane khAya che. te jIvo pratI Adi zarIrone khAya che yAvata svarUpe pariNamAve che. te traNa sthAvaraconika udakonA aneka vaNadi bIja zarIra paNa hoya che - ema tIroe kahyuM che. have batAve che ke - A jagatamAM keTalAMka udAyonika jIvo - yAvatuM - kamanA prabhAvathI udakonika udakamAM ukapaNe utpanna thAya che. te jIvo te udakonika udakanA rasano AhAra kare che. te jIvo pratI zarIrano AhAra re che yA bIja paNa udakayonika udaka vividhata zarIravALa hoya che. tema kahyuM che. have batAve che ke - A jagatamAM udakonika jIvo cAvat karmanA kAraNe temAM janme che. udakaunika udakamAM kasa-jIvara utpanna thAya che. te jIvo udakonika udakanI cIkAzano AhAra kare che. te jIvo pRthvI Adi zarIra khAya che. yAvatu bIja paNa udakonika trasa jIvo vividhavarNa zarIravALA hoya che. tema kahyuM che. * vivecana-691 - have A kahevAnAra pUrve jinezvaroe kaheluM che. A jagamAM keTalAMka jIvo tevA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|-I691 15 karmodayathI vividha yoniomAM cAvat karmanidAnane lIdhe vAyu yonivALA akAyamAM AvIne aneka prakAranAM deDakAdi trasa tathA harita, lavaNa Adi sthAvara jIvomAM saciva, acita Adi bheTavALA zarIro dhAraNa kare che. vAtayonika apakAyamAM vAyu vaDe upAdAna kAraNathI apukAya jIvo sArI rIte utpanna thAya che. tathA vAyu vaDe samyagRhIta vAdaLAmAM rahe che, vAya vaDe jyonya pAchaLa cAlanAra che. utvagata vAyu hoya to aykAya uMce jAya che, AkAzamAM gayela vAyunA vazI pANI tyAM rahe che. adhogata vAyumAM akAya jila] nIce jatu hoya che. tathA ticha jatA vAyuthI akAya paNa tichuM jAya che arthAta vAtayonikapaNAthI pANI jyAM jyAM vAyu pariName tyAM tyAM tenA kAryabhUta evuM jaLa paNa raheluM hoya che. have tenA bhedono nAmanirdeza kare che- osa-jhAkaLa, hima-ThaMDI RtumAM vAyuthI AvatA himakaNa, mahikA eTale dhummasa, karA, ghAsanA agrabhAge rahelA jaLakaNa, zuddhajaLa. A udakanA vicAramAM keTalAMka jIvo tyAM upaje che. potAnA kamane vaza tyAM upajelA te jIvo vividha traNa-sthAvaronA potAne AdhArarUpa zarIronI bhInAzano AhAra kare che. te jIvo tenA zarIrano AhAra kare che. anAhAraka hotA nathI. bAkI sugama che, pUrva mAphaka kaheluM jANavuM. - A rIte vAtayonika apakAya batAvIne have pANImAM upajatAM pANInA jIvone batAve che. jinezvare kahyuM che ke A jagatamAM udakanA adhikAramAM keTalAMka jIvo tevA kamoMdayane vaza thaI basa-sthAvara zarIranA AdhArarUpa udakayonimAM janme che. tyAM sthira thAya che - vAva karmanA kAraNe tyAM utpanna thaIne basasthAvara yonika udakamAM bIjA udakarUpe utpanna thAya che. te udaka jIvo te basasthAvara yonika udakanI bhInAza khAya che. bIjA paNa pRthvI Adi zarIrane khAya che. te pRthvI Adi zarIrane khAIne svarUpe pariNamAvIne AtmasAta kare che. bIjA paNa basa sthAvara zarIro race che. te udakayonika udakonA anekavidha zarIro che - tema kahyuM che. A pramANe traNa sthAvara zarIra sthita udakayoniva vaDe batAvIne have badhAM prakAranA akAyamAM utpanna kAyane kahe che - x * A lokamAM udaka adhikAramAM keTalAMka jIvo svakarmanA udayathI udakayonimAM utpanna thAya che. te udaka sthita udaka jIvonA AdhArabhUta zarIrono AhAra kare che. bAkI sugama che. cAvata pUrve kahevAyuM che. have udakanA AdhAre thatAM porA vagere trasa jIvone kahe che - x - keTalAMka jIvo udakamAM ke udakayoninA udakamAM traNa prANIpaNe posa AdipaNe upaje che. te utpanna thanArA ke utpanna thayelA te udakayonika udakanI bhInAzane khAya che. bAkI sugama che. * x * have 'teukAya" kahe che- * sUtra-692 - have AgaLa kahe che - A jagatamAM keTalAMka jIva vividhayonika che yAvatuM pUrva karmanA kAraNe temAM AvIne anekavidha prasasthAvara jIvonI sacitta ke citta zarIromAM nikAya pe utpanna thAya che. te jIvo te vividha prasasthAvara jIvonI 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda bhInAzane khAya che. te jIvo pRvIzarIra AhAre che. yAvata parINamAve che. te basasthAvara yonika anikAyanA vividha vAdiyukata bIja paNa zarIro kA che. bAkInA traNa lAvA udakanA AlAvAvatuM paNada. have AgaLa kahe che - A jagatamAM keTalAMka jIvo vividhayonika che. yAva4 pUvakamanA udayathI temAM AvIne anekavidha trasa sthAvara jIvonA sacitta ke amita zarIramAM vAyukAyarUpe utpanna thAya che. bAkInuM varNana anikAyanA cAra AlAvA mujaba jaNAvuM. * vivecana-692 - have pachI kahe che - A saMsAramAM keTalAMka jIvo tevA prakAranA karmodayathI vibhinna yonivALA pUrvajanmanA karmane lIdhe, te karmanA prabhAvathI anekavidha vasa sthAvara jIvonA sacitta-acitta zarIromAM agnijIvarUpe upaje che. jemake - paMcendriya tiryaMca hAthI ke pADAnA paraspara yuddhamAM dAMta ke sIMgaDA athaDAtA agni jhare che, e rIte acita hADakAMnA saMgharSathI agni pragaTe che. te bendriyAdinA zarIromAM paNa yathA saMbhava yojavuM. sthAvaromAM paNa vanaspati-upalAdimAM sacita ayita agni jIvo utpanna thAya che te agnijIvo tyAM upajIne tyAM vibhig basa sthAvara jIvonI bhInAza khAya che. bAkI sugama che. bAkInA traNe AlAvA pUrvavat jANavA. - X - have vAyukAya - X - agnikAyanA AlAvA mujaba jANavuM. have badhAM jIvonA AdhArarUpa pRthvIkAyane kahe che* sUtra-693 thI 698 : 6i93] have pachI ema kahyuM che . A jagatamAM keTalAMka jIvo vividhayonika che. yAvata karmanA prabhAvathI tyAM AvIne anekavidha kasa sthAvara jIvonA saciva ke acitta zarIromAM pRthvI-zarkarA-vAlukA [Adi rUpe utpanna thAya che.) te nIcenI gAthAthI jANavuM 6i94] pRthvI, zarkarA, vAlukA, patthara, zilA, lavaNa, loDhuM, kalaI, prabhu, sIsu, yu, suvarNa ane vaja. * [695] - haDatAla, hiMgaloka, manasila, sAyaka, aMjana, pravAla, abhipaTala, abhatAluka ane badhAM bAdarakAya maNio. * 6i96) - gomeda, rUcaka, aMka, sphaTika, lohitAkSa, marakata, masAramalla, bhujamocaka ane IndranIla e badhAM reno - [69] - caMdana, geraka, haMsagarbha, pulAka, saugaMdhika, caMdraprabha, vairya, jalakAMta, suryakAMta. 6i8] A ukta gAthAo yAvatuM sUryakAMta sudhI kahI, temAM te jIvo Ave che. te jIvo tyAM anekavidha traNa sthAvara pANInA stano AhAra kare che. te jIvo pRedIzarIra khAIne yAvana sva-rUpe parINamAve che. bIjI paNa te basa sthAvara yonikonA prajI yAvatu suryakAMta zarIra vividha varSa AdivALA yAvatuM kahyA che. bAkI AlAla udaka mujaba che.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|-I693 thI 698 133 * vivecana-693 thI 698 : have bIjuM je pUrve kahyuM che te - keTalAMka jIvo pUrve anekavidha yonika che, te svakRta kamane vaza vibhinna traNa sthAvaronA sayita ke aciva zarIromAM pRthvI jIvarUpe utpanna thAya che. jemake - sapanA mastakano maNi, hAthI dAMtamAM motI, vilendriyomAM chIpa AdimAM motI, sthAvaramAM veNu AdimAM te ja hoya che. tathA ayitamAM ukharabhUmimAM lavaNarUpe utpanna thAya che. A pramANe pRthvIkAyiko anekavidha pRthvIomAM zarkara, vAlukA, patthara Adi rUpe tathA gomeda Adi ranarUpe, bAdara maNirUpe utpanna thAya che. bAkI sugama che. cAre AlAvA udaka mujaba che. have upasaMhAra karatA sarva jIvone sAmAnyathI kahe che* sUtra-699 : have pachI kahyuM che - sarve prANI, sarve bhUto, sarve jIvo, sarve satvo vividha yoniomAM utpanna * sthita * vRddhigata rahe che. teo zarIramAM ja utpanna-sthitavRddhigata thAya che. zarIrano AhAra kare che. te jIvo kamaniga, karmanidAnA, karmagatika, karnaspatika che ane karmane kAraNe vividha avasthA pAme che. haii ziyo ! tame e pramANe jANo, jANIne AhAra gupta, jJAnAdi sahita, samita, sadA saMyata bano. tema kahuM chuM * vivecana-699 : dhe bIju A kahe che ke - A badhAM prANIo, ahIM prANI-bhUta-jIva zabdo samAnArthI jANavA. kathaMcita bheda jANavo. te anekavidha yoniko vibhinna yoniomAM utpanna thAya che. kemake nAka-tiryaMca-manuSya-devamAM paraspara gamana thAya che. te jayo jyAM utpanna thAya, tyAM te-te zarIrano AhAra kare che. te AhAra karatAM tyAM gupta thaI, navA karmo bAMdhIne te karmane vaza thaIne narakAdi gatimAM jaghanya, madhyama, uckRSTa AyuvALA thAya che. AthI ema kahe che - "je A bhave jevo hoya tevo para bhave thAya" te matanuM khaMDana thayuM. paraMtu karma pAchaLa janArA, karma vaza thaIne, karma mujaba gatimAM janArA thAya che. tathA te ja karmothI sukhanA icchuka hovA chatAM ulaTA du:khane pAme che. have adhyayana samApta karavA kahe che- A je meM zarUAtathI kahyuM, te A rIte - te jyAM utpanna thAya che tyAM tevA zarIno AhAka thAya. AhAramAM agupta rahevAthI karmo bAMdhe. karmo vaDe anekavidha yonimAM kuvAnI reMTanA nyAye punaH punaH bhaTake che, ema tame jANo. nahIM samajo to duHkhI thazo. AvuM jANIne sArA-narasAno vivekI AhAragupta, pAMca samitithI samita athavA samyaka jJAnAdi mArge jato - samita tathA hita sAthe vartato sadA zvAsa cAle tyAM sudhI A saMyamAnuSThAnamAM prayatnavAnuM thAya. bAkI pUrvavat jANavuM. zrutaskaMdha-2 - adhyayana-3 - 'AhAraparijJA'no | muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa 4i/12] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra che zrutaskaMdha-2 adhyayana-4 pratyAkhyAna kriyA chuM. - X - X - X - X - X - X - X - * bhUmikA : bIjA adhyayana pachI cothuM AraMbhe che - teno saMbaMdha A che - adhyayana3-mAM AhAragupta na hoya tene karmabaMdha kahyo. ahIM pratyAkhyAna batAve che. athavA uttaraguNa prApti mATe zuddha-azuddha AhAranA viveka mATe AhAra parijJA batAvI, te uttaguNarUpa pratyAkhyAnakriyA yukta thAya. tethI AhAparijJA pachI pratyAkhyAnakriyA adhyayana kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakramAdi cAra anuyogadvAro che. temAM upakramamAM adhikAra A che - karma upAdAnarUpa azubhanuM pratyAkhyAna karavuM. have nikSepa-temAM oghaniSpaksamAM adhyayana, nAmaniSajJamAM pratyAkhyAnakriyA evuM be-padavALuM nAma che. temAM pratyAkhyAna padano nikSepo kahe che [ni.179,180-] pratyAkhyAnanA cha nikSepa che - nAma, sthApanA, dravya, adilA, pratiSedha ane bhAva. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravyanuM, dravya thakIdravyathI, dravyamAM ke dravyarUpa pratyAkhyAna te dravya pratyAkhyAna. temAM sacita, agid, mizra bheTavALA dravyano tyAga ke dravya pratyAkhyAna athavA dravya (dhana nuM pratyAkhyAna. e rIte bIjA kArako yojavA. - denAranI icchA te ditsA, disA na hovI te aditsA. te na levI, te adisapratyAkhyAna. denAra chatI vastu na Ape - X - to na vAparavI. pratiSedha vyAkhyAna-vivakSita dravyanA abhAve ke te vastu ApanAra na hoya to ApanAnI icchA chatAM nA pADe te pratiSedha pratyAkhyAna. bhAva pratyAkhyAna be prakAre - aMtaHkaraNa zuddha sAdhu ke zrAvakanA mUlaguNa pratyAkhyAna ane uttaraguNa pratyAkhyAna. 8 zabdathI baMne noAgama bhAva pratyAkhyAna jANavA. bIjA nahIM - have 'kiyA' padano nikSepo - te 'kiyAsthAna' adhyayanamAM pUrve kahela che, mATe pharI kahetA nathI. ahIM bhAvapratyAkhyAnano adhikAra che. te kahe che - mULaguNa te prANAtipAta viramaNAdi - jIvahiMsAdino tyAga karavo. te ahIM pratyAkhyAna kriyA adhyayane arvAdhikAra che. jo mUlaguNa pratyAkhyAna na karIe to tenA abhAve-x- apaccakkhANa kriyA - sAvadhAnuSThAna kriyA, tenA nimite karmabaMdha, tethI saMsArabhramaNa thAya. tethI mumukSa e pratyAkhyAnakriyA karavI joIe. nAma nikSepo gayo. * x * have sUtra kahe che satra-300 : meM sAMbhaLela che ke te AyuSyamAna bhagavaMte Ama kahyuM che A pravacanamAM pratyAkhyAnakriyA nAme adayayana che. teno A artha kahyo che - AtmA apatyAkhyAnI paNa hoya che, AtmA akriAkuzala paNa hoya che, AtmA mithyAtva
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/soo 139 saMsthita paNa hoya che, AtmA ekAMta daMDadAyI - ekAMta mAla ekAMta sudmana, vacana, kAyAthI vakra Apatieta ane pratyAkhyAna pApakama paNa hoya che. A jIvane bhagavate asaMyata, avirata, pApakarmano ghAta ane pratyAkhyAna na karela, sakriya saMvRtta, ekAMta daMDadANI, ekAMta bAla, ekAMta supta kahela che. te ajJAnI mana, vacana, kAyathI vakra ane avicArI, svapnamAM paNa na joyela hoya tevA pApakarmo kare che. * vivecana-900 - A sUtrano anaMtaparaMpara sUtra sAthe saMbaMdha kahe che. gata adhyayanane aMte sUNa hatuM - "AhAra gupta, samita, sahita sadA yatna kare" AyuSyamAn bhagavaMte Ama kahyuM te meM sAMbhaLela che. A ja rIte paraMpara sUtra sAthe paNa saMbaMdha vicAravo. A pravacana ke sUyagaDAMgamAM pratyAkhyAna kiyA nAmaka adhyayana che. teno viSaya A che . je bhame te jIva-prANI che, te anAdi mithyAtva-avirati-pramAdakaSAya-yogane vaza thaIne svabhAvathI ja apratyAkhyAnI hoya che. Apa zabdathI koI nimite pratyAkhyAnI paNa hoya. ahIM "Atma' zabdanuM grahaNa bIjA matonA khaMDana mATe che. jemake - sAMgo piyuta-anutpanna-sthireka svabhAvI AbhA mAne che - X - AtmA akiMcikara hovAthI pratyAkhyAna kriyA mATe lAyaka nathI. bauddho paNa AtmAno abhAva mAne che - x* tyAM pratyAkhyAna kriyA kyAMthI saMbhave ? vaLI AtmA sadanuSThAna kriyAmAM kuzaLa na hovAthI akriyAkuzaLa kahyo che. AtmA mithyAtvanA udayamAM paNa sthita hoya che. vaLI AtmA ekAMte bIjA prANIne daMDa denAra paNa hoya che, tathA asAratA prApta, rAga-dveSanA AkuLapaNAthI AtmA bALavatu ajJAnI hoya che. tathA sutelA mANasanI jema AtmA-sapta hoya che. jema dravyathI sutelo zabdAdi viSayone jANatA nathI, hita-prApti ane ahita-tyAgane paNa na jANe, tema bhAvasupta AtmA paNa evo ja hoya che. temaja avicAraNIya-anirUpaNIya-apalocita mana, vacana, kAyAthI kRtyo kare che. temAM mana te aMtaHkaraNa, vI - vANI, va - deha. A traNe padano artha sAthe batAvanAra eka vAkya che. prazna pahelAM vA zabdathI 'vAkya' artha AvI gayo, pharI 'vAkya' zabda kema mUkyo ? te mATe jaNAve che ke - ahIM vA-vyApAranI pradhAnatA jaNAve che, kemake prAyaH tenI ja pravRtti hoya che. tene joIne bIjA paNa tevA kAryamAM pravarte. A pramANe apratyAkhyAna-akriya thayelA AtmA avicArita mana-vacana-kAyAvALo thAya che. tathA pratikhalita pratyAkhyAta arthAt virati laIne sad anuSThAna dUra karyA che, te susAdhu che. A AmA Apatita pApakarmavALo che. A pramANe [bhagavaMta pharI kahe che-]. - pUrvokta jIva asaMyata, avirata, apratihata pratyAkhyAta pApakarmI, sakriya, sAvadha anuSThAnavALo, tevo asaMvRta, mana-vacana-kAyAthI gupta ane gupta 180 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra hovAthI potAne tathA bIjAne daMDa denAro, ekAMte bALa jevo ajJAnI, sutelA jevo supta ane e rIte bALa-suptatAthI avicArI, - X* paramArtha vicAraNA ke yuktithI jenA mana-vacana-kAya vAkya avicArita che tevo, athavA pArakA saMbaMdhi avicArita mana-vacana-kAya vAkyavALo banIne kriyAmAM pravarte che. Avo mUrkha nirvivekathI sArA jJAnarahita svapna paNa na jANato hoya, tevA - x * pApakarma bAMdhe che. evA avyakta vijJAnathI pApa karma kare che, ema jANavuM. AvuM sAMbhaLIne zrotA vaktAne pUche che- 4 - * sutra-301 - A viSayamAM prerake parUpakane Ama kahyuM - pApayukta mana, pApayukta vayana, pApayukata kAyA na hoya ane je prANIone na ho, hiMsAnA vicArasahita mana, vacana, kAyA ane vAkya bolavAmAM paNa hiMsAthI rahita che, je pApakarma karavAnuM svAne paNa vicAratuM nathI. evA jIvane pApakarmano baMdha thato nathI. [ rUpake tene pUchayuM-] tene pApakarma baMdha kema na thAya? preraka kahe che - pApayukta mana hoya to mana nimite pApakarma thAya, pApayukta vayana hoya to vacanayukata pApakarma thAya. pApayukta kAyA hoya to kAyA nimitta pApakarma thAya. hA samanane savicAra mana-tucakAyA ane vAkyaprayoga karatA, vana paNa jotA, A prakAranA guNothI yukta jIva pApakarma kare che, preka AgaLa kahe che - jeo ema kahe che - pApayukata mana, vacana, kAyA na hovA chatAM, hiMsA na karavA chatAM, manarahita hovA chatAM, mana-vacakAyAthI paNa vAkyarahita hoya, svapna jeTalI paNa cetanA na hoya, to paNa te pApa-karma kare che - evuM kahevuM mithyA che. tyAre prarUpaka prekane uttara Ape che . meM je pUrve kahyuM. te yathArtha che. mana-vacana-kAyA bhale pApayukta na hoya, koIne haNe nahIM, amana hoya, mana-vacana-kAyA ane vANIno samajIne prayoga na karato hoya, svapna paNa na gaNavA chatAM evo jIva pApa karma kare che. e ja vAta satya che. kemake - AcArya kahe che ke, A viSayamAM tIrthakara bhagavaMte cha avanikAyane kamabaMdhanA hetu rUpe batAvyA che. te A pramANe - pRvIkAyika yAvatu prasakAyika. A cha javanikAyanI hiMsAthI thatAM pApakarmanuM jeNe paccakkhANa karela nathI, te hiMsAthI thatAM pApane rokela nathI, nitya nidhuratApUrvaka prANI ghAtamAM citta rAkhI, temane daMDa Ape che . te A pramANe - prANAtipAta yAvata parigraha ane krodha yAvatu miyAdarzana zalya pitta pApane seve che.) AcArya pharI kahe che . bhagavaMte viSayamAM vadhakanuM draSTAMta kahyuM che - koI vadha karanAra gAthApati ke gAthApatiyugano, rAja ke rAjapuraSano vadha karavA icche, avasara pAmIne tenA gharamAM pravezIne, taka maLatAM tene prahAra karI mArI nAkhIza, A rIte koI vadhaka gAthApati yAvat rAjapurano vadha karavAnI
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/-|201 vicArathI divase ke rAtre, sutA ke jAgatA nitya te ja vicAromAM aTavAyelo rahe che. - te amitrabhUta, mithyAtva saMsthita, nitya hiMsaka cittavRttiyukta evAne vadha karanAra mAnavo ke nahIM ? 181 tyAre preke [praznakartAe] samatAthI kahyuM - hA te vadhaka ja che. AcArya kahe che . jema te vadhaka te gAthApati ke gAthApati putra, rAjA ke rAjapuruSane samaya maLatAM tenA makAnamAM pravezIne, taka maLatAM ja prahAra karIne tene mArI nAMkhIza. AvuM te rAtre-divase, sutA-jAgatA amitra banIne, mithyAtva sthita thaIne, temanA ghAtane mATe zaThatApUrvaka duSTacitte vicArato hoya che. evI rIte ajJAnI jIva sarve pANI yAvat sarve satvone divase ke rAtre, sutA ke jAgatAM amitra thaIne, mithyAtva sthita rahIne nitya, zaThatApUrvaka vAta karavAno vicAra cittamAM rAkhI mUke che tethI prANAtipAtathI mithyAdarzanazalya sudhInA aDhAre pApasthAnako tene che. A rIte bhagavaMte tevA jIvone asaMyata, avirata, pApakarmano nAza ane pratyAkhyAna na karanArA, sakriya, asaMvRtta, ekAMta daMDadAyI, ekAMta supta kahyA che. te ajJAnI mana-vacana-kAya vAkaya vicArapUrvaka na prayoje, svapna paNa na jovA chatAM, te pApakarma kare che. jevI rIte te vadhaka te gRhapati yAvat rAjapuruSanI pratyekanI hatyA karavAno vicAra cittamAM laIne sutA ke jAgatA teno zatru banIne rahe, mithyAtva sthita rahe, nitya zaThatApUrvaka prANidaMDanI bhAvanA rAkhe che, evI rIte ajJAnI jIva sarva jIvo yAvat sarve satvone pratyeka pati cittamAM niraMtara hiMsAbhAva rAkhI, rAtre-divase sutA ke jAgatA amitra banI, mithyAtva sthita thaI, zaThatApUrvaka hiMsAmaya cittavALo bane che. [A rIte te ajJAnI jIva pratyAkhyAna kare tyAM sudhI pApakarmabaMdha kare che.] * vivecana-701 - asat-avidhamAna ke apavRtta mana vaDe tathA vANI ane kAyAthI jIvane na haNato tathA amanaskapaNe - avicAra-mana-vaca-kAya vAkyathI svapna paNa na joto - X - navuM karma na bAMdhe, e pramANe avyakta vijJAnavALA pApakarma na bAMdhe, evo alpajJAnavALo pApakarma na kare. [vAdI] pUche che ke - kayA hetu ke kAraNathI tene pApakarma baMdhAya che ? kemake ahIM avyakta vijJAnane kAraNe koI pApakarma baMdhano hetu nathI. e rIte preraka [vAdI] ja sva abhiprAyathI pApakarmabaMdhano hetu kahe che - karmAzravadvAra rUpa mana, vacana, kAyAthI karelAM kRtyo vaDe karma baMdhAya che, te batAve che - koIpaNa kliSTa prANAtipAtAdi pravRttithI mana-vacana-kAyA vaDe tene tatsaMbaMdhI karma baMdhAya che. A ja vAta vadhu spaSTa kare che - jIvone haNavA samanaska, savicAra mana-vacana-kAca vAkyathI svapnane paNa joto praspaSTa-vijJAnavALo hoya - AvA badhAM sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 guNo bhegA thAya to ja pApakarma baMdhAya che. paNa ekendriya ke vikalendriyane pApakarma saMbhava nathI, kemake te jIvone mana-vacana-kAyAnA vyApArano abhAva che. vaLI jo AvA vyApAra vinA paNa tame karmabaMdha mAnazo, to mukta jIvone paNa karmabaMdha yaze, paNa te tame mAnatA nathI. tethI asvapnathI mAMDI avijJane karmabaMdha nathI. A ja pramANe - x - jeo ema kahe che ke azubha yoga vidhamAna na hoya to paNa pApakarma baMdhAya che, te kahenArA mithyA che. tyAre prajJApaka [AcAya te preka [vAdI] ne uttara Ape che - 4 -- 182 ame je pUrve kahyuM, te satya che ke - aspaSTa, avyakta yoga hoya to paNa karma baMdhAya che, te samyak-mukti saMgata che. tyAre vAdI pUche che ke - kayA kAraNe tame samyak kaho cho - tyAre AcArya jaNAve che - bhagavaMte cha jIvanikAya karmabaMdhanA heturUpe kahyA che. jemake pRthvIkAya yAvat trasakAya. A cha jIvanikAyo karmabaMdhanA kAraNa kaI rIte che ? te jaNAve che - A cha jIvanikAyone na haNavAnuM paccakkhANa jeNe nathI karyu, te pApI AtmAne haMmezA A cha jIvanikAyane haNavAnI icchA rahe che. te prakarSa zaTha tathA tenuM cita sadA jIvahiMsAmaya rahe che, potAne ane parane daMDano hetu che. Avo prazaTha vyatipAtacitadaMDa, tene batAvatA kahe che - jema prazaTha vyatipAta cittadaMDa prANAtipAta mATe kahyo, tema mRSAvAdathI mithyAtvazalya paryanta jANavo. temane A ekendriya, vikalendriyAdinI hiMsAthI anivRtta hovAthI mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga lAgelA che. te doSonA sadbhAvamAM tene kema prANAtipAtAdi doSa na lAge? prANAtipAta Adi doSavALAne avyakta vijJAna ane asvapnAdi avasthA hoya to paNa teo karmabaMdhaka thAya che. A rIte vAdInA matanuM nirasana karyuM. have AcArya svapakSa siddhi mATe dRSTAMta Ape che - x - aizvaryAdi guNayukta ane 34-atizayayukta tIrthaMkare 'vadhaka'nuM dRSTAMta kahyuM, jema koI hatyAro hoya, koI kAraNe kopelo hoya, koInA vadhanA pariNAmavALo koI puruSa hoya, A vadhakane vizeSathI batAve che koI gRhastha ke teno putra hoya, tenA vaDe sAmAnya puruSa batAvyo. tenA upara koI nirmitathI vadhaka, te vadhapariNAmathI koI kSaNe A pApakArIne mArI nAMkhIza [tema vicAre] tathA rAjA ke tenA putra upara kopAyamAna thaIne vicAre ke avasara maLe tyAre tenA gharamAM ke nagaramAM pravezIza tathA avasara-chidrAdi maLatA turaMta tene haNI nAkhIza ema nizcaya kare. - ahIM evuM kahe che ke - gRhapati, sAmAnya puruSa ke rAjAmAMnA koIne paNa - X - mAravA icche, paraMtu lAga maLe tyAre bIjA kAryamAM hoya tyAre chidrane ane avasarane jonAro kiMcit kAla tyAM rahe, tyAM udAsInatA dharato, bIjA kAmamAM vyagracitta thaI te avasare vadha pratye aspaSTa vijJAna hoya che. Avo te vadhya prati nitya pra-zaTha vyatipAtta citta daMDa thAya che. eTale avidhamAna pApavALo chatAM vyakta azubha yogo vaDe ekendriya, vikalenDriyAdi aspaSTa vijJAnavALo chatAM mithyAtva
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/-|201 183 avirati-pramAda-kaSAya-yoga lAgelA hovAthI prANAtipAtAdi doSavALo thAya che. avasarane jonArA udAsI chatAM avairI nathI. e rIte aspaSTa vijJAnavALA paNa avairI hotA nathI. ahIM vadha-vadhakanA kSaNane AzrIne cAra bhaMgo thAya che. jemake - [1] vadhyano anavasara [2] vadhakano anavasara, [3] baMnene anavasara, [4] baMnene avasara. nAgArjunIyA kahe che - potAne ke maranArane mAravAno avasara na maLatA mAre nahIM, paNa vicAre ke mAre lAga Ave tenuM chidra joI te puruSane avazya mArI nAMkhIza. AvuM mAravAnuM jenuM mana hoya ityAdi. have AcArya potAno mata, bIjAne prazna pUchavApUrvaka batAve che - AcArya - 4 - vAdIne pUche che - tra - zuM A vadhapuruSa, avasarane joto avasara vicArIne nitya sutA ke jAgatA gRhapati ke rAjAne mAvAne amitra banI, mithyAtvamAM rahIne nitya zaTha banI, kalaMkita daMDa denAro hiMsaka bane che ke nahIM ? ema pUchatA samatAthI, mAdhyasthabhAva dhAraNa karI yathAvasthita ja jANIne kahe che - hA, te amitrAdi bane che. have A dRSTAMtano bodha kahe che - A pramANe jema A vadhaka takanI rAha joto vadhyane Apatti na karavA chatAM amitrabhUta thAya che. tema A bAla-aspaSTa vijJAnavALo amitra Adi thAya che. [pratyAkhyAnapUrvaka] tyAganA abhAve badhAM prANIno hiMsaka cAvat mithyAdarzana zalyayukta bane che. ahIM evuM kahe che ke - bhale te koI nimittathI abhyudAnAdi vinaya kare - 4 - paNa te aMtarathI duSTa ja hoya. nitya prazaTha vyatipAta citta daMDathI jema parasurAme kRtavIryane mAryA pachI, pRthvIne sAta vakhata niHkSatriya karI. kahyuM che ke - apakArIne mArIne zaktimAn puruSane saMtoSa thato nathI, paNa tenA pakSanAne paNa mArI nAMkhe che. A pramANe A amitra banI, mithyA vinIta thAya che. have upasaMhAra karatAM kahe che- jema A vadhaka sva-para avasarane jonAro thAya, tema [apratyAkhyAnI jIva anivRttatvathI doSa duSTa ghAtaka thAya che. e rIte A paNa ekendriyAdi aspaSTa vijJAnavALo paNa tevI rIte avista-apratihatapratyAkhyAtA asat kriyAdi doSa duSTa che. bAkI sugama che yAvat pApakarma kare che. che A rIte dRSTAMta ane bodha jaNAvIne, pUrvapAdita arthanuM nigamana karIne have pratyeka prANIno duSTa AtmA che, te batAvavA kahe che - jema A vadhaka sva-para avasarane jonAro te gRhapati ke tenA putrane ke rAjAdi ane tenA putrane pRthak pRthak badhAMno vadha karavA ghAtakacitta dhAraNa karIne prApta avasare huM A bairIne mane AdhIna karI mArI nAkhIza, evI pratijJA sutA-jAgatA, divase-rAtre vicArato, badhAMno vadha karavA pratyekano pairI banI, avasarane joto na mAravA chatAM mithyAtva saMsthita thaI, nitya prazaTha-vyatipAta cittadaMDa thAya che. tema rAgadveSathI AkuLa, ajJAnI ekendriyAdi badhAM prANInI viratinA abhAvathI - 4 - pratyekanA vadha mATe ghAtakacitta dharIne nitya "prazaTha vyatipAta cittadaMDa''vALo thAya che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 evuM kahevA mAMge che ke - jema A te gRhapatyAdinA ghAtathI anupazAMta auravALo samaya joto vadha na karavA chatAM aviratine lIdhe vairathI nivRtta na thaI teno zatru banIne karma bAMdhe che tema te paNa ekendriyAdino zatru banIne karma bAMdhe che. e pramANe mRSAvAdAdimAM paNa pratijJA, hetu, dRSTAMta, upanaya, nigamana batAvIne pAMca avayavatva samajavA. A pAMca avayavonA vAkyano sUtrono vibhAga batAvyo. te A pramANe 184 AvA apannavALI thI me napha e pratijJA che. - 4 - 4 - tattva nu maLavA thI miAyaMsa mane e hetu che. - x - tatha cattu maLavA thI paremALe ti e dRSTAMta che, - 4 - 4 - jahA se vahae thI cittadaMDeti x evameva vAle thI nma jannati sudhI upanaya che. pachI - 4 - 4 - nA me va thI cittavuMatti nigamana karyuM che. A rIte pratijJA, hetu, dRSTAMta, upanaya, nigamana sudhI sUtra vibhAga batAvIne prayoga batAve che - apratihata pratyAkhyAta kriyAvALo AtmA pApAnubaMdhI che, te pratijJA che, sadA cha jIvanikAyomAM prazaTha vyatipAta cittadaMDavALo hovAthI te hetu che. sva-para avasarane jonArA koI divasa na mAre to paNa rAjAdinA hatyArA e dRSTAMta che. jema A vadhapariNAmathI anivRttatvathI vadhyanA amitrarUpa che, AtmA paNa viratinA abhAvathI sarve satvo prati nitya prazaThavyatipAtacitadaMDa hoya te upanaya che. te kAraNe te pApAnubaMdhI che, te nigamana che. A pramANe mRSAvAda AdimAM paNa paMca avayavatva yojavuM. - 4 - prazaTha pachI vyatipAtane badale mRSAvAda Adi zabdo yojavA - 4 - A rIte sarvAtmanA cha jIvanikAyamAM pratyekanA amitrarUpe pApAnubaMdhIpaNuM siddha karyu, tethI 'vAdI' AcAryanA vacananA doSa batAve che-- * sUtra-702 : praznana kartA [preska] kahe che - A artha barAbara nathI. A jagamAM evA ghaNAM pANI che, temanA zarIranuM pramANa kadi joyuM ke sAMbhaLeluM na hoya. te jIvo ApaNane iSTa ke jJAta na hoya. tethI AvA prANI pratye hiMsAmaya citta rAkhI dina-rAta, sutA-jAgatA amitra thaI, mithyAtva sthita rahI, nitya prazaTha vyatipAta cittadaMDa-prANAtipAtAdi kaI rIte saMbhare? * vivecana-702 : vAdI kahe che - ApanuM kahevuM svIkAravA yogya nathI. jemake - badhAM prANI badhAM jIvonA pratyekanA zatrurUpa che. te potAnA pakSanI siddhi mATe amitranA abhAvanuM kAraNa kahe che - A cauda rAjalokamAM anaMtA jIvo sUkSma, bAdara, paryApta, aparyAptakAdi bheda-bhinna hoya che. - x - teo deza, kALa, svabhAvathI viprakRSTA che. te jIvo sUkSma viprakRSTAdi avasthAvALA che. A zarIranA samucchaya vaDe-alpajJAna vaDe - x - x - tevA sUkSma jIvo kadI joyA ke sAMbhaLelA nathI. vizeSathI te iSTa nathI, potAnI
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4-302 185 tINa buddhi vaDe prasiddha nathI ke tenA upara zatrubhAva thAya. AthI e siddha thayuM ke evA ApaNAthI taddana ajANyA jIvo paratve zatru bhAva kema thAya ? tema e jIvo upara koIpaNa jIva azaTha bhAve hepI daMDa denAro kema thAya ? bAkI sugama che. Ama hovAthI sarve jIvone ne haNavAnA paccakhANa karavAnI jarUra nathI. * sUjha-903 - AcArya kahe che - ahIM bhagavaMte be TAMto kahyA che. saMjJI TAMta ane asaMjJI TAMta. saMjJI TAMta A pramANe - je A saMjJI paMcendriya paryAptaka jIva che, koI paNa temAMthI-pRthvIkAyathI trasakArya paryantanA cha javanikAcamAMthI pRthavIkAya dvArA potAnuM kArya kare che ke karAve che, tyAre tene ema thAya che ke huM pRthvIkAyathI kArya karuM chuM ane karAvuM chuM. tene tyAre ema thatuM nathI ke te ke te pRetIkAyathI kArya kare - karAve che. tethI te puruSa pRthvIkAyano asaMyata-avirata-apatieta pratyAkhyAna pApakama thAya che. A pramANe trasakAya paryanta kahevuM joIe. je koI puruSa cha kAyanA jIvothI kArya kare : karAve che, tene ema thAya che ke huM cha ivanikAyathI kArya zuM - karAvuM chuM, paNa tene ema nathI thatuM ke A ke te jIvothI kArya kare - karAve che. kemake te cha e avakAyathI kArya kare - karAve che. tethI te cha avanikAyano asaMyata, avirata, apatihad paccakakhAya pApakamAM che ane prANAtipAta yAvata mithyAdanizalya pone seve che. A rIte bhagavaMte asaMyata, avirata, pApakarmono nAza ane pratyAkhyAna na karanAra kahyo. svapna paNa na jANato pApakarmo kare che. * saMjJIdaSTAMta. have saMjJInuM TAMta kahe che - pRvIkAyika cAva4 vanaspatikAyika ane basasaMjJaka amanaka jIva che te saMjJI che. teomAM tarka-saMjJA-prajJA-mana ke vANI kaMI nathI. teo varSa karatA nathI, bIjA pAse kaMI karAvatA nathI ke karanArane anumodatA nathI. to paNa te ajJAnI sarva jIvo yAvat sarve satvonA dina-rAta, sutA-jAgatA bu banI rahe che, mizrAva sthita rahe che. nitya pATha-vyatipAta citadaMDa thaI prANAtipAtathI mithyAdazanazacanA pApomAM pravRtta rahe che. A rIte temane mana nathI, vacana nathI to paNa te sarve pANI lAvavuM savone du:kha-zoka-vitA-pizNa ane paritApa ApIne teo du:kha-zoka cAvatuM paritApa, vadha, baMdhana, parikalezathI avirata hoya che. I m kAraNathI teo asaMjJI hovA chatAM rAta-dina prANAtipAta yAvatuM parigraha temaja mithyAdarzana sudhInA pApomAM rata rahe che. sarve yonionA prANI saMjJI thaIne asaMjJI ane asaMjJI thaIne saMjJA thAya che. te saMjJI ke saMjJI banIne ahIM pApakarmone potAnAthI alaga na karIne, na khaMkherIne, na chedIne teno pazcAttApa na karIne te asaMjJI kAyathI saMjJIkAmAM ke saMjJIkAyathI asaMjJIkAmAM ke saMjJIkAyathI saMjJIkAyamAM ke asaMtIkAyathI asaMjJIkAyamAM saMkrame che. je A saMjJI ke asaMjJI che te badhAM 186 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mithyAcArI, sadaiva zaThApUrvaka hiMsAtmaka cittavALA thaIne prANAtipAtathI mithyAdazanazalya sudhInA pAponuM sevana kare che. A kAraNathI bhagavaMte temane asaMyata, avirata, patyAkhyAta pApakarma, sakriya, asaMvRtta, ekAMta daMDavALA, ekAMta bALa, ekAMta supta kahyA che. te ajJAnI jIva bhale mana-vacana-kAyAno prayoga vicArapUrvaka karatA nathI tathA [hiMsAnI svapna paNa jotA nathI, to paNa pApakarma kare che. * vivecana-903 : ukata vAta kahI AcArya batAve che ke - bhale badhAM jIvo deza-kAla-svabhAva AdithI dUra rahIne vadhanI ciMtAmAM na hoya, to paNa teo avirati nimite vairabhAvathI mukta nathI. A viSayane sukhethI jANavA tIrthakara bhagavaMte be daSTAMta kahyA che. saMjJI deTAMta ane asaMjJI daSTAMta. 0 saMdeTAMta - je A pratyakSa dekhAtA cha payaktivALA, ihAnApohavimarzarUpa saMjJAvALA te saMjJI. pAMca indriyavALA, karaNa patika jIvo che. temAMthI koI eka cha javanikAyone uddezIne evI pratijJA kare ke - huM cha javanikAyamAMthI eka pRthvIkAya-vAlukA, zilA, patthara, lavaNAdithI kArya kahIza. te kRtapatijJa tenAthItemAM tenA vaDe kare - karAve. huM bIjA kAyothI nivRtta chuM. tevAne evo vicAra rahe ke - huM pRthvIkAya vaDe ja kAryo karuM - karAvuM chuM. te pRthvIkAyathI anivRta, apatied pratyAkhyAta pApakarmI thAya che. temAM khodavuM, rahevuM, besavuM, suvuM, maLa-mUtrAdi karaNanI kriyA saMbhave che. A pramANe - X - apakAya vaDe snAna, pAna, avagAhana, bhAMDa-upakaraNane dhovA vagere kriyA apakAyanA niyamavALo kare che. teukAya vaDe pacana-pAcana, tApanaprakAzanAdi teukAyapratijJA kare che. vAyu vaDe paMkho, viMjhaNo, nAvamAM saDha calAvavuM Adi vAyakAya pratijJA kare che. vanaspati vaDe kaMda, mUla, puSpa, phaLa, paga, chAla, zAkhAdino upayoga kare che. e rIte anya jIvomAM jANavuM. tathA koI ja jIvanikAyomAM avirata, asaMyata thaIne tenA vaDe sAvadhAnuSThAna svayaM kare che ke karAve che. tene koI pratijJA nathI. tene jovo vicAra thAya che ke huM cha e jIvanikAyo vaDe sAmAnyathI kArya karuM chuM. * x * te te che jIvanikAyomAM asaMyata, avirata, apratihata pratyAkhyAta pApakarmavALo thAya che. A pramANe mRSAvAdamAM paNa jANavuM ke - meM A jUThuM kahyuM. mAre AvuM bolavuM na joIe te mRSAvAdathI anivRta hovAthI asaMyata thAya che. e rIte adattAdAnane AzrIne -x - maithuna ane parigrahanA viSayamAM tathA krodhAdi kaSAyonA viSayamAM paNa jANavuM. te rIte te hiMsAdi na karato hoya to paNa avirata hovAthI tenA nimitano kamazriva thAya che. te aviratinA kAraNe karmo ekaThA kare che, e rIte deza-kAlasvabhAva vaDe vipakRSTa hovA chatAM te badhAM jIvone zagurUpa che. te nimitanA kamoM bAMdhe che. A saMjJI dRSTAMta kahyuM. te kadAca eka pRthvIkAyane ja haNe, bIjAthI nivRtta rahe.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/-/703 koI be-traNa cAvat cha-kAyane haNe. te A rIte badhAMnA haNanArA gaNAya che kemake sarva viSayAraMbhamAM pravRtta che. tenI pravRtti e temanI anivRtti ja che. jema koI grAmaghAtAdimAM pravRtta hoya, teo te samaye amuka puruSone na jue to paNa - 4 - temanA ghAtaka ja gaNAya. A badhuM dRSTAMtanA bodhamAM paNa jANavuM. 183 0 asaMjJI dRSTAMta - jene saMjJA che, te saMjJI, saMjJA vagaranA te asaMjJI, jene manathI dravyatAno abhAva che, vadhu-vadhu vicAravAnI zakti nathI, jema koI uMghatA ke mUrchita hoya tema. A asaMjJI pRthvIkAyikathI vanaspatikAyika che tathA chaTThA viklendriya ane saMmUrNima paMcendriyo che. te sarve asaMjJIne vicA-mImAMsA-ta'di hotA nathI. jema koI saMjJIne maMda-maMda prakAzamAM kaMI dekhAtA tarka thAya ke zuM A ThuMThu che ke puruSa che? tevI tarkasaMjJA asaMjJIne na hoya. tathA saMjJI-pUrve joyela viSayanI tenA uttarakALe vicAraNA thAya, prajJA-svabuddhithI nirNaya kare ke A vastu che. manana karavuM te mati - e avagrahAdi rUpa che. tathA spaSTa bhASA A badhuM jene hotuM nathI te. jo ke beindriyAdine jIbha, gaLuM Adi che, paNa temane spaSTa vANI nathI. tethI temane huM pApa-hiMsAdi karu - karAvuM nahIM tevI nizcayapUrvakanI vANI nathI, tathA karuM - karAvuM nahIM, tevA adhyavasAyo nathI. AvA asaMjJIo bALaka jevA, badhAM prANInA ghAtanI nivRttinA abhAvathI tathA ghAtakapaNAnA yogathI ghAtaka che - jemake beindriyAdi jIvo bIjAnA upaghAtamAM pravarte che, kemake teo bIjA jIvonuM bhakSaNa kare che, aviratithI temane mRSAvAda paNa che, mAtra karmaparataMtratAthI temane vANI nathI. dahIM Adi khAvAthI spaSTa adattAdAna che ja. kemake tene A mAruM che ke pAraku tenuM jJAna nathI. tIvra napuMsaka vedodayathI, maithuna viratinA abhAve maithuna che, azanAdi sthApanAthI parigraha che. krodhAdithI mithyAdarzanazalyano sadbhAva paNa jANavo. A badhAM pAponI vidhamAnatAthI rAte-divase, sutA-jAgatA nitya prazaTha vyatipAtacita daMDavALA che, te darzAve che - te asaMjJIo thoDI paNa nivRttinA abhAve te nimittathI karmabaMdha karanArA che. te A pramANe - prANAtipAta yAvat mithyAdarzana zalyavALA thAya che. jo ke te jIvo viziSTa matavacana vyApArarahita che, to paNa badhAM prANIne duHkha utpAdanathI, zokanA utpAdanathI, vayanI hAni karavAthI tathA manavacana-kAyAnA pAtanathI tripAtana bhAva vaDe athavA kheda upajAvavAthI tathA muThThI, DhephAdithI prahAra vaDe ke tevo bAhyAMtara pIDA vaDe te asaMjJIo paNa deza-kALasvabhAvathI dUra evA badhAM jIvone pIDatAM nathI, to paNa viratinA abhAve - 4 - duHkha, paritApa, kalezAdithI aprativita hoya che. duHkha devAno guNa sattAmAM hovAthI tenA nimittanA karmo baMdhAya che. A pramANe viprakRSTa [dUravartI] jIvo saMbaMdhI karmabaMdha batAvIne have upasaMhAra kare che - - 4 - zuM vizeSatA batAve che ? je A pRthvIkAyAdi asaMjJI jIvo che, temane tarka, saMjJA, prajJA tathA mana-vacananI karaNI] svayaM karavA, bIjA pAse karAvavA ke karanArane anumodavAnI pravRtti nathI. teo nitya zatruNe, mithyAtvamAM rahI prazaTha na sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vyatipAta cita daMDavALA duHkha utpAdanathI laIne pariklezAdi pApothI mukta na hovAthI asaMjJI hovA chatAM, sarvakAla hiMsA mATe ayogya hovA chatAM teo hiMsA na kare to paNa - x - jIvahiMsA karanArA che. cAvat mithyAdarzana zalyanA pApo karanArA che eTale ke pApa karavA samartha na hovA chatAM nivRtti abhAve A kahyuM. A rIte be dRSTAMta kahyA. temAM rahelA bAkInA arthane batAvavA praznarUpe kahe che - tame batAvela saMjJI-asaMjJI jIvo bhavya-abhavyavat niyata che ke saMjJI thaI asaMjJI ke asaMjJI thaI saMjJI paNa thAya ? AcArya kahe che - sarva yoni - saMvRtta, vivRtta AdimAM rahelA jIvo ke je nArakAdi koI paNa viziSTa yonika hoya - teo janma apekSAe badhI yonivALA jIvo manaHparyApti na pAme tyAM sudhI asaMjJI che ane karaNathI paryApti purI thatAM te ja janmamAM saMjJI gaNAya che. bIjA janmanI apekSAe to ekendriyAdi rUpe utpanna thaI, pachInA bhavomAM tevA karma pariNAmathI manuSyAdi rUpe paNa janma le, to asaMjJI paNa saMjJI thAya. temAM bhavya-abhavyatva mAphaka niyama nathI ke na ja badalAya - 4 - karmane vaza jIva saMjJI thaIne asaMjJI paNa thAya ane asaMjJI thaIne saMjJI paNa thAya. 188 vedAMtavAdI matamAM to pratyakSa ja doSa dekhAya che. jemake - saMjJI mUrchA AdithI asaMjJI bane che, mUrchAdi dUra thatAM saMjJI bane che. janmAMtare to temAM jarUra doSa Avaze. A rIte saMjJI-asaMjJIpaNuM karmane kAraNe badalAya che, temAM doSa nathI. jema jAgato suve paNa che ane sutelo jAge paNa che. e rIte suvA-jAgavAnI avasthA mAphaka saMjJI-asaMjJIpaNuM badalAya che. temAM pUrve karela karma je udayamAM Avyu ane je bAMdhyu che, tene prAk karyA vinA, chedhA vinA, dUra karyA vinA, tapAvyA vinA [cAre zabdo ekArthaka che, kiMcit bheda che] asaMjJIomAMthI saMjJI, saMjJImAMthI asaMjJI, saMjJImAMthI saMjJI ke asaMjJImAMthI asaMjJIpaNe saMkrame - 4 - 4 - e caubhaMgI sUtramAM batAvI che. have upasaMhAra kare che - 4 - ukta labdhi ane karaNa paryAptithI paryApta ane te sivAyanA aparyAptA anyonya saMkramathI saMjJI ke asaMjJI thanArA te badhAM apratyAkhyAnapaNAthI mithyAcAravALA che. tathA badhAM jIvomAM paNa haMmezAM duSTa citapaNuM rahe che. - 4 - tethI prANAtipAtAdi aDhAre AzravadvAromAM jIvo varte che. A rIte vAdIe je kahyuM hatuM - 4 - tenuM khaMDana thayuM ane batAvyuM ke - vitinA abhAve ane pApakarmanI yogyatAthI pApakarmano sadbhAva batAvyo che - A rIte tIrthaMkara bhagavaMte pUrve kahelane pharI kahI batAve che, yAvat pApakarma kare che. A rIte apratyAkhyAnIne karmanA saMbhava thakI pApano saMbhava hovAthI nArakAdi lakSaNa saMsArane samajIne vairAgya thavAthI te praNavacita [vAdI] AcAryane pUche che- * sUtra-704 : preraka [praznakartA] kahe che - manuSya zuM karatA-karAvatA saMyata, vita, pApakarmano pratighAta ane pratyAkhyAna karanArA thAya che ? AcAryae kahyuM ke -
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/-/704 te mATe bhagavaMte pRthvIkAyathI trasakAya paryanta cha jIvanikAyane kAraNarUpa kahyA che. jema koI vyakti dvArA daMDa-asthi-muSTi-DhephA-ThIkarA AdithI mane koI tADana kare yAvat pIDita kare yAvat mAruM eka vADu paNa kheMce to mane hiMsAjanita duHkha ane bhaya anubhavuM chuM. e rIte tuM jANa ke sarve prANI yAvat sarve satno daMDa yAvat ThIkarA vaDe mArIne, tarjanA ke tADanA karIne yAvat rUMvADu paNa ukheDatA hiMsAkArI duHkha ane bhayane anubhave che. ema jANIne sarve pANI yAvat sarve satvone na haNavA yAvat na pIDavA. A dharma ja dhruva-nitya-zAzvata che. tathA lokaravabhAva sapaNe jANIne khedajJa tIrthaMkare pratipAdita karyo che. A rIte te bhikSu prANAtipAtathI mithyAdarzanazalya paryanta vita thAya, te dAMta sApha na kare, aMjana na AMje, vamana na kare, vastrAdine dhUpita na kare. te bhikSu akriya, ahiMsaka, akrodhI yAvat alobhI, upazAMta ane parinivRtta thAya. AvA [pratyAkhyAnI] ne bhagavaMte saMgata, vita, pApakarmonA nAzaka ane pratyAkhyAna kartA, akriya, saMvRtta, ekAMta paMDita thAya, tema kahyuM che. tema huM kahuM chuM. * vivecana-704 : - 189 [vAdI pUche che] amAre zuM karavuM ? kaI rIte saMyata, vista, pratihata pratyAkhyAta pApakamAM jIva thAya? saMyatane ja viratinA sadbhAvathI sAvadhakriyA nivRtti ane karelA karmanA saMcayano abhAva thAya che ane tethI nArakAdi gati abhAva thAya che. AvuM pUchyuM tyAre AcArya kahe che - te saMyamanA sadbhAve chakAya jIvane bhagavaMte heturUpe jaNAvyA che. jema pratyAkhyAnarahita chakAya jIvo saMsAra gatinA mukhya kAraNarUpa kahyA, tema tenA pratyAkhyAna karanArane te mokSanA heturUpa thAya. kahyuM che ke - je jeTalA hetuo saMsAranA che, te teTalAM ja hetu mokSanA che. gaNanAthI - x - baMne tulya che ityAdi. evuM kahe che ke - jema ApaNane koI daMDAdithI mAre to duHkha thAya che, tema badhAM prANIne ApaNI jema ja duHkha thAya mATe hiMsAthI aTakavuM. A dharma-sarvaapAyamAM rakSaNarUpa; dhruva-pacyuta, anutpanna, sthira svabhAva; nitya-pariNAmathI anityatA pAme chatAM svarUpathI cyavato nathI tathA sUryanA ugavA mAphaka zAzvata; bIjA dvArA askhalita, yuktithI siddha che. Avo dharma samajIne cauda rAjalokane jANatAM sarvajJoe kahyo che. A rIte te bhikSu sarva Azrava dvArothI nivRtta thaI, daMta prakSAlanAdi kriyA na karatA, sAvadhakriyAnA abhAvathI akriya che, akriyAthI prANIono avyApadaka [na haNanAra] yAvat ekAMta paMDita thAya che.- 4 - zrutaskaMdha-2, adhyayana-4 - pratyAkhyAnakriyAno muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 190 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zrutaskaMdha-2 adhyayana-5 "AcArazruta" cha -- -- -- x -- x -- x -- -- x -- * bhUmikA : have pAMcamuM adhyayana kahe che, teno saMbaMdha A che - gata adhyayanamAM pratyAkhyAna kriyA batAvI. te AcAramAM rahelA sAdhune hoya. tethI have "AcAzruta" adhyayana kahIe chIe. athavA anAcAra choDavAthI samyak askhalita pratyAkhyAna thAya che. mATe "anAcArathruta' adhyayana kahIe chIe. athavA pratyAkhyAnayukta hoya te AcAravALo thAya che, tethI pratyAkhyAna kriyA pachI "AcArathruta'' adhyayana athavA tenA pratipakSarUpa anAcArathruta adhyayana kahe che. e saMbaMdhathI AvelA A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakramamAM A adhikAra che - anAcArano niSedha karI sAdhuno AcAra batAve che. nAmaniSpanna nikSepamAM "AcAradyuta''e dvipada nAma che. tenA nikSepArle niryuktikAra kahe che- [ni.181 thI 183-] 'AcAra' nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra bhede che. e rIte zrutanA paNa cAra bheda che. A baMne bIje sthAne kahevAyA che. tethI ahIM saMkSepamAM kahe che - AcAra ane zruta te AcArazruta, bhegA kahyA che. temAM AcAra 'kSullikAcAra"mAM [dazavaikAlikamAM] kahela che. zruta 'vinayazruta"mAM kahela che. teno bhAvArtha e che ke - sAdhue anAcAra sarvakAla jIvana paryanta varlDavo joIe. tene agItArtho samyag jANatA nathI. tethI tene virAdhanA thAya che. - x - virAdhanA abahuzrutane thAya, gItArthane nahIM, tethI sadAcAra ane tenA parijJAnamAM yatna karavo. jema mArgajJa pathika kumArgane choDavAthI bhUlo na paDe ane unmArganA doSa na lAge. e rIte anAcAranA varjanathI AcAvALo thAya che, paNa anAcAranA doSo na lAge. tethI tenA pratiSedha mATe kahe che - anAcAra sarva doSonuM sthAna che. durgatigamanano hetu che, te dUra karI sadAcAra pALavo - te viSaya A adhyayanamAM jANavo. te paramArthathI aNagAra-kAraNa che. tethI keTalAMkanA mate A aghyayanuM nAma aNagArazruta che. nAmaniSpanna nikSepo kahyo. - x - have sUtra kahe che-- * sUtra-705 : Azupatra puruSa A adhyayananA vAkya tathA brahmacaryane dhAraNa karIne A dharmamAM anAcAranuM AcaraNa kadApI na kare. * vivecana-705 : A sUtrano anaMta-paraMpara sUtra sAthe saMbaMdha kahevo. anaMtara sUtra sAthe A saMbaMdha che - te sAdhu ekAMta paMDita thAya. kaI rIte ? brahmacarya pALIne. paraspara sUtra saMbaMdha A che - bodha pAme, baMdhana toDe. kaI rIte ? brahmacarya pAmIne. A rIte bIjA sUtro sAthe saMbaMdha joDavo. artha kahe che- AdAya - grahaNa karIne. zuM ? vASartha - satya, tapa, bhUtadayA, indriyanirodha lakSaNa, temAM je care [pALe]. evuM jina-pravacana te brahmacarya kahevAya che. te pAmIne
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/-/705 paTupajJa-sArA mAThA vivekano jJAtA. - 4 - 4 - brahmacarya pALIne A sarvajJapaNita dharmamAM rahIne sAvadha anuSThAnarUpa anAcAra na Ayare. - 4 - athavA azuprajJa sarvajJa prati samaya kevalajJAnadarzana upayogavALA hovAthI, temanA kahelA dharmamAM rahIne have pachI kahevAnAra vANI ane anAcAra kadApI na Ayare. 191 ahIM anAcAra na Acare tema kahyuM. anAcAra jina pravacanathI viruddha che. jina-pravacana mokSamArgahetuthI samyak darzanajJAna cAstriAtmaka che. samyagdarzana tatvArtha zraddhAnarUpa che, tatva-jIva, ajIva, punya, pApa, Azrava, baMdha, saMvara, nirjarA, mokSarUpa che. tathA dharma, adharma, AkAza, pudgala, jIva, kALa e cha dravyo che, te nityaanityarUpe che. sAmAnya-vizeSarUpa anAdi anaMta cauda rAjalokarUpa loka tatva che. jJAnamati, zruta, avadhi, mana:paryAya, kevala svarUpa che. cAstri-sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya, yathAkhyAta pAMca bhede che athavA mULa-uttaraguNa bhede aneka prakAre che. - x - 4 - anAdi anaMtalokamAM darzanAcAra-pratipakSabhUta-anAcAra batAvavA mATe AcArya cacAvasthita lokasvarUpane batAvatA kahe che- . sUtra-706,707 : A lokane anAdi anaMta jANIne vivekI lokane ekAMta nitya ke ekAMta anitya che, tema na mAne...A baMne pakSothI vyavahAra cAlato nathI. tethI A baMne pakSono ekAMta Azrava anAcAra jANavo. * vivecana-706,707 : [706] A cauda rAja pramANa loka athavA dharma-adharmAdi dravyanI Adiutpatti nathI, tethI anAdi che, tema pramANathI samajIne tathA anaMta che, tema jANIne - 4 - ekAMta nayadRSTithI avadhAratA anAcAra thAya che, te darzAve che - zAzvata eTale nitya, sAMkhyamatavALA mAne che - x - jainadarzana sAmAnya aMzarUpe dharma, adharmAdimAM anAdi anaMtatva jANIne A badhuM zAzvata che, tevI dRSTi na rAkhe. tathA vizeSa pakSane AzrIne 'vartamAna nAskI cyavI jaze'' AvuM sUtra sAMbhaLIne bauddha mata mujaba badhuM ja ekAMta anitya che, evI ekAMta rdaSTi na dhAraNa karavI. [29] prazna-zA mATe ekAMta nitya ke anitya buddhi na rAkhavI? badhuM nitya che ke anitya che evA be sthAna vaDe - 4 - Aloka ke paraloka saMbaMdhI kAryanI pravRtti ke nivRttirUpa vyavahAra cAlato nathI. tethI kahyuM che ke - aprayuta, anutpanna, sthira, ekasvabhAva, sarva nitya che ema na kahevAya. kemake ApaNe pratyakSa ja navA-jUnA rUpo dhvaMsa thayA vinA dekhAya che, lokamAM tevI pravRtti paNa che. vaLI AtmAne nitya mAnatA baMdha-mokSAdi abhAva thatA dIkSA, yama, niyamAdi nirthaka thAya. tathA ekAMta anitya mAnatA loko bhaviSyamAM kAma lAge tema mAnI dhanadhAnyAdino saMgraha na kare. AtmAne kSaNika mAnatA dikSA vagerenI pravRtti paNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nirarthaka thAya. tethI nitya-anitya evA be mArgamAM syAdvAdanI sarva vyavahAra pravRtti che. tethI nitya ke anityane ekAMta mAne tene Aloka tathA paraloka saMbaMdhI kAryanA vidhvaMsarUpa anAcAra jANavo. ke je jinAgama bAhmarUpa che. kathaMcit nitya-anityarUpe vyavahAra thAya te kahe che- 192 tethI sAmAnyane AzrIne kathaMcit nitya che - x - vizeSathI kSaNe kSaNe badalAtA kathaMcit anitya che. jinadarzanamAM kahyA mujaba utpAda-vyaya-dhrauvya yukta dravya che jema - 4 - koInA mRtyuthI zoka thAya, bIje janme tyAM AnaMda thAya, mATe yogI mAdhyastha bhAva rAkhe. tethI ekAMta nitya ke anitya vyavahAra thato nathI, te baMnemAM anAcAra jANavo.- 4 - * sUtra-08,709 : "sarve bhavya jIvo mukta thaze, sarve jIvo paraspara virAza che, teo baddha raheze-zAzvata raheze.' - AvA vacana na bole...kemake A baMne pakSothI vyavahAra na thaI zake, A baMne ekAMta pakSonuM grahaNa anAsara jANa. * vivecana-708,709 : [28] badhAM kSaya pAmaze, badhAM siddhi pAmaze. - koNa? tIrthaMkara athavA sarvajJanA zAsanane mAnanArA. sarve siddhigamana yogya bhavyo. pachI jagamAM abhavya raheze. [tevuM na bole]. zuSkatarkavAdI kahe che - vidhamAna jIvomAM navA bhavyo AvatA nathI, abhavyo siddha thavAnA nathI. tethI anaMta kAle bhavyo mokSe jatAM, koI bhavya nahIM rahe - AvuM na bolavuM. vaLI badhAM prANI paraspara vilakSaNa che. temAM koI sAdRzya nathI, tema ekAMte na kahevuM. athavA badhAM bhaLyo mokSe jatAM - 4 - saMsAramAM abhavyo ja raheze, tema na kahevuM. * x - x - badhAM prANI karmothI baMdhAyelA ja raheze, tema na kahevuM. sArAMza e ke - badhAM prANI mokSe jaze ke karmabaMdhane baMdhAyelA raheze tevuM ekapakSIya vacana na na bole athavA karmanI gAMTha choDavAmAM azakta hoya evA jIvo ja raheze, tema na kahe. tIrthaMkaro sadAkALa raheze tema paNa na kahe. [709] darzanAcAra viSayamAM ekAMtavAdano niSedha vacana mAtrathI batAvI, have tenI yukti kahe che - ukta baMne sthAnamAM - jemake - tIrthaMkarono kSaya thaze ke zAzvata raheze athavA tIrthaMkaranuM darzana pAmelA mokSe jaze ke zAzvata raheze. athavA sarve jIvo visardeza ke sardeza che, tathA karmagraMthi yukta ke rahita raheze evuM ekAMta vacana na bole, kemake te yuktisiddha nathI. tethI kahe che - badhAM tIrthaMkaro kSaya pAmaze, tema kahevuM ayukta che. kemake kSayanibaMdhana karmanA abhAve siddhonA kSayano abhAva che. jo bhavastha kevalI apekSAe Ama kahe, to te paNa siddha nahIM thAya. kemake pravAha apekSAe kevalIo anAdi anaMta che. tethI teno abhAva na thAya. vAdI je kahe che ke - "navA bhavyono abhAva che, eka-eka mokSe jatAM chelle jagat bhavyajIva rahita thaI jaze." e paNa siddhAMtano paramArtha na jANanAranuM vayana
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/-/so8,709 193 che, kemake bhavyarAzinuM anaMtapaNuM kALanA anaMtapaNA jeTaluM ja che, tethI kALa cAlu che, tema bhavyanI saMkhyA paNa kAyama che. vaLI avazya badhAM ja bhavyanuM siddhigamana na vicAravuM. paNa bhavyo anaMta che, teo sAmagrI abhAve, - X - badhAM bhavya mokSa na jAya, tema haMmezAM teo zAzvata ahIM ja raheze tema paNa nahIM (sAmagrI maLe tematema mokSe jaze.] bhavastha kevalI ane tIrthakarono mokSa thato hovAthI pravAha apekSAe koI aMze zAzvata ane kathaMcit azAzvata che. badhAM prANIo vi0i karmanA sadbhAvanI vividha gati-jAti-zIra-gopAMgAdimAM bheda paDavAthI temAM visardezatA hoya, tema upayoga asaMgeya pradezava, mUrtatvAdi dharmothI kathaMcita sadeza hoya. ullasita vIrya thakI koI graMthi bhede, koI tevA pariNAma abhAve graMthi na bhede. tethI ekAMte ekAMta pakSano niSedha karyo. e rIte koI eka pakSa mAnavo te anAcAra che. vaLI AgamamAM anaMtAnaMta utsarpiNI-avasarpiNImAM bhavya jIvonA anaMta bhAge ja moho jaze evuM kahe che. jo A rIte anaMtapaNuM hoya to teno kSaya kyAMthI thAya? mukti ane saMsAra saMbaMdhI zabda che, mukti saMsArI jIvanI ja thAya, tema mukti vinA saMsArI jIvana na kahevAya. tethI bhavyano uccheda thatAM saMsArano ja abhAva thAya. tethI vyavahAra ja na cAle - have cAsTiAcAra kahe che-- * sUtra-710,311 - je kSadra prANI che athavA mahAkAya che, temanI sAthe samAna vaira ja thAya athavA na thAya" * tevuM na kahevuM...kemake A baMne sthAno ekAMta gaNatA vyavahAra na cAle. tethI baMne ekAMtavayana anAcAra che. * vivecana-710,311 - [31] je koI ekendriya, beindriya ke aAkAya paMcendriya kSaddha prANI che athavA koI mahAkAya hoya. te kaMtha Adi apakAya ke hAthI Adi mahAkAyane hasatAM sarakhuM vaira baMdhAya kemake tulya pradezavathI badhAM jIvo sarakhAM che, tevuM ekAMta vacana na bole. - x + teomAM indriya, vijJAna, kAyAdinI asaIzatA hovAthI ochuM-vadhu vaira baMdhAya tema paNa na kahe jo maNa vadhya apekSAe ja karmabaMdha che, to sAdezya ke asArdazya kahI zakAya, paNa karmabaMdha mATe to adhyavasAya paNa kAraNarUpa che. tethI tIvra adhyavasAyathI alakAya jIvane mAratA paNa mahAvaira baMdhAya ane na chUTake mahAkAyane mAratA paNa avaira baMdhAya. [911] ukta vAta sUgathI kahe che - ukta baMne sthAnamAM mahAkAya ke alakAya jIva mAratAM sadeza ke visardeza karmabaMdha thAya, tema kahevuM yuktithI na ghaTe. tethI kahe che - vadhyanA sadaizava-asadezava te eka ja karmabaMdhanuM kAraNa nathI, paNa vadhakanA tIvrabhAva ke maMdabhAva, jJAnabhAva ke ajJAnabhAva, mahAvIrya ke abhavIrya paNa saMbaMdha rAkhe che. A rIte vadhya-vaghakanA vizeSapaNAthI karmabaMdhamAM ochA-vatApaNuM che. tethI mAtra vadhyane AzrIne sardeza ke asadeza pApa vyavahAra na thAya. je koI A be sthAnamAM vartI ekAMta vacana bole to anAcAra che. 4/13] 194 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra je vAdI jIvanA sAmyapaNAthI karmabaMdhanuM sadaizava kahe che, te khoTuM che. kemake jIvanI vyApatimAM hiMsA kahetA nathI. jIva zAzvato hovAthI tene mAravo zakya nathI. tethI indriya vyApati che, te mATe kahyuM che ke - pAMca indriya, traNa baLa, zvAsocchavAsa, Ayu - A daza prANa che, tene jIvathI judA karavA, te hiMsA che. vaLI bhAvane AzrIne hiMsA kahevI yukata che. jema * x* sApanI buddhio doraDAne haNe to bhAvadoSathI - hiMsA na hovA chatAM karmabaMdha che. paNa jo malina bhAva na hoya to doSa nathI. AgamamAM paNa kahyuM che ke - sAdhu upayogathI cAle tyAre jIva haNavAnI buddhi na hovA chatAM koI jIva ajANatA dabAI jAya, to tene doSa nathI, ulaTuM taMdalIyo masya kaMI na karavA chatAM bhAvadoSathI sAtamI narake jAya che. A pramANe vadhya-qdhaka bhAvanI apekSAe sadaizava thAya ke sardezava nA thAya, evuM na mAnavuM te anAcAra che. pharI cA>>ine AzrIne AcAra-anAcAra batAve che-- * sUma-712, 13 - AdhAkarma doSayukata AhArAdi je bhogave che te sAdhu paraspara kamathI lipta thAya che ke lipta thatA nathI evuM ekAMta vacana na kahe...kemake A baMne ekAMta vacanathI vyavahAra cAlato nathI, A baMne ekAMta matano Azraya levo te anAcAra che, tema tuM jANa. * vivecana-712,713 : [12] sAdhune AzrIne thayela vastra, bhojana, vasati Adi, te AdhAkamadi, tene je bhogave, te paraspara, te potAnA karmacI lepAyelA che athavA lepAyelA nathI, tevA ekAMta vacana na bole. sArAMza e ke AdhAkarmI paNa zAstra mujaba zuddha karIne vApare to kamathI lepAtA nathI. mATe avazya karmabaMdha thAya tema na kahevuM. tathA zAstrokta vidhi vinA AhAra lAlasAcI AdhAkarmI khAya to te nimite karmabaMdha thAya che. mATe tene karmabaMdha nathI, tema paNa na bolavuM. jaina Agama jANanAro ema bole ke AdhAkarmanA upabhogathI karmabaMdha thAya paNa kharo ane na paNa thAya. * * - ityAdi - 4 - syAdvAdathI have teno uttara Ape che [13] A be sthAnono Azraya laI koI kahe ke AdhAkarmInA upabhogathI karmabaMdha thaze ja ke nahIM ja thAya, to vyavahAra na cAle. jo AdhAkamathI ekAMta karmabaMdha thato hoya to AhAranA abhAve kyAreka anarthano udaya thAya. jemake bhUkhathI pIDita barAbara isamiti na pALe, cAlatA prANInI hiMsA kare, mUchadithI paDI jAya to trasAdi jIvono vyAghAta ane akALamaraNa thaze, aviratipaNe utpanna thAya ane ArtadhyAnathI maratA tiryaMca gatimAM jAya. * x - AtmarakSaNAdi kAryo AdhAkarmI vAparavA chatAM karmabaMdha na thAya. vaLI AdhAkamadinA niSpAdanamAM cha javanikAyano vadha thAya, tenA vagharI karmabaMdha thAya te spaSTa ja che. mATe baMne sthAne ekAMta Azrita vyavahAra na karavo. jo ekAMta pakSano Azraya le to anAyAra thAya, te tuM jANa.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 2/5/-/12,313 have bIjI rIte vANIno anAcAra batAve che- satra-14,715 - je A audArika, AhAraka, kAmaNa zarIra che, te badhAM eka ja che, ke ekAMte bhinna nathI, tathA sarvemAM zakti vidhamAna che ke nathI. tevA ekAMta vacana na bolavA. kemake A baMne sthAne ekAMta vicArothI vyavahAra cAlato nathI. A baMne ekAMta sthAnane tuM anAcAra jaNa. * vivecana-714,715 - gata sUtramAM AhAra kahyo, te zarIra hoya to thAya. A zarIra pAMca prakAre che . audArika Adi. temAM bheda ke abheda batAvavA pUrva pakSa kahe che. badhAM lokone pratyakSa dekhAtuM, udAra pudgalothI nIpajela te dArika athavA niHsAra hovAthI urAla che, te tiryaMca ane manuSyone hoya che. tathA caudapUrvI kadI saMzaya paDatA hatA kare te AhAka. tenA grahaNathI vaikriya paNa jANI levuM. e ja rIte kArpaNa ane taijasa paNa levuM. audArikAdi pAMce sAthe rahetA hovAthI koIne zaMkA thAya ke A zarIro ekameka che ke tahna bhinna che ? te kahe che * x * A zarIro samAna che ke taddana bhinna che, tevI ekAMta mAnyatA nA karavI. * x * jo ApaNe ekAMta abheda mAnIe to A dArika zarIra udAra pudgalonuM baneluM ane karmathI baneluM te kArmaNa je A saMsArabhramaNanA kAraNarUpa che. tejasu dravyothI baneluM te taijasa je AhAra pacAvavA ke taijasalabdhi nimitaka che covI bheda saMjJAthI kArya na thAya, AvuM jANIne koI kahe ke te taddana bhinna che - to te ayukta che. tema haMmezAM sAthe ja hoya tevuM paNa nathI. AvI vyavasthA hovAthI badhAM zarIro koI aMze abheda che ane saMjJA bhedathI bheda che. A rIte dArikAdI zarIronA bheda-abheda batAvIne have badhAM dravyonA bheda-abheda batAvavA -x* kahe che. "badhuM badhe che". ema sAMkhya matanA abhiprAyathI sava-jasa-tamokSa pradhAnanA ekavathI ane badhAnuM kAraNa mAnI badhaM badhAmAM ekarUpa che, e pramANe vyavasthA mAnatAM ghaTa-paTa AdimAM vyasta zakti che - 4 ityAdi mAna che. [vAdone amArA A kAryakSetrathI bAkAta rAkhelA che, tethI jijJAsuoe mULavRtti jovI - samajavI.] sAMkhyonI A vAta na mAnavI, tenuM kAraNa batAve che sAMgonA abhiprAya mujaba badhuM badhAnA ekarUpe che. ityAdi kahevuM ayukta che. kemake sukha-du:kha, jIvita-maraNa, dUra-najIka, sUkSma-bAdara, surUpa-kurUpa Adi saMsAra vaividhya AMkha sAme dekhAya che. A badhAMne tame paNa khoTuM kahI zakazo nahIM. misyA che tema paNa nahIM kahevAya. jo ema mAnazo to dekhAtAno nAza ane nA dekhAtAnI kalAnA karavAno doSa Avaze. vaLI badhuM eka mAnatA saMsAra tathA mokSAnA abhAvathI karelAM kRtyono nAza ane na karelAMnI prApti baLajabarIthI mAnavI paDe che. mATe tamArI kalpanA mujaba satva, raja ane temanI sAmya avasthA Adi sarve - x * vayano ayukta che. * * * * *. 196 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda - x* AcArya kahe che - x - jo sarvayA kAraNamAM kArya che, to taiyAra thayelA ghaDAnA utpAdananI peThe kAraNamAM kArya siddhi thAya, paraMtu * x * ghaDAnA kAraNarUpa mATInA pIMDamAM ghI ke pANI bharAtuM nathI. kemake karmaguNano vyapadeza thato nathI, mATe kAraNamAM kArya nathI. [ityAdi aneka dalIlo vRttikAre noMdhI che, jijJAsuoe koI tajajJa pAse samajavuM, mAtra anuvAdathI hetu siddha thaze nahIM. sarve padArthomAM satva, Droyatva, prameyava Adi dharmo vaDe koI aMze ekatva che, tema pratiniyata padArthanA kAryapaNe je artha kriyAkArI te ja paramArthathI sata che, mATe kathaMcita bheda che. tethI sAmAnyavizeSAtmaka vastu che, ema nakkI thayuM. AnA dvArA thAt apti, thAt nAta e be bhaMga vaDe bADI bhAMgA paNa jANavA, tethI sarva vastu saptabhaMgI vALI che. te kahe che - sva dravya-phoga-kALa-bhAva apekSAe kiMcita che, para dravyAdi apekSAe kiMcita nathI. - x * x - x- ityAdi saptabhaMgI vRittimAM jovI.] A rIte sAmAnyathI sarva vastuno bheda-abheda batAvIne have sarva zUnyavAdI matanuM khaMDana karIne loalokano vibhAga pADIne astitva batAvavA kahe che - athavA sama vIrya che athavA sarvatra vIrya nathI. vIrya zabdathI sAmAnyathI vastunuM satA kahyuM. * * * * * paNa sarvatra prati evI saMjJA na dhAravI, tema saba nApti evI saMjJA paNa na dhAsvI. AvuM kahIne sAmAnya vastunuM astitva sAdhyuM. have te ja vastunuM kiMcit vizeSitatvathI lokAloka svarUpacI astitva sAdhavA mATe sUpkAra kahe che * sUtra-216,217 : loka nathI ke aloka nathI, evI saMjJA na karavI, paNa loka che ane aloka che - evI saMjJA rAkhavI joIe...jIva ke ajIva nathI evI saMjJA na rAkhavI, paNa jIva ane ajIva che, evI saMjJA rAkhavI joIe.. * vivecana-216,313 : [16] caudarAja pramANa athavA dharma-adharma-AkAzAdi paMcAstikAyarUpa te loka, A loka nathI evI saMjJA na rAkhe. AkAzAstikAya mAtra AkAza che, te vidhamAna nathI, tevI saMjJA na rAkhe. A lokAlokanA abhAvane batAvavA [vAdI] kahe che-A vastu dekhAya che te avayava dvArathI ke avayavI dvArathI dekhAya che ? jo avayava dvArA dekhAya che tema kaho to temAM sUkSma paramANuo dekhAvAno saMbhava che * * * * * tema avayavI dvArA paNa dekhAya nahIM, kemake vikatAmAna avayavIno ja abhAva che ityAdi - x * x - A badhuM mAyA, svapnAdi jevuM lokAlokanuM svarUpa che. * x * x * vastuno abhAva thavAthI lokAlokano abhAva siddha thaze. jaiinAcArya kahe che-] AvuM khoTuM tatva na mAnIza. kemake loka che. te urvaagho-ticharUipe vaizAkha sthAnamAM sthita keDe be bAju hAtha rAkhIne ubhelA pura jevo che athavA paMcAstikAya rUpa che tethI viruddha loka paNa che. jo aloka na mAnIe to lokanI vyavasthA siddha na thAya. jo vAdInA mata mujaba badhuM ja nathI, to temAM
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/-I916,313 193 niSedha karanAra paNa nathI, to pachI niSedhanA abhAvamAM vastu siddha thaze - x .... jo tame badhAM padArthano abhAva mAno cho, to yukitano abhAva thatAM tamArI vAta ayuktivALI thaze. jo tame yukti sAcI mAno to te yukti ja amAruM tatva che. te siddha thatAM badhuM sata thaze ityAdi. * x - jaina mata mujaba ekAMtathI na avayava che, na ekAMtathI avayavI. ahIM syAdvAd mata svIkAravAthI tamAro vikalpa doSa dUra thaze. tethI kaMI aMze loka che, tema kaMI aMze aloka paNa che. [1] e rIte loka-alokanuM astitva siddha karIne have temAM vizeSarUpe jIvaajIvanuM astitava pratipAdana karavA kahe che - upayoga lakSaNavALA jIva-saMsArI ke mukata nathI, dharma-adharma-AkAza-pudgala-kALa te anukrame gati-sthiti-avagAhadAnachAyA A tapa Adi - vartanA lakSaNa vidhamAna nathI, evI khoTI kalAnA na kare. kuvAdI nAstitvane A pramANe siddha kare che, jIvo arUpI hovAthI pratyakSa dekhAtA nathI, paNa kAyArUpe pariNata pAMca bhUto ja doDavuM, kUdavuM Adi kiyA kare che. tathA AbhA advaitamata mujaba puruSa te ja AtmA sarvagata che. - X - jIva nathI tema jIva paNa nathI. eka ja AtmA sarve cetana-acetana zuM, kAraNarUpa che. - jainAcArya kahe che - AvI koI vAta mAnavI nahIM. paNa jIva che. A sarvanA sukha-du:kho vagerenA nibaMdhanarUpa che, huM pIDAu chuM vagere bolatA saMbhaLAya che. e jIvathI judA dharmaadharma-AkAza-pudgala vagere vidhamAna che, pratyakSa pramANathI tenA guNo anubhavAya che. jaiinAcArya bhUtavAdIne pUche che-] tamArAM mAnelA pAMca bhUto nitya che ke anitya? je nitya hoya to - X - kAyAkAre pariName nahIM. pUrve caitanyathI teno sadabhAva mAno to nityatvanI hAni thaze. have je anitya mAno to pUchIe ke te caitanya avidhamAnA hoya tyAre caitanya utpanna thAya ke vidhamAna hoya tyAre. jo vidhamAna mAne to jIvatava siddha thaze, jo avidhamAna mAno to tamAro mata jUTho paDaze. - A rIte AtmA advaitavAdIne pUchavuM ke jo puruSa e ja badhuM che, to ghaDA AdimAM jIvatatva kema nathI dekhAtuM? - X - X * e rIte ekAMtathI jIva-ajIvano abhAva nathI. sarve padArthomAM syAdvAdano. Azraya levAthI jIva che te jIva thaze ane pudgala apekSAe rAjIva paNa thaze. ityAdi * * * * * jANavuM. jIvanuM astitva siddha karIne temAM rahela satu-asatuM kriyA dvAre dharma-adharmanuM astitva kahe che. * sUtra-718,719 : dharma-adAma nathI ema na vicAravuM, paNa dharma-adharma che tema mAnavuM...baMdhamokSa nathI tema na mAnavuM, paNa te che tema mAnavuM.. * vivecana-718,719 : [18] mRta-cAstriAtmaka jIvanA Atma pariNAma, je karmakSayanuM kAraNa che te dharma che. adharma e mithyAva-avirati-pramAda-kaSAya-yogarUpa je karmabaMdhanuM kAraNa che, te Atma paNiAma che. A dharma-adharma baMne kALa-svabhAva-niyatI-IzcarAdi matathI 198 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda nathI. AvI saMjJA na rAkhavI. * x - kemake te ekalA kAraNa rUpe nathI. badhAM bhegA thAya tyAre kAraNarUpa bane che. kahyuM che ke - ekalA kALa vagerethI koI kArya na thAya, maga rAMdhavAnI mAphaka A badhAM samuditapaNe kAraNarUpa che. dharma-adharma vinA saMsAranuM vaicitrya na ghaTe. mATe samyagdarzana Adi rUpa dharma che ane mithyAtvAdi rUpa adharma che, tema mAne. [19] dharma-adharmanA hovAthI baMdha ane mokSano paNa sabhAva che, te dazarvi che * baMdha eTale prakRti, sthiti, anubhAva, pradezAtmaka karma pudgalono jIva vaDe svavyApArathI svIkaraNa. ahIM evuM na mAne ke amUrta AtmAne rUpIkarma na lAge tathA tenA abhAve mokSano paNa abhAve che, tevuM na mAne. to kevI saMjJA dhAraNa kare? te kahe che jIvato karma pudgala sAthe baMdha che, evuM mAne. vAdI pUche che - amUrta AtmA sAthe mUrta karmano saMbaMdha kevI rIte thAya? [jainAcArya kahe che) A vAta yogya nathI. AkAzanuM sarvavyApIpaNuM pudgala sAthe saMbaMdha na mAne to siddha na thAya. * x * vaLI jJAnasvarUpa AtmAne madirApAnathI vikAra utpanna thAya che. te jIva-jIvanA saMbaMdha vinA zakya nathI. saMsArI jIvone sadA taijasa-kAzmaNa zarIranA sadbhAve ekAMta amUrtatva na hoya. tema baMdhanA pratipakSa rUpa mokSa paNa che. tenA abhAve baMdhano paNa abhAva che. A rIte sarva baMdhanA nAza svabhAvavALo mokSa paNa che evI saMjJA ghAre. baMdhano sadbhAva mAnatA punya-pApano sadbhAva thaze te kahe che* sUjha-720,721 : yuca-pApa nathI, tevuM na mAne, paNa punya-pApa che tevuM mAne...AvasaMvara nathI, tevuM na mAne paNa Azrava-saMvara che tema mAne. * vivecana-kara0,321 : [20] zubha prakRtirUpa puNya ke azubha prakRtirUpa nathI, tevuM na vicAravuM. [vAdI] punya-pApano abhAva jaNAvavA kahe che - keTalAMkanA mate puSya nathI, pApa ja tenI utkRSTa avasthA che, te ja sukhadu:khanuM nibaMdhana che. bIjA kahe che - pApa nathI, puNya ghaTatAM jIva pApa kare che. keTalAMka baMneno niSedha kare che. saMsAranuM vaividhya niyati svabhAvAdi kRta che. A badhAnuM kahevuM ayukta che. kemake punya-pApa e baMne saMbaMdhI zabdo che. - x * tethI koI ekanI sattA che athavA baMneno abhAva che tema kahI zakAya nahIM. kemake tevA kAraNa vinA jagatanI vicitratA na saMbhave. kyAMya kAraNa vinA kArya na thAya, niyati-svabhAvAdi vAda * x * mAnIe to saMsAramAM thatI badhI kriyAo vyartha thAya. tethI sarva kAryanI utpatimAM punya-pApa che, tevI saMjJA dhAravI joIe. punya-pApanuM svarUpa Ave che - zubha karma pudgalo te punya ane azubha karmI pugala te pApa, tema jinazAsanamAM sarvajJoe kahyuM che.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/-/720,721 [21] kAraNa vinA kAryanI utpatti na thAya. tethI pUrvokta punya-pApanA kAraNabhUta Azrava ane teno pratiSedha te saMvara tene batAve che - jenAthI karma praveze te prANAtipAtAdi Azrava che - te karmopAdAnanuM kAraNa che. teno nirodha te saMvara che. tethI "A baMne nathI' - tema kahevuM nahIM. tenA abhAva mATe vAdIo kahe che - "kAyA-vAcA-mananI pravRtti te karma che, te Azrava che" evuM tame kaho cho, tema evuM paNa kaho cho ke - "isimiti zodhatA sAdhune cAlavA mATe paga ucakatA koI jIva marI jAya to paNa zuddha manavALAne hiMsA nathI" . tethI kAyAdi pravRttithI karmabaMdha na thAya. [have vAdI pUche che] A Azrava AtmAthI judo che ke abheda che? jo bhinna hoya to te Azrava nathI, jo abheda che to siddhone paNa Azrava thAya, mATe Azravatva ghaTI na zake. AzravanA abhAve saMvarano abhAva che. 199 [jainAcArya kahe che] vAdInuM A kathana mAnavuM. kemake anekAMta mArgathI koI aMze upayogavaMta sAdhune Azrava na thAya, temAM ame saMmata chIe. kemake ame paNa tevA upayogavaMtane karmabaMdha mAnatA nathI. paNa upayoga rahitane to avazya karmabaMdha che. bheda-abheda ubhaya pakSane AzrIne ekapakSa Azrita doSano abhAva thatAM Azravano sadbhAva che. teno nirodha te saMvara che. kahyuM che ke zubha yoga te punyAzrava ane azubha yoga te pApAzrava che. vacana-kAyA-mananI gupti te Azrava na hovAthI saMvara che. A rIte Azrava-saMvara che, tema vicAravuM. Azrava-saMvara che mATe vedanA-nirjarA paNa che-- * sUtra-722,723 - vedanA-nirjarA nathI tema na mAnavuM, vedanA-nirjarA che tema mAnavuM....kriyAakriyA nathI tema nAM mAnavuM, kriyA-kriyA che tema mAnavuM. * vivecana-722,723 : [22] vedanA-karmano anubhava. nirjarA-karma pudgalonuM kharI javuM. A be nathI tema na vicAre. teno abhAva che tevI AzaMkAnuM A kAraNa che - seMkaDo palyopama, sAgaropame bhogavavAnuM karma aMtarmuhUrtamAM kSaya pAme che, tema kaho cho - jemake - je karma ajJAnI karoDo varSa khapAve, tene traNa gupti vaDe guptajJAnI zvAsocchvAsa mAtramAM khapAve che. kSepaka zreNimAM jIva karmone jaldIthI bALI nAMkhe che. tethI je krame karmo bAMdhyA te pramANe anubhave nahIM mATe vedanAno abhAva che, vedanA abhAve nirjarA abhAva che. [jainAcArya kahe che] AvI khoTI zaMkA ayukta che. kemake koIkanuM karma ja ukta rIte tapa vaDe khape che. karmapradeza to udaya-udIraNAthI badhAM bhogave ja che, mATe vedanA che. Agama paNa kahe che ke - pUrve ekaThAM karelA pAponuM puruM prAyazcitta na karyu hoya, te karmo vedavAthI mokSa thAya che. vedhA vinA nahIM, ityAdi. tethI vedanA siddha thaI. vedanA siddha thatAM nirjarA paNa siddha che, mATe vedanA ane nirjarA che evuM mAne. [723] vedanA-nirjarA e kriyA-akriyAno AdhIna che. te batAve che - parispanda [hAlavuM-cAlavuM] te kriyA, tethI viparIta te akriyA. A baMne nathI tema 200 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 na vicAravuM. sAMkhyamatIo-AtmA sarvavyApI hovAthI kriyAne mAnatA nathI, zAkyo badhAM padArthone kSaNika mAnatA hovAthI - 4 - akriyA nathI tema kahe che. - x - x * AvI khoTI saMjJA na dhAravI. [jainAcArya kahe che] - "kriyA che, akriyA paNa che" tema mAnavuM joIe. zarIradhArI AtmAnI eka dezathI bIjA dezamAM javAnI kriyA pratyakSa che. AtmAne sarvathA akriya mAnatA AtmAno baMdha ane mokSa siddha na thAya. te dRSTa-iSTanuM bAdhaka che. vaLI zAkyo prati kSaNe utpatti mAne che te ja kriyA che, to kriyAno abhAva kema kahevAya ? vaLI ekAMte kriyAno abhAva mAnatAM saMsArathI mokSano abhAva thaze. mATe "kriyA" che ja. tethI vipakSI "akriyA' paNa che ja. have sakriya AtmAmAM krodhAdino sadbhAva kahe che-- - sUtra-724 thI 726 : krodha-mAna nathI tema na vicAravuM, paNa krodha-mAna che tema mAnavuM...mAyAlobha nathI tema na vicAravuM, paNa mAyA-lobha che tema mAnavuM...rAga-dveSa nathI tema na vicAravuM, paNa rAga-dveSa che, tema mAnavuM. * vivecana-724 thI 726 : [724] potAne ke bIjAne je aprIti thAya te krodha. tenA cAra bheda che - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMjvalana. e rIte mAna arthAt garvanA AvA cAra bheda che. A krodha-mAna nathI tevuM na mAne. keTalAMka evuM mAne che ke mAnano aMza e ja 'abhimAna' tenAthI gherAyelAnuM apamAna thatAM krodhano udaya thAya che. kSapaka zreNimAM krodhane alaga kSaya dekhADela nathI. vaLI te vAdI pUche che ke - A krodha AtmAno dharma che ke karmano ? jo Atmadharma mAno to siddhone paNa krodhodaya thaze. jo karmano dharma mAno to anya kaSAyanA udaye paNa teno udaya prasaMga Avaze, karma mUrta hoya to ghaDA mAphaka teno AkAra dekhAvo joIe. jo bIjAno dharma mAno to te kazuM karI zake nahIM, mATe krodha nathI. e rIte mAnano abhAva paNa jANavo, [jainAcArya kahe che] AvuM na mAnavuM. kAraNa - kaSAya karmodayavartI jIva hoTha pIsato, bhukkuTI caDAvato, lAlacoLa mukha, parasevo Tapakato krodhathI baLato dekhAya che. A cinho mAnano aMza nathI, te mAnanuM kArya karato nathI. bIjAnA nimitte uThela che. vaLI A dharma jIva tathA karmano sAthe che. baMneno bhego mAnatA judA judA mAnavAnA doSa na Ave. saMsArI jIvo karmathI judA na thaI zake. - 4 - krodha AtmA ane karma bhegA mAnatAM siddha thAya. e rIte mAna paNa che. [725] have mAyA-lobhanuM astitva batAve che - ahIM paNa krodha ane mAna mAphaka - 4 - lobha ane mAyAnuM astitva batAvavuM. [26] have A krodhAdinuM TUMkamAM astitva batAve che - prIti te prema, putra, patnI, dhana, dhAnyAdi potAnA hoya, tenA upara rAga thavo ane tenAthI viruddha
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/- 24 thI 26 201 202 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 potAnI vastunA ghAtaka prati apati te dveSa. keTalAMka mAne che - A baMne nathI. mAyA ane lobha be avayavo che, tenA samudAyarUpa 'sara' avayavI nathI. tema krodha-mAna che, paNa tenA samudAyarUpa 'dveSa' avayavI nathI. jo avayavothI avayavI abhinna hoya to te siddha na thAya. jo bhinna mAno to ghaTa-paTa mAphaka judo dekhAvo joIe. jainAcArya kahe che-] ukata abhiprAya na mAnavo. avayava-avayavI baMnemAM kathaMcita bheda mAnavAthI bhedAbhedarUpa bIjA pakSanA AzrayathI pratyeka pakSa Azrita doSa nahIM lAge. tethI prema-dveSa che, tevuM mAnavuM. bdha kaSAya sadbhAva siddha thatAM saMsArano sadbhAva kahe che- * sUtra-27, 28 - cAra gativALo saMsAra nathI ema na mAnavuM, paNa te che tema mAnavuM...devadetI nathI tema na vicAravuM paNa deva-devI che, tema mAnavuM. * vivecana-323,328 : jenA cAra gatirU5 bhedo che - naka, tiryaca, manuSya, deva, te caturaMta saMsAra, A saMsAra bhayano eka hetu hovAthI te saMsAra kAMtAra che. A saMsAra cAra bhede nathI, paNa jIvonA bhramaNarUpa tathA karmabaMdhanarUpathI du:khano hetu hovAthI eka prakAre ja che. athavA nAskI ane devatA dekhAtA nathI. tiryaMca ane manuSyarUpa * be prakAre saMsAra che. paryAyane AzrIne anekavidha che. paNa cAra prakAra to koI rIte nathI."- AvuM na vicArUM. paNa cAturaMta saMsAra che ema ja mAnavuM. vAdI ekavidha saMsAra kahe che, te siddha thatuM nathI kemake pratyakSa tiryaca-manuSya bheda dekhAya che. - x + saMbhava-anumAnathI nAka-devanuM astitatva svIkAratA be bheda paNa na manAya. punya-pApanuM madhyama phaLa bhogavanAra tiryaca-manuSya che, tema prakRSTa phala bhokatA deva-nAskI paNa saMbhave che. vaLI jyotiSa devo pratyakSa dekhAya che. * * * deva vimAna che to upabhoktA paNa hovAnA ja. graho pAse varadAna pAmanArA paNa che. jema adhika puNya phaLa bhokatA devo che, tema prakRSNa pApa bhoktA nArakI paNa vicArI levA A rIte saMsAra cAra prakAre siddha thAya che. - paryAyAzrita anekavidhatAnuM kathana paNa ayukta che. jema sAta nADImAM samAna jAti Azrita jIvo eka prakAranA gaNAya, sarve tiryaMco ekendriyAdi eka prakAranA gaNAya, bhavanapatyAdi cAre devonI eka jAti gaNAya - x * x * ityAdi. e rIte saMsAnuM cAturvidhya jANavuM. - x - [28] deva-devI che tema mAnavuM. [vRttikAre-kaMI vizeSa kahyuM nathI.]. saMsAra che tema kahyuM, tethI teno pratipakSa mokSa paNa che te kahe che- * sUjha-729,830 - siddhi ke siddhi nathI tema na mAnavuM, paNa te che tema mAnavuM...siddhi, jIvanuM nija sthAna nathI tema na mAnavuM, nijasthAna che tema mAnavuM.. * vivecana-729,730 - [29] sarve karmono kSaya te siddhi, tethI ulaTuM te asiddhi, te nathI tema na mAne. pUrva gAthAmAM caturmuti saMsAra kahyo, - X * mATe saMsAranuM astitva prasiddha che. tethI viparIta che - - siddhi paNa anivArita-satya che. mATe siddhi-siddhi che, tema mAnavuM. samyagdarzanAdi mokSamArganA sabhAvathI ane karmakSayacI - x * siddhi maLe che. kahyuM che ke - mohanIya Adi doSa ane jJAnAdi AvaraNonI saMpUrNa hAni te ja siddhi che - x * e rIte sarvajJano sabhAva paNa saMbhave che. jema - abhyAsa vaDe prajJAnI - x - vRddhi thatAM prajJAtizaya dekhAya che, tema koIne atyaMta atizaya prApta thatAM sarvajJatva thAya te saMbhava anumAna. paNa koI yuktithI *xx * sarvajJava prApti na thAya tema kahe, to te na mAnavuM. [jainAcArya kahe che-] tamArI yukti-daSTAMtanuM amArA kathana sAthe sAmyapaNuM nathI * * * * * prajJAnI vRddhimAM bAdhakapaNAno abhAva hovAthI sarvajJanI prApita che. [vAdI kahe che- aMjana bharelA dAbaDA mAphaka AkhuM jagatu sarvatra jIvothI bhareluM che, tethI hiMsA durnivArya hovAthI siddhino abhAva che. jemake - jaLa, sthaLa, AkAza badhe jIvo che, loka jIvakula che, to bhikSu ahiMsaka kaI rIte thAya? hiMsAnA abhAve siddhino abhAva che. [jainAcArya kahe che-] tamAruM mAnavuM ayukta che. sadA upayogavaMta Azraya rokelo, pAMca samitithI samita, traNa guptithI gupta, sarvathA nisvadha anuSThAna karanAro, 42-doSarahita bhikSA karanAro, irSA samitane kadAcit dravyathI jIva-hiMsA thaI jAya to paNa tenAthI karmabaMdha thato nathI. kemake te sarvathA anavadha che - x - e rIte karmabaMdha abhAvathI siddhino sadabhAva vAMdhArahita che. e rIte sAmagrInA abhAve asiddhi paNa che tema mAno. [30] have siddhonA sthAnanuM nirUpaNa kare che - sarva karmakSaya lakSaNarUpa siddhi [siddho]nuM nija sthAna-ISatu prAgabhArA nAmaka vyavahArI che, nizcayathI to tenA upara yojana kozano chaThTho bhAga(yojanano 24mo bhAga-333 pUNaka eka tRtIyAMza dhanu pramANa che. tenA pratipAdaka pramANanA abhAva hovAthI siddhi sthAna nathI tevI zaMkA na karavI. siddhi sthAnanA bAdhaka pramANano abhAva hovAthI ane tenA sAdhaka AgamanA sadbhAvathI siddhi sthAna che [te mAnavuM. vaLI badhAM karmamaLa dUra thavAthI siddhonuM koI viziSTa sthAna hovuM joIe. te cauda rAjalokanA sauthI uMce che. jaiinAcArya kahe che-] siddhone AkAza mAphaka sarvavyApI na jANavA, kAraNa ke AkAza lokAloka vyApI che, alokamAM bIjA dravyano saMbhava nathI. te mAtra AkAzarUpa che. lokamagamAM paNa siddho vyApelA nathI. kemake tevo vikalpa utpanna thato nathI. te kahe che -x- siddha avasthAmAM to sarvavyApI nathI, tenA vyApIpaNAmAM kaMIpaNa nimitano abhAva che. siddhAvasthA pUrve paNa sarvavyApI nathI, anyathA saMsArI jIvane sukha-du:khano anubhava na thAya. vaLI jIvane zarIrathI bahAra rahevA yogya sthAna nathI * x * tethI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/-/29,730 203 204 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda siddhanuM sarvavyApIva yukti yukta nathI. lokANe ja siddhonuM sthAna che. siddhonI gati - karma mukta jIvonI urdhva gati che. te ja kahyuM che ke - tuMbaDu, eraMDaphaLa, agni, dhuMvADo ke dhanuSathI choDela bANa uMce jAya che tema pUrvapayogathI siddhanA jIvonI uMcI gati che. tethI siddhinuM potAnuM sthAna che, tevI saMjJA dhAraNa kare. have siddhimAM janArA sAdhu tathA tenA pratipakSabhUta asAdhunuM astitva batAvatA kahe che * sUtra-731,732 - sAdhu, asAdhu nathI tema na vicAravuM, paNa sAdhu ane asAdhu che tema mAnavuM...kalyANa ke pApa nathI tema na vicAravuM, paNa te che tema mAnavuM. vivecana-331,32 : [31] "jJAna, darzana, cAtri kriyAyukta mokSamArge janAra sAdhu nathI, kemake saMpUrNa ratnatraya anuSThAnano abhAva che, tenA abhAve asAdhuno paNa abhAva che. paraspara apekSAe ekano abhAva thatAM bIjAno paNa abhAva thaze" - A pramANenI saMjJA dhAraNa na karavI. paNa sAdhu che. jaiinAcArya kahe che-] pUrve siddhine siddha karI, A siddhi sAdhunA abhAve siddha na thAya. tethI 'sAdhu siddha thAya che. tenA pratipakSa asAdhu paNa siddha thAya che. 'saMpUrNa ratnatrayanA anuSThAnano abhAva" kahyo te paNa siddhAMtano abhiprAya jANyA vinA ja che. kahe che ke - samyam daSTi, upayogavaMta, rAga-dveSa sahita, sArA saMyamavaMta, kRtAnusAra AhArAdine zuddha buddhie letAM kavacit aneaNIya grahaNa thAya to paNa satata upayogathI saMpUrNa ratnatraya anuSThAna [sAdhune che ja. | [vAdI kahe che-] A bhaya ke abhakSya che, A gamya ke agamya che, A prAsuka eSaNIya che ke viparIta che, evA rAga-dveSano saMbhava hovAthI samabhAvarUpa sAmAyikano abhAva che. jaiinAcArya kahe che-] tamAruM kathana ajJAna che, kemake sAmAyikavaMta sAdhune rAgadveSathI bhakSyAbhaDhya Adi viveka nathI, paNa mokSanA pradhAna aMga-cAstrinI sAdhanA mATe che, vaLI mitra ke bhu paratve samabhAva te sAmAyika che. bhakSyAbhaDhyanI samavRti thakI nahIM. A rIte muktimArga pravRttane 'sAdhutva' che, bAkInAne 'asAdhutva' che, tema batAvI have kalyANa ane pApane kahe che [32] je iSTa phaLanI saMprApti te 'kalyANa'. te nathI. kemake bauddho kahe che. - badhAM padArtho azuci che mATe kalyANa nathI tenA abhAve koI kalyANavaMta paNa nathI. AtmA advaitavAdInA mate puruSa ja badhuM che, mATe pApa ke pApavALo paNa koI nathI. mATe baMneno abhAva che. * AvI kalyANa ane pApanA bhAvarUpa saMjJA dhAraNa na kare. jainAcArya kahe che-] kalyANa ane kalyANavaMta che ane pApa tathA pApavALA paNa che, tevI saMjJA dhAraNa kare. bauddhonA mate badhuM azuci hoya to buddhane paNa azuciva lAguM paDaze. x - sva dravya-phona-kAla-bhAva apekSAe sarva padArtho vidyamAna che, parabhAdi vaDe nathI. kemake dareka vastu sAsarUpe che. * x - AtmAnA advaitabhAvanA abhAvathI pApano abhAva nathI. advaitabhAvamAM sukhI-du:khI, rogI-nIrogI, surupa-kurUpa, durbhaga-subhaga - X - ityAdi jaga vaicitrya siddha na thAya. vaLI je brAhmaNa cAMDALamAM samadarzIpaNuM kahyuM, te saune samAna pIDA thAya che. tethI brAhANa-cAMDALamAM vicitrapaNuM nathI ema na samajavuM. tethI ekAMte kalyANa ke pApa nathI. kemake kevalIne ghanaghAti karma catuSTaya naSTa thavA chatAM paNa sAtAasAtAno udaya hoya che. tathA nArakone paNa paMcendriyapaNe, viziSTa jJAnAdi hovAthI teo ekAMte pApI nathI. tethI jIvone kathaMcita kalyANa ane kaIMcita pApa vidhamAna che. A rIte kalyANa-pApanuM anekAMtapaNuM kahI ekAMtanA doSa kahe che* sUtra-933 thI 35 - koI ekAMta kalyANavata ke ekAMta pApI che, tevo vyavahAra thato nathI. potAne zamaNa mAnatA bAlapaMDita karmabaMdhane jANatA nathI...jagaqnA padArtho ekAMta nitya ke anitya che, jagata duHkharUpa che, aparAdhI pANI vadhya ke avadhya che, evuM kathana sAdhu na kare...samita AcarI, nidaoNSa bhikSAjavI sAdhu dekhAya che, teo miTayA jIve che tema na mAnavuM. * vivecana-833 thI 335 : [33] sukha ke ArogyanuM zobhanapaNuM ANe te kalyANa. te jene che te kalyANI-kacANavAnuM. e ja rIte pApa-pApI jANavA. koI sarvathA punyavAnuM ke sarvathA pApI che, tevo vyavahAra nathI. kemake tevA ekAMtapaNAno abhAva che. badhI vastune anekAMtathI ame pUrve siddha karI che. A vyavahAra badhe yojavo. - jemake-rokAMte sarvatra vIrya che ke nathI tevo ekAMta vyavahAra na cAle. tema loka ke aloka nathI, jIva ke ajIva nathI evo ekAMta vyavahAra nathI. e rIte kyAMya ekAMta vacana nA cAle. "vera-virodha, te bIjAne pIDA karavAthI thAya che." tevuM rAgadveSayukta jJAnI potAne paMDita mAnanArA - X - jANatA nathI paramArtharU5 ahiMsA lakSaNa dharma ke anekAMta pakSano teo Azraya letA nathI. athavA "je paira che tene te bAlapaMDita zramaNo jANatA nathI" evuM paNa ekAMte na bolavuM, kemake teo paNa kaMIka jANe ja che. vaLI temane "tame nathI jANatA" evuM kahevAthI te nimite krodha utapanna thAya che, mATe na bolavuM. kahyuM che ke - je bolavAthI bIjAne apIti ke krodha thAya, tevI ahita karanArI bhASA sarvathA sAdhu na bole. [34] vANInA saMyamane AzrIne kahe che - sa - saMpUrNa. sAMkhya mata mujaba nitya che evuM na bole kemake pratyeka samaye badhI vastumAM juduM-juduM rUpa dekhAya che. te A ja che." evuM ekatva sAdhaka vacana khoTuM che - x * tathA mafpa zabdathI "ekAMta kSaNika che." tema paNa na bolavuM. kemake sarvathA kSaNika bolatA pUrvanuM sarvathA nAza thAya, to pachI je navuM thAya, te nirdetuka thayuM kahevAya. je nitya che, te sAcuM ke khoTuM che bolIe to hetu vinA anyonya apekSaNA thAya. tathA "sarva jagatu du:kharUpa che" tema
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/-/33 thI 35 205 206 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 darzana-jJAna-cAtrirUpa che, tenI vRddhi karo, jema mokSamArganI abhivRddhi thAya tevuM bole. sArAMza e ke - koI pUche to koI vidhi-niSedha sivAya devA-levA saMbaMdhI nisvadha vacana bole.. e rIte bIjuM paNa vividha dezanA avasare samajI levuM. kahyuM che ke - je sAvadha ke niravadha vayana jANato nathI - te mauna rahe athavA vicArIne bole, ityAdi. have adhyayana samApti karatA kahe che- [3] A rIte ekAMta vacanano niSedha karIne anekAMtamaya sthApana karanArA vacano, je vANInA saMyamapradhAna ane samasta adhyayanamAM kahelA che, te rAga-dveSarahita jino vaDe kahevAyA che. huM mArA svamati vikalpothI kaheto nathI. tene hadayamAM dhArato saMyamavaMta muni, A sthAno vaDe AtmabhAvamAM vartato mokSaparyanta-sarvakarmanA zAyarUpa mokSa sudhI saMpUrNatayA saMyamAnuSThAnamAM va e pramANeno upadeza jANavo. tti - parisamApti mATe che. vIki - pUrvavat jANavuM. - 4 - zrutaskaMdha-2 adhyayana-5 "AcArakRta"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa paNa na kahevuM. kemake samyagu darzanAdibhAvathI sukharUpa paNa dekhAya che. kahyuM che ke - tRNa saMcAre besela, rAga-mada-moha naSTa thayA che tevA munivara mukti sukha anubhave, tevuM sukha cakavartIne paNa kyAMthI hoya? tathA cora laphaMgAne mArI nAMkhavA joIe evuM na bolavuM ane na mAravA joIe tema paNa na kahevuM kemake tethI hiMsA athavA cIrAdinI anumodanA thAya. *x* siMha, vAgha Adi bIjA jIvone mArI nAMkhe che te joIne mAdhyasthabhAva rAkhavo, paNa tene mArI nAMkho ke na mAro tevuM sAdhu na bole. * x* e rIte bIjo paNa vAsaMyama pALavo. jemake - A baLada Adi vahana kasvA yogya che ke nathI, vRkSAdi chedavA yogya che ke nathI, evA vayana na bolavA. | [35] vaLI A vAkasaMyama aMta:karaNa zuddhine AzrIne batAve che - ApaNA zArAmAM kahyA mujaba jeno AtmA saMyata che, te nimRta AtmAvALA che. Avo kyAMka pATha che.] ApaNA zAstramAM kahyA mujaba barobara cAra pALanArA te "sakhyaNuM AcAravALA" che. athavA je sabhya AcAravALA che. te samitAcArI che. ke jeo bhikSAvRttithI jIvana gujAre che, tathA sAdhunI vidhie jIve che. tethI kahe che ke - teo uparodha vidhAnathI jIvatA nathI. temaja kSAMta, dAMta, jItakodhI, satyasaMdhI, daDhavatI, yugAMtara mAtra dRSTithI cAlanArA, parimitapANI pInAra, maunI, sadA jIvarakSaka, vivikata ekAMta dhyAna karanAra, kutuhalarahita evA guNavALA sarANI hovA chatAM vItarAgI mAphaka varte che, evuM mAnIne A mithyAtvathI jIve che tema na vicAravuM, evuM manamAM paNa na vicAravuM, evuM vANIthI paNa na bolavuM ke A mithyA-upacAra pravRtta mAyAvI che. A kapaTI che ke saraLa che tevo nizcaya chAstha, sAmAnya jJAnavALo karI na zake. te sAdhu jaina hoya ke anyadharmI, paNa sAdhu AvuM vacana na bole. kahyuM che ke bIjAnA guNa ke doSa vicAravA karatA teTalo vakhata zuddha dhyAnamAM manane doravuM. - vaLI - * sUtra-736,337 : amuka pAsethI dAna maLe che ke nathI maLatuM" evuM vacana medhAvI sAdhu na bole. paNa zAMti mAnI vRddhi thAya tevuM vacana kahe...ahIM kahelA jinopadiSTa sthAno vaDe potAne saMyamamAM sthApita karI sAdhu mokSaparyanta saMyamAnuSThAnamAM rahe. * tema huM kahuM chuM. * vivecana-336,839 - dAna-dakSiNA. tenI prApti te dAnalAbha, A gRhasthAdithI thaze ke nahIM thAya, tevuM vacana medhAvI-maryAdA vyavasthita sAdhu na bole. athavA potAnA ke anyadarzanI sAghane dAna devA ke levAmAM je lAbha che te ekAMte saMbhave che athavA nathI saMbhavato tevuM ekAMta vacana na bole, kemake tenAthI devAmAM ke levAmAM niSedha doSanI utpatti che. te ja kahe che - te dAnanA niSedhathI dAnAMtarAya ane sAmAne kaleza thaI zake. te dAnanI anumatithI AraMbhano doSa lAge. tethI dAna ApavA - na ApavAnuM rokAMta vacana na bole. to zuM bole? te dazavi che - zAMti eTale mokSa, teno mArga te sakhyaNuM
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra0e 26/bhUmikA che zrutaskaMdha-2 adhyayana-6 "AdrakIya" che. - x- x - x-x-x-x-x * bhUmikA : pAMcamuM adhyayana kahIne have chaThuM kahe che. teno saMbaMdha A che . gata adhyayanamAM "AcAra'' ane anAyArano tyAga batAvyo. te jeNe Acaryo ane anAyAsa choDayo che, te have kahe che : sAyavA gata adhyayanamAM AyA-anAcAra svarUpa batAvyuM, te* x* jeNe pALela che, tevA TAMtarUpa "AdrakakumAra"ne kahe che. athavA anAyAnuM phaLa nAkhIne sadAcAre prayana kampo, je rIte ArvakakumAre karyo. te darzAvavA A adhyayana che, tenA upakramAdi cAra anuyogadvAro jANavA. temAM upakamamAM adhikAra A che - "ArvakakumAra'nI kathA. jema abhayakumAre pratimA mokalatA bodha pAmyo. te badhuM ahIM kahe che niphopa traNa prakAre - ogha niphopAmAM adhyayana, nAma nikSepomAM "AdrakIya" nAma che. temAM "A4'' padano nikSepo kahe che [ni.184 thI 189-] saMkalita vRjyano sAra A pramANe che 'A4' zabadanA nAma, sthApanA, dravya ane bhedathI cAra nikSepA che, temAM nAma, sthApanAne choDIne bhAddhane kahe che. dravyAddha-be rIte - AgamathI ane noAgamathI. AgamathI jJAtA hoya paNa upayogavALo na hoya. noAgamathI jJazarIra, bhavyazarIra, taduvyatirita e traNa bhedavyatirikatamAM - je pANI vaDe mATI Adine bhInA karIe te udakAddha che. je bahArathI sukuM paNa aMdara bhInuM te sAddha che. jema zrIphaLa. chaviAdra * snigdha cAmaDIvALuM dravya, jemake sAyu motI vagere. vasAcabIthI lIpala, bleSAddha-vajavepAdithI lIdhela, thAMbhalo Adi. ukata udakAdi pAMce dravyAddha che. bhAvArta-rAga, snehAdithI je jIvadravya bhIMjAya te bhAvAddha kahevAya. have ArtakumAra'ne AzrIne bIjI rIte dravyAddha batAve che - eka bhavamAM je jIva svargathI AvIne AdrakumArapaNe utpanna thaze, te baddhAyuka, abhimukha nAmagotra, anaMtara samaye 'A4' nAme utpanna thanAra te dravyAIka jANavA. have bhAvArdhaka kahe che * ArvakanuM Ayu-nAma-goma anubhave che te. jo ke Aduno paNa Arvaka saMjJA vyavahAra che, paNa teno ahIM adhikAra nathI. A adhyayana ArtakumAra aNagAne AzrIne che. Adrakapura nagare sarvaka nAme sajA hato, tenA putranuM nAma paNa ArvakakumAra hatuM. te saMvRta sAdhu thayA. mahAvIra svAmInA samavasaraNamAM gozALA tathA hastitApasa sAthe vAda thayo. teo parAjaya pAmyA, te A adhyayananA upacAsathI jANavuM. tethI AdrakakumAracI A adhyayana thayuM. AdrakakumAra caDhi AgaLa che. 0 zaMkA- dvAdazAMgI to zAzvata che, jyAre ArtakakumAra to mahAvIra svAmInA 208 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra tIrthamAM cayA, to dvAdazAMgI zAzvata kaI rIte jANavI ? o samAdhAna - tamAruM kahevuM iSTa che. dvAdazAMgI nitya, zAzvata, mahAprabhAvI che. badhAM adhyayano AvA ja che. dravyArca te zAkAta ja che, to paNa koI viSaya te TogamAM, te samayamAM "Arvaka Adi" hoya ane dAkhala karela hoya. tyAM pUrve tevo ja viSaya batAvanAra anya muninuM TAMta hoya che, mATe ame A svIkArIe chIe. jema gasfuta mAM jhAjhAna mAM pUrvanA daSTAMtane badale navA daSTAMto kahyAM che. [ni.10 thI 20 - saMkalita pRthartha ahIM rajU karela che. Arya Adrake samosaraNa tarapha jatAM gozALA nAmaka bhikSu tathA brahmavartI gidaMDI hastitApasone kahela tava A adhyayanano mukhya viSaya che, te sUga vaDe kahevAze. have ArvakanuM kacAnaka ahIM kahe che magagha janapadamAM vasaMtapura nAme gAma hatuM. tyAM 'sAmAyika' nAme kuTuMbI vase che. teNe saMsAranA bhayathI kheda pAmIne dharmaghoSa AcArya pAse dharma sAMbhaLIne panIrahita dIkSA lIdhI. te sadAcAra-rata, saMvipna sAdhu sAthe vicAre che. tenI patnI sALI sAthe viyare che. koI vakhate potAnA patnI sALIne gaucarI jatAM joyA. sAmAyika sAdhune tevA karmanA udayathI pUjaDA yAda AvatA teNImAM sagI thayo. potAno abhiprAya sAthenA sAdhune kahyo. teNe mukhya sAdhIne kahyuM, mukhya sAdhvIe te strI sAdhIne kahyuM. te sAdhvIe kahyuM ke have mAre rokAkI vicaravuM yogya nathI. mArA pati sAdhu mAro moha choDaze nahIM, mATe mAre bhaktapratyAkhyAna anazana karavuM yogya che. te anazana karI devaloke devI thaI. sAmAyika sAdhue A vRttAMta sAMbhaLI, saMvega pAmI, vicAryuM ke teNIe mAre kAraNe anazana karyuM. tethI teNe paNa bhakta pratyAkhyAna karyuM. te pama saMvega pAmelo paNa prAyazcitta karyA vinA mAyAzAyukata bhakata pratyAkhyAna karyuM, devaloke deva thayo. tyAMthI cyavI ArvakumAra nAme utpanna thayo. tenI patnI sAvI devalokazI vI vasaMtapure zreSThI pugI thaI. ArvakakumAra yuvAna thayo. koI vakhate Arvaka rAjAe rAjagRhInagare zreNika rAjane prIti vadhAsvA moTuM bheTamuM mokalyuM. ArvakakumAre maMtrIne pUchayuM - AvAM mahAha bhaTaNAM mArA pitA kone mokale che ? teNe kahyuM ke AdizamAM tamArA pitAnA paramamitra zreNika sajAne. AdrakakumAre pUchayuM, tene koI mAre maitrI yogya putra che ? maMtrI kahe che. Ake tene ApavA potAnA taraphathI paNa bheTa mokalI ane kahevaDAvyuM ke AkakumAra tamArA tarapha ghaNo sneha dharAve che. strIe sagRhI Ine zreNika rAjAne tathA * x * x * abhayakumArane te bheTaNAo bheTa karyA. abhayakumAre pAriNAmika buddhithI vicAryuM ke- A bhavya jIva - [ArvakakumAra) thoDAM vakhatamAM mukti janAra che. tethI mArI sAthe prIti icche che. tene A AdivAsa prabhunI pratimAnA darzanathI lAbha thAya tevo anugraha karuM. ema vicArI tema karyuM tathA mahAha bheTamuM mokalyuM ane abhayakumAre maMtrIne kahyuM ke * mAruM A bheTayuM mAsa
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6/bhUmikA mitrane ekAMtamAM Apajo. te maMtrI paNa saMmata thayA. Ardrakapure jaIne rAjAnuM bheTaNuM rAjAne ApyuM. bIje divase ArdrakakumArane abhayakumAranI bheTa ane saMdezo Apyo. ArdrakakumAre ekAMtamAM jaIne te pratimAne sthApI. tene sthApatA ihA-apohavimarzathI jAtismaraNa jJAna thayuM. tene thayuM ke abhayakumAre mArA upara mahAna upakAra karyo ke mane saddharmano bodha pamADyo. vaLI te jAtismaraNathI teNe vicAryu ke - mane devalokanA bhogothI tRpti na thaI, to have A avAkAlIna tuccha manuSya bhogomAM kyAMthI tRpti thaze ? AvuM vicArI kAmabhogathI kheda pAmIne, yathocita paribhoga karato na hato. rAjAne bhaya lAgyo ke A kyAMka bhAgI jaze, tethI 500 rAjaputrone tenI rakSA mATe mUkyA. ArdrakumAre ghoDA khelavavAnA bahAne teone vizvAsamAM lIdhA. pachI sArA ghoDA para besI bhAgI gayo. 209 pachI jyAre [vayaM] pravrajyA lIdhA, te vakhate devIe [AkAzavANI] karI ke - tane upasarga thaze, mATe hAla dIkSA na le. Ardrake vicAryu ke huM rAjya nahIM karuM, mane choDIne bIjo koNa dIkSA leze? ema nizcaya karI, te devIne avagaNIne dIkSA lIdhI. vicaratA-vicaratA koI vakhate te vasaMtapure kAyotsarga dhyAne koI pratijJA svIkArI rahyA. tenA pUrvabhavanA patnI sAdhvI devalokathI cyavI tyAM zreSThI putrIrUpe utpanna thayelI. bIjI sakhIo sAthe ramatAM ArdramuninA [paga pakaDI] A mArA pati che, tema kahyuM tyAre nIkaTavartI devIe 12 karoDa suvarNanI vRSTi karI kahyuM ke - A kanyAe sAro vara pasaMda karyo. rAjA te dhana levA Avyo tyAre devIe kahyuM - A dhana A bAlikAnuM che, tenA para bIjAno hakka nathI. tethI kanyAnA pitAe te dhana yApaNarUpe svIkAryu. Ardraka muni tene anukUla upasarga mAnI turaMta tyAMthI bIje cAlyA gayA. samaya jatAM te kanyAne paraNavA aneka 'kumAro' AvyA. tyAre mAtA-pitAne kanyAe pUchyuM ke A kumAronA AgamananuM prayojana zuM che ? temaNe kahyuM ke tArI sAthe lagna karavA. kanyAe kahyuM - kanyA ekane apAya che, anekane nahIM. tame jenuM dhana lIdhuM che, tene huM paraNelI chuM. tyAre pitAe kahyuM - tuM tene kevI rIte oLakhIza ? kanyAe kahyuM ke - tenA paganA cinho uparathI huM tene oLakhIza. pitAe teNIne badhAM bhikSune dAna devAnuM kArya soMpyuM. pachI bAra varSa gayA. koI vakhate Ardrakamuni bhavitavyatA yoge vihAra karatAM tyAM AvyA. paganA cinhathI kanyAe temane jANyA. tyAre te kanyA potAnA parivAra sAthe temanI pAchaLa tyAM AvI. Ardraka munine paNa devInuM vacana yAda AvyuM. pUrva karmanA udayathI ane avazyabhAvi bhavitavyatA yogathI pratibhagna thaIne te kanyA sAthe bhoga bhogavavA mAMDyA. putra thayo. ArdrakumAre te strIne kahyuM, have A putra tAro bIjo AdhAra thayo che, tethI huM mAruM dIkSA-kArya sAdhuM. te strIe putrane vyutpAdita karavA rUnI puNI kAMtavAnuM zarU karyu. putre pUchyuM - A garIbane yogya kArya tuM kema kare che ? teNI bolI tArA pitA dIkSA levA icche che, tuM nAno che. asamartha che. tArA pAlana-poSaNa 4/14 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mATe A kArya karuM chuM. te bALake autpAtikI buddhi vaDe te kAMtelA sUtarane laIne tenA pitA ArdrakumArane vIMTI dIdhA, have tame kyAM jazo ? ArdrakumAre vicAryu ke A sUtaranA jeTalA AMTA hoya teTalA varSa mAre ahIM rahevuM. te tAMtaNA bAra hatAM. tethI bAra varSa gharamAM rahyA. pachI gherathI nIkaLI dIkSA lIdhI. te sUtrArtha niSpanna Ardraka muni ekAkI vicaratA rAjagRhI prati cAlyA. rastAmAM tene tenA pitAe nImela 500 aMgarakSako maLyA. jeo rAjAnA bhayathI pAchA gayA na hatA. aTavImAM corI-lUTathI peTa bharatA hatA. - x - ArdrakamuninA vacanathI teo bodha pAmyA, dIkSA lIdhI. rAjagRha nagaranA praveza vakhate temaNe gozAlaka, hastitApasa ane brAhmaNone vAdamAM harAvyA. temanA darzanathI hAthI baMdhana toDIne bhAgyo. ArdrakamunithI pratibodha pAmI hastitApasAdie dIkSA lIdhI. vismaya pAmelA rAjAe pUchyuM ke - tamArA darzanathI hAthI kema bhAgyo-saMvRtta thayo ? tyAre Ardraka munie kahyuM - A hAthInuM mANasoe vanamAM bAMdhela baMdhana toDavuM duSkara na hatuM. paNa mane mAre putre tAMtaNAthI bAMdhela te toDavA duSkara hatA. arthAt lohasAMkaLa karatA snehanA taMtuo prANI mATe toDavA vadhu duSkara che. Ardraka kathA purI thaI. - 4 - have sUtra kahe che - x - * sUtra-738 thI 740 pUrvArdha 210 [gozAlake kahyuM-] he Ardraka ! A sAMbhaLa, zramaNa mahAvIra pahelA ekAMtacArI zramaNa hatA. have te aneka bhikSuone sAthe laI, judI judI rIte vistArathI upadeza Ape che...te asthira mahAvIre tene AjIvikA banAvI che, sabhAmAM jaIne aneka bhikSu madhye, ghaNAM lokone upadeza de che, teno vyavahAra pUrvanA vyavahAra sAthe meLa nathI khAto...A rIte temanuM ekAMta vicaraNa kAM to yogya hatuM athavA vartamAna vyavahAra yogya che paNa baMne paraspara viruddha AcaraNa sArA na hoI zake. * vivecana-738 thI 740 pUrvArdha - [38] gozAlakano Ardraka sAthe thayela vAda, A adhyayanamAM kahe che - te pratyeka buddha Ardramunine bhagavaMta pAse AvatA joIne gozALo bolyo - hai Ardraka! tuM sAMbhaLa, tArA A tIrthaMkare pahelAM zuM karyu? teo ekAMtajanarahita pradezamAM vicaratA ekAMtacArI hatA tathA zrama pAme te zramaNatapa, caraNamAM udhukta hatA. have te ugra tapa cAstrithI hArIne, mane choDIne devAdi madhye jaIne dharma kahe che. tathA ghaNAM ziSyothI pavirIne tArA jevA bhoLA jIvone have judI-judI rIte vistAthI dharma kahe che. [339] gozALo pharI kahe che - tArA gurue ghaNAM loko vacce dharmadezanA AraMbhI che, te AjIvikA mATe sthApI che, ekalA hovAthI loko vaDe parAbhava thAya ema mAnIne teNe moTo parivAra banAvyo che. kahe che - chatra, ziSya, pAtra, vastra, lAThI Adi veza ane parivAra vinA koI bhikSA paNa na Ape. A badho daMbha mahAvIre AjIvikA mATe karyo che. te asthira che, pahelAM mArA sAthe ekalo aMtaHprAMta azana
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6/-/738 thI 740 vaDe, zUnyagRhAdimAM AjIvikA karato hato. tevuM kaThina anuSThAna cAvajIva karavA azakata thayo, tethI mane choDI ghaNAM ziSyono ADaMbara karI vicare che. teNe pUrvacarcA tyAgIne have A DhIlo mArga lIdho che. deva-manuSyanI sabhAmAM bese che. ghaNAM sAdhunI vacce bese che. ghaNAM lokonA hitane mATe upadeza de che. pahelAnA tenA kRtya sAthe Ano meLa nathI. te hAla traNa vRtta prAkAranA siMhAsana, azokavRkSa, bhAmaMDala, cAmarAdi bhogave che. jo te mokSanuM aMga hoya to pUrve ekalA pharI kaSTa bhogavyuM te kalezane mATe ja thayuM jo te paramArtharUpa karmanirjarA hetuka hatI to vartamAna avasthA bIjAne ThagavA daMbharUpa che. pahelAM maunavratI hato have upadeza de che. te kevuM? [40 pUrvAddha] vaLI, je pUrve Acaryu, te ekAMtacArI zobhana hatuM, to te nirapekSapaNe karavuM joIe. jo hAla mahAparivAravRtta sAruM mAne che, to pUrve ja Acaryu hota. A baMne AcaraNa chAyA-Apa mAphaka atyaMta virodhI che, te sAthe na rahe. jo maunamAM dharma che, to A moTI dezanA zA mATe ? jo A dharma che, to pUrve mauna kema rAkhyuM? te pUrvAparamAM virodha che. have Ardrakamuni gozALAne uttara Ape che. * sUtra-740 uttarArdhvathI 743 : [he gozAlaka! bhagavaMta mahAvIra] pUrve, hAla ke bhAtimAM haMmezA ekAMtane ja anubhave che...lokane jANIne traNa-sthAvarone kalyANakArI evA zramaNa-mAhaNa bhagavaMta hajAro loko vacce dharma kahetA paNa ekAMtane ja rAghe che. kemake temanI cittavRtti ja evI che...dharma kahetA paNa temane doSa nathI. kemake teo jJAMta, dAMta, jitendriya, bhASAnA doSone vanAra che, tethI bhagavaMtane bhASAnuM sevana guNa ja che...karmathI dUra rahenAra bhagavaMte zramaNo mATe pAMca mahAvrato, zrAvaka mATe pAMca aNuvrato, pAMca Azrava ane saMvara tathA vitinI zikSA pAme che. tibeni * vivecana-740 uttarAddhathI 43 : 211 [he gozAlaka !] bhagavaMta pahelAM maunI ke ekacArI hatAM te ghAtikarmanA kSayArthe hatA. have je dezanA Ape che te bhavogrAhI karmonA kSaya mATe, vizeSathI tIrthaMkara nAmakarmanA vedanArthe che - x - tathA anya zubhakarmo bhogavavAne che. athavA traNe kALamAM rAgadveSarahitapaNe, ekatva bhAvanA na choDavAthI ekatvane ja seve che. bhagavaMta sarvajananA hitArthe dharma kahI pUrvApara karaNIne sAMdhe che. pUrvapara kriyA AzaMsArahita karavAthI bheda nathI. tethI pUrvAparanA virodhanI tamArI zaMkA dUra thAya che. [41] jIvone dharmopadeza dAnathI thato upakAra kahe che - kevalajJAnathI cha dravyAtmaka lokanuM svarUpa jANIne - samajIne beindriyAdi trasa tathA pRthvI Adi sthAvara jIvone zAMti-rakSaNa karanArA che, bAra prakAranA tapathI tapta dehavALA, koIne na haNo tevI pravRtti hovAthI mAhaNa ke brAhmaNa evA bhagavaMta rAgadveSarahita, prANinA hitArthe-potAnA lAbha, khyAti mATe nahIM, dharma kahetA paNa pUrvenA maunavrata mAphaka vAyamI ja che. divya jJAna utpanna thatAM bhASAnA guNa-doSane jANIne bole che, divyajJAna pUrve teo maunavratI hoya che. devAdinI sabhA madhye bese chatAM kamaLanI jema sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nirlepa rahe. AzaMsArahita hovAthI ekAMtane ja sAdhe che. 0 zaMkA - ekAkI ane parivArasahita baMne pratyakSa judA che, te kema ? 0 samAdhAna - satya che, paNa te bAhyathI, aMtarbhI koI bheda nathI, te kahe che - te bhagavaMta zukladhyAnarUpa lezyAvALA che athavA temanuM zarIra pUrvavat che, te kahe che - teo azokavRkSAdi aSTa prAtihAryayukta chatAM te gaSTha nathI. pUrvavat zarIra saMskAra karatA nathI. rAga-dveSarahita bhagavaMta ekalA hoya ke parivAravALA, chatAM ekalA ja che. temane baMne avasthAmAM koI bheda nathI. kahyuM che ke rAga-dveSa jItyA pachI vanamAM vasavAthI zuM? - 4 - bAhya bheda hovA chatAM kaSAyajaya Adi kAraNe aMtarathI bheda nathI. 212 [42] rAgadveSa rahitatAthI bolavA chatAM doSano abhAva che, te kahe che - te bhagavaMtane ghAtikarmo dUra thatAM, badhAM padArthonuM jJAna thayuM che, jagat uddhAra karavA ane parahita pravRttane svArtha na hovAthI dharma kahevA chatAM doSa nathI. teo kSamA pradhAna hovAthI krodharahita che. upazAMtatAthI mAnarahita che, sva-viSaya pravRtti niSedhI indriyone jItI che, vaccendriyatAthI lobha nivAryo che, lobhatyAgathI mAyAtyAga thayo. kemake mAyA lobhanuM mULa che. asatyA, satyAmRSA, karkaza zabdo Adi bhASAnA doSane choDelA che. bhASAnA guNo - hita, mita, dezakAlocita, asaMdigdhAdi bolavuM Adi guNavAnane bolavA chatAM doSa nathI. chAsthAne mauna-kevalIne bhASaNa guNakArI che. [43] bhagavaMta kevo dharma kahe che - sAdhune mATe prANAtipAtAdithI viramavuM te pAMca mahAvrata kahyA. tenI apekSAe laghu-aNuvrata zrAvakone mATe kahyA. hiMsA Adi pAMca Azravo, teno saMvara, 17-prakAre saMyama kahyo. saMvavALAne ja vistI che, tethI viratI batAvI. '=' zabdathI tenA phaLarUpa nirjarA ane mokSa batAvyA. A pravacanamAM ke lokamAM zrAmaNya te saMpUrNa saMyama che, temAM karavA yogya mahAvrata-aNuvratarUpa mUlaguNo tathA saMvaravirati Adi rUpa uttaguNo pUrNa saMyamamAM AdaravA. evuM prajJAvAne kahyuM che. te bhagavaMta mahAvIra karmane dUra karanArA, tapa-caraNayukta zramaNa che, tema huM kahuM chuM. bhagavaMta svayaM paMca mahAvratayukta, indriya ane manathI gupta, virata, karma dUra karanArA thaI bIjAne tevo upadeza Apyo. athavA Ardraka muninA vacana sAMbhaLIne gozAlake kahyuM tame je kahyuM teno pratipakSa huM kahuM chuM te sAMbhaLa. * sUtra-744 thI 747 : [gozAlaka-] amArA matamAM ThaMDu pANI, bIkAya, AdhAkarma ane strI sevanamAM paNa ekAMtArI taparavIne pApa mAnela nathI... [Ardraka-] sacita pANI, bIjakAya, AdhAkarma ane strI AnuM sevana karanArA gRhastha che, zramaNa nathI...jo sacitta bIja-pANI ane strInuM sevana karanArA paNa zramaNa mAnIe to gRhastha paNa zramaNa manAze. kemake teo paNa temanuM sevana kare che...je sAdhu thaIne paNa bIja ane sacita pANIno bhogI che, te jIvitArthe ja bhikSAvRtti kare che. te jJAti saMyoga choDI kAyAne poSe che, aMtakara na bane.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/944 thI 44 263 * vivecana-344 thI 347 : [44] he AdrakA tame (mahAvIra vize kaho cho ke - bIjAne mATe azokavRkSAdi prAtihAryano parigraha tathA ziSyAdi parivAra karyo che, dharmadezanA temanA doSane mATe nathI, tema amArA siddhAMtamAM paNa ATalA kAryo doSa mATe thatA nathI - sacita pANIno paribhoga, bIjakAya upabhoga, strIno saMsarga karavA vaDe sva-spara upakAra thAya. amArA dharmamAM vartatA bagIcA, udhAnAdimAM ekalA vicaratA, tapasvIne azubha karmono baMdha thato nathI. sArAMza e ke A sayita jaLa vagere jo ke kiMcit karmabaMdha mATe che, to paNa dharmanA AdhArarUpa zarIranuM pAlana karatA ekAMtacArI tapasvIne karmano baMdha thato nathI. - tyAre Artakamati tenuM khaMDana karatA kahe che [345 sacita pANI vagereno paribhoga Adi karanAra gRhastha che, dIkSA lIdhelA nahIM. zramaNanA lakSaNa che - ahiMsA, satya, corI, brahmacarya, nilabhatA. temane sayita pANI, bIja, AdhAkarma, strIpasimoNa na hoya. tethI teo nAma ane veza mAtrathI zramaNa kahevAya, paramArtha-anuSThAnathI zramaNa nathI. [346] Adraka muni AgaLa kahe che - e kadAca tamAro mata che - ekAMtacArI, bhUkha-tarasa Adi pradhAna tapacADhi pAlana, teTalAthI te sAdhu kema na kahevAya ? teno khulAso sAMbhaLo - jo bIjAdi upabhogI paNa tamArA mate zramaNa kahevAya to gRhastho paNa zramaNa kahevAze. temane paNa dezika avasthAmAM AzaMsA hoya, paisA kamAvA ekalA bhaTakavuM, bhUkha-tarasa sahevAnuM saMbhave che * * * * * [9] Arvaka muni pharI bInadi upabhogInA doSo jaNAve che - jeo dIkSA laIne sacita bIja ane jaLa AdinA bhogI thaIne dravyathI brahmacArI che ane bhiA mATe phare che, te jIvitArthI che. tevAo svajana saMbaMdha choDIne kAyAmAM varte che. teo AraMbhamAM pravRtta thaI jIvahiMsA kare che, saMsArano aMta karatA nathI. sArAMza e ke - teoe mAtra dravyathI strI paribhoga tajela che, te sivAya bIjAdinA upabhogathI gRhastha jevA ja che. je bhikSAbhamaNa kahyuM, te to keTalAMka gRhasthone paNa saMbhave che. eTalA mAtrathI teo sAdhu banI jatAM nathI. AvuM sAMbhaLIne gozAlaka bIjo uttara ApavAM asamartha hovAthI bIjA matavALAnI sahAya laIne avivekanAM asAra vacano kahe che * sUjha-948 thI 3pa1 : hiM addhika che ema kahIne te badhAM pravAdIonI niMdA kare che. badhAM pravAdIo potAnA siddhAMtane pRthaka pragaTa karI pradarzanane zreSTha kahe che...ddhika muni kahe che - te zramaNa-brAhmaNa paraspara niMdA karIne svadati siddhi, paradati siddhi batAve che. huM tenA darzanane niMdu chuM bIjuM kaMI niMdato nathI...ame koInA rUpa-vezane niMdatA nathI, paNa mArA darzanane pragaTa karIe chIe, A maM anuttara che, Arya paraSoe tene nidoMSa kaho che...udad-dho-tirthI dizAmAM je tra-sthAvara prANI che, temanI hiMsAnI dhRNA karanArA saMyamI pharaja 214 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra A lokamAM koInI niMdA karatA nathI. * vivecana-748 thI 351 - [48] he AdrakA AvA vacanothI tame badhAM matavALAne niMdo cho. kemake badhAM anyatIthiMko bIjodaka bhojI hovA chatAM saMsAranA chedamAM pravRtta che. paNa tame te svIkAratA nathI. te matavALA pota-potAnA darzanane pragaTa kare che. zlokano pazcAddha AdrakumAra kahe che - badhAM darzanavALA potAno mata pragaTa kare che ane siddha kare che, tema ame paNa amAruM darzana batAvIe chIe. sacita bIja ane pANIthI kamabaMdha ja thAya, saMsAra uccheda na thAya. A amAruM darzana che, temAM bIjAnI niMdA ke amAru abhimAna kyAM che? [49] te dareka matavALA zramaNa-brAhmaNAdi svadarzananI pratiSThA mATe bIjAnA darzanane niMdatA, svadarzananA guNo kahe che. - X - badhAM svapakSanuM samarthana ane parapakSanuM niMdana kare che - te pazcAIthI batAve che - svapakSa svIkArI kriyA kare to ja punya thAya ane svarga-mokSa maLe, bIjAno mata svIkAratA punya Adi kazuM nathI, ema dareka pakSavALA paraspara khaMDana kare che. tethI ame paNa yathAvasthita tava prarUpaNA karI, ekAMtardaSTi yutirahita che, mATe niMdIe chIe. * x * ame anekAMta mArga batAvatA koIne niMdavA nathI - ke "tuM kANo che" vagere. ame mAtra sva-para darzana svarUpa batAvyuM, vastu svarUpa batAvavAthI niMdA thatI nathI. kahe che ke - nema vaDe kAMya, sAdine joIne DAhyo bIjA mArge jAya tema kujJAna, kumAryAdine sakhya rIte vicAratA bIjAnI niMdA kaI rIte thAya? athavA ekAMtavAdIo mAtra asti-nAsti, nitya-anitya, sAmAnya-vizeSa evuM ekAMta mAne to paraspara gaha doSa thAya. amane anekAMtavAdIne badhAMnA sa0asatano kathaMcita svIkAra che. * * * sva dravya-kSetra-kALa-bhAvathI badhAM dravyo 'mati' che, para dravyAdithI nAta che. tethI ame bIjAnA ekAMtavAdanI bhUlo batAvIe, paNa rAgadveSa na karIe, mATe koIne na niMdIe. [50] A vAta vadhu spaSTa kahe che - koI zramaNa-brAhmaNanA aMganI khoDa kADhIne, jAti-liMganA doSa ughADIne niMdAnI buddhithI kazuM kahetA nathI. mAtra amAruM darzana pragaTa karIe chIe. jemake - brahmAnuM mAthuM kapAyuM, hari akSirogI thayo, mahAdevanuM liMga kapAyu, " X caMdramAM kalaMka che, indra paNa niMdanIya zarIra karAyo vagere. sanmArganA khalanathI moTA puruSo paNa pIDA pAmyA. AvuM teo potAnA zAstromAM kahe che, ame to phakta zrotA chIe. - AdrakumAra have svapakSa siddha karavA aDadhA zlokamAM kahe che. samyagdarzanAdi mArga AyoMe varNavyo che. Arya eTale adharmane dUrathI choDanArA sarvajJa. tenAthI bIjo koI zreSTha mArga nathI. pUvapira khalanA na pAmI yathAvasthita jIvAdi padArthanuM svarUpa batAvyuM che. A AyoM sapuruSo che, 34-atizayayukata che. sarva padArtha AvirbhAvaka divyajJAnI che. te mArga paNa nirdoSa hovAthI pragaTa che, Rju che kemake
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6-/948 thI 351 265 ekAMta kuTilamArgano tyAga karyo che. | [51] pharI saddharma batAvatA kahe che - prajJApaka apekSAe udarva-adho-tIrtho dizAmAM athavA bhAvadizAnI apekSAe je koI kasa-sthAvara jIvo che, * * * * * teno nirNaya karIne prANAtipAtAdine niMdato, gaheto athavA jIvo mavAnI AzaMkAthI sarva sAvadha anuSThAnone niMdato bIjA koIne saMyamI sAdhu niMdato nathI. e rIte ragadveSarahita thaI vasta svarUpa dekhADatA koInI gaha thatI nathI. mAtra agni-uSNa, jaLa-ThaMDu e pramANe vastu svarUpa kahe che. A pramANe gozAlaka matanuM samAdhAna karyuM, have bIjI rIte kahe che- * sUtra-kapara thI pa5 : gozAlake kahyuM - tamArA zramaNa Darapoka che, tethI pathigRha, ArAmagRhamAM vasatA nathI, tyAM ghaNAM manuSyo cunAdhika vAcALa ke maunI hoya che...koI meghAvI, zikSita, buddhimAna, sUtra-artha vaDe nizcayajJa hoya che, teo mane kaMI pUchaze evI zaMkAthI tyAM jatA nathI... [addhakamunie kahyuM teo kAmakArI nathI ane bhAlakAryakArI nathI, temane rAjAbhiyoga nathI, to bhaya zeno ? teo pananA uttara Ape che ane nathI paNa ApatA, teo Aryo mATe sakAmakArI che...teo tyAM jaIne ke na jaIne samabhAvathI dharmopadeza kare che, anAryo darzanabhraSTa hovAthI temanI pAse jatA nathI. * vivecana-752 thI 55 - [52] te hArelo Adrakamunine kahe che - tamArA je tIrthakara che, te rAgadveSabhaya yukta che. tethI musApharakhAnuM, dharmazALAdimAM tamArA tIrthakara DarelA hovAthI, apamAna bhaye jatAM nathI. tyAM sthAna, zayanAdi kriyA karatA nathI. teo kema Dare che, te kahe che - tyAM nipuNa, zAstra vizArada ghaNAM manuSyo hoya che. tenAthI DarIne tamArA tIrthakara tyAM rahetA nathI. te manuSyo jAtyAdithI hIna che, temanAthI parAjaya pAme to moTo apayaza thAya. te manuSyo vAyALa, DAMDI pITAvIne aneka tarka dvArA bIjAne harAvanArA che tathA maunavratI paNa che athavA guTikAdiyukta che. jenAthI yogya viSayanI vAyA paNa na nIkaLe, tethI temanA bhayathI tamArA tIrthakara dharmazALAdimAM rahetA nathI. [53] gozAlaka kahe che - grahaNa-dhAraNa samartha medhAvI, AcAyadi pAse zikSA lIdhelAM, autpAtikI Adi cAre buddhivALA, sUtra ane arcanA viSayamAM nizayajJa-yathAvasthita sUtrArtha jJAtA che. tevA koI aNagAra mane sUtrArtha viSayamAM prazna pUchaze to ? evI bIkathI, temanI vacce jatAM nathI. tethI mArgI nathI paNa Darapoka che. vaLI mleccha dezomAM jaIne dhamadizanA karatA nathI, AryadizomAM paNa kyAMka ja jAya che. teo viSamadaSTi hovAthI rAga-dveSa vALA che - AvA gozALAnA matanuM khaMDana karatA Adrakamuni kahe che- [54] te bhagavata vicArapUrvaka kAmakRtya karatA nathI - X - anicchAkArI che. tema jANavuM, je vicArIne nathI vartatA, te sva-para AtmAnuM nirarthaka kRtya paNa 216 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra kare, bhagavaMta sarvajJa, sarvadarzI, parahitamAM rata hovAthI te bIjAnuM ke potAnuM bagaDe tevA kRtyo na kare. - x * teo bALakanI jema vicAryA vinA bolanArA nathI. bIjAnA AgrahathI ke mAna meLavavA dhamadizanA ApatA nathI, paNa koI bhayajIvanA upakArane mATe bola che anyathA nathI bolatA. rAjAbhiyogathI dharmopadeza karatA nathI, to pachI temane zeno bhaya hoya? koI vakhate koI prazna pUche to tenA hitamAM uttara Ape che, ahitakArI hoya to uttara ApatA nathI athavA anudvAsI devo ke mana:paryAya jJAnIne dravya manathI ja uttara Ape che paNa bolatA nathI. te vItarAga che chatAM tIrthakara nAma kama khapAvavA svecchAthI dharmopadeza kare. teo aglAnapaNe A jagatamAM athavA AIphonamAM upakAra cogyane-Aryone ghamadazanA Ape che. | [55] parahitamAM karata evA te bhagavaMta ziya-vinayInI pAse jaIne ke. na jaIne paNa bhavya jIvane jema upakAra thAya tema anta bhagavaMta dhamadizanA Ape che. upakAra thato hoya to jaIne paNa Ape, na thato hoya to jyAM hoya tyAM paNa na Ape. temanAmAM rAga-dveSa saMbhavato nathI. sarvajJa samadaSTithI cakravartI ke garIbane pUche ke na pUche to paNa dharma kahe. * x - anAryo kSetra-bhASA-karma vaDe darzanI bhraSTa che tethI tyAM jatA nathI, kemake teone zraddhA paNa thavI durlabha che. athavA teo vartamAnane jonArA zaka, yavanAdi dIrdhadarza hotA nathI. teo mAtra takALa sukha mATe ja pravarte che, paraloka sukhArthe nahIM teo saddharmathI vimukha che, mATe bhagavaMta jatA nathI, nahIM ke temanA pratye dveSa che mATe. vaLI tame kahyuM ke bIjA aneka zAstravizArada AdinA bhayathI te samAjamAM jatA nathI e badho bALakano babaDATa che. kemake sarvajJa bhagavaMta sAme badhAM vAdI bhegA thAya to paNa temano tApa na jIvI zake, to vAda ke parAjaya kyAM thavAno ? - x - gozAlaka pharI kahe che * satra-756 thI 362 - [gozAlaka kare tyAre te mane lAge che ke, jema koI vaNika lAbhanI icchAthI saMga re tema tamAma jJAtaputra paNa tevA ja che...[addhakamUnio kad bhagavata navA karma bAMdhatA nathI, jUnAno kSaya kare che, pANi kumati choDIne ja mokSa pAme che, pramANe mokSanuM vrata karyuM che, bhagavaMta AvA mokSanA icchuka che - tema huM kahuM chuM....vaNiko to jIvono AraMbha kare che, parigrahanuM mamatva kare che, svajanono saMga choDyA vinA, lAbha nimitte bIjAno saMga kare che...vaNiko. dhananA anaveSI, mayunAsakata bhojanArthe bhaTake che, ame temane kAmAsakad, premarasamAM mRddha anAryo kahIe chIe...vaNiko AraMbha-parigrahane na choDatA, temAM baddha rahIne AtmAne daMDe che, tame jene temano udaya kaho cho, te cAtugati anaMta du:khane mATe thAya che...te vaNikono lAbha ekAMta ke AtyaMtika nathI, temAM koI paNa nathI, bhagavaMtane prApta udaya sAdi anaMta che, bIjAne tenA lAbha mATe upadeza de che...bhagavaMta ahiMsaka, safpanukaMpI, dharmasthita, karmIviveka hetu che, temane AtmadaMDI vaNika jevA kahevA te tamArA jJAnane anurUpa che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/56 thI 762 rAka 218 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * vivecana-356 thI 762 - [956] jema vaNika koI lAbhano arthI vepAra yogya mAla-kapUra, agaru, kasturI, barAdi laIne dezAMtara jaIne vece che tathA lAbhane mATe mahAjanano saMga kare che, tema tamAro tIrthakara jJAtaputra mahAvIra paNa tevo ja che, evuM mane lAge che. gozAlake Ama kahetA Ardaka muni kahe che- [35] tame je dRSTAMta kahyuM te sarvathI kahyuM ke dezathI? jo dezI upamA hoya to amane koI vAMdho nathI. jemake vaNika lAbha dekhe tyAM vepAra kare. game tyAM nahIM - ATaluM sarakhApaNuM yogya che, paNa jo sarvathA sarakhApaNuM kahetA ho-to te yogya nathI. kemake bhagavaMta sarvajJa hovAthI sAvadha-anuSThAnarahita che, te navA karmo nA bAMdhe, je bhavopagrAhI karma bAMdhyA che, tene dUra kare tathA vimati tajIne sarva jIvonuM rakSaNa karanArA che. * x - athavA mokSamAM janArA che. * x - te bhagavaMte ja kahyuM che * vimati tyAgathI mokSagamanazIla thAya che. A saMdarbhathI mokSanuM vrata brahmavata kahyuM che. temAM kahelA arthamAM anuSThAna karatA tenA udayano-lAbhano arthI zramaNa che, ema huM kahuM chuM. vaNiko AvA nathI te dazavi che- (958] te vaNiko cauda prakAranA jIva samUhanA nAzanI kriyAmAM pravarte che. kraya-vikracArye gADAM, pAlakhI, vAhana, uMTa vagere rAkhe che, dvipada-catuSpada, dhanadhAnyAdi parigraha-mamatva kare che. te vaNiko svajanono saMyoga tajayA vinA lAbha nimite bIjA sAthe saMbaMdha kare che jyAre bhagavAna to cha kAya jIvanI rakSA mATe parigraha ane svajanone tajIne sarvatra pratibaMdha hita dharma lAbhane zodhatA vihAra karI dharma kahe che. tethI vaNikanI sAthe temanI sarvathA samAnatA siddha na thAya. pharI paNa vaNinA doSa batAve che. [59] vaNiko ghanane zodhanArA vitecchu che. tathA strI saMganA rANI che. tathA AhAra mATe teo ahIM-tahIM bhaTake che ke bole che. ame te vaNika mATe kahIe chIe ke - teo kAmAsakta, anArya karma karanArA anAryo che, sAtA gauravAdimAM mUrjita che, paNa arihaMta bhagavaMta tevA nathI teomAM sAmya nathI. [60] vaLI sAvaghAnuSThAna tathA parigrahane tajajyA vinA te ja kraya-vikraya, pacana-pAyanAdi AraMbhamAM tathA dhana, dhAnya, hiraNya, suvarNa, dvipada, catupadAdi parigrahamAM vaNiko baMdhAyelA che, AtmAne A kArya vaDe daMDe che, sadAcAra pravRttithI AbhaDavALA che. AraMbhI-parigrahI vaNikone AvA bhAvathI anaMta bhavabhramaNarUpa caturgatika saMsArano lAbha thAya che - X - tathA aMte du:khI thAya che. ekAMte te pravRttithI mokSa na pAme. [61] e ja batAvavA kahe che - ekAMtathI tene vepAramAM lAbha ja thAya tevuM nathI, tethI viparIta paNa thAya. te lAbha AtyaMtika ane sarvakAlIna nathI, teno kSaya paNa thAya che. teno lAbha anaikAMtika, anAtyaMtika che tema vidvAno kahe che. te baMne bhAva paNa vigata guNodaya thAya che. sArAMza e ke - je anaikAMtika, anAtyaMtika ane anarthane mATe che tevA lAbhathI zuM phAyado? bhagavaMtane to divyajJAnanI prAptino lAbha thayo che athavA ghamadazanAthI nirjarArUpa lAbha che, te Adi anaMta che. Avo lAbha prApta karela bhagavaMta bIjAne paNa tevo lAbha kahe che ke batAve che - bhagavaMta kevA che ? * bhagavaMta mokSa prati gamanazIla che athavA gAyI-nikaTabhavI bhavyone rakSaNarUpa che tathA jJAtakSatriyo ke jJAta-vastu jANanArA samasta vastunA jJAtA che. AvA bhagavaMtanI te vaNi sAthe tulanA kema thAya? | [62] have devakRta samosaraNa, kamalazreNi, devachaMdaka, siMhAsanAdi upabhoga karavA chatAM AdhAkarmI vasati bhogavavAthI sAdhune doSa lAge to tenI anumatithI bhagavaMta karmathI kema na lepAya ? tevI gozAlakanI zaMkAne dUra karavA kahe che. bhagavaMta samavasaraNAdi upabhoga karavA chatAM ahiMsaka rahIne upabhoga kare che. sArAMza e ke * te bhagavaMtane temAM thoDI paNa AzaMsA ke pratibaMdha nathI. teo tRNa ke maNi, Teke ke suvarNamAM samadaSTi paNa samavasaraNAdinA upabhogamAM pravRta che. devo paNa pravacana zravaNArthe Avela bhavyonI dhamabhimukha pravRtti sukhethI thAya te mATe ane AtmalAbhArthe samosaraNAdi race che, tethI bhagavaMta ahiMsaka che. tathA badhAM jIvonI anukaMpAthI, temane saMsAbhramaNathI mukAvavA bhagavaMta upadeza Ape che. AvA bhagavaMtane vaNim sAthe sarakhAvatAM be bhavamAM ahita thAya tevuM AtmAne daMDarUpa AcaraNa tame karo cho. te ajJAnarUpa che. eka to jAte kumArgamAM pravartavuM, bIjuM jagavaMdha, sarvAtizaya nidAnarUpa bhagavaMtane vaNi sAthe sarakhAvavA te baMne ajJAna che. * x * AdrakumAra bhagavaMta pAse jatA hatAM tyAM mArgamAM zAkyabhikSue A kahyuM * sUtra-363 thI 365 : [zAkyo kahe che-] koI puruSa khoLanA piMDane "A puruSa che." tema mAnI bhULathI viMdhI pakAve ke tuMbaDAne kumAra mAnI pakAve to amArA mate te pANivadhanA pApathI levAya che...athavA svecchane khoLanI buddhi e viMdhe ke kumArane tuMbaDu mAnI mAre to pANivadhanuM pApa na lAge...koI paNa manuSya ke bALakane khoLano piMDa mAnI zULaeI vIdha ke AgamAM pakAve, to [te pavitra che) bhuddhone pAraNA mATe yogya che. * vivecana-363 thI 36pa : [63] zAkyo kahe che- A vaNika dRSTAMta dUSaNa vaDe tame bAhya anuSThAna dUSita karyuM, te sAruM karyuM. kemake bAhya anuSThAna vyartha prAya che. aMtaranuM anuSThAna saMsAramonuM pradhAna aMga che. amArA siddhAMtamAM teja tatva batAvyuM che, he AddhakakumAra rAjaputra ! tuM sthira thaIne sAMbhaLa, sAMbhaLIne avadhAra. ema kahIne te bhiAo aMtara anuSThAna samarthaka svasiddhAMta batAvavA Ama bolyA-khoLano piMDa je acetana che, te laIne koI jato hato, tyAM svecchAdinA dezamAM nAsatA teNe khoLa upara kapaDuM DhAMkyu, tenI pAchaLa mleccha zodhavA Avyo. khoLanA piMDane puruSa mAnIne ucaDyo, tene zuLamAM parovI agnimAM pakAvyo. tuMbaDAne A kumAra che, tema mAnI agnimAM
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6/-/363 thI 365 219 pakAvyo. amArA mate, te cittanI duSTatAthI prANivadha janita pApathI lepAya che. kemake zabhAzubha baMdhanuM maLa citta che. A rIte akuzaLa citathI jIvahiMsA na karanAro paNa prANighAtanA phaLathI lepAya che. [64] A ja dRSTAMta viparItapaNe kahe che - koI puruSane khaLo mAnIne koI pleccha zULamAM parovI, agnimAM pakAve tathA kumArane tuMbaDu mAnI agnimAM pakAve, tene prANihatyAnuM pApa na lAge. [65] puruSa ke kumArane zULamAM viMdhI pakAve ke khoLano piMDa mAnIne agnimAM nAMkhe, te sAruM che. te buddhone bhojana mATe kahyuM che, to bIjA mATe zuM kahevuM ? ema savavisthAmAM mana vaDe saMkalpa na karela hoya to karma na baMdhAya, te amAro siddhAMto che. * X - X - zAkyone dAnanuM phaLa kahe che * sUtra-766 thI 373 : je paNa roja 2ooo snAtaka bhikSune bhojana karAve che, te mahAna putyarAzi bhego karIne Aropya nAme mahAsanI deva bane che...[addhaka munie temane kahyuM Apano mata saMyata mATe ayogya rUpa che, te pANIno ghAta karIne pApano abhAva batAve che. je AvuM kahe ke sAMbhaLe che te ajJAnavaki ane akalyANakara che...uddha-adho-ticha dizAmAM trasa sthAvaronuM cinha jANIne jIvahiMsAnI AzaMkAthI tenI dhRNA karI vicArIne bole ke kArya kare to tene paNa kema lAge?..khoLanA piMDamAM puranI pratIti ke paraNamAM khoLanI pratIti kaI rIte saMbhave evI pratIti thavI tema kahenAra anArya ane asatyavAdI che...je vacana bolavAthI pApa lAge tevuM vacana bolavuM na joIe. A vacano guNonuM sthAna nathI, tethI dIkSita AvA nisara vacana na bole...aho! tame e ja dArtho prApta karyA che, jIvonuM karmaphaLa sArI rIte vicAryuM che, pUrvathI pazcima sudhI tamAro yaza che, hathelImAM rAkhela vastu jema tame jagatane joyuM che...jIvonI pIDA sArI rIte vicArI, vidhithI zuddha hAra kare kapaTa jIvikAcakata vacana na bole. jainazAsanamAM saMyatano A ja dharma che...je paraSa raooo nAtakane nitya bhojana karAve che, te asaMyamI taraMjita hAthavALo che, te lokamAM niMdApAtra thAya che. * vivecana-366 thI 333 : [66] snAtaka-bodhisatvo, paMcazikSApadikAdi bhaNelA 20oo bhikSuone jamADe, te zApujhIya dharmamAM sthita koI upAsaka rAMdhI ke ghAvI temAM mAMsa, goLa, dADamathI iSTa bhojanathI jamADe, te puruSo, mahAsavI, zraddhALuo mahApunyaskaMdhathI Aropya nAmaka deva thaIne AkAzanI upamAvALI sarvottama devagatine pAme che. (] e rIte buddha dAnamUla, zIlamUla dharma batAvyo che mATe Avo ane tame bauddha siddhAMta svIkAro. e pramANe bhikSuoe kahetA Adrake anAkula dRSTithI teone Ama kahyuM - tamArA zAkyamate je bhikSu svarUpa batAvyuM, te taddana ayogya che. ahiMsA dharma mATe utthita traNa guptithI gupta, pAMca samitithI samita, dIkSitane 220 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 samyagRjJAna pUrvakanI kriyA karatA bhAvazuddhi phaLavALI thAya che, tethI ulaTuM jJAnAvarIta mativALA, mahAmohathI AkuLa thayela aMtarAtmavALAne khoLa-purapano viveka nathI tevAne bhAvazuddhi kyAMthI hoya? - x - je khoLanI buddhie purUSane zULamAM parovIpakAvI khAvuM ane buddhane khavaDAvavuM temAM temanI anumati che. A ja vAta dazavi che - prANono nAza karIne nize pApa karIne sasAtAgausvAdimAM gRddha banIne teno abhAva varNave che. A temanuM pApanA bhAvanuM varNana te baMnene abodhinA lAbha mATe thAya che. tethI A asAdhu che - te baMne koNa ? jeo pinAka buddhie puruSane rAMdhatA pApano abhAva che, tema bole che ane je temane sAMbhaLe che, te baMne asAdhu che. ajJAnI-maDhane bhAvazuddhithI zaddhi na thAya. jo thatI hoya to saMsApoSakane tethI karmavimokSa thAya. tethI ekalI bhAvazuddhi mAnanArA tamane mAthu-dADhInuM muMDana, bhikSAcaya, caityakamadi anuSThAna nirarthaka thaze. tethI AvI bhAvazuddhithI zuddhi na thAya, te siddha thayuM. [68] e rIte parapakSanA doSa batAvI Adraka muni svapakSane batAve che - prajJApaka apekSAe udarva-adho-tirthI e sarve dizAmAM traNa-sthAvara prANInuM je jIvaliMgacalana, spaMdana, aMkurodbhava, chedatA myAnava jANIne, temAM jIva hiMsAdi thaze, evI buddhithI tevA badhAM anuSThAna karatA ke kahetA amArA pakSamAM tame kahela doSa kema saMbhave? [69] have khoLamAM purapa buddhino asaMbhava ja batAve che - khoLanA piMDamAM A puraSa che, tevI mati atyaMta jaDane paNa na thAya. tethI AvuM bolanAra ke anumati ApanAra anArya ja che, je puruSane paNa A khoLa che, ema mAnIne haNatA doSa nathI evuM kahe che, khoLanA piMDamAM parapanI buddhi saMbhave ja kaI rIte? A vANI ja jIvanI ghAtaka hovAthI asatya che. tethI niHzaMka banI, vicAryA vinA prahAra karanAro nirvikapaNe pApathI baMdhAya che. tethI khoLa-kASThAdimAM paNa vartatA jIvo na haNAya te mATe pApabhIruoe temAM jayaNAthI vartavuM. [999] vaLI vANI vaDe thatAM abhiyogathI paNa pApakarma thAya che, mATe vivekIbhASA guNa-doSajJa tevI bhASA na bole - x- yathAvasthita artha abhighAyI pravajita AvI parizUla, nissAra, nirupatika vacana na bole. jemake - khoLapiMDa te puraSa, puruSa te khoLapiMDa tathA tuMbaDu te bALaka ane bALaka te tuMbaDu che-have Ardaka muni A rIte te bhikSane yuktithI parAjita karIne vadhu samajAvavA kahe che [39] aho ! Ape khUba sAro artha ane yathAvasthita tatvajJAna meLavela che ! jIvone karmano vipAka-pIDA paNa tame sArI rIte vicArIne jANI che ! AvA vijJAnathI tamAro yaza samudranA pUrvathI pazcima cheDA sudhI vistaryo che ! tathA Ape AvA vijJAna-avalokana vaDe hatheLImAM [phaLa mAphaka lokane joyo che! aho, zuM tamAro jJAnAtizaya che, jenAthI tame khoLa ane purapamAM tathA tuMbaDA ane bALakamAM kaMI bheda na jaNAyAthI pApakarmano Avo bhAva-abhAva pUrve kolo che !
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6/1/766 thI 773 [32] A rIte parapakSanA doSo batAvI svapakSa sthApavAne kahe che--jainazAsana mAnanArA, sarvajJokta mArgAnusArI jIvonI avasthA vizeSa ke teno pIDavAthI thatAM duHkho sArI rIte vicAratA, annavidhimAM zuddhi svIkAratA 42-doSarahita zuddha AhAra vaDe AhAra karanArA che, paNa tamArI mAphaka mAMsa pAtramAM paDela hoya, to paNa doSa na lAge tema mAnanArA nathI. tathA mAyA vaDe na jIvavuM - 4 - evo anudharma tIrthaMkare kahyo, Acaryo - 4 - ane batAvyu ke A rIte temanI pachInA sAdhue ke, jainazAsanamAM rahenArAoe Acavo. paNa tamArA bhikSu jevo nahIM. vaLI tame odana Adine prANIonA aMga samAna gaNI mAMsAdi sAthe 221 sarakhAvo cho, te lokamAM anya matono jANyA vinA bolo cho. jemake - gAyanuM dUdha ane lohImAM bhaTThAbhaDhya vyavasthA che. vaLI samAna strItva chatAM patnI ane bahenamAM gamyAgamyanI vyavasthA che. tema zuSkatarka dRSTithI prANInuM aMga hovAthI mAMsa khavAya kemake cokhA paNa ekendriyanuM aMga che, chatAM khavAya che. A siddhAMta aaikAMtika, asiddha, viruddha doSa duSTa hovAthI sAMbhaLavA yogya nathI. - te kahe che- vastunA niraMzapaNAthI "te ja mAMsa te ja prANInuM aMga'' AvI pratijJA eka deza hovAthI asiddha che. jema nitya zabda nityapaNAthI che, tema bhinna prANi-aMga vyadhikaraNapaNAthI asiddha ja che - x - x - 4 - ityAdi - 4 - x - [vRttithI jANavuM] A pramANe buddhane mATe paNa te khAvA yogya che, te kathana asatya che. have te bhikSukonA bIjA kathana paNa khoTA che, tenA doSo ArkTaka muni batAve che [373] snAtako-bodhisatvI bhikSuone je 2000nI saMkhyAmAM nitya jamADe evuM je pUrve kahyuM teno doSa batAve che - asaMyata thaIne lohIvALA hAtha karela anArya mAphaka A lokamAM sAdhujananI niMdA yogya padavIne nizcayathI pAme che, paraloke paNa anArya yogya gatimAM jAya che. A pramANe sAvadha anuSThAnone AdaranAra apAtrone je dAna devuM te karmabaMdhane mATe che, tema kahyuM. - vaLI - * sUtra-774 thI 779 : [guddha matAnuyAyI] puruSa moTA sthULa gheTAne mArIne bauddha bhikSuonA bhojananA uddezyathI vicArIne tene mIThuM ane tela sAthe pakAve, pachI pIpaLa Adi masAlAthI vadhAre che...nA, ajJAnI, samRddha bauddhabhikSu ghaNuM mAMsa khAvA chatAM kahe che ke ame pApakarmathI lepAtA nathI...jeo A rIte mAMsanuM sevana kare che. teo ajJAnapaNAthI pApane seve che. je kuzala puruSa che. te AvuM mAMsa khAvAnI icchA karatA nathI, vacanathI paNa mAMsabhakSaNane mithyA kahe che...sarve jIvonI dayAne mATe, sAvadhadoSane tajanArA, sAvadha zaMkI, jJAtaputrIya RSigaNa uddiSTa bhaktano tyAga kare che...pANI hatyAnI AsaMkAthI sAvadha kAryanI durgaMchA karanArA zramaNa sarve prANIone daMDa devAnuM choDIne Avo AhAra khAtA nathI. amArA darzanamAM saMyatono A ja dharma che...A nirjhAnya dharmamAM sthita jJAnI ane zIlasaMpanna muni pUrvokta samAdhimAM sthira rahIne mAyArahita banI saMyama 222 anuSThAna karatAM atyaMta prazaMsA pAme che. * vivecana-774 thI 779 : sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 bharela [34] Ardraka muni temanA matanA doSo batAve che - sthUla mAMsa lohIthI puSTa gheTAne zAkya bhikSu saMghane jamADavAne bahAne mArIne tathA uddiSTabhakta mATe te gheTAnA TukaDA karI, tenA mAMsane mIThuM ane tela vaDe rAMdhI, temAM pIpara Adi masAlo nAMkhI svAdiSTa khAvA yogya mAMsane taiyAra kare che. [75] saMskArelA mAMsanuM zuM kare te kahe che - te vIrya, lohIthI bharelA mAMsane khAtA ghaNAM pApakarmathI ame lepAtA nathI - evuM dhRSTatAthI bole che. jemano anArya jevo svabhAva che teo tathA anArya karma karavAthI anArya ane vivekarahita evA bAla, te mAMsAdi rasamAM Asakta rahe che. [36] temanuM A kRtya mahA anarthane mATe thAya che, te batAve che - te rasa gauravamAM vRddha zAkyanA upadezavartI tevA prakAranA gheTAnuM ghI ane mIThAthI vadhArela mAMsa khAya che. te anAryo pApane na jANanArA, avivekI che. kahyuM che ke - hiMsAnu mUla, rodradhyAnane prApta karAvanAra, bIbhatsa, lohIthI vyApta, kRmigRha, durgaMdhI paru-vIrya-lohIthI thayela nitAMta malina mAMsane sadA niMdha kahyuM che, Atmadroha karI, rAkSasa jevo banI, naska mATe tene koNa khAya ? vaLI kahyuM che - je mane A bhavamAM khAya che, tenuM mAMsa huM paralokamAM khAuM chuM. - x - je mANasa bIjA prANInuM mAMsa khAya che, tene kSaNika tRpti thAya, paNa bIjo to prANa gumAve che. A rIte mAMsAhArathI thatAM doSo mAnIne zuM karavuM? te kahe che - mAMsAhAranA doSa, tenA kaTu phala ane na khAvAthI thatAM guNo jANIne nipuNa puruSo mAMsAhAranI abhilASA paNa na kare. vacanathI 5Na na bole ke tenI anumodanA paNa na kare. tenAthI nivRtta thanAranI anupama prazaMsA thAya che ane paralokamAM paNa svarga-mokSane pAme che. dIrdhAyu, nirogIpaNuM pAme che vagere. mAtra mAMsa ja nahIM, mumukSuo bIjuM zuM choDavuM te kahe che-- [73] sarve jIvo prANanA arthI che. ahIM phakta paMcendriyonuM ja grahaNa na karavuM paNa sarva jIvonuM grahaNa karavuM. dayA nimitte sAvadhAraMbhanA mahA doSa jANIne sAdhu tene choDe. AraMbha potAne lAge tevI zaMkAthI mahAmunio, bhagavaMta mahAvIranA ziSyo sAdhune uddezIne banela AhAra-pAna paNa taje. [38] vaLI jIvonI pIDAnI AzaMkAthI sAvadha anuSThAnano tyAga karatA, badhAM prANIne daMDa devArUpa upatApane tajIne samyak cAstri pALatA sAdhuo tevA doSita AhArane na khAya, evo saMyatono dharma amArA siddhAMtamAM che. anu eTale tIrthaMkara Ayare pachI sAdhu te rIte Acare athavA thoDo paNa aticAra lAgatAM temanuM hRdaya DaMkhe [mATe jarA paNa doSa na lagADe.] [339] amArA jaina dharma mujaba - jene bAhya-atyaMtara parigraha nathI te nirpranga che. tevo A nirNatva dharma zruta-cAritrarUpa ke kSAMtyAdi rUpa che, je sarvajJoe
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6-/994 thI 079 223 224 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kahela che. AvA dharmamAM rahelo samAdhi pAmIne, A azuddha AhAra parihArarUpa samAdhimAM atizaya sthira thaIne mAyArahita thaI athavA parISahocI na kaMTALato athavA snehabaMdhana rahita thaIne saMyamAnuSThAna kare. tathA tavane jANatA muni, traNa kALane jANIne krodhAdi upazamarUpa zIla tathA mUla-uttaraguNa yukta thayelo evo guNavAnuM sarvaguNothI caDe tevA sarve rAga-dveSanA vaMdvathI rahita saMtoSa rUpa prazaMsA loka-lokottaramAM pAme. kahyuM che - saMtoSI purapa rAjAne taNakhalAM samAna mAne che, zakra para tene Adara nathI, dhana upArjana ke rakSaNa mATe te vedanA pAmato nathI. saMsAramAM dehadhArI chatAM mukta mAphaka nirbhaya che, surendrapUjita te jaldI mokSa pAme. A rIte Adraka munie gozAlakanA AjIvaka ane bauddhamatanI samIkSA karI, have brAhmaNo bolyA ke - he AdrakumAra ! tame sAru karyuM ke A vedabAhya baMne matonuM nirasana karyuM. A arihaMta darzana paNa vedabAhya che, tamArA jevAe teno paNa Azraya karavo yogya nathI. tame kSatriyomAM uttama cho, kSatriyoe sarva varNamAM uttama brAhmaNonI ja upAsanA karavI-zudronI nahIM. tethI yAgAdi vidhi vaDe brAhmaNone sevavI. have te batAve che * sUtra-380 thI 383 : veidavAdI kahe che- je haMmezAM rahaoo snAtaka brAhmaNone bhojana karAve che, te punyano samUha ekaTho karIne deva thAya che, ema vedanuM kathana che...[addhake ka-1 bhojana mATe kSaziyAdi phulomAM bhaTakatA 2ooo snAtakone nitya bhojana karAvanAra mAMyalolupI prANIthI vyApta nakkamAM jaIne tyAM tIva paritApa pAme che...dayApaghAna dharmanI niMdA ane hiMsAmaya dharmanI prazaMsA karanAra rAja, eka paNa kuzIla brAhmaNane jamADe, to aMdhakAramaya narakamAM jAya che pachI devomAM javAnI to vAta ja kyAM rahI .[ekadaMDI kahevA lAgyA tame ane ame baMne dhamamAM samyaka rIte usthita chIe. traNe kALa dharmamAM sthita chIe. AcArazIla puruSane jJAnI kahIe chIe, baMnenA manamAM koI bheda nathI. * vivecana-380 thI 383 : [380] cha karmamAM rata veda adhyApako, zaucAcAranI dRDhatAthI nitya nAnA karanArA brahAyArI snAtako che, temAMnA 2000ne je nitya icchita bhojana karAve che, te puNyasamUhanuM upArjana karIne svarge jAya che, tema vedavAda che. - have Akamuni tenA dUSaNo batAve che- (a81] nitya 2000 snAtakone je jamADe - kevA snAtaka ? kulATa-jeo mAMsanA arthI banIne kuLomAM bhaTake che. bIlADAnI jema bhamatAM brAhmaNo athavA kSatriyAdinA gharomAM nitya bhojana zodhatA, pAskAno Azraya zodhatA kulAlayo che, tevA niMdha-jIvikAvALA evA 2000 snAtakone jamADavA, te asatu pAtramAM ApelA dAnathI bahu vedanAvALI gatimAM jAya che. mAMsAsaktithI sa-sAtAgAravayukta ane jilaeNndriya vazakathI vyApta athavA mAMsAhaka jIvothI vyApta evI narakamAM jAya che. A narakAbhisevI dAtA tyAM jaIne asahya abhitApa-karavatathI verAvuM, kuMbhImAM pakAvuM, garama sIsAnuM sapAna, zAbhalInuM AliMgana AdirUpa * x * evI vedanAthI du:kho bhogavatAM tyAM 33-sAgaropama sudhI apratiSThAna nakAvAsamAM rahe che. [a82] prANI mAtra para dayA rAkhanAro zreSTha dharma, te dharmane niMdatA tathA prANI vadhane cAhe tevA dharmane prazaMsatA, eka paNa vrata na pALatA, tevA durAcArIne chakAya jIvane pIDA karIne je jamADe. te jamADanAra rAjA hoya ke koI mUDha mati potAne dhArmika mAnanAro hoya, te bIyAro rAtri jevA aMdhakAramaya nakabhUmimAM jAya che. tevAne adhama devapaNAnI prApti paNa kyAMthI thAya? tathA karmana vaza jIvone vicitra jAtigamanathI, azAzvata evI A jAtino mada na karavo joIe. jemake koI kahe che . brAhmaNo brahmAnA mukhamAMthI nIkaLelA che - x - ityAdi. mATe brAhmaNo zreSTha che. A vacana pramANa hovAnI nirarthaka che. kadAca svIkAroto paNa teTalA mAtrathI kaMI vizeSa varNavALA thaI na jAya kemake jema eka vRkSamAMthI janmela thaDa, zAkhA, prazAkhA AdinA agrabhUta phaNasa urdubarAdi kuLamAM kaMI vizeSatA hotI nathI. brahmAnA mukhAdi avayavomAMthI cAra varSanI prApti thaI [to tenA pagamAMthI zudro utpanna thatA zudravatu pagavALA thayA ityAdi tamane paNa ITa nahIM hoya. vaLI jo brAhmaNo brahmAnA mukhamAMthI nIkaLyA hoya to have kema janmatA nathI ? jo ema kahezo ke yuganI AdimAM evuM hatuM, to deTahAni - adaTa kalAnA thaze. vaLI - * * * * * * jAtinuM anityava to tamArA siddhAMtamAM ja svIkArela che. jemake viTA sahita baLe te marIne zIyALa thAya." vaLI tame kaho cho - je brAhmaNa dUdha viketA che, te traNa dinamAM zudrapaNuM prApta kare che, paNa jo lAkha, luNa ke mAMsa vece to turta patita thAya che. A rIte paralokamAM avazya jAti badalAya che, te ja kahyuM che - je mANasa kAyAthI kukarma kare, te marIne sthAvara thAya che, vacananA dopo lagADe to pakSI ke mRgapaNuM pAme che, paNa je mananA doSa lagADe che, te marIne aMtyaja thAya che. vaLI AvA guNothI paNa brAhmaNatva na zobhe - jemake - azvamedha yajJanI vidhi mujaba vacalA divase pa93 pazu homavA ityAdi. kadAca tame ema kaho ke vedokta hovAthI temAM doSa na lAge, to zaMkA thaze ke tame ja kaho cho ke - "koI prANIne na mAro." tenAthI pUrvApara virodha Avaze. vaLI tame kaho cho ke - hatyAro vedAMtano pAragAmI hoya, to paNa raNa saMgrAmamAM te ghA kare, to tene haNatAM te kRtya vaDe brahmahatyA na lAge. vaLI kaho cho ke zudrane mArIne prANAyama karavo - x - asthihita jaMtune gADuM bharIne mArIne paNa brAhmaNane jamADavA. AvA maMtavyo vidvAnonA mananuM raMjana na karI zake. tethI ja tamAruM maMtavya ayogya lAge che. A pramANe AdrakumAre brAhmaNonA vivAdanuM nirAkaraNa karyuM. pachI temane bhagavaMta pAse jatAM joIne ekadaMDI
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/80 thI 083 25 226 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda sAdhu bocA o AdrakumAra ! tame sAru karyuM ke - A savaribha pravRta gRhastho, zabdAdi viSaya parAyaNa - mAMsabhakSI brAhmaNone bolatA baMdha karyA. have tame amAro siddhAMta sAMbhaLo ane avadhAro. sava, ja, tamasa e traNe sAmyavasthAmAM prakRttithI mahInuM thAya - cAvatu temAMthI caitanya thAya. puruSanuM A svarUpa AhaMtu matane paNa mAnya che. - X - AthI amAro siddhAMta ja zreSTha che, bIjo nahIM. tamAro jaina siddhAMta amArAthI judo nathI te kahe che- [38] je amAro dharma ane tamAro jaina dharma, te ubhayarUpe kaMIka samAna che. jemake-tamArAmAM paNa jIvonuM astitva hovAthI puca-pApa-baMdha-mokSano sadbhAva che, je nAstiko - x * tathA bauddho - x * nathI mAnatA. amArAMmAM paNa ahiMsAdi pAMca yamo che, te tamArAmAM pAMca mahAvrata rUpe che tathA indriya ane manane vaza rAkhavuM, te paNa baMnemAM tulya che. ema ApaNA baMnenA dharmamAM ghaNI samAnatA che. tame ane ame dharmamAM sArI rIte sthita chIe. pUrve-hAlake bhAvimAM ApaNe lIdhelI pratijJA pALanArA chIe. bIjA tevA nathI - x * x * vaLI jJAna mokSanuM aMga che, tema kahyuM che, te zrutajJAna, kevalajJAna jevuM che, tevuM ApaNA baMnenA maMtavyomAM kahyuM che. svakarma vaDe prANI jemAM bhame che, te saMsAra paNa ApaNA baMnemAM sarakho che. * x * anekAMtava * x* baMnemAM che. dravyapaNe nityatva tame paNa svIkAryuM che. utpAda ane vinAza tamane paNa mAnanIya che - x - pharI paNa ekadaMDI tulanA karatA kahe che * sUtra-384,385 - A araja-jIvAtmA adhyakatarUpa che, sanAtana, akSaya, avyaya che. caMdranA tArAo sAthenA saMpUrNa saMbaMdha mAphaka jIvAtmA sarvabhUtomAM saMpUrNarUpe rahe che...ddhika kahyuM-1 A pramANe mAnavANI saMgati thatI nathI ane jIvanuM saMsaraNa paNa siddha thatuM nathI. brAhmaNa-kSatriya-vaizya-pedhyarUpa bheda siddha thatAM nathI. kIDA-pakSIsarIsRpa yoni ke devaloka siddha thato nathI. * vivecana-384,385 - zarIramAM rahe te puruSa-jIva. te jema tema mAno cho, tema ame mAnIe chIe. te vizeSathI kahe che - amUrta hovAthI avyaktarUpa che. hAtha-paga-mastaka-Doka Adi avayavothI pote anavasthAna che, tathA lokavyApI, zAzvata dravyArthathI nitya che. vividha gatino saMbhava chatAM caitanya lakSaNa je AtmAnuM mULarUpa che, tene mUkato nathI. te aNAya che teno koIpaNa dezano judo bhAga karavo azakya che. te avyaya che - anaMtakALe paNa teno eke pradeza ocho thato nathI. kAyAkAra pariNamelA badhAM bhUtomAM dareka zarIramAM pUrNa rUpe nivazaMsapaNe te AtmA saMbhave che konI mAphaka? caMdra jema azvinI Adi nakSatro vaDe saMbaMdha dharAve che, tema AtmA pratyeka zarIra sAthe saMpUrNa saMbaMdha dharAve che. A pramANe ekadaMDI potAnuM maMtavya jaina mata sAthe meLavIne potAnA darzanamAM tene meLavavA Adrakane sUcavyuM ke tame amArAM kahelA [4/15 dharmasaMsAnA upayogI tatvo jemAM che, te tamArA jevA vidvAne svIkAravo joIe. tamArA Ahata tavamAM keTaluMka maLatApaNuM chatAM AvA upayogI tevo amAre tyAM ja che. tethI tamAre amAruM darzana svIkAravuM joIe. AdrakumAra teno uttara Ape che | [85] - x * coka ja vyakata puruSa AtmA moTo, AkAzanI peThe sarvavyApI, sanAtana, anaMta, akSaya, avyaya sarve cetana-avetana bhUtomAM sarva AtmarUpe rahelo che - A pramANe mAnanArA che. jema badhAM tArAmAM eka caMdra rahelo che, tema eka AtmA sarvemAM saMbaMdha dharAve che. - A badhAMno uttara ApavA mATe kahe che jo tamArA darzanamAM tamArA kahevA pramANe ekAMtathI nitya avikArI AtmA svIkAro to sarve padArtho nitya thaze, pachI baMdha-mokSano sadbhAva kyAMthI thaze? baMdhanA abhAve nAkAdi caturgatika saMsAra thaze nahIM, tathA mokSanA abhAve tamAruM vratagrahaNa nirarthaka thaze. pAMca rAtrino batAvela yama-niyamAdino svIkAra zA mATe? tame ApaNA baMneno dharma tulya kaho cho, te khoTuM che. tathA saMsAranA padArthomAM sAmya nathI. tamArA jevA dravyamAM ekava mAnanArAne badhuM praghAnathI abhinna hovAthI te ja pradhAna kAraNa mukhya che. kArya-kAraNathI abhinna hovAthI tyAM sarva AtmA vaDe che. amArAmAM to dravya ane paryAya baMne mAnanArAne kAraNamAM kArya dravyarUpe che, paryAyarUpe nahIM. amAre to utpAda, bhaya, dhruva yukta te ja sat che. tamArAmAM to ghuva yukata ja sat che - x * x * tamAre amAre Aloka-paraloka saMbaMdhI tatva vicAratA kaMI sAmya nathI. sarvavyApIpaNuM mAnatAM, AtmAmAM avikArIpaNuM mAnatAM, AtmAnuM advaitapaNuM svIkAratA nArakAdi bhede, bAla-kumA-subhaga-durbhagAdi bhede oLakhAvavuM na joIe. svakamathI vividha gatimAM jatA nahIM manAya. kemake AtmA sarvavyApI ke eka che. te pramANe brAhamaNAdi koI nahIM kahevAya. kIDA-pakSI Adi bheda nahIM thAya, mANaso ke devaloka bhedo nahIM bolAya. A badhuM pratyakSa hovAthI AtmA sarvavyApI nathI. AtmAno advaitavAda sAro nathI kemake pratyeka jIvane sukha-du:kha pratyakSa anubhavAya che, zarIra-vacA paryanta mAtra AtmA che. tyAM ja tenA guNa vijJAnanI prApti che, ema nakkI thayuM. tethI tamArA Agama yathArtha kahenAruM nathI. kemake te asarvajJa praNita che. tenuM asarvajJatva to tame ekAMta pakSa svIkAravAthI pratyakSa che. asarvajJamArganA doSo kahe che- * sUtra-386,787 : A lokane kevalajJAna dvArA na jANIne je anabhijJa puraSa dharmanuM kathana kare che. te A anAdi-apara ghora saMsAramAM svayaM nAza pAme che ane bIjAno paNa nAza kare che...paNa je samAdhiyukta che, kevaLajJAna dvArA pUrNa lokane jANe che. te samasta dhamane kahe che, pote tare che ane bIjAne paNa tAre che. * vivecana-386,783 - [386] cauda rAja pramANa ke carAcara evo je loka che tene divya jJAnanA
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6/-/86 thI 28 223 228 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avabhAsa vaDe je jANatA nathI, A jagatamAM tevA anyatIrthiko - avidvAno durgatigamana mArganI argalArUpa dharmane kahe che. teo pote nAza pAme che ane bIjano paNa nAza kare che . kyAM ? bhayAnaka saMsAra sAgara je anAdi anaMta che. tevA saMsAramAM AtmAne pheMke che. [ace] have samyagrajJAnI upadezakanA guNo pragaTa karavA kahe che - caudarAja pramANa lokamAM kevaLajJAna vaDe kevalI A jagatamAM aneka prakAre jANe che, prakarSathI jANe che athavA punyanA heturUpa hovAthI puNya che, tevA sArA jJAna ane samAdhi vaDe yakta prapo samasta bhUta-gApi dharmane, pArakAnA hita irachatAM kahe che. te mahApuraSo svayaM saMsArasAgara taryA che ane sadupadeza dAnathI bIjAne paNa tAre che. kevalajJAna vaDe lokone jANe che ema kahyA pachI pharI "jJAna vaDe" ema kahyuM te bauddha matano uccheda kasvA ane jJAnanA AdhArarUpa AtmA che, te jaNAvavA kahyuM che. sArAMza e ke samyagu mArgajJa upadezadAtA AtmAne ane bIjAne - je te upadezamAM varte tene mahA araNyathI vivakSita dezamAM pahoMcADe tema kevalI paNa AtmAne saMsAkAMtAramAMthI nitAra kare che. pharI AdrakumAra kahe che * sUtra-388,389 : he AyuSyamAna ! je nidita sthAnonuM sevana kare che ane je A lokamAM cAritrayukata che, tene je vamatithI samAna gaNe che, te viparIta prarUpaNa kare che...[hAstitApaso kahe che-1 ame badhAM jIvonI dayA mATe varSamAM eka vakhata moTA hAthIne bANa vaDe mArIne varSabhara amArI AjIvikA calAvIe chIe. * vivecana-388,389 :| [388] asarvajJanI prarUpaNA AvI hoya che. jemake - je koI saMsAramAM azubha karmavALA tenA vipAkathI niMdita-juguNita-nirvivekI janAcarita sthAnane kamanuSThAna rUpe A jagatamAM jIvikA hetu mATe Acare che tathA je sadupadezavartI A jagamAM virati pariNAma vaDe yukta che, te baMnenA anuSThAnomAM zobhana-azobhanapaNuM che, tene asarvajJoe tulya kahyuM che. te temano potAno abhiprAya che, yathAvasthita padArthanuM nirUpaNa nathI. athavA he AyuSyamAn ! ekadaMDI ! te viparIta ja kahyuM che. asarvajJa che te viSayAbhAsa kaheze, sarvajJa yathAvasthita ja kaheze. athavA viSayasa e madonmatanA pralApa jevuM che. A rIte ekadaMDIne niruttara karyo. [89] AdrakumAra bhagavaMta pAse jatA hatA, tyAM mArgamAM hastitApaso maLyA, teo temane vIMTaLAIne ema bolyA, hAthIne mArIne AjIvikA calAve te hastitApasamAMthI koI bolyuM ke he AdrakumAra! tamAre sArI rIte sAMbhaLIne pApanuM alA-bahatva vicAravuM joIe. A je tApaso kaMda-mUla-phaLane khAnArA ghaNAM sthAvara jIvo tathA udaMbarAdimAM basa jIvonA upaghAtane mATe varte che. je bhikSA vaDe AjIvikA kare che, te AzaMsAdoSathI dUSita che. vaLI ahIM-tahIM bhaTakatA teo kIDI Adi jaMtuno ghAta kare che. ame varSe ke cha mAse eka-eka mahAkAya hAthIne bANa vaDe mArIne, bAkInA jIvonI dayA pALatA AjIvikA karavA tenA mAMsa vaDe calAvIe chIe. A rIte ame thoDA jIvanA ghAta vaDe ghaNAM jIvonI rakSA karIe chIe. * sUtra-70 thI 32 : je varSamAM eka vakhata ja pANIne mAre, te paNa doSothI nivRtta nathI. kemake bAkInA jIvonA vadhamAM pravRtta na hoya tevA gRhasthane paNa doSarahita kema na mAnavA ?...je puraSa zramaNautI thaI varSamAM eka-eka ja pANIne mAre che, te puraSa anArya kahevAya che, temane kevalajJAna thatuM nathI...jJAnI prabhunI AjJAthI A samAdhiyukta dharma svIkArI, sthira thaI, traNa karaNathI virata mahAna saMsAra samudra tarI jAya, te mATe AdAna dharma kahevo * tema huM kahuM chuM. * vivecana-30 thI 32 - [9] varSe ekaika prANIne haNato paNa prANAtipAtAdi doSathI chuTato nathI, tamane paMcendriya mahAkAya sava vadha parAyaNatAnA ati duSTa doSanI AzaMsA rahe che. sAdhue sUryanA kiraNothI prakAzita mArgamAM yugamama daiSTithI jatAM i simiti vaDe samita rahIne, 4-doSarahita AhAra zodhatAM ane lAbhAlAbhamAM samavRttithI AzaMsAdoSa kema lAge? athavA kIDI vagereno ghAta kyAMthI thAya ? have tame thoDA jIvonA upaghAtathI doSano abhAva mAno cho. to gRhastho paNa potAnA kSetramAM ja AraMbha karIne prANIne haNe che, bAkInA phona-kALamAM rahelA prANIne tamArA mate haNatAM nathI, to tene paNa tamArI mAphaka alA jIva ghAtathI doSarahita gaNavA joIe. [391] dhe AdrakumAra hastitApasonA upadeTAnA doSo batAve che . jeo zramaNonA vratamAM rahelA che, teo varSe eka-eka jIvane haNavAno upadeza Ape che te anArya che, kemake asatkarma Acare che. teo potAnuM ane paranuM ahita karanArA che. tevAo kevalajJAnI thaI na zake. tethI kahe che - eka prANIno varSe ekavakhata ghAta karanArA, tenA mAMsanA Azraye rahelA ke te mAMsane rAMdhatA traNa sthAvara badhAM jIvono nAza kare che. tene tamArA upadezaka jotA nathI. teo niravadha upAyathI mAdhukarI vRtivALA che temane paNa jANatA nathI. tethI teo mAtra akevalI ja nahIM paNa viziSTa vivekathI paNa rahita che.. A rIte hastitApasone samajAvIne bhagavaMta pAse jaI rahelA AndrakumArane moTA kolAhalathI lokoe svavyA. te sAMbhaLIne navo pakaDelo sarva lakSaNa saMpanna vanya hAthI, viveka utpanna thavAthI vicAravA lAgyo ke - jema A ArvakakumAre anyatIrthikone samajAvI, vinarahita thaI sarvajJa prabhunA caraNamAM vaMdanArthe jAya che, tema huM paNa saMpUrNa baMdhanarahita cAuM. A mahApuruSa AdrakumAre pratibodhelA 5oo cora tathA aneka vAdi gaNa sahita parama bhaktithI temanI pAse jaIne vaMdana karuM. A pramANe vicAratAM ja te hAthInA badhAM baMdhano tuTI gayA. te AdrakumAra sanmukha kAnane halAvato ane sTane uMcI karIne doDyo. tethI lokomAM hAhAkAra thaI gayo ke dhikkAra che A hAthIne ke je AvA maharSi mahApurane haNavA doDe che. tema barADatA loko ahIM-tahIM nAsavA
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/6/-/790 thI 792 lAgyA. A vanahasti ArdrakumAra pAse Avyo. bhaktithI mastaka namAvyuM, aDadho namyo, kAna sthira karyA, traNa pradakSiNA karI, jamIna para dAMtanA agrabhAga namAvI, muninA caraNamAM namana karI sArI rIte sthira thaIne vana tarapha gayo. A rIte ArdrakumAra tapanA prabhAvathI baMdhanamukta mahAgajanuM vRttAMta nagarajana pAsethI jANIne zreNikarAjA ArdrakumAra maharSinA tapaprabhAvane abhinaMdI, abhinaMdIne bolyA-bhagavat A Azcarya che ke A vanahastI AvI sAMkaLonA baMdhanane ApanA prabhAvathI toDIne mukta thayo, A kharekhara duSkara kArya thayuM. tyAre Ardrake kahyuM - are ! zreNika mahArAja ! A vanahasti je baMdhanathI mukta thayo te duSkara nathI, paNa je snehanA baMdhanathI mukta thavuM te duSkara che. mANase bAMdhelA baMdhanathI matta hAthIne choDAvavo duSkara nathI, rAjA ! paNa kAcA sutaranA tAMtaNA meM toDyA te duSkara hatuM. A pramANe rAjAne bodha 5mADI tIrthaMkara pAse jaIne, vaMdIne, bhaktibhArathI prabhu pAse jaIne beThA. bhagavaMte paNa tenA pratibodhela 500 corone dIkSA ApI. tenA ziSya banAvyA. have upasaMhAra kare che- 229 [2] tatvane jANanAra sarvajJa vIra vardhamAna svAmI, temanA Agama vaDe A saddharma prAptirUpa samAdhi pAmIne jIvo A samAdhimAM mana-vacana-kAyAthI sArI rIte sthira thaIne, sArI rIte indriyone vaza karIne mithyArdaSTine na svIkAre. kevala tenA AvaraNanI mana-vacana-kAyAthI niMdA kare. Avo AtmA sva ane parano rakSaka bane athavA mokSa prati gamanazIla bane. samudra taravA jevuM dustara mahAbhavasamudrane tarIne sAdhu-samyag darzana-jJAna-cAritrarUpa mokSanuM AdAna-svIkAra kare. A samyagdarzana vaDe pastIrthikanA tapasamRddhi Adi darzanathI jinezvaradarzanathI Avita na thAya. samyag jJAna vaDe cAvasthita prarUpaNAthI badhAM vAdInuM nirAkaraNa karIne bIjAne paNa mokSamArganuM svarUpa batAve che. samyak cAstri vaDe badhAM jIvonA hitasvI banIne, AzravadvAno nirodha karIne, tapa vizeSathI aneka bhava upArjita karmanI nirjarA kare che. bIjAne paNa Avo dharma kahe che - batAve che A pramANe kahuM chuM.- x - x ". thrustaskaMdha-2 aghyayana-6 'ArdrakIya"no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa 230 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zrutaskaMdha-2 adhyayana-7 "nAlaMdIya" -- x -- -- x -- x -- x -- -- x -- * bhUmikA : chaThThuM adhyayana kahyuM, have sAtamuM kahe che. teno saMbaMdha A che - pUrve kahela saMpUrNa sUtrakRtAMga vaDe sva-para siddhAMta prarUpaNA dvAra vaDe prAyaH sAdhunA AcAro kahyA. A adhyayanamAM zrAvakonI vidhi kahe che athavA gata adhyayanamAM para-vAdanuM nirAkaraNa karyu ane sAdhu AcAranA upadezakartA udAharaNa vaDe darzAvyA. ahIM zrAvakadharmanA upadezakartAne udAharaNa vaDe ja kahe che. athavA gata adhyayanamAM paratIrthika sAthe vAda batAvyo. ahIM jaina sAdhu sAthenI carcA che. A saMbaMdha vaDe AvelA A adhyayananA upakramAdi cAra anuyogadvAro kahevA joIe. temAM nAma niSpanna nikSepamAM A adhyayananuM 'nAlaMdIya'' nAma che. te A pramANe thayuM che-- pratiSedha karanAra na-kAra zabda sAthe arUM zabda maLatA rU dhAtuno artha dAna karatA nAEvA zabda banyo. sArAMza e ke - pratiSedhano pratiSedha karavA vaDe dhAtunA arthathI - 4 - sadA arthIone abhilASA mujaba Ape che, te rAjagRha nagaranI bahArano vibhAga te "nAlaMdA''. tyAM thayela te 'nAlaMdIya'' evuM A adhyayana. A kahevAthI badho upodghAta-upakrama kahelo jANavo. tenuM svarUpa aMte niryuktikAra pote pAsA--ine Adi gAthAthI kaheze. have manuM zabdano nikSepo nAlaMdAmAMthI 1 ane 6 choDIne kahe che-- [ni.201 thI 204-] saMyukta vRrtha batAve che- vyAkaraNamAM vra, mA, no, nA zabdo pratiSedha vAcaka che. jemake - SaTa ahIM a kAra dravyano niSedha batAve che. eTale anaM vAna sAthe a prayogano abhAva che. 'mA' zabda bhaviSyanI kriyAno niSedha karaze. jemake mA AAMt karazo mAM-ityAdi niSedha thayo. no kAra deza ke sarva niSedhamAM varte che jemake no ghaTa - ghaDAno eka bhAga nathI. novAva - kaSAya mohanIyanA ekadezarUpa che. maiM kAra-samasta dravyakriyA pratiSedhavAcI che, jemake - na dravya, na rma vagere.- 4 - X + X - A badhAmAM na-kAra pratiSedha vidhAyaka che. 'anaM' zabda paNa jo ke paryApti, vAraNa, bhUSaNa traNa arthomAM che. paNa ahIM to mataM no artha pratiSedha vAcaka na nA sAhacaryathI pratiSedhArthe ja grahaNa thayo. temAM anaM zabdanA nAma, sthApanA, dravya, bhAvathI cAra bhedo thAya. temAM nAmaalaM, koI cetana ke acetananuM 'tna' nAma karAya. sthApanA-alaM-jemake koI citra ke pustakAdimAM pApano niSedha karato sAdhu sthApIe. dravya niSedhamAM noAgamathI jJazarIra, bhavyazarIrane choDIne tadbatikti dravyanA-cora Adie lAvela A lokanA apAyabhayathI je niSedha karAya te dravya niSedha che. A pramANe - dravya vaDe, dravyathI ke dravyamAM niSedha karIe te badhA dravya-alaM che. bhAvaniSedha - mATe niyuktikAra pote anaM zabdanA saMbhavita artho darzAvavA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/bhUmikA 231 232 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kahe che * payakti bhAva-sAmarthya, temAM mane zabda vaparAya che. mAtra eTale samartha. lokotaramAM paNa nAa te tava - X - HTTNa te tane zaraNa ApavA samartha nathI. (tema kahyuM. anyo paNa kahe che mULa dravyane samajavuM, e ja ratha para caDhelo, vastumAM thatA pheraphAra rUpa pariyo samajavA. yuktio samajavI. tevo vAdI bIjA kuvAdIone jItavA samartha thAya che. A ma<< zabdano pahelo artha kahyo. mane no bIjo artha alaMkAra-AbhUSaNa thAya che. - X - X - trIjo artha-34nne zabda 'pratiSedha' arthamAM jANavo. jemake - anna che davAna have mAre gharamAM rahevuM nathI - x * vagere. vaLI kahyuM che- kutIrthonI sevanA nathI karavI, mATe tenuM prayojana nathI. kAmaguNonuM sevana karavuM nathI. ahIM mULa zlokamAM traNa vakhata azabda che. A adhyayanamAM A trIjA pratiSedha vAsI 'mana' zabdano adhikAra che, te kahe che - anne zabdanA traNa artha chatAM na-kArane AdhIna ane zakada hovAthI pratiSedha artha ja levAno che. tenA niyukta vidhAnathI A artha che. 1 ene vAta * jyAM mAMgeluM ApavAmAM niSedha nathI te - "nAlaMdA". nAlaMdA zabdathI "bahArano bhAga" te jANItuM che. te sadA Aloka, paralokanA sukhahetu hovAthI sukhapada che. rAjagRhI nagaranI bAhiskiA dhana-kanakanA samRddhatvathI ane sArA sAdhunA samAgamathI sarva kAmaprada che. have pratyayano artha batAvavA kahe che. nAlaMdAnI najIka manoratha nAmaka udhAnamAM indrabhUti gaNaghare udaka nAmanA nirmaLe pUchela teinA uttaro ApyA tethI ja A adhyayana che. te nAlaMdAmAM kahyuM mATe nAlaMdIya che. jema A adhyayana nAlaMdAmAM thayuM tema AgaLa pAsAvaccena ityAdi sUtra spezika gAthA batAvaze. have sUkAtugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahe che * sUtra-93,294 apUrNa te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM, te Rddha-sviminsamRddhacAva-pratirUpa hatuM. te rAjagRha nagaranI bahAra izAna khUNAmAM nAlaMdA nAmanI bAhirikA-upanagarI hatI. te anekazata bhavanothI racAyelI yAvatuM pratirUpa hatI. te nAlaMdA bAhirikAmAM lepa nAme gAthApati hato. te dhanIka, dipta, prasiddha hato. vistIrNa vipula bhavana-zayana-Asana-dhyAna-vAhanathI paripUrNa hato. tenI pAse ghaNAM dhana-sonuM-cAMdI hatA. te dhananA arjananA upAyono jJAtA ane aneka prayogomAM kuzaLa hato. tene tyAM lokone ghaNAM H-pANI apAtA hatA. te ghaNAM dAsa-dAsI-gAya-bheMsa-gheTAno svAmI hato. ghaNAM lokothI parAbhava pAmato na hato. * vivecana-793,794-apUrNa [9] A satrano anaMtara-paraMpara sUtra sAthe saMbaMdha kahevo. gata adhyayananuM chelluM sUtra A hatuM - AdAnavAnuM dharma kahe che. dharmanA be bheda * sAdhuno, zrAvakano. pUrvokata baMne aMga sUtromAM prAyaH sAdhuno AcAra kahyo. ahIM zrAvakAcAra kahe che. paraMpara sUtra saMbaMdha A pramANe- bodha pAme. zuM bodha pAme ? te ahIM kahe che. have sUtrArtha je kALe je avasare rAjagRha nagara cokta vizeSaNa viziSTa hatuM, te kALa * te samaye A kahe che. rAjagRha nagarImAM moTA prAsAdo hatA. te prAsAdita ke AbhogavALuM hatuM. tethI dRSTi sukhanA heturUpa darzana yogya hatuM. tenuM rUpa AMkha kheMce tevuM * abhirUpa hatuM. ananya sardeza-pratirUpa hatuM. athavA svarganA pratibiMba jevuM hatuM. AvuM rAjagRha nagara hatuM. te rAjagRhanI bahAra izAna khUNAmAM nAlaMdA nAme bAhikiA hatI. te aneka zata bhavana vaDe sanniviSNa-saMkIrNa hatI. [94-pUNa] te nAlaMdAmAM lepa nAmano kauTuMbika hato. te ddhivALo, tejasvI, sarvajana vikhyAta, vistIrNa vipula zayana AsanAdi vaDe yukta, dhana kamAvavA mATe sAnaparA, uMTamaMDaLI Adi tathA prayojana-prayoga-te Ayoga-prayoga vaDe yukta tathA ahIM-tahIM vikSita prayura bhojana-pAna ane ghamAM dAsa-dAsIthI parivarela hato. ghaNAM lokomAM mAnanIya hato. A rIte tenI A lokamAM aneka guNayukta dravya saMpadA batAvI. have paralokanA guNo batAvIne bhAvasaMpadA kahe che * sUtra-794 [zeSa bhAgI te lepa nAmaka gAthApati zramaNopAsaka paNa hato. te jIva-jIvAdino jJAtA thaI cAva4 vicarato hato. te nirgastha pravacanamAM ni:zaMkita nikAMkSita, nirvicikitsa, labdhArtha, gRhitArtha, pucchitArtha, vinizcita-Artha, abhigRhitArtha, asthi-majAvatuM dhamanuirAgarad hato. [koI pUche to kaheto he AyuSyamAna ! A nirgastha pravacana ja satya che, paramArtha che, bAkI badhuM anartha che. sphaTikamaya yazavALuM che tenA dvAra sadA khulA rahetA, tapura praveza tene mATe khullo hato. te caudaza-AThama-pUnama-amAsamAM patipUrNa pauSadhanuM samyapha anupAlana karato hato. zramaNa-nirgAne tathAvidha eSaNIya arAna-pAna-khAdima-vAdima vaDe pratilAbhita karato, ghaNAM zIla-vrata-guNa-viramaNa-pratyAkhyAna-pauSadhopavAsa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karato vicarato hato. * vivecana-394 [zeSa bhAga. te lepa nAmaka gRhastha sAdhune nitya sevato zramaNopAsaka hato. A vizeSaNathI tenI jIvAdi padArtha AvirbhAvaka zrutasaMpadA jaNAvI che, te ja dazavei che - jIva ajIvAdine jANato hato. deva-asurAdi devagaNa vaDe hAre nahIM ane dharmathI cuta na thAya tevo hato. A vizeSaNasamUha vaDe tenuM samyajJAAna batAvyuM. have tenuM viziSTa samyagadarzanitva batAvavA kahe che - AraMtu pravacanamAM te dezathI ke sarvazI zaMkArahita evo niHzaMka hato. je jine kahyuM te niHzaMka satya che, tema mAnato. tathA anyAnya darzana grahaNarUpa kAMkSAthI rahita-nirAkAMkSa hato, citamAM vihuti ke vidvAnanI gupsAthI hita nirvicikisa hato. tethI paramAIpa ane
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/l-Is94 233 prApta-dva jANanAra hato, mokSamArgarUpa arthane svIkAryo hato, vizeSathI anei pUchela-pRSTArtha, tenAthI vinizcitArtha hato. artha samajIne pratIti karavAthI abhigatArtha hato. tathA tenA hADa-mAMsa maLe dharmano saMga hato - atyaMta samyakatva vAsita aMta:karaNavALo hato. - A viSaya vistArathI kahe che - teno koI dharma vize pUche to kaheto te A pramANe - he AyuSyamAna ! A nirguntha-jainapravacana sAyI prarUpaNA vaDe sabhUta arthasatya che. A ja paramArtha che. kemake kaSa-tApa-chaMdanI kasoTIthI zuddha che, bAkInuM badhuM laukika tIrthikoe parikazita anartha che. A rIte teNe vizeSathI samyakatvaguNa AvikRta karelo. have te samyagdarzana-jJAna vaDe zuM guNa thayo te batAve che - prakhyAta * Tika jevo nirmala yaza jeno che tevo tathA jenA gharanA dvAra khullA che tevo - AMtu tenA ghera AvIne paratIrthika paNa je dharma kahe. te kahevAthI tenA parijano paNa samyakatvathI calita na thaI zake tathA rAjAne vallabha evA aMtaHpura dvAromAM teno praveza khullo raheto eTale ke jyAM anya lokono praveza niSedha hato, tevA sthAno-khajAnAgRha ke saNIvAsa AdimAM paNa A prakhyAta zrAvakane tenA guNone kAraNe teno praveza akhalita-mukta hato. tathA te caudaza-AThama Adi tithiomAM, tathA tIrthakaronA kalyANaka saMbaMdhI puNyatithirUpe khyAta dinomAM tathA pUrNimA ane traNe comAsI tithi (caudazo mAM, AvA dharma divasomAM atizayathI pratipUrNa je pauSadha-vrata abhigraha vizeSane pratipUrNaAhAra, zarIra-sakAra, brahmacarya, avyApArarUpa pauSadhane pALato saMpUrNa zrAvakadharmane Acarato hato. A vizeSa guNathI viziSTa dezAstri kahyuM. have tenA uttaraguNa kahIne dAna dharmane AzrIne kahe che - zramaNone pratilAbhita karato ityAdi sugama che. have tenA zIla-tapa-bhAvanAtmaka dhamane batAve che - ghaNAM zIla, vrata, guNa, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadha-upavAsa grahaNa karIne tapokama vaDe AtmAne bhAvita karato hato. A rIte dharmanuM Acarato raheto hato. * sUjha-75,396 - te lepa gAthapatine nAlaMdA bAhiskiAnA izAnakhUNAmAM zeSadvavyA nAmaka udakazALA hatI. te aneka zata staMbho para rahelI hatIprAsAdIya yAvatuM pratirUpa, hatI. te zeSaddhavyA udaka zALAnA izAna khUNAmAM hastiyAma nAme eka vanakhaMDa hatuM. te vanakhaMDa kRSNavaNaya hatuM.. " te vanakhaMDanA gRhapravezamAM bhagavaMta gautama vicAratA hatA. teo tyAM nIce bagIcAmAM hatA. te samaye bhagavaMta pAzavapicIya udaka peDhAlaputra nithi je metArtha gonIya hatA, te bhagavana gautama pAse AvyA. AvIne bhagavanuM gautamane A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna gautama! mAre Apane keTalAMka prazno pUchavA che. he AyuSyamAna ! Ape jevuM sAMbhaLela, joyela hoya tevuM ja mane 234 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vizeSa vAdapUrvaka kaho. bhagavaMta gautame udaka peTAlapune Ama kahyuM ke - he AyuSyamAna ! Apano prazna sAMbhaLI, vicArIne huM je jANato hoIza tema vAda sahita kahIza. udaka peDhAla gautamane Ama kahyuM * vivecana-35,396 : [95] te evA lepa upAsaka gRhaspatinI nAlaMdAnA izAna khUNAmAM zeSadravya nAmaka-ghara upayogI zeSadravyathI banAvela hovAthI zeSadravyA-udakazAlA hatI. te anekazata staMbha para cAyelI, prAsAdIyA, darzanIyA, abhirUpA, pratirUpA hatI. tenA izAnakhUNAmAM hastiyAma nAme vanakhaMDa hatuM, te kRNa jevA AbhAsa ityAdi varSanuM hatuM. [B96] te vanakhaMDa gRhapradezamAM bhagavaMta vardhamAna svAmInA gaNadhara gautamasvAmI vicaratA hatA. pachI bhagavad gautamasvAmI tenA bagIcAmAM sAdhuo sAthe rahelA hatA. tyAM bhagavaMta pArtha svAmInA ziSyanA ziSya nirgastha udaka peDhAlaputra ke je medAya gotrIya hatA, teo je dizAmAM ke je pradezamAM bhagavanuM gautama svAmI hatA te dizA ke te pradezamAM AvyA ane have kahevAze tema bolyA. niyukitakAra tenuM tAtparya kahe che [ni.ra05- pArzvanAthanA udaka nAmanA praziSyae Arya gautamane pUchavuM zuM ? zrAvaka viSaya prazna. te A pramANe - he indrabhUti! sAdhu zrAvakane aNuvrata uccarAve tyAre sthUla prANAtipAtAdi viSayamAM bIjA sUkSmabAdara pANIno upaghAta thatAM AraMbhajanita karmamAM temanI anumatijanita karmabaMdha kema na thAya? tathA zUla prANAtipAta viramaNa vratIne te ja paryAyamAM rahela jIvone mAratA, nAgarika baMdha nivRtane te ja nagaranI bahAra hoya to haze tema te vratabhaMga janita karmabaMdha kema na thAya?-x-x* te praznanA gautama svAmIno uttara sAMbhaLIne saMdeha nivRtta udaka sAdhu saMtuSTa thayA. have sUtranI vRtti kahe che udake gautama svAmI pAse AvIne A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna gautama ! mAre keTalAMka saMdeho-prazno pUchavAnA che. tenA cayAzruta, caNA bhagavaMte kahyuM che, te rIte mane kaho athavA vAda sahita ke vAcA sahita - zobhana vANIthI prazna pUchyo. udaka peDhAlaputrane Ama kahyuM - he AyuSyamanuM udaka ! ApanA prazna sAMbhaLI, samajIne, guNa-doSa vicArI huM sabhya prakAre jANato hoIza, te kahIza. svAbhipAyathI nahIM. tyAre * x * udaka peDhAlapune bhagavad gautamane A pramANe kahyuM * sUjha-797 thI 39 : [9] he AyuSyamAna gautama ! kumAraputra nAme zramaNa nirthIi che, je pravacananI prarUpaNA kare che. teo koI gRhastha zramaNopAsaka Ave to A pramANe paccakakhANa karAve che - abhiyoga sivAya gAthapati cora-grahaNa vimokSaNa nyAye basa pANInI hiMsAno tyAga che. A rIte paccakakhANa duwtyAkhyAna thAya che. AvuM paccakhANa karAvavuM te hupatyAkhyAna karAvyuM kahevAya, A rIte paccakhANa karAvatA pratijJAnuM ullaMghana
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra/ga-Ja97 thI 099 235 kare che. tenuM zuM kAraNa che? badhAM prANI saMsaraNazIla che. sthAvara prANI trasarUpe ukta thAya che, jhasa paNa sthAvara utpanna thAya che. jyAre sthAvarakAyika cyavIne kasakAyapaNe utpanna thAya ane trasakAyika marIne thAvaskAyamAM unna thAya che. teo sthAvarakAyane hatAM [jhasakAyamAM utpanna thanAra hovAthI temane haNe che. [68] je pramANe pratyAkhyAna re te supratyAkhyAna thAya che. A rIte paccakakhANa karAve supratyAkhyAna karAve che. A rIte te bIjAne paccakkhANa karAvatA va pratijJA ullaMghatA nathI. tei pramANe- koI abhiyoga vinA gRhapati cora grahaNa-vimokSaNa jAye-trasabhUta prANIonI hiMsA karavAno tyAga, kare. AvA bhASA parAkramanI vidhamAnatA thakI jeo krodha ke lobha vaza bhIjAne phakhANa karAve kisa AgaLa bhUta zabda na joDI teo potAnI pratijJAno bhaMga kare che ane nyAyayukata paNa nathI. he gautama! tamane paNa A ruce che ? [69] bhagavaMta gautame sa-dida udaya peDhAlapumane A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna udaka! mane A vAta na cI. je zramaNa ke mAhaNa Ama kahe che yAvata parUpe che, te zramaNa nigrantha yathArtha bolatA nathI, teo anutApinI bhASA bole che, teo zramaNo ane zramaNopAsako para mithyA doSAropaNa kare che. je loko anya jIva, praNa, , satvonA viSayamAM saMyama kare - karAve che, tenA para paNa teo vyartha doSAropaNa kare che. tenuM zuM kAraNa? masta prANI parivartanazIla che. traNa pANI sthAvara upaje che, sthAvo paNa kasapaNe upaje che. trasakAyika marIne sthAvara kAyama upaje che, sthAvakAyika cyavIne trasakAyamAM upaje che. teo trasakAyama upaje tyAre pratyAkhyAnakata mATe hanana yogya nathI. * vivecana-397 thI : [9] he AyuSyamAnuM gautama ! kumAraputro nAmaka nirNanyo ApanuM pravacana bole che. te A pramANe - gRhaspati zramaNopAsaka niyama levAne mATe tatpara thaIne Avyo. tene paccakhANa karAvyuM. te A rIte - sthUla prANI jenAthI daMDAya te daMDa - prANIne pIDavA, tene tajIne prANAtipAtanI nivRtti kare che. temAM paNa A apavAda che . potAnI buddhithI na mAguM, rAjAdinA abhiyogathI je jIvahiMsA thAya tenAthI nivRta thato nathI. temAM skUla prANI vizeSaNathI temane anumati pratyaya doSa lAge, evI AzaMkA thakI kahe che - teno artha AgaLa batAvIzuM. [38] je abhiprAyathI udakane samajAvyA tene have jaNAve che A rIte basapANI vizeSaNavaNI ane traNabhUta vizeSaNa rahitapaNe pratyAkhyAna grahaNa karatAM zrAvakone duSapratyAkhyAna thAya che. pratyAkhyAna bhaMga thavA saMbhava che. A rIte pratyAkhyAna karAvatA sAdhune duSTa pratyAkhyAna dAna [no doSa lAge che - kema ? te kahe che - A rIte te zrAvakone pratyAkhyAna karatA ane sAdhuone karAvatA potAnI pratijJAnuM ullaMghana thAya che. te pratijJA bhaMganuM kAraNa kahe che- 236 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jemane saMsAra vidhamAna che te sAMsArika. prANI-sthAvara jaMtuo, te pRthvIpANI-teu-vAya-vanaspati che, teo tavAvidha karyodayathI beindriyAdi kasabhAve upaje che. tathA trasa paNa sthAvara thAya che. e rIte paraspara gamana hovAthI avazya pratijJA bhaMga thAya che. jema koI nagaramAM rahenAro mAre na haNavo tevI pratijJA kare, AvI pratijJA karanAra bahAra bagIcA AdimAM rahela nagarajanane mAre, to tene pratijJA bhaMgano doSa lAge ke nahIM? tema ahIM paNa jeNe basa vadha nivRtti karI che, te jo te ja basa prANIne sthAvarakAyamAM gayelo hoya ane mAre to tene pratijJA bhaMga kema na thAya? at thAya ja. A pramANe basasthAvara kAyamAM utpanna trasa jIvonuM je asAdhAraNa cinha hoya to te trasa jIvone sthAvapaNe utpanna thAya to bacAvavA zakya che, paNa tevuM cinha nathI, te darzAvavA kahe che - sthAvarakAyathI aneka prakAre sthAvarakAyanA AyuSya vaDe, tene yogya bIjA karmo vaDe trasakAyamAM utpanna thAya che. tathA trasakAyamAMthI paNa tevA karma vaDe sthAvakAsamAM utpanna thAya che. tyAM utpanna thayelAne tevA sabhUta liMganA abhAvathI pratijJA lopa thAya, te A sUtra vaDe dazavi che- te trasa jIvo sthAvarakAyamAM utpanna thatAM, jemaNe trasakAyane na mAravAnI pratijJA lIdhI che, te zrAvakane paNa AraMbhamAM pravartatA e sthAvara jIvo haNavAM paDe, kAraNa ke sthAvara hatyAthI anivRta che. Ama vyavasthAthI nAgarikanA daTAMtathI traNa jIva ja sthAvaratva pAmatAM tenI hatyAthI pratijJAno avazya bhaMga thayo. tethI mArI yukti mujaba pratyAkhyAna karatAM supratyAkhyAta thAya che. karAvanAra paNa supratyAkhyApita thAya che. e rIte te pratijJA bhaMga karato nathI, te dazavi che te gRhaspati A rIte pratyAkhyAna kare - vartamAnakALe basapaNe utpanna te prANI hiMsAne huM tajIza ema pratyAkhyAna kare. e rIte "basa" sAthe pUrva vizeSaNathI sthAvara paryAya pAmelAno vadha thatAM pratijJAno bhaMga nahIM thAya. tathA rAjAdi abhiyoga sivAya A pratyAkhyAna kare. vaLI "gRhapati cora vimokSaNa' nyAya Ape sAro kahyo. temAM paNa sabhUtatva evuM pUta vizeSaNa lagAvavuM. Ama svIkAravAthI jema dUdha vigaInA pratyAkhyAnIne dahIMbhANamAM pratijJA bhaMga na thAya, tema gabhUta jIvone na haNavAnA pratijJAvaMtane sthAvara hiMsAthI aticAra na lAge. AvI pratyAkhyAna bhASAmAM bhUta vizeSaNathI doSa parihAra sAmarthya che. A rIte pUrvokata nItithI doSa parihAraNa upAyathI je koI krodha ke lobhathI zrAvakAdine vizeSa bhAMgA vinA jema tema vrata uccarAve che, tene pratyAkhyAna ApatAM mRSAvAda lAge che ane lenArane paNa avazya vratabhaMga thAya che. paNa amArA upadezane svIkAratA-mUtava vizeSaNa viziSTa pakSa Apane nyAyayukta lAge che ke nahIM? arthAt bhUtatva vizeSaNathI ja basone sthAvaramAM utpanna thayA pachI haze to pratijJAatiyAra na lAge. he AyuSyamAna ! tamane paNa rUrI che ke nahIM? [39] udakanI vAta sAMbhaLI gautame sa-vAda, sa-vAca te udakane Ama kahyuM
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra/ga-Ja97 thI 099 233 he AyuSyamAna udaka ! tame je kahyuM te mane rUcela nathI. evuM kahe che ke - A trasakAyaviratimAM bhUta vizeSaNa karavuM te nirarthaka che, tethI amane catuM nathI. e rIte o udaka! je te zramaNa-brAhmaNo A rIte bhUtazabda vizeSaNatvathI pratyAkhyAnA kahe che, bIjA pUche tyAre te rIte ja pratyAkhyAna kahe. pote kare ane karAve tyAre bhUtatva vizeSaNa vAparavAthI nizcayathI te zramaNa-nirgunho yathArtha bhASA vAparatA nathI, paNa te tApa karanArI anutApikA bhASAne bole che. kemake koI ajANyo viparIta bole to tene sAMbhaLIne paNa sAcuM jANanArAne anutApa thAya. vaLI te bhUtatva vizeSaNapUrvaka je paccakakhANa Ape che, tenA doSo batAve che . jeo A pramANe paccakhANa Ape che, tevA sAdhuone tathA tenuM paccakhANa lenArA zrAvakone abhUta doSobhAvathI abhyAkhyAna Ape che * vaLI - jeo bIjA prANI-bhUta-jIva-savanA viSayomAM vizeSatA batAvI je saMyama kare che. jemake mAre brAhmaNane na haNavo. AvuM kahetA te jyAre varNAnamAM ke tiryaMcamAM jAya tyAre tenA vadhamAM brAhmaNa vadha thAya. e rIte te vizeSavatomAM - "mAre Dukkara na haNavA" temAM bhUta zabda umeratAM paccakhANa dUSita kare che - zA mATe ? * kayA hetuthI temAM dUSaNa lAge che ? je kAraNe saMsArI prANIo paraspara jAti saMkramaNavALA che, kemake traNa sthAvara thAya che ane sthAvaro trAsa thAya che. basakAyathI sarvathA traNAyune tajIne sthAvakAsamAM tene yogya karmopadAnathI upaje che tathA sthAvara kAyathI tenA AyuSyAdi karmothI mukta thaIne trasakAyamAM upaje che. tenA trasakAyamAM utpanna thavAthI trasakAya sthAna ghAta yogya thAya. te zrAvake basane uddezIne sthUla prANAtipAta viramaNa karela che. kemake tene tIva adhyavasAya utpanna thayA che ane lokamAM te garNita che. tethI te sthUla prANAtipAtathI nivRtta thayo. te nivRttithI tene traNa sthAna aghAtya thayuM. paNa sthAvakAyathI anivRtta hovAthI te sthAna ghAtya che. have tamArAkahevA pramANe viziSTa savanA uddezathI paNa prANAtipAta nivRta karatAM apara paryAyamAM jatA te pANIne mAratAM vrata bhaMga thAya che, tethI koIne sakhyaNa vrata pAlana na thAya, tene Apa asata doSa mAno cho. jo ke Apa vartamAnakALa vizeSaNatvathI A bhUta zabda kaho cho. te kevaLa vyAmohane mATe thAya che. kemake bhUta zabda upamAnamAM paNa varte che jemake - A nagara devalokabhata che. devaloka nahIM. to ahIM basabhUta-basasaza jIvonI prANAtipAta nivRtti thaze. basonI nahIM. vaLI jo kahezo bhUta zabda te ja arthe che. jemake zItIbhata pANI eTale zIta thAya, tema traNabhUta te basava prApta. to basa zabdathI artha sarato hovAthI punarukti doSa lAge. tethI bhUta zabdathI ati prasaMga Ave. jemake - kSIrabhUta vigaItuM huM pratyAkhyAna karuM chuM. mane dhRtabhUta Apo ityAdi bolavuM paDe. A rIte bhUta zabda khaMDana thatA udaka kahe che- * sUtra-8eo udaka peDhAlapue vAda sahita bhagavad gautama svAmIne A pramANe kahyuM 238 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 - he AyuSyamAna gautama te prANI kayA che jene tame kasa kaho cho ? tame kasa prANIne ja jhasa kaho cho ke bIjAne ? bhagavana gautame paNa vAdasahita udaka peDhAlaputrane A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna uMdakI je prANIne tame sabhuta kasa kaho cho tene ja ame trasa pANI kahIe chIe. jene ame masANI kahIe chIe tene tame nasabhUta prANI kaho cho. A baMne sthAno tulya ane kAryaka che. he AyuSyamAna ! kayA kAraNathI tame "jhasabhUta" basa kahevAnuM yuniyukata mAno cho ane ame basapANIne trasa kahyuM yukitayukta mAnatA nathI ? he AyuSyamAna ! tame ekanI niMdA karo cho ane ekanuM abhinaMdana karo cho ? tamAro pUrvokta bheda nyAya saMgata nathI. vaLI gautamasvAmI kahe che - he udakA jagatamAM evA paNa manuSyo hoya che, je sAdhu pAse AvIne pahelA kahe che - ame muMDita thaIne, ghara choDIne aNagAra thavA mATe samartha nathI. zrAvaka thaIne ame anukrame sAdhutva aMgIkAra karIzuM. teo pramANe manamAM nizcaya kare che, Avo ja vicAra rajU kare che. pachI rAjAdi abhiyogano AgAra rAkhIne gRhapati cora grahaNa vimokSaNa nyAye basa pANInI hiMsAno tyAga kare che. ATalo bhAga paNa temane mATe kalyANakArI thAya che. * vivecana-800 : gautama svAmIne sadvAda ane sadghANI pUrvaka udaka peDhAlapue kahyuM - he AyuSyamAnuM gautama! keTalA prANIone tame basa kaho cho, je basa prANIo che, temane ja ke bIjAne paNa ? evuM pUchatAM bhagavAn gautame te udakane sadghANIthI A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna udaka! te prANIone tame nasabhUta kaho cho, basapaNe pragaTa dekhAya che te, bhUta-bhAvinA nahIM paraMtu vartamAnakALamAM basarUpe hoya tene ja ame basa kahIe chIe, basapaNuM pAmelA, te kALamAM basapaNe vartatA hoya tene. have te ja vyatya vaDe kahe che. jene ame basa jIvo dekhIe chIe te rasa che tene tame kasabhata kaho cho. A rIte hovAthI A anaMtarokata baMne sthAno ekAryaka - tulya che. temAM artha bheda nathI. bIje kaMIka zabda bheda hoI zake che. AvuM hovA chatAM, he AyuSyamAn ! - tamane A pakSa yuniyukta lAge che ke - traNabhUta prANI e ja basa bhUta che? ane A pakSa yuniyukta lAgato nathI ke - trasa prANI ja basa che. A pramANe ekAtvi hovA chatAM tamane A kayo vyAmoha che? jethI zabda bheda mAne AzrIne tame eka pakSano Akroza karo cho ane bIjAnI prazaMsA karo cho. te rIte A pramANe tuca artha hovA chatAM eka pakSane niMdavo ane bIjA savizeSaNa pakSane prazaMsavuM. AvA doSano svIkAra tamane nyAyayukta nathI. kemake baMne pakSa samAna che. phakta tamArA pakSamAM bhUta zabda vizeSaNarUpa levAthI mota thAya che ke * tamAro pakSa sAro che tethI ja tame amArA pakSamAM doSa batAvyo ke trasa jIvonA vadhanI nivRttimAM sAdhune bIjA
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/ga-I800 239 jIvonA vadhanI anumati che. tathA bhUta zabda na vadhAsvAthI je trasa jIva sthAvara paryAya pAme pachI mAratAM tene vratabhaMgano doSa lAge. tene dUra karavA gautama kahe che- keTalAMka laghukarmI manuSyo dIkSA levA asamartha che. teo bIjA dharmane svIkAravA icche che. tevA adhyavasAyavALAne sAdhu dhamapadeza Ape, tyAre gRhastho pahelAthI ja kahI de che ke - o sAdhuo ! ame muMDita thaI - dIkSA laI, ghara choDI sAdhu bhAva svIkAravA asamartha chIe. ame to anukrame te sAdhupaNuM ane sAdhubhAvane AtmA vaDe bheTIzuM. arthAt pUrve dezaviratirUpa zrAvaka dharma-gRhasthane yogya dharma nirmaLa rIte pALIzuM. tyAra pachI anukrame zramaNadharma pALazuM. AvI vyavasthA pratyAkhyAna karatAM bole, pote AgAra rAkhe ke rAjA-gaNa-baladevanA abhiyoga ke gurano nigraha ityAdi abhiyogathI trasa jIvonI hiMsA thAya to vratabhaMga nathI. sUtramAM "gRhapati cora vimokSaNa" nyAya Ave che, teno artha A che * koI gRhasthane cha bo hatA. temane krame karIne dAdA-pitAnuM ghaNuM dhana AvyuM. paNa zubhakarmanA udayathI rAjAnA bhaMDAramAMthI corI karI. bhavitavyatAnA yoge rAjapuNyoe pakaDyA. evuM eka AcArya kahe che, bIjA A dRSTAMta bIjI rIte kahe che ratnApure ranazekhara rAjA hato. teNe khuza thaIne ratanamAlA paTTarANI Adi aMtaHpurano kaumudI mahotsava svIkAryo. te jANIne nagarajanoe paNa rAjAnI anumatithI potAnA strI vargane te rIte krIDA mATe anumati ApI. rAjAe nagaramAM DAMDI pITAvI ke - saMdhyAkALa pachI kamadI mahotsavamAM koI parapa nagaramAM dekhAze, tene mArI naMkhAze. AvI vyavasthA pachI eka vaNikanA cha putro kraya-vikrayamAM vyagra hovAthI kaumudI dine sUryAsta thayo tyAM sudhI tyAM rahyA. pachI nagaranA dvAro baMdha thayA. tethI pelA cha putro bahAra nIkaLI na zakyA. tethI teo bhayathI kaMpatA nagaramadaye ja potAne chupAvIne rahyA. tyAre rAjAe DaeNmudI mahotsava zarU thatAM rAjarakSakone bolAvIne AjJA karI ke - tame barobara tapAsa karo ke kaumudIcAramAM kayo mANasa zaheramAMthI bahAra nathI nIkaLyo? te rAjarakSakoe barobara tapAsa karatAM cha vaNika putro maLyA. teno vRtAMta yathAvasthita ja rAjAne kahyo. rAjAe AjJAbhaMgathI kopAyamAna thaIne te che enA vAno Adeza Apyo. tyAre temanA pitA potAnA cha puNonA vaghanA Adeza sAMbhaLIne zoka vihvaLa thaIne ekAMDe AvI paDela kuLakSayanA du:khathI bhayabhrAMta loyanavALo banI have zuM karavuM ? ema mUDha thaI gaNatarImAM lAbha ke khoTano vicAra karyA vinA rAjA pAse AvIne ubho ane gadgad vANIthI kahevA lAgyo ke amArA kuLano kSaya na karo. tame amArA kuLakamathI Avela ane svabaLathI upArjita prabhUta dravya che, te laI lo, paNa amArA A cha putrone choDI do. A vacana sAMbhaLIne rAjAe pharIthI chaene mAravAno hukama karyo. tyAre vaNIke cha nA mavAnA bhayathI DarIne kahyuM ke Apa cha ne na bacAvo to kRpA karIne pAMcane mukata karo. to paNa sajA saMmata na thayo tyAre cAra putrone choDavA vinaMtI 240 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 karI, to paNa rAjAe teno anAdara karyo ane kopathI mukha pheravIne ubho rahyo. tyAre traNa putrone mukta karavA tenA pitAe Adara pUrvaka vinaMtI karI. rAjA-tene mukta karavA paNa taiyAra na thayo tyAre bene bacAvavA prArthanA karI. tyAre paNa rAjAne avajJApadhAna jANIne, moTA nagaravAsIne laIne rAjAne vinaMtI karI ke - he deva! akAMDa ja amArA kuLano kSaya Avyo che. have Apa ja trANarUpa cho. have eka putrane mukta karavAnI Apa kRpA karo ema kahIne nagarajano sahita rAjAne page paDyo. rAjAe paNa anukaMpAvI tenA moTA mane mukta karyo. A deTAMtano bodha A rIte levo - te A pramANe - sAdhu koIne samyakatva pAmelo jANIne zrAvakane sarva prANAtipAta virati grahaNa karavA preraNA kare, paNa te sarva prANAtipAta virati svIkAsvA asamartha hoya to, jema A vaNike rAjAne prArthanA karavA chatAM cha putrone mukta karyA nahIM, pAMca-cAra-traNa ke be putrone paNa na choDyA. tyAre ekane choDAvIne potAne kRtArtha mAnato rahyo. A pramANe sAdhue paNa zrAvakane yathAzakti vrata grahaNa karatAM tene anurUpa vrata uccarAvavuM te yogya che. jema te vaNike bAkInA putronA vadha mATe lezamAtra anumati Apela na hatI, tema sAdhune paNa bAkInA pANInA vadhanI anumati nimite karmabaMdha thato nathI. - zA mATe ? je rIte vrata grahaNa karIne je bAdara jIvonA saMkajanita prANI vadha nivRti karI, gRhasthone te dezavirati kuzalAnubaMdhI ja che, tema sUtra vaDe je dazavi ce - trAsa pAme te trasa - beindriyAdi che. te dhyAnamAM rAkhIne - te choDIne daMDa devo athati trasajIvone bacAvavAnI virati levI. gRhasthone te dezavirati kuzaLa hetu hovAthI lAbhadAyI ja che. have basajIva sthAvaspaNuM pAmatA, bahAra rahelA nagarajanane mAratAM avazya vratabhaMga thAya tevAM dRSTAMtano parihAra karatAM kahe che * sUtra-801 : - basa jIva paNa trasa saMbhAravRt karmane kAraNe basa kahevAya che, teo basanAma kamane kAraNe basanAma dhAraNa kare che. temanuM vyasa ayu kSINa thAya tathA trasakAya sthitika karma paNa kSINa thAya tyAre te AyuSyane choDI de che. teo kasAya choDIne sthAvarapaNe utpanna thAya che. sthAvaro paNa sthAvara kamIne kAraNe sthAvara kahevAya che ane sthAvaranAmakarma dhAraNa kare che. sthAvara Aya kSINa thAya che tathA sthAvaskAya sthitika pUrNa thatAM sthAvara Ayune choDe che. te Ayu choDIne punaH prabhAvane pAme che. te jIva pANI paNa kahevAya che ane trasa paNa kahevAya che. te mahAkAya-cirasthitaka hoya che. * vivecana-801 - beindriyAdi jIvo paNa trasa ja kahevAya che. teo basapaNAno karmasamUha ekaTho karavAthI utpanna thA che. saMbhAranAma avazya karmano vipAka vedavo paDe. te ahIM basa, pratyeka vagere nAma karmanI prakRti ravIkArelI che. gasapaNe je Ayu bAMdhyuM teno udaya thAya che. tyAre trasakarmanA samUharzI trasa tarIke bolAya che, te vakhate teno koI
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/ga-801 241 aMze sthAvara kahetA nathI. paNa jyAre temanuM Ayu saMpUrNa kSaya thAya che, kasakAyika sthitinuM karma kSINa thAya che te jaghanyathI aMtarmuharta ane utkRSTathI 2000 sAgaropamacI thoDuM vadhAre che. te trasakAya sthitinA abhAve te Ayuno tyAga kare che. tenI sAthe rahenArA bIjA karmone paNa choDe che ane sthAva5NuM pAme che. sthAvarajIvo paNa sthAvara karmanA samUhathI tyAM upaje che, sthAvara Adi nAma karmo paNa svIkAre che, bIjI paNa tenI sAthe rahenArI kamaprakRti choDIne basapaNuM badalIne sthAvarapaNe udayamAM Ave che. AvuM hovAthI sthAvakAryanI hiMsA karatA, trasakAyane na mAravAnI pratijJA lIdhI che, te zrAvakane vratabhaMga kevI rIte thAya ? vaLI jyAre tenuM sthAvara Ayu kSINa thAya che, sthAvarakAya sthiti kSINa thAya che ke je jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI anaMtakALa, asaMkhyAta pudgala parAvarte che. te kAyasthiti abhAve te Ayuno tyAga karIne pharI paNa pAralaukika paNe sthAvarakAya sthitinA abhAve kasapaNe sAmarthyane pAme che. have te kasa thayelAnA eka arthavALA nAmo kahe che, te prANI paNa kahevAya che. te trasakAyanA saMbhArarUpa karmathI utpanna thayelAnI sAmAnya saMjJA prANI paNa che. tathA vizeSathI je bhaya pAme ke cAle te trasa jIvo che. tathA jemanI kAyA moTI che, te mahAkAya-lAkha yojana pramANa zarIra vikrvavA thakI che tathA cirasthitika paNa kahevAya che, bhavasthiti apekSAe 33-sAgaropamanuM AyuM che. te basa paryAyamAM rahelA jIvonuM paccakakhANa karela che. sthAvarakAyapaNe rahelA jIvonuM nahIM. tame je nagarajananuM dRSTAMta Apela te daSTAMta ane tenA bodhamAM paNa maLatApaNuM nathI. tame gurukuLa vAsIpaNuM sevyuM nathI, te pragaTa thAya che - te sAMbhaLo - nagara dharmathI yukta te nAgarika. te mAre na haNavo, AvI pratijJA karIne jo te bahAra rahelAne mAre, to tene vrata bhaMga thAya, e tamAro pakSa che, te paNa ghaTato nathI, kAraNa ke nagaradharmathI yukta te bahAra rahelo hoya to paNa te nAgarika che, tethI tene bahAra rahela evuM vizeSaNa lAguM na paDe. jo te samastapaNe nagaradharmane choDIne varte to tene A vizeSaNa lAguM paDe. e rIte trasa sarva rIte prasava choDIne je sthAvaramAM upaje che to pUrva paryAyanA parityAgathI, bIjo paryAya pAmIne te basa ja raheto nathI. jema nAgarika pallImAM jAya ane corIno dhaMdho zIkhe tyAre ja te nAgarika kahevAto nathI. - pharI udaka bIjI rIte pUrva pakSa kahe che * sUtra-802 - udaka peDhAlaputro vAda sahita bhagavana gautamane A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna gautama! Avo eka paNa payaya nathI ke jene na mArIne zrAvaka eka jIvanI paNa hiMsA virati rAkhI zake. tenuM zuM kAraNa che ? prANIo saMsaraNa-zIla che. sthAvara prANI kasapaNe upaje che, basa pANI paNa sthAvarapaNe upaje che. sthAvaskAya choDIne badhAM trasakAyamAM upaje che, trasakAyapaNuM choDIne badhAM sthAvakAsamAM upaje che tyAre sthAvarakAyamAM ury Mva zrAvako mATe [416. 242 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vAtane yogya bane che. bhagavana gautame udaka peDhAlaputrane vAda sahita A pramANe kahyuM - he AyuSyamAnA amAsa vakatavya pramANe to tamAruM kathana siddha thatuM nathI, paNa tamArA mate te prazna uThe che. tamArA siddhAMta mujaba te paryAyano avazya saMbhava che. jemAM zramaNopAsaka sarva prANo-bhUto-jIvo-satvonA ghAtano tyAga karI zake che - tenuM zuM kAraNa? - sAMbhaLo. prANI mAtra parivartanazIla che. basa pANI paNa sthAvarapaNe upaje che, sthAvaro paNa kasapaNe upaje che. trasakAyane choDIne badhAM sthAvarakAramAM upaje che. sthAvakAsa choDIne badhAM trasakAyAM upaje che. tyAre te sthAna zrAvako mATe aghAtya hoya che. te pANI paNa kahevAya ane trasa paNa kahevAya. teo mahAkAya, cirasthitika paNa hoya, tevA ghaNAM pANI che, jemAM zrAvakane paccakakhANa supaccakakhANa hoya che. tevAM jIvo alAtara hoya che jemAM zrAvakanuM paccakhANa aparaphakhANa hoya che. tevAM jIvo aAtara hoya che jemAM zrAvakanuM paccakkhANa apaccakakhANa thAya che. A pramANe zrAvaka mahAna trasakAyanI hiMsAthI upazAMta, upasthita ane prativirata thAya che. tethI tame ane bIjA je ema kahe che - evo koI pacayi nathI jemAM zrAvaka eka paNa prANInI hiMsA thakI virad na thaI zake. ApanuM kathana nyAyayukta nathI. * vivecana-802 : savAya ke savAda udaka peDhAlaputrane bhagavaMta gautamane kahyuM - he AyuSyamAnuM gautama! evo koI paryAyi nathI, jemAM eka prANAtipANa viramaNamAM paNa zrAvakane viziSTa viSayanI prANAtipAtanI virati karatAM prANInI hiMsAno tyAga je pUrve karyo che, te na thAya. sArAMza e ke - zrAvake basa paryAyane AzrIne prANAtipAta virati vrata lIdhuM. saMsArI jIvonuM paraspara gamana saMbhave che, tethI sarve baso sthAvarapaNuM pAme, tethI trasaunA abhAve temanuM pratyAkhyAna nirviSaya che. A ja vAta praznapUrvaka dazavi che- temAM kayo hetu che ? saMsArI prANI paraspara saMsaraNazIla che, tethI sAmAnyathI sthAvaro basapaNe upaje che, baso paNa sthAvarapaNe upaje che. A rIte saMsArIonuM paraspara gamana darzAvIne have bIjuM zuM kahe che te batAve che - sthAvarakAyathI potAnuM AyuSya tenI sAthe vartatA karmo sAthe choDIne niravazeSa trasakAyamAM utpanna thAya che. trasakAyo paNa temanuM Ayu kSaya thatAM badhAM sthAvakAryamAM upaje che. te baghAM baso sthAvarakAyamAM upajatAM te sthAnaghAta karavA yogya banaze. kemake zrAvaka sthAvakAsanA vadhathI anivRta thayela nathI. tethI badhAM trasakAyano sthAvaThAyamAM utpattimAM sAmAnyathI te zrAvakane gaNavadhanI nivRtirUpa pratyAkhyAna thAya che. jemake koIe vrata lIdhuM ke mAre nagaravAsIne na haNavo, te nagara ujaDI gayuM, tethI tene te pratyAkhyAna nirviSayanakAmuM thayuM. tema ahIM paNa badhAM trasajIvonA abhAve te pratyAkhyAna viviSaya thayuM. A pramANe udake kahyuM tyAre gautama svAmI tenA manamAM dUSaNa batAve che -
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/7/-/802 savAda ke savAya te udaka peDhAlaputrane gautamasvAmIe kahyuM ke - he AyuSyamAn udaka ! amArA saMbaMdhI tame je kahyuM te azobhana che. - zA mATe ? tamArA kahevA vaDe te azobhana che. ahIM evuM kahe che ke - amArA kahevAthI A preraNA udbhavatI nathI. kemake - evuM koI divasa banyuM nathI, banatuM nathI ke banaze nahIM ke badhAM sthAvaro nirlepa thaI trasatvane pAme, kemake sthAvaronI saMkhyA anaMta che, trasonI saMkhyA asaMkhya che. tethI ekamekanA AdhAranI prApti na thAya te abhiprAya che. tathA traso paNa badhAM sthAvaratvane pAmyA nathI, pAmatA nathI ane pAmaze nahIM. sArAMza e ke vivakSita kALavartI keTalAMka trasa jIvo kAlaparyAya vaDe sthAvaskAyapaNe jaze. to paNa bIjA navA trasajIvonI utpatti thavAthI trasajIvono uccheda nahIM thAya, saMsAra kadApI trasakAyazUnya thato nathI. A rIte tamAro mata amane lAguM na paDe. tamAro pakSa tamArA mate svIkArI levAthI tamAruM ja khaMDana thaze - te para abhiprAyathI parihare che - A paryAya A pramANe che - tamArA abhiprAya mujaba badhAM sthAvaro satva pAme che, je paryAyamAM zrAvakane trasa prANAtipAtanI nivRtti karI hovAthI tamArA mate trasatvamAM sarva prANInI utpatti thatA, te badhAM prANI trasapaNe thatAM te jIvo saMbaMdhI daMDa tyAgela che - teno sAra e che ke- jo badhAM sthAvaro trasapaNe upaje che, tyAre sarva prANi viSayaka pratyAkhyAna zrAvakane na thAya. A ja vAta praznapUrvaka kahe che - kayo hetu che ? ityAdi sugama che. yAvat sakAyamAM utpanna thatAM A sthAna aghAtya che. kemake tenI viratino sadbhAva hovAthI A abhiprAya che. 243 te traso naraka, tiryaMca, manuSya, deva gativALA sAmAnyasaMjJAthI prANI kahevAya che. tathA vizeSasaMjJAthI bhaya-calanayukta hovAthI trasa kahevAya che. tathA mahAt kAyAvALA - vaikriyazarIranuM lAkha yojana pramANa hovAthI-che tathA 33-sAgaropama parimANa bhavasthitithI cirasthitika che. vaLI te jIvo trasapaNe sauthI vadhu thaI javAthI je jIvo vaDe ahiMsArUpa virati thavAthI te zrAvakanuM vrata supratyAkhyAna thayuM, kemake teNe trasa jIvonuM pratyAkhyAna karyu che. tamAruM kahevuM mAnI sarve sthAvara jIvo trasapaNe utpanna thatAM bAkI sthAvara jIvo ati alpa rahyA, ke jenuM paccakkhANa lIdhuM nathI. teno sAra e ke - alpa zabdano artha abhAvavAcI che, tethI teno artha e che ke jenuM pratyAkhyAna nathI, te jIvo rahyA nathI. ethI pUrve kahelI nIti vaDe te zrAvakane mahAkAyavALA trasa jIvonI nivRtti che, tethI supratyAkhyAna thayuM. je tame kaho cho ke - tene hiMsA thavAthI doSa lAgaze, te vacananyAyI nathI. have trasajIvo je sthAvarapaNuM pAmyA che, temane mAravAthI paNa vrata bhaMga nathI, te samajAvavA traNa TAMta Ape che * sUtra-803 : bhagavat gautama kahe che ke mAre nigranthone pUchavuM che ke - he AyuSyamAna nirgunho ! A jagamAM evA keTalAMka manuSyo che, jeo AvI pratijJA kare che sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ke - jeo A muMDa thaIne, ghara choDI anagArika pravajyA le che, temane AmaraNa daMDa devAno huM tyAga karuM chuM. je A gRhavAse rahyA che, temane AmaraNa daMDa devAno huM tyAga karato nathI. huM pUchu chuM ke - A zramaNomAMthI koI cAra-pAMcacha ke daza varSoM [dAyakA sudhI thoDA ke vadhu dezomAM vicArIne pharI gRhavAsamAM jAya kharA ? [nigranthoe kahyuM ke] hA, jAya. 244 [gautama] temane te gRhasthanI hatyAthI te paccakkhANa bhAMge? [nigrantha] nA, A vAta barobara nathI, re [gautama] A ja rIte zrAvake trasa pANInI hatyAno tyAga karyo che, sthAvara prANInI hatyAno nahIM. te rIte te sthAvarakAyanA vadhathI tenA pratyAkhyAnano bhaMga thato nathI. he nirgunho ! A rIte ja samajo. bhagavat gautame pharI nigranthone pUchayuM ke - he AyuSyamAnU nigrantho ! A rIte gRhapati ke gRhapati putra tevA prakAranA uttama kuLomAM janmIne dharmazravaNa mATe sAdhu pAro AvI zake? nigranthoe kahyuM - hA, AvI zake. zuM teone tevA prakArano dharma kahevo ? nirprangoe kahyuM - hA, kahevo. zuM te tevA dharmane sAMbhaLI-samajIne evuM kahI zake ke - A nigrantha pravacana satya, anuttara, kaivalika, pratipUrNa, saMzuddha, naiyAyika, zakartaka, siddhi-mukti-nirmANa ke nitaNino mArga, avitatha, saMdeharahita ke sarvaduHkhanA kSayano mArga che. temAM sthita jIvo siddha-buddha ke mukta thaIne parinirvANa pAmI badhAM duHkhono aMta kare che. ame have dharmanI AjJA mujaba cAla, rahIzuM, besIzuM, suIzuM, khAIzuM ane uThIzuM tathA uThIne prANa-bhUta-jIta-satvonI rakSA mATe saMyama dhAraNa karIzuM ? nigranthoe kahyuM - hA, teo ema karI zake che zuM temane varjita karavA ka2e che ? - hA, kare che. * zuM temane muMDita karavA karyo ? - hA, kalpe zuM temane zikSA devI kalpe ? - hA, kalpe - zuM temane upasthApita karavA kahyuM ? - hA, kalpe. - teoe te prakAre sarvANo yAvat sarva-satvono daMDa choDyo che ? choDyo che. te AvA uttama saMyamane pALatA sAdhu yAvat sAra, pAMca, cha, daza - varSa sudhI thoDo ke ghaNo kALa vItyA pachI temAMthI koI pharI gRhastha thAya kharo ? hA, thAya paNa kharA. gRhastha thayA pachI pUrvanI mAphaka te sarve pANo yAvat sarve savonI hiMsA choDe kharA? - nA te vAta barobara nathI. te ja te jIva che ke jeNe pUrve sarve prANI cAvat sarve satvonI hiMsA choDI nahotI tyAre te asaMyata hato, pachI teNe sarve hiMsA choDI tyAre te saMta hato vaLI teNe hAla hiMsA na choDI [AraMbhI] kemake hAla pharI te asaMyata che. - A rIte jema asaMyatane sarva prANI yAvat sarve satvonI hiMsA na chUTe. tema ahIM paNa jANo ke rAnI hiMsA choDanArane sthAvarane haNatAM vrata bhaMga na thAya ? - he nigrantho ! A pramANe ja jANo ane ema ja jANavuM joIe. vaLI gautamasvAmI nigranthone pharI pUche che ke - he AyuSyamAnU nigrantho !
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ -803 45 ahIM koI parivrAjaka ke paritAjikAo, athavA temAMthI koI bIja matavALAmAMthI AvIne dharma zravaNa mATe upasthita thAya kharo ? : hA, upasthita thAya. * zuM temane AvA prakArano dharma kahevo? hA, kahevo. - zuM teone upasthApita karavA yAvatuM kare ? : hA, kalo. - zuM teo Ano uttama saMyama pALavA chatAM yAvatuM pharI vaira jaya kharA? hA, pharI gRhastha thAya paNa kharA. * tevA sAthe pachI gIyarI karavI ko? - nA, te vAta barobara nathI. A rIte nakkI thayuM ke - sAdhu thayA pahelAM temanI sAthe gaucarI na thAya, sAdhu thayA pachI ko ane sAdhupaNuM mUkyA pachI sAthe gaucarI na kaze. e pramANe trasajIvo sthAvara thAya pachI tene vrata bhaMga na thAya. he nigrantho . A pramANe ja jANo. * vivecana-803 : pharI paNa bhaNavAnu gautama svAmIe kahyuM. ApanA vAtanA parihAra mATe ane bIjA paNa sthavIronI sAkSI karavA mATe kahe che - tamArA vIrone pUchavuM joIe, jemake - he AyuSyamAnuM nirmantho ! tamAre paNa A vAta svIkAravA yogya che ke nahIM, te sAMbhaLIne-avadhArIne javAba Apo. kAraNa ke je huM boluM chuM te tamane anukULa che, upazama, tenAthI pradhAna keTalAka manuSyo che, temAM nAcchI-tiryaMca-devo na levA. phikta manuSyo ja tene yogya che.] te manuSyomAM paNa karmabhUmimAM janmelA na levA. pleccha ke anAryo paNa na levA. temAM AdizamAM utpanna thayelA ane upazamAdhAna che temane AzrIne kahyuM che. teomAM ja AvA vratagrahaNano viSaya che. jemake - A AvA muMDita thaIne gharacI nIkaLIne anagArava svIkAre - dIkSA le. tevA sAdhune AmaraNAMta mAre daMDa na Apavo (haNavA nahIM evuM kahevA mAMge che ke - koI tevA prakAranA manuSya sAdhune AzrIne vrata grahaNa kare ke - mAre mAvajIva sAdhuone na haNavA. tathA je A gharamAM vase che . gRhastha che. temanI hiMsAno bAdha nathI. A rIte koI vrata grahaNa vizeSa laIne have kahe che ke - temAM keTalAMka zramaNo dIkSAmAM rahyA. keTaloka kALa pravajyA paryAya pALyo. te kALa vizeSa dazavi ce - cAra, pAMca, cha ke daza varSa ahIM upalakSaNathI anya paNa kAla vizeSa jANavo. te ja kahe che - thoDo kALa ke vadhu kALa sAdhuvezamAM vicaryA. koI tevA karmodayathI tathAvidha pariNata sAdhu pharI gRhavAsamAM Ave gRhastha thaI jAya. to AvuM bane ke nahIM? A pramANe nirNanyone pUchyuM. " hA, gRhavAse vase paNa kharA. have jeNe sAdhune na haNavAno niyama lIdho che, tevo gRhastha jo temane haze to tene vrata bhaMga thAya ke na thAya? - na thAya. basa, e ja rIte zrAvakane basanI hiMsA na karavI tema paccakhANa che, sthAvaronuM nahIM. tethI trasa jyAre sthAvara paryAya pAme tyAre tene haNatAM pratyAkhyAna bhaMga thato nathI. pharI paNa paryAya badalelAne batAvavA bIje daSTAMta pratyAkhyAna ApanArane AzrIne davivA kahe che-bhagavaMta gautamasvAmIe kahyuM-gRhastho sAdhunI pAse AvIne 46 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 dharma sAMbhaLIne samyakatva pAmIne pachInA kALe vairAgya utpanna thatAM pravajyA grahaNa karIne pharI tevA karmono udaya thatA dIkSAno tyAga kare che. teo pUrve gRhastho hatA, sarva AraMbhamAM pravRtta hatA, te choDIne dIkSA laIne jIvahiMsAno tyAga karyo. pharI dIkSA choDIne hiMsAno tyAga na karyo. evA te pratyAkhyAna karanArane jema traNe avasthAmAM judA-judApaNuM che, tema basa-sthAvaromAM paNa jANavuM. A rIte bhagavad gautame kahyuM tyAMthI AraMbhIne aMta sudhI - "A pramANe samajo' kahyuM tyAM sudhInuM tAtparya jANavuM. svabuddhithI samajavuM. e pramANe bIjuM dRSTAMta batAvIne have trIjuM daTAMta paradIrthikane AzrIne batAvatA kahe che - bhagavad gautame kahyuM ityAdi - yAvata - "te A pramANe ja samajo" tyAM sudhI jANavuM. tAtparya A che - pUrve parivrAjaka Adi sAdhune asaMbhogya hatA. pachI zrAmANya grahaNa karIne sAdhune mATe teo saMbhogya banyA. pharI brAmaNava choDatAM teo asaMbhogya thayA. A rIte paryAya badalAtAM basa-sthAvaromAM paNa jANavuM. A rIte traNa daSTAMtamAM prathama dehAMta-haMtavya viSayabhUta ati-gRhasthabhAvathI paryAya bheda batAvyo. bIjA daTAMtamAM pratyAkhyAtA viSayagata gRhastha-sAdhu-pharI gRhasthabhedathI paryAya bheda darzAvyo. trIjA TAMtamAM paratIrthika-sAdhubhAva-pharI pAchA javuM nA bhedathI saMbhoga-asaMbhogadvArathI paryAyabheda batAvyo. A rIte TAMta pracuratAthI nirdoSa dezavirati siddha karIne pharI zrAvakanA vratamAM rahelA vicAro pragaTa karatAM kahe che- sUtra-804 : bhagavana gautamasvAmI kahe che - keTalAMka evA zrAvako hoya che ke - jeo pUrve evuM kahe che ke - ame muMDa thaIne, ghara choDIne aNagAskipaNe vajita thavA asamartha chIe. ame caudaza, AThama, pUrNimA, amAsanA dine pratipUrNa pauSadhane samyapha prakAre anupAlana karatA vicarIzuM. tathA ame pUla prANAtipAta, bhUla mRSAvAda, sthUla adattAdAna, sthUla maithuna ane pUla parigrahanA pratyAkhyAna karIzuM. icchAnuM parimANa karIzuM. ame A pratyAkhyAna be karaNa ane maNa sogathI karIzuM. mAsa mATe kaMI karavuM ke karAvavuM nahIM tevA paNa pratyAkhyAna karIzuM. pauSadha sthita te zrAvako khAdhA ke pIdhA vinA, nAna na karIne, saMratAraka upara sthita thaIne te ja avasthAmAM kALa kare to tenA vize zuM kahevuM? temane samyapha kAlagata kahevA joIe ? hA, kahevA joIe. teo trasa paNa kahevAya ane pANI paNa kahevAya. teo mahAkAya ane cirasthitaka che. tevA prANI saMkhyAmAM ghaNAM che, jenA viSayamAM zrAvakane supratyAkhyAna thAya che. tevA prANI ghaNAM Abha che, jenA viSayamAM zrAvakone apatyAkhyAna thAya che. A rIte te mahAtu trasakAya-hiMsAthI nivRtta che. to paNa tame evuM kaho cho ke tenuM pratyAkhyAna nirviSaya che. cAvata tamAruM darzana aiyAyika nathI. pharI bhagavanuM gautama kahe che . evA keTalAMka zrAvako hoya che. jeo pUrve
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2/-04 243 evuM kahe che ke . ame muMDa thaIne cAvata dIkSA levA samartha nathI. tathA caudaza, AThama, pUnama, amAsamAM yAvatu pauSadha dratAne pALatA vicaratA paNa samartha nathI. ame apazcima maraNAMtika lekhanAnuM sevana karIne bhojana-pAnano tyAga karIne cAvatuM kALanI apekSA rAkhyA vinA vicArIzuM. ame traNe karaNa ane traNe yogathI sathiA prANAtipAta yAvatuM savA parigrahano tyAga karIzuM. mArA mATe kaMIpaNa 4-karAvavuM nahIM cAvatu saMthArAmAM rahIne teo je kALa kare to tame tene samyaka kALagata kahezo? hA, tema kahevAya. teo pANI paNa kahevAya - yAvatu - zrAvakanA vratane nirviSaya batAvavAno tamAro mata nyAya saMgata nathI. bhagavat gautame pharI kahyuM - keTalAMka evA manuSyo hoya che . jevA ke - mahAna icchAvALA mahAraMbhI, mahAparigrahI, adhArmikA yAvatu duutyAnaMdA yAvatu jAvAjIva sarvathA parigrahathI ApatIvirata. zrAvakanA vrata grahaNathI mRtyuparyA temanI hiMsAno tyAga hoya che. te adhArmika puruSa AyuSya choDIne, potAnA pApakarma sAthe dugatimAM jAya che. te pANI paNa kahevAya ane basa paNa kahevAya che. te mahAkAya, cirasthitika hoya che, teo saMkhyAmAM ghaNAM hoya che, zrAvakane vratagrahaNathI maraNaparyanta temane na haNavAno niyama che, tethI zrAvaka mahAna pANIdaMDathI virata thayelA che. mATe tenA vratane nirviSaya kahevuM nyAyI nathI. bhagavaMta gautama kahe che . keTalAMka manuSyo hoya che. jemake - AraMbha ane parigrahathI rahita, dhArmika, dhamanujJa yAvatu jAvajIva savA parigrahathI prativita hoya che. jemanI hiMsAno zrAvakone vatayahaNathI maraNapatti tyAga hoya che tevA dhArmika paraya kALa avasare kALa karIne puNacakarma sahita svarge jAya che. teo prANI paNa kahevAya che. yAvata tamaruM tenA pratAnA viSayamAM kathana taiyAcika nathI. bhagavana gautama kahe che ke evA keTalAMka manuSyo hoya che, jemake atya icchAvALA, alAraMbhI, aRI parigrahI, dhArmika, dhamanujJa vAvatu teo prANAtitathI parigrahaparyanta dezathI virata hoya che. jemane zrAvaka vratagrahaNathI maraNaparyanta daMDa devAno bhAga che. te tyAMnuM AvuM choDIne vImAna Ayu bhogavIne, pucakarma sAthe zubhagatimAM jAya che. teo pANI paNa kahevAya che - vAva4 tamAro mata nyAyasaMgata nathI. bhagavad gautama kahe che - keTalAMka manuSyo evA hoya che - vanavAsI, grAmabhAAvAsI, gAmanikaTavAsI, gupta sahazcika. jAvake temane daMDa devAno tyAga karela che. teo bahu saMyata nathI ke prANI, bhUta, jIva, satvonI hiMsAthI bahu virata nathI. potAnI meLe sAcuM-jUhuM kahe che. jemake mane na haNo, bIjAne haNo - yAvat * kALa mAse kALa karIne anyatara surika kilbiSikapaNe rAvata utpanna thAya che. tyAMthI satIne vAraMvAra janmamUka ke janmAMdharUpe utpanna thAya che. teo prANI paNa kahevAya che yAvatuM tamAruM kathana nyAyayukata nathI. bhagavaMta gautama kahe che - keTalAMka prANI dIdhayuika hoya che. jemanA viSayamAM zrAvakane vratagrahaNathI jIvanaparyanta rAvata daMDa na devAnuM paccakhANa hoya che. teo pUrve ja kALa karIne paralokamAM jAya che. tevA jIvo pANI paNa kahevAya che, trasa paNa kahevAya che te mahAkAya, cirasthitika, dIdhayuiSkA che. AvA prANInI saMkhyA ghaNI che. temanA viSayamAM zrAvakanuM pratyAkhyAna zobhana hoya che yAvatu tame nyAyI nathI. bhagavana gautama kahe che : keTalAMka prANI samAsuka hoya che. jemanA viSayamAM zrAvakane jIvanaparyanta cAva4 hiMsA na karavAno niyama che. teo ApameLe kALa karIne paraloke jAya che. teo prANI kahevAya che ane traNa paNa kahevAya che. te mahAkAyA, samAyukA ghaNI saMkhyAmAM che, jenA viSayamAM zrAvakane supratyAkhyAna hoya che. cAvatuM ApanuM kathana nyAyasaMgata nathI. bhagavAna gautame kahyuM - keTalAMka prANI apAyu hoya che. jemane zrAvako jIvanaparyanta daMDa detA nathI. te pUrve ja kALa karIne paralokamAM jAya che. te pANI paNa kahevAya * kasa paNa kahevAya che. te mahAkAya, aAya prANI ghaNI saMkhyAmAM che, jemanA viSayamAM zrAvakonuM supratyAkhyAna thAya che cAva4 ApanuM kathana naiyAyika nathI.. bhagavana gautama kahe che - evA keTalAMka zrAvako hoya che, teoe pUrve evuM kahyuM che ke - ame muMDa thaIne cAvata dIkSA levA samartha nathI. ame caudazaAThama-pUnama-amAsamAM pratipUrNa pauSadha pALavAne paNa samartha nathI. ame apazcima mAraNAMtika saMlekhanA karavA paNa samartha nathI. ame to sAmAyika, dezAvakAsika grahaNa karIne roja pUrva-pazcima-uttara-dakSiNa dizAmAM javA-AvavAnI maryAdita karIne cAvatuM sarva prANothI sarva savonA daMDano tyAga karIzuM. sarva prANa-bhUtajIva-nsavone kSemaMkara thaIzuM. vrata grahaNanA samayathI je traNa prANIne daMDa ApavAnuM zrAvake jIvanaparyA choDI dIdhela che. teo A pUrNa karIne maryAdita bhUminI bahAra trasarUpe utpanna thAya che. cAvatu temanA viSayamAM paNa zrAvakanuM pratyAkhyAna supratyAkhyAna hoya che. teo pANI paNa kahevAya che. yAvatuM zrAvakonA vatane nirviSaNa batAvavuM te nyAyayukta nathI. * vivecana-804 : pharI gautama svAmI udakane kahe che - ghaNAM prakAre basajIvono sadbhAva saMbhave che. saMsAra tenA vinAno khAlI nathI. te khAlI na hovAthI zrAvakane gasa-vadha nivRttirUpa pratyAkhyAna nirviSaya nathI. have ghaNAM prakAre basanA saMbhava vaDe saMsAranI azUnyatA darzAve che. gautamasvAmIe kahyuM - keTalAMka zrAvako zAMtipradhAna hoya che. teo AvuM kahe te saMbhave che - zrAvakone AvA vacanano saMbhava che - ame dIkSA levA samartha nathI, paNa ame caudazaAThama-pUnama-amAsamAM saMpUrNa pauSadha- AhAratyAga, zarIra satkAra tyAga, hAcarya,
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 -804 249 raSao sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avyApArarUpa pauSadha samyak rIte pAlana karatAM vicarIzuM. tathA sthUla prANAtipAtamRSAvAda-adattAdAna-maithuna-parigrahanuM pratyAkhyAna karIzuM. te karavuM-karAvavuM be prakAre che, kemake zrAvakane anumatino pratiSedha che. tathA mana-vacana-kAyA vaDe tenuM pAlana karIzuM. mA' zabda niSedha arthamAM che. ame pauSadhamAM hoIe tyAre amArA mATe saMdhavuM-raMdhAvavuM Adi kaMI karazo nahIM, bIjA pAse karAvazo nahIM. temAM anumati sarvathA je asaMbhava che, tethI be prakAre paccakakhANa karIzuM. teo AvI pratijJA karIne zrAvako khAvA-pIvA-nahAvAno tyAga karIne pauSadhayukta thaI palaMga, pIThikAthI utarIne samyaka pauSadha grahaNa karIne kALa kare, te rIte kALa karatA, tathA prakAre kALa karelA zuM samyak kALa karelA kahevAya ke nahIM? kaI rIte vaktavya thAya? AvuM pUchatAM nirNanyoe kahyuM. avazya samyam kALa karelo kahevAya. A rIte kALa karIne teo avazya devaloke utpanna thatAM basa ja che. tethI zrAvakanuM pratyAkhyAna niviSaya kema thAya ? pharI bIjI rIte zrAvakane uddezIne ja pratyAkhyAna viSaya batAve che - jemake - keTalAMka zramaNopAsako che. teo pUrve AvuM kahe che. jemake - ame dIkSA levA samartha nathI. caudaza AdimAM sabhya pauSadha karavA samartha nathI. ame apazcima saMlekhanapaNAthI athavA kSapitakaravA saMlekhanA joSaNAne sevatA uttamArcaguNothI Avo thaIne bhojanapAna paccakhANa karIne dIrdhakAla kAMkSA rAkhyA vinA vicArIzuM. arthAt ame dIrdhakALa pauSadhAdi vratane pALavAne samartha nathI. paraMtu ame sarvathA prANAtipAtAdinuM paccakakhANA karIne saMlekhanA vaDe kAyAne saMlekhIne cAra AhArano tyAga karIne jIvIti parityajIzuM - A vAta sUga vaDe dazavi che- | sarva prANAtipAta Adi sugama che. cAvatu teo kALa kare che. teo sApha saMlekhanA vaDe jo kALa kare to avazya koI devalokamAM utpanna thaze. tyAM utpanna thayelAne jo ke haNavA zakya nathI, to paNa basapaNe hovAthI trasavA nivRtano viSaya banaze. pharI paNa bIjI rIte pratyAkhyAnano viSaya batAvatA kahe che - keTalAMka manuSyo AvA prakAranA che - jemake mahAicchAvALA, mahAparigrahI, mahAraMbhI ityAdi sugama che. jyAM sudhI - jethI - ke jemAM zrAvaka Ave te AdAna - pahelAM vratanuM grahaNa. tyAMthI AraMbhIne AmaraNAMta daMDa [hiMsAno tyAga che. teo teo tevA prakAre - te bhavathI kALa vItatA potAnuM Ayu pUrNa kare che. basajIvita tajIne teo punaHsvakarmathI DibiSikapaNuM pAmIne dagatigAmI thAya che. arthAta mahAraMbha-parigrahatvathI teo marIne koI pRthvImAM nAkakasapaNe upaje che. te sAmAnya saMjJAthI prANI ane vizeSa saMjJAthI traNa mahAkAya, cirasthitika ityAdi pUrvavatu. pharI teo anya prakAre pratyAkhyAna viSaya darzAvatA kahe che - gautama svAmIe kahyuM jemake - pUrvokta mahAbha parigrahI AdithI viparyasta suzIla, suvatI, supatyAnaMdI sAdhu ityAdi sugama che cAvat tamAruM vacana nyAyayukta nathI. AvA sAmAnya zrAvako che. teo paNa basapaNe koI devalokamAM utpanna thAya che. tethI paNa pratyAkhyAna nirviSaya thatuM nathI. vaLI gautamasvAmI kahe che. ityAdi sugama che cAvatuM nyAyayukta nathI. A abhecchAdi vizeSaNa viziSTa avazya prakRtibhadrakatAthI sadgatigAmI vathI trasakAyamAM upaje che, tema jANavuM. vaLI gautamasvAmI pratyAkhyAnanA viSayane darzAvavA kahe che - keTalAMka manuSyo evA hoya che - jemake araNyamAM rahe te AraNyaka-nyatIrthika vizeSa tathA Avasayika-anyatIthiMka vizeSa tathA grAmanimaMtrika tathA koI kAryamAM rahasyavALA. A baghAM anyatIrthika vizeSa che. teo hAtha-paga Adi kriyAmAM bahusaMgata hotA nathI. tathA jJAnAvaraNIyathI AvatA hovAthI bahavirata hotA nathI. - sarvaprANabhUta jIva satvathI temanA svarUpanA parijJAnanA abhAve temanA vadhathI avirata hoya che. te anyatIrthiko ghaNAM asaMyata svataH avirata, potAnI meLe satyAmRSA vAkayo have kahevAtAra rIte yoje che kyAMka bIjo pATha che teno A artha che - AvI rIte bIjAne jaNAve che. te AvA prakAranA vAkyo kahe che. jemake - mane na haNo, bIjAne haNo. mane AjJA na karo, bIjAne AjJApita karo. ityAdi upadeza vAkyo kahe che. te Avo upadeza denArA strI ane kAmamAM mUrNita-gRddha-adhyapapanna. teo cAra-pAMca ke cha-daza varSo [dAyakAo] alAtara ke prabhUtatara kALa bhogavIne utkaTa bhogo bhogavatA te tathAbhUta kiMcita ajJAnatapakArI kALamAse kALa karIne koI AsurIka sthAnamAM kibiSamAM asuradevamAM adhama sthAnomAM utpanna thAya che. athavA prANInA upaghAtano upadeza ApIne bhogAbhilASuko nitya aMdhakAravALA kibiSapradhAna naraka sthAnomAM utpanna thAya che. te deva ke nAka traNatvane choDatA nathI. teomAM jo ke dravyathI prANAtipAta saMbhavato nathI, to paNa te bhAvathI je prANAtipAtanI viratinA viSaya svIkAre che. pachI paNa te devalokathI cyavIne ke narakathI nIkaLIne kliSTa tiryaMca paMcendriyamAM ke tathAvidha manuSyomAM bakarA jevo maka thaIne ke aMdha-badhirapaNe te utpanna thAya che. ubhaya avasthAmAM te trasavane choDatA nathI. tethI temanuM pratyAkhyAna nirviSaNa nathI. temane dravyathI prANAtipAta saMbhave che. have pratyakSasiddha evA viratinA viSayane darzAvatA kahe che - gautama svAmIe kahyuM - jenuM pratyAkhyAna grahaNa karela che, temAM dIghayuikA prANI paNa hoya, teo nAraka, manuSya, deva, be-traNa-cA-paMcendriya jIvo paNa saMbhave che. pachI te pratyAkhyAna nirviSaya kaI rIte thAya? bAkI sugama che - cAvatuM - ApanuM kathana nyAyI nathI. A pramANe AgaLa tuca-Ayu viSayane samAna yoga kSemavathI kahevA. tathA apAyuvALuM sUtra paNa ati spaSTa hovAthI siddha ja che. eTaluM vizeSa che ke jyAM sudhI marato nathI. tyAM sudhI pratyAkhyAna viSaya basomAM utpanna thayelo viSayane svIkAre che. have zrAvakonA divrata AzrayI pratyAkhyAnano viSaya dazavi che - bhagavanuM gautama Adi sugama che. cAvat sAmAyika, dezAvakAzika grahaNa karo. dezathI avakAza
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/7/-|804 te dezAvakAza, temAM thAya te dezAvakAsika arthAt pUrvagRhIta digdatanA 100 yojanAdikane je pratidina saMkSepIne yojana-gAva-pATaNa-gRha maryAdAdi pariNAma karavuM te, dezAvakAzika kahevAya. te ja darzAve che - roja savAre pratyAkhyAna avasare dizAne AzrIne AvA prakAre pratyAkhyAna kare ke - pUrvAbhimukha, pUrva dizAmAM mAre ATaluM javuM tathA pazcima dizAmAM ATaluM javuM ityAdi cAre dizAno niyama kare. jemake Aje mAtra pAMcayojana javuM ke eka gAuM javuM evo niyata roja kare. AvA dezavakAsikathI te zrAvakane sarva prANInA gRhIta parimANathI bahAra hiMsAno tyAga thAya che. tethI A zrAvaka sarva prANI-bhUta-jIva-satvemAM huM kSemaMkara chuM e pramANe adhyavasAyI thAya che. tevA gRhita parimANamAM - 4 - trasa, prANanA viSayamAM zrAvaka vratanA grahaNathI AraMbhIne maraNaparyanta hiMsAno tyAga karanAra thAya che. te traso ane prANIo potAnuM Ayu tajIne tyAM ja gRhIta parimANa dezamAM ja yojanAdi dezamAM trasa ke prANo che temAM utpanna thAya che. arthAt gRhIta parimANa dezamAM prasAyup tajIne trasamAM ja utpanna thAya che. tethI te zrAvakanuM pratyAkhyAna supratyAkhyAna thAya che. kemake baMnemAM trasavano sadbhAva che. bAkI sugama che. yAvat nyAyayukta nathI. 251 - sUtra-805 - samIpa kSetramAM je trasa pANI che, temanI hiMsA karavAno zrAvake vrata grahaNanA samayathI maraNaparyanta tyAga karelo che. te tyAM Ayuno kSaya kare che, kSaya karIne samIpa bhUmimAM yAvat sthAvara prANIrUpe utpanna thAya che. jemanI niprayojana hiMsAno tyAga karyo che, paNa sapayojana hiMsAno tyAga nathI, temAM dUravartI dezamAM utpanna thAya che. te zrAvakone arthadaMDanI hiMsAno tyAga nathI, anarthadaMDa hiMsAno tyAga kare che. teo pANI paNa kahevAya che ane trasa paNa. te cirasthitika yAvat nyAyayukta nathI. tyAM je samIpa dezamAM rahelA traNa pANI che, jene zrAvake vratagrahaNathI AmaraNAMta hiMsAno tyAga karyo che. tyAMthI Ayu pUrNa karIne tyAMthI dUra je prasa sthAvara prANI che jeno zrAvake vatagrahaNathI AjIvana hiMsAno tyAga karyo temA utpanna thAya che. te zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya che. te pANI paNa kahevAya che yAvat nyAyayukta nathI. tyAM samIpa kSetramAM je sthAvara prANI che. jeone zrAvakane artha devAno tyAga nathI, anarthadaMDa devAno tyAga che, te tyAM Ayuno tyAga kare che, karIne tyAM samIpamAM je trApANI che jeno zrAvakane vrata grahaNathI AjIvana tyAga che, temAM upaje che. te zrAvakone supratyAkhyAna thAya che. teo pANI paNa che yAvat tamAruM kathana nyAyI nathI. tyAM samIpamAM je sthAvara prANI che, jeno zrAvake arthadaMDano tyAga karyo nathI, anarthadaMDano tyAga karyo che. te tyAM Ayu pUrNa karIne je sthAvara prANI jaino zrAvake arthadaMDane tajyo che. anarthadaMDane nahIM temAM utpanna thAya che. te 252 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 Avat - A rIte tamAruM kathana zrAvakane arthathI ke anarthathI te pANIne paNa - nyAyayukta nathI. tyAM samIpamAM je sthAvara prANI che, jeno zrAvake arthadaMDanA tyAga nathI karyo anarthadaMDano tyAga karyo che tyAM Ayu pUrNa karIne tyAMthI dUravartI je trAsthAvara pANI jeno zrAvake vratagrahaNathI AjIvana tyAga karyo che, temAM utpanna thAya che, tethI te zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya che. te pANI paNa che yAvat A rIte te nyAyasaMgata nathI. tyAM je dUravartI kSetramAM trasa-sthAvara prANI che, jeno zrAvake vratagrahaNathI AjIvana tyAga karyo che. te tyAM Ayu pUrNa karIne tyAM samIpa kSetramAM trA prANI che, jeno zrAvake vratagrahaNathI AjIvana tyAga karyo che, temAM utpanna thAya che. te zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya che. teo pANI paNa che yAvat tamAruM kathana nyAyamukata nathI. tyAM je dUravartI kSetramAM trasa thAvara prANI che, jenuM zrAvake vrata grahaNathI AjIvana pratyAkhyAna karela che, te tyAM Ayu pUrNa kare che. pUrNa karIne tyAM samIpavartI kSetramAM je sthAvara prANI che jeno zrAvake artha daMDano tyAga nathI karyo, paNa anarthadaMDano tyAga karyo che. temAM utpanna thAya che. jeno zrAvake artha daMDano tyAga karyo che, anarthadaMDano tyAga nathI karyo yAvat te pANI paNa che yAvat te nyAyI nathI. tyAM dUravartI kSetramAM je sasthAvara prANI che, jeno zrAvake vrata grahaNathI AjIvana tyAga karyo che. te tyAM Ayu pUrNa kare che, pUrNa karIne te tyAM dUravartI evA sasthAvara prANI, jenA zrAvake vratagrahaNathI AjIvana pratyAkhyAna karyA che, temAM utpanna thAya che. tethI zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya che. teo pANI paNa che yAvat te nyAyI nathI. bhagavat gautame kahyuM - evuM kadApi thayuM nathI, thatuM nathI ke thaze paNa nahIM ke je A sarve trasapANIno uccheda thaI jAya ane badhAM pANI sthAvara thaI jaze. athavA badhAM sthAvara prANI viccheda pAmaze ke trasa pANI thaI jaze. trA ane sthAvara pANIno sarvathA uccheda thato nathI, tethI je tame ke bIjA ema kaho cho ke - evo koI paryAya nathI ke jene laIne zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya yAvat te nyAya yukta nathI. * vivecana-805 : A rIte anya paNa ATha sUtro batAvyA che - temAM pahelA sUtramAM je vyAkhyAta che, te A pramANe che, jemake - gRhIta pariNAmavALA kSetramAM je traso che te gRhIta parimANa dezamAM rahIne te ja trasamAM upaje che. bIjA sUtramAM samIpavartI kSetramAM rahela trasa samIpavartI sthAvaramAM utpanna thAya che -0- chaTThA sUtramAM bIjA kSetravartI je sthAvaro che, te gRhIta parimANa [paradezavartI]
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/ga-805 pa3 kSetramAM basasthAvaramAM upaje che -0- sAtamAM sUtramAM - para-dezavartI je basa-sthAvara che, te samIpavartI kSetramAM trasamAM upaje che -0- AThamAM sugamAM paradezavartI je basa sthAvara che te samIpavartI kSetramAM sthAvaramAM utpanna thAya che -0- navamAM sUtramAM te paradezIvartI je basa-sthAvara che te para-dezavartI gasa sthAvaramAM upaje che. A prakriyA vaDe nave sUtro kahevA - vicAravA. temAM jyAM jyAM "gasa' kahyAM tyAM vratagrahaNanI AdithI laIne zrAvakane AmaraNAMta hiMsAno tyAga karyo che, e pramANe yojavuM. jyAM 'sthAvara' kahyA tyAM arthadaMDano tyAga nathI karyo, anarthadaMDano tyAga karyo che. bAkInI akSaraghaTanA svabuddhithI jANavI. A pramANe ghaNAM daTAMtothI zrAvaka pratyAkhyAnanI saviSayatA sAdhIne have prerakanI atyaMta asaMbaddhatA sutra vaDe kahe che bhagavAna gautamasvAmIe udakane kahyuM ke - AvuM anAdi kALamAM pUrve thayuM nathI, vartamAnakALe thatuM nathI, AgAmI anaMtakALe paNa banaze nahIM ke je A basapANI sarvathA svajAtino uccheda pAmaze ke sthAvara thaI jaze. tathA sthAvara prANI traNa kALamAM paNa samuccheda nahIM pAme, ke trasa banI jAya. jo ke teomAM paraspara saMkramathI gamana thAya che. to paNa sarvathA eka-mekamAM temano sadbhAva che. tethI kahe che ke AvA prakArano koI saMbhava nathI ke mAtra eka pratyAkhyAnakatani choDIne bIjI badhAM nArako, beiyiAdi tiryaMco, manuSya ane devono sarvathA paNa abhAva thAya ane trasaviSaya pratyAkhyAna nirviSaya thAya ane te pratyAkhyAnInA jIvatA badhAM ja nAka Adi vaso samuccheda pAme. Avo koI saMbhava ja nathI te nyAya kahyo che. sthAvaronA anaMtapaNAthI asaMkhya trasamAM utpAda thaI ja na zake, te supatIta che. A pramANe trasa ane sthAvarano cheda thavAnuM ApanuM ke anyanuM kathana ayogya che ane evo koI paryAya nathI ke jemAM zrAvakane eka paNa basa viSayanA daMDano tyAga na thAya tema kahyuM, te ukta nItithI badhuM ja azobhana che. have upasaMhAra karatA kahe che * sUtra-806 - bhagavatu gautame kahaf * he AyuSyamAna udaka je zramaNa ke mAhaNanI niMdA kare che te sAdhu sAthe bhale maitrI rAkhato hoya, te jJAna-dani-cAaine pAmIne pApakarma na karavAne mATe pravRtta hoya, paNa te paralokano vighAta karato rahe che. je zramaNa ke mAhaNanI niMdA nathI karatA paNa maitrI sAthe che tathA jJAnadarzanacA>>ine pAmIne karmonA vinAza mATe pravRtta thayelA che, te manuSya nizcayathI paralokanI vizaddhi mATe sthita che. tyAre te udaka peDhAlaputra gautama svAmIno Adara karatAM je dizAthI AvyA hatA, te dizAmAM javA mATe tatpara thayA. tyAre bhagavAna gautame kahyuM - he AyuSyamAna udaka. je puruSa tathAbhUta zramaNa ke mAhaNa pAse eka paNa Arya dhArmika suvacana sAMbhaLI - samajIne potAnI sUkSma buddhithI vicAre che ke teNe mane anuttara kalyANapadane prApta karAvyuM che, teno Adara kare che, upakArI mAne 254 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda che, temane vaMdana-namaskAra kare che, sakAra-sanmAna kare che. cAlatu kalyANamaMgala-devaka-tyaka mAnIne tenI patyupAsanA kare che. tyAre udaya peDhAlapura gautama svAmIne kahyuM he bhadatA A pado pUrve meM jANela nahIM sAMbhaLela nahIM samajela nahIM hadayaMgama na karyo, tethI te pado mArA mATe adaiSTa-Azuta-amuka-vijJAtaanupadhArita-anigUDha-avicchinna-nikRSTa-nivRDha-anivahita hatA. tethI A athanI zraddhAna karI, pati na karI, ruci na karI. he pUjyA pado have meM jANyA-sAMbhaLyAsamajyA yAvata teno nizcaya karyo che. A AInI have zraddhA karuM chuM. prIti karuM chuM, ruci karuM chuM. te ema ja che je pramANe tame kahA che. tyAre gautamasvAmIe tene kahyuM che AyuSyamAna uMdakI he Arya! je pramANe ame karyA che, te pramANe tenI zraddhA karo, pIti karo, ruci karo. tyAre te udaka peDhAlaputre bhagavAna gautamane A pramANe kahyuM - he bhadatA huM tamArI pAse catuyami dharmane choDIne paMcamahattatika sapratikramaNa dharma svIkArIne vicAravA icchuM chuM. tyAre te bhagavAna gautame udaka peDhAlaputrane laIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM gayA, jaIne te udaka peDhAlapu. zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karIne vaMdana-namaskAra karyo, vaMdana-namaskAra karIne kahyuM he bhagavana! ApanI pAse huM cayami dharma choDIne paMcamahAvatavALo sapatikamaNa dharma aMgIkAra karIne vicAravA icchuM chuM. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra udakane A pramANe kahyuM - jema sukha upaje tema karo paNa pratibaMdha na karo. tyAre te udaka peDhAlapuge zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse catucami dharmane badale paMca mahaddvALo sapatikamaNa dhamani aMgIkAra karI vicAravA lAgna * tema huM kahuM chuM. * vivecana-806 : gautama svAmI bolyA - he AyuSyamAnu udakA je A zramaNa ke yathokatakArI mahANa-brahmacaryayaktane maitrI mAnatA hovA chatAM niMde che tathA samyajJAna-darzana-vyAtri pAmIne, pApane na karavA mATe udhata thAya che. te laghupakRti, potAne paMDita mAnatA, sugati lakSaNa pazloka athavA tenA kAraNarUpa satsaMyamano vighAta karatA rahe che. paraMtu je mahAsavavALA, samudra jevA gaMbhIra che, zramaNone niMdatA nathI, teo sAthe pama maitrI mAne che. samyak darzana-jJAnA ipAmIne pApakarmonA na karavA mATe usthita thayA che, te paralokanI vizuddhi mATe sthita thAya che. A paniMdA varjana dvArA yathAvasthita artha-svarUpa darzanathI gautamasvAmIe potAnuM uddhatapaNuM choDela che. e rIte yathA-avasthita ane gautamasvAmIe ApavA chatAM udaka peDhAlaNa jyAre bhagavanuM gautamano Adara karyA vinA je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM javAne mATe vicAra karavA lAgyA, udakano Avo abhiprAya jANIne bhagavana gautama svAmIe kahyuM
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-06 255 he AyuSyamAna udaka! je tathAbhUta zramaNa ke brAhmaNa pAse eka paNa yogakSemane mATe pada sAMbhaLe, je Arya anuSThAnanA hetutvathI Arya che, tathA ghArmika, suvacana, sadgatinA heturUpa, AvA padane sAMbhaLIne-samajIne sUkSma-kuzala buddhithI vicAre ke - AmaNe mane anuttara vacana kaheluM che, te prApta karIne, te bodha ApanArano Adara laukikamAM paNa kare che tathA kalyANa, maMgala, devatA mAphaka stuti kare che, paryApAsanA kare che jo ke pUjanIya kaMI paNa na icche, to paNa temane tenA paramArthathI upakArI mAnI yathAzakti bahumAna kare. A pramANe gautamasvAmIe kahetA, te udake kahyuM - A pado pUrve meM ajJAnatAthI sAMbhaLela- samajela na hatA. caityAdi vizeSaNa samUha vaDe tenI zraddhA na karelI. have ApanI pAse jANIne A arcanI huM zraddhA karuM chuM. A sAMbhaLIne gautamasvAmIe udakane kahyuM sarvajJae anyathA nathI kahyuM, tema A arthamAM zraddhA karo. pharI paNa udake A pramANe kahyuM - mane te iSTa che. paNa have huM catumi dharmane badale paMcayAmika dharma, pratikramaNa sahita svIkArI viharavA icchuM chuM tyAre gautama svAmI tene tIrthaMkara pAse lAvyA. udake paNa bhagavaMtane vaMdana karIne paMcayAmika dharmagrahaNa karavA tatparatA batAvI. bhagavaMte paNa tene sapratikamaNa paMcayAma dharmanI anujJA karI. te tathAbhUta dharma aMgIkAra karI vicAravA lAgyA. fsa - parisamApti arthe che. bravIki - pUrvavatu. sudhamasviAmIe svaziSyone A kahyuM. jemake . meM bhagavaMta pAse je sAMbhaLela te huM tamane kahuM chuM - anugama puro thayo zrutaskaMdha-2 adhyayana-7 "nAlaMdIya"no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * have nayo kahe che - nayo sAta che - naigama, saMgraha, vyavahAra, jumUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta. temAM taigamAdi cAra nayo arthanaya che. artha ja pradhAna hovAthI zabdanuM upasarjata icche che. zabdAdi traNe zabdanayo che te zabdanI pradhAnatAthI ane icche che. temAM taigamanuM svakSa A che - jemake sAmAnya vizeSAbhaka vastuno eka prakAre bodha na mAne te nigama. temAM thavAthI taigama. athavA jemAM eka gama nathI te naigama. mahA sAmAnya maLe je sAmAnya-vizeSanA paricchedaka che, temAM mahAsAmAnya sarva padArtha anuyAyinI sattA che. temAM apAMtarAla sAmAnya te dravyava-jIvavAdi che. vizeSa che paramANu AdimAM lAdaya guNo che. A traNene naigamanaya mAne che. * * * * * A naigama - sAmAnya vizeSAtmaka vastune mAne che, to paNa te samyagdaSTi nathI. kemake te mama bheda rUpe ja sAmAnya-vizeSane mAne che. saMgrahanayanuM svarUpa Ave che - samyak padArthonuM sAmAnya AkApaNe grahaNa te saMgraha. sAmAnya-vizeSAtmaka vastunA sAmAnya aMzano ja Azraya karavAthI te 256 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mithyAdRSTi che. * x - vyavahAranaya - jema loka mAne te pramANe vastu che. paNa zuka tArkikoe sva abhiprAyakRta lakSaNoe vastu mAnI hoya chatAM te tevI na hoya. kemake arthono Atmabheda dareka lakSaNamAM judo hoto nathI. * * * * * junA -vinaTa anutpanna vakrapaNuM choDIne vartamAnakALe vartatA kSaNamAtranA padArthane mAne che. * * * * * * * * * zabdanaya - zabda vaDe ja teNe A arthanI pratIti svIkAravAthI liMga, vacana, sAdhana, upagraha, kAla ane bhedathI abhihita vastune bhinna ja icche che. * * * * * X - X - X - X - X - - samabhirUDha naya - judA judA paryAyonA judA judA arthathI te pramANe mAne che samabhirUDha naya che. A ghaTa vagerananA paryAyone eka arthamAM leto nathI. jemake - ghaDavAthI ghaDo, kuTavAthI kuTa * * * * * * * * * evaMbhUtanaya - jyAre zabda pravRtti nimita ceSTA vagere. te ghaTa vagere vastumAM hoya, tyAre ja A vastu mAne. jemake pANI bharanArInA mAthA upara pANIthI bharelo ghaDo ghaTaghaTa avAja karanAro hoya tyAre te ghaDo mAne che. paNa kriyA na kare tyAM sudhI na mAne - X - X - X - X - upasaMhAra - A badhA nayone jJAna-kriyA vaDe moDhAmAM sahAyaka mAnI sAte nayane temAM potAnI buddhi vaDe utAravA.- X - X - X * temAM paNa jJAna vaDe kiyA ke kriyA vaDe jJAnane uDADavuM nahIM. paramArthathI to jJAna ane kriyA - x baMne vaDe ja icchita phaLa-mokSanI siddhi mATe samartha che. A baMne mAnanAro sAdhu abhipreta phaLane sAdhe che. kahyuM che ke - badhAM nayonuM ghaNI jAtanuM kahevuM sAMbhaLI, vicArI, badhAM nayomAM vizuddha tava jJAna ane vizuddha cAhmi svIkAre. - - X - X - X - X - A TIkA vAharI gaNi sahAyathI zIlAcArye meM] purI karI che. | zrutaskaMdha-2 TIkAsahita anuvAda pUrNa kA * * * * * * * sUyagaDAMga sUtra - [aMgasUtra-2 Agama-2] no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa bhAga-cotho puro thayo
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.