________________
દ્વિતીય સ્તબક/શ્લોક-ત્થી ૨૨
ક્વચિત્ અહંકાર થાય તો ગાઢ અહંકાર થતો નથી; કેમ કે તત્ત્વને જોનારી દૃષ્ટિ હોવાથી પોતાની ગુણસંપત્તિ તેઓને વૈભવરૂપ દેખાય છે.
વળી, ભગવાનના શાસનની પ્રાપ્તિ પૂર્વે જીવને બાહ્ય પદાર્થોમાં આ મને ઇષ્ટ છે, આ મને અનિષ્ટ છે ઇત્યાદિ સંકલ્પોરૂપ મહાશ્વાસ સતત વધે છે જે તત્ત્વને અભિમુખ હૃદયને નાશ કરે છે. વળી, ભગવાનના શાસનને પામેલા જીવોને ક્વચિત્ બાહ્યપદાર્થોમાં ઇષ્ટ-અનિષ્ટના સંકલ્પો થાય છે તોપણ આ સંકલ્પો કષાયજન્ય છે તેવો બોધ હોવાથી તે સંકલ્પને શાંત કરવા યત્ન કરે છે.
જ્યારે ભગવાનના શાસનની પ્રાપ્તિ પૂર્વે તેવા સંકલ્પો સંયોગો અનુસાર સદા વધતા હોય છે. વળી, ભગવાનની શાસનની પ્રાપ્તિ પૂર્વે મસાના અંકુરા જેવા કામના વિકારો છે, જે જીવના અવાચ્ય સ્થાનમાં ગૂઢ પીડાના પરિણામ સ્વરૂપ છે. તેથી એ પીડાથી દુઃખી થઈ જીવ કામને સેવીને તે પીડાનો પ્રતિકાર કરે છે. આવા પ્રકારના ભાવરોગોથી તે દ્રમક ભવરૂપી નગરમાં ફરતો હતો તેથી ઉપશમના પરિણામવાળા મુનિઓને કૃપાનું પાત્ર હતો ઉપશમના પરિણામવાળા જીવોને તેમના ભાવમલોને જોઈને તે જીવો પ્રત્યે દયા થાય છે.
વળી સરાગ સંયમીઓને તેવા જીવને જોઈને હાસ્ય થાય છે. આ જીવનો મનુષ્યભવ કેવો છે કે જેમાં લેશ પણ સ્વસ્થતાને અનુકૂળ યત્ન તે જીવ કરતો નથી, માત્ર ક્લેશમાં જ યત્ન કરે છે. આ પ્રકારે સંસારી જીવોને સદ્વર્ય વગરના જોઈને કંઈક તે સંસારમાં રોગથી આક્રાંત જીવો પ્રત્યે સરાગ સંયમીને હાસ્ય થાય છે.
વળી જીવો બીજા જીવોને માટે ક્રિીડાનું સ્થાન બને છે. આથી જ બાહ્ય વૈભવથી સુખી જીવો દુઃખી જીવોને જોઈને તેમનો ઉપહાસ કરીને ક્રીડા કરે છે.
આ રીતે ભગવાનની શાસનની પ્રાપ્તિ પૂર્વે ભિક્ષાને માટે તે-તે ભવમાં ભટકતો ભોગની ઇચ્છાથી વિહ્વળ થયેલો મને આ ભોગો મળશે – મને આ ભોગો મળશે એવા કુવિકલ્પોને કરતો દ્રમક આર્તધ્યાન-રૌદ્રધ્યાન કરે છે. આથી સંસારી જીવો ધનાદિ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે પણ આર્તધ્યાન કરે છે. પ્રાપ્ત ન થાય ત્યારે પણ આર્તધ્યાન કરે છે. ક્વચિત્ પ્રાપ્ત થયેલા ધનાદિના રક્ષણાદિ અર્થે કે અન્ય પ્રયોજનથી રૌદ્રધ્યાન કરે છે. Imત્થી ૨ાા
