________________
૧૧૧
દ્વિતીય સ્તબક/શ્લોક-૨૨૬-૨૨૭–૨૨૮
વસતાં પણ ભોગમાં અમૃદ્ધિને કારણે રોગો શાંત થાય છે અને જે ભોગની થોડી ઇચ્છા હજી નષ્ટ થઈ નથી અને સર્વ સંગનો ત્યાગ કરવામાં આવે અને જો તે ભોગની અભિલાષા થાય તો બાહ્ય ત્યાગ હોવા છતાં ભાવરોગો અત્યંત વિકૃત બને છે. ||૨૨૬||
શ્લોક ઃ
शस्त्रमिव सुप्रयुक्तं, शत्रूच्छेदाय भवति चारित्रम् । अहिताय दुष्प्रयुक्तं, ग्राह्यं तत्सम्यगालोच्य ।। २२७ ।। શ્લોકાર્થ :
સુપ્રયુક્ત શસ્ત્રની જેમ ચારિત્ર શત્રુના છેદ માટે થાય છે. દુષ્પ્રયુક્ત શસ્ત્ર અહિતને માટે થાય છે, તે કારણથી સમ્યક્ આલોચન કરીને=સ્વશક્તિનું નિપુણ પ્રજ્ઞાથી આલોચન કરીને ગ્રહણ કરવું જોઈએ=ચારિત્ર ગ્રહણ કરવું જોઈએ.
શસ્ત્ર શત્રુથી પોતાના રક્ષણ અર્થે હોય છે અને સુંદર રીતે તે શસ્ત્રને પ્રવર્તાવવામાં આવે તો શસ્ત્ર દ્વારા શત્રુનો છેદ થાય છે તેમ અસંગભાવની વૃદ્ધિ કરે તે રીતે સેવાયેલી ચારિત્રની ક્રિયા મોહના સંસ્કારરૂપ શત્રુના છેદ માટે થાય છે અને જેમતેમ સેવાયેલી ચારિત્રની ક્રિયા કુત્સિત સંસ્કારો આધાન કરીને અહિત માટે થાય છે, માટે પોતાની શક્તિનું સમ્યગ્ સમાલોચન કરીને ચારિત્ર ગ્રહણ કરવું જોઈએ એમ સદ્ગુદ્ધિ સલાહ આપે છે. II૨૨૭ના
શ્લોક ઃ
इति सद्बुद्धिविमर्शादीषद्दोलायितं मनस्तस्य ।
दध्यौ पतितमपि हितं, तरुपतनान्नोच्चमपि तु फलम् ।।२२८ ।। શ્લોકાર્થ ઃ
એ પ્રમાણે=ગાથા-૨૨૭માં કહ્યું કે સમ્યગ્ આલોચન કરીને સંયમ ગ્રહણ કરવું જોઈએ એ પ્રમાણે, સદ્ગુદ્ધિના વિમર્શથી તેનું=પ્રસ્તુત જીવનું, થોડુંક મન ડોલાયમાન થયું. વિચાર્યું વૃક્ષથી પતન થવાને કારણે=
