________________
૧૩૦
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨
અરણ્ય અને નગરો તુલ્ય છે, સુવર્ણ અને વણ તુલ્ય છે શત્ર અને મિત્રગણ સમાન છે એવો, ધર્મમાં સ્થિરા, કાંતા, પ્રભા અને પરા દષ્ટિને વિસ્તાર કરતો, ધર્મધ્યાનમાં અભિરત=સતત ધર્મધ્યાનમાં યત્નશીલ, શુકલધ્યાનમાં એકતાન મનવાળો શુકલધ્યાનને પ્રગટ કરવામાં યત્નવાળો, સંયમમાં સુલીન પણ શ્લિષ્ટ ચિત્તને કરીને તેને વિસ્તારનો સંયમને વિસ્તારતો, આત્મામાં વિશ્રાંતિવાળો, પરભાવના વિલસિતને શૂન્ય જોતો, ઉલ્લસિત સહજ વીર્યવાળો, પરિશુદ્ધ સમાધિથી દષ્ટ પરમાર્થવાળો, જીવન્મુક્ત=દેહધારી હોવા છતાં ભાવથી મુક્ત, ભવથી અતીત એવા કંઈક સુખને અનુભવ્યું.
પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે ગુરુ આસંગદોષને જાણીને તેનાથી ઉત્પન્ન થયેલા ગારવની ઉચિત ચિકિત્સા કરીને પ્રસ્તુત જીવને માર્ગમાં સ્થાપન કરે છે એ રીતે પ્રસ્તુત જીવને જે જે દોષો થાય છે તે બધા જ દોષોનું સૂક્ષ્મ અવલોકન કરીને ગીતાર્થ ગુરુ તે તે દોષોની પ્રતિક્રિયા કરે છે. અનુશાસન આપીને તે દોષોથી મુક્ત કરે છે જેના ફળરૂપે તે શિષ્યને શું પ્રાપ્ત થાય તે બતાવે છે.
કરાયેલા સમસ્ત દોષના પ્રતિકારવાળો જીવ બને છે; કેમ કે પ્રતિદિન ગુરુના અનુશાસનના બળથી પોતાની શક્તિ પ્રકર્ષથી દોષને દૂર કરવા યત્ન કરે છે. તેથી તે મહાત્મા સંયમના વિશેષ પરિણામથી પરિણત થાય છે અને સુગુરુની શિક્ષાવાળા બને છે સુગુરુ દ્વારા ગ્રહણ શિક્ષા અને આસેવન શિક્ષાને પ્રાપ્ત કરે છે.
સૂત્રો, અર્થોને યથાર્થ તાત્પર્યમાં સુગુરુ બોધ કરાવે છે અને તે સૂત્રો અને અર્થો સ્પર્શે તે રીતે સર્વ સંયમની ક્રિયા કરતાં ગુરુ શિખવાડે છે. જેનાથી તે મહાત્માના ચિત્તમાં વચન ક્ષમાદિની સિદ્ધિ થાય છે.
સર્વ પ્રવૃત્તિઓ જિનવચનનું સ્મરણ કરીને તે મહાત્મા કરે છે તેથી વચનના દાતા પરમગુરુ હૈયામાં ઉપસ્થિત થાય છે અને પરમગુરુએ આ અનુષ્ઠાન આ વિધિથી કરવાનું વિધાન કર્યું છે એ પ્રકારે સ્મરણ કરીને તે મહાત્માનું ચિત્ત સર્વ અનુષ્ઠાનોમાં પ્રવર્તે છે, જેનાથી તે મહાત્મામાં વચન ક્ષમા, વચન માર્દવ, વચન આર્જવ અને વચનની નિરીહિતા પ્રગટે છે જે જિનવચનાનુસાર વીતરાગગામી ઉપયોગ સ્વરૂપ છે, અને તેનાથી ધર્મક્ષમાદિમાં રતિ થાય છે.
