________________
૧૯૩
તૃતીય સ્તબક/શ્લોક-૧૮૧થી ૧૮૩, ૧૮૪ શ્લોકાર્થ :
સમજીવિતમૃત્યુવાળા=એક શરીરમાં રહેલા બધા સાથે જન્મે ને સાથે મરે એ રૂપ સમજીવિત મૃત્યુવાળા, સમકકસાથે, આહાર, નિહાર, ઉચ્છવાસ, નિઃશ્વાસના રાગવાળા નિગોદના જીવોનો આદિ વર્જિત પ્રવાહ હોવાને કારણે તેનાથી=સંસારમાંથી નીકળીને મોક્ષમાં જનારા જીવોના સંખ્યાના પૂરણ માટે=મોક્ષમાં જનારા જીવોની સંખ્યાના પૂરણ માટે, અસમર્થ એવા આ બંને બલાધ્યક્ષ અને મહત્તમ બંને, ચિંતાથી વ્યાકુલિત પરસ્પર મુખને જોનારા થયા.
અને આ બાજુ સાક્ષાત્ મારી ભવિતવ્યતા નામની ભાર્યા ભટ છેઃ હોંશિયાર છે. મારું અને અન્ય સાથે રહેનારા જીવોનું કર્તવ્ય મંત્રણા કરે છે.
નિગોદના એક ગોળામાં જે જીવો વર્તે છે તેઓ સાથે જન્મે છે, સાથે જીવે છે, સાથે મૃત્યુ પામે છે અને તેઓ સાથે જ આહાર-નિહાર, ઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસ આદિ કરે છે; કેમ કે તે સર્વ જીવોનું સાધારણ એક શરીર છે તેથી શરીરની પ્રક્રિયા એક શરીરમાં રહેલા બધા જીવોની સમાન વર્તે છે. વળી, તેઓ પ્રવાહથી પ્રારંભ વર્જિત છે. તેથી તે સર્વમાંથી કોને બહાર કાઢવા તેનો નિર્ણય કરવા માટે બલાધ્યક્ષ અને મહત્તમ અસમર્થ છે. લોકસ્થિતિની મર્યાદાનુસાર જેટલા સંસારમાંથી મોક્ષમાં જાય છે તેટલાને કાઢવાનું કાર્ય તેઓને કરવાનું છે. જીવમાં વર્તતો તીવ્ર મોહોદય અને અત્યંત અજ્ઞાન તે કાર્ય કરવા અસમર્થ છે પરંતુ જે જીવની ભવિતવ્યતા છે કે જીવની પત્ની છે. આ ભવિતવ્યતાને કારણે જ જેટલા જીવો મોક્ષમાં જાય છે તે વખતે તેટલા જીવોને અસંવ્યવહાર રાશિમાંથી નીકળવાને અનુકૂળ કંઈક શુભઅધ્યવસાય થાય છે. તેથી કયા જીવને બહાર કાઢવા અને કયા જીવને નહીં ? તેનો નિર્ણય તે તે જીવની ભવિતવ્યતા કરે છે. I૧૮૧થી ૧૮all શ્લોક -
स्वेष्टमर्थं करोत्येषा, क्वापि नान्यमपेक्षते । तां परेऽप्यनुवर्तन्ते, हेतवो यदुदाहृतम् ।।१८४।।
