________________
૧૧૩
દ્વિતીય સ્તબક/શ્લોક-૨૨૯, ૨૩૦થી ૨૩૨
સંચય થયું નથી તેથી મને ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યા પછી સંગની વાસના ઊઠે તેવું મારું ચિત્ત જણાય છે તેવી કદાલંબનની બુદ્ધિ થાય છે, પરંતુ સર્વ ઉદ્યમથી હું અસંગને અનુકૂળ યત્ન કરીશ તેવી સદાલંબનની બુદ્ધિ ઉલ્લસિત થતી નથી તેથી વિચારે છે કે મારું કુટુંબ મારા ઉપર નિર્ભર છે. તેની ચિંતા હું નહીં કરું તો સંયમ ગ્રહણ કર્યા પછી તેના વિચારો મને વિશ્વલ ક૨શે તેથી અચાનક જ કલહ કરાવનાર સંયમગ્રહણ થશે. તેથી તેનાં ગ્રહણથી શું ? આ પ્રકારે કદાલંબનબુદ્ધિ તે જીવ થાય છે. II૨૨૯॥
શ્લોક ઃ
प्रव्रज्या बाहुभ्यां, जलनिधितरणं नभस्वता भरणम् I વસ્ત્રપ્રન્થે: શિરસા, વિવારનું પર્વતસ્ય તથા ।।૨૩૦|| चर्वणमयोयवानां, मानं पाथोनिधेः कुशाग्रेण । राधावेधविधानं, गमनं नद्यां प्रतिश्रोतः ।।२३१ ।। शक्तोऽहं नैतस्यां, न विनाऽप्येनां समग्रसुखलाभः ।
तत् किं कुर्वे साम्प्रतमिति संदेहाकुलः सोऽभूत् ।। २३२ ।।
ܢ
શ્લોકાર્થ :
બાહુ દ્વારા સમુદ્રનું તરણ, વસ્ત્રની ગ્રંથિથી પવનનું ભરવું અને પર્વતને મસ્તક વડે તોડવું પ્રવ્રજ્યા છે. લોખંડના જવોનું ચાવવું પ્રવ્રજ્યા છે. કુશના અગ્રભાગથી સમુદ્રને માપવાની ક્રિયા પ્રવ્રજ્યા છે. રાધાવેધને સાધવું પ્રવ્રજ્યા છે, નદીના પ્રતિશ્રોતનું ગમન પ્રવ્રજ્યા છે. હું આમાં= પ્રવ્રજ્યામાં, સમર્થ નથી આના વગર પણ=પ્રવ્રજ્યા વગર પણ, સમગ્ર સુખનો લાભ નથી=અસંગ પરિણતિરૂપ સુખની પ્રાપ્તિ નથી, તે કારણથી હમણાં હું શું કરું એ પ્રમાણે સંદેહથી આકુલ તે=પ્રસ્તુત જીવ થયો.
ગાથા-૨૨૭માં કહ્યું કે ચારિત્રમોહના અંશને કારણે પ્રસ્તુત જીવને કદાલંબનની બુદ્ધિ થઈ તેથી સંયમનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ જાણવા છતાં તેની દુષ્કરતાની જ ભિન્ન ભિન્ન દ્રષ્ટાંતોથી વિચારણા કરે છે. અને વિચારે છે કે અસંગશક્તિને અનુકૂળ યત્ન કરવા હું સમર્થ નથી અને અસંગશક્તિના યત્નરૂપ પ્રવ્રજ્યા વગર
