________________
૮૯
દ્વિતીય સ્તબક,બ્લોક-૧૪૫થી ૧૮૫, ૧૮૬ કરો છો તેવો ભય લાગવાથી તે સ્વરૂપને જાણવા માટે વિશેષ યત્ન મારાથી થયો નથી; કેમ કે તે વખતે પણ હું ધનાદિને છોડી શકું તેમ નથી તે પ્રકારના ભયથી મારું ચિત્ત વ્યાકુળ હતું. તેથી જે પ્રકારે સર્વવિરતિના સ્વરૂપનું વર્ણન અવધારણ કરવું જોઈએ તે રીતે દત્ત ચિત્તથી મેં અવધારણ કર્યું નથી. ફક્ત તમારા સર્વવિરતિને કહેનારાં મધુર વચનો મને આલ્હાદક થયાં. આ પ્રમાણે કહીને પૂર્વમાં પોતાને ગુરુવિષયક શું શું વિકલ્પો થયા તે વ્યક્ત કરતાં કહે છે કે પ્રારંભમાં હું જ્યારે આવેલો ત્યારે મને ભય હતો કે મારું ધન આ મહાત્મા લઈ લેશે, પરંતુ જ્યારે તમે બળાત્કારે મને ઉપાશ્રય આવવાની પ્રતિજ્ઞા આપી ત્યારે પણ હું પ્રતિજ્ઞા લેવાથી દૂર રહીને નાસવાને ઇચ્છતો હતો. છતાં પ્રતિજ્ઞાના બળથી ઉપાશ્રય આવતો થયો. વળી તમારી ઉત્તમ આચરણા અને નિઃસ્પૃહ ચિત્ત જોયું ત્યારે મને કંઈક તત્ત્વ પ્રત્યે પ્રીતિ થઈ. ત્યારપછી તમે અનાદિ અનંત સંસાર છે, આત્મા છે, ઇત્યાદિ તત્ત્વો કહ્યાં તે સર્વ મને રુચિકર થયાં. તેથી તે તીર્થોદકના પાનથી તમે મારા ઉપકારી છો એ પ્રમાણે બોધ થયો. ત્યારે વિશ્વાસ થયો કે મારું કદન્ન તમે ત્યાગ કરાવવા ઇચ્છો છો પરંતુ સ્વયં લેવા ઇચ્છતા નથી. અને હું ત્યાગ કરવા અસમર્થ છું એમ કહીને આ કદન્ન હોતે છતે તમે પરમાન્ન આપો, એમ મેં કહ્યું. તેથી તમારી દયાથી મને પરમાત્ર મળ્યું અને તેનાથી તમે મારા અત્યંત હિતકારી છો તેવું મને જ્ઞાન થયું. તોપણ પોતે કદન્ન છોડવા તૈયાર નથી. તેથી ચિંતાથી આકુલવાળું મારું મન હતું. તેથી તમારા સર્વવિરતિના ઉપદેશમાં દૃઢ પ્રણિધાનપૂર્વક મેં અવધારણ કર્યું નથી. હમણાં જ્યારે તમે કહ્યું કે હું તને કદન્ન સર્વથા ત્યાગ કરાવતો નથી. તેથી મારું ચિત્ત અનાકુલ થયું છે માટે હવે મારે શું કરવું જોઈએ એ પ્રકારે મને કહો એમ દ્રમક આચાર્યને કહે છે. ત્યારે દયાથી યુક્ત એવા આચાર્ય દ્રમકને કહે છે – ભગવાને આ ત્રણ ઔષધો કોને આપવાં તેના યોગ્ય-અયોગ્યનો વિભાગ કહ્યો છે અને તે ત્રણેય ઔષધોનું માહાભ્ય કહ્યું છે અને તે કહીને ભગવાને શું કહ્યું છે તે હવે પછી બતાવે છે. I૧૪૫થી ૧૮પા શ્લોક :
योग्येभ्य एव दत्तं, गुणाय खलु भेषजत्रयं भवति । दोषायायोग्यस्य तु, दत्तं तद्दुग्धमिव फणिनः ।।१८६।।
