________________
૧૦૭
દ્વિતીય સ્તબક/શ્લોક-૨૨૦-૨૨૧ શ્લોક :
स्वप्नेन्द्रजालसदृशं, संसारं मन्यते हि सद्बुद्धिः ।
तप्तायःपददानन्यायाद् भुङ्क्तेऽपि विषयसुखम् ।।२२०।। શ્લોકાર્ધ :
દિ જે કારણથી, સબુદ્ધિ સંસારને સ્વપ્ન અને ઈન્દ્રજાલ સદશ માને છે. તપાયેલા લોખંડના ગોળા ઉપર પદ મૂકવાના ન્યાયથી દંષ્ટાંતથી, વિષયસુખને ભોગવે છે.
ગુરુ દ્વારા સમ્બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થયા પછી ગુરુએ આપેલ સબુદ્ધિના હાર્દને કહેનારાં વચનોને આ જીવ સદા સ્મરણ કરે છે તેથી સદ્અનુષ્ઠાનો તે રીતે જ સેવે છે કે જેથી તે સદ્અનુષ્ઠાનોમાં ચિત્ત અત્યંત સંશ્લેષ પામે અને તે સદ્-અનુષ્ઠાનના બળથી સર્વવિરતિને અનુકૂળ અસંગભાવવાળું ચિત્ત પ્રગટ થાય. વળી, પૂર્વમાં કદન્ન ખાવાનો અભ્યાસ છે તેના વશથી ક્યારેક સંસારના વિષયો સેવે છે તોપણ બુદ્ધિના વશથી તેઓને ધન, વિષય, ભોગસામગ્રી સર્વ રૂપ સંસાર સ્વપ્નના જેવો કે ઇન્દ્રના જાલ જેવો દેખાય છે તેથી ભોગાદિમાં ચિત્ત સંશ્લેષ પામતું નથી અને વિષયસુખો જે અલ્પ પ્રમાણમાં ભોગવે છે તે પણ તપાવેલા ગોળા ઉપર પદના સ્થાપનના દૃષ્ટાંતથી ભોગવે છે. જેમ બુદ્ધિમાન પુરુષ જાણે છે કે આ ગોળો તપાવેલો છે છતાં મારે કોઈક કારણે પગ મૂકવો પડે એમ છે તો તેને પગ સ્પર્શે કે તરત પગને ખેંચીને સામે કૂદીને પડે છે તેમ સદ્દબુદ્ધિવાળા વિવેકી શ્રાવકો તે રીતે ભોગ કરે છે કે જેથી ભોગનો સંશ્લેષ થતો નથી. જેથી ભોગકૃત ઈષદ્ કષાયોનો તાપ માત્ર થાય છે જેમ તપાવેલા ગોળા ઉપર પગ મૂકનારને ઈષદ્ તાપ માત્ર થાય છે, પરંતુ દાહ કે ફોડલા થતા નથી તેમ ભોગથી પણ ભોગના સંસ્કારોરૂપી દાહ વૃદ્ધિ પામતો નથી. ૨૨ll શ્લોક :
जाता चरणसुखाशा, तनुवाङ्मनसां व्यथा निरनुबन्धा । अहितेऽस्य गृद्ध्यभावानष्टं बीभत्सरूपत्वम् ।।२२१।।
