________________
૮૮
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨
શ્લોકાર્ચ -
હમણાં હું ત્યાગ કરાવતો નથી એ વચનથી ગાથા-૧૭૪માં કહ્યું કે કદન્નના ત્યાગ અર્થે અમારો પ્રયત્ન નથી માટે તું ભય પામ નહીં એ વચનથી, વળી અનાલ થયો. આવા પ્રકારના પણ મને-સર્વવિરતિ ગ્રહણ કરવામાં અસમર્થ એવા મને, જે કર્તવ્ય છે તે હમણાં કહો. ll૧૮૪ll શ્લોક :
इत्याकर्ण्य दयाढ्यः, प्राह स्वाञ्जनजलानमाहात्म्यम् ।
राज्ञा प्रोक्त योग्यायोग्यविभागं च तद्दाने ।।१८५।। શ્લોકાર્થ :
એ પ્રમાણે સાંભળીને દયાથી આઢ્ય એવા ગુરુ રાજા વડે કહેવાયેલ સુસ્થિત રાજા વડે કહેવાયેલ, પોતાના અંજન, જલ અને અન્નના માહાભ્યને અને તેના દાનમાં યોગ્ય-અયોગ્ય વિભાગને કહે છે. I/૧૮૫ll ભાવાર્થ :
સદ્ગુરુ દ્રમકને કહે છે. મારા વડે અપાયેલ રત્નત્રયીને ભોગવીને તું વિશેષથી સિદ્ધભગવંત તુલ્ય થઈશ. તે સાંભળીને ગુરુના કોમળ વચનથી પ્રમુદિત થઈને દ્રમક પોતાનો આશય પ્રગટ કરે છે. અને કહે છે કે હું પાપી છું; કેમ કે સંપૂર્ણ કદન્નનો ત્યાગ કરીને ત્રણ ગુપ્તિમાં રહેવા માટે સમર્થ નથી. તેથી તે સિવાય અન્ય હું શું કરું તેનો મને આદેશ આપો. તે વખતે ગુરુ કહે છે – અમે કદન્નનો ત્યાગ કરાવવા માટે ઉપદેશ આપ્યો નથી. પરંતુ ચારિત્રના પારમાર્થિક સ્વરૂપનો બોધ થાય અને તારામાં બળસંચય થાય તો જ તને સ્વયં સર્વવિરતિ ગ્રહણ કરવાનો ઉત્સાહ થશે તે અર્થે ઉપદેશ આપેલ છે માટે તું ભય પામ નહીં. વળી, પૂર્વમાં જે દેશવિરતિ આપી તે પણ તારા હિતની ઇચ્છાથી જ અમે આપેલ છે. વળી, સર્વવિરતિ ગ્રહણ કરવાની શક્તિ ન હોય તો ગૃહસ્થઅવસ્થામાં રહીને તે દેશવિરતિનું તે રીતે સેવન કર કે જેથી સર્વવિરતિના બળનો સંચય થાય. આ રીતે કહીને ગુરુ પૂછે છે – પૂર્વમાં જે અમે સર્વવિરતિના સ્વરૂપનું વર્ણન કર્યું તે તારા વડે અવધારણ કરાયું કે નહીં ? તેના ઉત્તરરૂપે દ્રમક કહે છે મને ધનાદિમાં અતિમૂર્છા હતી. અને તેનો ત્યાગ કરાવવા તમે સર્વવિરતિનું કથન
