________________
૧
દ્વિતીય સ્તબક/શ્લોક-ઉપથી ૧૨૩ પાસસ્થાદિ સાધુઓ પણ તેને આલાપાદિ કરીને આકર્ષવા પ્રયત્ન કરે છે તેના જેવી જ સ્થૂલથી સદ્ગુરુની પ્રવૃત્તિ છે તોપણ પ્રસ્તુત જીવમાં તેવો દાક્ષિણ્ય ગુણ છે તેથી પોતાના આગ્રહને કારણે તે ઉપાશ્રયમાં આવશે તેવો નિર્ણય થવાથી સદ્ગુરુ તેને ઉપાશ્રય આવવાનો અભિગ્રહ કરાવે છે. તે અભિગ્રહ સાક્ષાત્ સમ્યજ્ઞાન રૂપ નથી તોપણ સમ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તિનું કારણ છે તેથી નેત્રમાં વિમલાલોક અંજનના ન્યાયતુલ્ય છે અને તે જીવ જ્યારે પ્રતિદિન અભિગ્રહને કારણે ઉપાશ્રયે જાય છે ત્યારે મુનિઓની નિઃસ્પૃહ પ્રવૃત્તિ જોઈને તેને કંઈક ગુણ પ્રત્યે રાગ ઉત્પન્ન થાય છે જે નાશ થયેલી ચેતના વિમલાલોક અંજનથી પ્રગટ થઈ, જેના કારણે જીવને ફરી ધર્મની જિજ્ઞાસા પ્રગટે છે અને તત્ત્વશ્રવણને અભિમુખ થઈને કંઈક બોધ કરે છે તે રોગના શમનથી થયેલ સુખ સ્વરૂપ છે.
વળી પ્રતિદિન ધર્મ સાંભળતા તે જીવના અજ્ઞાનનો વિલય કંઈક કંઈક થાય છે તે સમ્યજ્ઞાન સ્વરૂપ હોવાથી કષાયોના શમનથી યુક્ત જ્ઞાનની પરિણતિ સ્વરૂપ છે.
વળી તત્ત્વનો બોધ થવાથી ચિત્તને આફ્લાદ થાય છે તે કંઈક શમસુખના અનુભવ સ્વરૂપ છે; કેમ કે ભગવાનનું વચન યથાર્થ બોધરૂપે પરિણમન પામે તો વીતરાગતાને અભિમુખ ચિત્ત આવર્જિત થાય છે, જેના કારણે જીવને કષાયોના શમન સ્વરૂપ કંઈક સુખનો અનુભવ થાય છે, ફક્ત અલ્પ માત્રમાં હોવાથી અને પૃથક્કરણ નહીં કરેલ હોવાથી આ ઉપશમનું સુખ છે તેવું જ્ઞાન જીવોને આદ્યભૂમિકામાં સ્પષ્ટ થતું નથી, તોપણ તત્ત્વના બોધથી થતો જે આલ્લાદ છે તે મોક્ષનું પ્રબલ કારણ બને તેવું શમસુખ છે આમ છતાં શમસુખનો અનુભવ અલ્પ હોવાથી વિષયોમાં સુખ છે તેવી તત્ત્વબુદ્ધિ પણ તે દ્રમકમાં રહે છે.
વળી, કેટલાક જીવોને વ્યવહારથી અરિહંત દેવ, સુસાધુ ગુરુ અને સર્વજ્ઞપ્રણીત ધર્મ જ તત્ત્વ છે એ પ્રકારનું શ્રુતજ્ઞાન કંઈક સૂક્ષ્મ બોધપૂર્વક પ્રાપ્ત થાય છે. તેનાથી સમ્યક્દર્શન પણ કદાચ તે જીવને પ્રાપ્ત થાય છે. અને કદાચ સન્મુખભાવ પણ પ્રાપ્ત થાય તોપણ શાસ્ત્રઅધ્યયન કરીને અધિગમ સમ્યક્તની શુદ્ધિની પ્રાપ્તિ ન થઈ હોય ત્યારે વિષયોમાં સુખનો અનુભવ થાય છે તેવી બુદ્ધિ પણ તે જીવોને સંભવે છે.
