________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨ જાણીને ગુરુ તેને માર્ગમાં લાવવા માટે ભાવથી અભિમુખ જાય છે ત્યારે તત્ત્વની જિજ્ઞાસાથી તે જીવ તત્ત્વને પૂછે છે. ત્યારે ગુરુ તેને આ લોક અનાદિનો છે અને અનંત છે, જીવ અનાદિ અનંત છે. કર્મકૃત જીવનો ભવ છે અને પુણ્યપાપથી જીવને સુખ-દુઃખ મળે છે ઇત્યાદિ ઉપદેશ આપીને તેને ધર્મને આપવા રૂપ ભિક્ષાને આહ્વાન કરે છે.
વળી, આ ધર્મ જ સર્વ પ્રકારના જીવની સુખપરંપરાનું કારણ છે ઇત્યાદિ કહીને તે જીવનું ચિત્ત ધર્મ પ્રત્યે આક્ષેપવાળું કરે છે. અને ધર્મ પ્રત્યે આલિપ્ત થયેલા જીવને ધર્મનું સ્વરૂપ બતાવતાં કહે છે શક્તિ અનુસાર દાનાદિ ધર્મ કરવા જોઈએ. ત્યારપછી ભાવસાધુ કેવા હોય તેનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ કહે છે. તે નિમિત્તને પામીને જીવને વિપર્યાસબુદ્ધિ થાય છે કે આ મહાત્મા મારું ધન ક્ષેત્રમાં નિયોજન કરાવીને મને દીક્ષા આપવા ઇચ્છે છે તેનું કારણ પૂર્વના તે તે દર્શનના સાધુઓના કે પાસત્યાદિ સાધુના અનુભવને કારણે તેને સંશય થાય છે કે આ મહાત્મા પણ મને ધનની ઇચ્છાથી આ પ્રમાણે બોલાવે છે. વસ્તુતઃ નિઃસ્પૃહી મુનિઓ જીવની યોગ્યતા જાણીને તેના કલ્યાણ અર્થે યત્ન કરે છે અને જેઓ તત્ત્વજિજ્ઞાસાવાળા નથી તેવા સમૃદ્ધ જીવો પ્રત્યે પણ ઉપેક્ષા કરે છે એ પ્રકારના પરમાર્થને જોવાની નિર્મળદૃષ્ટિ પ્રગટેલી નહીં હોવાથી પ્રસ્તુત જીવને આ રીતે વિપરીત શંકા થાય છે.
વળી ધર્મના સ્વરૂપને જ્યારે ગુરુ કહે છે ત્યારે કેટલાક જીવો ગ્રંથિનો ભેદ કરીને સમ્યક્તને પામે છે. કેટલાક જીવો ગ્રંથિનો ભેદ ન કર્યો હોય તો સમ્યક્તની સન્મુખ અવસ્થાને પામે છે અને તેવા પણ જીવો કુવિકલ્પ કર્યા વગર ગુરુના વચન દ્વારા વિશેષ પ્રકારે ધર્મને સાંભળે તો તત્ત્વને અભિમુખ અભિમુખતર બને છે છતાં કેટલાક જીવોને સમ્યક્તની પ્રાપ્તિ થયેલી હોય તોપણ મિથ્યાત્વના ઉદયથી આ ગુરુ મારો ધનવ્યય કરાવીને મને દીક્ષા આપશે એવો ભય થવાથી તે ગુરુનો ત્યાગ કરે છે. તે જોઈને ગુરુને વિચાર આવે છે કે આ જીવનો આ દોષ નથી પરંતુ તેનામાં વર્તતા રાગનો આ દોષ છે. તેથી ગુરુ પોતાનાં ત્રણ ઔષધો તેને આપવાનો વિચાર કરે છે.
વળી ઉપાશ્રયમાં નહીં આવતો તે જીવ અચાનક રસ્તામાં મળે ત્યારે ઉચિત સંભાષણ કરીને ગુરુ કહે છે કેમ ઉપાશ્રય આવતો નથી ? ત્યારે સામાન્યથી
