________________
ઉર
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨ વળી તે જીવોને સદ્ગુરુ પાસેથી શાસ્ત્રઅધ્યયન કરવાને કારણે ઉપશમના સુખને જોવાની સ્પષ્ટ નિર્મળ પ્રજ્ઞા પ્રગટે છે ત્યારે વિષયોની ઇચ્છા ઉપશમરૂપ નહીં હોવાથી સુખરૂપ નથી, તેમાં કરાયેલો શ્રમ સુખરૂપ નથી પરંતુ પુણ્યના સહકારથી વિષયો પ્રાપ્ત થાય છે, ત્યારે ઇચ્છાની વિહ્વળતા કંઈક શાંત થાય છે તે જ સુખ છે માટે ઇચ્છાના શમનમાં જ પારમાર્થિક સુખ છે. વિષયોના સેવનમાં ખણજના સુખ જેવું વિકારવાળું સુખ છે તેવો સ્પષ્ટ બોધ તે જીવોને થાય છે. તેથી પ્રથમ દશામાં રહેલા સમ્યગ્દષ્ટિને પણ વિષયોમાં તત્ત્વબુદ્ધિ રહેવાની ક્વચિત્ સંભાવના રહે છે. જે સમ્યક્તમાં અતિચાર સ્વરૂપ છે; કેમ કે અતત્ત્વને તત્ત્વબુદ્ધિરૂપે જોવું તે જ સમ્યક્તને મલિન કરનાર જીવની પરિણતિ છે અને તેના કારણે જ સુસાધુઓના વિષયોમાં પણ આ મારું ધન માંગશે એવી શંકા થાય છે તેથી તેઓના પરિચયથી તે જીવો દૂર રહે છે.
વળી, કોઈક રીતે ઉપાશ્રયે આવવાથી સમ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે તોપણ અપુનબંધકદશામાં રહેલા જીવોને તત્ત્વની પારમાર્થિક પ્રીતિ થતી નથી, તેથી ગુરુ તેવા જીવોને તત્ત્વની પ્રીતિ થાય તે રીતે સૂક્ષ્મ પદાર્થો બતાવે છે, છતાં તત્ત્વની પ્રીતિનાં પ્રતિબંધક કર્મો બળવાન હોવાને કારણે કેટલાક જીવો તત્ત્વપ્રીતિકર પાણી પીવા ઇચ્છતા નથી. અર્થાત્ તત્ત્વ પર પ્રીતિ ઉત્પન્ન થાય તે રીતે દઢ પ્રણિધાનપૂર્વક ગુરુના વચનને શ્રવણ કરતા નથી. છતાં તેવા જીવોનું બલાત્કારથી પણ હિત કરવું જોઈએ તેવો વિચાર કરીને તત્ત્વપ્રીતિકર પાણી પીવા માટે ગુરુ તેવા જીવોને નિમંત્રણ કરે છે.
વળી તેવા જીવોને તેમની બુદ્ધિ અનુસાર સમ્યગ્દર્શન કઈ રીતે સુખની પરંપરાનું પ્રબલ કારણ છે તેનું વિસ્તારથી વર્ણન કરે છે, જેથી તે જીવોને સમ્યગ્દર્શન પ્રત્યે પ્રીતિ ઉત્પન્ન થાય. આમ છતાં તુચ્છ અભિપ્રાયને વશથી કેટલાક જીવોને વિચાર આવે છે કે સંસારના ભોગોમાં દૃષ્ટ સુખો છે અને પરલોકનાં સુખો અને ઉપશમનું સુખ સાક્ષાત્ દેખાતાં નથી, તેથી દૃષ્ટ સુખનો ત્યાગ કરીને અદૃષ્ટ સુખ અર્થે પ્રયત્ન કરવાથી શું ? તેવી બુદ્ધિ થવાથી સમ્યક્તને અભિમુખ તે જીવોને પરિણામ થતો નથી અર્થાત્ મુનિભાવ જ પારમાર્થિક સુખરૂપ છે, સંસારનું તમામ સુખ વિકારોથી યુક્ત હોવાથી અસાર છે. વળી, પરલોકમાં પણ સુખની પરંપરા મુનિભાવના સેવનથી જ થાય છે.
