________________
૪૬
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨ સ્વરૂપ સાંભળીને કોઈ રીતે સમ્યક્તને પામેલ પણ જીવ વિચારે છે કે કેટલાક અન્ય દર્શનવાળા અથવા પાસત્યાદિ સાધુઓ ધનનો વ્યય કરવાનું કહે છે તેમ આ મહાત્મા પણ પરમાર્થથી નિઃસ્પૃહ હોવા છતાં ધનાદિને ગ્રહણ કરવાના આશયથી ઉપદેશ આપે છે તે પ્રકારના સ્વકલ્પિત વિકલ્પો થાય છે ત્યારે સમ્યક્તને પામેલા જીવને પણ મિથ્યાત્વના પુજનો ઉદય થાય છે; કેમ કે વસ્તુને યથાર્થ જોવાને બદલે સ્વકલ્પનાથી નિસ્પૃહી મુનિમાં પણ સસ્પૃહપણાની કલ્પના કરીને તેમના સંગના વર્જનનો પરિણામ થાય છે. હવા શ્લોક -
आदत्स्वेति वदन्ती, जानीते नैष गुरुदयाकन्याम् ।
तदसंभाव्यं दृष्ट्वा, दध्यौ च महानसनियुक्तः ।।१२।। શ્લોકાર્ચ -
ગ્રહણ કર=પરમાન્ન ગ્રહણ કર, એ પ્રમાણે કહેતી ગુરુની દયારૂપ કન્યાને આ જીવ જાણતો નથી. અસંભાવ્ય એવા તેને જોઈને=તત્વનો અથ પણ ચારિત્રના સ્વરૂપને સાંભળીને તેને અભિમુખ આવર્જિત થવાને બદલે ગુરુના વિષયમાં કુવિકલ્પ થવાથી ન સંભવે તેવી તે દ્રમકની ચેષ્ટાને જોઈને, મહાનસ નિયુક્ત એવા આચાર્યે વિચાર્યું. શા. શ્લોક :
नास्याः खलु भिक्षाया, योग्योऽयमभद्रकप्रकृतिभावात् ।
यद्वाऽस्य नैष दोषो, दोषोऽयं रोगजालस्य ।।१३।। શ્લોકાર્ચ -
ખરેખર આ ભિક્ષાને યોગ્ય આ=દ્રમક નથી; કેમ કે અભદ્રકપ્રકૃતિનો ભાવ છે. અથવા આનો આ દોષ નથી. આ દોષ રોગજાલનો છે.
આ જીવ ધર્મને સાંભળવાને અભિમુખ થયો છે એ પ્રકારના ભાવોને જોઈને ગુરુએ તેની આગળ દાન, શીલાદિ રૂપ ધર્મનું સ્વરૂપ અને ચારિત્ર ધર્મનું સ્વરૂપ બતાવ્યું. તે વખતે તે ચારિત્રના સ્વરૂપને સાંભળીને તે જીવને પ્રીતિ થવાને બદલે ગુરુ વિષયક કુશંકા થઈ, તેથી કાષ્ઠના ખીલાની જેમ તત્ત્વને સાંભળવાને
