Sarth Mahabharat Subhashitani

Author(s): Vishnu Vinayak Paranjape, Chintaman M Paranjape
Publisher: Keshav Bhikhaji Dhavle

Page 12

सार्थश्रीमहाभारतसुभाषितानि
www.
४ अगोप्तारश्च राजानो बलिषड्भागतस्कराः ।
समर्थाश्चाप्यदातारस्ते बै निरयगामिनः ॥१३।२३।८० प्रजेचे रक्षण न करता तिच्यापासून उत्पन्नाचा सहावा हिस्सा कर मात्र घेणारे राजे व सामर्थ्य असून दान न करणारे खचित नरकास जातात. ५ अग्निस्तेजो महल्लोके गूढस्तिष्ठति दारुषु ।
न चोपयुङ्क्ते तदारु यावन्नोद्दीप्यते परैः ॥ ५॥३७६० पृथ्वीवरील अग्निरूप प्रचंड तेज लाकडांचे ठिकाणी गुप्तरूपानें वसत असते, पण जोपर्यंत ते दुसऱ्यांनी [ घर्षणादिकांच्या योगानें ] चेतविलेले नसतें तोपर्यंत ते लाकूड त्याचा उपयोग करीत नाही. ( काही पुरुषांचे अंगीं लोकोत्तर शौर्यादिगुण असतात पण जोपर्यंत त्यांस दुसऱ्यांकडून अत्यंत त्रास पोंचला नाही किंवा प्रोत्साहन मिळाले नाही तोपर्यंत ते व्यक्त होत नाहीत.) । ६ अग्नी प्रास्तं तु पुरुष कर्मान्वेति स्वयं कृतम् ।
तस्मात्तु पुरुषो यत्नाद्धर्म संचिनुयाच्छनैः ॥ ५।४०११८ [ मरणोत्तर ] अग्नीत टाकून दिलेल्या मनुष्याबरोबर त्याने केलेले [ बरे वाईट ] कर्म तेवढे येत असते. यासाठीच मनुष्याने हळूहळू पण यत्नपूर्वक धर्माचा ( पुण्याचा) संचय केला पाहिजे. ७ अग्न्याधानेन यज्ञेन काषायेण जटाजिनः।।
लोकान्विश्वासयित्वैव ततो लुम्पेद्यथा वृकः ॥ १।१४०।१९ अग्निहोत्र ठेवून, यज्ञ करून, भगवी वस्त्रे परिधान करून, जटा वाढवून, मृगाजिन पांघरून, आधी लोकांचा विश्वास संपादन करावा; आणि मग लांडग्याप्रमाणे झडप घालून त्यांचा नाश करावा. ८ अङ्कुशं शौचमित्याहुरथानामुपधारणे।
आनाम्य फलितां शाखां पकं पकं प्रशातयेत् ॥१११४०२० फळांनी भरलेली झाडाची खांदी [ आकडीनें ] वाकवून तिच्यावरील पिकलेली उत्तम फळे तोडून घ्यावी, त्याप्रमाणे इच्छित वस्तू प्राप्त करून घेण्याच्या कामी धर्माच्या बाह्य अवडंबराचा अंकुशासारखा उपयोग होतो.