________________
સમ્યગ્ગદર્શન
અર્થ - આ તના ભાવની (પિતાના સહજ ) સ્વભાવથી કે (તીર્થકર ગુર્નાદિના) ઉપદેશથી ભાવપૂર્વક શ્રદ્ધા કરવી તેને “સમકિત” અર્થાત્ “સમ્યગૂ દશન” કહ્યું છે. (૧૫).
ઉપરોક્ત નવ તત્ત્વમાં “જીવ” અને “અજીવ” એ બે પરમાર્થ તત્વ છે. તેમાંયે વિશેષે કરીને “જીવ તત્વની જ મુખ્યતા છે. અજીવ ( જડ) તત્ત્વ તે તેને પ્રતિપક્ષ છે. અર્થાત્ જડ પદાર્થના – અજીવના જે લક્ષણ છે. સડી જવું, ગળી જવું, નાશ પામવું વગેરે લક્ષણે “જીવ” તત્ત્વમાં કદાપિ કાળે હોતા નથી. જીવ – આત્મા તે અજર, અમર, અવિનાશી, એવું અનાદિ અનંત પ્રવ તત્ત્વ છે, તેથી તેની મુખ્યતા છે, છતાં જીવનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજવા માટે પણ તેના પ્રતિપક્ષ “અજીવ’નું સ્વરૂપ પણ સમજવું જોઈએ એટલે “અજીવને પણ પરમાર્થ તત્ત્વમાં લીધું. પુથી મોક્ષ સુધીના બાકીના સાતે ત તે જીવે કરેલા પરિણામ અનુસાર પ્રાપ્ત થતી પર્યા છે. એટલે કે અવસ્થાઓ છે.
શ્રી તસ્વાર્થ સૂત્રમાં પહેલા અધ્યયનના બીજા સૂત્રમાં શ્રી ઉમાસ્વાતિજીએ પણ ભગવાનની આ વાત ગ્રહણ કરીને કહ્યું :
તત્વાર્થ શ્રદ્ધાન સમ્યગદર્શનમ ૨
તત્વના અર્થની એટલે કે તત્વના પરમાર્થ સ્વરૂપની શ્રદ્ધા કરવી તે “સમ્યગદર્શન” છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
