________________
૧૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
જાન્યુઆરી ૨૦૧૧
શ્રી સ્નાત્ર પૂજાનાં રહસ્યો.
pપ. પૂ. આચાર્ય શ્રી વાત્સલ્યદીપ' સૂરીશ્વરજી મ. [મુંબઈના પ્રાર્થના સમાજ ચંદ્રપ્રભુ જિન મંદિરમાં વર્ષ ૨૦૬ ૬ માં પૂ. આચાર્યશ્રીએ ચાતુર્માસની સ્થિરતા દરમિયાન ઉપરના વિષય ઉપર ૨ ૫ પ્રવચનો આપ્યાં હતાં. આ પ્રવચનો સ્થાનિક કેબલ ઉપર પ્રસારિત થયા હતા, અને જિજ્ઞાસુઓની પ્રશંસા પામ્યાં હતાં. ધર્મક્રિયા સાથે એ ક્રિયાનો અર્થ અને એમાં રહેલાં ગર્ભિત રહસ્યોનું જ્ઞાન ભક્તિ કરનારને થાય તો એ ભક્તિમાં અનેરા ભાવ અને પ્રાણ સ્થાન પામે. પૂજ્યશ્રી પોતાની સરળ વાણીમાં આ રહસ્યોનું ઉદ્ઘાટન કરે છે જે હૃદયસ્પર્શી છે. ‘પ્રબુદ્ધજીવન’ના જિજ્ઞાસુ વાચકને હવે પછી દર અંકે પૂજ્યશ્રીના બે પ્રવચનો અહીં પ્રાપ્ત થશે.]
ભગવાનના ચરણમાં કમળ ધરશો, પછી પ્રભુ તમને શું આપશે?' જૈન ધર્મ આત્માનો ધર્મ છે. જૈન ધર્મ પારસમણિ સમાન છે. જૈન ચલ્લણા રાણી અને ધનાશેઠે આકાશ તરફ હાથ જોડીને કહ્યું ધર્મનો સ્પર્શ જે આત્માને થાય છે તે પરમાત્મા બની જાય છે. કે, “પ્રભુ અમને સંસારસાગર તરી જવાના આશીર્વાદ આપશે !”
આજકાલ આપણે પંડિત વીરવિજયજી મહારાજ રચિત “તો પછી એ આશીર્વાદ હું જ પ્રાપ્ત કેમ ન કરું?' મહામંગલકારી સ્નાત્રપૂજાનો સ્વાધ્યાય કરીએ છીએ. પૂજાની રચના -એમ કહેતો સુદાસ પ્રભુના ચરણકમળમાં શતદલ કમળ મૂકવા કરતાં પૂર્વે આ મહાન કવિએ પોતાની ધર્મ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા દૃઢ કરી દોડ્યો અને પ્રભુના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કર્યા. છે, અને પોતાનું અધ્યયન શ્રેષ્ઠ બનાવ્યું છે. આ પૂજાસંગ્રહની ભગવાનના ચરણમાં નતમસ્તક જવાનું છે. ભગવાનનું શરણ રચના અનેક મહાપુરુષોની કૃપાથી થઈ છે. પૂજાસંગ્રહ સૌના હિત જીવનમાં સુખ આપે છે, કર્મનો ક્ષય આપે છે, પરમ પદની નજીક માટે છે, સૌના કલ્યાણ માટે છે, સૌના ભલા માટે છે. લઈ જાય છે. સ્નાત્રપૂજા પ્રભુની પાસે લઈ જતું ભાવમધુર ગીત
સ્નાત્રપૂજામાં ભગવાન જિનેશ્વર દેવના જન્મકલ્યાણકનું પવિત્ર છે. એમ સમજી લો કે સ્નાત્રપૂજા એટલે ભક્તિરસનું દિવ્યસંગીત વર્ણન છે. આ વર્ણન જે કરે છે, આ વર્ણન જે સાંભળે છે તે સૌનું છે, સંસ્કાર શીખવતી પાઠશાળા છે. સ્નાત્રપૂજાનું માત્ર સમૂહમાં કલ્યાણ થાય છે.
ગાન કરી જવાનું નથી, પરંતુ પ્રત્યેક શબ્દમાંથી અનંત ઉપકારી આજથી ૨૫૦૦ વર્ષ પહેલાંની વાત છે. શ્રેણિક મહારાજાના પરમાત્માના જીવનનો પરિચય પામવાની કોશિશ કરવાની છે. બગીચામાં શતદલ કમળ ખીલ્યું છે. મોસમ વિના ખીલેલું શતદલ
(૨) કમળ જોઈને સુદાસ માળી ખૂબ આનંદ પામે છે. આવું સુંદર શતદલ જ્યાં સુધી હૃદયમાં કંઈ હલચલ ન થાય ત્યાં સુધી કંઈ ન વળે. કમળ જોઈને માલણ સુદાસને કહે છે કે આ કમળ શ્રેણિક રાજાના કોઈ પ્રેરણા જરૂર કરે પણ સન્માર્ગે ચાલવું તો આપણે પડે. કોઈની ચરણકમળમાં મૂકો તો તમને થોડાંક સોનૈયા ભેટમાં મળશે અને પ્રેરણા પામીને ભક્તિ કરવા લાગ્યા અને ત્યાં જ અટકી ગયા. સન્માર્ગે આપણને ખૂબ કામ આવશે.
ચાલે અને ભક્તિ કરે તેને પરમાત્માની કૃપા મળે. તમે ભક્તિ કરો સુદાસ ઉત્સાહમાં આવી ગયો. તે કમળ લઈને દોડ્યો. એ સમયે છો પણ સન્માર્ગે ચાલો છો એવું નક્કી નથી. શ્રદ્ધાનો દીપક હૃદયમાં રાજગૃહીના શ્રેષ્ઠી ધનાશેઠ સામે મળ્યા. તેમણે કમળ જોઈને સુદાસને પ્રગટાવવો જોઈએ. કહ્યું કે, તું તારું કમળ મને આપ, હું તને સો સોનૈયા આપીશ.
જ્યારે સૂર્ય આથમવાની તૈયારી હતી ત્યારે સૂર્યએ સૌને પૂછયું તે જ સમયે બાજુમાંથી રથ પસાર થયો. તેમાં મહારાણી કે, મારા ગયા પછી અજવાળું ફેલાવશે કોણ? ત્યારે એક નાનકડા ચેલુણાદેવી બેઠા હતા. તેમણે સુદાસના હાથમાં કમળ જોયું અને દીપકે કહ્યું કે, હે પ્રભુ, એ કામ હું કરીશ. કહ્યું કે, સુદાસ, કમળ મને આપ. હું તને હજાર સોનૈયા આપીશ. હૃદયમાં શ્રદ્ધાનો દીપક પ્રગટ થાય ત્યારે આમ બને.
ધન્નાશેઠે દસ હજાર સોનૈયા આપવાની તૈયારી બતાવી, તો એક ઊંચી ઈમારતના ૧૧૭મા માળે રહેતો પિતા પોતાના ચલ્લણા રાણીએ એક લાખ સોનૈયા આપશે તેમ કહ્યું. બાળકને લઈને બાલ્કનીમાં જાય છે. છ મહિનાના પોતાના દીકરાને
સુદાસ માળી વિમાસણમાં પડ્યો. એને થયું કે આ લોકો એક હાથમાં ઉછાળીને રમાડે છે. બાળક ખિલખિલાટ હસે છે. તેને કમળ માટે આટલા બધા સોનેયા શા માટે આપે છે? તેણે આ પ્રશ્ન બિલકુલ ડર નથી. તેને પિતા પર શ્રદ્ધા છે. એ બાળક જાણે છે કે ચલ્લણા રાણી અને ધનાશેઠને કર્યો. ત્યારે ચલણા રાણીએ કહ્યું મારો પિતા મને પડવા નહીં દે. કે, અમે આ કમળ આજે જ રાજગૃહીમાં પધારેલા શ્રમણ ભગવાન છ મહિનાના બાળને જે શ્રદ્ધા છે પિતા પર, મહાવીરના ચરણોમાં મૂકીશું.
એ જ શ્રદ્ધા હે માનવ, રાખ તું પરમપિતા પર ! “ઓહ!' સુદાસની વિમાસણ વધી ગઈ. તેણે પૂછ્યું કે, “તમે તમે તમારા હૃદયમાં શ્રદ્ધાનો દીપક પ્રગટાવ્યો કે નહીં તે સ્વયંને
