________________
ભાવનાબાધ
૧૫
ઋતુ ઋતુના કામભોગ, જળ સંબંધીના કામèાગ, તેમજ મનેહારિણી સ્ત્રીઓના મુખવચનનું મધુરું શ્રવણ છતાં એ સઘળાંના ત્યાગ કરીને મુનિત્વમાં તમે મહા ઉદ્યમ કરો છે એનું શું કારણ? તે મને અનુગ્રહથી કહેા.”
રાજાનાં વચનના આવા અર્થ સાંભળીને મુનિએ કહ્યું, હું અનાથ હતા. હે મહારાજા! મને અપૂર્વ વસ્તુને પ્રાસ કરાવનાર તથા યોગક્ષેમના કરનાર, મારા પર અનુકંપા આણનાર, કરુણાથી કરીને પરમસુખના દેનાર, સુન્—મિત્ર લેશમાત્ર પણ કોઇ ન થયેા. એ કારણુ અનાથીપણાનું હતું.”
શ્રેણિક, મુનિનાં ભાષણથી સ્મિત હસી પડ્યો. “અરે ! તમારે મહા રિદ્ધિવંતને નાથ કેમ ન હેાય? લેા, કાઈ નાથ નથી તેા હું થઉં છું. હું ભયત્રાણુ ! તમે ભાગ ભગવા. હું સંયતિ ! મિત્ર! જ્ઞાતિએ કરી દુર્લભ એવા તમાશ મનુષ્યભવ સુલભ કરી !'’
અનાથીએ કહ્યું, “પરંતુ અરે શ્રેણિક, મગધદેશના રાજા ! તું પાતે અનાથ છે તે મારા નાથ શું થઈશ ? નિર્ધન તે ધનાઢ્ય કયાંથી બનાવે ? અબુધ તે બુદ્ધિદાન કયાંથી આપે ? અજ્ઞ તે વિદ્વત્તા કયાંથી દે? વંધ્યા તે સંતાન કયાંથી આપે ? જ્યારે તું પોતે અનાથ છે, ત્યારે મારા નાથ કયાંથી થઈશ ?’’ મુનિનાં વચનથી રાજા અતિ આકુળ અને અતિ વિસ્મિત થયા. કોઈ કાળે જે વચનનું શ્રવણ થયું નથી એવાં વચનનું યતિમુખપ્રતિથી શ્રવણું થયું એથી તે શંકાગ્રસ્ત થયેા. “હું અનેક પ્રકારના અશ્વના ભાગી છું, અનેક પ્રકારના મદોન્મત્ત હાથીઓના ધણી છું, અનેક પ્રકારની સેના મને આધીન છે;
