________________
મોક્ષમાળા
૧૬૯
શક્યા એ જ એમની સર્વજ્ઞતાની ખામી જણાઈ આવે છે. સદેવતત્વમાં કહેલાં અષ્ટાદશ દૂષણોથી એ ધર્મમત
સ્થાપકે રહિત નહોતા એમ એઓનાં ગૂંથેલાં ચરિત્રો પરથી પણ તત્વની દ્રષ્ટિએ દેખાય છે. કેટલાક મતેમાં હિંસા, અબ્રહાચર્ય ઈ0 અપવિત્ર વિષયને બોધ છે તે તે સહજમાં અપૂર્ણ અને સરાગીનાં સ્થાપેલાં જોવામાં આવે છે. કેઈએ એમાં સર્વવ્યાપક મેક્ષ, કેઈએ કંઈ નહીં એ રૂપ મેક્ષ, કેઈએ સાકાર મેક્ષ અને કેઈએ • અમુક કાળ સુધી રહી પતિત થવું એ રૂપે મોક્ષ માન્ય છે, પણ એમાંથી કઈ વાત તેઓની સપ્રમાણુ થઈ શકતી નથી.
એએના અપૂર્ણ વિચારનું ખંડન યથાર્થ જેવા જેવું છે અને તે નિગ્રંથ આચાર્યોનાં ગૂંથેલાં શાસ્ત્રોથી મળી શકશે.
વેદ સિવાયના બીજા મતેના પ્રવર્તકો, એમના ચરિત્રો, વિચારે ઈત્યાદિક વાંચવાથી અપૂર્ણ છે એમ જણાઈ આવે છે. વેદે, પ્રવર્તક ભિન્ન ભિન્ન કરી નાંખી બેધડકતાથી વાત મર્મમાં નાંખી ગંભીર 3ળ પણ કર્યો છે. છતાં એમના પુષ્કળ મતે વાંચવાથી એ પણ અપૂર્ણ અને એકાંતિક જણાઈ આવશે.
જે પૂર્ણ દર્શન વિષે અત્રે કહેવાનું છે તે જૈન એટલે નીરાગીના સ્થાપન કરેલા દર્શન વિષે છે. એના બેધદાતા
દિ. આ૦ પાઠા – ૧ “એના વિચારોનું અપૂર્ણપણું નિસ્પૃહ તત્વવેત્તાઓએ દર્શાવ્યું છે તે યથાસ્થિત જાણવું યોગ્ય છે. ૨ “વર્તમાનમાં જે વેદે છે તે ઘણું પ્રાચીન ગ્રન્થ છે તેથી તે મતનું પ્રાચીનપણું છે. પરંતુ તે પણ હિંસાએ કરીને દૂષિત હેવાથી અપૂર્ણ છે, તેમજ સરાગીનાં વાક્ય છે એમ સ્પષ્ટ જણાય છે.”
