________________
*
ક્ષમાળા
જેટલી કમાઈ થઈ. પછી શેઠ પાસેથી રાજીખુશીથી આજ્ઞા લઈ મેં કેટલેક માલ ખરીદી દ્વારિકા ભણું આવવાનું કર્યું.
ડે કાળે ત્યાં આવી પહોંચે ત્યારે બહુ લેક સન્માન આપવા અને સામા આવ્યા હતા. હું મારાં કુટુંબીઓને આનંદભાવથી જઈ મળે. તેઓ મારા ભાગ્યની પ્રશંસા કરવા લાગ્યાં. જાવેથી લીધેલા માલે મને એકના પાંચ કરાવ્યા. પંડિતજી! ત્યાં કેટલાક પ્રકારથી મારે પાપ કરવાં પડ્યાં હતા, પૂરું ખાવા પણ હું પામ્યું નહોતે; પરંતુ એક વાર લકમી સાથે કરવાને જે પ્રતિજ્ઞાભાવ કર્યો હતે તે પ્રારબ્ધગથી પજો. જે દુઃખદાયક સ્થિતિમાં હું હતું તે દુઃખમાં શું ખામી હતી? સ્ત્રી, પુત્ર એ તે જાણે નહોતાં - જ; માબાપ આગળથી પરલેક પામ્યાં હતાં. કુટુંબીઓના વિયેગવડે અને વિના દમડીએ જાવે જે વખતે હું ગમે તે વખતની સ્થિતિ અજ્ઞાનદ્રષ્ટિથી આંખમાં આંસુ આણી દે તેવી છે, આ વખતે પણ ધર્મમાં લક્ષ રાખ્યું હતું. દિવસને અમુક ભાગ તેમાં રક્ત હતું, તે લક્ષ્મી કે એવી લાલચે નહીં, પરંતુ સંસારદુઃખથી એ તારનાર સાધન છે એમ ગણીને, તને ભય ક્ષણ પણ દૂર નથી, માટે એ કર્તવ્ય જેમ બને તેમ કરી લેવું, એ મારી મુખ્ય નીતિ હતી. દુરાચારથી કંઈ સુખ નથી; મનની તૃપ્તિ નથી; અને આત્માની મલિનતા છે. એ તત્ત્વ ભણી મેં મારું લક્ષ દેરેલું હતું.
શિક્ષાપાઠ ૬૪. સુખ વિષે વિચાર–ભાગ ૪
- અહીં આવ્યા પછી હું સારા ઠેકાણાની કન્યા પામ્યું. તે પણ સુલક્ષણી અને મર્યાદશીલ નીવડી, એ વડે કરીને મારે
