________________
માક્ષમાળા
૨૧૭
પહેલી શંકા. જે ઉત્પત્તિ, વિન્નતા અને ધ્રુવતા નથી તેા જીવ કયા પ્રમાણથી સિદ્ધ કરશેા ? એ ખીજી શંકા. વિન્નતા અને ધ્રુવતાને પરસ્પર વિરોધાભાસ એ ત્રીજી શંકા. જીવ કેવળ ધ્રુવ છે તે ઉત્પત્તિમાં હા કહી એ અસત્ય અને ચેાથે વિરાધ. ઉત્પન્ન યુક્ત જીવના ધ્રુવ ભાવ કહા તે ઉત્પન્ન કાણે કર્યાં ? એ પાંચમે વિધિ. અનાદિપણું જતું રહે છે એ છઠ્ઠી શંકા. કેવળ ધ્રુવ વિશ્ર્વરૂપે છે એમ કહેાતા ચાર્વાકમિશ્ર વચન થયું એ સાતમે દોષ. ઉત્પત્તિ અને વિશ્વરૂપ કહેશે તે કેવળ ચાર્વાકના સિદ્ધાંત એ આઠમે દોષ. ઉત્પત્તિની ના, વિન્નતાની ના અને ધ્રુવતાની ના કહી પાછી ત્રણેની હા કહી એના પુનઃરૂપે છ દોષ. એટલે સરવાળે ચૌદ દોષ. કેવળ ધ્રુવતા જતાં તીર્થંકરનાં વચન ત્રુટી જાય એ પંદરમા દોષ. ઉત્પત્તિ ધ્રુવતા લેતાં કર્તાની સિદ્ધિ થતાં સર્વજ્ઞ વચન ત્રુટી જાય એ સેાળમા દોષ. ઉત્પત્તિ વિશ્ર્વરૂપે પાપપુણ્યાદિકના અભાવ એટલે ધર્માધર્મ સઘળું ગયું. એ સત્તરમા દોષ. ઉત્પત્તિ વિશ્વ અને સામાન્ય સ્થિતિથી (કેવળ અચળ નહીં) ત્રિગુણાત્મક માયા સિદ્ધ થાય એ અઢારમે દેષ.
શિક્ષાપાઠ ૮૯. તત્ત્વાવખાધ—ભાગ ૮
એટલા દ્વેષ એ કથના સિદ્ધ ન થતાં આવે છે. એક જૈનમુનિએ મને અને મારા મિત્રમંડળને એમ કહ્યું હતું કે જૈન સમભંગી નય અપૂર્વ છે, અને એથી સર્વ પદાર્થ સિદ્ધ થાય છે. નાસ્તિ, અસ્તિના એમાં અગમ્ય ભેદ રહ્યા છે. આ
