________________
૨૩૨
સાક્ષમાળા
તારવા માટે તત્ત્વજ્ઞાનના પ્રકાશ કરે તથા સત્શીલને સેવા. એ પ્રાપ્ત કરવા જે જે માર્ગ દર્શાવ્યા તે તે માર્ગ મનેાનિગ્રહતાને આધીન છે. મનેાનિગ્રહતા થવા લક્ષની બહોળતા કરવી યથાચિત છે. એ બહોળતામાં વિન્નરૂપ નીચેના દાષ છેઃ --
૧. આળસ
૨. અનિયમિત ઊંઘ
3. વિશેષ આહાર
૪. ઉન્માદ પ્રકૃતિ ૫. માયાપ્રપંચ ૬. અનિયમિત કામ
૭. અકરણીય વિલાસ
૮. માત
૯. મર્યાદા ઉપરાંત કામ
૧૦. આપવડાઈ
૧૧. તુચ્છ વસ્તુથી આનંદે ૧૨. રસગારવલુબ્ધતા ૧૩. અતિભાગ
૧૪. પારકું અનિષ્ટ ઈચ્છવું ૧૫. કારણ વિનાનું રળવું ૧૬. આઝાના સ્નેહ ૧૭. અયેાગ્ય સ્થળે જવું ૧૮. એક ઉત્તમ નિયમ સાધ્ય ન કરવા
આ
અષ્ટાદશ પાપસ્થાનક ત્યાં સુધી ક્ષય થવાનાં નથી કે જ્યાં સુધી આ અષ્ટાદેશ વિજ્ઞથી મનના સંબંધ છે. અષ્ટાદશ દોષ જવાથી મનેાનિગ્રહતા અને ધારેલી સિદ્ધિ થઈ શકે છે. એ દોષ જ્યાં સુધી મનથી નિકટતા ધરાવે છે ત્યાં સુધી કોઈ પણ મનુષ્ય આત્મસાર્થક કરવાના નથી. અતિભાગને સ્થળે સામાન્ય ભાગ નહીં, પણુ કેવળ ભાગત્યાગવત જેણે ધર્યું છે, તેમજ એ એક દોષનું મૂળ જેના હૃદયમાં નથી તે સત્પુરુષ મહદ્ભાગી છે.
......
