________________
મોક્ષમાળા
૧૯૫
નિદ્રા પ્રત્યેક માનવીને પ્રિય છે, પણ તેમાં તેઓ કંઈ જાણું કે દેખી શક્તા નથી; અને જાણવામાં આવે તે માત્ર સ્વોપાધિનું મિથ્યાપણું આવે; જેની કંઈ અસર પણ થાય. એ સ્વમા વગરની નિદ્રા જેમાં સૂક્ષ્મ સ્થૂલ સર્વ જાણી અને દેખી શકાય; અને નિરુપાધિથી શાંત ઊંઘ લઈ શકાય તે તેનું તે વર્ણન શું કરી શકે? એને ઉપમા પણ શી આપે? આ તે સ્થૂળ દૃષ્ટાંત છેપણ બાલ, અવિવેકી એ પરથી કંઈ વિચાર કરી શકે એ માટે કહ્યું છે.
ભીલનું દ્રષ્ટાંત, સમજાવવા રૂપે ભાષાભેદે ફેરફારથી તમને કહી બતાવ્યું.
શિક્ષાપાઠ ૭૪. ધર્મધ્યાન-ભાગ ૧
ભગવાને ચાર પ્રકારનાં ધ્યાન કહ્યાં છે. આર્ત, રૌદ્ર, ધર્મ અને શુક્લ. પહેલાં બે ધ્યાન ત્યાગવાયેગ્ય છે. પાછળનાં બે ધ્યાન આત્મસાર્થકરૂપ છે. શ્રુતજ્ઞાનના ભેદ જાણવા માટે, શાસ્ત્રવિચારમાં કુશળ થવા માટે, નિગ્રંથપ્રવચનનું તત્વ પામવા માટે, સત્પરુષોએ સેવવા યેગ્ય, વિચારવા યોગ્ય અને ગ્રહણ કરવા ગ્ય ધર્મધ્યાનના મુખ્ય સેળ ભેદ છે. પહેલા ચાર ભેદ કહું છું. ૨. બાળવિકાર (આજ્ઞાવિચય), ૨. આવાચવિષય (અપાયરિચય), રૂ. વિવાનિચ (વિપાકવિચય), ૪. સંડાવિનય (સંસ્થાનવિચય). ૧. આજ્ઞાવિચય–આજ્ઞા એટલે સર્વજ્ઞ ભગવંતે ધર્મતત્વ સંબંધી જે જે કહ્યું છે તે તે સત્ય છે, એમાં શંકા કરવા જેવું નથી, કાળની હીનતાથી, ઉત્તમ જ્ઞાનના વિચ્છેદ જવાથી, બુદ્ધિની
