________________
મોક્ષમાળા
૧૧૫
શિક્ષાપાઠ ૨૮. રાત્રિભોજન
અહિંસાદિક પંચ મહાવ્રત જેવું ભગવાને રાત્રિભૂજનત્યાગવત કહ્યું છે. રાત્રિમાં જે ચાર પ્રકારના આહાર છે તે અભક્ષરૂપ છે. જે જાતિને આહારને રંગ હોય છે, તે જાતિના તમસ્કાય નામના જીવ તે આહારમાં ઉત્પન્ન થાય છે. રાત્રિભેજનમાં એ સિવાય પણ અનેક દોષ રહ્યા છે. રાત્રે જમનારને રઈને માટે અગ્નિ સળગાવવી પડે છે, ત્યારે સમીપની ભીંત પર રહેલાં નિરપરાધી સૂક્ષ્મ જંતુઓ નાશ પામે છે. ઈધનને માટે આણેલાં કાષ્ઠાદિકમાં રહેલાં જંતુઓ રાત્રિએ નહીં દેખાવાથી નાશ પામે છે, તેમજ સર્પના ઝેરને, કરોળિયાની લાળને અને મચ્છરાદિક સૂક્ષ્મ જંતુને પણ ભય રહે છે. વખતે એ કુટુંબાદિકને ભયંકર રોગનું કારણ પણ થઈ પડે છે.
રાત્રિભેજનને પુરાણદિક મતમાં પણ સામાન્ય આચારને ખાતર ત્યાગ કર્યો છે, છતાં તેમાં પરંપરાની રૂઢિથી કરીને રાત્રિભેજન પિસી ગયું છે, પણ એ નિષેધક તે છે જ.
શરીરની અંદર બે પ્રકારનાં કમળ છે તે. સૂર્યના અસ્તથી સંકેચ પામી જાય છે, એથી કરીને રાત્રિભેજનમાં સૂક્ષ્મ જીવભક્ષણરૂપ અહિત થાય છે, જે મહારોગનું કારણ છે એ કેટલેક સ્થળે આયુર્વેદને પણ મત છે.
સત્પષે તે દિવસ બે ઘડી રહે ત્યારે વાળુ કરે, અને બે ઘડી દિવસ ચઢયા પહેલાં ગમે તે જાતને આહાર કરે નહીં. રાત્રિભેજનને માટે વિશેષ વિચાર
