________________
૧૫૬
સાક્ષમાળા
તેથી વિશેષ ભૂડના પાતાની ભૂડણી પ્રત્યે પ્રેમ રહ્યો છે. ચક્રવર્તી ભાગથી જેટલેા રસ લે છે, તેટલા જ રસ ભૂંડ પણ માની બેઠું છે. ચક્રવર્તીની જેટલી વૈભવની મહાળતા છે, તેટલી જ ઉપાધિ છે. ભૂંડને એના વૈભવના પ્રમાણમાં છે. બન્ને જન્મ્યાં છે અને બન્ને મરવાનાં છે. આમ અતિ સૂક્ષ્મ વિચારે ક્ષણિકતાથી, રાગથી, જરાથી ખન્ને ગ્રાહિત છે. દ્રવ્ય ચક્રવર્તી સમર્થ છે. મહાપુણ્યશાળી છે. શતાવેદની ભાગવે છે, અને ભૂડ બિચારું અશાતાવેદની ભોગવી રહ્યું છે. ખન્નેને અશાતાશાતા પણ છે; પરંતુ ચક્રવર્તી મહા સમર્થ છે. પણ જો એ જીવનપર્યંત 'માહાંધ રહ્યો તે સઘળી ખાજી હારી જવા જેવું કરે છે. ભૂખૂડને પણ તેમ જ છે. ચક્રવર્તી શ્લાધાપુરુષ હોવાથી ભૂંડથી એ રૂપે એની તુલના જ નથી; પરંતુ આ સ્વરૂપે છે. ભેગ ભાગવવામાં પણ મન્ને તુચ્છ છે; ખન્નેનાં શરીર પરુ માંસાદિકનાં છે. સંસારની આ ઉત્તમાત્તમ પદ્મવી આવી રહી ત્યાં આવું દુઃખ, ક્ષણિકતા, તુચ્છતા, અંધપણું એ રહ્યું છે તે પછી ખીજે સુખ શા માટે ગણવું જોઈએ ? એ સુખ નથી, છતાં સુખ ગણા તે જે સુખ ભયવાળાં અને ક્ષણિક છે તે દુઃખ જ છે. અનંત તાપ, અનંત શોક, અનંત દુઃખ જોઈને જ્ઞાનીઓએ આ સંસારને સૂંઠ દીધી છે તે સત્ય છે. એ ભણી પાછું વાળી જોવા જેવું નથી, ત્યાં દુઃખ, દુઃખ ને દુઃખ જ છે. દુઃખના એ સમુદ્ર છે.
વૈરાગ્ય એ જ અનંત સુખમાં લઈ જનાર ઉત્કૃષ્ટ ભામિયા છે.
