________________
મોક્ષમાળા
૧૧૩ ખેતશીએ જ્યાં દેવસી પડિક્કમણું ઠાર્યામિ', એમ આવ્યું, ત્યાં “ખેતશી પડિકામણું ઠાર્યામિ', એ વાક્યો લગાવી દીધાં! એ સાંભળી બધા હાસ્યગ્રસ્ત થયા અને પૂછયું, આમ કાં? ખેતશી બેઃ વળી આમ તે કેમ! ત્યાં ઉત્તર મળે કે, ખેતશી પડિક્કમણું ઠાર્યામિ એમ તમે કેમ બેલે છે? ખેતશીએ કહ્યું : હું ગરીબ છું એટલે મારું નામ આવ્યું ત્યાં પાધરી તકરાર લઈ બેઠા, પણ રાયશી અને દેવશી માટે તે કઈ દિવસ કોઈ બેલતા પણ નથી. એ બને કેમ રાયશી પડિક્કમણું ઠાર્યામિ અને દેવસી પડિકમણું કાર્યમિ” એમ કહે છે તે પછી હું “ખેતશી પડિકામણું ઠાર્યામિ એમ કાં ન કહું? એની ભદ્રિકતાએ તે બધાને વિનોદ ઉપજાવ્યો; પછી અર્થની કારણ સહિત સમજણ પાડી, એટલે ખેતશી પિતાના મુખપાડી પ્રતિક્રમણથી શરમાયે.
આ તે એક સામાન્ય વાર્તા છે, પરંતુ અર્થની ખૂબી ન્યારી છે. તત્ત્વજ્ઞ તે પર બહુ વિચાર કરી શકે. બાકી તે ગોળ ગ જ લાગે, તેમ નિગ્રંથ વચનામૃત પણ સલ્ફળ જ આપે. અહો ! પણ મર્મ પામવાની વાતની તે બલિહારી જ છે!
શિક્ષાપાઠ ર૭. યત્ના
જેમ વિવેક એ ધર્મનું મૂળતત્વ છે, તેમ યત્ના એ ધર્મનું ઉપતવ છે. વિવેકથી ધમેતત્ત્વ ગ્રહણ કરાય છે અને યત્નાથી તે તત્ત્વ શુદ્ધ રાખી શકાય છે, તે પ્રમાણે વર્તન કરી શકાય છે. પાંચ સમિતિરૂપ યત્ના તે બશ્રેષ્ઠ
