________________
૧૧૦
મોક્ષમાળા
મર્યાદા થવાથી ઉપરાંત પરિગ્રહની ઉત્પત્તિ નથી; અને એથી કરીને વિશેષ ભાવના પણ બહુધા થતી નથી, અને વળી જે મળ્યું છે તેમાં સંતોષ રાખવાની પ્રથા પડે છે, એથી સુખમાં કાળ જાય છે. કોણ જાણે લક્ષમી આદિકમાં કેવી વિચિત્રતા રહી છે કે જેમ જેમ લાભ થતું જાય છે તેમ તેમ તેભની વૃદ્ધિ થતી જાય છે, ધર્મ સંબંધી કેટલુંક જ્ઞાન છતાં, ધર્મની દૃઢતા છતાં પણ પરિગ્રહના પાશમાં પડેલે પુરુષ કેઈક જ છૂટી શકે છે, વૃત્તિ એમાં જ લટકી રહે છે, પરંતુ એ વૃત્તિ કોઈ કાળે સુખદાયક કે આત્મહિતિષી થઈ નથી. જેણે એની ટૂંકી મર્યાદા કરી નહીં તે બહેળા દુખને ભેગી થયા છે.
છ ખંડ સાધી આજ્ઞા મનાવનાર રાજાધિરાજ, ચક્રવત કહેવાય છે. એ સમર્થ ચક્રવર્તીમાં સુભૂમ નામે એક ચક્રવર્તી થઈ ગયું છે. એણે છ ખંડ સાધી લીધા એટલે ચક્રવર્તી પદથી તે મના; પણ એટલેથી એની મને વાંછા તૃપ્ત ન થઈ હજુ તે તરસ્યા રહ્યો. એટલે ધાતકી ખંડના છ ખંડ સાધવા એણે નિશ્ચય કર્યો. બધા ચક્રવર્તી છ ખંડ સાધે છે, અને હું પણ એટલા જ સાધું, તેમાં મહત્તા શાની? બાર ખંડ સાધવાથી ચિરકાળ હું નામાંકિત થઈશ; સમર્થ આજ્ઞા જીવનપર્યત એ ખડે પર મનાવી શકીશ; એવા વિચારથી સમુદ્રમાં ચર્મરત્ન મૂકયું તે ઉપર સર્વ સૈન્યાદિકને આધાર રહ્યો હતે. ચર્મરત્નના એક હજાર દેવતા સેવક કહેવાય છે, તેમાં પ્રથમ એકે વિચાર્યું કે કેણુ જાણે કેટલાંય વર્ષે આમાંથી છૂટકે થશે? માટે દેવાંગનાને તે મળી આવું, એમ ધારી તે ચાલ્યા ગયે; પછી બીજે
