________________
સાક્ષમાળા
૯૯
કરીને જેમ મહા તાપની ઉત્પત્તિ છે, એમ સંસારથી પણ ત્રિવિધ તાપની ઉત્પત્તિ છે. અગ્નિથી ખળેલેા જીવ જેમ મહા વિલવિલાટ કરે છે, તેમ સંસારથી ખળેલા જીવ અનંત દુઃખરૂપ નરકથી અસહ્ય વિલવિલાટ કરે છે. અગ્નિ જેમ સર્વ વસ્તુના ભક્ષ કરી જાય છે, તેમ સંસારના મુખમાં પડેલાંના તે ભક્ષ કરી જાય છે. અગ્નિમાં જેમ જેમ ઘી અને ઈંધન હામાય છે તેમ તેમ તે વૃદ્ધિ પામે છે, ૧ તેમ સંસારમાં તીવ્ર માહિનીરૂપ ઘી અને વિષયરૂપ ધન હામાય છે તેમ તેમ તે વૃદ્ધિ પામે છે.
૩. સંસારને ત્રીજી ઉપમા અંધકારની છાજે છે. અંધકારમાં જેમ સૌંદરી સર્પનું ભાન કરાવે છે, તેમ સંસાર સત્યને અસત્યરૂપ ખતાવે છે. અંધકારમાં જેમ પ્રાણીએ આમ તેમ ભટકી વિપત્તિ ભાગવે છે, તેમ સંસારમાં બેભાન થઈને અનંત આત્માએ ચતુર્ગતિમાં આમ તેમ ભટકે છે. અંધકારમાં જેમ કાચ અને હીરાનું જ્ઞાન થતું નથી, તેમ સંસારરૂપી અંધકારમાં વિવેક અવિવેકનું જ્ઞાન થતું નથી. જેમ અંધકારમાં પ્રાણીઓ છતી આંખે અંધ બની જાય છે, તેમ છતી શક્તિએ સંસારમાં તે માહાંધ બની જાય છે. અંધકારમાં જેમ ઘુવડ ઈત્યાક્રિકના ઉપદ્રવ વધે છે, તેમ સંસારમાં લેાભ, માયાક્રિકના ઉપદ્રવ વધે છે. અનેક ભેદે જોતાં સંસાર તે અંધકારરૂપ જ જણાય છે.
॰િ આ પાઠા૦—૧. ‘તેવી જ રીતે સંસારરૂપ અગ્નિમાં તીવ્ર માહિનીરૂપ ઘી અને વિષયરૂપ ઇંધન હામાતાં તે વૃદ્ધિ પામે છે.’
