________________
માક્ષમાળા
અંધકારમાં પ્રકાશ કરી સત્ય વસ્તુ ખતાવે છે.
૪. શચક્ર જેમ ખળદ વિના ચાલી શકતું નથી, તેમ સંસારચક્ર રાગ, દ્વેષ વિના ચાલી શકતું
નથી. એમ એ સંસારદરદનું ઉપમા વડે નિવારણ અનુપાન સાથે કહ્યું. તે આત્મહિતૈષીએ નિરંતર મનન કરવું; અને બીજાને માધવું.
૧૦૧
શિક્ષાપા ૨૧. ખાર ભાવના
વૈરાગ્યની અને તેવા આત્મહિતૈષી વિષયેાની સુદૃઢતા થવા માટે ખાર ભાવના ચિંતવવાનું તત્ત્વજ્ઞાનીઓ કહે છે.
૧. શરીર, વૈભવ, લક્ષ્મી, કુટુંબ, પરિવારાદિક સર્વ વિનાશી છે. જીવનેા મૂળ ધર્મ અવિનાશી છે એમ ચિંતવનું તે પહેલી અનિત્યભાવના.’
૨. સંસારમાં મરણુ સમયે જીવને શરણુ રાખનાર કાઈ નથી; માત્ર એક શુભ ધર્મનું જ શરણુ સત્ય છે; એમ ચિંતવવું તે બીજી ‘અશરણુભાવના’.
૩. આ આત્માએ સંસારસમુદ્રમાં પર્યટન કરતાં કરતાં સર્વ ભવ કીધા છે. એ સંસારી જંજીરથી હું કયારે છૂટીશ ? એ સંસાર મારેા નથી, હું મેાક્ષમયી છું; એમ ચિંતવવું તે ત્રીજી ‘સંસારભાવના’.
૪. આ મારે। આત્મા એકલા છે, તે એકલે આવ્યો છે, એકલેા જશે; પેાતાનાં કરેલાં કર્મ એકલેા ભાગવશે; એમ ચિંતવવું તે ચેાથી ‘એકત્વભાવના.’
