________________
૩૪
ભાવનાબેધ તે નવયૌવનાઓ, તે માનેલા કુળદીપક પુત્રે, તે અઢળક લહમી, તે છ ખંડનું મહાન રાજ, એ મારાં નથી. એમાંનું લેશમાત્ર પણ મારું નથી. એમાં મારે કિંચિત્ ભાગ નથી. જે કાયાથી હું એ સઘળી વસ્તુઓને ઉપગ લઉં છું, તે ભેગ્ય વસ્તુ જ્યારે મારી ન થઈ ત્યારે બીજી મારી માનેલ વસ્તુનેહી, કુટુંબી ઇત્યાદિક—મારાં શું થનાર હતાં? નહીં, કંઈ જ નહીં. એ મમત્વભાવ મારે જોઈત નથી! એ પુત્ર, એ મિત્ર, એ કલત્ર, એ વૈભવ અને એ લક્ષ્મીને મારે મારાં માનવ જ નથી ! હું એને નહીં ને એ મારાં નહીં! પુણ્યાદિક સાધીને મેં જે જે વસ્તુ પ્રાપ્ત કરી તે તે વસ્તુ મારી ન થઈ, એ જેવું સંસારમાં કયું ખેદમય છે? મારાં ઉગ્ર પુણ્યત્વનું પરિણામ આ જ કે ? છેવટે એ સઘળાંને. વિગ જ કે? પુણ્યત્વનું એ ફળ પામીને એની વૃદ્ધિને માટે જે જે પાપ કર્યો છે તે મારા આત્માએ ભેગવવાં જ કે ? તે પણ એકલાએ જ કે એમાં કોઈ સહિયારી નહીં જ કે? નહીં નહીં. એ અન્યત્વભાવવાળા માટે થઈને હું મમત્વભાવ દર્શાવી આત્માને અનહિતેષી થઈ એને રૌદ્ર નરકને જોક્તા કરું એ જેવું કર્યું અજ્ઞાન છે? એવી કઈ ભ્રમણ છે? એ કયે અવિવેક છે? ત્રેસઠશલાકા પુરુષમાને હું એક ગણયે; ત્યાં આવાં કૃત્ય ટાળી શકું નહીં, અને પ્રાપ્ત કરેલી પ્રભુતાને ખેઈ બેસું, એ કેવળ અયુક્ત છે. એ પુત્રને, એ પ્રમદાને, એ રાજવૈભવને અને એ વાહનાદિક સુખને મારે કશે અનુરાગ નથી ! મમત્વ નથી!”
ઘેરાગ્યનું રાજરાજેશ્વર ભરતના અંતઃકરણમાં આવું ચિત્ર પડયું કે તિમિરપટ ટળી ગયું. શુક્લ ધ્યાન પ્રાપ્ત થયું.
