________________
મેક્ષમાળા
અને કુવચન બેલતાં આવંડત; વ્યવહારનીતિ તે પછી શીખવે પણ કોણ?
પિતા–જે પુત્ર, એ ઉપરથી હું હવે તેને એક ઉત્તમ શિક્ષા કહું. જેમ સંસારમાં પડવા માટે વ્યવહારનીતિ શીખવાનું પ્રજન છે, તેમ ધર્મતત્વ અને ધર્મનીતિમાં પ્રવેશ કરવાનું પરભવ માટે પ્રયજન છે. જેમ તે વ્યવહારનીતિ સદાચારી શિક્ષકથી ઉત્તમ મળી શકે છે, તેમ પરભવ શ્રેયસ્કર ધર્મનીતિ ઉત્તમ ગુરથી મળી શકે છે. વ્યવહાર નીતિના શિક્ષક અને ધર્મનીતિના શિક્ષકમાં બહુ ભેદ છે.
એક બિલેરીને કકડે તેમ વ્યવહાર-શિક્ષક અને અમૂલ્ય કૌસ્તુભ જેમ આત્મધર્મ-શિક્ષક છે.
પુત્ર - શિરછત્ર! આપનું કહેવું વાજબી છે. ધર્મના શિક્ષકની સંપૂર્ણ આવશ્યક્તા છે. આપે વારંવાર સંસારનાં અનંત દુઃખ સંબંધી મને કહ્યું છે. એથી પાર પામવા ધર્મ જ સહાયભૂત છે. ત્યારે ધર્મ કેવા ગુરુથી પામીએ તે શ્રેયસ્કર નીવડે તે મને કૃપા કરીને કહે.
શિક્ષાપાઠ ૧૧. સદ્દગુરુત –ભાગ ૨
પિતા – પુત્ર! ગુરુ ત્રણ પ્રકારના કહેવાય છે : ૧. કાઇસ્વરૂપ, ૨. કાગળસ્વરૂપ, ૩. પથ્થરસ્વરૂપ. ૧. કાઝસ્વરૂપ ગુરુ સર્વોત્તમ છે, કારણ સંસારરૂપી સમુદ્રને કાષ્ઠસ્વરૂપી ગુરુ જ તરે છે; અને તારી શકે છે. ૨. કાગળસ્વરૂપ ગુરુ એ મધ્યમ છે. તે સંસારસમુદ્રને પિતે તરી શકે નહીં, પરંતુ કંઈ પુણ્ય ઉપાર્જન કરી શકે. એ બીજાને તારી શકે નહીં.
