________________
ભણેલા યુવાનોના મનમાં એક માન્યતા બંધાઈ જાય છે : “આવું નાનું કામ મારાથી કેમ થાય ? મારા જેવો માણસ કચરો કાઢે ?” એટલે જ સવારે સો સો દંડ-બેઠક કરનારા યુવાનો પિતાને પાણીનો ગ્લાસ ભરીને આપતાં શરમાય છે. પોતાના માટે એક ગ્લાસ માટે નોકરને બૂમ મારે, હુકમ કરે. “પાણી લાવવાનું કામ હું કેમ કરું ? એ કામ નોકરનું !”
એણે કામને હલકું માન્યું. ખરી રીતે કામ હલકું નથી, એના વિચારો હલકા છે. જેના વિચારો હલકા છે એ જ માને કે આ કામ મોટું અને આ કામ નાનું. માણસને જે કંઈ કાર્ય મળ્યું હોય તે દ્વારા એને ઉપર આવવાનું છે. એના કાર્યનું લક્ષ્ય પૂર્ણતા હોવું ઘટે. જીવનમાં આ દૃષ્ટિ આવતાં કાર્યમાં સંગીતનો અનુભવ થવાનો. કાર્ય દ્વારા વિકાસનાં પદચિહ્નોનું દર્શન થવાનું.
જે માણસ એકાગ્રતાપૂર્વક કામ કરતો નથી એ જીવનની કોઈ પણ બાબતમાં આગળ વધી શકતો નથી.
બાળપણની એ કવિતા સાંભરે છે ? Work while work and play while play.
ભણવા બેસે ત્યારે ભણવા માંડજે અને રમવા બેસે ત્યારે રમવા માંડજે. રમે ત્યારે ભણવાનો વિચાર ન કરતો અને ભણે ત્યારે રમવાનો વિચાર ન કરતો.
બાળકોની શિખામણ પ્રૌઢને પણ એટલી જ ઉપયોગી છે.
માણસ એક કામ કરતાં કરતાં બીજો વિચાર કરે છે. પૂજા કરતાં કરતાં દુકાનનો વિચાર કરે અને માળા ફેરવતાં શાક સમારવાનો વિચાર કરે. વિચારશક્તિને એક દિશામાં વાળવાની આદત નથી. આ પદ્ધતિ ન હોવાને લીધે જે કાર્ય કરવું જોઈએ એ પૂર્ણ નથી કરતો અને ન કરવાના કાર્યનો વિચાર કરવા માંડે છે. એના પડઘા વ્યાપારમાં, વાતોમાં અને જીવનમાં પડે છે.
આ વિચારને વિકસાવી મનમાં દઢ કરવાનો છે કે હું શક્તિમય છું, આત્મવિશ્વાસથી ધારું તે કરી શકું. મારું શરીર છે. તે એક ઉત્તમ સાધન છે; પણ અંદર કામ કરનાર મારું ચૈતન્ય છે. એની પ્રેરણા પ્રમાણે જ આ શરીર કામ કરે છે.
એક અતિ વૃદ્ધ પુરુષ હતા. ખાટલામાંથી ઊભા થવું હોય તો ય નોકર ઊભા કરે તો જ ઊભા થઈ શકે એવી પરાધીન અવસ્થા હતી. ધર્મ સંભળાવવા હું ગયો ત્યારે બેઠા પણ ન થઈ શક્યા એટલા માંદા અને અશક્ત હતા. એક દિવસ એ ઘરમાં આગ લાગી, બૂમાબૂમ થઈ. તમને આશ્ચર્ય થાય એવી આ
માનવતાનાં મૂલ્ય ૬૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
