________________
છે. વ્યાખ્યાનના મંચ પર બેસીને જીવન જીવવાની રીતોની અનેકવિધ સુંદર વાતો એ કરી શકે છે, પરંતુ એ આચારમાં મૂકી શકતો નથી; કારણ કે, આચારમાં એ પંગુ છે. અને તેથી મોટી મોટી વાતો કરનારો એ વર્ગ પોતાનાં વ્યસનોની, અનાવશ્યક જરૂરિયાતોની અને મોજશોખના વિચારોની ચુંગાલમાંથી બહાર નીકળી શકતો નથી.
થોડા દિવસ પહેલાંનો જ એક બનાવ તમને કહું.
મોઢામાં સિગારેટ રાખીને દમ ખેંચતા ખેંચતા એક પ્રોફેસર સામેથી ચાલ્યા આવતા હતા. હું પણ ધીમે ધીમે ચાલ્યો આવતો હતો.
પેલા પ્રોફેસર સિગારેટના “ટૅસમાં મસ્ત હતા. આથી સામેથી ચાલ્યા આવતા મને તેમણે જોયો નહિ, અને મારી સાથે અથડાઈ પડ્યા.
પછી મને કહ્યું : “સોરી.”
મેં કહ્યું : “કંઈ નહિ. એ તો અજાણતાં અથડાઈ પડાય. એમાં કંઈ વાંધા જેવું નથી, પરંતુ મને તો તમને જોઈને “સૉરી' થાય છે.”
એમ કેમ ?' ઉત્સુકતાથી તેમણે પૂછ્યું.
મેં કહ્યું : “રસ્તા વચ્ચે આંધળા તો અથડાય, પરંતુ જ્યારે દેખતા અથડાય ત્યારે વધારે કરુણતા છવાય. આંધળો અથડાય એને તો દોરી શકાય; પરંતુ દેખતો અથડાય એને કેમ દોરી શકાય ? કહો, આપ શું કરો છો ?'
પ્રોફેસર છું,' ગૌરવપૂર્વક તેમણે કહ્યું.
મેં કહ્યું : “પ્રોફેસરના મોઢામાં આ સિગારેટ શોભે ખરી ?! તમે જો સિગારેટ પીશો તો વિદ્યાર્થીઓને સંસ્કારધન ક્યાંથી આપશો ? આજે તમે સિગારેટ પીતા હશો તો તમારા વિદ્યાર્થીઓ ચિરૂટ પીતા થશે, કારણ કે ચેલો તો ગુરુ કરતાંય સવાયો જ હોયને ?!”
એ ભાઈ જરા લોભ પામ્યા અને ચાલ્યા ગયા, પરંતુ, મને ઊંડી ગમગીનીમાં મૂકતા ગયા કે આપણી કહેવાતી કેળવણી આજે ક્યાં જઈ રહી છે ? સંસ્કાર આપવાની જવાબદારી જેના શિરે છે તે અધ્યાપક-વર્ગમાં જ સંસ્કાર નહિ હોય તો એ વિદ્યાર્થીઓને ક્યાંથી આપશો ?
આજે આપણે એવા માણસોની જરૂર છે કે, તેઓ જેટલું જાણતા હોય તેટલું કરવા માટે, અમલમાં મૂકવા માટે સમર્થ હોય. આવા પ્રકારના માણસોથી જ દેશ ઊંચો આવવાનો છે. એકલા જ્ઞાન કે વાચનથી દેશ ઊંચો નહિ આવે.
આવતી કાલના નાગરિકોને ૪૨૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
