________________
બિરાજમાન થવું હોય તો સમ્યગુ દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર્યની અનુભૂતિ અનિવાર્ય છે.
પૂર્ણ વીતરાગ દશાનો જેણે અનુભવ કર્યો છે તેવા ભગવાન મહાવીરે કહ્યું છે કે, ત્રણ ગુણનો માર્ગ સહજ છે. સમ્યગુ દર્શન એ સ્વનું દર્શન છે. સમ્યગું જ્ઞાન એ સ્વ-પર પ્રકાશક અજવાળું છે. સમ્યગુ ચારિત્ર એ સ્વમાં રમણતાનો આનંદ છે. આ ધન અપૂર્વ ધન છે. આ ગુણ-રત્નત્રયી ન મળે તો બધું મળવા છતાં મનુષ્યજન્મનો આંટો નિષ્ફળ જાય છે.
જે મેળવીને મૂકી દેવું પડે તે મેળવ્યા છતાં ન મેળવવા બરાબર છે.
રંગૂનમાં જેઓ કરોડપતિ હતા તેમના પૈસા ત્યાંની સરકારે પડાવી લીધા. તેઓ અહીં આવ્યા તો ખાવાના પણ ફાંફા ! તો એ કરોડ શું કામના ? ગમે તેટલું રળે પણ સાથે ન લઈ શકે તે રળ્યું ન રળ્યા બરોબર છે. આ જન્મમાં આપણે ખૂબ ભેગું કરીએ પણ અહીંથી જઈએ ત્યારે કાંઈ પણ સાથે નહિ લઈ જઈ શકીએ તો ભેગું કર્યું ન ભેગું કર્યા બરાબર છે.
મહાપુરુષો કહે છે કે એવું ભેગું કરો જે તમે સાથે લઈ શકો. તેઓ એમ નથી કહેતા કે છોડી દો. ધર્મ નથી કહેતો કે છોડી દો. ધર્મ તો કહે છે કે મેળવી લો. જેટલું ભરાય એટલું ભરો. આવો અવસર ફરી જીવનમાં નહિ મળે. એવું ભેગું કરો કે બધી વસ્તુ છૂટી જાય પણ જે મેળવેલું છે તે ન છૂટે. ધર્મમાં પ્રાપ્તિની વાત છે, છોડવાની નહિ; લેવાની વાત છે, ત્યાગની નહિ.
તમારે સારું, ઊંચું લેવું હોય તો હલકું છોડવું પડે. ચણાને છોડો તો હીરાથી મૂઠી ભરી શકો. ઊંચી વસ્તુ લેવી હોય તો તુચ્છને છોડો. આનંદની પ્રાપ્તિ માટે કષાયોને છોડ્યા વિના કેમ ચાલે ? ભોગમાં જીવ હોય તો પ્રભુનો યોગ કેમ થાય ? ચણા છોડ્યા વિના હીરા કેમ મળે ?
સાધનો સિદ્ધિનો નિર્ણય કરે છે. શુદ્ધ સાધનો દ્વારા ચિત્ત શુદ્ધ થાય, અને શુદ્ધિથી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય.
કપડું સાબુથી ધુઓ તો ઊજળું થાય પણ અંધારામાં સાબુ જેવો દેખાતો કોલસો લઈને કોઈ ઘસઘસ કરે તો કપડું કાળું થાય કે ઊજળું ? પછી તમને કપડું કેટલું ઘસો છો તે નથી પુછાતું; પણ સાધન કયું વાપર્યું હતું તે પુછાય છે. મહેનત કેટલી કરી તે નહિ પણ સાધન કયાં વાપર્યા છે તે પુછાય છે.
સાધન નબળાં તો મહેનત નકામી. શુદ્ધિ માટે સુંદરમાં સુંદર સાધન જોઈએ. સાધન હલકું કે નબળું હોય તો શુદ્ધિ જરા પણ ન થાય. શુદ્ધિ અને સિદ્ધિનો આધાર સાધન પર છે.
૩૭૨ ક માનવતાનાં મૂલ્ય
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
