________________
સર્વત્ર એકલી અપેક્ષા જ છે. પત્ની એમ ઇચ્છે છે કે પતિ મારે માટે અલંકાર લાવે, પતિ એમ ઇચ્છે કે હું રળીને આવું ત્યારે એ મને સ્નેહ અને હાસ્યથી કેમ ન આવકારે ? ઘરડાં ઇચ્છે કે છોકરાઓ અમારો પડ્યો બોલ ઝીલે અને સાસુ ઇચ્છે કે વહુ મારો ખ્યાલ રાખે.
આ અપેક્ષાઓ પૂરી થતી નથી, ધાર્યું થતું નથી. એટલે અંદર ક્રોધનો, વિષનો અને કષાયનો દાવાનળ સળગવા માંડે છે.
“કૃષની છાયા કૂપ સમાણી ઇચ્છા તેમ સબ ભાંગી.”
ઝાડની છાયા પથિકને મળે, કૂવાની છાયા કોઈને ન મળે, એમાં જ પૂરી થાય. તેમ અપેક્ષા પણ અંદર પૂરી થાય. માણસ મનમાં તરંગો ઊભા કરે અને એ તરંગોની હારમાળામાં જીવન પૂરું થઈ જાય.
જેનાથી દુનિયા પૂર્ણ થવા માગે છે એની ઉપેક્ષા કરતાં શીખશો તો તમારા મનમાં કદાપિ બળતરા ઊભી નહિ થાય. સંતોષી અને સુખી રહી શકશો. બીજાનાં સુખને જોઈને તમારી આંખોમાં અમી ઊભરાશે.
જે સત્ય અને અસત્ય; સાચું અને ખોટું; શાશ્વત અને અશાશ્વતનો વિવેક કરી શકે એને મનીષી, પ્રાજ્ઞ કહેવાય. એની દ્દષ્ટિ કેવી હોય ? કૃપણો જેની ઝંખના કરતા હોય એની અપેક્ષા નહિ, ઉપેક્ષા.
એની દૃષ્ટિ પૂર્ણાનંદની સુધાથી મૃદુ બની ગઈ હોય છે, મીઠી અને સુકુમાર બની ગઈ હોય છે, ભાવાત્મક અને સ્નેહાર્દ્ર બની ગઈ હોય છે. જેમ બળતી આંખોમાં મા આવીને કાજલ આંજે અને એમાં ઠંડક વળે તેમ પૂર્ણાનંદની દૃષ્ટિ નયનોમાં આવે અને અમૃત જેવી ઠંડક વળે. આવી આંખોમાં શીતળતા અને સ્નિગ્ધતા હોય.
એ સમજતો હોય છે કે વિશ્વમાં જે વિવિધતા દેખાય છે એ સહુ સહુના પુણ્યનો પ્રકાશ છે. જુદાં જુદાં કર્મોને લીધે જુદી જુદી વ્યક્તિઓ વિકાસ પામી રહી છે. એકસરખું વ્યક્તિત્વ કોઈનું નહિ મળે. બાપ જેવો દીકરો દેખાય ખરો પણ સ્વભાવમાં નહિ. એમ જ જો હોત તીર્થંકરના બધા પુત્રો તીર્થંકર અને ગાંધીજીના બધા દીકરા ગાંધીજી બની ગયા હોત, પણ એવું કદી બનતું નથી. પુણ્યના ચાર પ્રકાર છે, માતાના સદાચારના પુણ્યથી સંતાન સંસ્કારી બને, પિતાના બુદ્ધિના પુણ્યથી પુત્ર કુશળ બને, કુળના ઉદારતાના પુણ્યથી સંતાન ઉદારદિલ બને અને આત્માના પોતાના પુણ્યથી એનો પરલોક સુધરી
જાય.
Jain Education International
૩૨૪ * માનવતાનાં મૂલ્ય
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
