Kannad Tamil ane Marati Jain Sahitya Jain History Series 7

Author(s): K Bhujbali Shastri, T P Minakshi, Sundaram Pille, Vidyadhar Johrapurkar
Publisher: 108 jain Tirth Darshan Trust

Page 145

જૈન ધર્મ અને તામિલ દેશ
બતાવવામાં આવેલા કેટલાય નિયમ સંઘકાલીન સાહિત્યમાં જ લુપ્ત થઈ ગયા. ઉદાહરણ તરીકે, ઉપમાનિર્દેશક પ્રત્યય, રીતિપ્રકરણની વિશિષ્ટ વિધિઓ, ‘ચ’કાર વાક્યારંભમાં ન આવવાની વિધિ, ‘ચેલ્' (જાઓ), ‘વા’ (આવો)ના વિશિષ્ટ પ્રયોગો આ બધા અર્વાચીન સંઘકાળમાં, જે ત્રીજા સંઘના નામથી પ્રસિદ્ધ હતો (ઈ.સ. પૂર્વે બીજી સદીથી ઈ.સ.ની ચોથી સદી સુધી), વ્યવહારલુપ્ત થઈ ગયા. આથી તેમના પણ પૂર્વવર્તી સાહિત્યના આધારે જ તોલકાપ્પિયરે વિધિ-નિયમોનું નિર્ધારણ કર્યું હશે. આથી તેમને ઈ.સ.પૂર્વે બીજી સદીની પહેલાંના માનવા ઉચિત ગણાશે.
-
તોલકાપ્પિયમ્ ગ્રંથને ‘ઐન્દિરમ્ તોલકાપ્પિયમ્’ (ઐન્દ્ર વ્યાકરણના પ્રભાવથી પૂર્ણ તોલકાપ્પિયમ્ ગ્રંથ) કહેવામાં આવ્યો છે. આનાથી પ્રતીત થાય છે કે ઐન્દ્ર વ્યાકરણના સમયમાં તોલકાપ્પિયર રહ્યા હશે. પાણિનિ પછી ઐન્દ્ર વ્યાકરણનું પ્રચલન ન રહ્યું.
આ તરફ કેટલાક વૈદિક વિદ્વાનો પાણિનિનો માર્ગદર્શક ગ્રંથ ઐન્દ્ર વ્યાકરણ જ માને છે. આનો ઉલ્લેખ પ્રસિદ્ધ શૈવસંત અપ્પરે આ મુજબ કર્યો છે ‘કૃત્તિ નિવાર્ફ (ઈન્દ્ર વ્યાકરણને સુંદર રીતે તોલકાપ્પિયરે પ્રસ્તુત કર્યું.).’
૧૧૭
-
જૈન વિદ્વાનોનો મત છે કે ‘ઐન્દ્ર’ શબ્દ જૈનાચાર્ય દેવાનંદીના, જેમનું અપરનામ પૂજ્યપાદ હતું, ‘જૈનેન્દ્ર વ્યાકરણ'નો પરિચાયક છે અને તોલકાપ્પિયરે આ જ જૈનેન્દ્ર વ્યાકરણના આધારે પોતાના ગ્રંથની રચના કરી છે. એવું માનવાથી તોલકાપ્પિયરનો કાલ-નિર્ણય કરવામાં બાધા ઊભી થઈ જાય છે. આથી ‘ઐન્દ્ર’ શબ્દથી પાણિનીનું પૂર્વવર્તી ઐન્દ્ર વ્યાકરણ માનવું જ સમુચિત પ્રતીત થાય છે. એમ પણ શક્ય છે કે પહેલાં વિદ્વાનો દ્વારા ઉપેક્ષિત ઐન્દ્ર વ્યાકરણને જૈનાચાર્યો દ્વારા સમાદર મળવાથી તથા આચાર્ય પૂજ્યપાદના નવા વ્યાકરણને કારણે વિદ્વજ્જનાનુમોદન પ્રાપ્ત થયું હોય.
ચાર પ્રકારના શબ્દ
કેટલાક વિદ્વાનોનો મત છે કે યાસ્કે શબ્દના જે ચાર વિભાગ નામ, આખ્યાત, ઉપસર્ગ અને નિપાત રૂપમાં કર્યા તેને જ તોલકાપ્પિયરે ‘પેયર્’, ‘વિનૈ’, ‘ઈડૈ ચો’ અને ‘ઉન્હેં ચો'ના નામે અંગીકાર કર્યા. ઈડૈ ચોલનો અર્થ સમ્બન્ધ સૂચક (conjunction) અને ઉર ચોલ્નો અર્થ વિશેષણ (attributive) છે. આથી તેમને યાસ્ક અનુસાર ઉપસર્ગ અને નિપાત બતાવવા ઉચિત નહિ ગણાય.