________________
બૃહદ્ આલોચનાદિ પદ્ય સંગ્રહ
એટલે ચિંતવન. એ ભક્તિનો એક પ્રકાર છે. વંદન તો પહેલા દોહરામાં કરી લીધા છે. આમ સન્દેવોને વારંવાર સ્મરણમાં લીધા પછી આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સર્વ સાધુ ભગવંતોને વંદન કર્યા છે. આ ત્રણેય ગુરુપદ કહેવાય છે.
કેવા છે શ્રી આચાર્ય ભગવાન ?
૫૯
જે મુનિ સમ્યજ્ઞાનાદિના ધારક છે; જે મુખ્યપણે તો નિર્વિકલ્પ સ્વરૂપાચરણમાં જ મગ્ન રહેવાનો સતત ઉદ્યમ કરે છે; પોતાના શિષ્યોને યોગ્ય ઉપદેશ આપી તે પાળવા પ્રવૃત્ત કરે છે; દીક્ષા લેનારને તેની યોગ્યતા જાણી દીક્ષા આપે છે; મુનિસંઘના જે નાયક છે અને જે ધીર અને ગુણોમાં ગંભીર છે તેમને આચાર્ય કહે છે. આચાર્ય ૩૬ ગુણોના ધારક હોય છે જેવા કે: (૧) ઉત્તમ ક્ષમાદિ દસ ધર્મ, (૨) બાર પ્રકારના અનશનાદિ તપ, (૩) જ્ઞાનાચારાદિ પાંચ પ્રકારના આચાર, (૪) સામાયિકાદિ છ પ્રકારના આવશ્યક અને (૫) મનોગુપ્તિ આદિ ત્રણ ગુપ્તિ.
શ્રી ઉપાધ્યાય કેવા હોય?
જે મુનિ, શાસ્રના ઘણાં જાણકાર હોય; પોતે ભણે અને પાસે૨હેનાર જિજ્ઞાસુ ભવ્ય જીવોને ભણાવે છે; ઉપાધ્યાય =(ઉપ+આધિ+આય) ઉપ=ઉપહત્ અર્થાત દૂર કરવાવાળા, આધિ=મનની વ્યથા અને આય=પ્રાપ્તિ, એટલે કે મનની વ્યથાની પ્રાપ્તિને દૂર કરવાવાળા, એવો ઉપાધ્યાયનો અર્થ પણ થાય છે. તેઓ મુખ્યપણે અગિયાર અંગ અને ચૌદ પૂર્વનાપાઠી હોય છે તેથી ઉપાધ્યાયના મૂળ ગુણ ૨૫ હોય છે. આમ શ્રી ઉપાધ્યાય ભગવંતો સમ્યગ્દર્શનાદિથી યુક્ત હોવાથી તથા શાસ્ત્રો અને સૂત્રોનો અભ્યાસ કરાવતા હોવાથી ખૂબ ઉપકારી ગણાય છે.
શ્રી સાધુ(મુનિ - શ્રમણ) કેવા હોય?
ઉપરોક્ત બે પદવીધા૨ક સિવાય અન્ય સર્વ મુનિધર્મધા૨ક સાધુ કહેવાય છે. પોતે આત્મસ્વભાવને નિરંતર સાધે છે અને પોતાનો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
