________________
બૃહદ્ – આલોચનાદિ uધ સંગ્રહ
૨૦૯
૧. અંતિમ નિવેદન -- નિશે ચિત શુધ મુખ પઢત, તીન યોગ થિર થાય; દુર્લભ દીસે કાયરા, હલુ કમ ચિત ભાય. ૧.
આ બૃહદ્ આલોચનાને જે જીવ નિચે ચિત એટલે કે એકાગ્ર ચિત્તથી અર્થાત્ ચિત્તની ચંચળતા દૂર કરી, શુદ્ધ મુખ અર્થાત્ શુદ્ધ ઉચ્ચારણ અને યત્નાપૂર્વક, સ્વમુખે ભણશે અથવા પારાયણ કરશે, તો તેના મન, વચન અને કાયાના ત્રણેય યોગ સ્થિરતાને પામશે, એટલે કે તેને શાંતિનો અનુભવ થશે. વળી જે હળુકર્મી અને સાધનામાં યોગ્ય રુચિવાળા જીવો હશે તો તેમના હૃદયમાં આ આલોચના પાઠ બરાબર વસી જશે. અને જે કાયર અર્થાત્ ભારેકર્મી જીવો કે જેને આલોચના કરતાં કંટાળો આવતો હશે અથવા આને અરુચિપૂર્વક ગણશે તો તેને લાભદાયી થશે નહીં; અર્થાત્ તેમને આનું ફળ દુર્લભ નીવડશે.
આમ અહીં ગ્રંથકર્તા આ દોહરાથી સાધકને શુદ્ધભાવ અર્થે આલોચના કરવાની સત્ પ્રેરણા આપે છે, અને જણાવે છે કે આત્મશુદ્ધિ માટે આલોચના એ એક ઉચ્ચ કોટિનું સાધન છે. જેના મોહનીય કર્મો મંદ પડ્યા હશે તેવા જીવો જ ભાવપૂર્વક આલોચના ભણી શકશે. ૨. અંતિમ ક્ષમા-વાચના:--
અક્ષર પદ હીણો અધિક, ભૂલચૂક જ્હી હોય; અરિહા સિદ્ધ નિજ સાખસેં, મિચ્છા દુક્કડ મોય. ૨. આ બૃહદ્ આલોચનાનો છેલ્લો દોહરો છે. અહીં સાધક
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
