________________
૧૭૮
બૃહદ્ – આલોચનાદિ uધ સંગ્રદ દ્રવ્યથી એટલે કે છ કાયના જીવોની હિંસા મેં કરી છે. ક્ષેત્રથી એટલે વિશ્વના ચૌદેય રાજુલોકમાં ભવભ્રમણ કરતાં આ પાપ મેં કર્યા છે. કાળથી એટલે અનાદિ કાળથી આજ પર્યત આ પાપ મેં કર્યા છે. અને ભાવથી એટલે મન, વચન અને કાયાથી આ પાપનું સેવન કર્યું, કરાવ્યું અને અનુમોધું છે. આમ અઢારેય પાપસ્થાનકોમાં આ સ્વ-ચતુષ્ટય લગાડવું જોઈએ (૩) જાણતાં – જાણી જોઈને – મારી જાણકારીમાં કર્યા છે. (૪) અજાણતાં - જાણકારી ન હોવાથી અથવા અજ્ઞાનવશ કર્યા છે. જ્યારે જીવનો ઉપયોગ ન રહે અને હિંસા થઈ જાય ત્યારે જાણકારી ન હોવાથી પ્રમાદવશ પાપ થઈ ગયું તેમ ગણાય અને જે વ્યક્તિને હિંસાનું સ્વરૂપ જ શું છે, તેનું જ્ઞાન ન હોય ત્યારે થતી હિંસા તે અજ્ઞાનથી થઈ છે તેમ ગણાય. ભાવાર્થ: હે પ્રભુ ! આ અઢારેય પાપસ્થાનક તે મેં દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી, કાળથી અને ભાવથી મારી જાણકારીમાં એટલે કે જાણીબુઝીને મેં કર્યા છે. અથવા અજાણતાં કર્યા છે. વળી તે સર્વ પાપ મારા મન, વચન અને કાયાના યોગે કરીને મેં તેનું સેવન કર્યું છે, સેવરાવ્યું છે અને સેવન કરનાર પ્રત્યે અનુમોદન કર્યું છે.
અર્થે, અનર્થે, ધર્મ અર્થ, કામવશે, મોહવશે, સ્વવશે, પરવશે કર્યા; દિવસે, રાત્રે, એકલા કે સમૂહમાં, સૂતાં વા જાગતાં, આ ભવમાં, પહેલાં સંખ્યાતા, અસંખ્યાતા, અનંતા ભવોમાં પરિભ્રમણ કરતાં આજ દિન અદ્યક્ષણ પર્યત રાગ-દ્વેષ, વિષય-કષાય, આળસ, પ્રમાદાદિક પૌગલિક પ્રપંચ, પરગુણ પર્યાયને પોતાના માનવારૂપ વિકલ્પ કરી ભૂલ કરી; જ્ઞાનની વિરાધના કરી, દર્શનની વિરાધના કરી, ચારિત્રની વિરાધના કરી, દેશચારિત્રની વિરાધના કરી, તપની વિરાધના કરી; શુદ્ધ શ્રદ્ધા-શીલ, સંતોષ, ક્ષમાદિક નિજ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
