________________
છંદ – આલોચનાદિ વધે સંગ્રહ
૧૯૭
બદલે તે વધવા પામે છે. જેમ શરીર કાદવથી ગંદું થયું હોય ત્યારે, નાહી ધોઈને તેને સાફ તો કરું છું પણ પાછો તેવા જ કાદવવાળા માર્ગમાં ભ્રમણ કરવા લાગું છું, જેથી ફરી કાદવથી વધુ મલીન થવા પામું છું. આમ હે નાથ! ગજસ્નાન જેવી મારી સંસારી સર્વ ક્રિયાઓ થયા કરે છે. જેમ હાથી પોતાના મલીન શરીરને સ્નાન કરી, સ્વચ્છ તો કરે છે પણ ફરી પોતે જ પોતાની ઉપર ધૂળ અને માટી ઉડાડી પોતાના શરીરને વધુ ગંદું કરી નાંખે છે. અહીં સાધક દ્રવ્ય કર્મનો ઉદય, તેના નિમિત્તથી અજ્ઞાનવશ ભાવકર્મનું ઊપજવું, અને તેથી નવા દ્રવ્ય કર્મનો બંધ થવો – આ વિષચક્રનો સ્વીકાર કરતા કહે છે કે મારી કર્મોદય વખતે થતી નિર્જરા તે હાથીના સ્નાન સમાન નિરર્થક બને છે. વળી હે પ્રભુ! પરમાર્થને અંતરના અભિપ્રાયથી યથાર્થ રીતે ન સમજતો હોવાથી, વ્રતાદિ સર્વ અનુષ્ઠાનો - ધાર્મિક ક્રિયાઓ જે હું કરું છું, તે પણ મારા વિષયસુખ અને સાંસારિક વૈભવ વધે તે અર્થે, નિદાનયુક્ત આશયથી કરું છું. આમ હું ફકીરીનો અર્થાત્ ત્યાગનો સ્વાંગ રચીને, અમીરીની આશા સેવું છે. આ પ્રકારનો માયાચાર કરીને, મારો અનંત સંસાર વધારી દઉં છું. એટલે જ હું ખરેખર મહાપાપી છું. મને વારંવાર ધિક્કાર છે. ૯. અજ્ઞાનીની અંતરંગ મુંઝવણઃ
ત્યાગ ન જ સંગ્રહ , વિષય વચન જિમ આહાર; તુલસી એ મુજ પતિતડું, વારંવાર ધિક્કાર. ૯.
આ દેહરાનું, કોઈક તુલસીદાસ નામના અધ્યાત્મ કવિની રચનામાંથી લઈ, અહીં સંકલન કર્યું હોય તેમ લાગે છે. તુલસી નામના સાધક પોતે પ્રભુ સમક્ષ ભક્તિ કરતાં કહે છે કે હે પ્રભુ!
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
