________________
બૃહદ્
આલોચનાદિ પદ્ય સંગ્રહ
કઠોર, માર્મિક ભાષા બોલી ઈત્યાદિક અનેક પ્રકારે સૃષા, જૂઠું બોલ્યો, બોલાવ્યું, બોલતા પ્રત્યે અનુમોદ્યું તે સર્વે મન-વચન-કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડં. તે દિવસ મારો ધન્ય હશે કે જે દિવસે હું સર્વથા પ્રકારે મૃષાવાદનો ત્યાગ કરીશ. તે દિવસ મારો પરમ કલ્યાણમય થશે.”
૧૬૪
શબ્દાર્થ : (૧) મૃષાવાદ = જુઠું બોલવું, (૨) વિકથા = ચાર પ્રકારે છે - ભોજન કથા, સ્ત્રીકથા, દેશકથા અને રાજકથા. આ ચારેય કથા પાપબંધના કારણ બને છે, (૩) કર્કશ = ઘાતકી - ક્રુર, (૪) કઠોર = નિર્દય – પ્રહારરૂપ લાગે તેવું વચન, (૫) માર્મિક = કોઈની ગુપ્ત વાત ખોલી દુઃખ પહોંચાડવું.
ભાવાર્થ : અહીં બીજા પ્રકારના પાપસ્થાનક તરીકે બહુ જાણીતું એવું મૃષાવાદ એટલે કે અસત્ય બોલવું તે છે, તેની આલોચના અહીં સાધક કરે છે. ચારેય પ્રકારના કષાય અને નવ નોકષાય કરી હું અસત્ય બોલ્યો, નિંદાના ભાવો કર્યાં, વિકથા કરી, કર્કશ, કઠોર, માર્મિક વચન બોલી તે અનેક પ્રકારે, મન-વચન-કાયાથી કરી, જુઠું બોલ્યો, અન્ય પાસે બોલાવ્યું અને બોલતા હોય તેમની અનુમોદના કરી; હે પ્રભો! તે સર્વે મારા અપરાધો નિષ્ફળ થાઓ. મારો તે દિવસ ધન્ય હશે કે જ્યારે આવા મૃષાવાદનો સર્વથા પ્રકારે હું ત્યાગ કરીશ. તે દિવસ મારા માટે પરમ કલ્યાણમય થશે.
ત્રીજું પાપ અદત્તાદાનઃ-
“અણદીધી વસ્તુ ચોરી કરીને લીધી, વિશ્વાસઘાત કરી થાપણ ઓળવી, પરસ્ત્રી, પરધન હરણ કર્યા તે મોટી ચોરી લૌકિક વિરુદ્ધની તથા અલ્પ ચોરી તે ઘર સંબંધી નાના પ્રકારના કર્તવ્યોમાં ઉપયોગ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
