________________
આલોચનાદિ પદ્યે સંગ્રહ
-
બૃહદ્
છઠ્ઠું ક્રોધ પાપસ્થાનક.
ક્રોધ કરીને પોતાના આત્માને અને પરના આત્માને તખ઼ાયમાન કર્યા, દુ:ખિત કર્યાં, કષાયી કર્યા, તે મને ધિક્કાર, ધિક્કાર, વારંવાર મિચ્છા મિ દુક્કડં.’’
-
--
શબ્દાર્થ : (૧) ક્રોધ = મનથી જલન થવું – સંતાપ કરવો - આંખો લાલ થઈ જવી - હાથ, પગ વગેરે પછાડવાં - માથુ, છાતી પીટવા - અન્યને કડવા વચન કહેવા - ગાળો આપવી - શાપ દેવા - ડરાવવા - ધમકાવવા મારપીટ કરવી - મારી નાંખવાં વગેરે જેવા કુકૃત્યો
૧૬૯
કરવા.
ભાવાર્થ : હે પ્રભુ ! મેં ક્રોધ કરીને મારા આત્માને અને પરના આત્માને તમાયમાન કર્યાં, દુ:ખિત કર્યાં, કષાયી કર્યાં છે. તેથી મને તે બદલ વારંવાર ધિક્કાર હો, તે સર્વ પાપો મારા મિથ્યા થાઓ.
Jain Education International
સાતમું માન પાપસ્થાનકઃ-
માન એટલે અહંભાવ સહિત ત્રણ ગારવ અને આઠ મદ આદિ કર્યા, તે મને ધિક્કાર, ધિક્કાર, વારંવાર મિચ્છા મિ દુક્કડં.” શબ્દાર્થ : (૧) ગારવ = ત્રણ પ્રકારે છે. ઋધ્ધિ, રસ અને શાતા. આ ત્રણેયની અપેક્ષાથી પોતાની મહત્તા સમજવી અને તેના અભાવમાં પોતાને હીન સમજવો. ખરેખર તો આ ત્રણેય પૂર્વપુણ્યજનિત જ છે. (૨) મદ = પોતાના પૂર્વ પુણ્યના યોગથી પ્રાપ્ત થયેલી વિશેષતાઓથી ઉન્મત્ત થઈ જવું. મદના આઠ પ્રકાર છે. લાભ, ઐશ્વર્ય, (આ બંને પોતાથી ભિન્ન પદાર્થોની ઉપલબ્ધિથી છે), જાતિ, કુળ (આ બંને પોતાના જન્મસ્થાનથી સંબંધિત વિશેષતાઓ છે) રૂપ,
13
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
