________________
જીવ–અજીવ
જીવ અને અજીવ ત્યેની રીવાજી મા સત જગત અનાદિ અનંત અને ઉત્પાદ, ય, ધ્રુવ સ્વરૂપવાળુ છે. તેમાં જે દ્રુજ્યેા પેાતાના પરિણમન, ભાવના, કર્તા, ભેાક્તા અને જ્ઞાતા છે તે સઘળાએ જીવ છે. અને તેથી ભિન્ન સ્વરૂપવાળા એટલે જે પાતાલ પશ્ચિમન ભાવના કર્તા લકતા અને જ્ઞાતા નથી તે સાએ અજીવ દ્રવ્ય છે એમ જાણવુ.
જીવદ્રવ્યના મુખ્ય બે ભેદ્ય જાણવા (૧) સ સારી જીવ (૨) સ ંસારથી મુક્ત થઈ સિધ્ધ થયેલા, સિધ્ધ, પરમાત્માએ, તેમાં સંસારી આત્માએ વિવિધ કૌય સ્વરૂપે અનેક સ્વરૂપવાળા હાવાથી તેમના અનેક ભેદો જાણવા. તેમ છતાં અહીંયાં સર્વે સંસારીજીવા પેાતાના આયુષ્ય કર્મોનુસારે ચારગતિમાં જન્મ-મરણ કરતા હૈાવાથી તે ચાર ગતિમાંના જીવાના ભેદનુ સામાન્યથી વર્ણન કરીશું.
(૧) નારકગતિના જીવા (૨) તિય ચગતિના જીવે (૩) મનુષ્યગતિના જીવા (૪) દેવગતિના જીવે. આ ચારે ગતિના જીવાના અનુક્રમે ૧૪+૪૮+૩૦૩+૧૯૮ એમ કુલ મળીને ૫૬૩ ભેટ્ઠાન્નુ યતકિંચિત સ્વરૂપ નીચે મુજમ જાવું.
(૧) નારકગતિના જીવાના સાતનારકના ક્ષેત્ર ભેદથી સાત ભેદ જાણુવા તે સવે સજ્ઞિ પ ંચેન્દ્રિય જીવા જાણવા
