________________
બેધ કરતાં સમ્યફ જ્ઞાન થાય છે એમ જાણવું. આ માટે સકળ પર્યાને દ્રવ્યથી અભિન જોઈશું તે સકળ પર્યાય પણ શ્રી સર્વજ્ઞ અને સર્વદર્શી ભગવંતને સદાકાળ જણાય છે. માટે દ્રવ્યાર્થમાં પર્યાયે પણ નિત્ય છે, તેમજ દ્રવ્યને પરિણમન ભાવ સ્વરૂપથી જ જોઈશું તે પ્રત્યેક સમય-સમયનું પરિણમન ભિન્ન ભિન્ન હોવાથી પર્યાય સ્વરૂપે દ્રવ્ય અનિત્ય પણ છે. - દ્રવ્યના પરિણમન સ્વરૂપમાં જાણવું કે કોઈપણ દ્રવ્ય કઈ કાળે પણ અન્ય દ્રવ્યના ગુણોના સ્વરૂપમાં પરિણામ પામતું નથી તેમજ પોતાના ગુણને છોડતું પણ નથી. આમ છતાં. વ્યવહાર નય દષ્ટિએ જીવ અને પુગલ દ્રવ્યોના સંયોગ સંબંધે વ્યવહારથી જીવ અને પુગલને પર પરિણામ શું છે; તેજ આ જગતની ચિત્ર વિચિત્રતા છે. આ રીતે સમસ્ત દ્રવ્યને સ્વપરિણામ અને પરપરિણમન ભાવથી ઉત્પાદ-વ્યય ત્મક સ્વરૂપે–તેના હેતુ સહિત જાણવાથી જ્ઞાન ગતિ–વૈરાગ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે એમ જાણવું
य एव दोषाः किल नित्यवादे
विनाशवादेपि समास्त एव पपुस्परध्वंसिषु कण्टकेषु
जयत्य वृष्यं जिन शाशनांते
