________________
૧૦૮
પાઈશ્વરથી અને ૬. આત્મ-સત્તાથી એમ છે એ જુદા-જુદા એકાંત સ્વરૂપથી જગત સ્વરૂપને સ્વીકારનારા (૮૪)ચોર્યાસી અક્રિયા-વાદી એકાંત-દષ્ટિવાળા જાણવા. વળી–નવે તને-સપ્તભંગથી એકાંતે ભંગ કરીને, એટલે તે સાતે ભંગને પરસ્પર વિરૂદ્ધપણે જેડતાં, તેના (૬૩) ત્રેસઠ ભેદ થયા, તેને એટલે તે પરસ્પર વિરૂદ્ધ ભંગોથી પદાર્થ જાણવાનું કાંઈ ફળ નથી, એમ કહીને એકાંત અજ્ઞાનવાદીઓ વળી પણ કહે છે કે –
(૧) છતી ભાત્પત્તિ કેણ જાણે છે? (૨) અછતી ભાત્પત્તિ કેણ જાણે છે? (૩) છતી-અછત-ભાત્પત્તિ કેણ જાણે છે? (૪) અવ્યકત ભાત્પત્તિ કેણ જાણે છે? આ ચાર ભેદ ઉમેરતાં એકાંત–અજ્ઞાનવાદીઓના કુલ (૬) ભેદ થાય છે. વળી-૧દેવ-૨.રાજા-૩યાત, ૪.જ્ઞાની, ૫.સ્થવિર ૬.અધર્મ, ૭.માતા અને ૮.પિતા એ આઠેને, એકાંતે–મનથીવચનથી-કાયાથી અને દાનથી, એ ચારે ભેદથી વિનયજ કર જોઈએ એવું કહેનારા એકાંતવિનય-વાદીઓના (૩૨) બત્રીસ ભેદ જાણવા.
આ રીતે એકાંતદષ્ટિવાળા પાંખડીઓના કુલ ૩૬૩ ભેદે જાણવા– આવા પ્રકારના પાખંડીઓ આજે પણ વાણુ–સ્વાતંત્ર્યના-અધિકારના ઓઠા નીચે, હકવાદનાનામે, રાષ્ટ્રવાદનાનામે, સમાજવાદનાનામે, સામ્યવાદનાનામે, લોકશાહીનાનામે, તેમજ વળી વિશ્વબંધુત્વનાનામે અનેક પ્રકારના પાખંડી કૌભાંડો ચલાવી રહ્યા છે.
